Book Title: Siddhant Rahasya Part 01
Author(s): Devchandra Upadhyay
Publisher: Gangji Virji Shah
Catalog link: https://jainqq.org/explore/023509/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||AUM aham // jIvavicArAdi prakaraNo ane aneka maulika AgamonA dohanarUpa // siddhAnta-rahasya (thokaDAsaMgraha ) // ..., bhAga pahelo saMpAdaka ane saMzodhakaHupAdhyAya vidvadvarya zrIdevacaMdrajI mahArAja. prakAzaka:-kaccha-patrI nivAsI zAha gAMgajI vIrajI. prathamAvRtti-pratika 2000 mUlyam - sane 1937 saMvata 1994 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mudrakaHmenejara-bAlacaMda hIrAlAla zrI jaina bhAskarodaya pri. presa-jAmanagara. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNapatrikA. 3 paramopakArI prAtaHsmaraNIya sadguruvarya upAdhyAya zrIdevacaMdrajI mahArAja ! ApazrI pAramezvarI pravrajyAnI nirmaLa bhAvanAnA pratApe A jagatnA ajJAna manuSyane jJAnarUpI pravAhane pustakodvArA judAjudA rupamAM avAranavAra pragaTa karI aneka jIvo para upakAra karI rahyA cho eTaluMja nahiM paraMtu prakaraNa graMtho, jevAke jIvavicAra. navatatva, daMDaka Adi graMthomAM ApazrInI savizeSa abhirucInA kAraNe mane A graMtha prakAzana karavAmAM Ape je sahAnubhUti ApI mArA A mArgane saraLa karI Apyo che te mATe A graMtha ApanA hasta kamaLamAM samarpaNa karI kRtArthatA anubhavaM eM. li. sevaka:gAMgajI vIrajI. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agravacana paramopakAraka zrI jinezvaroe jJAna ane kriyA vaDe mokSanI prApti thAya che ema pratipAdana karelu che, temAM paNa prathama jJAna ane pachI kriyA mATe muktinA icchakoe avazya jJAna meLavaQ johae. te jJAna-1 dravyAnuyoga, 2 caraNakaraNAnuyoga, 3 gaNitAnuyoga ane 4 dharmakathAnuyoga e cAra vibhAgathI siddhAMtamAM kathana karAyeluM che. te mUla siddhAMta mAgadhI (prAkRta ) bhASAmA che ane pUrvAcAryoe vRtti vagere aneka graMtho paNa saMskRta ane prAkRta bhASAmAM racelAM che. tenuM jJAna sAmAnya jIvone samajabuM muzkela thAya mATe tenu rahasya (sAra) A pustakamAM saMgraha karavAmAM Avela che. tethI AnuM nAma " siddhAMtarahasya" rAkhavAmAM Avelu che. A pustakamAM jIva vicAra, navatattva vagere batrIza viSayo che, ernu apara nAma "thokaDA saMgraha" paNa rAkhelaM che. A graMthamAM mukhyatve dravyAnuyoga ane gauNatAe caraNakaraNAdi anuyogone paNa sthAna ApavAmAM AveluM che. yadyapi thokaDA (prakaraNa saMgrahAdi )nA pustako prathama chapAi gayA che tathApi temAM prAyaH gatAnugatikatA mAthe rudinu prAbalya paNa vizeSajJone jaNAze. A graMthamAM ghaNoja sudhAro-vadhAro karavAmAM Avyo che. Agati-gati ane guNasthAna jevA viSayomAM to ghaNIja navInatA jaNAze. paraMtu sUkSmadRSTithI avalokana karanArane satya vastu khyAlamA AvI jaze, temaja karmaprakRtimAM paNa khAsa uttara prakRtinI sthiti vagere ane lezyA tathA samudrAta ane jJAnasvarUpacaM varNana paNa zAstranu maMthana karI lakhavAmAM AvyuM che. ane sthAne sthAne Avazyaka TippaNo paNa lakhela che jethI vastunu svarUpa samajabuM sugama paDe. A pustaka lakhatI vakhate-1 zrIThANAMgasUtra 2 zrIbhagavatimUtra Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S agravacana siddhAMta **** * 3 jIvAbhIgama 4 pannavaNA 5 anuyogadvAra 6 naMdI 7 uttarAdhyayana 8 jaMbUdvIpa pannatI tathA te sUtronI TIkAo, Avazyakaniyukti, vizeSAvazyaka, karmagraMtha, karmaprakRti. paMcasaMgraha, pravacanasArodvAra, vicArasAra. lokaprakAza. saMgrahaNI, kSetrasamAsa, paMcanigraMthI. tathA hastaligvita pAnAo. nagerenI sahAya levAmAM AvI che, jethI je kAi sudhAro vadhAro karela che te uparokta sUtra ane graMthonA AdhAre karavAmAM Avela che. AmAM je koine na samajAya agara viruddhatA bhAse to lekhakane pUchayu, to teno lekhaka khulAzo karI Apaze. A graMtha lagvavAnuM paramopakArI vidvadvarya upAdhyAyajI mahArAja zrIdevacaMdrajI svAmInI preraNA ane anugrahathIja banela che kAraNa, premameTara sudhAravAna tathA prupho sudhAravAneM kAma teoeja karela che ane TIpaNIo paNa teonI kRpAdraSTidhI banela che mATe | teozrIno ananya upakAra che. tathA svargastha paramopakArI syAdavAda tatvanAjJAtA paramapUjya guruvaryazrI vijaya-14 |pAlajIsvAmI tathA pUjyazrI kAnajIsvAmIno paNa anahada upakAra cha kAraNa. keTalAeka sUkSma tatvanI gaveSaNA to paramopakArInA anugrahathIja thAya che. A pustakane AdithI aMta sudhI vAMcI javA darekane bhalAmaNa che. A | graMtha lakhadhAmA ghaNI kAlajI rAkhavAmAM Avela che chatAM draSTi doSathI ke presa doSayI je kAMDa bhUlo rahI hoya to tenI sajjano pAsethI kSamA mAgu chu ane khAsa viSayonI bhUla jaNAya to lakhavA kRpA karavI. vizeSa A graMthanA agAudhI grAhaka tarIke potAnA nAmo nodhAvI amone amArA prakAzanamAM madada karI che te mATe temano paNa AbhAra mAnuM chu. eja. li. zrI saMghano sevaka, zAha gAMgajI vIrajI (kaccha patrI.) * HARE* ** * *** Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukramaNikA. **** 1jIvavicAra 2navatasva . 4 ** . . . 5 gatibhAgati 5 guNaThANA 6 bAsaTha-bola-vicAra * cha-ArAno vicAra 6 aThANubolano alpabahutva 9 karmaprakRtivicAra 10 dharmadhyAnavicAra 11 padavIvicAra 12 sikSaNAdvAra . 13 virahavicAra 14 covIza jinanA AMtarAM 15 pA~cadevano vicAra 16 disANuvAya 17 saMyatavicAra 18 SaTdanyavicAra 19 rupiarupinA bola 20 pramANabodha 21 siddhAMtamAna 22 32-asajhAya vicAra 26 niyaMThAvicAra 25 kAyasthitivicAra 25 cakravarticaturdazadvAra dAdAra 26 vAsu. baladevanA 22 dvAra 27 gaNabharonA 12 dvAra 28 vIzaviharamAna jinanA soladvAra 29 lezyAvicAra 30 bhavasaMvedha 3. samudghAtasvarupa 32 jJAnasvarupa 20.4304 . -000 - *** 112 - Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azuddhi pRSTa paMkti zuddhi azuddhi ka siddhAMtarahasya zudhipatraka palyano pApalyano pRSTa paMkti zuddhi . azuddhi 43 2 / cothu zrIju leze lIghela che mArA nathI mArAdhI Ave Ape . ___ 89 14 1104 bheda 5 R4444 335555 173 20 2 20 14 21 13 udadhiku. udaviku. pizAca pizAci AyuSyanI ___ gatinI bhArAbhavo ___ Aradhavo baMdha gaMdha rasanI ... kaSAyanI asthinicaya- zarIranI racanA vAnamaMtara vAnamaMta sADAtraNa pRthakatva pratyeka trIsa lezyA-teju lezyA 527 529 423 323 pratyAkhyA apratyAkhyA koDAkoDI koDI sAtamA sAtame bhAThame AThame 10810 uttara mUla uttara sAdi anAdi nakSatre nakSatra % 28 . % zraNa % 36 paMdara 12 pahele bIje pahele vizeSAdhika viSAdhika 7 / bhava dhavAno bhv| % % Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ shkh khy sb shts bhaau bhyaa ts grAhakanA nAmo rAdhA CHHAKKRABAD muMdrA. eka sadgRhastha bhuja. eka sadagRhastha eka sadagRhastha zA, mAdhavajI jIvarAja nagarIyA aMjAra. zA. devasI kAnajI maganalAla moNasI mAMDavI. zA. DosA pAnAcaMda hubalI. zA. dAmajI jAdavajInI ku. prathamadhI prAhaka dhamela sadgRhasthamA mubAraka nAmo. 10] zA. lakhamasI bhImasI 5] zA. tAlA zivajI zA. jeThA dhArasI lAkhApara. 25] zA. bhANajI pAMcAnA suta kAnajI, . bhANajI zA ratanasI zivarAja 25] zA, berasI hIrajI 15] zA. pacANa moNasI 15] zA. lAlajI pAlaNa zA, dhArasI mANaka 5] zA. cAMpasI jetasI zA. khImajI guNapata navInAra. zA. devarAja jeThA [dharmapatnInA smaraNArthe] 25] zA jeThA cAMpasI / 20] zA. rAjapAra zAmara paTela zA. monajI dhArasI bhADiyA. zA. pAsu ANaMda zA. ratanasI khImajI trqy 5] zA. dhanajI ANaMda5] zA. vajI belajI 5] zA. devasI DAjhA zA. puMjA devasI dezalapura. zA, ANaMdajI bhUlA bahena bhANavAi ratADiyA 10] zA. murajI devasI zA. ravajI jAdavajI zA, verasI khIMsI luNI. zA. cAMpasI devasI [mAtuzrI paJcAbAinA smaraNArthe ] 20] zA. karamasI haradhora kapAyA. 15] zA. devajI dvArA 5) zA. lAlajI murajI berAjA. bahena moMdhIbAha meghajI zA. bhImasI jAdava patrI 36638086 zA, umarasI kesabajI zA. ghelA jesaMga zA. tezu AzArIyA borA mAvajI ratanasI zA lAlajI bhImasI zA. svAz2I bhojarAja zA. bhUlA mAlasI zA. khImajI moNasI 863 tkh q Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 1 // hai thokaDAsaMgraha bhA01 // 1 // CIRCI-ReseARAKe OM vIraH siddhAntarahasya bhAga 1 ( thokaDA saMgraha bhAga 1) OMkArAbiMdusaMyuktaM, nityaM dhyAyanti yoginaH / kAmadaM mokSadaM caiva, OMkArAya namonamaH 1 maGgalaM bhagavAn vIro, maMgalaM gautamaH prbhuH| maMgalaM sthUlibhadrAdyAH, jainodharmo'stu maMgalam 2 ajJAnatimirAndhAnAm , jnyaanaanyjnshlaakyaa| netramunmIlitaM yena, tasmai zrIguruve namaH 3 atha zrIjIvavicAra likhyate-prathama cha jIva-nikAyanA nAma kahe che 1 iMdrasthAvarakAye,2 brahmasthAvarakAya,3 zilpa sthAvarakAya, 4 sammatisthAvarakAya, 5 prAjApatya sthAvarakAya ane 6 jaMgamakAya. have cha jIvanikAyanA gotra kahe che 1 pRthivIkAya, 2 apkAya, 3 tejaskAya, 4 vAyukAya, 5 vanaspatikAya ane 6 trasakAya.have | pRthivIkAyika jIvanA be bheda, sUkSma ane bAdara. sUkSma te ApaNI najare na Ave jJAnI jANe dekhe. bAdara te 1 prAkRta bhASAmA cha kAyanA nAma A pramANe che-iMda thAvarakAya, baMbhathA9, sippathA0, sammaithA0, pAyAvaccathA0 ne aMgamakAya. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R thokaDAsaMgraha bhA01 // 2 // AKA5%+5+ najare Ave valI sU0 ne bA0 pRthivIkAyanA be bheda, paryApta ane aparyApta. bAdara pRthivInA nAma kahe che:-1 mATI siddhAMta ne mIThAnI jAti, 2 khaDI ne khArAnI jAti, 3 kAlamIMDha ne maraDiyA pAhANAnI jAti, 4 hIMgalo ne haratArahasya hailanI jAti, 5 geru ne gopIcaMdanI jAti, 6 ratna-paravAlAnI jAti, 7 sola jAtinA ratno suvarNAdi dhAtu, // 2 // 4aa abhraka suramo vagere teMtAlIsa jAtinI pRthivI che. tenA eka kakaDAmAM asaMkhyAta jIva zrIbhagavaMte kahyA che. | juvAra ke pIlu jeTalI pR0 kAya laieM temAMthI ekeko jIva jo pArevA jevaDI kAyA kare to A jaMbUdvIpamA samAya nahiM. tenAM kula bAra lAkha kroDa che. tenI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che tenuM AyuSyasU0 pRthavIkAyikarnu jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhartana ane bA0 pR0 kAyikarnu ja. aMta. ane u0 bAvIsa hajA|ravarSanuM che. tenI jo dayA pAlIeM to anaMta mokSanAM sukha pAmIeM. have apkAyikanA be bheda-sU0 ne bA0 sUkSma | pUrvavat. have bAdara pANInA bheda kahe che-1 varSAdane karAnA pANI, 2 jhAkarane dhumaranA pANI 3 kUvA ne talA| vanA pANI, 4 samudrane jharaNAnA pANI, 5 khArAM-khATAM pANI, 6 mIThAM-moLAM pANI ane ghanodadhi Adi aneka jAtinA pANI che. tenA eka biMdumAM asaMkhyAta jIva kahyA che. temAMthI ekeko jIva jo sarasavanA dANA | jevaDI kAyA kare to A jaMbadIpamAM samAya nahi. tenAM kula sAta lAkha kroDa che. tenI avagAhanA, aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che. tenuM AyuSya-sU0 apkAyarnu ja0 ne u. aMtarmuhUrtanuM ane bA0 apkAyarnu ja0 aMta. ne u0 sAta hajAra varSanuM che. tenI dayA pAlIeM to anaMta mokSanA sukha pAmIeM. have tejaskAyika (agninA jIvanA CRACCES + + + Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta 4%A-4-9 thokaDAsaMgraha bhA01 // 3 // -%25 COCOC4:5TOSECRECIRCT be bheda sU0 ne bA0, valI tenA ke bheda paryApta ne apa0 sUkSma pUrvavat have bAvara agninA bheda kahe che. 1 cUlA ne bhaTThInI agni, 2 dhUmADI ne tApaNInI agni, 3 cakamaka ne bIjalInI agni, 4 dIvA ne umADAnI agni, 5 dhagadhagatA loDhA ne araNInI agni ane ulkApAtAdi aneka jAtinI agni che. tenA eka taNakhAmAM asaMkhyAta jIva kahyA che. temAMdhI ekeko jIva, jo khasakhasanA dANA jevaDI kAyA kare to A jaMbUdvIpamA samAya nahi. tenAM kula RNa lAkha kroDa che. sUkSma teukAyikarnu ja. AyuSya aMtarmuhartanaM ane bA. teukA. muMja aMta0 ne u. traNa ahorAtrinu che. tenI dayA pAlIeM to anaMta mokSanA sukha pAmIeM. have vAyukAyika (vAyunA jIva)nA be bheda mU0 ne bA0, sUkSma te pUrvavat. tenA valI be bheda paryApta ne aparyApta. bA. vAyukA. nA bheda kahe che| pUrvane pazcimano vAyu, 2 uttarane dakSiNano vAyu, 3 uMco nIco ne tiracho vAyu, 4 vaToliyo ne maMDaliyo vAyu, 5 guMja vAyu ne zuddha vAyu ane ghana vAyu Adi aneka jAtinA vAyu che. have vAyunA jIba je nimittathI haNAya che te kahe che-1 ughADe moDhe bolavAthI, ati jhApaTa nAkhavAthI, mRpaDe sojavAthI, jhATakavAthI, kAMtavAthI vIMjhaNe vIMjhavAthI, tAloTA vagADavAthI, hIMcole hIMcakavAthI, e Adi aneka zastrathI haNAya che. vAyuno ekeko jIva vaDanA bIja jevaDI kAyA kare to A jaMbUdvIpamA samAya nahiM, tenAM kula sAta lAkha kroDa che ane avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che. tenuM AyuSya sU0 vAyukAyikanuM ja0 ne u0 aMtarmuhartana ane bA0 vAyukA nuM ja. aMta. ane u0 traNa hajAra varSanu che. tenI dayA pAlIeM to anaMta mokSanA sukha pAmIeM. have vana -3-644 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 4 // spatikAyikanA be bheda sU0 ne bA0, sUkSma pUrvavat tenA bAdarapa0 ane apa0 have bA0 vanaspatikAyikanA be bheda pratyeka ne sAdhAraNa eka zarIrane viSe eka jIMva hoya tene pratyeka kahIeM ane eka zarIrane viSe anaMta jIva hoya tene sAdhAraNa kahIeM. sAdhAraNa ne pratyekanuM vizeSa lakSaNa kahe che-jenI naso, sAMdhA (saMdhi) ane parva gupta hoya, tathA samAna bhaMga thAya-bhAMgatAM tAMtaNa na dekhAya ane chedyA thakA pharIthI uge te sAdhAraNa kahevAya; tethI viparIta lakSaNa hoya te pratyeka kahevAya che. pratyekanA bheda kahe che -1 vRkSane velAnI jAti, 2rIMgaNI tulasI ane gulmanI jAti, 3 eraMDA AkaDA ne dhatUrAnI jAti, 4 dADama zelaDI ne kelAnI jAti, 5 pro kevaDo dAbhaDo ne taraNAnI jAti, 6 phUla - kamala ne nAgaravelanI jAti, 7 boraDI keraDo ne kaselAnI jAti, 8 juvAra bAjaro maTha ne makAinI jAti, 9 tAMjalajo suvA mogharI vAlora phalInI jAti, e Adi aneka jAti, pratyeka vanaspati che. temAM saMkhyAtA asaMkhyatA jIva kahyA che. tenI avagAhanA ja0 aMgulanA bhAganI ane u0 eka hajAra yojananI jhAjherI che. tenuM AyuSya ja0 aMta0 ane u0 10 hajAra varSanuM have sAdhAraNa vanaspatinA nAma kahe che 1 lIla phUla ne sevAlanI jAti, 2 gAjara-mUlAnI jAti, 3 DuMgalI-lazaNanI jAti, 4 Adu - garamaranI jAti, 5 ratAlu - piMDAlunI jAti, 6 kaMTAlo thora khurasANI kuMvAra ne zelarAnI jAti, 7 motha ne luNInI jAti, 8 ugatA aMkurA ne komala phalanI jAti, tathA vajrakaMda saraNakaMda ane galo Adi aneka jAtinI sAdhA1 bhUla, kaMda, skaMdha, tvacA, zAkhA, pravAla patra, puSpa, phala ane bIja ne bhAMgavAthI samabhaMga vagere lakSaNa hoya to e badhA anaMta jIvAtmaka che. thokaDAsaMgraha bhA0 1 // 4 // Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thokaDAsaMgraha bhA01 18raNa banaspati che. kaMdamUlanA eka kakaDAmA (soyanA agrabhAge rahe temA) anaMta jIva kahyA che. tenI avagAhanA siddhAMta- aMgulanA asaMkhyAtamAbhAganI che. tenuM AyuSya ja0 ne u0 aMtarmuharttanuM che. te bannenA malIne kula aThAvIza rahasya lAkha kroDa che tenI dayA pAlIeto anaMta mokSanA sukha pAmIe. have trasakAyanAcAra bheda kahe che:-1 beindriya, 2 teiMdriya, 3 cariMdriya ane 4 paMceMdriya. beiMdriyanA be bheda-aparyAptA ne paryAptA. beiMdriya kone kahIeM | jene kAyA (sparzaneMdriya ) ne jIbha ( rasaneMdriya) hoya tene beiMdriya kahIe. tenA nAma-jaLo, kIDA, porA, karamiyA, saramiyA, alasiyA, lATa, zaMkha, chIpa, koDA ane caMdanakaAdi aneka jAtinA beiMdriya jIvo che. tenA kula sAta lAkha kroDa che. avagAhanA ja0 aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI ne u0 bAra yojananI che. tenu AyuSya ja. aMta0 ane u0 bAra varSanuM che. tenI dayA pAlIeM to anaMtamokSanA sukha pAmIe teiMdriyanA ve bheda aparyA0 ne paryA. teiMdriya kone kahIe? jene kAyA, jIbha ane nAsikA (ghrANeMdriya) hoya tene teiMdriya kahIeM. tenA nAma-lIkha, cAMcaDa, mAMkaDa, kIDI, kuMthuA, mATalA, dhaneDA, itaDI, javA, goDA, dhImela, gadhaiyA, kAnakhajurA, makoDA; ityAdi ghaNI jAtinA teiMdriyajIvo che. tenA kula ATha lAkha kroDa che. avagAhanA ja. aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI ane u0 RNa gAunI che. tenuM AyuSya ja. aMta. ane u0 ugaNapaJcAsa divasarnu che. tenI dayA0 // cariMdriyanA be bheda apa0 ne paryA0, cauridriya kone kahIe ? jene 1 e zaMkhanI jAti che acitta 'caMdanaka' ne sthApanAcArya tarIke upayoga amUka gacchavAlA kare che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thokaDAsaMgraha siddhAMtarahasya bhA01 // 6 // kAyA, jIbha, nAsikA ane AMkha (cakSuHindriya) hoya tene caurindriya kahIe tenA nAma mAMkhI, masalA, dAsa, macchara, bhamarA, tIDa, pataMga, karoliyA, kaMsArI, vIcchu, khaDamAMkaDI, bagAi, dhuliyA, phUdA, ityAdi ghaNI jAtinA cauriMdriya jIvo che. tenA kula navalAkha kroDa che. avagAhanA ja0 aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI u0 eka yojananI che. tenuM AyuSya ja0 aMta. ane u0 cha bhAsatuM che. tenI dayA0 // paMceMdriyanA be bheda apa0 ne paryA. paMceMdriya te kone kahIe? jene kAyA, jIbha, nAsikA, AMkha ane kAna (zrotrendriya) hoya tene paMcendriya kahIe. tenA cAra bheda 1 nAraka, 2 tiryaMca, 3 manuSya ane deva. temAM cauda bheda nArakanA, aDatAlIsa bheda tiryaMcanA, traNase traNa bheda manuSyanA ane ekazo aThANu bheda devanA. manuSyanA cAra bheda-1 pannara karmabhUminA manuSya, trIza akarma bhUminA manuSya, chappana aMtaradvIpanA manuSya ane cauda sthAnakanA samUcchima manuSya. devanA cAra bheda-1 bhavanapati, 2 vyantara, 3 jyotiSka ane 4 vaimAnika. nArakanA kula paccIzalAkha kroDa che. tiyecanA kula sADatrepanalAkha kroDa che. manuSyanA kula bAra lAkha kroDa che ane devanA kula chavIza lAkha kroDa che- avagAhanA nArakInI ja. aMgu0 asaMkhyA che ane u0 pAMcase dhanuSyanI che. manuSyanI tiryaca paMceMdviyanA 20 bhedamA ekaidriyAdinA 8 bheda meLavatA 48 thAya che.. 2 sADAbAra lAkha kroDa jalacaranA, 10 lAkha koDa thalacaranA. 10 lAkha kroDa uraparisarpanA, 9 lAkha koDa bhujaparisarpanA, 12 lAkha kroDa khecaranA, sarva malI 53 // lAkha koDa.. 144 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya 119 11 ja0 aMgu0 asaMkhyA0 ane u0 traNa gAunI che. tiryaMcanI ja0 aMgu0 asaMkhyA0 ane u0 eka hajAra yojananI che. devanI ja0 aMgu0 asaMkhyA0 ane u0 sAta hAthanI che. nAraka ane devanuM AyuSya ja0 daza hajAra varSaM ane u0 tetrIza sAgaropamanuM che. tiryaca ane manuSyanuM AyuSya ja0 aMta0 ane u0 traNa palyopamanuM che. tenI dayA pAlIe to anaMta mokSanA sukha pAmIe // iti jIva vicAra samApta. atha zrIvatattva likhyateH - have vivekI samyakdRSTi jIvane, navapadArtha jevA che teMvA-tathA rUpa buddhi pramANe guru- AmnAyathI dhAravA. nava padArtha - (tattva) nA nAma kahe che:- 1 jIvatastva, 2 ajIvatattva, 3 puNyatattva, 4 pApatattva, 5 Azravatattva, 6 saMvaratattva, 7 nirjarAtattva, 8 baMdhatattva ane 9 mokSatatva jIvatattva te kone kahIe ? caitanyalakSaNa, sadAsaupayogI, asaMkhyAta pradezI sukhaduHkhano jANa-sukha duHkhano je vedaka tene jIva kahIe. ajIvatatva kone kahIe ? je jaDa lakSaNa - caitanyarahita tene ajIva kahIe puNyatatva kone kahIe ? AtmAno je zubha adhyavasAya (pariNAma) te puNya kahIe. pApatasva te kone kahIe? je AtmAno azubha adhyavasAya te pApa kahIe. Azravatattva te kone kahIe ? avrata - apacakkhANavaDe viSaya kaSAyane sevavAthI jIvarUpa talAvane 1 prathama upAe thokaDAnAM puNya-pApanIje vyAkhyA karI te kAraNa-kAryarUpa he lAkSaNika vyAkhyA nathI. thokaDAsaMgraha bhA0 1 // 7 // Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 11 2 11 viSe indriyarUpa ghaDanALAthI karma (pApa) rupa je jalano pravAha Ave tene Azrava kahIe. saMvaratava kone kahIe ? jIvarUpa talAvane viSe karma (pApa) rupa jalanA pravAhane vrata - paJcakkhANarupadvArathI rokIe tene saMvara kahIe, nirjarAtatva kone kahIe ? bAra bhede tapasyAe karI AtmAnA pradezathI deza thakI karmanuM nirjharabuM - AtmapradezathI dUra tha tene nirjarA kahIe. baMdhatattva kone kahIe ! AtmAnA pradezo ane karmapudgalanA dala, khIra-nIranI pare, lohapiMDaagninI pare, ekarUpa thaine baMdhAya tene baMdha kahIe. mokSatattva kone kahIe ? AtmAnA sakala pradezathI sarva karmanuM chUTa, sarvathA baMdhathI mukta thavaM ane saMpUrNa kAryanuM siddha dhanuM; tene mokSa kahIe. e jIvAdikanuM jIvapaNuM vagere tene tattva kahIe. saMgrahanayanI apekSAe sarva jIvonuM caitanyalakSaNa ekaja che, mATe eka bhede jIva kahIe. vyavahAra nayanI apekSAe jIvanA be bheda che 1 trasane 2 sthAvara, athavA siddhane saMsArI, tathA traNa bhede jIva kahIe 1 strIveda, 2 puruSaveda 3 napuMsaka veda. athavA bhavasiddhiyA, abhavasiddhayA, no bhavano abhavasiddhiyA. tathA cAra prakAranA jIva kahIe-1 nAraka, 2 tiryaMca, 3 manuSya 4 deva. athavA cakSudarzanI, 2 acakSudarzanI, 3 avadhidarzanI, kevaladarzanI. tathA pAMca prakAranA jIva kahIe 1 ekeMdriya, 2 beiMdriya, 3 teiMdriya, 4 cauriMdriya, 5 paMceMdriya athavA 1 sayogI, 2 manayogI, 3 vacanayogI, 4 kAyayogI, 5 ayogI tathA cha prakAranA jIva che- 1 pRthivIkAyika, 2 apakAyika, 3 teukAyika, 4 vAyukAyika, 5 vanaspatikAyika, 6 sakAyika. athavA 1 sakaSAyI, 2 krodhakaSAyI, 3 mAnakaSAyI, 4 1 AzravanuM lakSaNa vyutpatyartha rUpe che temaja saMvara vagerenuM samajavu. 2 'ege AyA' ThANAMgasUtra. 1996 thokaDAsaMgraha bhA0 1 // 8 // Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahasya jIvanAprakAratathAbheda // 9 // 6 akaSAyI. tathA sAta prakAranA jIva che-1 nAraka tiryaca, 3 tiryaMcaNI, 4 manuSya, 5 manuSyaNI, 6 deva, siddhAMta-27 devI.ATha prakAranA jIva che-1 salezI, 2 kRSNalezI, 3 nIlalezI, 4 kAputalezI, 5 tejulezI, 6 padmalezI 7 zuklalezI, 8 alezI. tathA nava prakAranA jIva che-1 pRthavIkA0, 2 apakA0, 3 teukA0, 4 vAyukA0, 5 // 9 // banaspatikA0, 6 beiMdriya, 7 teiMdriya, 8 caurindriya,9paMceMdriya. tathA daza prakAranA jIva che-ekeMdriyathI yAvat paMcendriya e pAMcanA aparyAptA ane paryAtA. tathA igyAra prakAranA jIva che-1 ekeMdriya, 2 beiMdriya, 3 teiMdriya, 4 ca uriMdriya, 5 nAraka, 6 tiryaMca, 7 manuSya, 8 bhavanapati, 9 vyaMtara, 10 jyotiSka 11 vaimAnika. tathA bAra prakAranA jIva cha:-pRthivIkAyika Adi chakAyanA aparyAptA ane paryAptA. tathA tera prakAranA jIva che-kRSNale4 zIthI yAvat zuklalezI, e chanA aparyApnA ane paryAptA evaM bAra. ane 13 alezI. tathA cauda prakAranA jIva che-1 sUkSma ekeMdriya, 2 bAdara ekeMdriya, 3 beiMdriya, 4 teiMdriya, 5 cariMdriya, 6 asaMjJIpaMceMdriya, 7 saMjJIpaMceMdriya e sAtanA aparyAptA ane paryAptA. have vistArathI jIvanA pAMcaseM tresaTha bheda kahe che-traNasone traNa bheda manuSyanA, ekaso aThANu bheda devanA, aDatAlIza bheda tiryaMcanA ane cauda bheda nArakanA evaM pAMcapto vesaTha bheda thayA. have traNa so vraNa bheda manuSyanA, kahe che:-pannara karmabhUmi, trIza akarmabhUmi ane chappana aMtaradvI. evaM kasone eka kSetranA. garbhaja manuSyanA aparyAptA ane paryAptA. evaM bamone be ane ekasone eka kSetra nA samUcchima anuyanA aparyAptA sarva malIne traNalo traNa bheda manuyanA che. karmabhUmi te kone kahIe? asi, NAGAR- A-A marne Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - jaMbUdvIpa varNana // 10 // - - siddhAMta maSI ane kRSi e traNa prakAranA vyApAre karI jIve tene karmabhUmi kahIe. te karmabhUminA pannarakSetra che, pAMca bharata pAMca airAvata ane pAMca mahAvideha. e karmabhUminA kSetro kyA cha ? eka lAkha yojanano jaMbUdIpa che, temAM rahasya bharata, 1 erAvata ane 1 mahAvideha che. tene pharato be lAkha yojanano lavaNasamudra che, tene pharato cAra lAkha // 10 // yojanano dhAtakIkhaMDa dvIpa che, temAM 2 bharata 2 erAvata ane 2 mahAvideha che. tene pharato ATha lAkha yojanano dikAlodadhi samudra che, tene pharato ATha lAkha yojanano arddhapuSkaradIpa che, temAM 2 bharata, 2 erAvata ane be| mahAvideha che. e kSetromA rahenAra pannara karmabhUminA manuSya kahyA. have akarmabhUmi te kone kahIe ? traNa prakAranA karma rahita ane daza prakAranA kalpavRkSavaDe jIve tene akarmabhUmi kahIe. te keTalA che ? TrA5 haimavata, 5 haraNyavata, 5 harivarSa, 5 ramyakavarSa, 5 devakuru, ane 5 uttarakuru evaM trIza che. jaMbUdvIpamA 1 haimavata, 1 hairaNyavata, 1 harivarSa 1 ramyakavarSa, 1 devakuru ne 1 uttarakurU, e cha kSetra che. dhAtakIkhaMDamAM babe jANavA. temaja ardhapuSkaradvIpamAM paNa babe jANavA. evaM trIza akarmabhUminA manuSyo kahyA. have chappana aMtaradvIpanA manuSyo kahe che:-jaMbUdvIpanA bharatakSetranI maryAdAno karanAra cUlahimavaMta parvata che, te pILA sonAmaya che. te ekaso yojanano uMco, ekaso gAuno uMDo, eka hajAra bAvana yojana ne bAra kalAno paholo che ane covIsa hajAra navase batrIza yojanano lAMbo che. tenI pUrva-pazcimane cheDe babe dADhA nIkaLI che. ekekI / eka yojanano uguNIzamo bhAga te 'kalA' SAROKARKALARGERA - - -- - -%15 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 11 // dADhA, corAsI corAsIseM yojananI jhAMjherI lAMbI che; te ekekI dADhA upara sAta sAta aMtaradvIpA che. te aMtaradvIpA kyAM che ? jagatInA koTathI traNaseM yojana lavaNasamudramAM jaie tyAre pahelo aMtaradvIpa Ave te traNase yojanano lAMbo-pahoLo che. tyAMcI cArase yojana la0 sa0 mAM jaie tyAre bIjo aMtaradvIpa A cAraso yojanano lAMbo paholo che. e pramANe pAMcaso, chaso, sAtaso, AThaso ane navaso yojana lavaNa sa0 mA~ jaie tyAre anukrame trIjAthI mAMDI yAvat navamo aMtaradvIpa Ave te traNaso yojanathI yAvat navaso yojananA lAMbA-pahoLA che, evaM sAta cokuM aThAvIsa aMtaradvIpa jANavA. erAvatakSetranI maryAdAno karanAra zikharI parvata che, te cula himavaMta sarakho jANavo, tyAM paNa aThAvIsa aMtaradvIpA che banne malIne chapana aMtaradvIpA kathA. aMtaradvIpa te zuM ? heTe samudra che upara adhara dADhA che temAM je dvIpa che tene aMtaradvIpa kahIe. temAM manuSyo rahe che, mATe aMtarIpanA manuSya kahIe. have ekasone eka satucchima manuSya, cauda sthAnakamAM upaje che te kahe che:- 1 uccAre suvA-te viSTAmAM upaje 2 pAsavaNesuvA - te mutramAM u0, 3 khelesuvA-te kapha, vaLavA vageremAM u0, 4 siMghANesuvA -te lIMTa-seDAmAM u0, 5 vattesuvA-te vamanamAM u0, 6 pittesuvA-te nIlA-pIlA pittanAM u0, 7 puirasuvA-te parumAM u0,8 soNiesuvA - te rudhiramAM u0,9 sukkesuvA te vIryamAM u0, 10 sukka pugalaparisADiesuvA - te vIryAdikanA pudgalo pharIzrI je bhInAM thAya temAM u0, 11 vigaya jIvakalevarekhuvA-te 2 vIryAdinA pudgalo saDe temAMpaNa samucchima upaje. - samucchima utpattisthAna // 11 // Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta AA%EC% devanAbhedo // 12 // rahasya // 12 // C4- SACROCHRONORESC-%AGENCE |jIva rahita manuSyAdinA kalebaramAM u0, 12 itthI-purisasaMjoge suvA-te strI-puruSanA saMyogamA u0, 13 nagara-nidhamaNesuvA-te nagaranI khALomAM u0, 14 samvesuceva asui ThANe suvA-te sarva ( manuSyAdi saMbaMdhI) azuci sthAnakomA upaje. evaM ekasone eka kSetranA saMmucchima manuSyanA aparyAptA, sarva malIne traNaseM traNa | bheda manuSyanA kahyA. have ekaso aThANu bheda devanA kahe che-temAM daza bhavanapatinA nAma 1 asurakumAra, 2 nAgaku0, 3 suvarNaku0, 4 vidyutaku0, 5 agniku0, 6 bIpaku0, 7 udayiku0, 8 dizAku0,9 pavanaku0, 10 thaNitaku0, pannara paramAdhAmInA nAma-1 aMba, 2 aMbarISa, 3 zyAma, 4 zabala, 5 raudra, 6 mahAraudra, 7 kAla, 8 mahAkAla, 9 asipatra, 10 dhanuSya, 11 kuMbha 12 vAluka, 13 vaitaraNI, 14 kharasvara, 15 mahAghoSa, sola vyaMtaranA nAma-1 pizAci, 2 bhUta, 3 yakSa, 4 rAkSasa, 5 kinnara, 6 kiMpuruSa, 7 mahoraga, 8 gAMdharva, 9 aNapannI, 10 paNapanni, 11 isivAi, 12 bhUyavAi, 13 kaMdiya, 14 mahAkaMdiya, 15 kohaMDiya, 16 payaMga. daza muMbhakAnA nAma-1 annaz2ubhakA, 2 pAnaM0, 3 vatthabru0, 4 layaNaghra0, 5 sayaNa@0, 6 puppharje0, 7 phalajUM0,8 8 pupphaphalajUM0, 9vijjunUM0, 10 aviyattajUMbhakA. daza jyotiSkanA nAma--caMdramA, 2 sUrya, 3 graha, 4 nakSatra, 2 suvarNaku. paNa nAma che. 3 stanita ku. 4 layaNa gRha, 5 vidyArje0, jaMbhRkadevonA je je nAmo che te te vastuonI hAnI vRddhi sarasa ke nIrasa karanArA :hoya che ane zrApa ke :anugrahane paNa karanArA che. 99 jAtinA nAmo keTalAka prAkRta bhASAmA ane gujarAtI | bhASAmA lakhelA che. 6 nava praiveyakanA nAma pannavaNAmAM hi Thima hi Thima ityAdi nAmo che. - Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 13 // devanAbhedo // 13 // 5 tArA, e aDhI dvIpamA che te cala che ane aDhI dvIpathI bahAra che te sthira che. traNa kilviSikanAnAma:-traNa paliyA, 2 RNasAgariyA, 3 terasAgariyA. nava lokAMtikanA nAma-1 sArasvata, 2 Aditya, 3 vahni, 4 aruNa, 5 gardatoya, 6 tuSita, 7 avyAyAdha, 8 Agneya, 9 ariTAbha. bAra devalokanAnAmaH-1 sudharmadevaloka, 2 izAna de0, 3 sanatkumAra de0,4 mAheMdra, da0 5 brahma de0, 6 lAMtaka de0, 7 mahAzukra de0, 8 sahasAra de0, 9 Anata de0, 10 prANata de0, 11 AraNa de0, 12 acyuta devaloka. nava graiveyaMkanA nAmaH-1 bhadra, 2 subhadra, 3 sujAta, 4 sumAnasa, 5 priyadarzana, 6 sudarzana, 7 Amoha, 8 supratibaddha, 9 yazodhara. pAMca anuttara vimAnanAmaH-1 vijaya, 2 vaijayaMta, 3 jayaMta, 4 aparAjita, 5 sarvArthasiddha. e navANu jAtinA devanA apa0 ane paryAptA. evaM ekasone aThANu. aDatAlIza bheda tIryacanA kahe cha:-1 pRthivIkAyika, 2 apakA0, 3 teukA0, 4 vAyukA0, e cAra sUkSma ne bAdara e AThanA aparyA0 ne paryA0 evaM soLa, vanaspatikA nA traNa bheda sUkSma, pratyeka ane sAdhAraNa, e vaNanA aparyA0 ne paryA0 evaM cha malIne bAvIza bheda ekeMdriyanA beiMdriya, teiMdriya ane cauriMdriya etraNa vikaleMdriyanA aparyA ne paryA0 e cha malIne aThAvIza. jalacara, thalacara, uraparimarpa, bhujaparisarpa ane khecara e pAMca samucchima ane garbhaja, e dazanA aparyA ne paryAptA. sarvamalI aDatAlIza bheda tiryaMcanA. caudabheda nArakanA kahe che:-sAta narakanA nAma kahe cheH-1 ghamA, 2 vaMzA, 3 zilA, 4 aMjanA, 5] 1 tathA 2 noTa 12mAM pejamAM he tyAMthI joi levI. 3 narakamAM utpanna thAya te nAraka' kahevAya AdhArAdheya saMbaMdhI nArakanA bheda kahevAthI narakanA bheda samajavA, 'naraka' AdhAra che ane nAraka [jIva] Adheya che. 'nArakI' zabda azuddha che. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 14 // RECAREERRORIS: | riSTA, 6 maghA, 7 mAghavatI. tenA sAta gotra kahe che:-1 ratnaprabhA, zarkarA pra0, 3 vAlu pra0, 4 paMka pra05 5 dhUma pra0, 6 tamAma0, 7 mahAtama prabhA. e sAtanA aparyA0 ne paryAptA evaM cauda. sarva malIne pAMcasone tresaTha ajIvatatva bheda bheda jIvatatvanA kahyA. iti jIva tattva samApta. have ajIva tattvanA bheda kahe cha:-dharmAstikAyano skaMdha, deza ane pradeza. adharmAstikAyano skaMdha, deza // 14 // ane pradeza. AkAzAstikAyanA skaMdha, deza ane pradeza ane addhAsamaya; e daza bheda arupI ajIvanA kahyA. rupI ajIvanA cAra bheda kahe che:-pudgalAstikAyano skaMdha, deza, pradeza ane paramANu; e cAra malIne cauda bheda ajIvanA che. have vistArathI pAMcaso sATha bheda kahe chaH-prathama trIza bheda arupI ajIvanA kahe chaH-1 dharmAstikAya 1 dravyathI eka. 2 kSetrathI AkhA loka pramANe, 3 kAlathI anAdi anaMta, 4 bhAvathI varNa, gaMdha, rasa ne sparza rahita-amUrta,5 guNathI calaNa sahAya. adharmA01 dravyathI eka,2 kSetrathI AkhA loka pramANe,3 kAlathI anAdi anaMta, 4 bhAvathI varNa, gaMdha, rasa ne sparza rahita-amRta, 5 guNadhI sthira sahAya. AkAzA0 1 dravyathI eka.. kSetrathI lokAloka pramANe 3 kAlathI anAdi anaMta, 4 bhAvathI varNa, gaMdha, rasa ne sparza rahita-amUrta,5 guNathI avagAhanAdAna. kAla 1 dravyathI anaMta,2kSetrathI aDhI dvIpa pramANe,3 kAlathI anAdi anaMta,4 bhAvathI varNa,gaMdha, rasa ne sparza rahita-amUrta,5 guNathI vartanA lakSaNa.e vIza ane daza pUrva kathA.have pAMcaso trIza bheda rupI ajIvanaH | kahe che:- pAMca varNa-1 kALo, 2 nIlo, 3 rAto 4 pILo ne dhoLo. ekeka varNamAM vIza bheda hoya te kahe hai: Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya puNyatatva // 12 // // 15 // 2gaMdha, 5 rasa,5saMTANa ane 8 sparza. evaM yIzane pAMca varNadhI guNatAM ekazo thAya. have ve gaMdha-surabhigaMdha ne durabhigaMdha. ekekA gaMdhamAM bravIza bheda hoya, te kahe che:-5 varNa, 5 rasa,5 saMThANa ane ATha sparza. evaM brevIza ne be gaMdhathI guNatAM 46 thAya. have pAMca rasa-1 tIkho, 2 kaDavo, 3 kasAyelo, 4 khATo, ne 5 mITho. ekekA | rasamAM vIza bheda hoya te 5 varNa, 2 gaMdha, 5 saMThANa ane 8 sparza. evaM bIzane pAMca ramathI guNatAM ekaso thAya. have pAMca saMThANa-1 parimaMDala saM02 vRtta saM0, 3 tryaMza saM0,4 cauraMza saM05 Ayata saMThANa.ekekA saMThANamAM vIza bheda hoya te 5 varNa, 2 gaMdha, 5 rasa, ane 8 sparza. evaM vIza ne pAMca saMThANathI guNatAM ekaso thAya. have ATha sparza-, karkaza, 2 suMhAlo, 3 bhArI, 4 halako, 5 TADho, 6 uno, 7 lakho, 8 cIkaNo. ekekA sparzamAM trevIza bheda hoya-pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa, pAMca saMThANa,cha sparza. e trevIza hoya, kAraNa? karkazamAM karkaza ne suMhAlo e ve varjavA; ema bebe sparza darekamAM varjavA. e trevIzane ATha sparzathI guNatAM 184 thAya. te sarva | malIne pAMcaso sATha bheda ajIva tatvanA jANavA. iti ajIva tattva samApta. have puNya tattva kahe che:-nava prakAre puNya upaje (thAya) te kahe che-1 anna punne 2pANa pu0,3 layaNa pu0, / mRdu 2, gurU 3, laghu 4, zIta 5, uSNa 6, lukSa , snigdha, e nAma zudhdha che, 2 pugyanA navakaraNomA kAryano upacAra karavAthI punyanA paNa nava prakAra kahela che. annAdinu dAna karavAthI-ApavAthI punya thAya che. duHkhI dIna ane anAtha vagerene anukaMpA buddhie Apa. | vAthI punya thAya cha, 3 layaNa-gRha, Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 16 // 4 sayaNa pu0, 5 vattha pu0, 6 mana pu0, 7, vayaNa puM0, 8 kAyapu0, 9 namukkAra punne, tenA zubha phala 42 prakAre bhogabAya te kahe che:- 1 sAtAvedanIya, 2 ucca gotra, 3 manuSya-gati, 4 manuSyAnupUrvI, 5 devagati, 6 devAnupUrvI, 7 paMcendriyajAti, 8 audArika zarIra,9 vaikriya za0,10 AhAraka za011 tejasa za0, 12 kArmaNa za0, 13 audA0nA aMgopAMga, 14 vaikre0nA aMgo0 15 AhArakanA aMgo0 16 vajraRSabhanArAcasaMghayaNa, 17 samacauraMsa saMThANa, 18 zubhavarga, 19 zubha gaMdha, 20 zubharasa, 21 zubhasparza, 22 agurU laghu nAma, 23 parAghAta nAma, 24 ucchvAsa nAma, 25 AtApanAma, 26 udyota nAma, 27 zubhavihAyogati, 28 nirmANanAma, 29 trasanAma, 30 bAdaranAma, 31 paryAptanAma, 32 pratyekanAma 33 sthiranAma, 34 zubhanAma, 35 saubhAgya nAma, 36 susvaranAma, 37 AdeyanAma, 38 yazokIrtti nAma, 39 devanaM AyuSya, 40 manuSyanuM AyuSya, 41 tiryacanuM AyuSya, 42 tIrthaMkara nAma. e betAlIza bheda punyanA jANavA. iti punya tattva samApta. have pApa tatva kahe che:-aDhAra prakAre pApa utpanna thAya te kahe che-1 prANAtipAta, 2 mRSAvAda, 3 adattAdAna, 4 maithuna, 5 parigraha, 6 krodha, 7 mAna, 8 mAyA, 9 lobha, 10 rAga, 11 dveSa, 12 kalaha, 13 abhyAkhyAna, 14 paizunya, 15 paraparivAda, 16 rati- arati, 17 mAyAmRSAvAda, 18 mithyA darzanazalya. tenA azubha phala 82 prakAre bhogavAya tenA nAma kahe cheH-1 mati jJAnAvaraNIya, 2 zruta jJAnAvaraNIya, 3 avadhi jJAnAvaraNIya, 2 zubha cAlavAnI gati: iMsake hAthInI cAle cAla te. pApatacca // 16 // Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 17 // pApatattva bheda // 17 // 4 manaHparyAyajJAnA0,5 kevalajJAnA0, 6 dAnAMtarAya,7 lAbhAMtarAya, 8 bhogatirAya,9 upabhogAMtarAya,10 bIyAtara,11 cakSudarzanA0,12 acakSudarzanA0,13 avadhidarzanA0,14 kevaladarzanA0,15 nidrA, nidrAnidrA,17 pracalA, 18 pracalApracalA, 19 thiNaddhinidrA, 20 nIcagotra, 21 asAtAvedanI, 22 mithyAtvamohanIya, 23 sthAvaranAma, 24 sUkSmanAma, 25 aparyApta nAma, 26 sAdhAraNa nAma, 27 asthira nAma, 28 azubha nAma, 29 daurbhAgya nAma, 30 dusvara nAma, 31 anAdeya nAma, 32 ayazokIrti nAma, 33 naraka gati nAma, 34 narakAnupUrvI, 35 narakAyuSya, 36 anaMtAnubaMdhI krodha, 37 a0mAna, 38 a0 mAyA,39 a0 lobha, 40 apratyAkhyAnAvaraNIya krodha 41 apra0 mAna, 42 apra0 mAyA, 43 apra0 lobha, 44 pratyAkhyAnAvaraNIya krodha, 45pra0 mAna, 4650 mAyA, |47 pra0 lobha, 48 saMjvalanano krodha, 40saM0 mAna, 50 saM0 mAyA, 51 saM0 lobha, 52 hAsya, 53 rati, 54 arati, 55 bhaya, 56 zoka, 57 dugaMcchA , 58 strI veda, 59 puruSa veda, 60 napuMsaka veda, 61 tiryaMca gati, 62 tiryaMcAnupUrvI, 63 ekeMdriya jAti, 64 beiMdriya jAti, 65 teiMdriya jAti, 66 cauriMdriya jAti, 67 azubha cAlavAnI jAti, 68 upaghAta nAma, 69 azubha varNa, 70 azubha gaMdha, 71 azubha rasa, 72 azubha sparza, 73 tiryacanI gati ane anupUrvI e vannenI u0 sthitino baMdha azubha adhyavasAyathI thAya De ane tiyaMcanu u. AyuSyabaMdha, zubha adhyavasA. yathI thAya he mATe tene puNya pratimA gaNela che. narakAyupya sivAya traNa gatinI u0 sthiti, vizuddha adhyavasAyathI baMdhAya che. gati ane anupUrvI |e ne nAma karmanI prakRti ke ane AyuSya AyuSka karmanI prakRti hai. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 18 // ruSabhanA rAca saM0 74 nArAca saM0, 75 ardhanArAca saM, 76 kilikA saM0, 77 chevaDDa saM0, 78 niggoha parimaMDala saMThANa, 79 sAdisaM, 80 vAmana saM0, 81 kubja saM0, 82 huMDa saMThANa, e 82 bheda pApatattvanA jANavA. iti pApa tattva samApta. have Azrava tattvanA sAmAnya prakAre vIza bheda kahe cheH-1 midhyAtva te Azrava, 2 avrata te A0, 3 pramAda te A0, 4 kaSAya te A0 5 azubhayoga te A0, 6 prANAtipAta te A07 mRSAvAda te A0 8 adattAda na te A0 9 maithuna te A0 10 parigraha te A0 11 zrotreMdriya-asaMvare na A0, 12 cakSu iMdriya asaM0 te a0 13 ghrANeMdriya - asaM0 te A0, 14 rasaneMdriya asaM0 te A0, 15 sparIneMdriya asaM0 te A0, 16 manaasaM0 te A0, 17 vacana-asaM0 te A0, 18 kAya asaM0 te A0, 19 bhaMDopa karaNa- upadhi, jema tema lIe mUke te A0 20 suci kusagga asaM0 te A0, have vistArathI 42 bheda AzravanA kahe che:-prANAtipAtAdi pAMca Azrava, pAMca iMdriyano asaMvara e daza, cAra kaSAya ane RNa azubhayoga e sattara ane paMcIza kriyA1 kAyikI kriyA, 2 adhikaraNakI, 3 pAusiyA, 4 paritAvaNiyA, 5 pANAivAiyA, 6 AraMbhiyA, 7 pariggahiyA, 8 mAyAvattiyA, 9 apaJcAkkhANAvattiyA, 10 micchAdaMsaNavattiyA, 11 diThThiyA, 12 puDiyA, 13 1 soya vagere zastra sAcavI na rAkhavAthI Azrava thAya che. 2 kriyAno karanAra jIva hovAthI Azravane naya zailIthI jIva kahIe bhane kriyA janya karma, pudgala hovAthI ajIva paNa kahIe. AzravanA kAraNa bhedabhI AzravanA bhedo thAya che. Azravatattvameda // 18 // Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya saMvaratattva iriyAbahiyA kiriyA lavattiyA, 21 aNApaugI, hathiyA, 17 ANavaNiyA, 10 // 19 // // 19 // MASA SASA pADuciyA, 14 sAmaMtovaNiyA, 15 nesatthiyA, 16 sahatthiyA, 17 ANavaNiyA, 18 vidAraNiyA, 19 aNAbhogiyA. 20 aNa vakhavattiyA, 21 aNApaugI, 22 sAmudANI, 23 pejjavattiyA, 24 dosavattiyA, 25, iriyAvahiyA kiriyA. e paccIza ane prathamanA sattara meLavatAM42 bheda Azrava tatvanA jANavA. iti Azrava tattva samApta. have sAmAnya prakAre saMvaranA pIza bheda kahe cha:-1 samakita te saMvara, 2 vrata-paccakkhANa te saM0, 3 apramAda te saM0.4 akaSAya te saM0,5 zubha yoga te saM0, 6 jIva-dayA te saM0,7 satya vacana te saM0,8 adattatyAgate saM0,9zIyala te saM0, 10 aparigraha te saM0, pAMca iMdriya ane traNa azubha yogarnu saMvaravU te saM0 evaM 18, 19 bhaMDopagaraNa ane upadhi. yasamAe lIe mUke te saM0 20 suci kusagga na kare te saM0 have vizeSa bheda 57 kahe che:-pAMca samiti ane vraNa gupti e ATha pravacana mAtAne pAlavI ane bAvIza pariSahane jItavA, tenA nAma:-1 kSudhAno pariSaha, 2 tRSAno pa0, 3 TADhano pa0,4 tApano 50, daMsamazakano pa0, 6 acelano pa0, 7 aratino pa0, 8 strIno pa0,9caryAno 50, 10 besavAno pa0, 11 zayyAno, 12 Akrozano pa0, 13 vadhano pa0, 14 yAcanAno pa0, 15 alAbhano pa0,16 rogano pa0, 17 tRNasparzano pa0,18 malano pa0, 19 , vyavahAra nayathI zubha yoga saMvara kahevAya , nizcaya nayathI te Azrava che. 2 soya vagere zanane saMbhArI rAkhavA-hiMsAnA nimitta na | thAya to saMbara nIpaje. 3 cAlavAno. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 20 // satkAra - puraskArano pa0, 20 prajJAno pa0, 21 ajJAnano pa0, 22 darzana pariSaha evaM 30 ane daza yati dharmane Aradhavo, tanA nAma: -1 khaMti, 2 muti, 3 ajave, 4 maddave, 5 lAcaive, 6 saccai, 7 saMjame, 8 tave, 9 ciyAe, 10 baMbhacare, evaM cAlIza. ane bAra bhAvanA bhAvavI. tenA nAmaH-- anitya bhAvanA, 2 azaraNa bhA0 3 saMsAra bhA0, 4 ekatva bhA0, 5 anyatva bhA0, 6 azuci bhA0, 7 Azrava bhA0, 8 saMvara bhA0, 9 nirjarA bhA0, 10 loka bhA0, 10 bodhi durlabha bhA0, 12 dharma durlabha bhAvanA, evaM bAvana. ane pAMca cAritra AdaravA tenA nAmaHmAmAyika cAritra, 2 chedopasthApanIya cA0, 3 parihAra vizuddha cA0, 4 sUkSma saMparAya cA0, 5 yathAkhyAta cAritra, evaM 57 bheda saMvaratattvanA jANavA. iti saMvara tattva samApta. vena tattva bAra prakAra kahe che:- 1 anazana, 2 uNodarikA, 3 vRttisaMkSepa, 4 rasaparityAga, 5 kAya kleza, 6 saMlInatA, e cha bAhya tapa kahyA. cha abhyaMtara tapa kahe che:- 1 prAyazcitta, 2 vinaya 3 vaiyAvacca, 4 sajhAya, 5 dhyAna, 6 kAyotsarga. e bAra prakAranA tapathI nirjarA thAya che. iti nirjarA tattva samApta. have baMdha tattvanA cAra bheda kahe che:--1 prakRtibaMdha, 2 sthitibaMdha. 3 anubhAva, 4 pradezabaMdha, prakRtibaMdha te 1 kSamA 2 nirlobhatA. 3 saralatA. 4 nirabhimAnatA - komalatA. 5 laghutA. 6 satya. 7 tyAga- akiMcanatA. 8 adhyavasAya bhedathI saMvaranA asaMkhya bheda thAya. kAraNa bhedane laine sattAvana bheda saMvaranA thAya che, e vyavahAra nayathI. nizraya nayathI parabhAvano tyAga te saMvara. 9] prakRtibaMdha, ane pradezabaMdha yogathI thAya che ane sthitibaMdha ne anubhAvabaMdha kaSAyathI thAya che. anubhAvane anubhAgagaMdha athavA rasabadha paNa kahevAya che. nirjarAtava 112011 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 21 // | mokSatatva // 21 // karmano svabhAva athavA pariNAma, je karmanI jeTalI sthiti hoya che te sthitibaMdha, karmano je tIvramaMdAdi rasa te anubhAvabaMdha ane karmapudgalanA dala te pradezabaMdha. A cAra prakAranA baMdhana svarUpa modakanA dRSTAMtathI kahe che. jema koi modaka, ghaNA prakAranA dravyanA saMyogavaDe banAvela te (lADa)mA vAyune pittane ke kaphane harabAno svabhAva hoya che, tema karmaprakRtimA koino jJAnane AbaraNa karavAno, koino darzanane AvaraNa karavAno svabhAva hoya che, valI teja modaka, eka pakSa, mAsa ke ve mAsa sudhI rahe, tema koi karmaprakRti vIza trIza ke sittera koDAkoDI sudhI rahe te sthitibaMdha, te modaka alpa ke tIbra, kaDavo ke mITho hoya tema karmaprakRti paNa maMda ke tIvra, zubha ke azubha rasavAlI hoya te anubhAvabaMdha, teja modaka koi alpadalavAla ke bahudalavAlu hoya, tema koi paNa karmaprakRti alpadala ke bahudalavAlI hoya te pradezabaMdha kahevAya che.e cAra prakArano karmabaMdha jANavo.iti baMdhatatva samApta. | have mokSatattva kahe che:-sarva karmathI mukta thaine siddha padane prApta karavU, te siddhanA pannara bheda che:-1 tIrtha siddha, 2 atIrtha si0, 3 tIrthaMkara si0, 4 atIrthaMkara si0,5 gRhasthaliMga si0, 6 anyaliMga si0,7 sva. liMga si0, 8 striliMga si0,1 puruSa liMga si0,10 napuMsaka liMga si0, 11 svayaMvuddha si0, 12 pratyekabuddha si0, 13 buddhayodhita si0,14 eka siddha, 15 aneka siddha. jIva cAra kAraNe mokSa jAya-jJAna, darzana, cAritra BAMS , kaSAyanI taratamatA kapAyanA adhyavasAyathI hoya che, ekeka kaSAya-sthAna ke adhyavasAya-sthAnaka asaMkhya hoya che. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 22 // ane tapavaDe. have mokSatatva upara nava dvAra utAre chaH-1 satpada-prarUpaNA te mokSagati pUrva kAle hatI, hamaNA mokSatattva che ane AgAmikAle paNa haze; te chatI 'asti' che paNa AkAzanA phUlanIpare 'nAsti' nathI.2 dravya pramANa-te siddha anaMta che, te paMcame anaMte che. abhavyajIvathI anaMtaguNa adhika che, vanaspatinAjIva varjIne trevIza daMDa- // 22 // kathI siddhanA jIva anaMta guNa adhika che. 3 kSetradvAra-te siddhazilA pramANa, siddhazilA 45 lAkhayojananI || lAMbI-pahoLI che ane triguNI jhAjherI paridhi che.tenA eka gAunA chaThe bhAge-traNaseMteMtrIza dhanuSya ane batrIza aMgula uMcapaNe lokAMte rahyA che.4 sparzanAdvAra-te siddhakSetrathI kAMika siddhanI sparzanA adhika che.5 kAladvAra-te eka siddha AzrayI sAdianaMta ane sarva siddha AzrayI anAdianaMta che,6 aMtaradvAra-te pharIne siddhane saMsAramA avataravU nathI athavA jyAM eka siddha che tyAM aneka siddha che ane aneka siddha che tyAM eka siddha che. eTale siddha siddhamA aMtara nathI; jyotimAM jyoti samAi gayela che.7 bhAgadvAra-te saghalA jIvanA anaMtame bhAge siddhanA jIva che, lokanA asaMkhyAtame bhAge che. 8 bhAvadvAra-te siddhamAM kSAyakabhAve kevalajJAna, kevaladarzana | ane kSAyakasamakita che ane pariNAmika bhAve jIvapaNuM jANavU. 9 alpa bahutvadvAra-te sarvathI thoDA napuMsaka / je eka pada hoya te zuddha pada kahevAya, mokSa eka pada che mATe 'sat' che. zaza-zRMgAdi ve padanu nirdhAra na hoya-asat-paNa hoya. 2 jyAre (koi | paga samaye) kevalI prabhune pUchavAmAM Ave tyAre ekaja javAba maLe ke 'sarva siddhanA jIva' eka nigodanA jIvothI anaMtame bhAge che. 3 siddha paNa jIva che, kAraNa? anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta avyAbAdha sukha ane anaMta vIrya, e cAra bhAvavaDe sadA jIve chemATe siddhamA jIvapaNu kA he. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 siddha, tethI strI siddha saMkhyAtaguNA, tethI puruSa siddha saMkhyAta guNA che. eka samayamAM napuMsaka utkRSTa 10 siddha siddhAMta- tathAya, strI 20 siddha thAya ane puruSa 108 siddha thAya. have mArgaNA kahe cha:-1 asa paNe, 2 bAdara paNe, 3 saMjJi rahasya paMceMdriyapaNe, 4 vajraruSabhanArAca saM0 paNe, 5 zukladhyAna paNe, 6 manuSya gati paNe,7kSAyaka samakitavAlo, // 23 // 8 yathAkhyAta cAritravAlo, 9 paMDitavIryavAn, 10 kevalajJAnI 11 kevaladarzanI, 12 bhavya siddhika, 13 parama zuklalezI, 14 carama zarIrI, e cauda bolano dhaNI hoya te mokSe jAya. jaghanya be hAthanI avagAhanAvALo ane | u0 pAMcase dhanuSyanI ava0 vALo, jaghanya nava varSano ane u0 pUrva kroDanA AyuSyavALo; te paNa karma bhUmino hoya. ane trIjA cothA ArAno janmelo hoya te mokSe jAya. iti navatattva samApta. atha daMDaka likhyate-zarIrogAhaNa saMgha,-yaNa saMThANa kasAya taha sannAo, lesidiya samugdhAo, sannIvedeya pajattI,1 diTThI daMsaNa nANe, joguvaoge tahA kimAhAre; uvavAyaThii samuhAe, cavaNa gaI AgaI ceva.2] mArgaNAno je vicAra karela . te mUla mArgaNA 14 cha:-1 gati mArgaNA, 2 indriyamA0 3 kAyanA. 4 yoga mA0 5 veda mArgaNA0 6 kaSAyamA0 . jJAna mA08 saMyamamA09 darzanamA0 10 lezyAmA017 bhavyamA0 12 samakAmA0 13 saMjJImA014 AhAra mArgaNA. tenI uttara mArgaNA 62 thAya che. have 14 mUla mArgaNAmAM dazamArgaNAmAMthI jIva mokSa jAya che. te A pramANe:-1 nara gati, 2 paMcendriya, 3 capsa, | 4 bhavya, 5 saMjI, 6 yathAkhyAta cAritra, zAyakasa makita, 8 aNAhAra, 9 kevalajJAna, 10 kevala darzana, e:daza mArgaNA sivAya bAkIMnI cAra mUla mArgaNA vedAdi ane bAvana uttaramArgaNAmAMthI jIva mokSe na jAya, ema navatadhaprakaraNamAM kaheluM che. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 24 // sUtranI A be gAthA kahI teno artha kahe che:- zarIra ketAM zarIra pAMca te audArika, vaikreya, AhAraka, taijasa ane kArmaNa. ugAhaNA ketAM avagAhanA te audArika za0 nI jaghanya aMgulamA asaMkhyAtamA bhAganI ane utkRSTi eka hajAra yojananI jhAjherI, kamalanA DoDAnI apekSAe. vaikreya za0 nI ja0 aMgu0 asaM0 ane U0 pAMcaso dhanuSyanI. uttara vaikreya za0 nI ja0 aMgu0 saMkhyAtamA bhAganI ane u0 lAkha yojananI jhAjherI. AhAraka za0 nI ja0 muMDA hAthanI ane u0 eka hAthanI. taijasa ne kArmaNa za0 nI0 je0 agu0 asaMkhyA0 ane u0 potAnA zarIra pramANe athavA cauda rAjaloka pramANe jANavI. saMghayaNa ketAM saMghayaNa ( zarIranI racanA) cha. vajraruSabhanArAca saM0, rupabhanArAca saM0 nArAca saM0 arddhanArAca saM0 kilikA saM0 ane chevahu saMghayaNa. saMThANa, ketAM saMsthAna ( zarIranA AkAra ) cha. samacauraMsa saMThANa, niggoha parimaMDala saM0, sAdi saM0, vAmana saM0, kubja saM0, ane huMDa saMThANa. kasAya ke0 kaSAya cAra. krodha, mAna, mAyA, ane lobha taha ke0 temaja sannAo ke0 saMjJA cAra. AhAra saMjJA, bhaya saM0, maithuna saM0, ane parigraha saMjJA. lesA ke0 lezyA cha. kRSNa lezyA, 1 A gAthA jIvAmigamasUtranI TIkAmAM che, amUlaruSijIvAlI pratamAM mUlamAM che. 2 avagahanA zaroranI apekSAe che. 3 zrIdevInA kamalanI hoya. 4 kevala samudghAtanI apekSA e. 5 mohanIya bhane vedanIya karmanA udayathI 'saMjJA' hoya che. 6 yoga janya lezyA che. 'joga pariNAma lesA' anvayavyatireka vaDe yoga ane lezyAno saMbaMdha che. yoga hoya to lezyA hoya ane yogano abhAva hoya to leiyAno abhAva hoya lezyAno vizeSa svarUpa 'lezyAnA thokaDA' thI jobuM. daMDaka // 24 // Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hai siddhAMta daMDaka rahasya // 25 // // 25 // nIlale0, kApotale0, tejole0 padamale0, zukla lezyA. iMdiya ke0 iMdriya pAMca. zrotraMdriya, cakSu iMdriya, ghrANeMdriya, rasaneMdriya ane sparzaneMdriya. samugghAe ke0 samudghAta sAta. vedanI samudghAta, kaSAyama0, mAraNAMtikasa0, vaikreyasa0, taijasasa0, AhArakasa0, ane kevala samudghAta. sannI ke0 saMjJI-asaMjJI, mana hoya te saMjJI ane mana nahoya te asaMjJI. vedeya ke0 valI veda traNa, strIveda, puruSa veda ane napuMsaka veda. pajattI ke0 paryApti cha AhAra| paryApti, zarIrapa0, iMdriyapa0, zvAsocchvAsapa0, bhASApa0, ane manaparyApti. diTTI ke dRSTi traNa. samakitadRSTi, mithyAtvadRSTi,ane mizradRSTi, daMsaNa ke0 darzana cAra.cakSudarzana acakSuda0,avadhida0,ane kevaladarzana. nANeke0, jJAnapAMca ane traNa ajJAna.matijJAna, zrutajJA0.avadhijJA0, manaHparyAyajJA0,ane kevalajJAna,matiajJAna,zrutaa0, vibhaMgaajJAna. joga ke0 yogapannara, cAra mananA, cAra vacananA ane sAta kAyAnA. satyamanoyoga. asatyamanoyoga, mizramanoyoga ane vyavahAramanoyoga.satyavacanayoga, asatyavacanayoga, mizravacanayoga ane vyavahAravacanayoga. audArika, audA-mizra, vaikeya, vaikeyamizra, AhAraka, AhA0-mizra ane kArmaNayoga. uvaoge ke upayoga bAra. pAMca jJAna, traNa ajJAna ane cAra darzana. tahA kimAhAre ke0 temaja AhAra. dravyathI anaMta pradezI pudgalo, kSetrathI asaMkhyAna pradezAvagADha pudgalo, kAlathI jayanya madhyama ane utkRSTa sthitivAlA pud mana ane vacana yoganA je cAra cAra bheda kahela che, te vyavahAranayathI ane nizcayanayathI prathamagA je ve ve bheda che te jANavA; ema | panavaNA sUtrathI jaNAya he. vyavahAra vacanayogane asatyA mRSA nAmathI jaNAvela ke. - -- - Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 26 // galo ane bhAvathI varNa, gaMdha, rasa ne sparzavAlA pudgalono AhAra kare. te paNa pharaselA pudgalo- anaMtarAva - gADha pudgalono AhAra kare. ane valI svaviSayAnupUrvIe-urdhva Adi traNa ane pUrvAdi cha dizAmAMthI AhAra kare. te AhAra traNa prakArano che oja, roma ane kavala. athavA sacitta, acittane mizra uvavAyake0 AvIne upaje te Agala kahevAse. Thii ke0 sthiti ja0 aMtarmuhUrtta ane u0 33 sAgaropamanI. samuhAe ke0 mAraNAMtika samudghAta sahita maraNa, te be prakAranuM che; samohayA ane asamohayA. ilikAnI gati pramANe je ( samudghAta sahita ) maraNa te samohayA maraNa ane samudghAta rahita, baMdukanA bhaDAkAnI pare jIvanA pradeza sAmaTA nIkaLe te asamohayA maraNa. cavaNa ke0 cavIne jeTalA daMDakamAM jIva jAya te Agala kahevAse. gaI. AgaI ke0 gati ne Agati. jemAM jAvuM te gati, te pAMca che; narakagati, tiryaMcagati, manuSyagati, devagati ane mokSagati. jemAMthI AvakuM te Agati cAra- narakanI Agati, tiryacanI A0, manuSyanI A0, devanI Agati. ceva ke0 nizcaya, e be gAthAno artha kahyo have covIza daMDakanA nAma kahe che pahelo nArakano daMDaka, sAta naraka nAma: - ghamA, vaMzA, zilA, aMjanA, riTThA, maghA, mAghavatI. have gotra kahe che : - ratnaprabhA, zarkarA - prabhA, vAlukApra0, paMkapra0, dhUmapra0, tamaHpra0, tamaH tamaH prabhA0 e sAta narakano eka daMDaka have daza bhavanapatinA daza daMDakaH--asurakumAra yAvat stanitakumAra evaM 11 daMDaka have pAMca sthAvaranA pAMca daMDakanA nAmaH 1 'samohayA ne asamohayA' zabda zuddha jaNAya che juvo padmavaNAsUtranI TIkA. daMDaka // 26 // Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 27 // 4 1 indrasthAvara kAya, 2 brahmasthA0, 3 zilpasthA0, 4 sammatisthA0, 5 prAjyApatyasthA0, 6 jaMgamasthAvarakAya. have tenA gotra kahe che. pRthavIkAyika yAvat zrasakAyika. evaM 16 daMDaka. have traNa vikaleMdriyanA traNa daMDakanA nAma kahe che:- ve iMdriya, teiMdriyane cauriMdriya evaM 19 daMDaka have vIzamo tiryaMca paMceMdriyano daMDaka tenA pAMca bheda kahe che: -- jalacara, sthalacara, uraparisarpa, bhujaparisarpa ane khecara. je jalamAM cAle tene jalacara kahIeM, tenA pAMca bheda maccha, kacchapa, gAhA, magara ane susumAra pramukha. je pRthavIpara cAle tene sthalacara kahIe, tenA cAra bheda - egakhurA, dukhurA, gaMDIpayA ane saNapayA. egakhurA te ekakhurIvAlA - ghoDA pramukha. dukhurA te be kharIvAlAgAya bhaiMsa pramukha, gaMDIpayA te suMhAlApaga-sonInI eraNa jebA paga jenA hoya te-hAthI, geMDA pramukha saNapayA te nakhavAlA paga jenA hoya te vAgha, siMha, citrA kutarA ane bilADA pramukha. uraparisarpa te haiyAbhara cAle te sarpanI jAti tenA be bheda, eka phaNa mAMDe ane, eka phaNa na mAMDe. bhujaparisarpa te bhujAvaDe cAle, tenA aneka bheda noliyA, kAkiMDA, goha, uMdara ane khIsakolI pramukha khecara te AkAzamAM cAle, te pakSInI jAti tenA cAra bheda-carmapakSI, romapakSI, vitatapakSI ane samudgapakSI. carmapakSI te cAmaDAnI pAMkhavALA chApA, vAgula pramukha romapakSI te romarAyanI pAMkhavALA suDA, cakalA, pArevA pramukha ebe jAtinA pakSio, aDhIdvIpanI aMdara ane bAhera che. vitata pakSI te jenI pAMkha sadA pahoLI rahe che aneM samudga pakSI te jenI pAMkha sadA DAya1 'gaMDI' zabdano artha pakSavaNA sUtramI vRttimAM 'sonInI puraNa' karela che bhane uttarAdhyayananIM vRttimAM 'karNikA' artha karela che; arthAt tenA jevA paga ke. daMDaka // 27 // Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 28 // DAnI pare bIDelI rahe che. e ve jAtinA pakSIo, aDhI dvIpanI bAhera che. e pAMce tiyaMca paMceMdriya samUcchima ane garbhaja jANavA. evaM vIza daMDaka have ekavIzamo manuSya paMceMdriyano daMDaka kahe che:-pannara karmabhUmi, trIza akarmabhUmi ane chapanna aMtaradvIpa, evaM 101 kSetranA garbhaja manuSyanA aparyAptAne paryAptA; evaM 202 ane ekazone eka kSetranA saMmUcchima manuSyanA aparyAptA. e sarva malIne 303 bheda. e ekavIzamo daMDaka have bAvIzamo vyaMtarano daMDaka kahe che:-te soLa jAtinA che tenA nAma 1 pizAca, yAvat 16 kohaMDika. e bAvIzamo daMDaka. have trevIsamo jyotiSkano daMDaka kahe che-caMdramA Adi pAMca aDhI dvIpamAM cara che ane ane aDhIdvIpanI bAhera sthira che. be caMdra ane be sUrya, jaMbUdvIpamAM che. cAra caMdrane cAra sUrya, lavaNasamudramAM che. bAra caMdrane bAra sUrya, ghAtakIkhaMDadvIpamAM che. beMtAlIza caMdrane baitAlIza sUrya, kAlodadhi samudramAM che, bauMtera caMdrane bauMtera sUrya, puSkarArddhadvIpamAM che. sarva malI 132 caMdrane 132 sUrya, parivAra sahita cara che. have parivAra kahe cheH -jyAM eka caMdrane eka sUrya hoya tyAM 88 graha, 28 nakSatra ane chAsaThahajAra navaseM paMcoterako DAkroDa tArA che. ema sarva caMdra-sUryano parivAra jANavo. asaMkhyAta caMdra ane sUrya, parivAra sahita manuSya kSetrathI bAhera asaMkhyAta dvIpa- samudramAM sthira che. e 23mo daMDaka have 24mo vaimAnikano daMDaka kahe che. tenA 26 bhedaH - 12 devaloka, 9 graiveyaka ane 5 anuttaravimAna sudharmAdi bAra devaloka, bhadrAdi nava graiveyaka ane vijayAdi pAMca anuttaravimAna. e 24 daMDaka. aMba vaparAyela che paraMtu 'vANavyaMtara' zabda barobara jaNAto nathI. 2 bAra deva loka vagere 1 'vyaMtara' zabdane badale 'vAnamaMta' zabda zAstramAM devonA nAma navatazvamAM lakhelA he mATe ahiM lakhela nathI. daMDaka // 28 // Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 29 // MASCACCESSACS Adi pannara paramAdhAmI, asurakumAramA bhaLe che, daza z2ubhakadevo, vyaMtaramA bhaLe che. vraNa kilviSiko, devaloka aMtara nivAmI che, mATe vaimAnikamAM bhaLe che. naivalokAMtika, brahmalokavAsI che mATe uttama vaimAnikamAM bhaLe che. e covIza daMDakanA nAma kahyA. have sAtakroDa bahuMtera lAkha, bhavanapatinA bhavana che. corAsI lAkha narakAvAsA che. asaMkhyAtA vyaMtaranA nagaro che. asaMkhyAtA jyotiSkanA vimAno che ane asaMkhyAtA dvIpo che. corAsIlAkha | satANuhajAra ne trevIza, vaimAnikanA vimAno che. saMkhyAtAvAso manuSyanA che. zeSa nava daMDakanA asaMkhyAtA asaMkhyAtA vAso che. tenuM varNana anyazAstrathI jANavU. have siddha zilAnA bAra nAmo kahe chaH-1 isItivA, 2 isippabhArAtivA, 3 taNutivA, 4 taNu taNutivA, 5 siddhItivA, 6 siddhAlayetivA, 7 muttItivA, 8 muttAlayetivA, 9 loyaggetivA, 10 logathubhiyetivA, 11 loyapaDibohetivA, 12 savvapANabhUyajIvasattasuhAvahetivA, e mokSanA bAra nAma kahyA. e nAma dvAra kiMcitmAtra samApta. / have 24 daMDaka upara 24 dvAra utAre che:-pahelo nArakano daMDaka, temAM zarIra vraNa vaikreya, taijasa ne kArmaNa. 1 avagAhanA, bhavadhAraNIya zarIranI ja0 aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI ane u0 pAMcaso dhanuSyanI; jo uttaravaikeya, kare to ja0 aMgu0 saMkhyAtamA bhAganI ane u. ekahajAra yojananI. pahelI narake bhavadhA ava0 ja0 1 e devo vyaMtara jAtinA che ane vaizramaNa lokapAlanA tAbAmA hoya che. 2 lokAMtika devo, samyadRSTi ane alpa saMsArI hoya he valI te ekAvatArI athavA sAta-ATha bhava karanArA che. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 30 // aMgu0 saMkhyA0 ne u0 poNAATha dhanuSyanI ne cha aMgulanI ane uttara vai0 kare to ja0 aMgu0 saMkhyA0 ne u0 sADApannara dhanuSya ne bAra aMgulanI. bIjI narake bhava0 ava0 ja0 aMgu0 asaMkhyA, ne u0 sADApannara dhanuSya ne bAra aMgulanI, uttara vai0 kare to ja0 aMgu0 saMkhyA0 ne u0 savAekatrIza dhanuSyanI. trIjI narake bhava0 ava0 ja0 aMgu0 asaM0 ne u0 savAekatrIza dhanuSyanI ane uttara vai0 kare to ja0 aMgu0 saMkhA0 ne u0 sADAbAsaTha dhanuSyanI. cothI narake bhava0 ja0 aMgu0 asaM0 ne u0 sADAbAsaTha dhanuSyanI ane uttara vai0 kare to ja0 aMgu0 saMkhA0 ne u0 savAso dhanuSyanI. pAMcamI narake bhava0 ja0 aMgu0 asaM0 ne u0 savAso dhanupyanI ane uttara vai0 kare to ja0 aMgu0 saMkhA0 neM u0 aDhIso dhanuSyanI. chaThThI narake bhava0 ja0 aMgu0 aMsaM0 ne u0 aDhIso dhanuSyanI. ane uttara vai0 kareM to ja0 aMgu0 saMkhyA ne u0 pAMcaso dhanuSyanI. sAtamI narake bhava0 ja0 aMgu0 asaM0 ne u0 pAMcaso dhanuSyanI ane uttara vai0 kare to ja0 aMgu0 saMkhA0 ne u0 eka hajAra dhanuSyanI, 2 nAraka ne saMghayaNa nathI. 3 saMThANa eka huMDa. 4 kaSAya cAra, paNa nAraka ne krodha ghaNo. 5 saMjJA cAra, paNa nArakane bhaya saMjJA ghaNI. 6 nArakamAM samuccayathI pahelI traNa lezyA. pahelI ne bIjI narakamAM eka kApota lezyA, trIjI narake ve lezyA, kApota ghaNI ne nIla thoDI. cothI narake eka nIla lezyA, pAMcamI narake ve lezyA, nIlale ghaNI ne kRSNale0 thoDI. chaThThI narake eka kRSNalesA. sAtamI narake mahAkRSNalezyA. 7 iMdriya pAMca. 8 samudghAta cAra. vedanIya, kaSAya, mAraNAMtika ane vaikriya samudghAta. 9 pahelI narake saMjJI - asaMjJI be hoya, daMDaka // 30 // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya daMDaka // 32 // // 31 // ACCCCCX bIjIthI sAtamI sudhI ekalA saMjJI che. 10 veda eka napuMsaka. 11 paryApti pAMca AhAra paryApti, zarIrapa0, iMdriya |pa0, zvAsocchavAsa pa0, ane bhASA-manaparyApti bheLI bAMdhe che.12 dRSTi traNa, samakita 10,mithyA dR0,ne mizradRSTi, 13 darzana traNa, cakSudarzana, acakSuda0, avadhidarzana 14 jJAna vraNa, matijJAna, zrutajJA0, avadhi jJAna, ajJAna vraNa, mati ajJAna, zruta a0, vibhaMga jJAna. 15 yoga igyAra, cAra mananA, cAra vacananA ane traNa kAyAnA, te vaikeya, vai0no mizra ane kArmaNakAya yoga.16 upayoga nava-traNa jJAna, traNa ajJAna ne traNa darzana. 17 temaja AhAra-nArakane cha dizAno hoya, te be prakArano oja AhAra ne roma A0 te paNa azubha ne acitta hoya. 18 uvavAya te AvIne upaje te kahe cha:-pahelI narakamAM garbhaja manuSya ane garbhaja tiryaMca ke mamUcchima e be daMDakamAMthI upaje. bIjIthI sAtamI sudhImAM garbhaja tiryaMca ne garbhaja manuSya upaje. 19 sthitipahelI narake ja0 daza hajAra varSanI ane u0 eka sAgaropamanI. bIjI narake ja0 eka sA0 ne u. vraNa sAnI. trIjI narake ja0 traNa sA0 ne u0 sAta sAnI. cothI narake ja. sAta sA0 ne u0 daza sA0, pAMcamI narake ja0 daza sA0, ne u0 sattara sA, chaDI narake ja0 sattara sA0 ne u0 bAvIza sA0, sAtamI narake ja0 bAvIza |sA ne u0 teMtrIza sAgaropamanI 20 samohayA ne asamohayA maraNa ye che. 21 cavaNa te cavIne pahelI narakathI 1 vyAghAta na hovAthI cha dizAmAthI narakanA jIvo, AhAra grahaNa kare che. jyAMsudhI zarIraparyApti pUraNa na karI hoya tyAMsudhI oja AhAra ane zArIra paryApti pUraNa karyA bAda roma AhAra hoya, 2 saMkhyAtA varSavAlA ane paryAptA manusya vagere samajavA. CHOCOLOCATEG Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 32 // chaThThI naraka sudhInA jIvo paryApta garbhaja manuSya ane tiryaMcamAM jAya. 22 gati ne Agati - pahelIthI chaTThI naraka sudhInA jIvo, manuSya ne tiryaMcanI gatimAM jAya ane emAM Ave paNa e be gatimAMthI sAtamInarakanA jIvo, eka tiryaMcanI gatimAM jAya ane Ave manuSya ne tiryaMcagatimAMthI, 23-24. prANa daza hoya te pAMca iMdriya-prANa, trarNa bala, zvAsocchvAsa ane AyuSya iti prathama daMDaka samApta. have daza bhavanapatinA daza daMDaka temAM zarIra traNa vaikreya, tejasa ne kArmaNa. tenI avagAhanA ja0 aMgu0 asaM0 bhAganI ne u0 sAta hAthanI ane uttara vai0nI ja0aMgu0 saMkhyA 0ne u0 eka lAkha yojananI. saMghayaNa nathI. saMThANa eka samacauraMsa. kaSAya cAra paNa lobha ghaNo, saMjJAcAra paNa parigrahasaMjJA ghaNI. lezyA cAra kRSNAdi pahelI. iMdriya pAMca samudghAta pAMca. vedanI Adi saMjJI - asaMjJI ve che. veda ve strIveda ne puruSaveda. paryApti pAMca, bhASAmanapa0 bheLI bAMdhe dRSThi traNa. darzana traNa prathamanA. jJAna traNa prathamanA. ajJAna traNa. yoga igyAra-cAra mananA, cAra vacananA ane traNa kAyAnA te vaikreya, vai0no mizra ne kArmaNakAya yoga. upayoga nava-traNajJAna, traNa ajJAna ne traNa darzana. temaja AhAra chae dizAno le, te be prakArano oja ne roma; te paNa zubha ne acitta. | uvavAya te AvIneM bhavanapatimAM manuSyane tiryaMca e ve daMDakanA upaje sthiti dakSiNa dizAnA asurakumAranI ja0 dazahajAra varSanI ne u0 eka sAgaranI, tenI devInI ja0 dazaha0 varSanI ne u0 traNa palyopamanI, tenA nava 1 mana, vacanane kAya bala. daMDaka // 32 // Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 33 // nikAyadevanI ja0 dazaha0 varSanI ne u0 doDa palyanI, tenI devInI ja0 dazaha0 varSanI ne u0 poNA palyanI, have uttarAdizAnA asuraku0nI ja0 dazaha0nI ne u0 eka sAgara jhAjherI. tenI devInI ja dazaha0 ne u0 sADAcAra palyanI. tenA navanikAyanA devanI ja0 dazaha ne u0 dezeuNA be palyanI. tenI devInI ja0 dazaha0 ne u0 dezeuNA eka palyanI. samohayA-amamohayA be maraNa che. cavaNa te cavIne bhavanapati, pRthvI, pANI, vanaspati, manuSya ane tiryaMca e pAMca daMDakamAM jAya. gati-Agati te manuSya ne tiryaMca e be gatimAM jAya ane bhavana patimAM eja be gatimAMthI Ave. prANa daza hoya. iti bhavanapatinA daza daMDaka samApta. have pAMca sthAvaranA pAMca daMDaka, temAM pRthvI, pANI, teu aneM vanaspatikAyikamAM zarIra RNa audArika, taijasa ne kArmaNa. vAyukAyika ne zarIra cAra te vaikreya vadhyuM. avagAhanA prathamanA cAra thAvarakAyanI ja0ne u0 aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI ane vanaspatikAyikanI ja0 aMgu0 asaM0 ne u0 eka hajAra yojananI jhAjharI, kamala pramukhanI. saMghayaNa eka chebahu. saMThANa eka huMDa. pAMce sthAvarakAyanA saMThANa judA judA kahe che: - pRthavInuM maMThANa, masuranI dALa ane caMdramAne AkAre hoya. apkAyanuM saM0 pANInA parapoTAne AkAre. teukAyanuM 1 asaMkhyAta varSaMvAlA manuSya ne tiryaMca paNa bhavanapatimAM upaje, temaja samucchima tiryaMca upaje, paraMtu samucchima manuSya na upaje. balI sUkSmaM pRthvI Adi bhane sAdhAraNa vanaspatimAM bhavanapati na upaje 2 pratyeka vanaspati AzrayI jANavI sUkSma vanaspatikAyikanI ja0 ne u0 aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI avagAhanA hoya. 46464: +-+% daMDaka // 33 // Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyatuM anabanarana (ka siddhAMtarahasya // 34 // 24 daMDaka // 34 // saM0 soyanA bhArAne AkAre. vAyukAyarnu saM0 dhajA-patAkAne AkAre. vanaspatikAyana saM0 nAnAprakAra,. kaSAya cAra. saMjJA cAra. lezyA pRthavIkA apkA0 ane vanaspatikA mAM aparyAptA velAe cAra pahelI ane paryAptA | velAe pAMce sthAvarakAyamA lezyA traNa pahelI. iMdriya eka sparzana ( kAyA )nI. samudghAta-pRthavIkA0 apkA. teukA. ane vanaspatikA ne traNa vedanI, kaSAya ne maraNAMtika. vAyukA ne cAra eka vaikeya samudghAtavadhI. pAMca sthAvara, asaMjJI che. veda eka napuMsaka. paryApti cAra AhAra paryApti, zarIra pa0 iMdriya pa0 ne zvAsocchvAsa paryApti. dRSTi eka mithyAtvanI. darzana eka acakSudarzana. jJAna nathI. ajJAna be mati a. zruta a0 yogapRthavI kA0, apUkA0 teukA. ane vanaspatikA netraNa audArika, audAno mizra ne kArmaNakAya yoga ane vAyukA ne pAMca vaikreya ane vaino mizra, e be vadhyA. upayoga traNa be ajJAna ne eka darzana. temaja AhAra| vyAghAta AzrayI jaghanya traNa dizAno, madhyama cAra pAMca dizAno ane nirvyAghAta AzrayI chae dizAno AhAra le, te oja ne roma e be prakArano te paNa sacitta, acitta ne mizra AhAra le. uvavAya te AvIne upaje pRthavIkA, apakA. ane vanaspatikA mAM eka nArakano daMDaka choDIne trevIza daMDakanA upaje. teukA0 ne vAyukA mAM pAMca sthAvara, traNa vikaleMdriya, tiryaca paMceMdriya ane manuSya; e dazadaMDakanA upaje. sthiti pRthavIkAyikanI ja0 aMtarmuhUrtanI ane u0 bAvIzahajAra varSanI. apkA nI ja0 aMta ne u. sAtahajAra varSanI. teukAnI ja. aMta ne u0 RNa ahorAtranI. vAyukAnI ja* aMta ne u0 RNahajAra varSanI. vanaspatikA. ** Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 35 // nI ja0 aMta0 ne u0 dazahajAra varSanI. samohayA ne asamohayA be maraNa hoya. cavaNa te cavIne pRthvIkA 0, apakA ne vanaspatikAyika, te pAMca sthAvara, RNa vikaleMdriya, tirgaMca paMceMdriya ane manuSya e daza daMDakamAM jAya. teukA0 ne vAyukA0 te manuSya varjine nava daMDakamAM jAya, gati-Agati te pRthvIkA0, apakA0 ne vanaspatikAyika, manuSya ne tiryaMca e ve gatimAM jAya ane temAM Ave RNa gatinA-manuSya, tiryatra ane devagatinA. teukA0 ne vAyukA0, te eka tiryaMcanI gatimAM jAya ane temAM Ave be gatinA-manuSya ne tiryaMca gatinA. prANa cAra-iMdriye prANa, kAyabala, zvAsocchvAsa ne AyuSya iti pAMca sthAvarano daMDaka samApta. have RNa vikaleMdriyanA RNa daMDaka kahe che:-be iMdriya, teiMdriya ne cauriMdriyamAM zarIra traNa - audA0, tai0 ne kArmaNa. avagAhanA, ve iMdriya, teiMdriya ane cauriMdriyanI ja0 aMgu0 asaM0ne u0bAra yojananI traNa gAunI ane cAra gAunI. saMghayaNa eka chevachu. saMThANa eka huMDa. kaSAya cAra. saMjJA cAra. lezyA vraNa pahelI -iMdriya, be iMdriya ne be sparzaneMdriya ane rasaneMdriya. teiMdriya ne traNa, eka nAsikAiMdriya vadhI. cauriMdriyane cAra. eka cakSu iMdriya vadhI. samudghAta, traNa- vedanI, kaSAya ne maraNAMtika traNe asaMjJI che. veda napuMsaka, paryApti pAMca. eka manaHparyApta nahi dRSTi be samakita ne mithyAtvadRSTi. darzana be cakSuda0 ne acakSudarzana. jJAna be- matijJAna ne zrutajJAna. ajJAna be-mati a0 ne zruta a0, yoga cAra. vyavahAravacana, audA0, audAnno mizra ne kArmaNakA yoga. 1 sparzaneMdriya daMDaka // 35 // Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % siddhAMta daMDaka rahasya 82-% // 36 // // 36 // %* upayoga beiMdriya teiMdriya ne pAMca-ve jJAna, be ajJAna ne eka acakSudarzana. cauriMdriya ne cha upayoga eka cakSudarzana vadhyu. temaja AhAra-cha dizAno le, te oja, roma ne kavala AhAra le, te paNa sacitta acitta ne mizra AhAra le, uvavAya te AvIne upaje vikaleMdriyamAM pAMca sthAvara, traNa vikaleMdriya, tiryaMca paMceMdriya ane manuSya e daza daMDakanA upaje. sthiti, beiMdriya, teiMdriya ne cauriMdriyanI ja* aMta ne u0 cAra varSanI, ugaNapacAsa divasanI ane cha mAsanI. samohayA-asamohayA ve maraNa hoya. cavaNa te cavIne vikaleMdriya, pAMca sthA0 traNa vika0, tiryaMca paM0 ane manuSya e daza daMDakamAM jAya. gati-Agati te vikaleMdriya, tiryaMca ne manuSya e ye gatimAM jAya. emAM Ave paNa e be gatinA. prANa be iMdriyane cha be iMdriyanA be prANa, vacanabala, kAyabala, zvAsocchvAsa ne AyuSya, prANa teiMdriya ne sAta prANa-nAsikA vadhI. cauriMdriya ne ATha prANa-cakSu vadhI. iti traNa vikaleMdriyano daMDaka samApta. have vIzamo tiryaMcapaMceMdriyano daMDaka kahe che:-pAMca tiryaMca samucchima ne zarIra traNa audA, tai0 ne kArmaNa zarIra. tirya0 paMceM garbhaja ne zarIra cAra vaikreya vadhyuM jalacara samucchima ane garbhajanI avagAhanA ja0 aMgu0 asaM0 ne u0 eka hajAra yojananI. sthalacara samucchimanI ja0 aMgu0 asaM0 ne u. pratyeka gAunI, garbhajanI sparzana-rasaneMdriya. 2 upara kahelI jalacaranI avagAhanA svayaMbhUgmaNa samudanA macchonI hoya. lavaNamA pA~casonI, kAlodadhimA sAtaso yojananI hoya. kAkInA samudramA oLI avgaahn| hoya che. 3 catuSpada-cAra pagavAlA, ** * ** Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 37 // ja0 aMgu0 asaM0 ne u0 cha gAunI. uraparisarpa samu0 nI ja0 aMgu0 asaM0 ne u0 pratyeka yojananI; garbhajanI ja0 aMgu0 asaM0 ne u0 eka hajAra yojananI. bhujaparaparisarpa samu0 nI ja0 aMgu0 asaM0 ne u0 pratyeka dhanupyanI, garbhajanI ja0 aMgu0 asaM0 ne u0 pratyeka gAunI. khecaranI samu0 ne garbhajanI ja0 aMgu0 asaM0 ne u0 pratyeka dhanuSyanI, uttara vaikreya kare to ja0 aMgu0 saMkhyA0 ne u0 navaso yojananI. saMghayaNa, samu0 pAMcene chevahu ane garbhaja pAMcane cha hoya. saMThANa pAMca samucchimane huMDa ane pAMca garbhajane cha hoya. kaSAya cAra. paNa mAyA ghaNI. saMjJA cAra paNa AhAra saMjJA ghaNI. lezyA samu0 meM vraNa pahelI ane garbhajane cha lezyA. iMdriya pAMca. samudghAta, samu0 ne RNa vedanI, kaSAya ne maraNAMtika; garbhajane pAMca vaikreya ne taijasa samu0 vadhI. samu0, asaMjJI ane garbhajasaMjJI hoya. veda, samu0 ne eka napuMsaka ane garbhajane RNa veda. paryApti, samu0 ne pAMca. garbhajane cha. dRSTi, samu0 ne ye samakita dR0 ne mithyA dRSTi ane garbhaja ne RNa dRSTi. darzana, samu0 ne be cakSuda0, acakSuda0 ane garbhajane traNa darzana prathama. jJAna, samu0 ne be tathA ajJAna be; garbhajane RNa jJAna ne traNa ajJAna. yoga samu0 ne cAra vyavahAra vacana, audA0 au0 no mizra ne kArmaNakAyayoga. garbhajane tera, AhArakanA be nahi. upayoga, samu0ne cha be jJAna, be ajJAna ne be darzana; garbhajane nava. traNa jJAna traNa ajJAna ne RNa darzana. temaja | AhAra ja0 ne u0 cha dizAno le, te traNa prakArano oja, roma ne kavala; te paNa sacitta, acitta ne mizra AhAra le. uvavAya te AvIne samu0mAM pAMca sthAvara, RNa vikaleMdriya, tiryaMca paMceMdriya ne manuSya e daza daMDakanA. ane daMDaka // 37 // Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya daMDaka // 38 // // 38 // 2-1 garbhajamAM covIsa daMDakanA upaje. sthiti, jalacara samu. ne garbhajanI ja. aMtara0 ne u0 pUrva kroDa varSanI. sthalacara samunI ja. aMtara ne u. corAsI hajAra varSanI ane garbhajanI ja. aMtara0 ne u0 RNa palyanI. uraparisarpa samunI ja0 aMtara ne u. vepana ha0 varSanI ane garbhajanI ja. aMtara ne u. pUrva kroDa varSanI. bhujaparisarpa samunI ja. aMtara0ne u0 beMtAlIza ha0 varSanI ane garbhajanI ja. aMtara ne u. pUrva kroDa varSanI. khecara samu. nI ja0 aMtara0 ne u0 bahuMtera hajAra varSanI ane garbhajanI ja. aMtara0 ne u0 palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI. samohayA ne asamohayA ve maraNa hoya. cavaNa te cavIne samucchima yAvIza daMDakamAM jAya; jyotiSka ane vaimAnikamAM na jAya ane garbhaja covIza daMDakamAM jAya. gati-Agati te samu. cAra gatimA jAya. samu0 mAM manuSya ne tiryaMca e be gatinA Ave. garbhaja, cAra gatimAM jAya ane temA cAra gatimAMthI Ave. prANa, samu0 ne | nava mana prANa nahi ane garbhajane daza prANa. iti vIzamo tiryaMca paMceMdriyano daMDaka samApta. have ekavIzamo manuSyano daMDaka kahe che:-samucchima manuSya ne zarIra traNa, audA. tejasa ne kArmaNa. yuga|liyAne paNa teja vraNa zarIra ane karmabhUminA manuSyane zarIra pAMce. avagAhanA, samunnI jau aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI. garbhaja manuSyanI bharata-airAvata kSetramA ArAnA pramANe jANavI. pahelo Aro besatAMtraNa gAunI ane utaratAMbe gAunI. bIjo Aro besatAMbe gAunI ane utaratAM eka gAunI. bIjo Aro bematAM ekI sAthe ( yugavat ) cAra pArIra hoya, paraMtu zakti rUpe pAMca hoya, . . gatinA Ave. gaDakamA jAya. gati-AgaAN daMDakamAM jAya; jyoti 2- - Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *-*-* daMDaka siddhAMtarahasya // 39 // zA R eka gAunI ane utaratAM pAMcaso dhanuSyanI. cotho Aro besatAM pAMcaso dhanuSyanI ne utaratAM mAta hAthanI. pAMcamo Aro besatAM sAta hAthanI ne utaratAM eka hAthanI. chaTTho Aro besatAM eka hAthanI ne utaratAM muMDA hAthanI e avasarpiNI kAla AzrayI ane utsarpiNI kAla AzrayI ethI viparIta jANavI. pAMca mahAvidehamA ja. aMgu0 asaM0 ane u0 pAMcaso dhanuSyanI, uttara vaikeya kare to ja. aMgu0 saMkhyA0 ne u. eka lAkha yojananI jhAjherI. haimavata-hairaNyavatamAM ja0 aMgu0 asaM0 ne u. eka gAunI. harivarSa-rampakavarSamA ja0 pUrvavat ane u0 |be gAunI. devakuru-uttarakurumAM ja0 pUrvavat ne u. vraNa gAunI. chapanna aMtara dvIpamA ja. pUrvavat ne u. AThaso dhanuSyanI. saMghayaNa, samucchimane chevaka. yugaliyAne vajraruSabhanArAca saM0 ane karmabhUminA garbhaja manuSyane cha saMghayaNa. saMThANa, mamu0 ne huMDa, yugaliyAne samacauraMsa saM0 ane karmabhUminA ga0 manuSyane cha saMThANa. kaSAya cAra paNa manuSyane mAna ghaNo. saMjJA cAra paNa maithuna saMjJA ghaNo. lezyA, mamu ne traNa pahelI, yugaliyAne cAra ane karmabhU. ga. manuSya ne cha lezyA. iMdriya pAMca, samudghAta, samu0 ne vraNa ve0 ka0 ne mAraNAMtika, yugaliyAne paNa vraNa, karmabhU0 ga. manuSya ne mAta mamudghAta. mamu. asaMjJI ane garbhaja saMjJI. | veda, samu0 ne napuMsaka, yugaliyAne be strI ne puruSa ane karma bhU0 ga. manuSya ne traNa strI, puruSa ne napuMmaka. paryApti, samu0 ne cAra, bhASA ne mana nahiM. garbhaja ne cha paryApti. dRSTi, mamu ne eka mithyA dR0 ane garbhaja ne traNa dRSTi. darzana, samu0 ne ane yugaliyAne becakSuda0 acakSuda0 ane karmabhU0 ga0 manuSyane cAra darzana. jJAna, ASWATER Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daMDaka siddhAMtarahasya // 40 // // 40 // samunne nathI. ajJAna ce matia-zruta a0, yugaliyAne be jJAna, ne be ajJAna ane karmabhU0 manuSyane pAMca jJAna ne |traNa ajJAna. yoga samu. netraNa audA0, audAno mizra ne kArmaNakA0, yugaliyAne igyAra-cAra mananA, cAra vacananA ne traNa kAyAnA audA0 audAno mizra ne kArmaNakA0 ane karmabhUminA manuSyone pannara yoga. upa| yoga, samunne cAra be ajJAna ne be darzana. yugaliyAne cha be jJAna be ajJAna ne be darzana. karmabhU0 manuSyane bAra upayoga. temaja AhAra-ja. ne u. cha dizAno le, te paNa traNa prakArano oja, roma ne kavala. te sacitta, acitta ne mizra AhAra le. uvavAya te samu0 mAM pRthavI, pANI, vanaspati, vraNa vikaleMdriya, tiryaMca paMceMdriya |ne manuSya e ATha daMDakanA AvIne upaje. yugaliyAmAM tiryaMca paMceMdriya ane manuSya e be daMDakanA upaje ane karmabhU0 manuSyamAM bAvIza daMDakanA upaje, teuvAyu varjine. sthiti, samunI ja* ne u. aMtara0 ne garbhaja manupyanI ArAnA pramANe jANavI. pahelo Aro besatAMtraNa palyopamanI, uttaratAMbe palyanI. bIjo Aro besatAMbe | palyanI ne utaratAM eka palyanI. bIjo Aro besatAM eka palyanI, utaratAM kroDapUrvanI. cotho Aro besatAM kroDa pUrvanI, utaratAM so varSa jhAjherAnI. pAMcamo Aro besatAM so varSa jhAjharAnI, utaratAM vIza varSanI. chaTTho Aro besatAM vIza varSanI, utaratAM soLa varSanI. e avasarpiNI kAlaAzrayI ane utsarpiNI kAlaAzrayI viparIta jANavI. haimavata ne hairaNyavatamA eka palyanI, harivarSa ne ramyaka varSamAM be palyanI, devakuru-uttara kurumAMtraNa palyanI. e prAyika bacana so varSathI vizeSa AyuSyano saMbhava hai. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daMDaka siddhAMtarahasya // 4 // // 41 // chapanna aMtaradvIpamA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI ane pAMca mahAvidehamA kroDapUrvanI. samohayA ne asamohayA be maraNa hoya. cavaNa te samu0 cavIne pAMca sthAvara, traNa vikaleMdriya, tiryaMca paMceMdriya ne manuSya e daza daMDakamAM jAya. chapanna aMtaradvIpanA dazabhavanapati ne vyaMtara e igyAra daMDakamAM jAya. trIza akarmabhUminA daza bhava0, vyaMtara, jyotiSka ne vaimAnika e tera daMDakamAM jAya. trIza karma bhU0 manuSya covIzadaMDakamAM jAya. gati Agati te samucchima manuSya ne tiryaca, manuSya ne tiryaMcanI gatimAM jAya ane temAM Ave paNa be gatinA. yugaliyA, eka devagatimA jAya ane temAM Ave manuSyane tiryaMcanA, karmabhU0 manuSya, pAMca gatimAM jAya ane temAM Ave cAra gatinA.prANa, samunne ATha, bhASA ne mana nahiM. garbhajane dazaprANa.e manuSyano ekavIzamo daMDaka samApta, have ghAvIzamo vyaMtarano daMDaka kahe cha:-temAM zarIra traNa vaikeya, tai0 ne kArmaNa, avagAhanA ja0 aMgu0 asaM0 ne u. sAta hAthanI. uttaravai0 kare to ja. aMgu0 saMkhyA0 ne u0 lAkha yojananI. saMghayaNa nathI. saMThANa, samacauraMsa. kaSAya cAra paNa lobha ghaNo. saMjJA cAra. paNa parigraha saMjJA ghaNI. lezyA cAra pahelI. iMdriya pAMca. samudghAta pAMca, AhAraka ne kevala samu. nahiM. saMjJI-asaMjJI ve che, beda be strIne puruSa veda. paryApti pAMca, bhASAmana paryA. bheLI bAMdhe. dRSTi vraNa. darzana traNa. jJAna traNa. ajJAna vaNa. yoga igyAra, cAra manA, cAra vanA traNa kAyAnA-vaikeya, vaino mizra ne kArmaNakAya yoga. upayoga nava traNa jJAna, vraNa ajJAna ne traNa darzana. / sAthe pUraNa kare. ACCCCCCCCCCCCC Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daMDaka siddhAMtarahasya // 42 // // 42 // NAGAR temaja AhAra-ja. ne u0 cha dizAno AhAra le, te be prakArano-roma ne oja, te paNa zubha ne acitta le. uvavAya te vyaMtaramA tiryaMca ane manuSya e be daMDakanA upaje. sthiti vyaMtaranI ja0 daza ha0 varSanI ane u0 eka palyanI. tehanI devInI ja0 daza ha0 varSanI ne u0 arddha palyanI. samohayA-asamohayA be maraNa hoya. cavaNa te vyaMtara, cavIne pRthavI, pANI, vanaspati, tiryaMca ane manuSya e pAMca daMDakamAM jAya. gati-Agati te vyaMtara, manu| pya ne tiryacanI gatimAM jAya.ane temAM Ave paNa be gatinA. prANa daza. iti yAvIzamo vyaMtarano daMDaka samApta. have brevIzamo jyotiSkano daMDaka kahe cha:-temAM zarIra, avagAhanA, saMghayaNa, saMThANa, kaSAya, saMjJA, lezyA, iMdriya, samudghAta, eTalA dvAro vyaMtara pramANe jANavA. saMjJI (dvAramA) ekalA saMjJI che. veda, paryApti, dRSTi, darzana, jJAna, ajJAna, yoga, upayoga, temaja AhAra, uvavAya, e dvAro paNa vyaMtaravat jANavA. sthiti caMdramAnA devanI ja. pA palyanI ne u0 eka palyane eka lAkha varSanI, tenI devInI ja0 pA palyanI ne u0 arddha palyane pacAza hajAra varSanI, sUryanA devanI ja. pA palyanI ne u. eka palya ne eka halvarSanI, tenI devInI ja. pA palyanI ne u0 arddha palya ne pAMcaso varSanI. grahanA devanI ja. pA palyanI ne u. eka palyanI, tenI devInI ja. pApalya ne u0 arddha palyanI. nakSatranA devanI ja. pA palyanI ne u0 arddha palyanI, tenI devInI ja. pA . asaMjJI tiyaMca, marIne bhavanapati ane vyataramA upaje che, tethI memAM aparyAptA avasthA e 'asaMjJI' hoya; paraMtu jyotiSkamA asaMjJI upanatA nathI. mATe jyotiSka saMjJI hoya. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 43 // palya ne u0 pA palya jhAjherI tArAnA devanI ja0 palyano AThamo bhAga ane u0 pA palyanI, tenI devInI ja0 palyano AThamo bhAga ane u0 pA palyano AThamo bhAga jhAjherI. samohayA - asamohayA be maraNa hoya. cavaNa te jyotiSka cavIne pRthvI, pANI, vanaspati, tiryaca paMceMdriya ane manuSya e pAMca daMDakamAM jAya. gatiAgati te jyotiSka be gatimAM jAya ane temAM Ave paNa be gatinA prANa daza iti trevIzamo jyoti kano daMDaka samApta. have covIsamo vaimAnikano daMDaka kahe che:--temAM zarIra traNa vai0tai0ne kArmaNa zarIra0, avagAhanA ja0pahelA devalokadhI yAvat pAMcamA anuttara vimAna sudhI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI ane u0 1-2 devaloke sAta hAthanI. 3-4 de0 cha hAthanI. 5-6 de0 pAMca hAthanI 7-8 de0 cAra hAthanI. 9-10-11-12 de0 traNa hAthanI. nava graiveyakamAM be hAthanI. cAra anuttara vimAnamAM eka hAthanI ane sarvArtha siddhamAM muMDA hAthanI. uttara vai0 kare to ja0 aMgu0 saMkhyA0 ne u0 eka lAkha yojananI. saMghayaNa nathI. saMThANa, samacauraMsa0, kaSAya-cAra paNa lobha ghaNo saMjJA cAra paNa parigraha saMjJA ghaNI. lezyA 1-2 devaloke eka tejolezyA 3-4-5 de0 padma lezyA. 6TThA de0thI yAvat nava graiveyaka sudhI zukla lezyA ane pAMca anuttaravimAnamAM parama zukla lezyA. iMdriya pAMca. samudghAta-bAra devalokamAM pAMca, AhAraka ne kevala samu0 nahiM. nava graiveyaka ne pAMca anuttara vimAnamAM samu0 sarvArtha siddha vi0 mAM muMDA hAthanI avagAhanA che. evo vizeSa pATha jovAmAM bhAvela nathI. daMDaka // 43 // Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daMDaka siddhAMtarahasya // 44 // // 44 // traNa pahelI. vaimAnika saMjJI che. veda 1-2 deva0mAM be strI ne puruSa veda. vIjA deva0thI yAvat sarvArtha siddha vimAna sudhI eka puruSaveda. paryApti pAMca, vyaMtaravat. dRSTi pahelA devathI yAvat navauveyaka sudhI traNa ane pAMca anuttara vimAnamA eka samyak dRSTi. darzana traNa. jJAna pahelA deva0thI yAvat nava grai sudhI traNa jJAna ne traNa ajJAna ane pAMca anuttara vi0mAMtraNa jJAna, ajJAna nathI. yoga igyAra vyaMtaravat. upayoga, nava grai0 sudhI nava ane pAMca anuttara vi0mA cha vraNa jJAna, traNa darzana. temaja AhAra-cha dizAno le, te ve prakArano oja ne roma; te paNa zubha ne acita le. uvavAya te pahelA deva0thI yAvat AThamA de0mA tiryaMca paMceMdriya ne manuSya e be daMDakanA upaje. navamA de0thI yAvat sarvArtha siddhamA eka manuSya daMDakano upaje. sthiti-pahelA denA devanI ja. eka palyanI ne u0 be sAgaranI. tenI parigrahita devInI ja. eka palyanI ne u0 sAta palyanI. aparigrahita devInI ja0 eka palyanI ne u0 pacAsa palyanI. bIjA denA devanI ja. eka palyanI jhAjherI ne u0 be sAgaranI jhAjherI. tenI parigrahita devInI eka palya jhA ne u0 nava palyanI. apari0 devInI ja0 eka palya jhA ne u. paMcAvana palyanI. bIje de0 ja0 be sAgaranI ne u0 sAta sAgaranI. (bIjA deva0thI upara devI nathI teDAvIjAya) cothe de.ja.be sAgaranI jhA ne u0 sAta sAgara jhAjherI. pAMcame de0 ja0 sAta sA0 ne u0 daza sA0, chaDe de0 ja0 daza sA0 ne u0 cauda sA0, sAtame de0 ja0 cauda sA ne u. sattara sA0, AThame de0ja. sattara sUtra vageremA bIjA veva0mA be sAgaranI sthiti kahela che, 'jhAjherI' kahI nathI. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 45 // sA0 ne u0 aDhAra sA0, ema anukrame ekeke sAgara vadhAratAM navamAgraiveyakamA ja0 trIza sA0 ne u0 ekatrIza sAgaranI. cAra anuttara vi0mAM ja0 ekatrIsa sA0 ne u0 teMtrIsa sA0 ane sarvArthasiddhamAM ja0 ne u0 taMtrIsasAgaropamanI. samohayA asamohayA ve maraNa hoya. cavaNa te 1-2 devnA deva, cavIne pRthavI, pANI, vanaspati, tiryaMca paMceM0 ane manuSya e pAMca daMDakamAM upaje zrIjAthI AThamA dekhnA deva, tiryaca paMca0 ne manuSya e be daMDakamAM upaje navamAMthI sarvArtha siddha vinA deva, eka manuSyanA daMDakamAM upaje gati-Agati- pahelAthI AThamA devanA deva, manuSya ane tiryaca e ve gatimAM jAya ane emAM Ape paNa be gatinA. navamAMthI sarvArthasiddha vinA deva, eka manuSyanI gatimAM jAya ane emAM Ave paNa manuSyagatimAMthI. prANa daza hoya. iti covI zamo vaimAnikano daMDaka samApta. have siddhano dvAra kahe che:- siddhane zarIra nathI. avagAhanA siddhanI ja0 eka hAtha ne ATha aMgulanI ma0, cAra hAthane soLa aMgulanI ane u0 traNaso taMtrIsa dhanuSya ne batrIsa aMgulanI. saMghayaNa nathI, saMThANa nathI. kaSAya nathI. saMjJA nathI. lezyA nathI. iMdriya nathI. samudghAta nathI. saMjJI - asaMjJIpaNu nathI. veda nathI. paryApta 1 bAra devalokathI upara uttaravaikreya karavAnuM nathI. 9mAM de0thI 9mAM mai0mAM ja0 u0 18-19-19-20-20-21-21-22-22-23 23-24-24-25-25-26-26-27-27-28- 28-29-29-30-30-31. 2 amUrta jIvanA pradezanA ghananI avagAhanA pUrva (carima) zarIranA vibhAga nyUna hoya. daMDaka // 45 // Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 46 // nathI. dRSTi eka samakitadRSTi. darzana eka kevala darzana. jJAna eka kevala jJAna ajJAna nathI. upayoga ve ke0 jJA0 ne ke0 darzana. AhAra nathI. ubavAya te eka manuSyanA daMDakamAMthI upaje. sthiti te sAdi-aparyavasita che. samohayA-asamohayA maraNa nathI. cavaNa te siddhAne cavayuM nathI. gati paNa nathI. Agati eka manuSyanI che. iMdriyAdi dravya prANa siddhane nathI. bhAva prANa cAra- anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta cAritra (avyAbAdha sukha) ane anaMta vIrya che. iti siddhano dvAra samApta. iti laghudaMDaka samApta. Agati-gati vicAra kahe che: - pahelI narake Agati, pacIza bhedanI te pannara karmabhUminA manuSya, pAMca maMjJI tiryaca ane pAMca asaMjJI tiryaca. e pacIzanA paryAptAnI. gati cAlIza bhedanI te pannara karmabhU0 manuSya ane pAMca saMjJI tiryaMca, e vIzanA aparyAptA ne paryAptAnI. bIjI narake Agati, vIza bhedanI te pacIzamAMdhI pAMca asaMjJI tiryacanA paryAptA varjavA. gati, cAlIza bhedanI pUrvavat trIjI narake Agati, ugaNIza bhedanI, te pUrvokta vIrAmAMthI eka bhujaparisarpanI varjavI; gati, cAlIza bhedanI pUrvavat. cothI narake Agati, aDhAra bhedanI te pUrvokta ugaNIzamAMthI khecaranI varjavI; gati cAlIza bhedanI pUrvavat pAMcamI narake Agati, sattara bhedanIte pUrvokta aDhAramAMdhI thalacaranI varjabI; gati cAlIza bhedanI pUrvavat. chaThThI narake Agati, soLa bhedanI, te pUrvokta sattaramAMdhI uraparisarpanI varjavI; gati vAlIza bhedanI pUrvavat. sAtamI narake Agati, soLa bhedanI 1 bane upayoga samayAMtara hai. daMDaka // 46 // Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 47 // te paznara karmabhU0 manuSya ane jalacara (maccha) e soLanA paryAptAnI ane gati, daza bhedanI te pAMca maMjJI tiryaMcanA aparyAptA ne paryAptAnI. daza bhavanapati, soLa vAnamaMtara e chavIza jAtinA devamAM Agati, ekazo igyAra bhedanI te ekazone eka kSetranA saMjJI manuSya, pAMca saMjJI tiryaca ane pAMca asaMjJI tiryaMca; e ekazo igyAra bhedanA paryAptAnI. gati chaitAlIza bhedanI te pUrvokta cAlIza bheda ane pRthvI, pANI ne vanaspati etraNanA aparyAptA ne paryAptA e cha malIne 46 bhedanI. pannara paraMmAdhAmImAM Agati, vIza bhedanI te pannara karmannA manuSya ane pAMca saMjJI tiryaMcanA paryAptAnI, gati, chaitAlIza bhedanI pUrvavat. daza jRMbhakAmAM Agati pacAza me nI trIza akarmabhUmi. pannara karmabhU0 manuSya ane pAMca saMjJI tiryaMcanA paryAptAnI. gatI 46 bhedanI pUrvavat jyotiSka ane pahelA devalokamAM Agati 50 bhedanI ne gati 46 bhedanI te kuMbhakAvat bIjA devarmA Agati, cAlIza bhedanI te pUrvokta pacAzamAMthI pAMca haimavata ne pAMca hairaNyavatanI varjavI. gati, 46 bhedanI pUrvavat. pahelA kilvi SikamAM Agati, vIza bhedanI te paznara karmabhU0 manuSya ane pAMca saMjJI tiryaMca e vIzanA paryAptAnI. gati 46 1 sAtamI narake 16 bhedanI strI varjavI. 2 ahiM pRthvI Adi traNe, karaNa aparyAptA samajavA, kAraNa ? labdhi aparyAptAnAM devo utpanna thatA nathI. 3 paramAdhAmImAM yugaliyAnuM utpanna thavaM saMbhavatuM nathI, kAraNa ? te sarala svabhAvI ane alpa kapAyI hovAthI paramAdhAmImAM utpanna na thAya. temaja asaMjJI paNa tathAvidha krUra adhyavasAyayALA hotA nathI mATe te paNa tyAM utpanna na thai zake. 4 jRMbhakAnuM AyuSya eka pakSyopamanuM hovAthI, temAM aMtaradvIpavAlA ane asaMjJI, utpanna thatA nathI; jRMbhaka devo zichA lokamAM basanArA hoya . gatiAgati vicAra // 47 // Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 48 // bhedanI pUrvavat zrIjA devalokathI AThamA deva0 sudhI ane be kilviSika e AThamAM Agati pUrvokta vIza bhedanI ne gati cAlIza bhedanI te vIzanA aparyAptA ne paryAptAnI. nava lokAMtika devamAM Agati, vIza bhedanI pUrvavat. gati trIza bhedanI te pannara karma0 manuSyanA aparyAptA ne paryAptAnI. navamA de0dhI sarvArtha siddha vimAnanA devamAM Agati, pannarabhedanI te pannara karma0 manuSyanA paryAptAnI. gati trIza bhedanI pUrvavat pRthavI, pANI ane vanaspa timAM Agati, 243 bhedanI te 101 samUcchima manuSyanA aparyAptA ane pannara karma * manuSyanA aparyAne paryAptA. e 139 ane 48 bheda tiryacanA ai 179nI laTa tathA 64 bheda devanA te daza bhavanapati pannara paramAdhAmI, soLa vyaMtara daza jRMbhakA daza jyotiSka be devaloka ane eka kilviSika, e cosaThanA paryAptA sarva malIne 243 bhedanI. gati 179 bhedanI te 101 samR0 manuSyanA apa0 ane 15 karma0 manuSyanA apa0 ne paryAptA. e 131 ne 48 bheda tiryacanA. teu vAyumAM Agati, 179 bhedanI pUrvavat gati, tiryacanA 48 bhedanI. traNa vikaleMdriyamAM Agati ane gati 179 bhedanI pUrvavat. asaMjJI tiryacamAM Agati 179 bhedanI pUrvavat. gati 345 bhedanI, te chapanna aMtaradvIpanA manuSya, daza bhavanapati ane soLa vyaMtara e chavIza jAtinA deva tathA pahelI naraka e 83 bhedanA aparyA0 ne paryAptA. evaM 166 ane pUrvokta 179 bheda meLavatAM 345 bhedanI. saMjJI tiryaMcamAM Agati 258 bhedanI 179 bhedane 'laTa'nI saMjJA junI AvRttimAM Apela che, paraMtu tevI saMjJA zAstramAM jaNAtI nathI; vyApAra prasaMge 'lATa'ghaNI vastuno jatho e arthamAM bolAya hai; ahiM paNa 'kATa' zabda saMbhave che. gatiAgati vicAra // 48 // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te paryApta 99 jAtinA devamAMthI nava lokAMtika, uparanA cAra devaloka, navagraiveyaka ane pAMca anuttaravimAna siddhAMta- e7 bheda choDIne zeSa 72 jAtinA deva ane pUrvokta 179 meLavatAM 251 temaja sAta narakanA paryAptA evaM rahasya gatiAgati 20.8. have gati pAMceMnI jUdI jadI kahe De:-jalacaranI gati 529 bhedanI te jIvanA 563 bhedamAMthI uparanA // 49 // // 49 // cAra devaloka, nava graidheyaka ane pAMca anuttara vimAna e 18nA apane paryAptA e 36 bheda choDIne zeSa 527nI. | uraHparisarpanI gati 523 bhedanI te 527mAMthI chaThThI ne sAtamI narakanA apa0 ne paryAptAnI cAra varjavI. sthalacaranI gati 521 bhadanI te 523mAMdhI pAMcamI narakanA apa0 ne paryAptAnI varjavI. khecaranI gati 519 bhedanI te 521mAthI cothI narakanA apa0 ne paryAptAnI varjavI. bhujaparimarpamA 517 bhedanI te 5.9mAMthI trIjI nara kanA apa0 ne paryAptAnI varjavI. samchiru manuSyamA Agati 171 bhedanI te pUrvokta 179mAMdhI sUkSma-bAdara ra hoteu ne bAyukAranA apane pItA e AThanI varjavI. gati 179 bhedanI. saMjJImanuSyamA Agati 276 bhedanI te pUrvokta 171 bheda, 99 jAtimA devanA paryAptA ane narakanA paryAptAe 276. gati 563 bhedanI. trIza hA akarmabhU0 manuSyamA Agati bIza bhedanI, te 15 karmabhU manuSya ane 5 maMjJI tiryacanA paryAptAnI. gati dI: jUdI kahe cha:- devakuru, 5 uttarakuru, 5 harivarSa ane5 ramyaka varSa e vIzanI gatibhedanI te 10 bhavana| pati, 16 vyaMtara, 10 juMbhakA, 10 jyotiSka ane 1-2 devaloka e 48 jAtinA devanA apa0 ne paryAptAnI. 5 haimavata ne 5 hairaNyavatanI gati 94 bhedanI te pUrvokta 96 bhedamAMdhI vIjA devagA apane paryAptAnI varjavI.. Pancr as Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * siddhAMtarahasya // 50 // * chapanna aMtaradvIpamA Agati 25 bhedanI te 15 karmabhU0 manuSya, 5 saMjJI tiryaca ane 5 asaMjJI tiryacanA paryA-3I ptAnI. gati 52 bhedanI te daza bhavanapati, soLa vyaMtara e 26nA apa0 ne paryAptAnI. e covIza daMDaka AzrayI gatiAgati Agati gati jANavI. have tIrthakara devamAM Agati 38 bhedanI te bAra deva0 nava lokAMtika, nava aveyaka, pAMca anuttara vi0 ane 31 // 20 // traNa naraka pahelI e 38 bhedanA paryAptAnI. gati eka mokSanI. cakravartImA Agati 82 bhedanI te paryApta 99 | jAtinA devamAM 15 paramAdhAmIne traNa kilviSika e 18 jAtinA deva choDIne zeSa 81 ane pahelI naraka e 82nA / paryAptAnI. gati 84 bhedanI te 12 deva0, 9 lokAMtika, 9 graiveyaka, 5 anuttara vi0 e 35 jAtinA deva ane sAta naraka e 42nA apa0 ne paryAptA. baladevA Agati 83 bhedanI te pUrvokta 82 bheda ane bIjI naraka e 83 bhedanA paryAptAnI. gati 70 bhedanI te 12 deva0, 9 lokAM0, 9 aveyaka ane 5 anuttara vi0 e 35nA aparyA. ne paryAptAnI. vAsudevamAM Agati 23 bhedanI te 12 deva0,9 graive0 e 21 jAtinA deva ane pahelI be naraka e | 23nA paryAptAnI. gati 14 bhedanI 7 narakanA apa0 ne paryAptAnI. kevalImAM Agati 108 bhedanI te paryApta | 99 jAtitA devamAMthI 15 paramAdhAmIne 3 kilviSika e 18 choDIne zeSa 81 jAtinA deva, 15 karmabhU. manuSya,5saMjJI tiryaMca, pahelI cAra naraka, pRthavI, pANI ane vanaspati. e 108nA paryAptAnI. gati eka mokSanI. sAdhumAM Agati 275 bhedanI te pUrvokta 179 bhedamAMthI teu-vAyukA nA 8 bheda choDI ne zeSa 171, ne 99 * * * * * * Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 51 // jAtinA deva ane pAMca naraka e 275 bhedanI. gati 70 bhedanI te 12 deva0, 9 lokAM0, 9 graive0 ane 5 anuuttara vi0 e 35 jAtinA devanA aparyA0 ne paryAptAnI. zrAvakamAM Agati 276 bhedanI te pUrvokta 275 ane chaThThI naraka, e 276 bhedanI gati 42 bhedanI te 12 deva0 ne 9 lokAMtika, e 21 jAtinA devanA apa0 ne paryAptAnI. samadRSTimAM Agati 363 bhedanI te 99 jAtinA devanA paryAptA 101 saMjJI manuSyanA paryAptA, 101 samucchima manuSyanA aparyAptA 15 karmabhU0 manuSyanA aparyAptA, tiryacanA 48 bhedamAMthI te vAyukAnnA 8 choDIne zeSa 40 ane sAta narakanA paryAptA, e sarva malIne 363 bhedanI. gati 430 bhedanI te 99 jAtinA deva, 101 saMjJI manuSya. 5 saMjJI tiryaMca ane 6 naraka e 211nA apa0 ne paryAptA evaM 422 ane 3 vikaleMdriya, 5 asaMjJI tiryaMca e AThanA aparyAptA e sarva malIne 430 bhedanI. mithyAtvImAM Agati 336 bhedanI te pUrvokta 333 bhedamAMthI 5 anuttara vi0 choDIne zeSa 358 temAM teu - vAyukAnnA 8 umeratAM evaM 366 bhedanI. gati 535 bhedanI te 563mAMthI 9 lokAMtika ne 5 anuttara vi0 e 14nA aparyA0 ne paryAptA, e 28 bheda chIDIne zeSa 535nI. strI veda ne puruSa vedamAM Agati 371 bhedanI te pUrvokta 366 bhedamAM 5 anuttara vi0 umeravA. gati puruSa vedanI 563 bhedanI ane strI vedanI 561 bhedanI te sAtamI narakanA apa0 ne paryAptAnI varjavI. napuMsaka vedamAM Agati 285 bhedanI te 99 jAtinA devanA paryAptA, pUrvokta-laTa 179 bheda ane 7 narakanA paryAptA, e sarva malI 285 bhedanI. 1 zrImAn devacaMdrajI mahArAja ( kharataragagacchIya ) kRta" vicArasAra " granthamA cothe guNaThANe jIvanA bheda 323 kaTTela che. 2 nAraka, deva ane yugaliyA, aparyApta avasthAmAM mRtyu na pAne, mATe AgatimAM nAraka, devane yugalikanA aparyAptAnA bhedo gaNanA nahi. gatiAgati // 51 // Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 52 // gati 563 bhedanI. iti Agati-gati vicAra samApta. guNasthAnadvAra likhyate - nAma lekkhaNa guNa ThiI, kiriA sattAbaMdha vedeya; udaya udIraNA ceva, nijarA bhAva kAraNaM ca 1 parisaha maggaNa AyA, ya jIva bheyAya joga ubaogA; lessA caraNa sammattaM, appAbahuttaM guNaThANe. 2 be gAthAno artha kahe che:- 1 nAmadvAra, 2 lakSaNadvAra, 3 sthitidvAra, 4 kriyAdvAra, 5 sattAdvAra, 6 baMdhadvAra, 7 vedadvAra, 8 udayadvAra, 9 udIraNAdvAra, 10 nirjarAdvAra, 11 bhAvadvAra, 12 kAraNadvAra, 13 parISahadvAra, 14 mArgaNAdvAra. 15 AtmadvAra, 16 jIvabhedadvAra, 17 yogadvAra, 18 upayogadvAra, 19 lezyAdvAra, 20 cAritradvAra, 21 samakitadvAra, 22 alpabahutvadvAra, e pramANe bAvIza dvAra kahyA. have 1 nAma dvAra che:- 1 mithyAtva guNasthAna, 2 sAsvAdana gu0, 3 mizragu0, 4 aviratisamyakadRSTi gu0 5 dezavirati gu0, 6 pramatta saMyata gu0, 7 apramatta saMyata gu0, 8 niyaTTibAdara gu0, 9 aniyaTTibAdara gu0, 10 sUkSma parAya gu0, 11 upazAMtamohagu0, 12 kSINamohagu0, 13 sayogikevalI gu0, 14 ayogikevalI guNasthAna. 2 lakSaNadvAra - pahelA mithyAtva guNasthAnanA lakSaNa kahe che:- zrIvItarAganA pravacanathI ochu adhIkuM ke viparIta sahabuM - prarupavuM te mithyAtva kahIe. jema koi kahe ke 'jIva' aMguThA mAtra che. te ochI praprarUNA, koi 1 A ne gAyA kayA zAstramAM che te jaNAyuM nathI, chatAM yathAmati zuddha lakhela che. guNasthAnato vicAra, vicArasAra prakaraNa pravacanasArodvAra arranta ane karmagrantha vagaire zAstrAne anusAre lakhela hai. 22 dvAra // 52 // Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 53 // jIvakharUpa // 53 // kahe ke-'jIva' sarva loka (brahmAMDamAtra)mAM vyApI rahelo che te adhika prarUpaNA. vaLI koi kahe ke- 'jIva' paMcacabhUtathI jUdo nathI, paMcabhUtanA saMyogathI utpanna thAya che ane tenA viyogathI jIva nAza pAme che; te viparIta prarUpaNA. A rIte jIvAdika nava padArthonuM viparIta zraddhAna te mithyAtva, athavA jina pravacanamA zraddhA hovA chatAM 'jamAlInI' jema ekaja padane na saddahe tene paNa mithyAtvI kahIe. jaina darzanA 'AtmA' dravyArthika na ye nitya, akRtrima, akhaMDa, avinAzI che ane paryAyAstikanaye jIvanA paryAyo badalAya che mATe anitya paNa kahIe saMsArIjIva zarIramAtra vyApaka che, pariNAmI che. evIrIte naya pramANAdi pUrvaka sthAbAda zraddhA rahitaja hoya te paNa mithyAtvIja jANavo. te jIva geDI-daDAnA nyAye saMsAramA paribhramaNa kare paNa bhavano pAra pAme nahiM. have bIjA guNasthAnanA lakSaNa kahe che-jema koi puruSa khIrakhAMDarnu bhojana karIne vamana kare to paNa tene kAMika 'rasa'no svAda rahe che tema samakItanuM vamana karatAM kAMika samakItano aMza rahyo, tene sAsvAdana guNasthAna kahIe. athavA mamakItarUpI mahelathI paDatAM jyAMsudhI mithyAtvarUpabhUmi upara Avaq thayuM nathI, tyAMsudhI sAsvAdanagu0 kahIe. jIvane sAsvAdana mamakIta eka bhavamA ekaja vakhata Ave ane saMsAramA paribhramaNa karatAM pAMcavAra Ave. have trIjA guNasthAnanA lakSaNa kahe che:-jema goLa ane dahIMnA saMyogathI be rasano mizra thAya che tema mizramo sAsvAdana guNaThANAvAlAne anaMtAnubaMdhI karAyano avazya udaya 1 pRthvI, pANI, agni, vAyu ane AkAza. 2dezathI mithyAya che. thAya he, tethI tenuM paDavU thAya ke. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 54 // hanIya karmanA udayadhI jIvaneM kaMika mithyAtva-aMza ane kaMika samyaktva - aMzarUpa mizraNa pariNAma thAya che. athavA nAliyera dvIpamA rahenAra manuSyane jema 'anna' upara rAga ke dveSa na hoya temaja jIvane jaina dharma upara rAga ke dveSa na hoya; tene eka aMtaramuhUrtta kAlamAtra sthitivALu mizra guNasthAna hoya che, e guNaThANe jIva parabhavanuM Ayu bAMdhe nahiM ane maraNa paNa kare nahi. have cothA avirati samakItadRSTi guNasthAnanA lakSaNa kahe che:-je jIva, jinezvare prarUpelA navatattvane yathAzakti saddahe, paNa aviratinA udayathI eka navakArazI paJcakkhANa karI zake nahiM tene avirati samakitadRSTigu0 kahIe. anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, lobha, mithyAtvamohanIya, mizramohanIya, ane samakItamohanIya e sAta prakRtionA upazamadhI upazama samakIta hoya. mithyAtvanA dala je udayamAM Avela te kSaya kare ane sattAmAM je dala che tene upazamAve tene kSayopazamasamakita kahIe. aneM sAta prakRtiono sarvathA kSaya kare tene kSAyika samakIta kahevAya. have pAMcamA dezavirati guNaThANAnA lakSaNa kahe che:-je jIva sthUlAhiMsAdidhI viramIne alpa paNa 'viratipaNuM, aMgIkAra kare te dezavirati kahevAya. e guNaThANe apratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyano udaya hovAthI sarva viratIpaNuM aMgIkAra na karI zake. dezaviratipaNuM eka bhavamAM pRthaktva hajAra vakhata Ave ane sarva saMsAra kAlamAM asaMkhyAtavAra Ave. have chaTThA pramatta saMyata guNasthAnanA lakSaNa 1 upazama samakitIne mithyAtvanA dala, pradezodaye ke vipAkodaye paNa na hoya, kSayopazama samakitIne mithyAtvanA dala pradezodaye hoya bhane bipAkodaye samyaktvamohanIyanA dakSa hoya; tethI kSayopasamakItathI upazama samakIta zuddha che, apaudgalika che. guNaThANA // 54 // Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNaThANA siddhAMtarahasya // 55 // // 55 // MASALAM kahe chaH-pratyAkhyAnAvaraNIya kaSAyanA abhAvadhI sarva sAvadha yogathI sarvadA viratibhAva hoya che paraMtu yoganI capalatA ane kaSAyAdi pramAdathI azubhayoga tathA kRSNAdi lezyA pariName ke tethI 'pramatta saMyata' kahevAya che. have sAtamA apramatta saMyata guNasthAnanA lakSaNa kahe cha:-je saMyata, pAMca prakAranA pramAda-mada, viSaya, kaSAya, nidrAne vikathA-rahita ane vizuddha cAritravAlo hoya te 'apramatta saMyata kahevAya' e guNaThANe vizuddha lezyA ane adhyavasAyanI nirmaLatA hoya che. have AThamA apUrvakaraNaguNaThANAnA lakSaNa kahe ke:-karaNa te jIvano pariNAma vizeSa, te pUrSe kadI paNa Avela na hoya tevA uttama pariNAmanI dhArAne 'apUrvakaraNagu0' kahIe valI e guNaThANAnuM 'niyahi bAdara' nAma hovAthI e guNaThANAne prApta thayelA jIdhonA adhyavasAyasthAno traNa kAlanI apekSAe asaMkhya lokAkAza pramANa hoya che, tene 'nivRtti' kahe che. uparanA guNaThANAnI apekSANa AThame guNaThANe kaSAya paNa bAdara (sthUla ) hoya che, tethI nivRtta bAdara paNa kahevAya che. valI e guNaThANe pariNAmanI vizeSa vizuddhine laine 1 sthitighAta, 2 rasadhAla, 3 guNazreNi, 4 guNasaMkrama ane apuna:sthiti e pAMca kArya thAya che, A guNaThANAthI zreNino prAraMbha thAya che. zreNinA be bheda chaH-1 upazama zreNi, ane 2 kSapaka zreNi, upazama zreNithI kSapaka zreNinI vizuddhi vizeSa hoya che. navamA anivRtti bAdara guNaThANAnA lakSaNa kahe che 1 kRSNAdi lezyAmAM vartatA jIvone pramatta saMyatAdi guNaThANAnI prApti na thAya paNa 'parvapratipanna' ne maMda adhyavasAyavAlI azubha lezyA hoya che. lezyAnA adhyavasAya sthAnanI vicitratA che. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 56 // A guNaThANe caDelA jIvonA adhyavasAya sthAnonI nivRtti thatI nathI. arthAt traNe kAlaAzrayI badhA jIvana adhyavasAyo samAna hoya che; tethI anivRttibAdara kahevAya che. dazamA sUkSmasaMparAyaguNaThANAnA lakSaNa kahe che: - e guNaThANe saMjvalanano lobha tenA aneka khaMDa karI khapAbe che, zeSa sUkSma 'kiTTI ' rUpa lono udaya hovAthI te sUkSmasaMparAya kahIe. have agIyAramAM upazAMtamohanIya guNaThANAnA lakSaNa kahe che:mohanI 28 prakRtione upazamAvavAthI kaSAya rahita che, arthAt mattAmAM hovA chatAM udayamAM na hovAthI upazAMta vItarAga kahevAya che e guNaThANAthI jIba avazya paDe, jo kAlasthiti pUraNa thaye paDe to pazcAnupUrvIe paDatAM - utaratA cheka pramatta guNaThANe aTake ane koika pAMcame ke cothe Ave; koika sAsvAdanapaNuM pAmIne mithyAtve paNa jAya. upazamazreNie caDela jIva teja bhave mokSa na jAya, utkRSTathI arddhapudgala kAMika nyUna saMsAramAM paribhramaNa kare ane AyuSya pUraNa thaye chate upazamazreNimAM vartato jIva koi eNa guNaThANe kALa kare to avazya anuttaravimAnamAM jAya. have bAramA kSINamohanIya guNasthAnanA lakSaNa kahe cheH - sarvathA mohanIya karmano sattAmAMthI kSaya karela che chatAM sattAmAM jJAnAvaraNIyAdi karma hovAthI te chadmastha kSINa moha vItarAga kahevAya che. have teramA sayogikevalIguNaThANAnA lakSaNa kahe che: - cAra ghAtI karmane sarvathA kSaya karI, anaMta 1 upazamazreNi ane kSapaka zreNinuM vizeSa svarUpa 'zreNisvarUpa' vicArathI jANavuM AThamA guNaThANAcI bAramA guNaThANAnuM svarUpa atizaya gahana che. to paNa bizeSa jANavAnI icchAvALAe paMcasaMgrahAdika graMthamAM jobuM. guNaThANA // 56 // Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta guNaThANA // 27 // // 27 // HOME - jJAna, anaMta darzana, anaMta cAritra ane anaMta vIrya e anaMta catuSTaya sahita hovA chatAM paNa bhavopagrAhI aghaatii| |cAra karma, baLela vIja samAna rahela che, e guNaThANe 85 prakRti sattAmAM hoya che. temaja sazarIrI, salezI hovAthI ane yoga nimitathI be samayanI sthitivALo zAtAvedanIyano vaMdha hoya che. valI e guNaThANe ja0 aMtarmuhUrta ane u0 deze uNA kroDa pUrva sudhI dhyAnAMtarikAe eTale zukladhyAnanA bIjA bIjA pAyA bacce hoya che. sayogIkevalIne yogano vyApAra hovAthI sayogI kevalI kahevAya che. samayAMtara jJAna darzanano upayoga hoya che. caudamA ayogI kevalI guNaThANAnA lakSaNa kacha-sayogI kevalI, aMtarmuhata AyuSya vAkI rahe tyAre lezyAtIta dhyAnamAM ekAgra thavA mATe yogone kaMdhe che teno krama A pramANe che:-prathama sthUla mana vacananA yogane kaMdhe, pachI sthalakAyAnA yogane kaMce, tyAravAda zukalathyAnA trIjA pAyA (sUkSmakriya anivRtti dhyAna)ne prApta karI sUkSma mana, vacanane kaMdhe cha, pachI sUkSma kAyAnA yogane kaMdhe che. tyArapachI 'sacchinnakriya rUpa zukladhyAnanAla cothA pAyAmAM tallIna rahI paMca laghu akSara ( a, i, u, R, la.)nA uccAra mAtra kAla jeTalI sthitivaaeN| zailezIkaraNarUpa' codamuM guNaThAguM prApta thAya che, ane e guNaThANAnA chellAthI pahelAnA samayamA 72 prakRnine khapAvIne carama ( chelle) samaye 13 prakRtine khapAve. ema sarva karmanI prakRtiono sarvathA kSaya karI, sarva sNgthii| mukta thai eka samayamA anya AkAza pradezale spA vinA muktine pAme. pUrva prayogathI, dhanuSyamukta vANavat tathA gati (urdhvagati) pariNAmI, agnizikhAvat nirlepa-asaMgapaNAthI tuMbIvat ane baMdhanamukta thabAthI eraMDa mmaseDNESeemarwecarnamaaseem - 41- 44----Cert%C46 ORG SEANTREPROPEDIA Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 58 // bIjavat 'akriya' chatAM paNa gati karI lokAMte pahoce. alokane aDakIne sAdI anaMta bhAMge siddha, buddha, mukta, guNaThANA pAraMgata, niSThatArtha thAya. azarIrI siddhanA jIvo, pUrva (carama) zarIrathI trIjA bhAge nyUna jIvapradezanA ghanavALA hoya. sAkAropayoge siddha thAya ane jJAnadarzanopayoga sahita hoya. bIjo lakSaNadvAra samApta. have trIjo // 58 // sthitidvAra kahe che:-pahelA guNaThANanI sthiti traNa bhAMge cheH-1 anAdi aparyavasita (anaMta) je mithyAtvano Adi nathI ane aMta paNa nathI, te abhavyajIvanA mithyAtvaAzrayI. 2 anAdi saparyavasita (sAMta), je mithyAtvano Adi nathI paNa aMta che,te jeNe graMthino bheda karela nathI evA bhavya jIvanA mithyAtvaAzrayI.3 sAdisaparyavasita, je mithyAtvanI Adi che ane aMta paNa che, te samakitane pAmIne patita thai punaH mithyAtvane prApta thayela jIva AzrayI. tenI sthiti ja0 aMtarmuhartanI ane u0 deze uNA arddhapudgala parAvartananI che. tyArabAda samakita pAmIne || avazya mokSa jAya. bIjA guNaThANAnI sthiti ja. eka samayanI u0 cha AvalikAnI. trIjA guNa nI sthiti ja0 ne u0 aMtarmuhartanI. cothA guNa nI sthiti ja. aMta ne u033 sAgaropama jhAjherI. te anuttara vimAnathI cavI manuSyabhavamA AbIne jyAMsudhI viratipaNuM na pAme tyAMsudhI adhika sthiti jANavI, pachI uparale guNaThANe avazya caDe. pAMcamA ane teramA guNanI sthiti-ja0 aMta ne u0 deze uNA (nava varSa nyUna) pUrvakroDanI. , aMta karo. 2 sAdI anaMta bhAgo mithyAtvA hoya nahiM. 3 ekabAra samakIta pAmI puna: mithyAtve jAya to paNa mohanIya karmanI baMdha eka koDIthI adhika kare nahi. 4 pAMcA guNaThANAnI ja. deze uNA ATha varSanI. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 59 // chaTThAthI agIyAramA guNa0nI sthiti ja0 eka samayanI, u0 aMta0nI. bAramA guNa0nI sthiti ja0 ne u0 aMta nI. caudamA guNaThANAnI sthiti-a i u R lR e pAMca laghu akSaranA uccAra kAla pramANanI. cotho kriyAMdvAra kahe che:- 1, 2, 3 e traNa guNaThANe iryAvahI varjIne kriyA 24 hoya, cothe guNaThANe 23 kriyA hoya, iryAvahInI ane mithyAtvanI e ve varjIne. pAMcame guNaThANe kriyA 22 hoya, iriyAvahInI, mithyAtvana apratyAkhyAnanI etraNa vajane chaTThe guNa0 13 kriyA hoya 1 kAiyA 2 ahigaNiyA, 3 pAusiyA 4 pAritAvaNiyA 5 AraMbhiyA, 6 mAyAbattiyA 7 diThiyA, 8 puThiyA, 9 viyAraNiyA 10 aNAbhogiyA, 11 aNavakakhavattiyA, 12 pejjavattiyA ane 13 dosavattiyA. sAtame guNaThANe AraMbhiyA sivAya, 12 kriyA hoya. ATha navame guNaThANe mAyAvattiyA sitrAya 11 kriyA hoya. dazame guNaThANe dosavattiyA sivAya 10 kriyA 1 bhagavatI sUtramAM pramatta apramatta guNaThANAnI sthiti deze ugA koDa pUrvanI kaTTela che, teno bhAvArtha e che ke e banne guNaThANA aMtarmuhU aMtarmuhUrte badale che. pramatta gunnuM aMtarmuhUrta moTuM ane agramasa gu0nuM aMtarmuhUrta nAnuM hoya che, mATe sarva aMtarmuhUrta bheLA karatAM deze uNA pUrva koDa pramatta gu0no kAla mAna thAya ane apramata guNaThANA mATe je sthiti kaTTela che te kevalInI apekSANa jANavI. pramatta sivAyanA sarva saMyato agramatija hoya ke saMyamanA sthAnI asaMkhya lokAkAza pramANe che, temAM saMkleza sthAno ane vizuddha sthAno ke saMkleza sthAnamAM vartatAM pramatta guNasthAna hoya ane vizuddha sthAnamAM vartatAM apramatta gu0 hoya koi paNa eka sthAnamAM aMtarmuhUrta uparAMta sthiti nathI, mATe bane gubno palaTo thAya che. 2 AThame guNaThANe jo ke mAyA kapAya che, paraMtu mAyA kiyA nathI; kAraNa ? sUkSma mAyA hovAthI teno saMgraha rAgavatiyA kiyAnAM hovAthI mAyAva ttiyA kriyA barjI che. guNaThANA // 59 // Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * siddhAMta *** rahasya // 6 // guNaThANA // 6 // * hoya. 11, 12, 13me guNaThANe eka iriyAvahI kriyA hoya caudame guNaThANe eke kriyA nathI arthAt akriya che.4 pAMcamo sattAdvAra kahe che:-pahelA guNaThANAthI igyAramA guNaThANA sudhI ATha karmanI sattA. bArame guNaThANe mohanIya varjIne sAta karmanI sattA. terame caudame guNa vedanIya, AyuSya, nAma ane gotra e cAra karmanI sattA. chaThTho vaMdha dvAra kahe che:-1, 2, 4, 5, 6 ane 7mA guNaThANA sudhI, ATha athavA sAta karma bAMdhe. trIje, AThame ne navame guNa. Ayupya varjIne sAta karma bAMdhe. dazame guNa. AyuSya ne mohanIya ebe karma sivAya cha karma bAMdhe. 11, 12 ne 13me guNa eka sAtAvedanIya bAMdhe. caudamo guNasthAna abaMdhaka che. sAtamo vedadvAra kahe chaH-pahelAthI navamA guNaThANA sudhItraNa veda hoya. uparalA pAMca guNaThANA avedI che. AThamo udayadvAra kahe che:-pahelA gulthI dazamA gu0, sudhI ATha karmano udaya che. igyArame bArame gu0 mohanIya sivAya sAta karmano udaya che. terame caudame gu0, veda. AmnA, ne go0 e cAra karmano udaya che. navamo udIraNA dvAra kahe chaH--trIju gu0 varjIne pahelAthI sAtamA gu0, sudhI sAta athavA ATha karmanI udIraNA kare, jyAre Ayupya karmanI udI na kare tyAre sAtanI udI. kare. trIje guNa. avazya ATha karmanI udI. kare. AThame ne navame gu0 vedanIya ne AyuSya, e be sivAya cha karmanI udI kare. dazame gu06 athavA 5 karmanI udI0 kare, chanI kare to veda0 ne A0 sivAya ane pAMcanI kare to mohanIya sivAya kare. igyArame gu0 veda0, A0 ne mohara , sAtame guNaThANe bhAyuSya baMdhano prAraMbha na kare, chaThe guNaThANe devAyuno baMdha karato sAtame pUrI kare; ema samajavU. * * * Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - siddhAMtarahasya - - - D MAOISTRI varjIne pAMcanI kare, bArame gu0 pAMcanI athavA benI udI0 kare, pAMcanI kare to pUrvavat ane benI kare to nAma ne gotra karmanI kare. terame gu0, nA0 ne go0 ebe karmanI udI. kare. caudame gu0 udI0 kare nahiM. dazamo nirjarA guNaThANA dvAra kahe che:- pahelAthI trIjA gu0 sudhI akAma nirjarA che. cothAthI sakAma nirjarA ke pAMcamAthI bAramA guru // 6 // sudhI bAra prakAranI nirjarA che. terame caudame gu0 eka zukladhyAna rUpanirjarA che. 11mo bhAvadvAra kahe che:1 udaya bhAva, 2 upazama bhAva, 3kSAyakabhAva, 4 kSayopazamabhAva ane 5 pAriNAmikabhAva (e mUla pAMca bhAvanA uttara bheda 53 thAya che.) pahele, bIje ne bIje gu0, 3 bhAva udaya, kSayopazama ne pAriNAmika. cothAthI sAtamA gu0 sudhI, 3 athavA 4 bhAva te kSayopazama lamakitIne 3 bhAva pUrvavat ane upazama ke kSAyaka samakitavAlAne cAra bhAva te upa0 samakitIne upa0 bhAva vadhyo ane kSAyaka samavAlAne kSA0 bhAvavadhyo. aatthme| gu0 cAra bhAva hoya te pUrvanA traNa bhAva ane upa0 vAlAne upa0 bhAva ane kSAyakavAlAne kSAyaka bhAva hoya. navamAMthI igyAramA guNa. sudhI, kSakazreNivAlAne upazamabhAva sivAya cAra bhAva hoya ane upazAma zreNivAlAne upazasamakita hoya to cAra bhAva hoya ane jo kSAyakasama kita hoya to pAMca bhAva hoya. bArame gu0 upazama sivAya cAra bhAva hoya. terame caudame gu0 jaNa bhAva hoya udaya, kSAyaka ne pAriNAmika. siddhamAMce bhAva hoya-kSAyaka ne pAriNAmika. bAramo kAraNadvAra kahe ke kAraNa te karmabaMdhanA hetule pAMca mithyAtva 1 pAMca kAraNanA uttara bheda kramazaH-5, 12, 5, 25, 15-72 bheda che. - - SANSADCASSALARIENYASHEEimamatara - Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 62 // guNaThANA | // 62 // 2 avirati, 3 pramAda, 4 kaSAya ane 5 yoga. pahele guNaThANe pAMca kAraNa hoya. bIje, zrIje, cothe. gu0mithyAtva sivAya cAra kAraNa, pAMcame gu0, paNa kAraNa cAra (eka trasakAyanI avirati TaLI che 11 avirati rahI che.) chaThe gu0 braNa kAraNa pramAda, kaSAya ne yoga. sAtamA gulthI dazamA gu0 sudhI ve kAraNa-kaSAya ne yoga. igyAramAthI teramA sudhI eka yoga hoya. caudame gu0 kAraNa koi nathIH teramo pariSahadvAra kahe che:-pahelA gu0thI navamA gu0 sudhI 22 pariSaha hoya. (paNa saMvararUpa to chahAthIja gaNAya ) eka jIva AzrayI ekI sAthe (yugavat) 20 pariSaha hoya. TADhano pari0 hoya tyAM tApano pari0 na hoya, ane cAlavAno pari0 hoya. tyAM besavAno pari0 na hoya; temaja besavAno tyAM cAlavAno ane tApano tyAM TADhano na hoya. dazame igyArame ne bArame guru 14 pariSaha hoya. mohanIya karmanA ATha pariSahano 1 acelano 2 aratino, 3 strIno, 4 besavAno 5 Akrozano, 6 yAcanAno ane 7 satkAra puraskArano e sAta cAritra mohanA ane darzana mohanIno 1 darzana pariSaha, e ATha na hoya. eka samaye bAra hoya, pUrvavat virodhi be pari0 na hoya. terame caudame gu0, 11 pari0 vedanIya karmanA hoya. jJAnabaraNIyanA be parI0,prajJA ne ajJAna ane aMtarAya karmano 1 alAbha e traNa pari0 na hoya. eka samaye nava hoya pUrvavata. caudamo mArgaNAdvArakahe chaH-pahele guNaThANe mArgaNA 4 jIje, cothe, pAMcame ne sAtame jAya. dhIje gu0 mArgaNA 1 paDIne pahele Ave, caDavU nathI, bIje gu0 mArgaNA 4 paDe to pahele, Ave ne caDeto cothe, , tatvArthamA ekI sAthe 19 parISaho kahela . 2 tatvArthamA adarzana pa. kahela ke. ANGRAHASKAR Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 63 // pAMcame ne sAtame jAya. cothe gu0 mArgaNA 5 paDe to pahele, bIje, ne zrIje, Ave. caDe to pAMcame ne sAtame jAya. pAMcame gu0 mArgaNA 5 paDhe to pahele, bIje, zrIje ne cothe Ave. ane caDe to sAtame jAya. chaDe gu0 mArgaNA 6 paDe to pahele, bIje, trIje, cothe, pAMcame Ave ane caDhe to sAtame jAya. sAtame gu0 mArgaNA 3 paDe to chaTThe cothe Ave ane caDe to AThame jAya. AThame gu0 mArgaNA 3 paDe to sAtame cothe Ave ane caDeto navame jAya. navame gu0 mArgaNA 3 paDhe to AThameM cothe Ave ane caDe to dazame jAya. dazame gu0 mArgaNA 4 paDe to navame cothe Aye ane caDe to igyArame bArame jAya. igyArame gu0 mArgaNA 2 kAla kare to anuttara vimAne jAya. ane paDe to dazamAthI anukrame mAname aTake, athavA cothe bIje ane pahele paNa Ave; caDavaM nathI, bArame gu0 mArgaNA 1 terame jAya, paDavaM nathI. terame gu0 mArgaNA 1 caudame jAya, paDavuM nathI. caudame mArgaNA eke nathI | mokSe jAya. paMdaramo AtmadvAra kahe cheH - AtmA ATha 1 dravya AtmA, 2 kaSAya A0, 3 yoga A0, 4 upayoga A0, 5 jJAna A0, 6 darzana A0, 7 cAritra A0 ne 8 vIrya AtmA, pahele, bIje gu0, jJAna Ane cAritra A0 sivAya cha AtmA. bIje ne cothe gu0 cAritra A0 sivAya sAta AtmA pAMcame gu0 mAta AtmA 1 zuddha dravyArthika naye ekaja AramA che. yaduktaM sthAnAMge - "yuge AyA" iti vacanAt azuddha dravyArthika naye jJAnAdi zuddha paryAya kaSAyAdi azuddha paryAyane 'AtmA' kahIne varNavela che. kAraNa ? guNa-guNino kathaMcit abheda ke mATe jJAna vagerene ane yogAdikane AtmA kahela ke. 2 dezathI cAritra hai, sarva virati na hovAthI 7 AtmA kA. guNaThANA // 63 // Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvavat. chahAthI dazamA gu0 sudhI ATha AtmA. igyArame bArame ne terame gu0 kaSAya A0 sivAya sAta AtmA. siddhAMta caudame gu0 kaSAya A0 ne yoga A0 sivAya cha AtmA. siddhamA jJAna A0, darzana A0, dravya A0 ne upa- guNaThANA rahasya | yoga A0 e cAra AtmA hoya. solamo jIvabhedadvAra kahe che:-pahele gu0 jIvanA 14 bheda. bIje gu0 6 bheda // 64 // // 14 // beiMdriya, teiMdriya, cauriMdriya ane asaMjJi tiryaMca paMceMdriya, e cAranA aparyAptA ane saMjJi paMceMdriyanA apa-za ptiA ne paryAptA. trIje gu0 eka saMjJi paMceMdriyano paryApta. cothe gu0 saMjJipaMceMdriyanA apa0 ne paryApta be bheda. pAMcamAMthI caudamA gu0 sudhI eka saMjJipaMceMdriyano paryApta. sattaramo yogadvAra kahe che:-pahele, bIje ne cothe guru AhAraka ne AhArakano mizra e be sivAya 13 yoga hoya. trIje gu0 4 mananA 4 vacananA, 1 udArika ne 1 vaikreya, e daza yoga hoya. pAMcame gu. AhArakanA be ane kArmaNakAya yoga e 3 sivAya 12 yoga hoya. chaThe gu0 kArmaNa yoga sivAya 14 yoga. sAtame gu0 4 mananA 4 vacananA 1 udA0, 1 vai0 ne 1 AhAraka, e 11 yoga hoya. AThamAthI bAramA gu0 sudhI 4 mananA 4 vacananA, ne 1udArikano e 9 yoga hoya. terame gu0, satya manoyoga, vyavahAramano0, satyavacanayoga, vyavahAravaca. udArika, udAno mizra ne kArmaNa, e sAta yoga hoya. caudame gu0 yoga nathI. aDhAramo upayoga dvAra kahe che:-pahele gu0, 6 upayoga 3 ajJAna ne 3 darzana. bIje cothe ne pAMcame gu0, 6 upa0, 3 jJAna ne 3 darzana. chahAthI bAramA gu0 sudhI 7 upa0, 4 jJAna ne 3 darzana. terame, dUcaudame tathA siddhamA 2 upa0, kevalajJAna kevala darzana. ugaNIzamo lezyAdvAra kahe che:-pahelAthI chaTTA gusudhI E Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNaThANA siddhAMtarahasya // 65 // RAMA 6 leiyA. sAtame gu0, 3 le0 uparalI. AThamAthI bAramA gu0 sudhI eka zaklalezyA. terame gu0, paramazukla lezyA. caudame lejhyA nathI. vIzamo cAritradvAra kahe che:-pahelAthI cothA gu0 sudhI eke cAritra nathI. pAMcame gu0, dezathI sAmAyika cA0 ke. chahe, mAtame gu03 cAritra sAmAyika cA0, chedovasthApanIya cA0 ane parihAra vizuddha cAritra. AThame, navaye gu0. ve cA0 sAmA0 ne chedo0 cAritra, dazame 1 sUkSma saMparAya cAritra. igyAramAthI caudamA gu0 sudhI 1 yathAkhyAta cAritra. ekavIzamo samakitadvAra kahe che:-pahele-bIje gu0 samakita nathI. bIje gu0, sAsvAdana samakita ke. cothAthI sAtamA gu0 sudhI mama04 upazama ma0, kSayopazamasa0, veda-1 kasa0, kSAyakasamakita. AThame, navame, dazabhe, igyArane gu0, sama02 upazama ne kSAyakamamakina. bArame, terame, ne caudame gu0, kSAyakAmamakita. yAvIzamo alpayahutvadvAra kahe :-sarvathI thoDA igyAramA gu0 vAlA, utkRpthI eka samaye 54 hoya, tethI bAramA guNa yAlA, saMkhyAnaguNA-ekamamaye utkRSTathI 108 hoya. tethI AemA, navamA ne dazamA gurUvAlA, vizeSAdhika ane paraspara tulya che; utkRSTathI 162 hoya. tethI teramA gu0vAlA, saMkhyAtaguNA-pRthaktva RoDa hoya. tethI mAtamA guNyAlA, saMkhyAtaguNA-zatapRthaktva kroDa hoya. tethI chahA gu0 vAlA, saMkhyAtaguNA-sahasra pRthaktva koDa hoya. tethI pAMcamA gubAlA, asaMkhyAtA hoya tiryaMca zrAvaka 1 koika samaye utsamavAcA ghaNA hoya ane kSaekavAlA thoDA paNa hoya; paraMtu upa-bAlA vadhAre jo hoya to 55 hoya, 1 apekSAe | alpa yahutya jANag. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 66 // bhaLavAthI. tethI bIjA guNyAlA, asaMkhyAtaguNA. tethI zrIjA gu0vAlA, asaMkhyAtaguNA. cAra gatimAM vizeSa hoya. tethI cothA gu0vAlA, asaMkhyAtaguNA ghaNI sthiti hovAthI. tethI caudamA gu0vAlA anaMtaguNA, siddha bhaLavAthI. tethI pahelA gu0vAlA, anaMtaguNA, vanaspatinA jIvo bhaLavAthI, iti bAvIza dvAra samApta. have kSepaka dvAra kahe che:- 1 hetudvAra- mithyAtva 5, avirati 12, kaSAya 25 ne yoga 15. e 57 uttara hetu. pahele guNaThANe hetu 55 ve AhArakanA varjavA. bIje gu0 hetu 50 te 55mAMthI 5 mithyAtva vajevA. trIje gu0, hetu 43 te 50mAMthI anaMtAnubaMdhI - cokaDI, 1 udArika- mizra, 1 vaikreya mizra ane kArmaNakAyayoga. e sAta varjavA. cothe gu0 hetu 46 te 43 pUrvanA ane 1 udA0 mizra, 10 mizra ne kArmaNa0 yoga e RNa vadhyA. pAMca gu0 40 hetu te 46mAMthI apratyAkhyAnanI cokaDI, sakAyanI avirati ne kArmaNa0 e cha varjavA. chaTTe gu0 hetu 27 te 40 mAMthI pratyAkhyAnanI cokaDI, 11 avirati ( 5 sthAvaranI 5 iMdriyanI ane 1 mananI) e 15 varjavAthI zeSa 25 ane AhArakanA be vadhAravAthI 27 hetu. sAtame gu0 hetu 24 te 27mAMthI 1 udA0 mizra, 1 bai0 mizrane 1 AhA0mi0 e 3 varjavA. AThame gu0 hetu 22 te 24mAMthI vaikreya tathA AhAraka e be varjavA. navame gu0 hetu 16 te 22 mAthI hAsyAdi cha nokaSAya varjavA. dazamegu0 hetu 10 te 16mAMthI traNa veda ane saMjvalana krodha, mAnane mAyA, e cha varjavA. igyArame bArame gu0 hetu 9 te 10mAMthI saMjvalanano lobha varjavo. zeSa 1 cha kAya, pAMca iMdriya ne mana e 12 avirati ke. guNaThANA // 66 // Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 67 // 3 cAra mananA, cAra vacananA ne 1 kArmaNa0 e9 hoya. terame gu0 hetu 7 te 1 satyamana0, 2 vyavahArama0, satyavacana0, 4 vyavahArava0 5 udA0 6 udA0 mizra ne 7 kArmaNa0 e sAta hoya. caudame gu0 hetu nathI. 2 daMDakadvAra kahe cheH - pahelegu0 24 daMDaka. bIje gu0 5 sthAvara sivAya 19 daMDaka vIje, cothe gu0, 3 vikaleMdriya sivAya 16 daMDaka pAMca gu0 saMjJi tiryaca ne saMjJi manuSya e ve daMDaka chaTTAthI caudamA sudhI saMjJimanupyano 1 daMDaka hoya. 3 jIva-yonidvAra kahe che:- pahele gu0 84 lAkha jIva yoni. bIje gu0 32 lAkha te ekeM driyanI 52 lAkha yoni varjavI. trIje cothe gu0 cha lAkha vikaleMdriyanA varjIne 26 lAkha, pAMcame gu0 18 lAkha te 4 lAkha tiryaMca paMceMdriya ne 14 lAkha manuSyanI. chaTTAthI caudamA gu0 sudhI 14 lAkha manuSyanI. 4 aMtaradvAra kahe che: - pahele gu0 aMtara, ja0 aMtarmuhUrttanuM ane u0 132 sAgaropama jhAjheruM, te 66 sAgaropama kSayopazama samyaktvamAM rahI aMtarmuhUrta nrIje gu0 AvIne pAcho 66 sAgara kSayopazama samyaktve rahIne mithyAtva guNaThANe Ave. bIje gu0 aMtara, ja0 palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganuM, u0 deze uNA arddhapudgala parAva 1 eTalo kAla kSayopazama samyaktvamAM devabhavamAM codhuM guNaThANu ane manuSyabhavamAM pAMcamuM ne chahuM guNaThANaM paNa hoya. 132 sAgaropama bAda avazya mokSa jAya, athavA midhyAtve Ave. arthAt ethI vadhAre midhyAtvanuM aMtara nathI. 2 sAsvAdananuM parathopamanA asaMkhyAtamA bhAgathI nyUna (okuM) AMtaraM na thAya. kAraNa ? samyaktvamohanI ne mizra mohanI, e ve prakRtine uvelI sattAmAMthI kADhI ne 26 prakRtinI sattAvAlo thAya; tyAre tenI 'ugalanA' palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgathI nyUna hotI nathI. vizeSa jijJAsue paMcasaMgraha TIkArnu avalokana kara. dvAravarNana // 67 // Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varttanu. zrIjAthI igjAva AzrayI jANa sene dharmadhyAnAdvAra kahe he dvAravarNana siddhAMtarahasya // 68 // // 68 // +CREARRACCORE varttanuM. trIjAthI igyAramA guNasudhI aMtara, ja. aMtabne u0 deze uNA arddhapunna. bArame, terame ne caudame gu0 aMtara nathI; te eka jIva AzrayI jANavu.5 dhyAnadvAra kahe che:-pahele, bIje ne bIje gu0 dhyAna be-ArI ne raudra. cothe ne pAMcame gu0traNa dhyAna-A0, raune dharmadhyAna. chaThe gu0be dhyAna-Arta ne dharmadhyAna. sAtame gu01 dharmadhyAna. AThamAthI caudamA gu0 sudhI 1 zukladhyAna. 6 sparzanAdvAra kahe chaH-pahelu guNasthAna, cauda rAjaloka sparza. bIju gu0 nIce paMDakavanathI te chaTThI naraka sudhI ane upara adhogAma vijayathI te nava graiveyaka lage sparze. trIju gu0 lokano asaMkhyAtamo bhAga sparza. cothu gu0 upara adhogAma vijayathI bAramA devaloka lage sparza. nIce paMDakavanathI chaTThI naraka lage sparza. pAMca, guru upara adhogAma vijayathI yAramA devaloka lage sparza. chaTThA | gu0thI igyAramA gu0 sudhI upara adhogAma vijayathI pAMca anuttara vimAna lage sparza. bAramuM gu0, lokano asaMkhyAtamo bhAga sparza. teramuM gu0, sarva loka sparza. cauda, gu0, lokano asaMkhyAtamo bhAga sparza. 7 tIrthakara gotradvAra kahe che:-cotho, pAMcamo, chaTTho, sAtamo ne AThamo e pAMca guNaThANe tIrthakaragotra baMdhAya, zeSa guNa na baMdhAya. 8 tIrthaMkara sparzanAdvAra kahe che:-tIrthakara deva pahelo, bIjo, trIjo, pAMcamo ane igyAramo. e pAMca gu0 choDIne zeSa 9 gu0 sparza.9 zAzvatadvAra kahe che:-pahelo, cotho, pAMcamo, chaTTho, sAtamo ane teramo |e cha gu0, zAzvatA che zeSa 8 gu0, azAzvatA cha 10 kAladvAra kahe ke:-trIje, bArame ne terame e 3 gunmAM pa chaguNaThANe vartatA jIyo, hamezAM hoya che; mATe zAzvatA kahela che. cha sivAya ATha guNaThANe jIvo kyAre naSaNa hoya mAre azAzvatA kayA. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya CACCOCCACADCALCCI maraNa na kare, zeSa 11 gu0mAM maraNa kare. 11 parabhavikadvAra kahe che-1-2 ne 4thu etraNa guNaThANA, parabhavamA sAthe jAya. zeSa 11 gu0 parabhave sAthe Ave nahiM. 12 saMghayaNa dvAra kahe che:-pahelAthI sAtamA gu0 sudhI 6 dabAsaThabola vicAra saMghayaNa hoya. AThamAthI igyAramA gu0 sudhI pahelA 3 saMghayaNa hoya. bAramAthI caudamA gu0 sudhI 1 vajraRSabhanArAca saMghayaNa hoya. 12 saMharaNa dvAra kahe chaH-1 AryAjI, 2 avedI, 3 parihAra vizuddha cAritravAn , 4 kaa||69|| pulAkalabdhivALA, 5 apramatta sAdhu. 6 cauda pUrvadharamuni ane 7 AhAraka zarIrI, e sAtano apaharaNa koI deva paNa karI zake nahiM. iti kSepaka dvAra samApta. zrIguNasthAna vicAra samApta. thaa bAsaTha bola-vicAragAthA jIva gai iMdiya kAe, joge vee kasAya lesAya; sammatta nANa daMsaNa, saMjaya uvaoga AhAre. 14 bhAsaga paritta panja,-te sUhama sannI bhava carimeya; jIva guNaThANa joguva,-oga lesAya appa bahuttaM 2. have 1 jIvadvAraH-samuccaya jIvamA jIvanA bheda 14, guNaThANA 14, yoga 15, upayoga 12, lezyA 6. // 2 gatidvAra:-narakanI gatimA jIvanA bheda 3 te saMjhino aparyApta ne paryApta ane apaMjJino apa0, gu04 pahelA, yoga 11 te 4 mananA guNasthAnano vicAra, aneka graMthonI sahAyatAdhI lakhela che. joke " vicArasArAdI "graMthomAM guNaThANAne viSe yoga upayogAdi, karmagraMtha pramANe lakhela che. tathApi ane to siddhAMtAmnAe lakhela che, siddhAMta ane karmagraMthamA vividha-bhinnatA jovAmAM Ave che, te paNa nayanIvyAkhyAe / vicAratA vAstabika bheda jaNAto nathI. karmagraMthAdi zAstro paNa ghaNA prAcIna he pUrvadhI udhta dhayela che. paramArthathI vicAranArane satya samajAya che. 2 uparanI gAthAmA 21 dvAra che temA 62 bola vicAravAnA hoi ne te bAsaThiyo kahevAya che. SOLECDRINTENDURIKARIDDEN Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 7 // bAsaThabolavicAra // 7 // Portortortortortorno 4 vacananA, 2 vaikeyanA ne 1 kArmaNa0. upa0, 9 te 3 jJAna 3 ajJAna ne 3 darzana. lezyA 3 pahelI // tiryacanI | gatimAM jIva0 14, gu05 pahelA, yoga AhArakanA 2 varjI ne 13, upa09 pUrvavat , lezyA 6.||tiryNcnniimaaN jIva0 2 te saMjJInA apane paryApta, guNaThANAdi tiryacanI gati pramANe. / / manuSyanI gatimAM jIva03 te saMjJInA apa0 ne paryApta ane asaMjJIno apa0, gu014, yoga 15, upa012, lezyA 6. // manuSyaNImAM jIva02 saMjJInA apane pa0, gu0 14, yoga 13 AhArakanA 2 varjIne, upa0 12, le0 6. devanI gatimAM jIva0 3 saMjJI paMceMnA 1 a0 ne pa02 ane asaMjJI paM0 apa0, gu04 pahelA, yoga 11 naraka gativat, upa09 narakagativat , le06. devImAM jIva02 saMjJInA a0 ne pa0, gu04, yoga 11, upa09, le04 pahelI // siddha gatimAM jIva0 nathI, gu0 nathI, yoga nathI, upa0 2 kevalajJAna ke darzana, lezyA nathI. eornu alpabahutva-1 sarvathI thoDI manuSyaNI, 2 tethI manuSya asaMkhyAtaguNA samuzchima bhaLyA mATe. 3 tethI nArakI asaMkhyAtaguNA, 4 tethI tiryaMcaNI asaMkhyA0,6 tethI deva asaMkhyA06 tethI devI saMkhyAta guNI, 7 tethI siddha anaMgutaNA, 8 tethI tiryaMca anaMtaguNA. 3 iMdriyadvAra:--saiMdiyAmAM jIvanA bheda 14, guNaThANA 12 uparanA be nahiM, yoga 15, upayoga 10 kevalajJAna kevaladarzana e be nahiM, lezyA cha // ekeMdriyamAM jIva04 te sUkSma ne bAdara ekeMnA apa0ne paryAptA, gu01 pahelu yoga 6 te udArikanA 2 vaikreyanA 2 ne kArmaNa, upa0 3 be ajJAna ne 1 acakSu darzana, lezyA 4 phelii.|| kevalIne dravyedriya hovA chatAM paNa bhAveMdriyanA abhAvadhI anidriya kahela ke. bhAveMdriya, kSayopazama bhAve hoya; kevalIne mAyakabhAva che. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta CAR vicAra ||71 // // 72 // ROADCHIROENot beiMdriya, teiMdriya ne cauriMdriyamA jIva. 2 potapotAnA apa0 ne paryAptA, gu0 2 pahelA, yoga 4 te udA. 2 kArmaNakA ne vyavahAra vacana, upa0 beiMdriya ane teiMdriyane 5 ve jJAna, ve ajJAna ne eka acakSuda0, cauri-5 driyane 6 eka cakSudarzana badhyuM, le0 3 pahelI / / paMceMdriyamAM jIva04 te asaMjJI paM0 ne saMjJI paM0 nA apane paryAptA, gu0 12 prathamanA, yoga 15, upa0 10 ke0 jJAna ne ke0 darzana nahiM, le06|| aNiMdiyAmAM jIva0 1 saMjJIpaMceno paryApta, gu0 2 chelA, yoga 7 te satyamano0, vyavahAramano0, satyavacana0, vyavahAravacana0, udArikanA 2 ne kArmaNakAyayoga, upa0 2 te ke jJAna ne ke darzana, le01 zukla. have alpabahutvaH--1 sarvathI thoDA paMcaMdriya, 2 tethI cauriMdriya vizeSAdhika, 3 tethI teiMdriya vizeSAdhika, 4 tethI yeiMdriya vizeSA0 5 tethI anidriya anaMtaguNA, 6 tethI ekeMdriya anaMtagu0, 7 tethI saiMdriya vizeSAdhika // 4 kAyika dvAra:-sakAyikamAM jIva0 14, gu014 yoga 15, upa0 12, le06|| pRthavIkAyika, aekA ne vana0, e 3mAM jIva0 4, gu01 pahelu, yoga 3 te udA0 2 ne kArmaNa, upa0 3 te 2 ajJAna ne 1 acakSuda0, le04 phelii| teu0 ne vAu0mAM jIva04, gu0 1, yoga teu0mA 3 ne vAu0mAM 5 te vaikreyanA 2 vadhyA, upa03 te 2 ajJAnane 1 acakSuda0, le0 3 pahelI. trasakA mAM jIva0 10 cAra ekeMdriyanA vA. gu0 14. yoga 15, upa0 12, le06|| akAyikA jIvanA bheda, gu0 yoga, ane lezyA nathI, upa0be, kevalajJAna ne ke darzana. eornu alpabahutvaH-1 sarvathI thoDA trasakAyika 2 tethI teu. asaMkhyAtaguNA, 3 tethI pRthavI0 vizeSAdhika tethI apkA vizeSA0, Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 72 // vAsaThabola vicAra // 72 // KA-SCA% AGRACK tethI vAu. vizeSA0, tethI akAyika anaMtaguNA, tethI sakAyika vizeSAdhika // 5 yogadvAra-sajogImAM jIva014, gu0 13 eka chelo nahiM. yoga 15, upa0 12, le06|| manayogImA jIvano01 saMjJI paMceMno paryApta, gu0 13 pUrvavat , yoga 14 kArmaNa nahi. upa0 12, le06|| vacanayogImAM jIva05 iMdriya, teiMdriya, cauriMdriya, asaMjJIpaMceMdriya, saMjJIpaMceMdriya, e pAMcanA paryAptA. gu0 13, yoga 14 pUrvavat upa0 12, le06|| kAyayogImAM jIva0 14 guNa0 13 pUrvavat yoga 15, upa0 12, le0 6 // ayogImAM jIva. 1 saMjJIpaM no paryApta, gu01 caudamuM, yoga nathI, upa02 ke jJAna ne ke. darzana, le0 nathI. eornu alpabahutva-1 sarvathI thoDA manayogI, 2 tethI vacanayogI asaMkhyA0, 3 tethI ayogI anaMtaguNA, 4 tethI kAyayogI anaMtaguNA, 5 | tethI sayogI vizeSAdhika. // 6 vedadvAra--savedImA jIva0 14, gu09pahelA, yoga 15, upa0 10 ke. jJAna ne ke0 darzana nahiM, le06 // strIvedI ne puruSavedImAM jIva02 saMjJIpaM0nA apa0 ne paryApta. gu09 prathamanA yoga strIvedamA 13 AhArakanA be nahiM ane puruSavedamA 15, upa010, le06|| napuMsakavedamAM jIva0 14, gu09, yoga 15, upa0 10 le06|| avedImA jIva0 1 saMjJIpaM no paryApta, gu0 6 navamAthI caudamA sudhI, yoga 11 te mananA,4 vacananA,4 udA nA 2 ne 1 kArmaNa,upa09 pAMca jJAna ne cAra darzana, le0 1 zukla.eornu alpabaha| tva-1 sarvathI thoDA puruSavedI,2 tethI strIvedI saMkhyAtaguNA,3 tethI avedI anaMtaguNA,4 tethI napuMsakavedI anaMta, , navamA guNaThANAno saMkhyAtamo bhAga bAkI rahe tyAre bhavedI thAya he. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 73 // vicAra // 73 // 5 tethI savedI vizeSAdhika. kaSAyadvAraH - sakaSAyImAM jIva0 14, gu010 prathama, yoga 15. upa0 10 ke0 jJA0ne ke0 da0 nahiM, le0 6. || krodha, mAna ne mAyA kaSAyImAM jIva0 14, gu0 nava ane lobhakaSAyamAM gu0 10 5 bAsaThabolazeSa yoga vagere sakapAyIvat // akaSAyImAM jIva0 1 saM0 paM0no paryApta, gu0 4 igyAramAMdhI 14mA sudhI, yoga 11 te 4 mananA, 4 vacananA, 2 udA0nA ne 1 kArmaNa0, upa09 pAMca jJAna ne 4 darzana, le01 zukla. eonaM alpabahutva- 1 sarvathI thoDA akaSAyI, 2 tethI mAna kaSAyI anaMtaguNA, 3 tethI krodha0 vizeSAdhika, 4 tethI mAyA0 vize0, 5 tethI lobha0 vize0, 6 tethI sakaSAyI vizeSAdhika. 8 lezyAdvAra- salezImAM jIva014, gu0 13, yoga 15, upa0 12. le06 // kRSNa, nIla ne kApotalezImAM jIvanA014, gu06 prathama, yoga 15, upa010 ke0 jJA0 ne ke0 60 nahiM, le0 potapotAnI, tejolezImAM jIva0 3 te bAdara ekai0no aparyApta ane saMjJInA be, gu07 pahelA, yoga 15, upa010 ke0jJA0 ne ke060 nahi, le01 tejole0, padmalezImAM jIva02 saMjJInA apa0 ne pa0, gu07 pahelA, yoga 15, upa010 301 padma / zukla lezImAM jIva02 saMjInA, gu013, yoga 15, upa012. le01 zukla. alezImAM jIvano01 saMjJIpaM0no paryApta, gu01 caudamuM yoga nathI, upa02 ke0jJA0 ne kendra0, le0 nathI.eonuM alpabahutva- 1 sarvathI thoDA zuklalezI. 2 tethI padmalezI saMkhyAtaguNA, 3 tethI tejolezI saMkhyA0, 4 tethI alezI anaMtaguNA, 5 tethI kApotalezI anaMta0 6 tethI nIlalezI vizeSAdhika, 7 tethI kRSNadezI vizeSA0, 8 tethI salezI vizeSAdhika // / 9 samyaktvadvAraH - samuccaya samyakadRSTimAM jIva0 6 beiMdriya, teI0. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya bAsaThabola vicAra // 74 // 74 // upa0 cau0, asaM0 paMceM e 4 nA aparyApta ane saM0 paM0 nA apane paryApta, gu0 12 pahelu ne bIju nahiM, yoga 15, upa09 te 5 jJAna ne 4 darzana, le06|| sAsvAdana samyakadRSTimAM jIva 6 pUrvavat , gu01 bIjaM, yoga 13 AhArakanA 2 nahiM, upa. 6 jJAna 3 darzana 3, le06|| upazamasanmAM jIva0 2 saMjJInA, gu08 te cothAthI igyAramA sudhI, yoga 13 AhArakanA 2 nahiM, upa0 7 jJAna 4 3 3 darzana, lezyA 6 // kSayopazama tathA vedaka samAM jIva. 2 saMjJInA, gu04 te cothAthI sAtamA sudhI, yoga 15, upa07 te 4 jJAna meM 3 darzana, le06|| kSAyaka samAM jIva02 saMjJInA, gu011 te cothAthI caudamA sudhI, yoga 15, upa09traNa ajJAna nahiM, le06|| mithyAdRSTimAM jIva0 14, gu0 1 pahela, yoga 13 AhArakanA 2 nahi, upa06 te 3 ajJAna ne 3 darzana, le0 6 // mizra dRSTimAM jIvano0 1 saMjJI paMno paryApta, gu01 trIju, yoga 10 te 4 mananA, 4 vacananA, | 1 udArika ne 1 vaikreya. upa06 ajJAna 3 ne 3 darzana, le06 // eonuM alpabahutva-1 sarvathI thoDA sAsvA|danasamakitI, 2 tethI upazamasama saMkhyAtaguNA, 3 tethI mizra dR0 saMkhyA0, 4 tethI kSayopazamasama0 asaMkhyA0,5 tethI kSAyaka sama0 anaMtaguNA, 6 tethI samuccayasama vizeSAdhika,7 tethI mithyAdRSTi anaMtaguNA // 1. jJAnadvAra-samuccayajJAnImAM jIva06 te traNa vikaleMdriya, asaMjJI paM0 e cAranA apa0 ne saMjJI paM0 apa0 vedaka samakitano kAla eka samaya che, vedakasamakitI jIva saMkhyAtA hoya ane kyAre na paNa hoya tethI vedakane kSayopazamA gaNIne | jUdo alpabahutva kahela nathI. PROAAAAAAACA6AAAAASHICH yApta, gurakanA 2 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAsaThabolavicAra // 7 // ne paryAptA, gu012pahela ne bIjaM nahiM, yoga 15, upa0 9 ajJAna 3 nAhiM, le06|| mati zrutajJAnImA jIva. siddhAMta 6 pUrvavat , gu010,te pahelaM-trIju-terabhu ne caudamuM nahiM, yoga 15, upa07 te 4 jJAna ne 3 darzana, le06|| rahasya avadhijJAnImAM jIva.2 saMjJInA, gu0 10 yoga 15, upa0 7, le06|| manaHparyAyajJAnImAM jIva0 1 sNjnyii||7|| | paM0no paryApta, gu07 chaThAthI bAramA sudhI, yoga 14 kArmaNa nahiM. upa0 7, le0 6 // kevalajJAnImAM jIva0 1 saMjJIpaM no paryApta, gu0 2 uparalA, yoga 7, upa0 2, le01 paramazukla // ajJAnImAM jIva0 14, gu0 2 pahelaM ne trIju, yoga 13 AhArakanA be nahiM, upa0 cha 3 ajJAne 3 darzana, le06||mti-shrutajnyaaniimaaN jIva0 14 gu0 2 pUrvavat , yoga 13, upa06, le06|| vibhaMgajJAnImAM jIva0 2 saMjJInA, gu0 2, yoga 13, upa0 6, le0 da6. eonuM alpabahutva-1 sarvathI thoDA manaHparyAyajJAnI, 2 tethI avadhijJAnI asaMkhyAtaguNA, 3 tethI mati zratajJAnI vizeSAdhikane mAMhoMmAMhe tulya04 tethI vibhaM asaMkhyA0,5 tethI kevala. anaMtaguNA, 6 tethI samucayajJAnI vizeSA0, 7 tethI mati-zrutaajJAnI. anaMtagu0 ne mAhomAMhe tulya, 8 tethI ajJAnI viSAdhika // 11 darzanadvAra-cakSudarzanImA jIva0 6 te cariMdriya, asaMjJIpaM0 ne saMjJIpaM0nA apane paryApta, gu0 12 uparanA be nahiM, yoga 14 kArmaNa. nahiM, upa010 ke0 jJA0 ne ke. da. nahiM, le06|| acakSudarzanImAM jIva0 14, gu0 12, yoga 15, upa0 10, le06|| avadhi danAM jIva02 saMjJInA be, gu0 12 yoga 15, upa0 10, le0 1 cauridriyAdi praNanA aparyAptAnI gaveSaNA na karavAthI praNa bheda paNa kahela che. CACASS54315-%EX Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 76 // SHAXHAHAHAHAHA 6 // kevalahamA jIva01 saMjJI paM0no paryApta, gu02 uparalA, yoga 7, upa0 2, le01 paramazukla. eornu alpabahutva-1 sarvathI thoDA avadhida0, 2 tethI cakSuda0 asaMkhyA 3 tethI kevalada. anaMtaguNA, 4 tethI acakSuda. 18 baastthbolanNtH||12 saMyatadvAra-saMyatamAM jIva01 saMjJIpaM no paryApta, gu09 chaTThAdhI caudamA sudhI, yoga 15, upa. vicAra 9 ajJAna 3 nahiM, le0 6. sAmAyika-chedopasthApanIya saMyatamAM jIva01 saMjJIpaM no paryApta, gu0 4 chahAthI 76 // navamA sudhI, yoga 14 kArmaNa nahiM, upa07 cArajJAnane traNa darzana, le06|| parihAra vizuddha saM0mAM jIva01|| gu0 2 cha8 ne sAtamu, yoga 9 te 4 mananA, 4 bacananA ne 1 udAno, upa07 le0 3 uparalI sUkSmasaMparAya saM0mAM jIva0 1, gu01 dazamuM, yoga 9, upa0 7, le01 zukla // yathAkhyAtasaM mAM jIva. 1, gu0 4 uparalA, yoga 11 te 4 mananA 4 vacananA 2 udArikanA ne 1 kArmaNa, upa09 ajJAna 3 nahiM, le01 zukla // saMyatA saMyatamA jIva01 saMjJI paM0no paryApta, gu01 pAMcamuM, yoga 12 AhArakanA be ne 1 kArmaNa. nahiM, upa0 cha 3 | jJAna 3 darzana, le.6|| asaMyatamAMjI. 14, gu04 pahelA, yoga 13 AhArakanA be nahiM, upa09 te 3 jJAna |3 ajJAna ne 3 darzana, le0 6no saMyata no asaM0 no saMyatAsaMyatamA upa0 2 ke. jJAne ke dR0 zeSa bheda nathI. eonuM alpabahutva-1 sarvathI thoDA sUkSmasaMparAyasaM0.2 tethI parihAra vi0 saM0 saMkhyAta0, 3 tethI yathA| khyAtasaM0 saMkhyA0,4 tethI chedopa0 saM0 saMkhyA0,5 tethI sAmAyika saM0 saMkhyA0, 6 tethI saMyata vizeSA0, 7 tethI saMyatAsaMyata asaMkhyA0, 8 tethI no saMya0 no asaMya0 no saMyatAsaMyata anaMtaguNA.9 tethI asaMyata *% % % Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya 116991 17 anaMtaguNA. 13 upayogadvAra - sAkeropayogImAM jIva0 14, gu0 14, yoga 15 upa0 12, le0 6 // anAkAropayogImAM jIva0 14, gu0 13 dazamuM nahiM, yoga 15, upa0 12, le0 6. eno alpabahutva - 1 sarvathI thoDA anAkAropayogI, 2 tethI sAkAropayogI saMkhyAtaguNA. 14 AhArakadvAra--AhArakamAM jIva0 14, gu0 13 chelo nahiM, yoga 15, upa0 12, le0 6. aNAhArakamAM jIva0 8 te sUkSma ekeMdriyAdi sAtanA aparyA0 ne eka saMjJIpaM0no paryApta, gu0 5 paheluM, bIjaM, cothuM, teramuM ne caudamuM yoga 1 kArmaNa0, upa0 10 manaHparyAyajJAna ne cakSu darzana e ve nahiM, le0 6. enuM alpabahutva- 1 sarvathI thoDA anAhArika, 2 tethI AhArika asaMkhyAtaguNA. 15 bhASakadvAra - bhASakamAM jIva0 5 beiMdriya, teI0 cau0 ne asaMjJI paM0, ne saMjJIpaM0nA paryAptA, gu0 13 chello nahiM, yoga 14 kArmaNa nahiM, upa0 12, le0 6. abhASakamAM jIva0 10 traNa vikaleMdriya ane asaMjJIpaM0 e cAranA paryAptA varjavA. gu0 5 pahelu, bIjaM, cothuM, teramuM ne caudamuM yoga 5 udA0nA 2 vai0nA 2 ane 1 kArmaNa0, upayoga 10 manaHparyAyajJAna ne cakSudarzana e ve nahiM, le0 6 enaM alpabahutva -1 sarva thoDA bhApaka, 2 tethI abhASaka anaMtaguNA. 16 parittadvAra - parittasaMsArImAM jIva0 14, gu0 14, yoga 15, upa0 12, le0 6 // 1 sAkAropayoga ne anAkAropayoga banne sAdhe na hoya " jugavaM do naritha ubaogA " iti vacanAt kharIrIne to sAkAropayogImAM 8 upa0 ne anAkAropayogImAM 4 upa0 hoi zake. sAkA0 ne anA0mAM 12 upa0 kaTTela he te vicAraNIya hai. 2 abhASakamAM cakSu da0 gaNatA 11 upa0 hoi zake, koika AcAyoM iMdriya paryAplie paryApta ne cakSuda0 mAnela che. bAsaThavolavicAra // 79 // Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya vAsaThabola vicAra // 8 // 78 RECRACKERAKSHA aparitta saM0 mAM jIva 14, gu01 pahelaM, yoga 13 AhArakanA be nahiM, upa0 6 ajJAna 3 ne darzana, le0 6.no paritta no aparittamAM upa02 ke. jJA0 ne ke0 da0, zeSa bheda nathI. enuM alpabahutva-1 sarvathI thoDA parittasaM0, 2 tethI no pa0 no Napa. anaMtaguNA, 3 tethI aparittasaM0 anaMtaguNA // 17 paryAptaDAra-paryAptAmAM jIva. 7, gu0 14, yoga 15, upa0 12, le06, aparyAptAmAM jIva07, gu0 3 pahelaM, bIjaM ne cothu, yoga 5 udAnA 2 vaikranA be ne kArmaNa upa0 9 te 3 jJAna, 3 ajJAna ne 3 darzana. le06|| no paryApta no aparyAptamAM upa02 ke. jJAne ke0 da0, zeSa bheda nathI. enuM alpabahutva-1 sarvathI thoDA no paryA0 no aparyA0, 2 tethI apapti anaMtaguNA, 3 tethI paryApta saMkhyAtaguNA. // 18 sUkSmadvAra-sUkSmamA jIva02 bheda sUkSma ekeMnA apa0 ne paryApta, gu01 pahelaM, yoga 3 udA0 nA be1 kArmaNa, upa03 be ajJAna ne eka acakSudarzana, le0 3 pahelI. bAdaramA jIva0 12 sUkSmanA 2 varjavA, gu0 14, yoga 15, upa0 12, le0 6 // no sUkSma no bAdaramA upa02 ke. jJAne ke.da0, zeSa bheda nathI. enuM alpabahutva-1 sarvathI thoDA no sU0 no bA0,2 tethI bAdara anaMtaguNA, 3 tethI sUkSma asaMkhyAtaguNA // 19 saMjJIdvAra-saMjJImAM jIva. 2 saMjJInA apane paryApta, gu0 12 parittasaM* jIvo pAMcame anaMte che ane no pa. ne no ne apa* [siddha nA jIvo paNa pAMcame anaMte che; paraMtu 'anaMta nA aneka bheda hovAthI parittasaM* jIva anaMta hovA chatAM paNa no 50 no apa* anaMtaguNA ghaTI zake che. parittabharddhapudgala saMsAra bAkI jeno rahyo hoya te, athavA pratyeka zarIrI. 2 terame caudame gu0 yadyapi saMjJI paryApta cha tathApi 'saMzI' vizeSaNa, bhAva mana bhAzrayI che,kevalIne anya mana hoya chete Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta || MUSIMMUNE vA pahelA, yoga 15, upa0 10 ke0 jJA0 ne ke. da. nahiM, le0 6. asaMhImA jIva012 saMjJInA be nahi, gu0 2| pahelA, yoga : udAnA 2 vaikenA 2 kArmaNakA ne vyavahAravacana, upa.6 ve jJAna ke ajJAna ne be darzana, le0 bAsaThabola4 pahelI // no saMjJI no asaMjJImA jIva0 1 saMjJIpaMno paryApta, gu02 teramuM ne caudamuM, yoga 7 upa0 2 ke. vicAra | jJA0 ne ke0 da0, le. 1 zukla. ejeM alpabahutva-1 sarvathI thoDA saMjJI, 2 tethI no saM0 no asaM* anaMtaguNA, 3 // 77 // tethI asaMjJI anaMtaguNA // 2. bhavyadvAra-bhavyamAM jIva0 14, gu0 14, yoga 15, upa012, le06 // abhavyamAM jIva014, gu01 pahelaM. yoga 13 AhArakanA be nAhiM, upa06traNa ajJAna 3 darzana, le06|| no bhavya no abhavyamA upa0 2 ke.jJA ne ke0 da0, zeSa bheda nathI. ey alpabahatva-1 sarvathI thoDA abhavya, 2 tethI no bha0 no abha0 anaMtaguNA. 3 tethI bhavya anaMtaguNA // 21 carimadvAra-carimamA jIva. 14, gu0 14, yoga 15, upa0 12, le0 6. acarimamAM jIva0 14, gu01 pahelaM. yoga 13 AhArakanA ce nahiM, upa08 te 1-keva lajJAna, 3 ajJAna ne 4 darzana. le. 6. ernu alpabahutva-1 sarvathI thoDA acarima, 2 tethI carima anaMtaguNA // 18 21 dvAra samApta. yoga janya che. bhAva mana, bAyopaza mika che, tethI kevalIne bhAva mana na hoya. cothe anaMte che, 2 pAMcame anaMte che. 3 AThame anaMte che. jeno chello bhava hoya te. 5 abhavya, tathA siddha, acaramamA siddhane gaNavArnu kAraNa siddhano have chello bhava thavAno nathI kemake siddha ne bhava cheja nahi. e nyAye siddha paNa acarima kahevAya, abhavyane acarima paTale jeno chello bhava thavAno nathI. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 78 // 60 0 have kSepakadvAra kahe che:- vATe bahatA jIvamAM jIva0 7 te sUkSma ekeMdriyAdika sAtanA aparyAptA. gu0 3 paheluM. dhIjuM ne zrIjuM, yoga 1 kArmaNa0no, upa0 8 te 3 jJAna 3 ajJAna, acakSuda0 ne avadhida0 e be darzana, 0 6 // yugaliyAmAM jIva0 2 saMjhInA, gu0 4 paheluM, bIjaM, trIjuM ne cothuM, yoga 11 te cAra mananA 4 bacananA, 2 udA0nA, 1 kArmaNa0, upa0 6 ye jJAna, ve ajJAna ne ve darzana, le0 4 pahelI | asaMjJI tiryaMca paMceM0mAM jIva0 2, gu0 2, yoga 4 te vaikreyanA 2 kArmaNa0 ne vyavahAra vacana, upa0, 6 ve jJA0 ye ajJA0 ne be da0, 3 pahelI || samucchima manuSyamAM jIvano0 1 asaMjJIpaM no aparyApta, gu0 1 paheluM, yoga 3 udA0nA 2 ne 1 kArmaNa0, upa0 3 be ajJAna ne eka acakSuda0, le0 3 enuM alpabahutva - 1 sarvathI thoDA yugaliyA, 2 tethI samU0 manuSya asaMkhyAta0 3 tethI asaMjJI paMce0 tiryaMca asaMkhyAtaguNA. udArikazarIramAM jIva0 14, gu0 14, yoga 15, upa0 12, le0 6 // baikreya za0ma0 jIva0 4 te 2 saMjJInA, 1 asaMjJItiryaMca paMcenno aparyApta ne 1 vAyukAnno paryApta, gu0 7 pahelA, yoga 12 te 2 AhArakanA 1 kArmaNa0 nahi, upa0 10 ke0 jJA0 ne ke0 da0 nahiM, le06 // AhAraka za0mAM jIva0 1 saM0 paM0 no paryApta, gu0 2 chaDDuM ne sAtamuM, yoga 12, 2 - yanA ne 1 kArmaNa0 nahiM. tejasa ne kArmaNa za0mAM jIva0 14, gu014, yoga 15, upa012, le06. alpabahutva 1 prathamanI chapAyelI pratamAM 'zarIrI' zabda ke paraMtu te pramANe alpabahutva ghaTIzakatuM nathI. kAraNa ? zarIra asaMkhyAta che ane zarIrI [zarIravAlA jIvo] anaMta che. nigodamAM anaMta jIvonuM zarIra [ udArika ] ekaja hoya che bhane taijasa ne kArmaNa zarIra, dareka jIvanA bhinna hoya che. bAsaThabolavicAra // 78 // Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 81 // 1 sarvathI thoDA AhArakazarIra, 2 tethI vaikreya za0 asaMkhyAta0, 3 tethI udArika za0 asaMkhyA0, 4 tethI taijasa - kArmaNa za0 anaMtaguNA ne paraspara tulya iti bAsaThiyo samApta. cha ArAno vicAra - daza koDAkoDI sAgaropamanA cha ArA jANavA. termA pahelo Aro cAra koDAkoDI | sAgarano suSama supama nAme atyaMta sukhamaya jANavo. e ArAne viSe 3 gAunuM dehamAna ane 3 palyanuM AyuSya. 256 pAMsalI hoya, dharatInI sarasAi zAkara sarakhI jANavI. aTTama bhakte AhAranI icchA upajetuvara pramANe AhAra kare. utarate Are 2 gAunuM dehamAna ne 2 patyanuM AyuSya 128 pAMsalI hoya. dharatInI sarasAi khAMDa sarakhI jANavI. vajraRSabhanArAca saMghayaNa, samacauraMsa saMThANa ane strIpuruSamAM rUpa-saubhAgya ghaNuM hoya. daza prakAranA kalpavRkSa, manovaMcchita sukha Ape che. te kahe che:- tesiM mataMga bhiMgA, tuDiyaMgA jor3a dIva cittaMgA; cittarasA maNigaMgA, gehAgArA aNiyaMgA ya // 1 // pANaM bhAyaNa picchaNa, ravipaha dIvapaha kusuma mAhAro; bhUSaNa giha vatthAsaNa, kappadummA dazavihAditi // 2 // A be gAthAmAM 10 kalpavRkSanA nAma ane tethI maLatI sukha ApanArI vastunA nAma kahe che:- tesiM kahetAM te yugaliyAone mataMga ke0 matAMga nA pavaNAmAM paNa zarIranuM alpabahutva kahela he zarIrInuM kahela nathI. 1 AhAraka zarIrano viraha ja0 1 samayano ne u0 cha mAsano pakSavaNA-vRttimAM kahela che. AhAraka zarIra ja0 1-2-3 ane u0 pRthakUtva sahasra hoya che. 2 e ve AryA chaMda che, te 'kSetra samAsa' granthamAM che. 3 'aNiya yarakA' paNa pATha jovAmAM Avela che paNa te pATha yogya saMbhavato nathI. chaArAno vicAra // 81 // Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chArAno vicAra // 82 // kalpavRkSa, pANaM kahetAM drAkSa, khAraka vagerenA madhurasa jevA mIThA rasa Ape. 2 bhiMgA ka. bhRtAMga nAme kalpa0, siddhAMta bhAyaNa ka0 kaMcana ke ratnamaya thALI vATakA bagere Ape. 3 tuDiyaMgA ka. TitAMge kalpa0, picchANa ka049 rahasya jAtinA vAjiMtra Ape-batrIsa baddha nATaka dekhADe. 4 joi ka0 jyotiraMga kalpa0, ravipaha ka0 rAtrine viSa // 82 // 4 paNa sUryanI jema prakAza Ape. 5 dIva ka. dIpAMga kalpa0, dIvapaha ka. gharane viSe tejasvI dIpako kare. 6 cittaMgA ka. citrAMga kalpa0, kusumaM ke0 paMcavarNanA vividha jAtinA sugaMdhi phUlo Ape. 7 cittarasA ka. citrarasa kalpa0, AhAro kA vividha prakAranA manohara bhojana Ape08 maNiyaMgA ka. maNitAMga kalpa0, bhUsaNa ka. bhUSaNa-mugaTa, kuMDala vagere alaMkAro Ape. 9 gehAgArA ka. gRhakAra kalpa0, giha ka0 sUvA-besavAnA Asano sahita RNa bhUmiyA, pAMca bhUmiyA, sAta bhUmiyA bagere AvAso Ape.10 aNiyaMgA ka0 ani tAMga kalpa0, vatthA ka. ratnajaDAva devaduSya vagere suMdara vastro Ape. e daza prakAranA kalpa vRkSo kSetrasvabhAvadhI 4. manovaMcchita daza prakAranA sukha Ape. chevaTa jyAre cha mAsanu AyuSya bAkI rahe tyAre parabhavatuM AyuSya bAMdhe dApachI yugaliNI, eka joDalaM prasave ane tenI pratipAlanA 49 divasa kare. yugala ne yugaliNIno viyoga kSaNamAtrano na hoya. chevaTe chIMka ke bagAsuM Ave, sukhe mRtyu pAme; marIne devagatimAM jAya. e ArAne viSe vaira / 1 tuAMga paNa nAma che paraMtu jaMbUdvIpa pannatInI TIkamA 'truTitAMga' nAma kahela che. 2 yugaliyAnA zarIranu 'niharaNa' deva kare etuM jabUdvIpa pannatImAM kahela nathI TIkAmAM kathaM che pakSio samudramA pheMke. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 83 // virodha ke irSyA vagere na hoya sarala svabhAva ne alpakaSAyavALA jIvo hoya. have pahelo Aro utarIne bIjo Aro beTo tyAre varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA paryava anaMta hIna thayA. e Aro RNa koDAkoDI sAgaropamano suSama nAme eka sugva jANavu. e ArAne viSe ve gAunuM dehamAna ane ve patyanuM AyuSya hoya. 128 pAMgalI hoya, bhakte AhAranI icchA upaje; bora pramANe AhAra kare. dharatInI sarasAi khAMDa sarakhI hoya ane utarate Are eka gAunuM denA ane eka palyanuM AyuSya hoya. 64 pAMsalI hoya. saMghapaNa vajraRSabhanA0, saMThANa samucauraMsa hoya. daza prakAranA kalpavRkSa manovaMcchita sukha Ape cha mAsa AyuSya bAkI rahe tyAre parabhavatuM AyuSya bAMdhe. pachI yugalinI eka joDalaM prasave. 64 divasa pratipAlanA kare. chevaTe marIne deva thAya. zeSa pUrvavat. have bIjo Aro utarIne bIjo beTo. tyAre varNAdikanA paryava anaMta hIna thayA. e Aro ve koDAkoDI sAgaropamano jANo.e Aro suSabha dupama nAme jANavo, emAM sukha ghaNuM ne duHkha thoDaM. e ArAne viSe eka gAunuM dehamAna ne eka palyanuM AyuSya hoya. 34 pAMsalI hoya, dharatInI naramAi, goLa maracI jANavI. cotha bhakte AhAranI icchA upaje, AmalA pramANe AhAra kareM, vajraka0 maM0 ne samaca0 saMThA0 hoya. dazaprakAranA kalpavRkSa manocchita sukha Ape cha mAma AyuSya bAkI rahe tyAre parabhavanuM AyuSya bAMdhe pachI yugaliNI eka joDalaM prasave, tethI 79 divasanI pratipAlanA kare. marIne deva thAya. utarate Are pAMcaso dhanuSyanuM dehamAna ne kroDa pUrvanuM AyuSya hoya. 32 pAMsalI, cha saMghayaNa ne cha saMThANa hoya. pAMce gatimAM jAya. e ArAno chaArAno vicAra // 83 // Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaArAno vicAra // 84 // hApalyopamano AThamo bhAga bAkI rahe tyAre kalpavRkSanI maMdatA thAya. kulagaronI utpatti thAya ane daMDanIti siddhAMta zaru thAya. chevaTe 84 lAkha pUrva, traNa varSa ne sADAATha mAsa bAkI rahyA tyAre sarvArtha siddha mahA vimAnathI rahasya cavI 33 sAgaranuM AyuSya bhogavIne vinitA nagarImA nAbhikulakara pitA, marudevI mAtAnI kukSIne viSe // 84 // RSabhadeva bhagavAn upanA. savAnava mAse janmyA, prathama svapne RSabha (vRSabha) joyo tethI RSabhanAma dIg, RSabhadeva bhagavAne yugala-dharma nivArIne asi, maSI ne kRSi vagere 72 kalA anukaMpA nimitte (mAnava-hita mATe) lokone sIkhavI. 20 lAkha pUrva sudhI kumArapade rahyA. 63 lAkha pUrva lageM rAjya bhogavyu. pachI bharatane vinitAnu rAjya ane bIjA putrone anyadezonuM rAjya ApI cArahajAra puruSa sAthe saMyama lIdho. ekalAkha pUrvalage saMyama pAlyo ekahajAra varSa chadmasthapaNe rahyA. bAkIno kAla kevalapaNe vicarI, aMtima samaye aSTApada parvata upare padmAsane besI; daza hajAra sAdhu sAthe prabhunirvANa pAmyA. have prabhunA pAMca kalyANaka kahe che :uttarASADhA nakSatramA sarvArthasiddha mahAvimAnathI. cavyA, e prathama kalyANaka. utta0 nakSatramA janmyA, e bIjeM kharI rIte 'ikSvAku bhUmi' nAma joie, kAraNa ? 'vinitA'nI sthApanA to indre RSabhadevaprabhu mATe karela che. janmavakhate vinitA nagarInI sthApanAja thayela nahiM. zAstromA 'ikSvAku bhUmi' nAma jovAya che, 2 dazahajAra sAdhu sAthe eka nakSatramA siddha thayA, bAkI eka samaye 108 siddha thayela che. 3 kalyANaka pAMcaja kahevAya, 'rAjyAbhiSeka' kalyANaka kahevA nahiM 'jaMbadIpa pasatI'mA nakSavanI samAnatA e rAjyAbhiSekanaM varNana karya he tyAM 'kalyANika' zabda kahela nathI. kalyANaka-prasaMge jIvone zAMti, devona Agamana ane mahotsava thAya te kalyANika kahevAya. Pro%ASAR F454545454545454 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta // 85 // janmaka. (uttarASADhAmAM rAjya beThA) utta0 nakSatramA saMyama lIdho, e trIju ka0, utta0 nakSatramA kevalajJAna pAmyA, e codhuM ka0, abhijIta na0mAM mokSe gayA, e pAMcamuM kalyANaka0, have trIjo Aro utarIne cotho chaArAno Aro beTho, tyAre varNAdikanA anaMta paryavahIna thayA. e ArAno kAla eka koDAkoDI sAgaro0 mA 42 vicAra hajAra varSa ocho jANavo. e Aro duSama suSama nAme che, duHkha ghaNu ne sukha thoDaM hoya. e ArAne viSe|| // 85 // pAMcaso dhanuSyanu dehamAna ne kroDa pUrvana AyuSya. utarate Are sAta hAtharnu dehamAna ne so varSa jhAjhe AyuSya jANavU. e Are 32 pAsalI hoya, utaratAM 16 pAMsalI. e Are AhAranI icchA dararoja upaje, tyAre puruSo | mATe 32 kavala ane khI mATe 28 kevala dharatInI sarasAi, ghaNI sArI jANavI. utarate Are thoDI sArI. e ArAne viSe saMghayaNa cha saMThANa cha hoya. e ArAnA chevaTe 75 varSane 8 // mAma bAkI rahyA. tyAre dazamA prANata devalokathI cavI bIza sAgaropamarnu Ayupya bhogavIne mAhaNakuMDa grAmane viSe RSabhadatta brAhmaNane ghare devAnaMdAjInI kuMkhe mahAvIrasvAmI upanA. tyAM prabhu 82 rAtri rahyA, 83mI rAtrinA aMtarAle zakeMdranuM Asana kaMpyu:131 tyAre upayoga mUkIne joyuM to prabhune bhikkhAgakuleupanA dIThA. e accherUM thayaM, anaMtakAle evA accherA thAya ema jANyu, pachI haraNa gameSI devane AjJA karI; tame zrImahAvIrasvAmIne devAnaMdAjInAgarbhamAMdhI saMharaNa karIne kSatriyakuMDa grAmane viSa siddhArtha rAjAne ghera, trizalA devInI kuMkhe saMkramAvo ane trizalAdevInI kuMvamAM putrI , napuMsaka mATe 24 kavala. A Ne mATe je saMkhyA kavaLanI kahela che te prAyika che. sAmAnya niyama che paraMtu siddhAMta nathI. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 86 // paNe je garbha che tene devAnaMdAjInI kuMkhe saMkramAvo. tyAre haraNagameSI deva 'tahatta' pramANa karI AnaMdathI zighra tyAM AvI prabhune vaMdana namaskAra karIne ka' ke: - "he svAmin! ruDaM jANajo huM Apano saMharaNakarUM chu;" ema kahI devAnaMdAjImAtAne avasvApinI nidrA ApI garbhanuM saMharaNa karIne trizalAjInI kuMkhamAM saMkramaNa karyu. tyAM prabhu ekaMdara savAnava mAse jansyA. trIza varSa gharamA rahyA, pachI ekAkIpaNe saMyama lIdho. sADAbAra varSa ne eka pakhavADiyA sudhI chamastha rahI ugra tapa karI ane deva, manuSya ne tiryaca kRta ghora parISaha - upasarga ne sahana karIne prabhu kevalajJAna ne kevaladarzana pAmyA kAMika nyUna grIza varSa kevala paryAya ane 12 // varSa ne eka pakSa chadmastha saMyama paryAya ema 42 varSa saMgama pAlI, 72 varSanuM AyuSya pUraNa karIne cothA ArAnA 3 varSa |8|| mAma bAkI rahyA tyAre kArtika vadi amAvAsyA ( dIvALI )nI rAtrie svAmI mokSe gayA. te prabhunA cha kalyANaka thapA te 1 cyavana ka0, 2 garbhasaMharaNa ka0, 3 janma ka0, 4 dIkSA ka0, 5 kevalajJAna ka0 e pAMca kalyA0 ' uttarAphAlgunI ' nakSatramAM thayA ane 'svAti ' nakSatramAM nirvANa pAmyA e ArAne viSe gati pAMca hoya. mahAvIrasvAmI mokSa gayA te rAtrie gautamasvAmIne kevalajJAna upanuM. te 12 varSa kevalaparyAya pAlIne nirvANa padhAryA, tyAre sudharmAsvAmIne kevalajJAna upanuM. te 8 varSa kevala paryAya pAlIne nirvANa pAmyA. tyAre 1 mahAvIraprabhunA cha kalyANaka vicAraNIya che. kalyANaka pAMca yogya che. garbhasaMharaNamAM matabheda che, prAcIna prathomAM e vastune sthAna nathI malyuM. zrI jinavallabhasUrIzvarathI cha kalyAkano pravAda ( kathana ) che. chaArAno vicAra // 86 // Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 87 // jaMbUsvAmIne kevalajJAna upanuM te 44 varSa sudhI kevala paryAya pAlIne nirvANa pAmyA, vIraprabhu mokSe gayA pachI 64 varSa sudhI bharatakSemAM kevala jJAna ane mokSagamana ra cothA ArAno janmelo pAMcamAM ArAmAM mokSe jAya, paNa pAMcamAM ArAno janmelo mokSe na jAya. jaMbUsvAmI mokSa gayA pachI 10 vastuo (bola) viccheda gai. 1 parama avadhijJAna, 2 manaHparyAya jJAna, 3 kevalajJAna, 4 traNa cAritra ( parihAravi0, sUkSma saM0 ne yathAkhyA tacA0 ), 5 pulAka labdhi, 6 AhAraka zarIra, 7 jinakalpI sAdhu, 8 upazama zreNi, 9 kSapaka zreNi ane 10 mokSagamana. e cotho Aro utarIne pAMcamo Aro beTho, tyAre varNAdikanA anaMta paryAya hIna thayA. e Aro duSabha nAme - ekalaM duHkha jANavu. e Aro 21 hajAra varSano jANavo. e ArAne viSe 7 hAthanuM dehamAna ane ekaso varSa jhAjhe AyuSya jANavu ane utarate Are eka hAthanuM dehamAna ne vIza varSanuM AyuSya e ArAne viSe cha saMghayaNa ne saMThANa, utarate Are cheva ne huMDarsa jANavu. e ArAne viSe 16 pasalI utarate Are 8 pAMsalI hoya. dararoja AhAranI icchA upaje; tyAre zarIra pramANe AhAra kare. dharatInI sarasAi 1 jaMpUIpapannatInI TIkAmAM 130 varSanuM AyuSya kaheluM che. koika deza ke manuSya AzrayI vizeSa AyuSya hoya te paNa saMbhAvita hai, AkAle vadhAremA vadhAre ( 250 ) varSanuM AyuSya saMbhavI zake che. kAraNa ? zrI AryarakSitasUrIzvare iMdranuM hAtha joi aDIso varSa uparAMta AyuSya joyuM tyAre tena jAyaM ke A bharatakSetrano nathI. A uparathI uparanI hakIkata saMbhavI zake che. ' tacakevaligamyaM. ' 2 sthUlIbhadra pachI bajraRpabhanArAcasaM0 viccheda gayuM ane AryarakSita sUrithI codhuMsaM0 viccheda gayuM ema granthAntaramAM lekha che. tyAre vartamAnamAM ke saMghayaNa jaNAya . chaArAno vicAra // 87 // Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya PERICART charAno vicAra // 88 // I88 kAMika sArI te utarate Are kuMbhAranA nIbhADAnI chAra jevI jANavI. have pAMcamA ArAnA lakSaNa (bhAva) kahe chaH-1 moTA nagaro te gAmaDA sarakhA thAze, 2 gAmaDA te masANa sarakhA thAze, 3 bhalAkulanA saMtAno dAsadAsI paNuM karase. 4 pradhAna vagere lAlacu thAze, 5 rAjA yamadaMDa sarakhA thAze, 6 bhalAkulanI strIo lAja maryAdArahita thAze, 7 uttama kulanI strIo vezyA samAna thAze, 8 putro potAne chAMde cAlaze, 9ziSyo gurunA apavAda bolaze, 10 durjana loka sukhI thAze, 11 sajjanaloka duHkhI thAse, 12 durbhikSa-duSkAla ghaNA paDaze, 13 uMdara, sarpa vagerenI dADha ghaNI vadhase, 14 brAhmaNo arthanA lobhI thAse, 15 hiMsA dharmanA prarUpaka ghaNA thAse, 16 eka dharmanA ghaNA bhedo thAze, 17 mithyAtvI devo ghaNA pUjAse, 18 mithyAtvI loka ghaNA thAse, 19 manuSyone devadarzana durlabha thAze, 20 vidyAdharonI vidyAno prabhAva ochA thAse, 21 gorasa-ddha, dahIM vageremAM sarasAi ghaTaze, 22 baLada pramukhanA bala ne AyuSya alpa thaze, 23 zrAvakanI 11 paDimA ane sAdhunI 12 paDimA viccheda jAse, 24 sAdhu-sAdhvIone mAsa kalpa tathA cAturmAsa karavA yogya kSetro thoDAM raheze, 25 guru ziSyone bhaNAvaze nahiM, 26 ziSya avinIta-kalahakArI thAze, 27 adharmi, jhaghaDAkArI kumANaso ghaNA thAze, 28 AcAryoM Apa ApaNA gacchanI paraMparA-samAcArI jUdI jUdI pravartAvase, 29 mUDha janane mohita karI mithyAtvapAzamAM pADaze, utsUtra-bhASaNa karaze, svaprazaMsA ane paraniMdAmAM rAcase, 30 sarala-bhadraka ne pramANika mANaso thoDA thAze, 31 anyAya, adharma ane kuvyasanamA ghaNA rAcaze, 32 AryarAjAo alpaRddhi AC+C+ %A Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - havAlA thoDA thAse ane anAryarAjAo vaha RddhivALA ghaNA thAse, e 32 lakSaNo jANavA. e ArAne viSe siddhAMta- vaTe sarva dhAtuo lagabhaga viccheda jAse, loDhAnI dhAtu raheze, cAmaDAnI mahoro cAlaze, savAzera kAMsu jenA cha ArAno rahasya gharamA raheze te dhanavaMta kehevAze, eka upavAma paNa mAsakhamaNa sarakho thAze, jJAna tathA sUtro viccheda jAse, vicAra // 89 // 5 dazavakAlika sUtranA 4 adhyayana raheze. tene AdhAre 5 jIva ekAvatArI thAze, tenA nAma-1 duppasaha saadhu,8189|| hai|2 phalgu zrI sAdhvI, nAgila zrAvaka ne 4 satya zrIzrAvikA. ASADha sudi 15 ne divase zakendranuM Asana kaMpaze tyAre upayoga mUkIne joza; tethI jANaze ke AvatI kAle pAMcamo Aro utarIne chaTTo Aro besaze. tyAre zakeMdra tyAM AvIne te cArene kaheza ke kAle chaTTo Aro beso, mATe AlabI-paDikamIne niHzalya thAo. te mAMbhaLIne cAra jaNA marya jIvone gvamAvIne-AlocanA karIne anazana karaze, tyAre saMvartaka vAya vAse. tethI parvata, gaDha, kuvA,-bApa ne marovara vagere sarva visarAla thAze. 1 vaitAnyaparvata, 2 gaMgA nadI, 3 siMdhu nadI, 4 RSabhakaTa ane 5 lavaNasa0nI gvADI. e pAMca sivAya bAkInA sarva sthAno beTI paDho. tyAre te 4 jIva samAdhibhAve kAla karIne svargamAM jAse, ekAvatArI thAza, syAre 4 bolaviccheda jAze. pahele pore jainadharma viccheda thA. bIje pore 363 pAvaDI-mithyA viono dharma viccheda jAse, bIje poreM rAjanIti viccheda jAse CALCedies- naamananews 1 keTalAka lakSaNa dartamAnamA dekhAya che, keralAka bhaviSyamA dho. 2 koika sthale dazavakAlika raheze ema kahela che. kalpadrumakalikAmA 5 adhyayana paNa kahela che. 3 duppasahasUrinu 20 varSanuM AyuSya ane vAra varSe dIkSA lIdhela che. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 90 // ane cothe pore bAdara agniviccheda jAze. e Are besatAM gati pAMca ane utaratAM gati cAra jANavI. have pAMcamo Aro uttarIne chaTTo Aro besase tyAre varNAdikanA anaMta paryAya hIna thaze. e Aro 21 hajAra varSano jANavo. eAro pamapama nAme te atyaMta duHkhamAM duHkha jANavu. e Are 1 hAthanuM dehamAna ne 20 varSanuM AyuSya; utarate Are mUMDA hAthanuM dehamAna ane 16 varSanuM AyuSya thaze. e ArAne viSe 1 chevaThu saMgha0 ne 1 huMDa saMThANa jANavuM, e Are 8 pAMsalI ane utarate Are 4 pAMsalI jANavI. e ArAne viSe cha varSanI strIo garbha dhAraNa karase te kALA, kudarzanIya, rogI, rIsAla ane ghaNA keza ne nakhavAlA ghaNA bAlako prasavaze; kRtarInI pare parIvAra bheLo pheravaze. e ArAne viSe vaitADhyanA be paDakhe gaMgA ne siMdhu nadInA taTa ( kAMThA) cAra cAra che. te ekeka taTamAM nava nava bila che, ekaMdara gaNatAM 72 bila thAya. temAM bIjamAtra manuSyo ane tiryaMco raheze. gaMgA-siMdhuno 62 // yojanano pohoTa che, temAM gADAnI dhurIbUDe eTalaM uMDa pANI raheze; temAM | maccha vagere ghaNA thaze. 72 bilanA manuSyo sAMjhe ne prabhAte macchAdikane kADhIne veLumAM bhArase, sUrya ghaNo tapaze ane dADha ghaNI paDaze tethI te sIjhavAi jaze; teno AhAra karaze. te macchAvikanA hADakA vagerene tiryaMco cATIne raheze. mANasanI tuMbaDImAM pANI lAvIne pIze, valI te nirlajja, vastra rahita, kaThora bhASI, pitA putrI strI mAtA ane bahena vagerenA viveka rahita manuSyo, tiryaMconA jevA thAze tathA navakAra rahita, samakita rahita ane vrata - paJcakkhANa rahita je jIva, haze te A ArAmAM avataraze. AvI rIte duHkhamaya ekavIza chaArAno vicAra // 90 // Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 91 // hajAra varSa pramANa e Aro jANavo. evA chaTTA ArAnA bhAva jANIne je jIvajIna dharmanI ArAdhanA karaze, te jIva paramasukha pAmaze. iti cha ArA samApta. 1 sarvathI thoDA garbhaja manuSya manuSyaNI saMkhyAtaguNI 3 bAdara teukA0 paryApta asaM0 4 anuttara vimAnanA deva asaM0 5 uparanA 3 graiveyakanA devo saM0 6 madhyamatrikanA devo saM0 7 nIcalItrikanA devo saM0 8 bAramA devalokanA devo saM0 9 igyAramAM deva0nA devo saM0 1 mahAdaMDakano eka dvAra che. aThA bolano alpabahutva -- 10 dazamA deva0nA deva saM0 19 navamA deva0 devo saM0 12 sAtamI narakanA nArako asaM0 13 chaTTI narakanA nArako asaM0 14 AThamA devanA devo asaM0 15 sAtamA devanA devo asaM0 16 pAMcamI narakanA nArako asaM0 17 chaTTA deva0nA devo asaM0 18 cothI narakanA nArako asaM0 19 pAMcamA deva0nA devo asaM0 20 trIjI narakanA nArako asaM0 21 cothA deva0nA devo asaM0 22 zrIjA deva0nA devo asaM0 23 bIjI narakanA nArako asaM0 24 samUcchima manuSyo asaM0 25 bIjA deva0nA devo asaM0 26 bIjA deva0nI devIo saM0 27 pahelA devanA devo saM0 aThANubolanoalpa bahutva // 91 // Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 92 // 28 pahelA deva0nI devIo saM0 29 bhavanapatinA devo asaM0 30 bhavana0nI devIo saM0 31 pahelI narakanA nArako asaM0 32 khecara - puruSo asaM0 33 khecaranI strIo saM0 34 sthalacara- puruSo saM0 35 sthalacaranI strIo saM0 36 jalacara- puruSo saM0 37 jalacaranI strIo saM0 38 vyaMtara devo saM0 39 vyaMtaranI devIo saM0 40 jyotiSI devo saM0 41 jyotiSInI devIo saM0 42 khecara napuMsako saM0 43 sthalacara napuMsako saM0 44 jalacara napuMsako saM0 45 paryApta cauriMdriyo saM0 46 paryApta paMceMdriyo vizeSAdhika 47 paryApta be iMdriyo vizeSA0 48 paryApta teiMdriyo vizeSA0 49 aparyApta paMceMdriyo asaM0 50 aparyApta cauriMdriyo vizeSA0 51 aparyApta iMdriyo vizeSA0 52 aparyApta beiMdriyo vizeSA0 53 paryApta pratyekavanaspatikA0a0 54 paryAptabAdara nigodo a0 55 paryAptabA0 pRthvIkAyiko asaM0 56 paryAptayA0 akAyiko asaM0 | 57 paryAptabA0 vAyukAyikoasaM0 58 aparyAptabA0te kAyiko asaM0 59 apa0 pratyeka vanaspatikA0a0 60 apa0yA0nigodo a0 61 apa0 bA0 pRthvIkAyiko a0 62 apa0 bAdara aSkA0 asaM0 63 apa0 bAdara vAyukA0 asaM0 / 34 sUkSma apa0 teukA0 asaM0 65 sUkSma apa0pRthvIkA0vizepA0 66 sUkSma apa apkA0 vizeSA0 67 sUkSma apa0 vAyukA 0 vi0 68 sUkSma paryApta teukA0 saMkhyA 0 69 sUkSma paryApta pRthvIkA0 vi0 246464 aThANubokanoalpa bahutva // 92 // Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 93 // aThANubolanoalpabahutva // 93 // CA-15CRACK 70 sUkSmaparyA0 apkAyiko vi0 / 80 bAdara aparyAptA vizeSA0 / 90 ekeMdriya jIvo vizeSA0 71 sUkSmaparyA0 vAyukAyiko vi0 81 samuccaya bAdara jIvo vizeSA0, 91 tiryaMco vizeSA0 72 sUkSmaapa nigodanAzarIroa0 82 sUkSma apa0 vanaspatikA0 a0/ 92 mithyAdRSTio vizeSA 73 paryA sUkSmanigodanAzarIrosaM0] 83 sUkSma aparyAptA vizeSA0 93 aviratio vizeSA. 74 abhavyo anaMtaguNA 84 sUkSmaparyA banaspatikA0 saM0 | 94 sakaSAyI jIvo vizeSA. 75 paDivAi samyagdRSTijIvo a0 | 85 sUkSmaparyAptA vizeSA0 / 95 chamastha jIvo vizeSA 76 siddhanA jIvo anaMta 86 samucaya sUkSmajIvo vizeSA0 | 96 sayogi jIvo vizeSA0 77 bAdara paryA vanaspatikA0 a0 87 bhavyasiddhiko vizeSA0 vanaspAtakA0 a087 bhavyasiddhiko vizeSA0 / 97 saMsAri jIvo vizeSA0 78 bAdara paryAptA vizeSA. 88 nigodiyA jIvo vizeSA0 / 98 sarva jIvo vizeSAdhika 79 yA0 aparyA0 vanaspatikA0a0 89 vanaspatikA nA jIvo vi0 OMOMOMOMRA iti 98 bolana alpavahutva samApta. 1 naMbara 77thI 58 sudhI bAvIza bola che, te AThame anaMte che. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAda siddhAMtarahasya // 9 // karmaprakRti vicAra // 14 // atha karmaprakRti vicAra-1 jJAnAvaraNIya karma, te AMkhanA pATA samAna. 2 darzanAvaraNIya karma, te rAjAnA polIyA samAna. 3 vedanIyakarma, te madhuthI kharaDela khaDga samAna, 4 mohanIya karma, te madIrA samAna.5 AyuSya karma, te heDa samAna, 6 nAma karma, te citArA samAna. 7 gotra karma, te kuMbhAranA cAkaDA samAna. 8 aMtarAya karma, te rAjAnA bhaMDArI samAna. ATha karme zu kayu che te kahe che:-jJAnAvaraNIya karme, anaMtajJAna guNa DhAkyo che. darzanAvaraNIya karme, anaMta darzana guNa DhAMkyo che, vedanIya karme, anaMta avyAyAdha Atmika sukha * DhAMkyuM che. mohanIya karme, kSAyika samakitaguNa DhAMkyo che. AyuSya kameM, akSayasthiti guNa DhAkyo che. nAma | karme, amUrttaguNa DhAMkyo che. gotra karme, agurulaghuguNa DhAkyo che. aMtarAya karme anaMta Atmika zakti DhAMkI che. jJAnAvaraNIyAdikarma kayA kayA kAraNe baMdhAya che te kahe cha:-jJAnAvaraNIya karma cha kAraNe baMdhAya che. 1 jJAna tathA jJAninA avarNavAda bolavAthI.2 jJAnino upakAra olavavAthI. 3 jJAna, jJAnanA upakaraNo ane jJAninI AzAtanA karavAthI. 4 jJAnanI aMtarAya pADavAthI. 5 jJAna tathA jJAni upara dveSa karavAthI, ane 6 jJAni sAthe khoTA jhagaDA visaMvAda karavAthI. tenA phala (vipAka) pAMca tathA daza prakAre bhogave. 1 mati jJAnAvaraNIya, 2 zrutajJAnAva0, 3 avadhijJAnAva0, 4 manaH paryAyajJAnAva0, 5 kevalajJAnAva0, e pAMca te matijJAnAdi pAMca guNa pragaTa thavA na Ape. daza prakAre bhogave te 1 zrotrAvaraNa, 2 zrotravijJAnAvaraNa. 3 netrAvaraNa, 4 netravijJAnA 1 zroviyanA kSayopazamana je AvaraNa te zrotrAvaraNa ane zrotraMdriyanA upayogarnu AvaraNa, te zrotra vijJAnAvaraNa. nivRtti ne upakaraNarUpa Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 95|| varaNa, 5 ghANAvaraNa, 6 ghANavijJAnAvaraNa, 7 rasAvaraNa, 8 rasavijJAnAvaraNa, sparzAvaraNa, 10 sparzavijJA|nAvaraNa, e daza prakAre bhogave. karmanI sthiti kahe chaH-jJAnAvaraNIya karmanI ja0 sthiti aMtarmuharta ane u. jIza koDAkoDI sAgaropamanI. abAdhAkAla ja0 aMtarmu ne u0 3 hajAra varSano. have darzanAvaraNIya karma cha prakAre baMdhAya-1 darzananA pratyanIkapaNAthI, 2 darzananAninhavapaNAthI, 3 darzananI AzAtanAthI, 4 darzananA karmaprakRti vicAra // 9 // HTRACHAR dravyedriya, te nAma karma janya che. netra vageremA paNa emaja samajabu, 1 jJAnAvaraNIyanI ja0 sthiti aMtarmunI le te dazame guNaThANe hoya, bIje sthale na hoya, AThamA : guNaThANA sudhI saMjJI paMceMdriyane aMta:koDAkoDI sAgaropamadhI ocho sthitibaMdha na hoya. ekeMdriyane eka sAgaranA sAtiyA praNa bhAgano sthitibaMdha hoya. gheiMdriyane tethI paJcIza guNobaMdha hoya, teiMdriyane pacAsa guNo, cauriTriyane so guNo ane asaMjJI paMceMdriyane hajAra guNo baMdha hoya, 2 je karmanI jeTalA sAgaranI sthiti hoya teTalA so varSa abAdhAkAla kahevAya, teTalA kAla sudhI karma udaya na Ave tyAMsudhI karmapudgalonI racanA-udayakAla yogya goThavaNa kare abAdhAkAla bAda avazya vipAkodayake pradezodaye karma Aye. AyuSya karma mATe A pramANe che:jyAre jIva parabhavacaM AyuSya bAMdhe, khAre vartamAna bhavano jeTalau kAla bAkI hoya; teTalo kAla abAdhA kAla jANavo, cavIne jIpa je gatimA jAya tyA prathama samaye avazya vipAkodayeja Ave, pradezodaye na Ave. chevaTamA apavartanAkaraNa vaDe apavartana karanAra ane sopakramI AyuSyavAlA, pradezodayathI AyuSya bhogave che; tene AyuSya bUDhe ema kahevAya che. A viSaya mATe 'tattvArtha sUtra'nA bIjA adhyAyanA chellA sUtranuM vivaraNa, temaja paMcama karmagraMtha ane panavaNArnu avalokana karavU. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 16 // pradeSathI,5 darzananA aMtarAyathI,6 darzananA visaMvAdanA yogadhI. nava prakAre bhogavAya-1 cakSudarzanAvaraNIya, 213 acakSudarzanAva0, 3 avadhidarzanAva0, 4 kevaladarzanAva0,5nidrA,6 nidrAnidrA, 7 pracalA, 8 pracalA, pracalA 9 karmaprakRti thINaddhinidrA. darzanAvaraNIya karmanI sthiti ja. aMtarmu0 ne u0 trIza koDAkoDI sAgaranI. avyAbAdhAkAla vicAra ja0 a0 ne u.3 hajAra varSa. vedanIyakarmanA be bheda-1 sAtA vedanIya, 2 asAtA vedanIya. sAtA vedanIya karma // 16 // daza prakAre baMdhAya-1 prANIonI anukaMpAthI, 2 bhUtonI anukaMpAthI, 3 sattvonI anukaMpAthI, 4 jIvonI anukaMpAthI,5 ghaNA prANIo yAvat jIvone duHkha na devAthI, 6 zoka na upajAvavAthI, 7 kheda na upajAvavAthI, 8 vedanA ( pIDA ) na karavAthI, 9 paritApa nahiM upajAvavAthI, 10 prANa rahita na karavAthI. e 10 prakAre baMdhAya ane 8 prakAre bhogavAya-1 manojJa zabdo, 2 manojJa rUpo, 3 manojJa gaMdho, 4 manojJa raso, 5 manojJa sparzoM. 6 | mananuM sukhapaNuM, 7 vacananuM sukhapaNuM, 8 kAya ( zarIra )na sukhapaNuM. sAtAvedanIya karmanI sthiti akaSAyika ne ja0 ve samayanI, sakaSAyikane bAre muhurtanI ane u0 15 koDAkoDI sAgaranI. abAdhAkAla, doDha hajAra varSano, asAtAvedanIya karma bAra prakAre baMdhAya-1 bIjA (jIva )ne duHkha devAthI, 2 thIjAne zoka upajAvAthI, 3 bIjAne kheda upajAvavAthI, 4 bIjAne pIDA karavAthI, 5 bIjAne paritApanA upajAvavAthI, 6 bIjAne prANarahita karavAthI, 7 ghaNA prANi, bhUta, jIva ane sattvone duHkha upajA0, 8 zoka upajA09 kheda 1 bAra muhurtanI ja. sthiti dazame guNaThANe hoya. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 97 // upajA0, 10 pIDA upajA0, 11 paritApanA upajA0, 12 prANa rahita karavAthI. e 12 prakAre bAMdhe tenA phala 8 prakAre bhogavAya-1 amanojJa zabdo, 2 ama0 rupo, 3 ama0 gaMdho, 4 ama0 raso, 5 ama0 spazoM, 6 mana karmaprakRti nu duHkhapaNu, 7 vacananu duHkhapaNu, 8 kAyarnu duHkhapaNu. asAtAvedanIya karmanI sthiti ja0 eka palyopamanA sAta vicAra bhAga karIe tevA traNa bhAga temAM eka palyanA asaMkhyAtamA bhAge hIna ane u. trIza koDAkoDI sAgaranI // 97|| abAdhAkAla traNaha0 varSano. mohanIyakama prakAre baMdhAya-1 tIna koSa baDe, 2 tIvra mAnavaDe, 3 tI mAyAvaDe, 4 tIna lobhavaDe, 5 tIvra darzanamohanIyavaDe, 6 tIvra cAritramohanIyavaDe. ane 28 prakAre bhogavAya-3 darzanamohanIyanI 1 samakita moha0, 2 mithyAtvamoha0, 3 mizramohanIya. 25 cAritramohanIyanI mAM 164 kaSAya mohanI ane 9 nokaSAya mohanI le kahe cheH-1 anaMtAnubaMdhI krodha te parvatanI rAi (phATa) samAna, 2 anaMtAnubaMdhI mAna te pattharanA staMbha samAna, 3 anaMtAnubaMdhI mAyA te vAMzanI gAMTha manAna, 4 anaMtAnubaMdhI lobha te kRmija (kiramija)nA raMga samAna. e cAranI sthiti jAvajIvanI, ghAta samakitanI kare ane narakaga / asAtAce no baMdha, haTTA gu0 sudhI hoya; pacaMdriyane tyA aMta: koDAphoDIthI olo baMdha na hoya. ja. yaMdha (paravAnA sAniyA vraNa bhAga) hoya ane u. ekeMdviyane hoya tethI nyUna palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge nethI nyUna hoya, ane kyoya paNa na hoya. 2 ahije kapAyonI sthiti jAbajIva vagerenI kahI che, te prAyika samajabI. kAraNa ? prasannacaMdrarAjApane krodha aMtarmuhako hato, chatAM anaMtAnubaMdhI hato. anyathA sAtamI narakanA daliyA bheLA na thAya. temaja bAhubalIne mAna eka varSa rahela chatAM te saMjvalana- hatuM. vastutaH kapAyano AdhAra, adhyavasAya upara che. TAOCEJE T ASTEOF Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 98 // A%4%AC- karmaprakRti vicAra // 98 // tino baMdha thAya. 1 apratyAkhyAnI krodha te talAvanA khoTa (phATa) samAna, 2 apratyA. mAna te hADakAnA staMbha | samAna, 3 apratyA0 mAyA te gheTAnA zIMgaDA samAna, 4 apratyA0 lobha te nagaranI khALa samAna. e cAranI sthiti eka varSanI. ghAta dezaviratinI kare ane tiryaMcanI gatino baMdha thAya. 1 pratyAkhyAnI krodha te veLunI lIMTI samAna, 2 pratyA0 mAna te lAkaDAnA staMbha samAna, 3 pratyA0 mAyA te gaumutrikA samAna, 4 pratyA. lobha te gADAnA khaMjana samAna. e cAranI sthiti cAramAsanI, ghAta sarva viratinI kare ane manuSyagatino | baMdha thAya.1 saMjvalanano krodha te jala-rekhA samAna, saMjva. mAna te netaranI latA samAna, saMjvanI mAyA te vAMsanI chAla samAna, saMjvAno lobha te haladaranA raMga samAna. e cAranI sthiti eka pakSanI. ghAta yathAkhyAtacAritranI kare ane devagatino baMdha thAya. e 16 kaSAya. nava no kaSAya kahe che:-1 hAsya, 2 rati, 3 arati, 4 bhaya, 5 zoka, 6 dugaMcchA, 7 strIveda, 8 puruSaveda ne 9 napuMsakaveda. evaM 28 prakRti. mohanIyakarmanI sthiti aMtarmu. ne u070 koDAkoDI sAgaranI. abAdhAkAla 7 hajAravarSano. AyuSya karma 16 prakAre baMdhAya temAM nArakanuM AyuSya cAra prakAre baMdhAya-1 mahAraMbha karavAthI, 2 mahAparigrahathI, 3 mAMsAhAra karavAthI, 4 paMceM mohakarmanI ja* aMtarmunI navame guNaThANe saMjvalananA lobhanI hoya. saMjva0 mAyAnI / pakSanI, saMjva0 mAnanI / mAsanI, saMjva0 krodhanI 2 mAsanI, puruSavedanI 8 varSanI hoya. zeSa prakRtinI aMtaHkoDAkoDIthI nyUna na hoya. 2 mohanI u0 sthiti 70 koDAkoDInI kevala 'mithyAtva'nI hoya, bAkInI prakRtinI na hoya, kaSAyanI 40 koDAkoDI sAgaranI vagere minna mina kahela che, juvo pannavaNA ane paMcama karmagraMtha. ASS Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 99 // SAI vicAra - --- RANE - driya jIvono vadha karavAthI. tiryacanuM AyuSya cAra prakAre baMdhAya-1 mAyA karavAthI, atigUDha kapaTa karavAthI, 3 asatya bolavAthI,4 khoTA tolA-mAparAvavAthI. manuSyanu AyuSya cAra prakAre baMdhAya-1 svAbhAvika bhadraka-INIkarmaprakati paNAthI, svAbhAvika vinItapaNAthI, 3 anukaMpApaNAthI, 4 amatsarapaNAthI. devana Ayupya cAra prakAre baMdhAyabhAmarAga saMyamathI, 2 dezaviratipaNAdhI, 3 bAlatapathI, 4 akAmanirjarAthI. e 13 prakAre bAMdhe ane cAra prakAre // 19 // bhogave te kahe che:-nAraka-devatuM AyuSya ja0 aMtarmuharta adhika dazahajAra varSatuM ane u0 pUrva koDIno zrIjo bhAga adhika 33 sAgaranu. manuSya-tiryacarnu AyuSya ja. aMtarmu ne u0 pUrva koDIno cIjo bhAga adhika: | palyanu. nAna karmanA ve bheda-1 zubhanAma 2 azubhanAma karma. temAM zubhanAmakarma cAra prakAre dhaMdhAya-1 kAyAdAnI saralatAzI, 2 bhASAnI saralatAthI, 3 bhAva(adhyavasAya)nI saralatAthI, 4 adhisaMbAdala yogathI (prAsta traNa yoganI aikyatAthI), e cAra prakAre bAMdhe ane cauda prakAre bhogave-1 iSTa zabda, 2 iSTa rUpa, 3 iSTa gaMdha, 4 iSTa rasa, 5 iSTa sparza, 6 iSTa gati, 7 iSTa sthiti, 8 iSTa lAdaNya, 1 iSTa yazaH kIti, 10 i utthAna, karmabala, vIrya, puruSakAra ne parAkrama, 11 iSTa svarapaNuM, 12 kAnta svarapaNuM, 13 miya svarapaNu, 14 janoja svarapaNuM. nAraka-devarnu ja. AyuH bAMdhanAra tithaMca ke manuSya, aMtarmuhUrta zeSa AyuH rahe tyAre paramabhavana AyuH gAMdhe. teulo kAlA adhika jANayo, temaja koi kroDapUnA AyuSyavAlo manuSya ke tIyaMca, deva nArakarnu u. AyuSya; potAnA bhavanA AyuSyajA zrIje bhAge yAMce to teTalokAla, AyuSya karmanA abAdhAkAla jANavo. EMURAas - RAMERA --- 21 eensaan Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmaprakRti vicAra // 10 // azubha nAma karma cAraprakAre baMdhAya-kAyAnI vakratAthI, 2 bhASAnI vakratAthI, 3 bhAvanI vakratAthI, 4 visiddhAMta saMvAdanapaNAthI. cauda prakAre bhogave-1 aniSTa zabda, 2 aniSTarUpa, 3 a0 gaMdha, 4 a0 rasa, 5 a0 sparza, 6 rahasya a0 gati, 7 a0 sthiti, 8 a0 lAvaNya, 9 a0 yazaH kIrti, 10 a0 utthAna karmabala vIryapuruSakAra parAkrama, // 10 // 11 hInasvarapaNuM, 12 dInasvarapaNu, 13 aniSTasvarapaNuM, 14 akAMta svarapaNuM. nAmakarmanI 93 prakRti kahe che: prathama cauda piMDa prakRti-1 gati, 2 jAti, 3 zarIra, 4 aMgopAMga, 5 baMdhana, 6 saMghAtana, 7 saMghayaNa, 8 saMThANa |9 varNa, 10 gaMdha, 11 rasa, 12 sparza, 13 anupUrvI, 14 vihAyogati. e 14 piMDa prakRti thai tenI uttara prakRti 18|65 kahe cha:-1 naraka-gati, 2 tiryaMca-gati, 3 manuSya-gati, 4 devagati, 5 ekeMdriya jAti, 6 beiMdriya jAti, 7 teiMdriya jAti, 8 cariMdriya jAti, 9 paMceMdriya jAti, 10 audArika zarIra, 11 vaikrayaza0, 12 AhArakaza0, 13 taijasaza0, 14 kArmaNaza0, 15 audArika-aMgopAMga, 16 vaikraya-aMgo, 17 AhAraka-aMgo, |18 audArika baMdhana, 19 vaiR0 baM0, 20 AhA0 ba0, 21 teja0, baM0, 22 kArma0, baM0, 23 udA0 saMghAtana, |24 vaikra0 saM0, 25 AhA0 saM0, 26 taija0 saM0, 27 kArma0 saM0, 28 vajraRSabhanArAca saMghayaNa, 29 RSabhanA. |saM0, 30 nArAca saM0 31 ardhanA0 saM032 kilikA saM0, 33 chevaTu saM0, 34 samacauraMsa saMThANa, 35 nigohaparimaMDala saM0, 36 sAdi saM0, 37 vAmana saM0, 38 kubja saM0, 39 huMDa saM0, 40 kAlovarNa, 41 nIlova0, 42 rAtova0, 43 pILova0, 44 dhoLova0, 45 surabhigaMdha, 46 durabhigaMdha, 47 tIkho rasa, 48 kaDavo rasa, 49 OCIEOCOCOCALCARE NEHARASHTRA Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM siddhAMta rahasya // 10 // karmaprakRti vicAra // 10 // SACRACHAcare 21 kaSAyalo ra0, 50 khATo ra0,51 mITho ra0, 52 kharakharo sparza, 53 suhAlo spa0,54 bhArI (guru) spa0, 55 haLavo spa0, 56 TADho spa0, 57 unho spa0, 58 snigdha (copaDela ) spa0, 59 lukho spa0, 6. narakAnupUrvI, 61 tiryaMcAnupUrvI 62 manuSyAnupUrvI 63 devAnupUrvI, 64 zubha vihAyogati, 65 azubhavi0 gati, 66 parAghA4AtanAmakarma, 67 ucchvAsanAma,68 agurulaghunAma, 69 AtapanAma, 70 udyotanAma, 71 upaghAtanAma, 72 tIrtha | karanAma, 73 nirmANanAma, (66thI 73 sudhI 8 pratyeka prakRti che ) 74 manAma, 75 bAdaranAma, 76 paryApta nAma, 77 pratyekanAma, 78 sthiranAma, 7. zubhanAma, 80 saubhAgyanAma, 81 sumvaranAma, 82 AdeyanAma, 83 4 yazokIrtinAma, 84 sthAvaranAma, 85 sUkSmanAma, 86 aparyAptanAma, 87 sAdhAraNa nAma, 88 asthiranAma, 89 azubhanAma. 90 daurbhAgyanAma, 91 duHsvaranAma, 92 anAdeyanAma, 93 ayazokIrtinAma, temAM 10 prakRtibaMdha nanI meLavatAM 103 prakRti thAya. athavA nAmakarmanI sAmAnyathI 42 prakRti paNa thAya che:-14 piMDaprakRti, 8 5. pratyeka pra0, trasadazaka ane sthAvara dazaka evaM 42. nAmakarmanI sthiti ja08 muhartanI, u. 20 koDAkoDI dra sAgaranI. abAdhAkAla ja. aMtarmu ne u0 2 hajAra varSano0 gotrakarmanA be bheda-1 uMca gotra, 2 nIca gotra uMca gotra ATha prakAre baMdhAya-1 jAtimada na karavAthI, 2 kulamada na karavAthI, 3 balamada na karavAthI, 4 rUpabhImada na karavAthI,5 tapamada na karavAthI 6 zrutamada na karavAthI, 7 lAbhamada na karavAthI, 8 aizvaryamada na karayAthI. 1 74thI 83 sudhI 'sadazaka' kahevAya ane 84thI 93 sudhI 'sthAvaradazaka' kahevAya . 2 nAmakarmanI ja0 sthiti dazame guNaTANe baMdhAya. OMOMOM*- 61--%A11 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4k siddhAMtarahasya // 102 // karmaprakRti vicAra 10 // tenA phala 8 prakAre bhogavAya-1 jAti viziSTatA, 2 kulaviziSTatA, 3 3 balaviziSTatA, 4 rupaviziSTatA, 5 sapaviziSTatA, 6 zrutaviziSTatA, 7 lAbhaviziSTatA, 8 aizvaryaviziSTatA. nIca gotra paNa 8 prakAre baMdhAya-1 jAtimada vagere ATha mada karavAthI. tenA phala 8 prakAre bhogavAya-1 jAtivihInatA yAvat 8 aizvarya vihInatA, gotrakarmanI sthiti ja08 muhartanI, u020 koDAkoDI sAgaranI. abAdhAkAla ja. aMtarmu ne u0 2 hajAra varSano. aMtarAya karma pAMca prakare baMdhAya-1 dAnano atarAya karavAthI, 2 lAbhano aMtarAya karavAthI, 3 bhogano aMtarAya karavAthI, 4 upabhogano aMtarAya karavAthI, vIryano aMtarAya karavAthI. tenA phala 5 prakAre bhogavAya1 dAnAMtarAya, 2 lAbhAMtarAya, 3 bhogAMtarAya, 4 upabhogAMtarAya, 5 vIryAMtarAya, aMtarAyakarmanI sthiti ja. aMtarmu0, ne u0 30 koDAkoDI sAgaranI. abAdhAkAla 3 hajAra varSano. jJAnAvaraNIyAdi 8 karmanA bAMdhavAnA kAraNo 85 kahele che ane 93 athavA 108 prakAre bhogave te pUrve kahela che. baMdhamAM 120 prakRti hoya-jJAnAvaraNIyanI 5, darzanAvaraNIyanI 9, vedanIdhanI 2, mohanIyanI 26, (samakitamohanIya mizramohanIya e 2 nahiM ) AyuSyanI 4, nAmanI 67, (te 93mAthI varNAdinA 16 bheda, 5 baMdhana ne 5 saMghAtana e 26 varjavA). gotranI 2, aMtarAyanI 5. evaM ekasovIza. udayamA 122, te 120 pUrve kahelI te ane samakitamo0 ne mizramo0 e badhI. / prathamanI chApelI pratomA 85 bAMdhavAnI prakRti ane 93 bhogagyAnI prakRti bagere kahela ke paraMtu tyA bAMdhavAnA kAraNo 85 he ane tenA phala 13 prakAre bhogavAya che ema jANavaM. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 103 // 148 sattAmAM te nAmakarmanI 93 prakRti gaNavAdhI ane 103 gaNatAM 158 prakRti sattAmAM hoya. mUla ATha karmanI sAmAnyathI uttara prakRti 31 paNa thAya che-jJAnAvaraNIyanI 5, darzanAvaraNIyanI 9, vedanIyanI 2, mohanIyanI 2 AyuSyanI 4, nAmanI 2, gotranI 2, aMtarAyanI 5, evaM ekatrIza. have 148 uttara prakRtinI sthiti kahe cheHjJanAvaraNIyanI 5 prakRtinI ja0 sthiti aMtarmuhUrtanI, u0 30 koDAkoDI sAgaropamanI. darzanAva0 4 prakRtinI / ja0 aMtamu0 ne u0 30 koDA0, nidrApaMcakanI ja0 sthiti, eka sAgaranA 7 bhAga karIe sevA 3 bhAga 3 (palyA asaMkhyAtamA bhAge hIna) ane u0 30 koDA0, sAtAvedanIyanIya ja0 sthiti akaSAyika ne be samayanI, sakapAkine cAra muhartanI. u0 15 koDA0, asAtAvedanI ja0 ne u0 sthiti, nidrA paMcakanI pramANe jANavI. samakita mohanIyanI ja0 sthiti aMtargu0 ne u0 66 sAgara jhAjherI. mithyAtvamohanIyanI ja0 sthiti palpanA asaMkhyAtamI bhAge nyUna eka sAgaropamanI, u0 70 koDAkoDI mA0nI. mizramo0nI ja0 ne u0 aMtarmu0mI. pahalA bAra kaSAyanI ja0 sAtiyA cAra bhAga : ane u040 sAgaranI. saMjvalananA krodhanI ja0 2 mAnanI, mAnanI 1 mAsanI, mAyAnI 1 pakSanI ane lobhanI aMtamu0nI, u0 40 koDA0 sAgaranI, strIvedanI ja0 sthiti sAtiyA do bhAga 35 palyanA asaMkhA0 bhAga nyUna ane u015 koDAkoDI sA0nI, puruSa vedanI ja0 8 varSanI, ahiM 158 uttara prakRtionI ja0 u0 sthiti zrIpannavaNAsUtra ne anusAre lakhela hai joke te laMbANadhI tyAM khAye cheH karmagraMthAM saMkSepa zailIdhI sugamya lakhAyela hai. 46% %% %%%% karma prakRti vicAra // 103 // Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 104 // karmaprakRti vicAra // 104 // OPERAR MSANSAR u0 10 koDAkoDI sAnI, napuMsakavedanI ja. sAtIyA 2 bhAga palyanA asaMkhyA. bhAga nyana ane u020 koDAkoDI sAnI, hAsya-ratinI ja. sAtiyA-1 bhAga palyanA asaMkhyA nyUna ane u010koDA sA nI, zoka-arati-bhaya ne durgacchA e cAranI ja0 u0 sthi0 napuMsakaveda pramANe. tiryaMcagatinI sthiti paNa napuMsakaveda * pramANe, narakagatinI ja0 sAtiyA behajAra bhAga ane u020 koDA sA nI. manuSyagatinI sthiti strIveda: pramANe. devagatinI sthiti jasAtiyA ekahajAra bhAga-palyano asaMkhA bhAga nyUna ane u010koDA sA nI, erkedriya jAtinI ja. sAtiyA be bhAga ane u.20 koDAkoDI sAgaranI, beiMdriyanI ja. pAMtrisiyA nava bhAga ane u018 koDA0 sAnI, teiMdriya ane cauriMdriya mATe emaja jANavU, paMcadriyanI sthiti napuMsakaveda pramANe. audArika zarIranI paNa emaja jANavI, vaikrayazanI narakagati pramANe, AhArakazanI jamne u0aMtaH koDA0 sAnI, taijasa kArmaNa zanI napuMsaka veda pramANe, audAnA aMgopAMga vaikeMnA aMgo0 ane AhAnA aMgo nI ja00 sthiti audArikAdika 3 zarIranI pramANe, 5 baMdhana ne 5 saMghAtananI paNa potapotAnA zarIra pramANe, vajraRSabhanArAca saMnI ja. sAtiyA 1 bhAga ane u010koDA sA nI. RSabhamArAca saM0 ja. pAMtrisiyA 6 bhAga ane u012 koDA0 sAnI, nArAca saM0 ja. pAMtrisiyA 7 bhAga ane u014 koDA0 sA. devagati, devAnupUrvI, narakagati, narakAnupUrvI, vaikraya zarIra ane vaikrayano upAMga e cha prakRtiH ekeMdriya ane vikaleMdriya na bAMdhe paNa bhasaMzI paMceMdriya bAMdhe teno baMdha hajAra guNo hoya mATe : sAtiyA i. bhAga sAgaro0 bAMce Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 105 // CHECA karmaprakRti vicAra // 105 // nI, arddhanArAca saM0 ja. pAMtrisiyA 8 bhAga ane u016 koDAkoDI sAnI, kilikA saM0 ja. pAMtrisiyA 9bhAga ane u0 18 koDAkoDI sAnI, chevaTu saM. ja. sAtiyA 2 bhAga ane u020 koDADI sAnI, saMghayaNanI jema saMThANanI ja0 u0 sthiti jANavI. suMhAlo, halako, snigdha ne uSNa e 4 sparza, surabhigaMdha, zveta varNa ane madhurarasa e 7nI ja. sAtiyA 1 bhAga ane u010 koDA0 mA0 nI, pILo varNa ne gvATo rasanI ja. avyAviziyA 5 bhAga ane u0 12 // koDA0 sA0 nI, rAto varNa ne kaSAyela rasanI ja. aThyAdhiziyA 6 bhAga ane u015 koDA0 sA0 nI, nIla varNa ne kaDavA rasa ne durabhigaMdhanI ja. aThyAviziyA 7 bhAga ane u017|| koDA0 mAnI, kAlovarNa ne tigvA rasanI ja. sAtiyA 2 bhAga ane u020 koDA0 sAnI, guru, karkaza, rukSa ne zIla e4 sparzanI sthiti kAlAvarNa pramANe. agurulaghu nAma, upaghAta nAma, parAghAta nAma 3nI paNa emaja jANavI. narakAnupUrvInI sthiti narakagatinI jema jANavI. tiryaMcAnupUrvInI niyaMcagati pramANe. 4. manuSyAnupUrvInI manuSyagatinI jema. devAnupUrvInI devagati pramANe, ucchvAsa nAma Atapa nAmanI tithaMcagatinI jema. udyotanAma te zubha vihAyogati nAmanI ja. sAtiyA 1 bhAga ane u0 10 koDA0 sAnI, azubha vihAyogati nAmanI tiryaMcagati pramANe. manAma ne sthAvaranAmanI paNa emaja. sUkSmanAmanI ja0 pAMtrisiyA bhAga ane u0 18 koDA0 sA-nI, bAdara nAma ne paryApta nAmanI tiryacagatinI jema. aparyApta nAma ne mAdhAtAraNa nAmanI sUkSma nAmanI jema. pratyeka zarIra nAmanI tiryaMcagatinI jema. sthira nAma, zubha nAma, saubhAgya -44-45. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BACH siddhAMta rahasya // 106 // dharmadhyAna vicAra // 106 // nAma, susvara nAma ane Adeya nAma e 5nI ja. sAtiyA 1 bhAga ane u. 10 koDA. sAnI, sthiranAma, azubha nAma, daurbhAgya nAma, duHsvara nAma ane anAdeya nAma e 5nI ja0 sAtiyA 2 bhAga ane u020koDA. sAnI, yazokIrtinI ja08 muhUrta ane u010 koDAsAnI, ayazokIrtinI ne nirmANa nAmanI tiryacagatinI jema, tIrthakara nAmanI ja0 ne u. aMtaH koDA0 sAnI ucca gotranI ja08 muharta ane u010 koDA0 sAnI, nIca gotranI tiryacagati pramANe. 4 AyuSyanI sthiti prathama kahela che. 5 aMtarAyanI ja0 aMtarmu0 ane u.30 koDA sA nI. jina nAmano u0 baMdha cothe guNaThANe devAyuH ane AhAraka dvikano u0 baMdha sAtame gu0, zeSa prakRtino u0 yaMdha pahele gu0 hoya. puruSaveda ane saMjvanI cokaDIno ja. baMdha navame gu0, tIrthakara nAma ane AhAraka dvikano ja. baMdha AThame gu0, jJAnAvaraNIya 5, darzanAvaraNIya 4, aMtarAyanI 5, ucagotra yazokIrti, sAtAvedanIya e 17no ja. baMdha dazame guNa hoya. devagati, devAnupUrvI, narakagati, narakAnupUrvI vaikeyadvika e 6 prakRtinA ja. baMdhaka asaMjJI paMceMdriya hoya. zeSa prakRtinA ja. baMdhaka bAdara ekeMdriya paryApta hoya. samyaktvamohanIya ne mizramohanIya e baMdhamAM na hoya paNa udayamAM hoya mATe je bannenI sthiti kahela che te udayanI apekSAe. karmaprakRti samApta. atha dharmadhyAna vicAra-se kiM taM dhamme jhANe? dhamme jhANe cauvihe cauppaDoyAre pannate taM jahA 1 ANASijae, 2 avAyavijae, 3 vivAga vijae, 4 saMThANavijae. dhammassaNaM jhANassa cattAri lakkhaNA pannattA 32-315 74 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmadhyAna siddhAMta rahasya // 107 // vicAra // 107 / / - KAISE Karmamarutanaamer taMjahA 1 ANArui, 2 nisaggarui, 3 suttarui, 4 uvaesarui. dhammasmaNaM jhANasa cattAri AlaMbaNA pannattA taM jahA 1 vAyaNA, 2 pucchaNA, 3 pariyaTThaNA, 4 aNuppehA. dhammassaNaM jhANassa cattAri aNuppe hApannattA taM jahA 1 egaccANuppehA, 2 aNicANuppehA, 3 amaraNANuppehA, 4 saMsArANuppehA. e sUtra pAThano artha kahe che:aMtarmuhartakAlamAtra eka vastumA cittanI sthiratA te dhyAna. dharmadhyAnanAcAra bheda. 1 AjJAvijaya (vicaya) kahetAM vItarAgadevanI AjAno vicAra karabo te AjJAvicaya. samakitapUrvaka zrAvakanA 12 vrata 11 paDimA, pAMca mahAvrata, 12 bhikSunI paDimA, zubhadhyAna, zubhayoga, jJAnadarzanacAritra ane cha kAyanI rakSA vageremAM vItarAgadevanI AjA ArAdhavA mATe samaya mAtra paNa pramAda na karavo ane caturvidha tIrthanA guNa kIrtana karavA. 2 avAyavijae kahetAM jIvane duHkha jenAthI utpanna thAya che teno vicAra karavo te apAya thicaya. mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya, azubhayoga, aDhAra pApasthAnaka ane cha kAyanI hiMsA bagere. apAya (tumvanA kAraNo jANIne teno tyAga karavAno vicAra karabo. 3 vivAgavijae kahetAM zubhAzubha karmanA udayayI jIva, je sukha-duHgvano anubhava kare che, teno vicAra karavo te vipAka vicaya. jJAnAvaraNAdi karmaThe svarupa cinavavaM karmanA svarUpane mamajIne samabhAva dhAraNa karavU koI upara rAgadveSa na karavo. 4 maMThANavijae kahetAM lokana svarUpa ciMtana te saMsthAna vicaya. A loka cauda rAjya pramANa ane supratiSThakane AkAra ke mAM dravyo che. kAMbyAApadeza AzA-karavA yogya artha ( prayojana vA tatva )no upadeza te AjJA, A RENDENSrimanapURESTHA ammer Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 108 // dharmadhyAna vicAra // 108 // adholokamAM nArako tathA bhuvanapatio che. tirachAlokamAM vAnamaMtaro, manuSyo, tiryaMco, jyotiSka devo che ane asaMkhyAtA dvIpa samudro che. saMkhyAtA ( 84 lAkha ) narakAvAso ane bhavanapatinA (7 kroDa 72 lAkha) bhavano che asaMkhyAtAvyaMtaranA nagaro ane jyotiSkanA vimAno che. aDhIdvIpamA tIrthaMkaro ja. 20 ne u. 170 hoya, kevala jJAnio pRthaktva kroDa ane sAdhuo pRthaktva sahasra kroDa hoya. temane vaMdana namana karuM tathA stuti guNagrAma karUM. vaLI asaMkhyAtA zrAvaka zrAvikA tirachA lokamAM che tenA guNagrAma karUM. tirachAlokathI asaMkhyAta koDAkoDI yojana upare urdhva loka che. temAM 12 devaloka,9 graiveyaka ane 5 anuttara vimAna che. temAM coryAsIlAkha satANuhajAra trevIza vimAno che. sarvArthasiddha mahAvimAnathI 12 yojana upara 45 lAkhayojana pramANa siddhazilA che, tyAM siddha paramAtmAo birAje che; temane vaMdana karUM yAvat paryupAsanA karUM. adholoka kiMcit nyUna sAta rAja pramANa che, aDhAraso yojana pramANa tiracho loka che ane uvaloka kiMcit adhika sAta rAja pramANa che e traNe lokamAM sarva sthAnake AjIva anaMtavAra utpanna thayo. eka vAlAgra mAtra paNa bhUmi spAM vinA mUkI nathI. ema samajIne zruta dharma ane cAritradharmanIArAdhanA karIe to ajara-amara-pada pAmIe. have dharmadhyAnanA cAra lakSaNo kahe chaH-1 ANArui kahetAM vItarAganI AjJA pratye atizaya zubha rAga bhakti ane zraddhA, na upaje te AjJA ruci. 22 nisaggarui kahetAM sahaja svabhAve (jAtismaraNAdivaDe) upadeza sivAya zruna-cAritra dharmarnu yathArtha zraddhAna thag, te nisarga ruci. 3 suttarui kahetAM sUtra (nigraMtha pravacana) Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - S ----- dharmadhyAna vicAra // 109 // amana - rAnI abhilASA te sUtra maci. sUtranA be bheda 1 aMga praviSTa ane aMga yAdya. temAM aMgapraviSTa te 12 aMga-(1 siddhAMta AcArAMga yAvat 12 dRSTivAda.) aMgavAdyanA be bheda 1 Avazyaka ane 2 Avazyaka vyatirikta. Avazyakate rahasya sAmAyikAdi cha adhyayanarupa utkAlika. Avazyaka vyatirikta te uttarAdhyayana pramukhakAlika ane dshvaikaa||109|| kAlika vagere utkAlika sUtra-sAMbhalavA-bhaNavAnI ruci te sUtra ci. 4 uvaesakai kahetAM gItArtha muni prmuhai| danA upadeza-zravaNathI je zraddhAna, thAya te upadeza maci. 1 ajJAnathI bAMdhela kama, jJAnathI kSaya thAya. 2 mi. thyAvadhI bAMdhela karma, samAkitathI kSaya thAya.3 abiratithI bAMdhela karma, viratithI kSaya thAya.4 pramAdathI bAMdhela karma, apramAdathI kSaya thAya. 5 kapAyathI bAMdhala karma, akaSAyathI kSaya kSAya. 6 azubha yogathI saMcita karela karma, zubha yogathI kSaya thAya. 7 pAMca iMdriya bagere AzravathI saMcita karma, saMvarathI kSaya thAya. ityAdika upadeza RSaNanI je icchA te upadeza kaci athavA acagADharUci-(vistArarUci )-paNa kahIe. have dharmadhyAvanA 4 AlaMbana kahe cheH-1 bAyaNA kahetAM gItArthaguru pramukha pAse stra ane arthanI yAcanA levI te vAcanA 2 FpucchaNA kahetAM apUrva artha-meLayavA mATe, sUtra ne arthano saMdeha nivAravA vAste, jinazAsanane zobhAvavAne arthe, athavA paranI parIkSA karavA mATe, yathA yogya vinaya sahita gurvAthikane pUchag te pRcchanA. 3 pariyaTTaNA kahetAM pUrva je satrane artha bhaNelA che tene askhalita (bhUlI na javAya tema) karavA mATe zuddha upayoga sahita vAraMvAra sUtra ne arthano svAdhyAya karavo te parivartalA. 4 aNuppehA kahenAM jIvAdika tattva, rahasya samajadhA ----- r enestermsezMDESCREEPREE 3,3- M, vi C3- . comedy mAna Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 110 // mATe sUtrane arthanuM ciMtana ( anubhava ) karavuM te anupekSA. te cAra prakAre che - 1 egaJcANuppehA kahetAM ekatvAnuprekSA. nizcayanaye asaMkhyAta pradezI, amUrtta, sadA saupayogI, caitanya lakSaNa evo mAro AtmA che, tema sarva AtmAo nizcayanaye tevAja che. jJAna-darzana mAruM svarUpa che, te sivAya pudgalika bhAvo te bAhya-upAdhirUpa che; e mArAthI have vyavahAranaye A AtmA anAdikAlano jaDa ( acaitanya ) varNAdivALA pudgalano saMyogI thayo thako sthAvara-trasanA vividharUpa pAmIne jIva nATakiyAnI pare coryAsIlAkha jIvAyonimAM vividha veSa dhAraNa karela che. trapaNe raheto ja0 aMtamu0 ane u0 be hajAra sAgara jhAjharA kAla sudhI rahe ane sthAvarapaNe rahe to ja0 aMtamu0ne u0 anaMta utsarpiNI-avasarpiNI lage rahe. kSetrathI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga mAtra AkAzapradeza rAzi pramANa asaMkhyAtA pudgala parAvartana kAlalage rahyo valI strIveda puruSaveda ane napuMsaka vedapaNe jIva, pudgalanA saMyogadhI nAcyo. temAM paNa strIvede - devIpaNe, bhavanapatithI izAna devaloka sudhI iMdranI iMdrANIpaNe tathA svarUpavatI apsarApaNe ja0 10 hajAra varSa ane u0 55 palyanI sthiti e anaMtavAra A jIva upano. puruSavede - devapaNe bhavana patithI yAvat nava caiveyaka sudhI maharddhika devapaNe anaMtabAra upano. mahAzaktivaMta iMdra, lokapAla pramukhapada pAmI ja0 10 ha0 varSa ane u0 31 sAgara paryaMta manovaMcchita sukha bhogavyA. zakreMdre eka bhavamAM sAta palyanI AyuSyavALI 22 kroDo kroDa, 85 lAkha kroDa, 71 hajAra kroDa, 428 kroDa, eTalI devIo bhogavI to paNa te tRpta na thayo. strIveda-puruSavede - manuSyapaNe devakuru ne uttarakurumAM yugaliyA dharmadhyAna vicAra // 110 // Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNe upano, tyAM manovaMcchita 10 prakAranA kalpavRkSa saMbaMdhI sukho traNa palya sudhI bhogavyA; jyAM strI-puruSano: siddhAMtakSaNamAtra viyoga paNa paDe nahiM ema yugalikapaNe anaMtavAra upano. valI karmabhUmi madhye manuSyabhavamAM puruSa dharmadhyAna rahasya RI vicAra vede cakravartI, vAsudeva, baladeva, ane maMDalika rAjA thayo ane strIvede strIratna Adi nArINe utpanna bhayo, // 111 // kroDapUrvAdikanA AyuSyaparyaMta sumpavilagyA to paNa tRpti na thai, emaja uttama dhanika zeTha-sAhukArane ghare // 111 // lA anaMtavAra no. balI durbhAgI ane daridra kulamA atizaya duHkha bhogavyA. jalacarAdi tiryaca saMzi paMceMdriya madhye aneka ra upano. garbhaja manuSya ane tiryaMcamAMtraNa veda hoya. sAta naraka pAMca ekeMdriya, traNa vikaleMdriya ane apaMjI paMcaMdriyamA eka napuMsakaveda hoya. devamAM be (strIpuruSa) veda hoya have 3 vedanI sthiti kahe cha 1 strIvedanI sthiti aMtarnu ne u. pRthapatva koDa evaM adhika 110 palyopamanI. puruSavedanI ja0 aMtamu0 ne Nu0 pRthaktva mo sAgaranI. napuMsakavedanI ja. aMtarmune u0 anaMtakAla cakranI. pudgala (parabhAva )nA saMyogapI ema vicitra avasthA dhAraNa karI, e sarva avasthA azuddha vyavahAranaye jANavI. zuddha vyavahAramaye zuddha deva, guru ane dharmanI pathArtha olagvANa karI rakhatrayanu ArAdhana karavAthI, zuddha nizcayanaye je AtmAnu svarUpa, zaktirUpe che te vyaktirUpe pragaTa thAya. kAraNa ? pugala to 'saDaNa paDaNa kidUsaNa svabhAvavALo ane rUpI (mRta) che. haM avinAzI-arUpI amRta chu. koipaNa dravya koi dravyamAM nizcaya naye maLe nAhiM, mATe 'egoha' hu~ ekaja cha; ema ekatva bhAvanuM ciMtana karavU te ekatvAnuprekSA. 2 aNicANuppehA kahenAM AtmA dravyArthikanaye nitya che ACCORDAROGRECEBO4 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 siddhAMta rahasya // 112 // padavI vicAra // 112 // ane paryAyArthikanaye deva manuSyAdi paryAyarUpe anitya che; tathApi mUlasvarUpathI AtmA kyAre paNa palaTe nahiM. hai devAdiparyAyo karmanA saMbadhI che, mATe anitya che. tyAre pudgalAdi je parabhAva anitya che tethI mukta thavAnuM ciMtavaq te anityAnuprekSA. 3 asaraNAnuppehA kahetAM A jIvane saMsAra cakramA paribhramaNa karavAmAM, anya (koipaNa ) rakSaNa karavA samartha nathI. mAtA, pitA, putra baMdhu ke strI vagere ane mithyAtvi deva, guru ke mithyA dharma paNa rakSaNa karavA samartha nathI. paraMtu kevala zuddha samakita sahita vItarAga dharmaja. A bhava ke parabhavamAM jIvane eka zaraNa che. 4 saMsArANuppehA kahetAM cAra gati rUpa saMsAramA covIza daMDaka coryAsI lAkha jIvAyonimAM-anAdikAlathI jIva, rAga-dveSa ne vaza thai paribhramaNa kare che. saMsAranA mUla kAraNabhUta mithyAtvAdi pAMca kAraNo che ane saMsArathI mUkAvanAra samakita, avirati, apramAda, akaSAya ane yoga nirodhanuM svarUpa ciMtavavU te saMsArAnuprekSA. ema dharmadhyAnanuM svarUpa samajIne dhyAieM-AcaraNamAM mUkIeM to paramAnaMdarUpa mokSay sukha pAmIeM. iti dharmadhyAna vicAra samAsa. atha zrI padavIvicAra-7 ekeMdriya ratna, 7 paMceMdriya ratna ane 9 moTI padavI. e 23 padavI. temAM 7 ekeMdriya ratnanA nAma kahe che-1 cakraratna, 2 chatraratna, 3 caramaratna, 4 daMDaratna, 5 khaDgaratna, 6 maNiratna ane 7 kAMgaNIratna. have 7 paMceMdriyaratna,nA nAma-1 senApatiratna, 2 gAthApatiratna, 3 vArddhikaratna, 4 purohitaratna, 5 strIratna,6 azvaratna, ne 7 gajaratna. have nava moTI padavInA nAma-1 arihaMtanI padavI, 2 cakravartInI0,3 bala - Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 113 // devanI0, 4 vAsudevanIM0, 5 kevalInI0, 6 sAdhunI0, 7 zrAvakanI0, 8 samakitadRSTinI ane 9 maMDalikarAjAnI. evaM vIza padavI kahI. have 14 ratno je kAma kare te kahe che-1 cakraratna cha khaMDa sAdhatAM mArga batAve. 2 chatra ratna 48 koza sudhI chAyA kare. 3 carmaratna nadI pramukhadhI pAra utAre. 4 daMDaratna guphAnA bAraNA ughADe. 5 asi ( khaDga ) ratna zatrane haNe. 6 maNiratna udyota kare. 7 kAMgaNI ratna 49 mAMDalA Alekhe ane tolAmApa vadhAre. 8 senApati deza-sAdhe. 9 gAthApati dhAnya tathA rasavatI nIpajAve. 10 vArddhika AvAsa (ghara) nIpajAve. 11 purohita ghA sAjA kare, zAMti karma kare ane vighna DAle. 12 strIratna bhoga sAdhana mATe kAma Ave. 13 14 azvaratna- gajaratna e banne caDavAne kAma Ave. have 14 ratnanA utpatti sthAno kahe che-cakra, chatra, asi ane daMDaratna e 4 AyudhazAlAmAM upaje. carma, maNi ne kAMgaNIratna e RNa lakSmInA bhaMDAramAM upaje, senApati, gAthApati, purohita ne bArdika e 4 potAnA nagaramAM upaje. strIratna vidyAdharanI zreNimAM upaje, azva ne gaja, vaitADhavanA mUlamAM upaje have 14 ratnanuM mAna kahe che-- cakra, chatra ne daMDaratna e 3 eka vAmanA ( cAra hAthanA ) che. carmaratna be hAthanuM che. asiratna 50 aMgulanaM lAMbu, 16 aMgulanuM pahokuM ane arddha aMgula | jAhuM che. maNiratna 4 aMgulanuM lAMbu ne 2 aMgulanuM pahokuM che. kAMgaNIratna 4 aMgulanuM che. senApati, gAthApati, purohita ane vAkiratna e 4nI avagAhanA cakravartI pramANe hoya . strIratna, cakravartIthI 4 aMgula nIcI 1 kAMzaNIratna bhane khaDgaratnanuM mApa, prathamanI chApelI pratamAM pharaka che ahiM 'saMgrahaNI'ne anusAre lakheluM che. padavI vicAra // 113 // Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 114 // hoya. azvaratna 108 aMgulanaM lAMbu, 80 aMgulanaM uMdhuM ane 99 aMgula madhya paridhivAluM che. gajaratna, cakravatauthI bamaNuM uMcuM hoya. have naraka vageremAMdhI cavIne jIva keTalI padavI pAme te kahe che-pahelI narakano nIkalyo (jIva ) 13 padavI pAme te 23mAMthI 7 ekeMdriyaratnanI varjavI. bIjI narakamAMthI nI0 15 padavI pAme te 16 mAMthI 1 cakravartInI varjavI. trIjI narakamAMthI nI0 13 pa0 pAme te 15mAMthI baladeva ne vAsudevanI varjavI. cothI narakamAMthI nI0 12 pa0 pAme te 13mAMthI 1 tIrthaMkaranI varjavI. pAMcamI narakathI nI0 11 pa0 pAme te 12mAMthI 1 kevalInI varjavI. chaTThI narakathI nI0 10 10 pAme te 11mAMthI 1 sAdhunI varjavI. sAtamI narakadhI nI0 3 padavI pAme azva, gaja ane samakitadRSTinI. bhavanapati, vyaMtara ane jyotiSkathI nI0 21 pa0 pAme te 23mAMthI arihaMtane vAsudevanI 2 varjavI. pRthvI, pANI, vanaspati, garbhajamanuSya ane tiryaMca (saMkhyAtavarSAyuSya vAlA), eTalAmAMthI nI0 19 pa0 pAme te 23mAMthI tIrthakara, cakravartI, baladevane vAsudeva, e 4 varjavI. ve iMdriya, teiMdriya, cauriMdriya, samurchima manuSya ne tiryaMca, emAMthI nI0 18 pa0 pAme te 19mAMdhI 1 kevalInI varjavI. teja, vAyuno nI0 9, pa0 pAme, te 7 ekeMdriya ratna, azva ne gajaratnanI. 15 paramAdhAmIne 1 kilviSikano nI0 18 pa0 pAme, te 23mAMthI 4 uttama puruSa ane kevalInI e 5 varjavI. 2 kilviSikanAnI. 11 pa0 pAme te 18mAMthI 7 ekeMdriyaratnanI varjavI. pahelA - bIjA devalokano nI0 23 pa0 pAme. trIjAthI AThamA deva0nA nI0 16 pa0 pAme, 7 ekeMdriyaratnanI varjavI. navamA deva0thI nava graiveyaka sudhIno nI0 1450 pAme, te 16mAMthI padavI vicAra // 114 // Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 115 // azva ne gajaratnanI varjavI. 9 lokAMtika ne 5 anuttaravimAnano nI0 8, pa0 pAme te 23mAMthI 14 ratnane 1 vAsudevanI varjavI. saMjJAM 15, pa0 lAbhe te 23mAMthI 7 ekeMdriyaratnane 1 kevalInI varjavI. asaMjJImAM 8, pa0 lAbhe te 7 ekeMdriyaratna ne 1 samakinanI. tIrthaMkara ne cakravatImA 6 pa0 lAbhe te 1 tIrthaMkaranI, 2 kevalInI, 3 cakravartInI 4 sAdhunI, 5 samakItanI, 6 maMDalIkarAjAnI. vAsudevamAM 3 pa0 lAbhe 1 vAsudevanI, 2 maMDalikarAjAnI, 3 mamakitanI baladevama 5 pa0 lAbhe 1 maMDalikanI, 2 baladevanI, 3 kevalInI, 4 sAdhunI 5 samakitanI. manuSyanAM 13 pa0 lAbhe te 23mAMthI 7 ekeMdriyaratnanI azvane gajaratnanI ane 1 strIratnanI e10 varjacI. manuSyaNImA 5 pa0 lAbhe 1 kevalInI, 2 sAdhavInI, 3 zrAvikAnI, 4 samakitanI, 5 strIratnanI. iti padavI vicAra samApta. atha zrI sijhaNAdvAra -- 1 pahelI narakanA nIkalyA (jIvo) ekasasathe 10 sIjhe 2 bIjI narakanA nI0 ekasa0 10 sIjhe 3 trIjAnarakanAnI0 eka0 10 sIjhe 4 cothI narakanAnI0 eka0 4 sIdhe 5 bhavanapatinAnI0 eka0 10 sIjhe 6 bhavanapatinI devInAnI0 eka 5 sIjhe 18%%%%%%% % % 46 sijhaNAdvAra // 115 // Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ N FAC siddhAMtarahasya // 116 // sijhaNAdvAra // 116 // HAR 78 pRthavI-pANInAnI0 eka04 sIjhe 9 vanaspatinAnI eka. 6 sIjhe 10 garbhajapaMceMdriya tiryaMcanAnI. eka0 10. 11 tiryacaNInAnI. eka-10 sIjhe 12 garbhajamanuSyanAnI0 eka. 10 sIjhe 13 manuSyaNInAnI0 eka020 sIjhe 14 vyaMtaranAnI0 eka0 10 15 vyaMtarImAnI0 eka05 16 jyotiSkanAnI0 eka0 10 17 jyotiSkanI devInAnI. eka0 20 18 vaimAnika devanAnI0 eka0 108 19 vaimAnikanI devInAnI0 eka.20 20 svaliMge eka sa0 108 21 anyaliMge eka. sa. 10 22 gRhasthaliMge eka. 4 23 strIliMge eka. 20 24 puruSaliMge eka0 108 25 napuMsakaliMge eka 10 26 urdhvaloke eka04 27 adholoke eka. 20 28 tirachAloke eka0 108 29 utkRSTa avagAhanAvAlA eka0 2 30 madhyama avagAhanAvAlA eka0 108 31 jaghanya avagAhanAvAlA eka04 32 samudramAM eka. 2 33 nadI vagere zeSa jalamAM eka03 34 tIrthamAM eka0108 35 atIrthamAM eka010 ASAHASHISHASKAR Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 117 // 36 tIrthaMkara eka0 20 37 atIrthaMkara eka0 208 38 svayaMbuddha eka0 4 39. pratyekabuddha eka0 10 40 buddhabodhita eka0 108 41 ekasiddha eka0 1 42 anekasiddha eka0 108 43 pratyeka vijaye eka0 20 44-45-46 bhadrazAla, naMdanane somanasavanamAM e04 | 47 paMDakavanamAM eka0 2 48 akarmabhUmimAM eka0 108 49 karmabhUmimAM eka0 10 saMharaNa bhAzrayI samajavu 50-51 51 pahele, bIje ane chaDe Are 10 53 pAMcame Are 20 54-55 trIje cothe Are 108 56 - 57 avasarpiNI ne utsarpiNImAM 108 58 noavasarpiNI noutsarpiNImAM 108 50 ekathI mAMDI 32 sudhI sIjhe to 8 samaya sudhI, pachI avazya aMtara paDe. 60-33thI mAMDI 48 sudhI, 7 samaya lAgaTa sIjhe 61-49thI mAMDI 60 sudhI, 6. samayalage sIdhe 62-61thI mAMDI 72 sudhI, 5 samaya lagI sIjhe 63-73 thI mAMDI 84 sudhI, 4 samayalagI sIjhe 64-85thI mAMDI 96 sudhI, 3 samayalagI sIjhe 2 avasarpiNIkAlanA pAMcamA ArA AzrayI jANadhuM, // 117 // Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viraha vicAra // 118 // 165-97thI 102 sudhI, 2 samayalagI sIjhe / pichI avazya viraha paDe. siddhAMta- 66-103thI 108 sudhI, 1 samaya sudhI sIjhe iti sIjhaNA dvAra samApta. rahasya atha virahavicAra-samuccaya narakagatino virahakAla ja01 samayano ane u012 muhartano pahelI nr||118|| kathI yAvat 7mI narakamAM ja.1 samayano ane u. anukrame 24 muhartano 7 divasano, 15 divasano, 1 damAsano, 2 mAsano, 4 mAsano, 6 mAsano upajavAno temaja cavavAno viraha jANavo. daza bhavanapatino ja. 1 samayano, u024 muhUrtano, pAMca ekeMdriyano (upajavA ke cavavAno) viraha nathI. vraNa vikaleMdriyamAM (pratyekano) ja01 samayano, u. aMtarmuhartano samucchima paMceMdriyano ja. eka samayano u0 24 muhUrtano. garbhajamanupyano ja01 samayano, u012 muhartano. vyaMtara, jyotiSka ane pahelA-bIjA devalokano ja01 samayano, u. 24 muhUrtano. trIje devaloke ja01 samayano. u09 divasa ( ahorAtra ) ane 20 muhUrtano. cothe deva0 ja01 samayano, u0 12 divasa ane 10 muhUrtano. pAMcame deva0 ja01 samayano, u022|| divasano. chaThe deva0 ja01 samayano, u0 45 divasano. sAtame deva0 ja0 1 samayano, u080 divasano. AThame deva. ja010 no, u0 100 dino, navame dazame deva0 ja01 sano, u0 saMkhyAtA mAsano. igyArame-bArame deva0 ja0 1 sAno, sIjhaNAnA sarva dvAro pannavaNAdi sUtramA jaNAtA nathI. lokaprakAzamAM cothA ArAmA 108 bAkInA ArAmAM 10 sIse avasarpiNamA | bhane ussa0 kAlamAM brIjA dhArAmAM 108 ane zeSa ArAmA 10 sIjhe A covIzamAM zrIjA bhArAmAM 108 siddha thayA te mAzcarya [aro] ke. CAMERCISEASEARS HEARSHASH Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 119 // u0 saMkhyAtA varSano. 9 graiveyakamAM heDalI trike ja0 1 sa0no, u0 saMkhyAtA seMkaDo varSano madhyama trike ja0 1 sa0no, u0 saMkhyAtA hajAra varSano. uparalI. trike ja0 1 sa0no, u0 saMkhyAtA lAkha varSano. cAra anutta ramAM ja0 1 sa0no, u0 palyanA asaMkhyAtamA bhAgano. sarvArthamiddhamAM ja0 1 sa0no, u0 palyanA saMkhyAtamA bhAgano. e virahakAla upapAta ane cavanano jANavo. siddhamAM ja0 1 sa0no, u06 mAsano. e upapAtano viraha che. cAra gatimAM paMceMdriya AzrayI virahaja. 1 sa0no, u012 muhartano. sarva iMdrasthAnake ja0 1 sa0no, u0 6 mAsano, iti viraha vicAra samApta. atha caturviMzati jina aMtara [AMtarA] kahe che - 18 koDAkoDI sAgaropamane aMtare pahelA zrI RSabhadeva ( tIrthaMkara) vinitAnagarIne viSe thayA nAbhirAjA pitA ane mArudevImAtAnA putra hemavarNa ane vRSabhanuM laMchana che. 500 dhanuSyanuM dehamAna ane 84 lAkha pUrvanuM AyuSya bhogavyaM temAM 20 lAkha pUrva kuMvarapaNe rahIne 63 lAkha pUrva rAjya pAlyuM ane 1 lAkha pUrva pravrajyA pAlI. pravrajyA lIghA pachI 1 hajAra varSe prabhune kevalajJAna upanuM. tyArapachI sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikArupa caturvidha saMgha (tIrtha) sthApI ane dvAdazAMgI-gaNi peTI ApI ne mahImaMDalamAM vicaratAM trIjA ArAnA 3 varSa ane sADAATha mAsa bAkI rahyA tyAre mahAvadi terasa ne dine 10 hajAra sAdhuo saMghAte aSTApada parvata upare prabhumokSe padhAryAM. pahelA zrIAdinAtha tIrthaMkara nirvANa aMtaraAMtarA kahe che // 119 // Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ N JHI siddhAMtarahasya // 120 // 4 aMtaraAMtarA kahe che // 12 // + M | pAmyA, pachI 50 lAkha koDI sAgaropamane aMtare bIjA ajItanAtha bhagavAn ayodhyAnagarIne viSe payA. jItazatru rAjA ane vijayAdevImAtAnA putra. hemavarNa ame hastinuM laMchana che. sADAcArase dhanuSyanuM dehamAna ane 72 lAkha pUrvacaM AyuSya. bhogavyu. temAM 18 lAkha pUrva kuMvarapaNe rahIne 13 lAkha pUrva rAjya pAlyuM ane 1 lAkha pUrvanI pravrajyA pAlI. pravrajyA lIdhA pachI 12 varSe kevalajJAna upamuM. sAdhu dvAdazAMgI. (pUrvavat) mahImaMDalamA vica| ratAM chevaTe 1 hajAra sAdhu saMghAte sammetazikhara parvata upare prabhunirvANa pAmyAM. ajItanAtha tIrthakara mokSa | gayA pachI 30 lAkha koDI sAgarane aMtare, sAbatthInagarIne viSetrIjA saMbhavanAtha tIrthakara dhayA, jItAripitA ane senAdevImAtAnA putra, hemavarNa ane azvanuM laMchana che. cArase dhanuSya dehamAna ane 60 lAkha pUrvanu Ayupya bhogavyu. temA 15 lAkha pUrva kuMvarapaNe rahIne 44 lAkha pUrva rAjya pAlyuM ane 1 lAkhapUrva pravrajyA pAlI. pravrajyA lIdhA pachI 14 varSe kevalajJAna uparnu sAdhu0 dvAdazAMgI (pUrvavat ) 1 hajAra sAdhu saMghAte prabhu sammetazikhara upare nirvANa pAmyA. trIjA saMbhavanAtha tIrthakara mokSa gayA pachI 10 lAkha koDI sAgarane aMtare S . 1 thayA' te jammyA ema saMbhavatu nathI, jo ema mAnIe to RSabhadeva ane mahAvIrasvAmIna aMtararnu meLa dhatuM nadhI; mATe 'thayA' eTale siddha thayA. ema pravacanasArodAra ane kalpasUtramA kaheluM che. 'samupanne' zabdano artha siddha thayA ema kahela che. 2 53 lAkha ne / pUrvAMga adhika | | rAjya pAlabArnu Avazyaka mUla bhApyamA kahelu he. temaja brIjA, cothA, pAMcamA, chaThA, sAtamA, AThamA ne navamA tIrthakaroe 4-8-12-16-2024 ne 28 pUrvAMga, adhika rAjya pAlyu che. 'pUrvAga' te 85 lAkha varSa pramANa jANavU, 4-059 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 24 jinanAM aMtaraAMtarA kahe che | // 12 // - 4 cothA abhinaMdana tIrthakara vinitA nagarIne viSe thayA. saMvarapitA ane siddhArthI devI mAtAnA putra, hemavarNa siddhAMta- ane vAnara, laMchana che. sADAtraNaseM dhanuSyanuM dehamAna ane 50 lAkha pUrvaneM AyuSya bhogavyu. temAM sADAbAra rahasya * lAkha pUrva kuMvarapaNe rahIne sADAchatrIzalAkha pUrva rAjya pAlyuM ane 1lAkha pUrva pravrajyA pAlI. pravrajyA lIdhA pachI // 12 // 18 varSe kevalajJAna upamuM. sAdhu dvAdazAMgI (pUrvavat )1 hajAra sAdhu saMmmetazi0 ( pUrvat ) cothA abhinaMdana Tra tIrthakara mokSa gayA pachI 1 lAkha koDI sA0 ne aMtare pAMcamA sumatinAtha tIrthakara kuzalapurI nagarIne viSe thayA. megharatha pitA ane sumaMgalAdevI mAtAnA putra. hemavarNa ane kroca (pakSI)nuM laMchana . 350 dhanuSyanuM mA dehamAna ane 40 lAkha pUrvana AyuSya bhogavyu. temA 10 lAkha pUrva kuMvarapaNe rahIne 29 lAgya pUrva rAjya pAlyu ane 1 lAkha pUrva pravrajyA pAlI. pravrajyA lIdhA pachI 20 varSe kevalajJAna upamuM. sA. dvAda0 ( pUrvavat ) 1 hajAra sAdhu saM0 sammetazi0 nirvANa pAmyA. pAMcamA sumatinAtha tIrthaMkara mokSa gayA pachI 50 hajAra koDI sA. ne aMtare chaTThA padmaprabha tIrthaMkara kauzAMbI na0 ne viSe thayA. zrI dharapitA ane susImAdevInA putra, rAte varNe ane padmakamalanu laMchana che. 250 dhanuSyanuM dehamAna ane 30 lAgya pUrvana Ayudhya bhogavyu. temA mADAsAta lAgva pUrva kuMvarapaNe rahIne sADAekavIza lAkha pUrva rAjya pAlyuM ane 1 lAva pUrva pravrajyA pAlI. pravrajyA lIdhA pachI 6 mAse ke jJAna upamuM. sA. dvAda0 ( pUrvavat ) 308 sAdhu saM. mammetazi0 (pUrvavat ) chaThA padmaprabha 1 pravacanasAroddhAramA 'tiniaTasayA' A pATha che, arthamA 308 lakhela che koika A vAyoM 803 paNa kahe che. banne matanu TipaNa Ava 1 ANSAR -42-44-47 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 122 // tIrthaMkara mokSa gayA pachI sAtamA supArzva tIrthaMkara vANArasI nagarIne viSe thayA. pratiSTapitA ane pRthavI devImAtAnA putra. hemavarNa ane sAthiyAnuM laMchana che. 200 dhanuSyanuM dehamAna ane 20 lAkha pUrvanuM AyuSya bhogavyuM. tema 5 lAkha pUrva kuMvarapaNe rahIne 14 lAkha pUrva rAjya pAlyuM. ane 1 lAkha pUrva pravrajyA pAlI. pravrajyA lIghA pachI 9 mAse ke0 jJAna upanuM. sAdhu0 dvAda0 (pUrvavat ) 500 sAdhu saM0 sammetazi0 ( pUrvavat ) sAtamA supArzva tIrthaMkara mokSe gayA pachI navaseM koDI sA0 ne aMtare zrI caMdraprabha tIrthaMkara, caMdrapurI nagarIne viSe thayA. mahAsena pitA ane lakSmaNAdevI mAtAnA putra. ujvala varNa ane caMdramAnuM laMchana che. 150 dhanuSyanuM dehamAna ane 10 lAkha pUrvanuM AyuSya bhogayuM, temAM aDhIlAkha pUrva kuMvarapaNe rahIne mADA cha lAkha pUrva rAjya pAlyuM ane 1 lAkha pUrva pravrajyA pALI. pravrajyA lIdhA pachI 3 mAse ke0 jJAna upanuM sAdhu0 dvAda0 ( pUrvavat ) 1 hajAra sAdhu saM0 sammetazi0 ( pUrvavat ). caMdraprabha tIrthaMkara mokSa gayA pachI 90 koDI sA0 ne aMtare navamA suvidhi nAtha tIrthakara kAkaMdI nagarI ne viSe thayA. ujvalavarNa ane magaranuM laMchana che. 100 dhanuSyanuM dehamAna ane 2 lAkha pUrvanuM AyuSya bhogavyuM. temAM arddha lAkha pUrva kuMvara paNe rahIne arddha lAkha pUrva rAjya pAlyuM ane 1 lAkha pUrva pravrajyA pALI. pravrajyA lIdhA pachI 4 mAse ke0 jJAna upanuM. sAdhu0 dvAda0 ( pUrvavat ) 1 hajAra sAdhusaM0 sammetazi0 (pUrvavat ) zrI suvidhinAtha tIrthaMkara mokSe gayA pachI dazamA zItalanAtha tIrthaMkara bhadilapura nagarane viSe dRDharatha zyaka TipaNamAM che. thokaDAnI chApelI pratamAM 73 kahela che. 1 Avazyaka bhAdhyamAM 3 mAsa kaTTela che. C+ 24 jinanAM aMtaraAMtarA kahe che // 122 // Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 123 // *4-44 pitA ane naMdA devInA putra hemavarNa ane zrI vatsanuM laMchana che. 90 dhanuSyanuM dehamAna ane 1 lAkha pUrvanuM AyuSya bhogavyaM. temAM pAlAkha pUrva kuMvarapaNe rahIne arddhalAkha pUrva rAjya pAlyuM ane pA lAkha pUrva pravrajyA pAlI pravrajyA | lIghA pachI mAse ke0jJAna upanuM. sAdhu dvAda0 (pUrvavat) 1 hajAra sAdhu saM0 sammetazikhara parvata0 (pUrvavat ) zItala nAtha tIrthaMkara mokSa gayA pachI ekaso sAgara ane 66 lAkha 26 hajAra varSa nyUna 1 koDI sA0 ne aMtare igyA mAM zrI zreyAMsanAtha tIrthaMkara, siMhapura nagaramA thayA. viSNu pitA ane viSNu devImAtAnA putra. hemavarNa ane geMDAnuM laMchana che. 80 dhanuSyanuM dehamAna ane 84 lAkha varSanuM AyuSya bhogavyaM tenAM 21 lAkha varSa kuMvarapaNe rahIne 42 lAkha varSa rAjya pAlyuM ane 21 lAkha varSa pravrajyA pAlI, pravrajyA lIghA pachI 2 mAse ke0 jJAna upanuM. sAdhu0 dvAda0 ( pUrvavat ) 1hajAra mAdhusaM0 sammetazi0 ( pUrvavat ) zreyAMsa nAtha tIrthaMkara mokSa gyaa| pachI 54 sAgarane aMtare bAramA vAsupUjya tIrthaMkara, caMpApurI nagarImAM thayA. vasupitA ane jayAdevI mAtAnA putra. rAtevarNe ane mahiSanuM laMchana che, 70 dhanuSyanuM dehamAna ane 72 lAkha varSa AyuSya bhogavyuM. temAM 18 lAkha varSa kuMvarapaNe rahIne 54 lAkha varSa pravrajyA pAlI. pravrajyA dIkSA pachI 1 mAse ke0 jJAna upanaM, mAdhu0 dvAda0 ( pUrvavat ? chaso sAdhusaM0 caMpApurImAM (pUrvavat ) vAsupUjya tIrthaMkara mokSa gayA pachI 30 sA0 ne anare teramA zrI vimalanAtha tIrthaMkara, kaMpilapura nagaramA thayA. kRtavarma pitA ane zyAmAdevI mAtAnA putra, hemavarNa ane varAha (suvara) nuM laMchana che. 60 dhanuSyanuM dehamAna ane 30 lAkha varSatuM AyuSya bhogacyuM temAM 15 lAkha varSa | ee1.6 24 jinanAM aMtaraAMtarA kahe che // 123 // Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 124 // kuMvarapaNe rahIne 30 lAkha varSa rAjya pAlyuM ane 15 lAkha varSa pravrajyA pALI. pravrajyA lIdhA pachI, 2 mAse ke0 jJAna upanuM. sAdhu0 dvAda0 ( pUrvavata ) cha hajAra sAdhu saM0 sammetazi0 ( pUrvavat ) vimalanAtha tIrthaMkara mokSa gayA pachI, 9 sA0ne aMtare caudamA anaMtanAtha tIrthakara ayodhyA nagarImA dhayA siMhasena pitA ane suyazA dekhI mAtAnA putra hemavarNa ane siMcANAnuM laMchana che. 50 dhanuSyanuM dehamAna ane 30 lAkha varSanuM AyuSya bhogatryaM. |temAM 7 || lAkha varSa kuMvarapaNe rahIne 15 lAkha varSa rAjya pAlyuM ane sADAsAta lAkha varSa pravrajyA pALI. pratrajyA lIdhA pachI 3 varSe ke0 jJAna upanuM. sAdhu0 dvAda0 ( pUrvavat ) 7 hajAra sAdhu saM0 sammenazi0 ( pUrvavat ) anaMtanAtha mokSa gayA pachI 4 sA0ne aMtare pannaramA dharmanAtha tIrthaMkara, ratnapurI nagarImAM thayA. bhAnupitA ane suvratA devI mAtAnA putra hemavarNa ane vajranuM laMchana che. 45 dhanuSyanuM dehamAna ane 10 lAkha varSanuM AyuSya bhogatryaM. temAM aDhIlAkha varSa kuMvarapaNe rahIne 5 lAkha varSa rAjya pAlyuM ane aDhIlAkha varSa pravrajyA pAlI. pravrajyA lIdhA pachI 2 varSe ke0 jJAna upanuM. sAdhu0 dvAda0 ( pUrvavat ) 108 mAdhu saM0 sammetazi0 ( pUrvavat ) dharmanAtha tIrthaMkara mokSe gayA pachI poNA palya uNA 3 sA0ne aMtare soLamA zrI zAMtinAtha tIrthaMkara, hastinApura nagaramAM thayA vizvasena pitA ane acirAmAtAnA putra, hemavarNa ane mRganuM laMchana che. 40 dhanuSyanuM dehamAna ane 1 lAkha varSanuM AyuSya bhogavyuM, temAM 25 hajAra varSa kuMvarapaNe rahyA. 25 ha0 varSa maMDalikarAjApaNe | rahI 25 ha0 varSa cakravartInI padavI bhogavI ane 25 ha0 varSa pravrajyA pAlI. pravrajyA lIdhA pachI 1 varSe ke0 24 jinanAM aMtaraAMtarA kahe che // 124 // Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 125 // 1-64-% | jJAna upanu, sAdhu0 dvAda0 ( pUrvavat ) 900 sAdhu saM0 sammetazi0 ( pUrvavat ) zAMtinAtha tIrthaMkara mokSa gayA pachI arddha palyane aMtare sattaramA kuMthunAtha tIrthaMkara, gajapura nagaramAM thayA. sarapitA ane zrI devImAtAnA putra. hema varNa ane yakarA (aja) nuM laMchana che. 35 dhanuSyanuM dehamAna ane 95 hajAra varSanuM AyuSya bhogavyuM. temAM poNA covIsa hajAra varSa kuMvarapaNe rahyA, poNA covIzaha0 maMDalika paNe rahIne poNA covIzaha0 cakravartInI padavI bhogavI ane poNAcovIza ha0 pravrajyA pAlI. pravrajyA lIdhA pachI 16 varSe ke0 jJAna upakuM. sAdhu0 dvAda0 (pUrvavat) 1 hajAra sAdhu0 sammetazi0 (pUrvavat) kuMthunAtha tIrthaMkara mokSe gayA pachI 1 hajAra kroDa varSa uNA pA palpane aMtare, aDhAramA aranAtha tIrthaMkara, nAgapurI nagarImAM thayA. sudarzana pitA ane devI rANI mAtAnA putra. hemavarNa ane naMdAvartta mAthiyAnuM laMchana che. 30 dhanuSyanuM dehamAna ane 84 hajAravarSanuM AyuSya bhogavyuM. temAM 21 hajAra varSa kuMvarapaNe rahyA, 21 ha0 varSa maMDalikarAjApaNe rahIne 21 ha0 varSa cakravartInI padavI bhogI ane 21 ha0 varSa pravrajyA pAlI. pravrajyA lIdhA pachI 3 varSe ke0 jJAna upatu sAdhu0 dvAda0 (pUrvavat) 1 hajAra sAdhu saM0 sammetazi0 ( pUrvavat ) zrI aranAtha tIrthakara mokSa gayA pachI 1 hajAra koDavardhane aMtare ugaNIzamA mahinAtha tIrthaMkara, mithilA nagarImAM thayA. kuMbhapitA ane prabhAvatI devInA putra. nIlavarNe ane kuMbha laMDana che. 25 dhanuSya dehamAna ane 55 hajAra varSaM AyuSya bhogavyuM. tenAM 100 varSa kuMvarapaNe rahane 54 hajAra 9 so varSa pravrajyA pAlI. pravrajyA lIghA pachI 1 ahorAtre ke0 jJAna upanuM. sAdhu0 dvAda0 ( pUrvavat ) 500 sAdhu saM0 24 jinanAM aMtaraaMtarA kahe che / / 125 / / Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sammetazi0 (pUrvavat ) mallinAtha tIrthakara mokSe gayA pachI 54 lAkha varSane aMtare vIzamA munisuvrata tIrthakara, siddhAMta- rAjagRhI nagarImA thayA, sumitra pitA ane padmAvatI devInA putra zyAmavarNa ane kAcabAnu laMchana che. 20 dhanu 424 jinanAM rahasya pyanuM dehamAna ane 30 hajAra varSanuM AyuSya bhogavyu. temAM 7 // hajAra varSa kuMvarapaNe rahIne 15 ha0 varSa rAjya aMtaraAMtarA // 126 // pAlyuM ane | ha. varSa pratrajyA pAlI. pravrajyA lIdhA pachI 11 mAse ke. jJAna upana. sAdhu. dvAda0 (pUrvavat ) kahe cha 1 hajAra sAdhu saM0 sammetazi0 ( pUrvavat ) munisuvrata tIrthakara mokSa gayA pachI 6 lAkha varSane aMtare ekavIzamA // 126 // |zrInaminAtha tIrthaMkara mithilA nagarImA thayA. vijaya pitA vaprAdevI mAtAnA putra. hemavarNa ane nIlotpala (kamala )nuM laMchana che. 15 dhanuSyana dehamAna ane 10 hajAra varSatuM AyuSya bhogavyu. temA aDhIhajAra varSa kuMvara sapaNe rahIne 5 ha0 varSa rAjya pAlyuM ane aDhI ha0 varSa pravrajyA pAlI. pravrajyA lIdhA pachI 9 mAse ke. jJAna &aa upana. sAdhu dvAda0 (pUrvavat ) 1 hajAra sAdhu maM0 sammetazi. (pUrvavat ) zrI naminAtha tIrthakara mokSa gayA pachI 5 lAkha varSane aMtare bAvIzamA nemInAtha tIrthakara sauripura nagaramAM thayA. samudravijaya pitA ane zivA| devI mAtAnA putra. zyAmavarNa ane zaMkhanuM laMchana che. 10 dhanuSyanuM dehamAna ane 1 hajAra varSa, AyuSya bhogavyu temA 300 varSa kuMvarapaNe rahIne 700 varSa pravrajyA pAlI. pravrajyA lIdhA pachI 54 divase ke jJAna uparnu sAdhu dvAda0 (pUrvavat ) 53 mAdhu saM0 zrI giranAra upara nirvANa pAmyA. zrI neminAtha tIrthakara mokSa gayApachI poNA coryAsI hajAra varSane aMtare vevIzamA zrI pArzvanAtha tIrthakara, vANArasI nagarImA thayA. azvasenA pitA Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ +4 % A siddhAMtarahasya // 127|| ---+ 24 jinanAM aMtaraAMtarA kahe che // 127 // 4 4%- ane vAmAdevImAtAnA putra. nIlavarNa ane sarpana laMchana che.. hAtharnu dehamAna ane 100 varSanuM AyuSya bhogavyu, temA 30 varSa kuMvarapaNe rahIne 70 varSa pravrajyA pAlI, pravrajyA lIdhA pachI 84 divase ke. jJAna upamuM. sAdhu. dvAda0 ( pUrvavat ) 33 sAdhu saM0 prabhu mammetazikhara parvata upara nirvANa pAmyA, zrI pArzvanAtha tIrthakara mokSa gayA. pachI aDhIso varSane aMtare covIzamA zrI varddhamAnasvAmI tIrthakara kSatriyakuMDa grAma nagaramAM thayA. siddhAthapitA ane trizalAdevI mAnAnA putra. hemavarNa ane siMhana laMchana che. 7 hAthana dehamAna ane 72 varSana AyuSya bhogavyu. temAM 30 dharma kuMvarapaNe rahIne 42 varSa pravrajyA pAlI, pravrajyA lIdhA pachI 12 // varSa ne 15 divase ke. jJAna upana. sAdhu yAda0 ( pUrvavat ) kArtika vadi amAvAsyAnI rAtrie cothA ArAnA vraNa varSa ne sADAATha mAsa bAkI rahyA tyAre be divamarnu anazana karI ekAkI paNe pAvApurI nagarImA prabhu nirvANa pAmpA. pahelA zrI RSabhadeva svAmI ane covIzamA zcI varddhamAna svAmI bacce 42 hajAra varSa uNA 1 koDA koDI sAgarogmanu aMtara jANavU. iti covIza jinAMtara samApta. zrIpAMca devano vicAra-1 nAmadvAra, 2 guNadvAra, 3 upapAtahAra, 4 sthitidvAra, 5 RddhitathA vikruvaNAdvAra, 6 cyavanadvAra, 7 saMciThaNAdAra, 8 aMtaradvAra, ane 9 alpabahutvadvAra.e 9 dvAra pAMca deva upara utAre che.1 nAma: hAra-1 bhavya dravyadeva, 2 naradeva, 3 dharmadeva, 4 devAdhideva ane bhAvadeva.2 guNadvAra-manuSya ane tiryaca paMceM -% 2424-04-41.7 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 128 // OM443 driya, je devagatimAM upajavAnI yogyatAvAlA chetene bhavya dravyadeva kahIe. jene 14 ratna, 9nidhAna hoya 8 ane SaTkhaMDano adhipati cakravartI hoya tene naradeva kahIe. je sAdhunA 27 guNa sahita hoya tene dharmadeva kahIe. 24 jinanAM je 18 doSa rahita ane 12 guNa sahita hoya tene devAdhideva kahIe. 18 doSanA nAma kahe che-1 ajJAna, 2 krodha, aMtaraAMtarA | 3 mada, 4 mAna, 5 mAyA, 6 lobha, 7 rati, 8 arati, 9 nidrA, 10 zoka, 1 asatya, 12 corI, 13 mAtsarya, |kahe che 14 bhaya, 15 prANivadha, 16 prema, 17 krIDA prasaMga ane 18 hAsya, e 18 doSa rahita hoya. have 12 guNa kahe che. // 128 // 1 bhagavAn jyAM jyAM ubhe bese ane samavasare tyAM tyAM (mUla skaMdha, zAkhA vagere ) bola sahita, prabhuthI 12 guNo uMco azoka vRkSa chAyA kare. 2 bhagavAn jyA jyAM samavasare tyAM tyAM DhIMcaNa pramANa paMca varNa phUlonI vRSTi thAya. 3 divyadani (yojana pramANa vistAravALI vANI) sarvanA mananAM saMdehane haravAvAlI hoya.4 covIza joDa cAmaro viMjhAya. 5 sphaTika ratnamaya, pAdapITha sahita siMhAsana upara prabhu birAje. 6 bhAmaMDala, aMboDAne ThekANe tejomaya hoya. 7 AkAzamAM duMdubhi pramukha aneka vAjAM vAje. 8 bhagavAnnI upara traNa chatra uparA upare hoya. 9 anaMtajJAnAtizaya, 10 anaMta pUjAtizaya, ( paramapUjyapaNu), 11 anaMta vacanAtizaya ane 12 anaMta apAyApagama atizaya (nirdoSapaNuM). e 12 guNa sahita hoya, ane 34 atizaya tathA 35 vacanAtizaya 'jeNe devAyuH bAMdhela che temaja bhavya dravya' deva kahebAya e yogya nathI, tema mAnavAthI bhavya dravya devanI u0 sthiti 3 palyopamanI kahI 2 te ghaTI zakaze nahiM. 2 18 doSa prakArAMtarathI paNa zAkhomA kahela ke. AAAAABEPEO Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 129 // LOGIS Adi anaMta guNasahita je hoya te devAdhideva kahevAya bhavanapati, vyaMtara, jyotiSka ane vaimAnika e cAra jAtinA devo, je devagati nAmakarmane vede che tene bhAvadeva kahIe. 3 upapAta kahe che-1 bhavya dravya devamAM asaMkhyAta varSanA AyuSyavAlA yugaliyA ( manuSya ane tiryaMco ), ane sarvArthasiddhanA devo zivAya, zeSa sarvasthAnanA jIvo upaje 2 naradevamA cArajAtinA devo ane pahelI naraka, e pAMca sthAnanA upaje. 3 dharmademAM chaTTIne sAtamI narakanA jIvo, teukA0 ne vAyukA0 ane yugaliyA - [manuSya-tiryaMca] sivAya, zeSa sarvasthAnanA jIvo upaje 4 devAdhidevamAM pahelI, bIjI ane nrIjI narakasudhInA [nAraka] ane kilvidhika deva sivAya vaimAnika devo upaje 5 bhAvadevamAM tiryaMca paMceMdriya ane saMjJi manuSya, e ve sthAnanA upaje. 4 sthitidvAra - 1 bhavya dravya devanI sthiti ja0 aMtarmuhurta ane u0 3 palyanI. 2 naradevanI ja0 700 varSanI ane u0 84 lAkha pUrvanI. 3 dharmadevanI ja0 aMtaH ane u0 dezeDaNI [8 varSanyUna] kroDa pUrvanI. devAdhidevanI ja0 72 varSa ane u0 84 lAgna pUrvanI. 5 bhAvadevanI ja0 10 hajAra varSa ane u0 33 sAgaropamanI. 5 Rddhi tathA vikurvaNA kahe che:--1 bhavya dravyadeva [jene vaikreyalabdhi hoya te] eka yAvat aneka rUpa paNa vikurve. 2 naradevane vaikrepa labdhi avazya hoya te paNa eka yAvat aneka rUpa kare. 3 dharmadeva [ jene vaikreya labdhi hoya te ] eka yAvat aneka rUpa kare. 4 devAdhidevanI zakti anaMta che paNa utsukAnA abhAvI vikurvaNA kare nahiM. 5 bhAvadevane vai0 labdhi avazya hoya te ja0 1 2 3 neu0 saMkhyAtA rUpa vikurve, zakti to asaMkhyAta rupa kara pAMca devano vicAra // 129 // Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya pAMca dekhano vicAra // 130 // // 130 // |vAnI che paNa kare nahi. 6 cavaNa dvAra kahe cha:-1 bhavyadravya deva, cavIne deva thAya. 2 naradeva- (cakravartipadamAM) cavIne narake jAya. 3 dharmadeva, cavIne vaimAnika deva thAya ke mokSa jAya.4 devAdhideva, mokSamA jAya. 5 bhAvadeva, dhAdara pRthavIkAyika, apkA0, vanaspatikA0, garbhaja manuSya ane paMcendriya tiyaca e pAMcamAM jAya. 7 saMciTha NAdvAra kahe che:-saMciThaNA, sthitidvAra pramANe che, paNa pharaka eTaloja ke dharmadevanI saMciThaNA, ja0* 1 samaya | ane u0 dezeuNI pUrvakroDanI che. 8 aMtaradvAra+ kahe che:-1 bhavyadravyadevanuM aMtara,-ja010 hajAravarSane aMtarmuhUrta adhika ane u. anaMtakAlanu. 2 naradevanuM aMtara, ja01 sAgara jhAjhe ane u0 dezeuNA, arddhapudgala parAvartana. . naradeva [cakravartI], dharmadeva thAya [dIkSA leto] svargamA paNa jAya. bhagavatI-TIkA. ja. 1 samaya azubha pariNAmane prApta thaine punaH eka samaya zubhabhAve rahI maraNa pAme; te AzrayI sthiti ane saMciThaNAmAM phera eTaloja ke sthiti te teTalA kAla sAmAnyathI rahe, e kAla AzrayI ane saMciThaNA te bhAva AzrayI arthAta teTalA kAlasudhI te bhAvamA rahevU ema saMmave che. + koi 10 10 varSanA AyuSyavAlo deva, cavIne zubha pRthabyAdikamAM aMtarmuhUrta AyuSya bhogavI bhavya dravyadevamA upaje te AzrayI aMtarmuhUrta adhika kahela che. u0 aMtara, vanaspatimA utpanna thavA AzrayI. koika cakrI [ viSayavAsanAvALo ] marIne 1 sAgarane AyuSye narakamAM utpanna thaine tyAMcI punaH naradeva thAya, te jyAMsudhI cakraratna | utpanna na thAya yAMsudhIno adhikakAla cANavo.. samakItI sivAya cakravartipaNAnI prApti na thAya mATe u. addha pucha parAvartathI adhika aMtara na hoya. dharmadeva [sAdhu, saudharmakalpamA pRthaktva palyopamanA AyuSye utpanna thai, punaH narabhava pAmI ATha varSe cAritra svIkAre te AzrayI jANa, ATha varSano samAveza pRthaktva palyamAM thAya che. u. aMtara mATe pUrvanI pare jANavu, koika deva [bhAvadeva cavIne aMtarmuhUrtanA AyuSyavAlA tiyaMcapaNe utpA thaine punaH devamA upaje te AzrayI ja. aMtara kA ane u. aMtara pUrvavat. *SA-ATRIK Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tha vicAra 131 // - 3 dharmadevana aMtara, ja. pRthaktva palyanu ane u0 arddhapudgala parAvartanuM. 4 devAdhidevana aMtara nathI. 5 bhAvadevana siddhAMta aMtara, ja0 aMtarmu0 ane u0 anaMtakAlanu. 9 alpAbahutva dvAra kahe cha:-1 sarvathI thoDA naradeva. 2 tethI rahasya devAdhideva saMkhyAtaguNA. 3 tethI dharmadeva.saMkhyAtaguNA.4 tethI bhavya dravya deva asaMkhyAtaguNA.5 tethI bhAvadeva | // 13 // asaMkhyAtaguNA. iti pAMca devavicAra samApta. atha disANuvAya [ digAnupAta] vicAra1 samuccaya jIvo, sarvathI thoDA pazcima dizAmAM che, kAraNa ? tyAM gautamadvIpa ane caMdra-sUryanA dvIpo mahobAthI pANI thoDaMche; tethI nIlaphula paNa thoDI che mATe jIvo thoDA che. 2 tethI pUrva dizAmA vizeSAdhika che, kAraNa ? tyAM gautamadvIpa nathI.3 tethI dakSiNa dizAmA vizeSAdhika che, kAraNa ? tyAM caMdra-sUryanAdvIpo nathI. 4 tethI uttara dizAmA vizeSAdhika che, kAraNa ? tyA asaMkhyAtame dvIpe saMkhyAta koTI yojana pramANa mAnasarobara che, tyAM pANI ghaNuM hobAthI nIlaphula paNa ghaNI che. 5 pRthavIkAyika jIvo, sarvadhI thoDA dakSiNa dizAmAM che. kAraNa ? bhavanapatinA bhavano 4 ko Dane 6 lAkha, dakSiNa dizAmAMche ane narakAbAsA paNa ghaNA hovAdhI ghaNA bhAgamAM polANa cha, mATe pRthavI thoDI che. tethI uttara dizAmA vizeSA0 che, kAraNa ? tyAM kroDane 66 lAkha bhavanapatinA bhavano che ane narakAvAsA paNa thoDA che, tethI pUrva dizAmA vizeSA0 che, kAraNa ? tyAM caMdra-sUryanA hIpo hovAthI pRthavI ghaNI che. tethI pazcima dizAmA vizeSA.che kAraNa ? tyAM -- - amavawwanimaaman - 34-k Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 132 // gautama dvIpa hovAthI pRthvI ghaNI che. 6 aSkA0, vanaspatikA0, trasakA0, beindriya, teiMdriya, cauriMdriya ane tiryaMca paMceMdriya, e sAta prakAranA jIvo, samuccayajIvonI mAphaka jANavA. 7 teDakAthika, manuSya ane siddhanA jIvo, savadhI thoDA dakSiNane uttara dizAmAM che ane paraspara tulya che. kAraNa ? kSetro* nAnA che. tethI pUrva dizAmA saMkhyAtaguNA che, kSetro moTA hovAthI. tethI pazcima dizAmAM vizeSA0 che, tyAM adhogAma vijaya hovAthI. 8 vAyukAyika, sarvatho thoDA pUrva dizAmAM che, kAraNa ? bhUmi ghaNI ghana [ nakkara ] che. tethI pazcima dizAmAM vizeSA0 che, kAraNa ? tyAM adhogAmavijaya hovAthI polANa che. tethI uttara dizAmAM vizeSA0 che, kAraNa ? tyAM bhavano ane narakAvAso che. tethI dakSiNa dizAmAM vizeSA0 che, tyAM uttara dizA karatAM vizeSa bhavano ane narakAvAso che. 9 samuccaya narakanA jIvo sarvathI thoDA pUrva, pazcima ane uttara dizAmA che, kAraNa? tyAM puSpAvakIrNa narakAvAso che ane prAyaH te saMkhyAtA yojananA vistAravAlA che. tethI dakSiNa dizAmAM asaM| khyAta guNA che, kAraNa? tyAM kRSNapAkSika* jIvo ghaNA utpanna thAya che. have pratyeka narakanA jIvo mATe kahe chesAtamI narakanA dakSiNa dizAnA jIvothI chaTThI narakanA pUrva, pazcima, ane uttara dizAnA jIvo asaMkhyAta x bharata ane airAvata AzrayI jANavu, valI samazreNie siddha thoDA thAya ke te paNa amuka kAle thAya che ane 18 koDAkoDI sAgara sudhI siddha gati paNa baMdha rahe che, arthAt teTalA kAlamAM koi siddha bharata - airAvatamAM thatA nathI. * arddha pugala parAvartathI vadhAre kAka saMsAra bAkI hoya te kRSNa pAkSika kahevAya ane tethI nyunakAla hoya te zupAkSika. digAnupAta vicAra // 132 // Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 133 // CC) C guNA che, tethI chaThI narakanA dakSiNa dizAnA jIvo asaMkhyAtA che. evIrIte kramazaH pahelI naraka sudhI jANavU. 10 bhavananapati devo, pUrva ne pazcima dizAM thoDA che, kAraNa tyAM thoDAM bhavano che, tethI uttara dizAmAM asaM. digAnupAta syAtaguNA che, tyAM ghaNA bhavano che ane potAnuM sthAna che, tethI dakSiNa dizAmAM asaMkhyAta guNA che, tyAM paNa vicAra bhavano vizeSa che. 11 vyaMtaradevo, sarvathI thoDA pUrva dizAmAM che, tyAM bhUmi ghaNI kaThaNa hovAthI. tethI pazcima-18 // 13 // dizAmAM vizeSAdhika che, tyAM adho laukika grAmomAM polANano bhAga hovAthI vyantaro tyAM jAya che. tethI unnara | dizAmAM vizeSA che, kAraNa? tyAM potAnuM sthAna che ane tyAM tenA nagaro paNa che. tethI dakSiNa dizAmAM vizeSAnche tyAM nagaro vadhAre che.12 jyotiSka devo sarvadhI thoDA pUrva-pazcima dizAmAM che, kAraNa? tyAM caMdra-sUryanA udyAna jevA dvIpomAM thoDAja jyotiSko hoya che. tethI dakSiNa dizAmA vizeSA0 cha, tyAM tenA vimAno ghaNA che ane | kRSNapAkSika jyo0 devo ghaNA che, tethI uttaradizAmA vizeSA0 che, kAraNa ? tyAM mAnasasarovara che tyAM krIDA karavAnI pravRttivAlA jyo0 devo ghaNA rahe che. valI te sarovaramAM macchAdi jalacaro che, te najIkamA rahelA jyo nA vimAnone dekhavAthI teone jAtismaraNa thAya che. tethI teo kaMDaka vratane svIkArI anazanane grahaNa karIne niyAj karavAthI jyotiSkamAM upaje che; mATe uttara dizAmAM ghaNA che. 13 pahelA devalokathI cothAdeva. sudhInA devo sarvathI thoDA pUrva-pazcima dizAmAM che, kAraNa ? AvalikAbaMdha vimAno cAre dizAe samAna che.. paNa puSpAvakIrNa vimAno tyAM na hovAthI thoDA che. tethI uttara dizAmAM asaMkhyAtaguNA che, kAraNa ? tyAM - 1549-5-REAL E Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 13 // HiA- saMyata vicAra // 134 // puSpAvakIrNa vimAno ghaNA che ane asaMkhyAta yojananA vistAravAlA hovAthI. tethI dakSiNa dizAmA vizeSAdhika che, kAraNa ? dakSiNa dizAmAM kRSNapAkSiko ghaNA upaje cha mATe. 14 pAMcamAMthI yAvat AThamA deva0 sudhInA devo, pUrva-pazcima ane uttaradizAmAM thoDA che, tethI dakSiNa dizAmA asaMkhyAtaguNA che; kAraNa ? te dizAmAM ghaNA kRSNa pAkSika tiyaco utpanna thAya che. navamAthI yAvat sarvArtha siddha vimAna sudhInA devo, prAyaH cAre dizAmAM sarakhA jANavA, kAraNa ? tyAM kevala manuSyo upaje che. iti disANuvAya samApta. atha saMyata vicAra kahe cheH- pannavaNA veya rAge, kappacarittara paDisevaNA nANe; titthe liMga sarIre, khitte kAla gai saMjama niggAse // 1 // joguvaoga kasAe, lesA pariNAma baMdha vede ya; kammodIraNa uvasaM,pajahanna sannAya AhAre // 2 // bhava Agarise kAlaM,-tareya samugdhAya khitta phusaNAya; bhAve parimANe viya, appA bahuyaM (tI) saMjayANaM // 3 // prathama traNa gAthAnA zabdArtha sAthe dvAro kahe cha:-1 prajJApanAdvAra, 2 vedadvAra, 3 rAgadvAra, 4 kalpadvAra, 5 cAritradvAra, 6 pratisevanAbAra, 7 jJAnadvAra, 8 tIrthadvAra, 9liMgadvAra, 10 zarIradvAra, 11 kSetradvAra, 12 kAladvAra 13 gatidvAra, 15 saMyamadvAra, 15 niSkarSadvAra, 16 yogadvAra, 17 upayogadvAra, 18 kaSAyadvAra, 19 lezyAdvAra, 20 pariNAmadvAra, 21 baMdhadvAra, 22 vedanadvAra, 23 udIraNAdvAra, 24 upasaMpavAra, 25 saMjJAdvAra, 26 AhAradvAra, 27 bhavadvAra, 28 AkarSadvAra, 29 kAlamAnadvAra, 30 aMtaradvAra, - 'carita' zabdane badale niragaMtha' zabda joDye, niyaMThAmA caritta zabda yogya che A gagathAo bhavagatIjImA che. % ERA Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 135 // 31 samudghAtadvAra, 32 kSetradvAra, 33 sparzanAdvAra, 34 bhAvadvAra, 35 parimANadvAra, 36 alpabahutvadvAra, have 1 prajJApanA dvAra kahe che:- saMyatonA 5 prakAra che 1 sAmAyika saMyata, 2 chedopasthApanIyasaM0, 3 parihAravizuddhikasaM0,4 sUkSmasaMprarAyasaM 05 yathAkhyAta saMgata. sAmAyikasaMyatanA ve bheda che, pahelaM thoDA kAlanuM,te pahelA ane chelA jinezvaranA tIrthamAM hoya. bIjuM yAvat jIvananuM, te vAviza jinezvaronA tIrthamAM ane mahAvidehakSetramAM hoya. chedopasthApanIyasaM0 nA ve prakAra che -1 sAticAra, 2 niraticAra, aticArayukta sAdhune pharIthI pAMca mahAtanuM AropaNa kara te sAticAra ane prathama dIkSita sAdhune, athavA pArzvanArtha prabhunA tIthamAMdhI zrIvarddhamA svAmInA tIrthamAM praveza karanAra munine mahAvratanuM AropaNa te niraticAra parihAra vizuddhikasaM0nA ve prakAra che:-- 1 nirvizamAnaka - ( lapakaranAra), 2 nirviSTakAyika - ( vaiyAvaJca karanAra ). sUkSmasaMparAya saM0nA ve prakAra che 1 saMklizyamAnaka - ( upazama zreNidhI paDato), 2 vizudhyamAnaka - ( upazama athavA kSapakazreNiye caDato). yathAkhyAta saM0nA ve prakAra che--1 chadmastha ane 2 kevalI. bIjuM vedadvAra kahe che sAmAyika ane chedopasthApanIya saMgata, savedI ane avedIpaNa hoya, jo avedI hoya to upazama vedI athavA kSINa vedI hoya ane savedI hoya to traNe vedamAM hoya. parihAravi0 saMyata, savedI hoya; paNa avedI na hoya. savedImAM paNa puruSa veda ane x bhagavatImA 'saMyata' zabda kahela che, guNa-gaNino abheda hovAthI saMyamavAn te saMyata mATe ahiM cAritrane badale saMyata zabda lakhela che. saMyata vicAra / / 135 / / Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % saMyata vicAra // 136 // puruSa napuMsaka vedamAM hoya. sUkSma saM0 ne yathAkhyAta e be saMyata, avedI hoya, te upazama ane kSINa vedI hoy|| siddhAMta- itrIju rAgadvAra kahe cha:-pahelA cAra saMyata, sarAgI ane yathAkhyAta saM0 vItarAgI, te upazAMta rAgI athavA rahasya kSINarAgI hoya // cothu kalpadvAra kahe cha-1 sthitakalpa, 2 asthitakalpa, 3 jinakalpa, 4 sthavirakalpa ane 5 // 136 // | kalpAtIta. sthitakalpamAM pAMce saMyato hoya, asthita kalpamA sAmAyika saM0 sUkSmasaMparAya saM* ane yathAkhyAta saM0 hoya, jinakalpa ane sthavirakalpamA prathamanA traNa saMyato hoya kalpAtItamAM sAmayika, sUkSma saM0 ane yathAkhyAta saMyata hoya. pAMca, nigraMtha dvAra kahe chaH-1 pulAka, 2 bakuza, 3 pratisevanA, 4 kaSAya kuzIla 5 nigraMtha ane 6 snAtaka. have pulAka, bakuza ne pratisevanA etraNamAM sAmA0 chedo0 e be saMyata hoya. kaSAyakuzIlamA prathamanA cAra saMyato hoya ane nigraMtha ne snAtakamA 1 yathAkhyAta saM0 hoy||chttuN pratisevanAdvAra kahe cha sAmA0ne chedo0 e be saMyata, patisevI paNa hoya. jo pratisevI hoya to mUlaguNa ane uttaraguNanA pratisevaka CE birabala C3% + kRtanapuMsaka pahelA ane chelA tIrthakaranA munio, daza prakAranA kalpamA sthita hoya, teone te kalpornu avazya pAlana kara paDa cha, | mAre sthita kalpa kahela che. madhyama 22 tIrthakaronA ane mahAvi deha kSetranA munione te 10 kalpornu pAlana nIyata nathI mATe tene asthita kalpa kahela ke. cAritramA bhaticAra te pratisevanA, te bhAga meM saMyata, kuzIla bhAvamA vartatA mUla-uttaraguNanI virAdhanA kare ane bakuza bhAvamA vartatAM | mUla utaraguNanI virAdhanA kare. temA mUla guNanI virAdhanA te aticArarUpa jANavI, anAcArarUpa nahiM. 2-% Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 137 // hoya. pari0, sUkSma0 ne yathAkhyAta e 3 saMgato apratisevI hoya || sAtamuM jJAnadvAra kahe che: -- AgalA 4 saMyatomAM jJAna, be traNa ne cAra hoya ane yathAkhyAta saM0mAM pAMca jJAnanI bhajanA che ajJAna nathI. sAmAyika, chedopa0, sUkSmasaM0ne yathAkhyAtasaMyato, ja0 ATha pravacana mAtA ane u014 pUrva bhaNe, parihAra vizaddhi saMyata, ja0 navamA pUrvanI trIjI AcAravastu ane u0 dezeuNA 10 pUrva bhNge| AThamuM tIrthadvAra kahe che:- tIrthamAM pAMce saMyato hoya ane atIrthamAM sAmA0, sUkSma saM0ne yathAkhyAta saM0e 3 hoya ane tIrthaMkara ne pratyekabuddhamAM paNa e 3 hoya // nava liMgadvAra kahe che:- dravyaliMga AzrayI - svaliMgamAM pAMce saMvato hoya ane anyaliMga ne gRhasthamAM parihAra vizuddhi saM0varjIne zeSa 4 saMyato hoya. bhAvaliMga AzrayI - svaliMgamAM pAMce saMyato hoya ane anyaliMga ke gRhasthaliMgamAM eka paNa saMyata na hoya // dazamuM zarIra dvAra kahe che:- sAmA0 ne chedopa0 e be saMyata ne traNa, cAra ke pA~ca zarIra hoya ane pALalA 3 saMyatone 3 zarIra-audArika taijasane kArmaNa hoya. // igyAramuM kSetradvAra kahe che: 2 parihAra vizuddhika, eTalaM jJAna [dezeDaNA 10 pUrva ] bhaNyA pachI thai ke che pachI tenane bhagavAnuM hotuM nathI. arthAta e bhaNyA pachIja parihA0 cAritrane prApta karI zake. sUkSma saM0 ane yathAkhyA0 saMyata mATe paNa emaja jANavuM kAraNa? alpakAlamA zreNigata thavAthI tyAM bhaNavAnuM nathI. 3 anyaliMga ane gRhasthaliMgamAM chedopasthApanIya saMyata kema hoi zake ? e mATe ena samajAya ke ke koI labdhavara muni koika jaina zAsananA zubha kArya mATe anya liMga ke gRhastha liMga ne dhAraNa kare. jema zreNikacaritramAM sunie odho vagere bALIne anya liMga dhAraNa kareluM parihAravi 0 saMo labdhi phoravatA nathI. 4 pAMca zarIra yugavat [ sAtha ] zaktirUpa hoya, AvirbhAve na hoya. saMyata vicAra // 137 // Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 siddhAMtarahasya // 138 %%% saMyata vicAra // 138 // %A karmabhUmimA janma ane sadabhAva (chata) AzrayI pAMce saMyato hoya ane akarmabhUmimAM eka paNa na hoya. saMharaNa AzrayI parihAra vi0 saM0 varjIne zeSa 5 saMyato hoya // bAra, kAladvAra kahe che:-avasarpiNI ne utsarpiNIkAlamAM pAMce saMyato hoya. no avasarpiNI-no utsarpiNI kAlamA chedopa0 ne parihA. saM0 sivAya zeSa 3 saMyato | hoya.have avasArpaNI kAlamA janma AzrayI pahelA bIjA ArAmA koi paNa saMyata nahoya.trIjA cothA ArAmA | pAMce saMyato hoya. pAMcamAM ArAmA sAmA0 ne chedo be saM0 hoya. chaTTe Are ekapaNa na hoya, have sAvaA zrayI pahelA bIjA ne chaTThA ArAmAM eke nahiM. trIjA cothA ne pAMcamA ArAmAM pAMce hoya. saMharaNa AzrayI pari | hAra0saM0 sivAya zeSa 4 hoya. utsarpiNIkAlamA janma AzrayI pahele Are eke nahiM. bIje bIje ne cothe Are pAMce hoya. pAMcame ne chaThe Are eke nahiM. sadbhAva AzrayI pahelA, bIjA ArAmAM eke nahiM. trIjA, cothA ArAmAM pAMce hoya,pAMcamA, chaThThA ArAmAM eke nAhi.saMharaNa AzrayI parihA sivAya zeSa cAra hoya. noutsa0 no avasarpiNIkAlamAM akarmabhUmi madhye eke nahiM ane pAMca mahAvidehamA sAmA0 sUkSma saMmne yathAkhyAta e 3 saMyato hoya. saMharaNa AzrayI e sarva kSetramA parihAra0 sivAya zeSa 4 saMyato hoya // tera, gatidvAra kahe che:pAMce saMyato, naraka, tiryaMca ne manuSya e 3 gatimAM na jAya; devagatimAM paNa vaimAnika devamAM jAya. te kahe chaH sAmA0, chedopa0 ebe saMyata, ja0 prathama devaloke ane u0 anuttaravimAne jAya. parihA0 saMyata, ja. pahele 4 deva0 ane u0 AThamA deva0 sudhI jAya. sUkSma saM0 jAne u. anuttaravimAne jAya. yathAkhyAta saM0, jamne u0 5% A5 A5% A1- 9 501 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 139 %%% anuttaravi0mAM jAya ane keTalAka mokSa paNa jAya. 1 iMdranI padavI, 2 sAmAnikanI, 3 trAyatriMzakanI0, 4 lokapAlanI0, ane 5 ahamiMdranI padavI e 5mAMthI ArAdhaka keTalI padavI pAme? te kahe che:- sAmA0 ne chedopa0 e ve saM0, pAMce padavI pAme. parihA0 saM0, ahamiMdra sivAya zeSa cAra padavI pAme. sUkSma ne yathA0 saMyata, eka ahamiMdranI padavI pAme. virAdhaka AzrayI pAMce saMyato, ja0bhavanapatimAM ane u0saudharma deva0mAM upaje, padavI eke na pAme. have keTalI sthitie utpanna thAya te kahe che:- sAmA0 ne chedo0 saMyatanI ja0 ve palya ane u0 33 sAgaranI sthiti che. parihAravi0nI ja0 ve palya ane u018 mAga0nI, sUkSmasaM0 ne yathAkhyAtanI ja0ne u0 33 sAganI || caudamuM saMgamasthAna dvAra kahe che:- sAmA0, chedopa0 ane parihA0 e 3nA asaMkhyAtA saMgamasthAno che, sUkSma saMnnA asaMkhyAtA saMyamasthAno che ane te aMtarmuhUrtanI sthiti jeTalA che, yathAkhyAtanuM eka saMgamasthAnaka che. have eonuM alpabahutva kahe che:- sarvathI ghoDA yathAkhyAtanA saMgamasthAna che, tethI sUkSma saMnnA asaMkhyAtaguNA | tethI parihAnnA asaMkhyA0che, tethI sAmAyika ne chedopannA asaMkhyAtaguNA ane paraspara tulya che| pannaramuM niSkarSa (paryava) dvAra kahe che:- pratyeka saMyatonA anaMta cAritra paryavo jANavA. sAmA0 saMyata, sAmA0chedopa0ane parihA0 e 3 sAdhe cha sthAna patita ane uparalA (ve sUkSma0 ne yathA0 ) thI anaMtaguNa hIna che, chedopa0 saMyata, pahelA 3 sAthai anaMta bhAga hIna, 2 asaMkhyAta bhA0 1 yathAkhyAta saMyata [ upazama zreNivAlo hIna, 3 saMkhyAta bhA0 hIna, 4 saMkhyAta guNa adhika paDe he te virAdhaka jANavo. 2 cha sthAna patita te 5 asaMkhyAta guNa a0, bhane 6 anaMta guNa adhika. %%**%*bhana saMyata vicAra // 139 // Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyata siddhAMtarahasya // 14 // RAN vicAra // 140 // cha sthAnapatita che. ane uparalA bethI anaMtaguNa hIna che. parihA0saM0nuM paNa emaja che. sUkSma saM0 saMyata, pahelA 3thI anaMtaguNa adhika che. sUkSma saMpa0 sAthe tulya, jo adhika hoya to anaMtaguNa adhika hoya ane hIna hoya to anaMtaguNa hIna hoya. yathAkhyAta sAthe anaMta guNa hIna che. yathAkhyAta saMyata, sAmAyikAdi4 saMyatothI anaM. naguNa adhika che, svasthAnamAM (yathA0 sAthe) tulya che. eona alpabahutva:-+sAmA0 ne chedopa0 e benA jaghanya paryavo thoDA che, tethI parihAnA ja0 parya0 anaMtaguNA che, tethI parihAnA u0parya0 anaMtaguNA che, tethI sAmA0 ne chedopanA u0parya0 anaMtaguNA ane mAhomAhe tulya che, tethI sUkSma saM0nA ja0 parya0 anaM0, tethI mUkSma saMnA u0 parya0 anaM0 che, tethI yathAkhyAtanA ajaghanya anutkRSTa paryavo anaMtaguNA cha / solamuM yogadvAra kahe che:pahelA 4 saMyato sayogI che ane yathAkhyAta saM0, sayogI ane ayogI paNa che. sattaramuM upayogadvAra kahe che:sAmA0, chedopa0, parihA. ane yathA0 e 4 saMyato sAkAropayogI ane anAkAropayogI che, sUkSmasaM0 saMyata, sAkAropayogI che / / aDhAramuM kaSAyadvAra kahe che:-pahelA 4 saMyato sakaSAyI ane yathA0 saMyata, akaSAyI che. pahelA 3 saMyatomA saMjvalanano krodha, mAna, mAyA, lobha, e 4 hoya. sUkSmasaM0 saMyatamAM saMjvalanano lobha hoya 1 parihAra vizuddhaka saMyata, viziSTa [ khAsa amuka ] tapa-kriyAvaDe vizuddha bhAvavAlo hovAthI tenA ja. paryavo paNa sAmA0 chedo0nA ja. paryavothI anataguNa adhika he ane parihAvizuddha saMnA u0 paryavothI sAmA0ne chedopa0 saMyatonA u. paryavo anaMtaguNa adhika kajhA tenukAraNa * ke parihA.vAlo chaThe ke sAtame guNaThANe hoya ane sAmA0ne chedo0 saMyata, navamAguNaThANA sudhI hoya mATe anaMtaguNa adhika che. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya saMyata vicAra // 14 // // 14 // ane yathAkhyAta saM0, upazAMta kaSAyI ane kSINakaSAyI hoy.|| ugaNIzamuM lezyAdvAra kahe che:-pahelA 4 saMyato salezyI che, yathAkhyAta saM0 salezyI ane alezyI paNa che. sAmAgne chedopa0 saMyatamA cha lezyA hoya, parihAra vi0 saMyatamAM pAchalanI 3 lezyA che ane sUkSma saMnne yathA0 saMyatamA 1 zukla lezyA cha / vIzamuM pariNAmadvAra kahe che:-sAmA0, chedopalne parihA. e3 saMyato, caDhatA pariNAmavAlA hoya, paDatA pariNAmavAlA ane sthirapariNAmavAlA paNa hoya, sUkSmasaMpa0 saMyaMta, caDatA pariNAmavAlo hoya, paDatA pariNAmavAlo hoya, paNa |sthira pariNAmavAlo na hoya. yathA0 saMyata, caDatA pariNAmavAlo hoya, sthirapariNAmavAlo hoya, paNa paDatA pariNAmavAlo na hoya. pahelA 4 saMyatonA pariNAmanI vRddhi, ja01 samamanI ane u. aMtarmuhartanI ane yathAkhyAta saM0nA parinI vRddhi, jalne u01 aMtarmuhartanI. pahelA 4saM nA pariNAmanI hInatA, ja.1 samayanIne u01 aMtamuM.nI. yathAsaM nAparinI hInatA nathI. pahelA 3 saMnA pariNAmanI sthiratA,ja01 samayanI ne u07 samayanI. sUkSma saM0 saMyatanAparinI sthiratA, nathI. yathAkhyAta saMbhnA parinI sthiratA, ja01 samayanI ne u0 dezeuNA kroDa pUrvanI. // ekavIzamuM baMdhadvAra kahe cha:-pahelA 3 saMyato,7 karma athavA 8 karma SAMce. sAta bAMdhe to Ayapya | sivAya 7 bAMdhe. sUkSma saM0saMyata, mohanIya ane AyuSya sivAya cha karma bAMdhe. yathA. saMyata, eka sAtAvedanIya 1 sUkSma saM0 vAlo zreNie car3hatA vardhamAna pariNAmavAlo hoya. ane zreNithI paDhatA hIyamAna pariNAmabAko avazya hoya che; paNa avasthita [ sthira .] pariNAmI na hoya, ROCKMANDAMAC4% Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta saMbata // 142 // vicAra // 142 // SASRAEBASAHASR pAMghe, athavA abaMdhaka paNa hoy|| pAvIzamuM vedana dvAra kahe cha:-pahelA 4 saMyato, ATha karmanA vedaka hoya, yathA-g khyAta saMmohanIya sivAya sAta karmano vedaka athavA ghanaghAtI karma sivAya cAra karmano vedaka ane eka sAtAnovedaka paNa hoy|| trevIzamu udIraNI dvAra kahe che:-prathamanA 3 saMyato, ATha, sAta ke cha karmanI udIraNA kare, 7nI kare to AyuSya sivAya, 6nI kare to vedanIya ne AyuSya sivAya udIraNA kare. sUkSma saMyata, cha athavA | pAMcanI udI0 kare, chanI kare to vedanIya ne AyuSya sivAya ane pAMcanI kare to be0 Ane mohanIya sivAya udI0kare.yathAkhyAta saM0,pAMcanI athavA benI kare to karmanI udI0kare, beto nAmaine gotranI ane anudIraka paNa hoy||coviishmuN upasaMpadadvAra kahe che:-sAmAyika saM0,caDe to chedopalne sUkSma saM.paNuM pAme ane paDe to asaMyama ke dezaviratipaNuM pAme. chedopa-saMyata, caDe to sAmA0,parihA. ane sUkSma saM0paNuM pAme ane paDe to asaMyama ke | dezaviratipaNuM pAme. parihA0saMyata, caDe to chedopa0paNuM pAme ane paDe to asaMyatapaNuM pAme. sUkSmasaM0saMyata, caDe, 2 vedana te udayAgata, 3 udayamA nahiM AvelA karmane, jIva svavIrSathI kheMcIne udayamA lAve te udIraNA, udIraNA bhane baMdha e bane jIvane AdhIna che ane udaya ne sattA e bane karmane AdhIna . 4 sAtamA guNaThANAdhI vedanIya ane AyuSyakarmanI udIraNA na hoya. 5 udIraNAnuM vizeSasvarUpa, 'kammapayaDI'mA he tyAM jovU. udIraNA kare nahiM te. . bhagavatIsUtramA 'ca' ke 'pada' e nadhI paNa 'tyAga' bhane 'svI kAra' zabda jovAmAM Ave ke te zabda yogya jaNAya che. 8 aSabhajinanA tIrthamAthI ajItanAthanA tIrthamA praveza karatAM chedo0 saMyata, sAmAyikaprApaNu pAme. 1 parivAravidhura pahelA-ThA jimanA pArAmA hoca, te tapa-kriyA pUraNa karIne punaH gacchAmA bhAve tyAre dopa0paNa hoya. paNa sAmA. 51OMOMOM Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya 143 // saMyata vicAra // 14 // to yathAkhyAtapaNuM pAme ane paDe to sAmA0, chedopake asaMyamapaNuM pAme. yathA0 saMyata, mokSamAM jAya, athavA | sUkSma saM0 ane asaMyamapaNuM pAme. pacIzama saMjJAdvAra kahe che:-sAmA0, chedopa0, parihA. e 3 saMyato saMjJA upayukta che ane nosaMjJA upayukta paNache.sUkSma saM0ane yathAkhyAta saM0,nosaMjJA upayukta ch|chviishmu AhArakadvA|ra kahe che:-prathamanA cAra saMyato, AhAraka che ane yathA0 saMyata, AhAraka ne anAhAraka paNa che. // satyAvI zamuM bhavadvAra kahe che:-sAmA0 ne chedopa0 saMyata, ja. 1 bhava kare ane u08 bhava kare. bAkInA 3 saMyato, ja. 1 bhava kare ane u03 bhava kare / aThAvIzamuM AkarSa dvAra kahe che:-eka bhava AzrayI sAmA0 ja01 vAra ane u0 pRthaktva zata (zo) vAra Ave. chedopa0 ja01 vAra ane u. vIza pRthaktvavAra Ave. parihA0 ja01 dhAra ane u0 3 vAra Ave. sUkSma saM0 ja0 1 vAra ane u04 vAra Ave. yathAkhyAta. ja01 vAra ane u. 2 vAra yaka cA0 na hoya, sAmA0 cAritravAlAne parihA.paNuM hotuMja nathI kAraNa? parihA. cAritravAlA chaTThA-sAtamA guNa* sudhIja hoya he. prathamanA meM cAritra, navamA guNa0 sudhI hoya che. parihAne sUkSma saM0nI prApti yatI nathI. parihAravizuddhaka, marIne deva thAya mATe paDatA te asaMyamapaNuM pAme. , jJAnopayogavAlA. 2 AkarSa=cAritranA pariNAma athavA punargrahaNa, eTale jema gAya pANI pItAM dacakA bhare hai, arthAt pANIne mukhathI khece ke pachI balI svalpa samaya pachI seMce che; tema cAritranA je pariNAma hoya tene choDI pharIthI te pariNAmarnu prahaNa karatuM te paNa AkarSa kaddevAya che, jema ke eka bhavamAM zata pRthaktvavAra Ave ema samajavU. 3 eka bhavamA upazamazreNi devAra Ave tyAre caDhatAM ne paDhatAM sUkSma saM04 bAra Ave. 4 yathAkhyAtapaNu, zregie caDhatA hoya mATe be vAra Ave. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 144 // Ave. have aneka bhava AzrayI kahe che:- sAmA0 ja0 2 vAra ane u0 pRthaktva hajAravAra Ave chedopa0 ja0 2 vAra ane u0 navaseM upara ane 1 hajAranI aMdara Ave. parihA0 ja0 2 vAra ane u0 7 vAra Ave. sUkSma saM0 ja0 2 vAra ane u0 9 vAra Ave yathA0 ja0 2 vAra ane u0 5 vAra Ave Ave / ugaNatrIzamuM sthitatidvAra kahe che:- eka jIvaAzrayI sAmA0ne chedopa0 saMyatanI sthiti, ja0 1 samayanI ane u0 dezeuNI kroDa pUrvanI. parihA0 saMyatanI sthiti, ja0 1 samayanI ane u0 29 varSa nyUna kroDa pUrvanI. sUkSma saM0 saMyatanI sthiti ja0 1 samayanI ane u0 aMtarmuhUrtanI. yathA0 saMyatanI sthiti, ja0 1 samayanI ane u0 dezeuNA kroDapUrvanI. have ghaNA jIva AzrayI kahe che:- sAmA0 saMyatonI sthiti, sarvakAlanI. chedopa saMyatonI sthiti, ja0 250 varSanI ane u0 50 lAkha kroDasAgaropamanI. parihA0 saMyatonI sthiti ja0 deze uNI baso varSanI ane u0 deze uNI ve kroDa pUrvanI. sUkSma saM saMyatonI sthiti, ja0 1 samayanIM ane u0 aMtarmuhUrtanI. yathA0 saMyatonI sthiti, sarvakAlaMnI // trIzamuM aMtaradvAra kahe che:-eka jIva AzrayI pAMce saMyatonuM ( pratyekanuM ) aMtara, ja0 1 aMtarmuhUrta nuM ane u0 dezeuNA arddhapudgalaparAvarttakAlanaM. have ghaNA jIva AzrayI kahe che:- sAmA0 saMyatonuM aMtara nathI. 2 ghaNA bhava AzrayI upa zreNi 4 bAra Ave te apekSAye AThavAra ane ekavAra kSapaka zreNie caDhatA sUkSma saM0 Ave mATe navavAra kasuM. ghaNA bhavaAzrayI yathAkhyA0 ne Upa0 zreNi cAravAra Ave te caDhatAM 4 vAra yathAsthA0 bhane kSapaka zreNi prakavAra Aye te apekSAe ekavAra yathAkhyAta Ave mATe u0 5 vAra kahela che. 3 dezeDaNI, te ATha varSa bhoDI. te ja0 bhane u0 sthiti banemAM jANavuM [ bhagavatI vRddhi ] saMyata vicAra // 144 // Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyata vicAra // 145 // kAraNa ? mahAvidehamAM hamezAM hoya. chedopa0 saMyatonu aMtara, 63 hajAra varSanu ane u0 18 koDAkoTI sAgaranuM. siddhAMta- parihA. saMyatonuM aMtara, ja0 84 ha0 varSatuM ane u018 koDAkoDI sAnu. sUkSma saM0 saMyatonuM aMtara, ja.1 rahasya samayanu ane u0 cha mAsamuM. yathA0 saMyatonuM aMtara nathI / ekatrIzamuM samudghAta dvAra kahe cheH-sAmA0 ne chedopa0 // 145 // saMyatane kevala samu0 sivAya cha samudghAta hoya. parihA0 saMyatane pahelI 3 samu. hoya. sUkSma saM0 saMyatane eke samu0 na hoya. yathA saMyatane 1 kevala samu. hoya. // batrIzamuM kSetradvAra kahe chaH-prathamanA 4 saMyato, lokanA asaMkhyAtamA bhAgamA hoya. yathA0 saMyata, lokanA asaMkhyAtame bhAge hoya, ghaNA asaMkhyAta bhAgomAM hoya ane saMpUrNa lokamAM paNa hoya. teMtrIzamuM sparzanAdvAra kahe cha:-te kSetradvAranI jema jaannvuu|cotriismuNbhaavhaar kahe che: pahelA 4 saMyato, kSayopazabhAve hoya. yathA0 saMyata, upazama athavA kSAyaka bhAve hoya. // pAMtrIzamuM parimANa-12 4dvAra kahe chaH-pratipadyamAna-(cAlu vartamAnakAlamAM saMyatapaNuM svIkAra karanAra) sAmA0 saMyata, te kadAca hoya ane na paNa hoya, jo hoya to ja01-2-3 ane u0 pRthaktva hajAra hoya. chedopa0 ne parihA. saMyata, jo hoya to ja0 1-2-3 ane u0 pRthaktva so. sUkSma saM0 saMyata, jo hoya to ja01-2-3 ane u0162 (te 108 kSapaka ane 54 upazAmaka malIne) hoya. yathA saMyata, sUkSma saMnI jema che. have pUrva pratipanna-(bhUtakAlamAM svIkArela) 4 te AzrayI, ja jo hoya to sAmA0 saMyato. pRthaktva hajAra kroDa ane u0pRthaktva hakroDa chedopa0saMyato, ja0 ARSACKASSEASON Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta | pRthaktva zata kroDa ane u. pR0 zatakroDa. parihA. saMyato, ja0 1-2-3 ane u0pR0 hajAra sakSma saM0 saMyato, ja01-2-3 ane u0 pR0 zata. yathA0 saMyato, ja0 pR0 kroDa ane u0pR0 kroDa hoy|| chatrIzamuM alpabahutvadvAra kahe cheH-sarvathI thoDA sUkSma saM0 saMgato, tethI parihA. saMyato, saMkhyAtaguNA. tethI yathA. saMyato, saMkhyA0 tethI chedopa0 saMyato, saMkhyA tethI sAmA0 saMyato saMkhyAtaguNA. iti saMyata (saMjayA) samApta. padravya vicAra // 146 // // 146 // atha SaTnadravya vicAra-pariNAmi jIva muttA, sapa esA ega khitta kariyAya; niccaM kAraNa kattA, savvagaya iyara appavese // 1 // A gAthAno zabdArtha kahe che:-padvyamAM pariNAmI ane apariNAmI, jIva ne ajIva | murtta ane amurta, sapradezI ne apradezI, eka ane aneka, kSetra ane kSetrI, sakriya ne akriya, nitya ne anitya, kAraNa ne akAraNa, kartA ane akartA, sarvagata ne asarvagata, kayA kayA dravyo che ? have vistAra ruci ziSya, gurudevaneM paMcAga namana karI pUche che ke he bhagavAna ! SadravyamAM pariNAmi dravya vagere keTalA dravyo che?. gurumahArAja 1 pUrva pratipanna chedopa0 saMyato ja0 pade pRthaktva zata kroDa, te vicAraNIya che. kAraNa ? A kAle to bahu arUpa hoya. temaja pAMcamA lA ArAne viSe paNa bahuja alpa hoya, ja0 parimANa to pahelA tIrthakarane samaye saMbhave. pAMcamA ArAne chaDe daza kSetranA malIne bIza hoya. 'sUtrasya | vicitrAgatiH' tattvaM kevali gamyaM sAmAyika ane yathAzyAta saMyato, e bane hamezAM hoya ane zeSa 3 [ chedo0, parihA0 sUkSma saM0 ] kyAreka hoya ane na paNa hoya. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SHARE- la kahe che, he AyuSman suziSya ! sAMbhaLa. nizcaya nayathI Sadravyo, potapotAnAmAM pariNamI rahyA che. guNa-paryA-18| siddhAMta yAyanI pariNati rupe chae dradhya pariNAmI he ane vyavahAranayathI. jIva dravya ne pudgala dravya e banne vibhAva pari. Sadravya rahasya | NAmI che ane zeSa 4 dravya (dharmAstikAyAdi), vibhAva bhAvanI apekSAe apariNAmI che. cha dravyamAM eka jIva vicAra // 147 // || dravya te jIva che ane pAMca dravyo ajIva che. cha dravyamA eka pudgala dravya, mUrta (rUpI) che ane pAMca dravyo // 147 // | amUrta cha. cha dravyamAM dharmAstikAyAdi pAMca dravyo sapradezI che ane eka kAla dravya apradezI che; kAraNa ? eka | sAmAyika kAla che. have dharmAstikAya ne ardhAstikAya dravya, asaMkhyAta pradezI che. AkAzAstikAya dravya, (lokAloka pramANa ) anaMta pradezI che. eka jIva dravya asaMkhyAta pradezI che, tevA anaMta jIvo che. pudgala dravya, eka paramANuthI mAMDI dvi pradezI tri pradezI yAvat anaMta pradezI che. cha dravyamAM dharmAstikAyAdi 3 dravyo, ekeka dravya che ane jIva, pudgala ane kAla, e 3 dravyo aneka che. kAraNa? jIvo, pudgalo ane samayo anaMta che mATe. cha dravyomA eka AkAza dravya, kSetra (AdhArabhUta ) che ane zeSa pAMca dravyo, kSetrI (Adheya) che. cha |e dravyo nizcayanayathI sakriya che. dharmAstikAya dra0, calana-sahAyarupa kriyA kare che, adharmAsti0dra0, sthira 1 kAladravya, vartamAna kAlIna eka samaya che, bhUtakAla vinazvara ke ane anAgatakAla anutpanna ke. eTale kAlane pradezo [samayo]no sabaMdha | nathI. bhUtakAlanA anaMta samayone kAladravya tarIke uttarAdhyayanasUtramA :vivakSA kahI he. pradezo samayo sabaMdha na hovAthI kAladravya aupacArika che. 2 AdhAra kSetramA rahenAra te Adheya kahevAya. kara Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 148 // padravya vicAra // 148 // * SHARABASE sahAyarupa kriyA kare che, AkAzAsti. dra0, avagAha-dAnarupakriyA kare che, kAla dra0 vartanArupa kriyA kare che, pudgala dra0, pUraNa-galanarupa kriyA kare che ane jIvadra, upayogarUpa kriyA kare che vyavahAranayathI jIva ane pudgaladra0, sadAsakriya che. nizcayanayathI chae dravyo, nitya che, kAraNa? mUla dravyanI apekSAe dhUva che. dravyo potAnA svarupane kohakAle choDato nathI paNa utpAda-vyaya vaDe anitya che. have vyavahAra nayathI jIva ane pudgaladra, anitya che ane zeSa 4 dravyo nitya che. joke utpAda, vyaya ane dhRvapaNe sarva dravyo pariName che; tathApi dharmAsti0, adharmAsti. AkAzAsti. ane kAla, e 4 dravyo sadA avasthita (sthira) hovAthI nitya che. cha dravyomA eka jIva dravya akAraNa che ane zeSa pAMca dravyo kAraNa (sAdhanarupa ) che. kema ke e pAMce dravyo jIva dravyane upabhogamAM Ave che-sAdhanarupa thAya che. te A pramANe-dharmAsti0, jIvane gati karavAmAM adharmAsti sthira rahevAmAM ane| AkAzAsti avakAza ApavAmAM sahAya kare che. temaja zubhavarNAdi viziSTa pudgala, jIvane upabhogamAM Ave che ane kAla,bAla yauvanAdi avasthA Ape che.va LI anAdi saMsArI jIvanI bhavasthiti,paripakka thaye chate aMtarmuhUrta kAlamAM sarva karmano kSaya karI muktimAM jAya tyAM siddhAvasthAmAM paNa anaMtakAla paryaMta jIva Atmika avyAvAdha anaMta sukha vilase che mATe kAladravya paNa jIvane upabhogamAM Ave che. paNa eka jIvadravya, koI anya dravyone upabhogamA Avato nathI mATe jIvadravya, akAraNa che. chae dravyo nizcayanayathI kA che, kAraNa ? sarva dravyo, Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta padvya vicAra rahasya // 149 // // 149 // Gong Zhong Zhong Zhong Zhong %%%Ling %*%*%Jiao &ApotapotAnA svabhAvanA kartA che. vyavahAranayathI eka jIvadravya kartA che ane zeSa pAMca dravyo akartA che. kAraNa? jIvadravyanA asaMkhyAta pradezonu cakra, eka sAmaTuM phare cha; arthAt badhA pradezo malIne (eka piMDarUpe) kAma kare che. zeSa pAMca jaDadravyonA pradezonI pravRtti, samuhAtmaka nathI paNa jUdI nadI che; mATe pAMce dravyo akartA che. cha dravyomA eka AkAzadra0, sarvavyApI che-lokAloka vyApaka che ane zeSa pAMca dravyo asarvagata (loka mAtra vyApI che, joke chae dravyo eka kSetramA sAthe rahe che. to paNa koi dravya potAthI bhinna dravyamA bhaLI | |jato nathI; arthAt potArnu mUla svarUpa choDI ne anya dravyarUpe pariName nahiM. have lakSaNAdi bhedathI Sadravyona varNana karavAmAM Ave cheH-1 dharmAsti dra0, kone kahIe ? gatimAn jIva ane padgala ne mInane nIranI jema sahAya karavAno je svabhAva te 'dharma' pradezo te 'asti' ane teno samuha te 'kAya' tene 'dhamAstikAya' kahIe. emaja sthitimAna jIva-pudgalane sthira thavAmAM vRkSanI chAyAnI jema sahAya karanAra te 'adharmAstikAya. jIvapudgalane avakAza ApavAmAM bhItamAM khIlInI jema sahAya karanAra te 'AkAzAstikAya.' dIpakanI jema svapara prakAzaka jJAnavAn te 'jIvAstikAya.'paramANuM ane dvipradezathI yAvat anaMta pradezAtmaka te 'pudagalAstikAya' " pAMca dravyo 'astikAya' kahevAya che ane kAlanA pradeza na hovAthI te 'astikAya' na kahevAya. have padvyanA guNa-paryAya kahe che:-1 dhamAsti nA 4 guNaH-1 arUpI,2 acetana,3 akriya 4 calana sahAya ane paryAya paNa 4 2 parasaMyogathI vibhAvano kA che. 3 asti ne kAyano artha pUrvavat jAgavo. paramANumA paNa skaMdhanI yogyatA hai. 5 daraka igyatA cAra guNamA je chello guNa che te asAdhAraNa [mukhya guNa che. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2- 1 skaMdha, 2 deza, 3 pradeza, 4 agurulaghu. adharmAnA 4 guNa-1 aru0, 2 ace0 3 akri0, ane sthira sahAya | siddhAMta- IR ane paryAya paNa 4 pUrvavat. AkAzAsti nA 4 guNa-1 aru0, 2 ace0, 3 akri0, 5 avakAzadAna. paryAya 4 pUrvavat kAlanA 4 guNa-1 aru0, 2 ace0, 3 akri0, 4 vartanA ane 4 paryAya-1 atIta, 2 vartamAna, 3 anaa||150|| gata, 4 agurulaghu. pudgalAsti nA 4 guNa-1 rupI, 2 acaitanya, sakriya, 4 puraNa-galana ane paryAya paNa 4 te 1 skaMdha, 2 deza, 3 pradeza, 4 agurulaghu, athavA bIjA paNa 4 payAyo che-1 varNa, 2 gaMdha, 3 rasa, 4 sparza. jIvanA 5 guNa-1 anaMtajJAna, 2 anaMtadarzana, anaMtasukha ( cAritra), 4 anaMtavIrya ( zakti ). paryAya paNa 4 te padavya vicAra | // 150 // % % 2 kAlavyanA paryAyo, aupacArika che, kAraNa ? nizcayanayathI paMcAstikAyanI 'vartanA tejakAla ane vyavahAranayathI samaya, AvalikAdilakSaNakAla che. 3 varNAdi cAra e punalambanA guNo ke ane eka guNa kAlatvAdika payAyo ke. chatAM paNa varNAdine paryAya kahevAcaM kAraNa ke paryAyanA be prakAra che, chatI paryAya bhane sAmarthya paryAya, chatI pa0 te guNa ane sAmarthyapa0 te eka guNakAlavAdi. siddhAMtamAM dravyArthika ane paryAyArthika ebe naya kahela che; paNa guNArthika naya kyAya nathI, mATe saMjhepa vyAkhyAthI guNa-paryAya abheda cha bhane vistRta vyAkhyA e kathaMcit bheda che. | tethI sUtramA kevala jJAnAdi guNone kevalaparyAya, cAritraparyAya kahevAmAM Avela che. valI sahabhAvI te guNa ane kramabhAvI te paryAya kahela ke. varNAdi guNo, sadA dravyanA sahabhAvI che ane eka guNakAlatvAdi paryAyo kramabhAvI che. 4 jIvanA mUla " bhAva prANa anaMtajJAnAdi che. paNa karmanI upAdhithI anaMta jJAnane badale ucchavAsa prANa, darzanane badale indriyamANa, sukha [cAritra]ne badale AyuSya prANa ane vIryane badale yogabala prANa. A cAra nakalI prANa dareka jIvane hoya che, tenA 10 bheda thAya che; te 10mAMthI mUla 4 dravyaprANa, jIvana bAjha lakSaNa che. jIvanuM vizeSa [mukhya] lakSaNa jJAna ke ane zvAsocchavAsa bAjha mukhya lakSaNa che. darzana, jIvanuM sAmAnya ru. ke tema indriya jIvanu bAhya sA * la. che. anaMta cAritra Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % padravya vicAra // 15 // % gaMdha, 4 saNa,2 gaMdha, rasa % % tamadezI gaMdha, 6 rasa F1 avyAyAdha, 2 anavagAha, 3 amUrtta, 4 agurulaghu. have pudgalano vizeSa vicAra kahe che-eka paramANumA 1 siddhAMta- varNa, 1 gaMdha, 1 rasa ane 2 sparza hoya. be paramANu male tyAre dvipradezI skaMdha thAya, temA 2 varNa, 2 gaMdha, 2 rasa rahasya ane 4 sparza hoya. traNa paramANu male tyAre tripradezI skaMdha thAya, temAM3 varNa,2 gaMdha,3 rasa ane 4 sparza hoya. // 15 // cAra paramANu malavAthI catuSpadezI skaMdha thAya temAM 4 varNa, 2 gaMdha, 4 rasa ane 4 sparza hoya. pAMca paramANu |malavAthI paMca pradezI thAya, temAM 5 varNa, 2 gaMdha, 5 rasa ane 4 sparza hoya. evI rIte ekeka paramANu vadhAratAM yAvat saMkhyAtapradezI, asaMkhyAtapradezI ane anaMtapradezI skaMdha thAya. e anaMta pradezI skaMdhanI vargaNA, koipaNa jIvane grahaNa yogya na thAya. arthAt te vargaNA ne jIva, grahaNa na karI zake. tyAre kai vargaNA grahaNa karavAne yogya thAya? te kahe che-abhavya jIvathI anaMtaguNA ane siddhanA anaMtame bhAge paramANuo ekaThA maLe, tyAre audArika zarIrapaNe grahaNa karavA yogya vargaNA thAya. tethI ekeka paramANu adhika anaMta vargaNA, audArika zarIrapaNe grahaNa karavAyogya che. jaghanya grahaNa karavA yogya vargaNAthI utkRSTa grahaNa yogya vargaNA, anaMtabhAga adhika jANavI. pachI grahaNa na karavA yogya anaMta vargaNAo che. audArika zarIrapaNe grahaNa karavA yogya je utkRSTa vargaNA tethI siddhanA anaMtame bhAge ane abhavyathI anaMtaguNA paramANuo, vaLI maLe tyAre te vargaNA | [sukha che. tema jIvane AyuSya prANa bAhya susvarupa che, ane jIva anaMta zaktimAn che tema bAhyataH yogavIryavAlo che, ema jANavU. 2 zIta, uSNa, snigdha ane rukSa e cAra sparzamAthI avirodhI be sparza hoya bAkInA guru-laghu vagere na hoya. 3 ahiM aneka bhAgA thAya che. % % % % % Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta // 15 // Sadravya vicAra // 152 // cakreya zarIrapaNe grahaNa karavA yogya thAya. tethI anaMtaguNA paramANuo maLe tyAre te vargaNA, AhArakazarIrapaNe grahaNa karavA yogya thAya. tethI anaMtaguNA paramANuo male tyAre te vargaNA, tejasa zarIrapaNe grahaNa karavA yogya thAya, pachI bhASA vargaNA, zvAsocchavAsa vargaNA manovargaNA ane kArmaNavargaNA jANavI. e pratyaka vargaNA, ekekathI anaMtaguNI (pUrvokta abhavyathI anaMnaguNa paramANunI) che. tenI vacamAnI anaMta vargaNAo, grahaNa karavA yogya nathI. sarva jaghanya grahaNa karavA yogya vargaNAdhI ekeka paramANu adhika yAvat anaMta bhAgAdhika anaMta| vargaNAo che. e ATe vargaNAo anukrame anaMtaguNI ane sUkSmaparamANuonI banelI hovAthI aMgulanA asaMkhyAtame bhAge hIna hIna avagAhanAvALI che. temAM pahelI 4 vargaNAo, bAdara gurulaghu pariNAmavAlI hovAthI 5 varNa, 2 gaMdha, 5 rasa ane 8 sparza, ema 20 guNavAlI hoya che ane bAkInI cAra vargaNAo sUkSma agurulaghu pariNAmavAlI hovAthI 5 varNa, 2 gaMdha, 5 rasa ane 4 sparza, e 16 guNavAlI hoya che. have Sadravyarnu svarUpa, ATha pakSathI kahe che te ATha pakSanA nAma-1 nitya, 2 anitya, 3 eka, 4 aneka, 5 sat, 6 asa t , 7 vaktavya ane 8 avaktavya, dharmAsti. ane adharmAsti nA 4 guNa ane eka (lokapramAga) skaMdhaparyAya nitya cha, zeSa 3 paryAya anitya che. AkAzAsti nA 4 guNa ane eka (lokAloka pramANa) skaMdhaparyAya nitya cha, zeSa 3 paryAya anitya che. kAlanA 4 guNa nitya che ane4 paryAya anitya che. pudgalAnA 4 guNa nitya che ane 4 paryAya anitya che. 2 vargaNAno vicAra bahuja gahana cha jijJAsu e vizeSAvazyaka ne paMcama karmamandhane avalokayu, RA Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 153 // jIvAsti nA 4 guNa, 3 paryAya nitya che ane eka agurulaghupa0 anitya che. e rIte nitya-anitya ve pakSa kathA. have eka-aneka pakSa kahe che:-dharmAsti ane adharmAsti no (loka pramANa) skaMdha ekache ane guNa anaMta che, paryAya anaMta hai; pradeza asaMkhyAta che tethI aneka paNa che. AkAzAsti no (lokAloka pramANa) skaMdha eka che ane guNa, paryAya ane pradeza anaMta che; mATe aneka paNa che. kAladravyano vartanArUpa guNa eka che ane guNa-paryAya anaMta che; kemake samayo anaMtA che. atIta kAlanA anaMta samayo gayA, anAgata kAlanA anaMta samayo Avaze ane vartamAna kAlano mAtra ekaja samaya che; tethI aneka paNa che. pudgalAnnA paramANuo anaMta che, ekeka paramANumAM anaMta guNa- paryAyo che tethI aneka che ane sarva paramANuomAM pudgalapeNuM ekaja che mATe eka che jIvAsti0 dravya, anaMta che, guNa- paryAyo anaMta che ane ekeka jIvanA pradezo asaMkhyAta che tethI aneka che ane sarva jIvomAM jIvapazuM ekaja che mATe eka che. have sat asat pakSa kahe cheH-chae dravyo, svadravya svakSetra svakAla ane svabhAvapaNe sat ( chatA=astirupa ) che ane paradravya-parakSetra parakAla ane parabhAvapaNe asat (achatA = nAstirUpa) che, chae dravyanA svadravyAdika kahe che ? dharmAsti no svadravya, te mUlaguNa calaNa-sahAya vagere guNono samudAyarUpa. svakSetra, te dravyanuM avagAhapaNu (pradezonuMmAna), te asaMkhyAta pradezapramANa che. svakAla, te vartanA-aguru laghunI SaTguNahAni vRddhirupa che. svabhAva, te potAnA guNa paryAyanI pariNatie pariNamanarUpa. adharmAsti no svadravya, 2 'put'=pUraNa dhanuM ane'gala' = ghaTavaM, e vyutpati artha che: arthAt pudgalamAM 'vadha ghaTa' thavArupa dharma che. bIjA dravyomAM hAni-vRddhi nathI. Sadravya vicAra // 153 // Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R siddhAMtarahasya // 154 // EASERE mUlaguNa sthira sahAyAdiguNa-samudAyarupa. AkAzAsti no svadravya, mulaguNa avakAzadAna pramukhaguNasamudAyarupa. kAlano svadravya, vartanAdi guNa-mamudAyarupa. pudgalAno svadravya, te mulaguNa puraNa, padravya galanAdi guNa-samudAyarUpa. jIvAsti no svadravya, te mUlaguNa upayoga pramukhaguNa-samudAyarupa. svakSetra, vicAra // 154 // te dravyanuM avagAhapaNuM (pradezamAna). te dharmAsti. ane adharmAsti0 e be dravyano svakSetra, asaMkhyAta pradeza che ane AkAzAsti nu svakSetra, anaMta pradeza che. kAladravyarnu svakSetra, samaya che. pudgala dravyanuM svakSetra, eka paramANu evA anaMtA paramANuoche. jIva dravyarnu svakSetra, asaMkhyAta pradezache. svakAla, te pota| potAnA dravyamA agurulaghuno, SadguNahAni vRddhirupache. svabhAva, te potapotAnA guNa-paryAyanI pariNatie sarva dravyo pariNameche. ema dareka dravyamA potAnA svadravyAdi 4 bolache; paNa bIjA dravyanA 4 bola nathI. mATe svadravyAdikathI sat ane paradravyAdikathI asatche. have vaktavya ane avaktavya pakSa kaheche:-vaktavya te vacanathI * kahevA yogya, chae dravyomA anaMtaguNa-paryAyache ane avaktavya te vacanathI na kahI zakAya, tevA anaMtaguNaparyAyo che. je vaktavyache tethI avaktavya anaMtaguNA che; te sarva bhAvo kevalIprabhue dIThA, tene anaMtameM bhAge prarupyA ane tenA anaMtameM bhAge gaNadhara mahArAje sUtrarupe guMthyAche; tenA asaMkhyAtameM bhAge vartamAnakAlamAM Agamo rahyAche. e ATha pakSo kahyA. have nityAnitya pakSanI-caubhaMgI kaheche:-jenI Adi nathI ane aMta paNa 1 jeTalA kSetramA dravya avagAhI nai rahe te svakSetra, 2 sat-asat pakSadhI saptabhagI thAya ke. RSS Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya / / 155 / / nathI te 'anAdianaMta' pahelo bhAMgo. jenI Adi nayI paNa aMtache te 'anAdisAMta' bIjo bhAMgo. jenI Adiche ane aMta paNa te 'sAdisAMta' bIjo bhAMgo. jenI Adi che ane aMta nathI te 'sAdianaMta' cotho bhAMgo che. dharmAsti adharmAsti ane AkAzAsti0 e 3 dravyanA cAraguNa tathA skaMdha, anAdi anaMta bhAMgeche ane deza, | pradeza ne agurulaghu, e 3 sAdisAMta bhAMge che. siddhanA jIvamAM je dharmAsti kAyAdika gaNanA pradazo rahelA che; te pradezonI apekSAe sAdi anaMta bhAMge che. pudgala dravyanA 4 guNo, anAdianaMta che. jIva- pudgalano saMbaMdha, abhavyane AzrayI anAdianaMta bhAMge che ane bhavya jIvane AzrayI anAdi sAMta bhAMgeche. pudgalano skaMdha, sAdisAMta bhAMgeche. kAlanA 4 guNa, anAdianaMta bhAMgeche. paryAyomAM atItakAla, anAdisAMta bhAMgele. vartamAnakAla, sAdi sAMta bhAMgeche ane anAgatakAla, sAdi anaMta bhAMgeche. kAladravyanuM svarupa aupacArika jANavuM. jIva dravyanA 4 guNa, anAdi anaMtache. abhavya jIvane karmano saMbaMdha anAdi anaMtache. bhavya jIvane karmano saMbaMdha, anAdisAMtache kAraNa ? karma anAdi (pravAharUpathI) che, tathApi kyAreka paNa karmano aMta Avaze arthAt nAza thaze mATe sAMta (aMtasahita) che. narakAdika gatinA je bhava karavA, te sAdisAMta bhAMgeche ane jIvane siddhapaNu te anAdianaMtache SadravyanuM saMkSipta vicAra samApta. 2 panavaNA, uttarAdhyayanAdisUtro ane tattvArtha sUtramAM kAlane upacArika kahelache. vyavahAranayathI kAladravyache, te samaya AvalikAdirUpa kAlasamayakSetra (aDhIdvIpa) mAM che. nizcayanayathI kAla, paryAya dravya dravyamI vartanAneja kAladravyano upacAra karelache, keTalAka AcAryoM kAlane mukhyadravya mAneche bhane keTalAka kAlane upacArathI mAne ke, Sadravya vicAra / / 155 / / Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 156 // have bahirAdi 3 AtmAnuM svarupa kahe chaH-1 bahirAtmA, 2 aMtarAtmA ane 3 paramAtmA. bahirAtmAnuM svarupakahe cha je jIva tana, dhana, svajana, karma pramukha sarva pudgalika paravastune potAnI mAne vaLIvahirAdi3 zarIrAdika te huM ane svajanAdika te mArA evI pariNatie varte, te bahirAtmA kahevAya. doharo-pudgalazu rAto AtmAnuM rahe, jANe eha nidhAna; tasa lAbhe lobhyo rahe, bahirAtama abhidhAna // 1 // bahirAtmA, prathamaguNasthAnathI yAvat varupakahecha trIjA guNaThANA sudhI hoya. aMtarAtmAnuM svarupaH-doharo-pudgala khalasaMgI pare, seve avasara dekha; tanu azaktajyu // 156 // |lakaDI, jJAna bheda pada lekha // 1 // je jIva, pudgalanA sabaMdhane durjananA saMga jevo mAne, paNa na chUTake pudgalano saMga kare te paNa sAkSI mAtra rahe temAM Asakta na thAya. jema azakta mANasa, lAcArIthI lAkaDI rAkhe paNa manamAM zaramAya. jo huM sazakta thA to lAkaDIne choDI dauM, ema samyak jJAna vaDe vicArIne AtmA ane pudgalane sarvathA jUdA jANe, aMtaraMga udAsIna pariNamI hoya. pApakarma karatAM bahu bhaya rAkhe ane sva AtmAne paramAsmA samAna jANI tene pragaTa karavAnI rucivALo te aMtarAtmA kahevAya. te cothA guNasthAnathI bAramA guNaThANA sudhI hoya. paramAtmAnu svarupaH-doharo pyAro Apa svarupa meM, nyAro pudgala khela; so paramAtmA jAnIe, nahi jasa bhavako mela // 1 // AtmasvarupamA magna-jJAna darzanabhAM akhaMDa upayoga hoya-ane pudgalanA prapaMcathI bhinna rahI ghanaghAtI karmamalane dUra karIne aghAtI karmane dUra karanAra te paramAtmA kahevAya. te teramA-caudamA guNaThANe ane siddhAM hoya. have jIvana svarupa, aneka lakSaNothI kahe che:-voharo-samatA ramatA urkhetA, jJAyakatA sukha Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 157 // padravya vicAra ||157 // bhAsa, vedakatA caitanyatA, e saba jIva-vilAsa // 2 // AtmA, 'samatA' nAmanA lakSaNa vaDe yukta che. vartamAna mamaye asaMkhyAta pradezAtmaka je caitanya sthiti, AtmAnI che te bhUtakAlanA anaMta mamayamA hatI ane anaMta bhavipyakAlamAM paNa ez2a sthiti rahevAnI. jemAM vadha-ghaTa thavAnuM nathI te 'samatA'-samapaNuM te jenuM lakSaNa cha-te jIva che. vRkSAdi, pazu, pakSI ane manuSya pramukhane viSe je kAMDa ramaNIyapaNuM jaNAya che, athavA jenA vaDe te sarva | (vRkSAdi), pragaTa sphurtivALA-suMdarapaNA sahita dekhAya-che te ramaNIyapaNuM-'ramatA' che lakSaNa jenuM te jIva padArtha he. koipaNa jANakAra, potAnA avidyamAnapaNe koipaNa vastune jANe pa banavA yogya nathI. prathama potAna (A- tmAnu) vidyamAna (asti) paNuM ghaTe che ane koipaNa padArthay grahaNa, ke tyAgAdi karavAmAM poteja kAraNa cha. ebo je sabaMdhI prathama rahenAro je padArtha te jIva cha;-tene gauNa karI koieNa kAMDa jANavA mAge to te banavaM azakya che. mATe teja mukhya hoya to sarva kArya zakya che. evo je pragaTa 'urdhvatA' dharma, te jene viSe le te jIva cha. athavA eka mamayamAM namazreNIe urdhvagati karI mokSa pahoMce evo utA dharma (svabhAva) vALo jIva che. pratyakSa evA jaDa padArtho ane cetana, te je lakSaNe karI bhinna paDe che te lakSaNa jIvana 'jAyakapaNu' cha. koipaNa samaye jJAyaka sivAya 'A jIva che A jaDa cha,' ema koipaNa anubhavI zake nahi ane jJAyakapaNuM jIva vinA bIjA koipaNa padArthamAM saMbhavI zakeja nahiM. mATe jemA 'jJAyakapaNuM che te jIva che. zabdAdi viSayomA athavA samAdhi Adi joga sabaMdhI sthitimAM sukha saMbhave che-jaNAya che, tenuM pRthakraNa (bhinnabhinna) karI jotAM chevaTe Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 158 / / te sarvane viSe sukhanuM kAraNa ekaja jIva padArtha saMbhave che; kAraNa ? jIvanA avyAbAdha Atmika sukhano 'bhAsa' tyAMpaNa thAya che vastutaH zabdAdimAM sukha nathI ane sukha panuM lakSaNa paNa nathI. mATe tIrthaMkara deve 'sukhabhAsa' (sukhanuM spaSTa thavuM) te jIvanuM lakSaNa kahela che. A khATuM che, A madhura che, huM A sthitimAM chu, huM sukhI chu, duHkhI chu A vagere je vedana (jJAna) = anubhavapaNuM, te jo koimAM paNa hoya to te kevala A jIva padArthane viSe che. arthAt 'vedakapaNuM' e jIvanuM lakSaNa che. anaMta anaMta koTI tejasvI dIpaka, maNi, caMdra, sUryAdikanI kAMti, jenA prakAza vinA pragaTavA samartha nathI. arthAt je padArthanA prakAzakane viSe caitanyapaNAthI te padArthoM jANyA jAya che, te pradArtho prakAza pAme che; spaSTa bhAse che te je koi che te jIva che. mATe nirAbAdha prakAzamAna caitanya te jIvanuM lakSaNa che. e pUrvokta lakSaNo-vilAso jIvanA che. have ATha prakAranA AtmAnuM svarupa kahe che:- 1 dravyAtmA, te asaMkhyAta pradezI, je bahirAtmabhAve pariNamyo te bahirAtmA, aMtarAtma-pariNatie pariNamyo te aMtarAtmA ane paragAtmabhAve pariNamyo te paramAtmA. 2 kaSAyAtmA, te nizcaya ane vyavahAra naye bahirAtmAja kahIe. 3 yogAtmA, te nizcaya nayathI bahirAtmA ane vyavahAra naye zuddha yoga te aMtarAtmA, azuddha yoga te bahirAtmA. 4. upayogAtmAmA pahelA cAra jJAnano upayoga te aMtarAtmA ane kevalajJAnano upayoga te paramAtmA. traNa 2. jJAna- darzana bhane upayogamAM zuM vizeSapaNuM ke ? uttara- jJAnadarzana se labdhi ane upayogarupa ke upayoga te upayuktakAle hoya. jema chadmasthano upayoga, aMtarmuhurte parAvartana pAne che, paNa virUpe hoya che, jJAna, darzana bane eka sAtha hoya che paNa baneno upayoga eka kAle na hoya; kevalIne paNa upayoga, samayAMtara hoya che. Sadravya vicAra // 158 // Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 159 // darzanano upayoga te azuddha pariNatie bahirAtmA, ana zuddha pariNatie aMtarAtmA. kevaladarzanano upayoga te paramAtmA. traNa ajJAnano upayoga te bahirAtmA. 5 jJAnAtmA ane 6 darzana AtmAnuM svarupaH-upayogAtmA pApadvya pramANe jANavU.7 cAritrAtmAmA sAmAyikAdi cAra cAritra ane viratipaNuM. e pAMca kSAyopazamika bhAve vicAra // 159 // | aMtarAtmA, yathAkhyAta cA0, chadmastha-AzrayI aMtarAtmA ane kevalI-AzrayI paramAtmA.8 vIryAtmAmAM | | bAlavIryanI pariNatie (mithyAtvI) bahirAtmA ane samakItI aMtarAtmA. bAlapaMDitavIrya, deza viratinI pariNatie aMtarAtmA. paMDitavIrya, te chadamastha-AzrayI aMtarAtmA ane kevalI AzrayI paramAtmA. e 8 AtmAnuM leza mAtra svarupa kayuSadravyana svarupa, vistAraruci jIvoe sAtanaya, cAranikSepa, SaTupakrama, nava anugama, ogha niSpanna, nAma niSpanna ane sUtrAlApaka niSpanna nikSepa niyukti sahita ane syAvAda zailIe anaMta nayAtmaka siddhAMtathI jANavA prayAsa karIe topaNa sarvathA SadravyanA svaruparnu pAra na pAmIe. tathApi SadravyamAM asaM. khyAta pradezI, anaMta kevalajJAna-kevaladarzana-cAritra ane vIryarupa anaMta catuSTayamaya, AtmAnI zuddha sattAnI zraddhA (pratIti) karIne vicAra ke huM yogatraya rahita chu, rAga-dveSa rahita chu, sattAe sacidAnaMda svarupa chu, | pUrNAnaMdamayI chu. huM siddha samAna chu. tema sarva jIvo siddha samAna che. ema je jIva mAne-anubhave te jIva zuddha || samyakdRSTi jANavo ane je zuddha Atmika zuddha sattAne na mAne tenI saghalI kriyA, sAdhyazUnya (niSphala) 3 bhAsmAnA 8 meda azuba myAstikanayathI che. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Sadravya vicAra // 160 // jANavI. jo jIva, sattAe siddha samAna che to sattAmAM kevalajJAna paNa che.jo sattAmAM kevalajJAna na hoya to, siddhAMta kevalajJAnAvaraNIya prakRti kornu AvaraNa karaze ? vaLI naMdI sUtramA 'akSara'no anaMtamo bhAga (sarva jIvano) rahasya nadA ughADo (nirAvaraNa) che, A vastu kema ghaTI zakaze? valI jo kevalajJAna mattAmA na hoya to matyAdi 4 // 16 // jJAna paNa saMbhave nahiM, kAraNa ? te cAre jJAna, kevala jJAnanA aMzo (peTA vibhAgarupa) kSAyopazamika bhAve che. mATe mUlarUpa kevalajJAnaja sattAmAM na hoya to zAkhArupa matyAdijJAna paNa na hoi zake. "mUlaMnAstikutaH zAkhA?" are saMsArI bhavya jIvane to kevalajJAna, sattAmA cha, paNa abhavya jIvane paNa sattAmA che, paNa teno palaTayAno svabhAva na hoSAthI-nivaDa AvaraNa hovAthI ane zuddha jamakitanI prApti koikAle na thayAdhI tene kevala pragaTatuM nathI, bhavyo paNa baghAya kevalajJAna pragaTa karIne mokSe jaze nahi paNa yogyatA hovAthI bhabdha kehabola che sarva jIvone 'jhAna' sattApa samAna che. paNa AvaraNanI taramatA ane kSayopazamanI vicitratAthI ochuvidhatuM jJAna dhAya che. mATe zuddha zraddhA vaDe jJAna-kriyAnA balathI kevalajJAna pragaTAvavA prayAsa karavo. zuddha zraddhAna vinA dravya kriyA te puNya phalane ApanAra che, tethI jIvana kArya thAya nahiM. mATe vRttyAdi saha AcAraMgAdi sUtro ane tatvArthAdi graMthonu avalokana karI kevalajJAnane pragaTa karavA jJAna pUrvaka kriyA rucivALA tharbu. aneka jIvo siddha thayA, thAya che ane thaze te samyak jJAna samyak darzana ane samyak cAritranA prabhAvadhI mATe je jIvane | kalyANa karavU che te to potAnA hAthamA che. iti padravya vicAra samApta. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 161 // rupi-arupinA bola-gAthA-kammaTTapAvaTThANA, maNa vaya jogA ya kammadehAya; esA cara cauphAsA, ghaNo. rupi-arupi dahi ghaNavAya taNuvAyA // 1 // urAlAi caudehA, puggalasthikAye davya lesAya; taha [ceva] kAyajogo, nAyavvA / bola aTThaphAsAya // 2 // dhammAdhammA gAsA, jIva addhA pAvaThANa nivvattI; dihiti paMcuTThANA, uvaogA bhAvalesAya // 3 // uggaha sannA buddhI, cau cau cau ceva egasaTThIya, eesabve bhANiyA, aruviNo itthaM nAyavvA // 4 // have A 911 // // 16 // cAra gAthAno zabdArtha kahe cheH-8 karma, 18 pApasthAna, 1 manoyAga, 1 vacanayoga ane 1 kArmaNa zarIra. e (22) / cAra sparzavALA che. eno bhAvArtha kahe che:-ATha sparzavAlA pudgalo bAdara hovAthI karmavargaNAne yogya na hoya mATe karmane catuHsparzI kahyA. AtmA je pariNAma vaDe karma bAMdhe te pariNAma-mithyAtvAdibhAva-, catuH sparzIpudagala janya hovAthI pApasthAnone catuHsparzI kahela che. mana, vacana ane kArmaNa zarIranA pudagalo sUkSma-iMdriya | gocara nahi-hovAthI catuHsparzI kahela che. ghanodadhi, ghanavAyu, tanuvAyu, udArikAdi 4 zarIra, pudgalAstikAya, | 6 dravyalezyA ane kAyayoga. e 15 bAdara pariNAmi hovAthI AThasparzI jANavA. joke kRSNAdi dravyalezyAnA | pudagalo AThasparzI hovA chatAM paNa sUkSma hovAthI atizaya jJAnI sivAya koi joi zake nahi. pUrvokta 29 ne, | 15 malIne 44 bola rupI jANavA. have arupI kahe chaH-1 dharmAstikAya, 2 adharmAstikAya, 3 AkAzAstikAya, 2 A gAthAo azuddha hovAthI yathAmati sudhArela che. 3 lezyAnuM vizeSa varNana lezyAnA thokaDAthI jANavU.. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 162 // 4 jIvAstikAya, 5 kAla, aDhAra pApasthAnanI nivRtti, dRSTiM 3:-samakitadRSTi, mithyAdRSTi ane mizra dRSTi. 1 utthAna, 2 bala, 3 karma, 4 vIrya, ane 5 puruSAkAra. 12 upayoga, 6 bhAvalezyA, 1 avagraha, 2 ihA, 3 avAya ane 4 dhAraNA, AhArAdi 4 saMjJA ane 4 buddhi - 1 autpAtikI, 2 vainayikI, 3 kArmikI, ane 4 pAriNAmikI. e 31 bola arupI jANavA. atha pramANabodha-vicAra. zrIanuyogadvArasUtramadhye gaNadharadeve bhavya jIvanA sukha bodhane mATe traNa prakAranA aMgula ane RNa prakAranA palyopamanu svarupa varNaveluM che. te kahe che:-traNa prakAranA aMgulanA nAma-1 AtmAgula, 2 utsedhAMgula ane 3 pramANAMgula, have AtmAMgulaMnu svarupa kahe che:- bharatAdi 15 kSetramAM je kAle je Are je manuSya hoya te kAle te Are te manuSyanA potapotAnA 12 aMgule tenuM mukha thAya tene nava guNA karatAM 108 aMgulano te puruSa uMco hoya te puruSa, pramANopeta kahIeM. atha mAnopeta puruSa kone kahIeM ? puruSa pramANe uMDI jalathI bharelI kUMDI hoya temAM te puruSane besADatAM te kuMDImAMthI eka droNa pramANa jala bAhera nIkale to te puruSane mAnopeta kahIeM. have droNano mAna kahe che:-be asalIe eka pAlI, be pAlIe eka zai, cAra zaie eka kuDava, 4 pApasthAnanI nivRtti, je pariNAmo vaDe thAya che te adhyavasAyo jIvanA hoine te arupI che. 5 mithyAtvanA dalikonI zuddhatA azuddhatAdi sthitine laine jIvanA pariNAma tevA thAya che mATe arupI che. 6 utthAnAdi, AtmAnI zaktirupa che mATe arupI che temaja upayogAdika mATe buddhimAna puruSe svayaM samajI lebuM. pramANabodha vicAra // 162 // Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 163 // cAra kuDave eka prastha, cAra prasthe eka ADhaka, cAra ADhake eka droNa thAya. unmAnopeta kone kahIeM ? je puruSane tolatAM ardhabhAranuM vajana thAya tene unmAnopeta puruSa kahIeM. arddhabhAranuM mAna kahe che:-cAra kaMpanuM eka palya, 105 palye eka tulA ane 10 tulAe arddhabhAra thAya. e pramANe pramANa, mAna ane unmAnayukta hoya. valI lakSaNa, (rekhAdi) vyaMjana (talamasAdi) ane guNa (kSamAdi) sahita hoya te uttama puruSa jANavo. uttama puruSa 108 aMgulano uMco hoya, madhyama puruSa 104 aguMlano uco hoya ane kaniSTa puruSa 96 aguMlano uMco hoya. pUrvokta pramANopeta puruSanA cha AtmAMgule eka pAda (paganA madhya bhAgano vistAra), ve pAde eka veMta, ve veMte eka hAtha, be hAthe eka kukSi, be kukSie eka daMDa athavA dhanuSya, be hajAra dhanuSye eka gAu, cAra gAue eka yojana thAya. | je kAle je Are je manuSyanu AtmAMgula hoya tenA vaDe te vakhatanA gAma, nagara, vana, kuvA, talAva, vAva, gaDha, poLa, koThA, yAna (rathAdika) vagere 73 bolano mAna mapAya che. have utseMdhAMgulanuM mAna kahe che:- anaMta sUkSma paramANuono eka vyavahArika paramANu thAya che. te vyavahArika paramANu paNa zastradhI chedAya nahi, agnithI baLe nahi, gaMgA nadInA pravAhamAM paNa nAza pAme nahi. jenA be vibhAga yaha zake nahi tene tattvajJoe mApa mATe sahuthI prathama grahaNa karela che. tevA anaMta paramANuonI eka utlakSaNa lakSaNikA dhAya, ATha utlakSaNa zlakSa 2 A mApa magadhadezamAM pracalita hato, vaidaka zAstramAM eka 'karpa'ne eka rupiyAbhAra gaNe che ane 4 karSanuM pazya, 16 patyanuM prastha, 4 prasthano eka ADhaka, 4 ADhakano eka droNa ema hAlamAM gaNatrI karavAmAM Avela che. 3 nizcaya napathI te skaMdha kahevAya. pramANabodha vicAra // 163 // Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 164 // NikAnI eka lakSaNa lakSaNikA dhAya, ATha lakSaNannI eka urdhvareNu dhAya, ATha urdhvareNuno eka trasareNu dhAya, AThaH trasareNuno eka rathereNu dhAya, ATha rathareNuno devakuru- uttarakurunA yugaliyAno eka kezAgra dhAya, kurukSenA manuSyanA ATha vALAgravaDe harivarSa- ramyaka varSanA manuSyano eka vALAgra dhAya, tevA ATha kezAgrathI hemavaMta hairaNyavana kSetranAma0 no eka kezAgra dhAya, tevA ATha kezAgrathI pUrva-pazcima mahAvideha nAma0 no eka kezAgra thAya, tevA ATha kezAgrathI bharata arAvata kSetranAma0 no eka kezAgra thAya, tevA ATha kezAgre eka lIkha dhAya, ATha lIkhI eka juM dhAya, ATha juM thI eka yavamadhya thAya, ATha yavamadhyathI eka utsedhAMgula thAya, covIza utsedhAMgule eka hAtha thAya, cAra hAthe eka dhanuSya thAya ane be hajAra dhanuSya vaDe eka gAu dhAya, e utsedhAMgulathI covIza daMDakanA jIvonA zarIranI avagAhanA (uMcAi) mapAya che. have pramANAMgulanuM mAna kahe che:-zrI bharatAdika cakravartIonuM je kAMgaNI ratna che tenuM ATha sonaiyAbhAra vajana hoya, have sonaiyAnuM mApa kahe che:4 madhura tRNaphalano eka zveta sarasava dhAya, 16 sarasave eka aDada dhAya, be aDade eka guMjA dhAya, 5 guMjAe eka mAso dhAya ane 16 mAsAno eka sonaiyo dhAya. evA ATha sonaiyAbhAranuM eka kAMgaNI ratna hoya. tenAM cha taLAM, ATha khUNA, bAra hAMso ane sonInI eraNane AkAre che. te kAMgaNI ratnanI ekekI hAMsa, ekeka utsedhAMgulanI hoya che. e utsedhAMgula, te zramaNa bhagavAn zrI mahAvIra svAmInA AtmAMgulathI ardhyaM dhAya. zrI mahAvIra 1 sa jIvanA cAlavAthI je raja uDe te. 2 syAdi cALavAthI je raja uDe te 3 ullebhAMguLadhI vIraprabhU AtmAMguLa Dabaka dhAya. pramANavodha vicAra // 164 // Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANavodha siddhAMta rahasya // 165 // vicAra // 16 // svAmInA pAMcaveM AtmAMgula baDe eka pramANAMgula thAya. pAda, beMta ane yAvat yojana sudhIna mAna pUrvavat jANavU. pramANAMgula baDe pRthavI. parvata, vimAna, narakAvAsa, dvIpa, mamudra, naraka-bhRmi devaloka, loka, ane alokA- dika 29 bolanI laMbAi, pahoLAi, uMcAi ane paridhi vagerenuM mApa thAya che. e 3 prakAranA aMgula kahyA. te pratyekanA vraNa traNa bheda che:-1 zreNi ( sucI) aMgula, 2 pratara aMgula ane 3 ghana aMgula. sucI aMgula te eka pradeza jADI ne pahoLI ane eka AMgulanI lAMbI evI eka eka AkAza pradezAnI zreNi. te asaMkhyAta pradezAsmaka hovA chatAM asatkalpanAe traNa pradeza rupa A: pramANe che pratarAMgula te sucI aMgulane mucI aMgulathI guNavAthI pratarAMgula thAya. te asatkalpanAe samAna laMbAi-pahoLAivAlA nava pradezAtmaka A pramANe che. ghanAMgula-te pratarAMgulane sucI aMgulathI guNatAM ghanAMgula thAya. te asatkalpanAe 27 pradezAtmaka thAya, enI laMbAi-paholAi jADAi samAna hoya che. vastutaH asaMkhAta koDAkoDI yojana pramANa lAMbI, eka AkAza pradezanI pahoLI ane jADIte zreNi. te zreNine zreNiguNo karatAM pratara thAya. (ahiyAM laMbAi-pahoLAi saragbI hoya) prAtarane zreNi guNo karatAM ghana thAya. (ahiM laMbAi vagere samAna hoya) ghanIkRta lokane saMkhyAta guNo karatAM saMkhyAtA loka thAya. te ghanIkRta lokane asaMkhyAta guNo karatAM asaMkhyAtA loka thAya ane anaMtaguNo karatAM anaMtA loka thAya. te anaMtA lokanA AkAza pradeza jeTalA, nigodanA eka zarIramAM / yacApi zrI rIrasyAmInA AtmAMgulathI pramANAMgula baseMgaNuM thAya, tathApi aDhIgaNI pahoLAi vaDe guNavAdhI pAMcasaMgaNuM thAya, Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 166 // jIvo che e RNa prakAranA aMgula kahyA. have traNa prakAranA palyopamanuM svarUpa kahe che:- 1 uddhAra palyopama, 2 advApalyopama ane 3 kSetra palyopama. ekeka palyo0nA bAdara ane sUkSma be bheda che. prathama bAdara uddhAra palyopama kahe che:- utsedhAMgulane mApe eka yojanano lAMbo-pahoLo, DaMDo ane RNa guNI paridhi jenI hoya tevo pAlo, | devakuru ne uttara kurukSetranA eka dinathI yAvat sAta dina sudhInA janmelA yugaliyA, tenA vALAgre karI nivaDaThAMsI ThAMsIne bharIeM. je agnithI baLe nahi, pracaMDa vAyuthI eka raja mAtra uDe nahi, cakravartInA sainyathI dabAya nahi, gaMgA nadIno pravAha cAle topaNa bhIMjAya ke bhedAya nahi. evI rIte bharela pAlAmAMdhI samaye samaye vAlAgra kADhatAM jeTale kAle te pAlo khAlI thAya teTalA kAlane bAdara uddhAra palyopama kaTTela che. te saMkhyAtA samayonuM jANavuM evA daza koDAkoDI palyopamanuM bAdara uddhAra sAgaropama thAya. sUkSma u0 nuM svarupa sugamatAthI sama | javA mATe bAdara u0 nI prarUpaNA karela che paNa. enuM kAMi prayojana ( upayoga thato ) nathI. have sUkSma uddhAra palyonuM svarupa kahe cheH- pUrve kaTTela ekeka vAlAgranA asaMkhyAta khaMDa kalpavA. te cakSudhI na joi zakAya evA sUkSma pudgalanA asaMkhyAtamA bhAga pramANe hoya, nigodanA jIvanA zarIrathI asaMkhyAta guNA ane bAdara pRthvI kAyika jIvanA zarIra jevaDA khaMDa hoya tevA vAlAgra baDe pUrvanI mAphaka pAlo bharIeM, pachI samaye samaye ekeka | vAlAgra kADhatAM jeTale kAle te pAlo ( jeTalA vakhatamAM ) khAlI dhAya teTalA kAlane sUkSma uddhAra pasyo0 kahIeM; 2 aMgulanuM vizeSa svarUpa jANavA mATe aMgula sittarI graMtha jobuM. pramANabodha vicAra // 166 // Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 167 // e asaMkhyAtA samayonuM jANavU. evA daza koDAkoDI palyopameM sUkSma uddhAra sAgaropama thAya. A palyo0 ne mAno sAgaro thI dvIpa ane samudranuM mAna thAya che. aDhI sAgaronA athavA pacIza koDAkoDI palyonA jeTalA vicAra samayo thAya teTalA dvIpa samudro che. arthAt asaMkhyAtA dvIpa-samudro che. AjaMbUdvIpa, eka lAkha yojanano laaNbo-18|||167|| pahoLo che, ema anukrameM bamaNA karatAM chello svayaMbhUramaNa samudra, arddharajju (rAja)no lAMbo-pahoLo che. have addhApalyopamanu svarupa kahe che:-pUrvanI jema pAlo, yugaliyAnA bALAgrathI bharIe ane zo zo varSe ekeka vAlAgra | kADhatAM jeTale kAle khAlI thAya teTalA kAlane bA addhA palyo. kahIeM, te saMkhyAta koTI varSanuM dhAya ke evA daza koDAkoDI palyopameM bA0 addhA sAgaropama thAya. epaNa prarupaNA mAtra che enuM kAMi prayojana nathI. have | sUkSma anuM svarUpa kahe che:-pUrvavat vAlAgronA ekekanA asaMkhyAta khaMDa karIne pUrvavat bharIe temAMdhI so so varSe ekeka khaMDa kADhatAM jeTale kAle te khAlI thAya; teTalA kAlane sUkSma addhA palyo0 kahe che. evA daza koTIkoTI palyopameM sU0 addhA sAgaro. thAya. A sU0 addhA palyo. ane sAgarolthI nAraka pramugvanA AyuSyo, karmanI sthiti ane pRthavIkAyika Adi jIvonI kAyasthiti mapAya che. have kSetra palyopamanuM svarUpa kahe cha:pUrvokta rItie bharela pAlAne sparzIne rahelA AkAza pradezomAMthI ekeka pradezano samaye samaye AkarSaNa karatAM jeTale kAle te pAlo khAlI thAya; teTalA kAlane bA0 kSetra palyopama kahIeM, tevA daza koDAkoDI palyopameM bA. kSetra sAgaropama thAya. temA asaMkhyAtA kAlacakro jAya che; te paNa niSprayojana che. pUrvanIpare bharela Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 168 // pAlAne sparzI ane asparzI rahelA AkAza pradezomAMdhI ekeka pradezane samaye samaye kADhatAM jeTale vakhate, te | pAlo khAlI dhAya teTalA kAlane sUkSma kSetra palyo0 kahIeM, tevA daza koTIkoTI palyopameM sU0 kSetra sAgaropama thAya A sU0 kSetra patyopama ane sAgaropamano upayoga, dravya pranAga saMbaMdhI vicAraNAne prasaMge dRSTivAdamAM karavAmAM Ave che; arthAt eno dRSTiMvAdamAM kAma paDe che. iti pramANa bodha samApta. zrIsiddhAMta - mAnavicAra - 1 AcArAMga sUtra, adhyayana 28, mUla zloka saMkhyA 2500, niyukti-zloka 450 cUrNI - zloka 8300, TIkA - zloka 12000 // 2 sUyagaDAMgasUtra, adhyayana 23, mUlazloka 2100, niryuktizloka 250, cUrNI - zloka 10000, TIkA- zloka 12850 // ThANAMgasUtra, adhya0 10, mR0 3770, TIkA 15250 4 samavAyAMgasUtra, mU0 1667, cUrNI 400, TIkA 3776 // 5 vyAkhyApannatI ( bhagavatI ) sUtra, zataka 41, mU0 15752, cUrNI 4000, TIkA 18616 // 6 jJAtA dharmakathAMgasUtra, adhya0 19, mU0 5500, TIkA 4252 // 7 upAzaka dazAMgasUtra, adhya0 10, mU0 812, TIkA 900 // 8 aMtagaDaddazAMgasUtra, adhya0 90, mU0 790, TIkA 300 // 9 anuttarovavAisUtra, adhya0 33, mU0 292, TIkA 100 // / 10 praznavyAkaraNasUtra, adhya0 10, mU0 2 sUkSma kSetra pazyopananA vicAramAM bAlAnA asAta khaMDa karavAnI jarUra jaNAtI nathI. kAraNa ? asparzela AkAza pradeza grahaNa karAyela che, chatAM jUnI upAyela pratomAM khaMDa karavAnuM lakhela che. 3 paMca saMgrahamAM jIvonA pramANanI saMkhyA nATe kSetra pasyopama lIdhuM che. Avazyakama paNa sAmAyikanA svarupamAM zruta, samakita deza viratinA AkarSamAM nuM prayojana batAvela che. siddhAMta mAnavicAra // 168 // Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % siddhAMtarahasya // 169 // % siddhAMta mAnavicAra % 700, malayagiriloka 7787, // 169 // % bI 1860, ana. % 1250, TIkA0 4600 // 11 vipAkasUtra, adhya0 20, mU0 1216, TIkA 900 // mUlasUtra sudharmAsvAmIkRta che. prathamanA be aMgamUtranI TIkA zIlAMkAcAryakRta che ane nava aMganI TIkA abhayadevasUrikRta che, niyukti bhadravAhusvAmI kRta che anecUrNI pUrvAcAryakRta che. 12 upAMgasUtraH-1 uvavAi sUtra, mU0 1200, TIkA 3125, abhayadevasarikRta che. 2 rAyapraseNImUtra, mU0 2078, TIkA 3700, malayagirikRta che. 3 jIvAbhigamasUtra, mU04700, TIkA 14000, malayagirikRta che. 4 pannavaNAsUtra, mUlazyAmAcAryakRta che. zloka 7787, ane TIkA (laghuvRtti) haribhadrArarikRta che, bRhadvRtti 16000, malayagirikRta che. 5 jaMbUdvIpapannatI sUtra, mU0 4146, cUrNI 1860, ane TIkA 12000, malayagirikRta che paNa hAla upalabdha thatI nathI; paraMtu hAla zAMticandraupAdhyAya kRta che tathA | | upA0 dharmasAgarakRta ane hIrasUrikRta paNa che. 6 caMdrapannatIsUtra, mU. 2200, TIkA0 9411, malayagiri|kRta che. bIjI laghuvRttinA 1000 zloka che. 7 sUryapannatIsUtra mU0 2300, laghuvRtti 1000 ane bRhadvRttinA 9000 zlAka malayagirikRta che. 8-12 nirayAvalikAsUtranA adhyayana 5 che 1 kappiyA, 2 kappavaDaMsiyA, 3 puphiyA, 4 puSphaculiyA ane 6 vinhidazA. e pAMcanA peTA adhyayana 52 che mU0 zlo. 1109 che ane TIkA zrI caMdrasUrikRta zlo. 700 che. 6 chedasUtra kahe che:-1 vyavahArasUtra, mUlaadhya0 10 bhadrabAhu svAmIkRta vyavahArasUtratI niyuktinI saMkhyA malI zakatI nathI bhASyakAre tenI aMdara svIkArela che, bhASyamA aMtargata thayela che tethI jUdI saMkhyA jaNAtI nathI. %% %Ling %*%** Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya 11810011 zloka 600 che, bhAvanA lo0 2000 cUrNInA 10361, TIkA malayagirikRta 336250 che 2 vRhadukalpasUtra mU0 0 473, adhya0 24, laghubhASya 8000, bRhadbhASya 13000, cUrNI 14325, TIkA kSemakIrtisUrikRta 42000 zloka che. 3 nizodhasUtra, adhya0 20 mU0 zlo0 815, laghubhASya - 7400, bRhadbhASya12000, cUrNI 28000 zloka che. 4 mahA nizIthasUtra, mUla-laghuvAcanA- 3500, madhyamavAcanA-4200 ane | bRhadbAcanA - 4500 zloka che. 5 dazAzrutaskaMdhasUtra, mR0 ilo0 1835, niyukti - 168, cUrNI - 2245, 6 paMca| kalpasUtra, mU0 ilo0 1133, adhya0 - 16, bhASya 3125, cUrNA- 2130 zloka che. jItakalpa, mU0 ilo0 108, cUrNI - 1000 bhASya- 3124 ane TIkA- 12000 iloka che. cAra mUlasUtronumAna - 1 AvazyakasUtra, mU0 ilo0 125, niyukti bhadrabAhusvAmIkRta zlo0 3100, cUrNI 18000, bRhaTTIkA haribhadrasUrikRta ilo0 22000, laghuvRtti tilakAcAryakRta 12321, aMcalagacchAcAryakRta 12000, bhASya- 4000 ane maladhArI hemacaMdrasUrikRta dvipaNa ilo0 4600 ke vizeSAvazyaka, e mUla Avazyaka sUtranA vizeSa bhASyarUpa che, tenA ilo0 5000, laghuvRtti 14000, bRhadvRtti - 28000 ane svopajJavRtti paNa che. 2 dazavaikAlikasUtra, mU0 ilo0 700, zrIzayyaM 2 bRhadrUpanI malayagirikRta TIkA hAla upalabdha nathI. 3 vizeSAvazyaka sUtra, atizaya gaMbhIra arthavAlu hovAthI ne mahAbhASyanA nAmathI oLalAya he, tenA racanAra zrI jinabhadragaNI kSamA zramaNa he koTayAcAryakRta laghuvRtti ke ane maladhArIkRta vRhadvRtti De 4 mUlanA racanAre je mUlanI TIkA ( vRtti ) karela hoya te 'svopajJa vRtti' kaDevAya che. siddhAMta mAnavicAra 1129011 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavasUrikRta che, niyuktinA 450, cInA 7000, dIpikA (laghuvRtti )nA 2600, tilakAcAryakRna TIkAnA || siddhAMta siddhAMta 7000, malayagirikRta vRttinA 7700, haribhadrasUrikRtaTIkAnA 6810 zloka cha. 3 uttarAdhyayanasUtra, adhya036 mAnavicAra rahasya samU0 zlo0 2000, vAdivaitAla zAMtisUrikRta bRhadRttinA 18000, niyuktinA 700, cUrNAMnA 6000 zloka che; 4 // 17 // // 17 // | lakSmIvallabhakRta TIkA vagere aneka TIkAo che. 4 piMDaniyukti, mUla-bhadrabAhusvAmIkRta che. ilo. 700, mala| yagirikRta TIkAnA 7000, dhIrAcAryakRta TIkAnA 7900, laghuvRtsinA 4000 zloka che. oghaniyukti-kartA bhadrabAhusvAmi. zlo0 1400, bhASyanA 3000 cUrNInA 7000 ane droNAcAryakRta TIkAnA 7000 zloka che. becUlikAsUtra chaH-1 naMdIsUtra, zrI devavAcakakRta che, mU0 zlo0 700, cUnA 2000, haribhadrasUrikRta laghuvRtinA 2312, malayagirikRta bRhabRttinA 7735. zrI candrasUrikRta hipaNa 3000 zloka che. 2 anuyogadvAra, mU0 zlo. 1899, cUrNInA 3005, haribhadrasUrikRta laghuvRttinA 3500, malladhArI zrI hemacaMdrAcAryakRta bRhadvRttinA 6000 zloka che. 10 payannA kahe cha:-1 cauzaraNapainno-mU0 gAthA 63, 2 AurapaJcakvANapainno-mU0 gA0 84, &3 bhattapaccakkhANapainno mU0 gA0 172, 4 saMthAragapainno, m0 gA0 122, 5 taMdulaveyAliyapainno, m0 gA0 400, caMdrAvedhaka, mU0 gA0 310, 7 deveMdrastava, mU0 gA0 200, 8 gaNivijhApainno, mU0 gA0 100, 9 mahApaccakkhA| Napainno, mU0 gA0134,10-maraNasamAdhipainno, mU0 gA0720che.1nI avacUrInA ilo0 225 aneranI vRttinA900 zloka che. e 45 AgamanI gaNanApramANe 10 painnA kahela che. bIjA paNa painnAo cha- vIrastava painno, Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya siddhAMta mAnavicAra | // 172 // // 172 / / gAthA 43, 2 siddhiprAbhRta, zloka 150, TIkAnA 750 zloka che, 3 dvIpa sAgarapannatI, zlo0 250, TIkA2500, zloka che, 4 jyotiSkaraMDaka, mU0500 TIkA malayagirikRta-2000 zloka che, 5 aMgavidyApainno, zloka 8800, 6 ajIvakalpa, mU045, 7 ArAdhanA patAkAmUla-993, 8 RSibhASitanA 750 zloka che 9 * gacchAcAra painno, mU0 138 zloka che. ityAdi aneka che AvadhAM aMga sUtromAMthI pUrvAcAryoe udhdhRta karela cha eTale aMgamAM aMtargata che. | have naMdIsUtramA 73 sUtranA nAma kahela che te sUtro traNa prakAranA che::-1 kAlika sUtra, 2 utkAlika sUtra ane 3 tavyatirikta. kAlikasUtra, pahele ane challe pahore (divasa ke rAtrie) bhaNAya ke vaMcAya, zeSa 4 paho. paramAM kAlikasUtranI sajhAya na thAya. te kAlikasUcanA nAma kahe che:-1 AcAraMgAdi 11 aMga, 12 uttarAdhya yana, 13 dazAzrutaskaMdha, 14 bRhatkalpa, 15 vyavahAra, 16 nizItha, 17 mahAnizItha, 18 RSibhASita, 19 jaMbudvIpa prajJapti, 20 dvIpasAgara prajJapti, 21 caMdraprajJapti 22 khuDiyA vimANa pavibhatti (vimAnonuvarNana karanAra laghuzAstra), 23 mahaliyAvimANa pavibhatti (vimAnonuM varNanakara0 mahoTuM zAstra) 24 aMga cUliyA ( aMgasU tronI cUlikA), 25 vaggacUliyA (adhyayanano je samuha te varga tenI cUlikA) 26 vivAhaculiyA, 27 aruNopapAta. (te adhyayana bhaNavAthI aruNadevarnu AvaQ thAya ), 28 varuNopapAta, 29 garuDopapAta, 30 dharaNopapAta. 2 epAco, prabha gyAkaraNa sUtramAthI ucata dhayAnu kahevAba ke. jesalameranA bhakAramA ke. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 173 // 31 vaizramaNopapAta, 32 velaMdharopapAta, 33 deveMdropapAta (27thI 33mAM varuNa vagerenuM AvakuM jANavuM ), 34 utthAnasUtra (viSamAsane besI krodhayukta aprasanna manathI e sUtra bhaNavAthI grAmAdika trAsa pAme-kaMpI uThe), 35 samutthAna sUtra ( utthAnathI viparIta jANavuM ), 36 nAgapariAvaNiA ( nAgakumAra devo tyAM sthira dhaine sAdhune vaMdanAdi kare ), 37 nirayAvalikA, 38 kappiyA, 39 kappavaDaMsiyA, 40 puSphiyA, 41 pupphacUliyA, 42 vinhi - dazAe 42 sUtro kAlika che. utkAlika sUcanA nAma kahe cheH-1 dazavaikAlika, 2 kalpAkalpa, 3 cUlakalpazruta, 4 mahAkalpazruta, 5 uvavAha, 6 rAyapaseNI, 7 jIvAbhigama, 8 pannavaNA, 9 mahApannavaNA, 10 pamattApamatta, 11 naMdI, 12 anuyogadvAra, 13 deveMdadhava ( deveMdrastava ), 14 taMdulaveyAliya, 15 caMdAvedhaka, 16 sUryapannatI, 17 porasImaMDala, 18 maMDala praveza, 19 vidyAcAraNa vinizcaya, 20 gaNividyA, 21 dhyAnavibhakti, 22 maraNavibhakti, 23 Atmavizuddhi 24 vItarAgazruta 25 saMlekhaNAsUtra, 26 bihAra kalpa, 27 caraNavizodhi, 28 AturapratyAkhyAna, 29 mahApacakkhANa, 30 dRSTivAda, e 30 sUtro utkAlika che, te cAra akAla tathA 32 asajhAyane TAlIne ATha pahora sajhAya thAya. have tadvyatirikta kahe che-1 AvazyakasUtra, te kAlika utkA0 bannethI juduM che. e 73 sUcanA nAma kahyA, temAMthI hAla keTalAka sUtro nathI pAkSikasUtramAM 84 nAmo (Agamo kahela) che temAnAM keTalAka nAmo naMdIsUtramAM nathI paNa te ThANAMgasUtramAM che. paraMtu hAla sarvasiddhAMto upalabdha dhatA nathI. 45 Agamo to hAla sulabha upalabdha che. pUrvakAlamA 84 Agamo hatA, paNa kAladoSa vagere kAraNozrI ghaNA Agamo siddhAMta mAnavicAra // 173 // Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta // 174|| batrIsa asajhAya vicAra // 174 // viccheda gayA che; temaja vAcanAbheda ane pAThAMtaro paNa thayela ke utkAlika sUtromAMdhI keTalAka labhya che ane keTalAka labhya nathI. jeTalA vartamAnamA vidyamAna Agamo che tenu rahasya syAdvAdazailIe vicArI-anubhavIne je jIva potAnA jIvanamAM (vartanamAM) mUkaze te jIva potAnuM kalyANa karaze. iti siddhAMtamAna vicAra samApta. atha batrIza asajhAya vicAra-ThANAMgasUcanA dazamA ThANAmA 10 prakAranI aMtarikSa (AkAzane AzrayI ) asajhAya hoya tenA nAma-1 ulkApAta te tAro khare (rekhA sahita vividha prakAza sahita paDe), athavA jvAlA rahita agni AkAzamAthI paDe te ulkApAta kahevAya. jo thoDI ulkApAta hoya to alpakAla asajhAya | hoya ane moTo ulkA hoya to 15 pahora sudhI amajhAya hoya. rAtrine aMte tAro khare to sUryodaya lageM asa| jhAya hoya. 2 disidAha te AkAzamAM koipaNa dizAmAM mahAn nagaradAha samAna udyota jaNAya to asajhAya. garjanA-akAle gAje to asa0,4 vidyut-akAle vIjaLI thAya to asa0,5nirghAta-akAle kaDAkA-mahAn dvani thAya to asa0, 6 juyae (yupaka)-zuklapakSanA bAlacaMdramAno udaya thaine asta thAya tyAMsudhI asa0, 7 jakvAliya-AkAzamAM bhUtAdikanA cALA thAya tyAMsudhI asa0 8 dhUmikA-dIvama ugyA pachI jeTalA samaya 2 asajhAya-pAMce prakAranI samAya na thAya te. 3 ulkApAtAdi samaye te sthAne sajhAya karavAthI devatA chalanA kare. . dhUmasa ne jhAkaLa paDavA bakhate sUkSmapaNAdhI apkAya bhAvita sarvatra thavA pAme che. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 175 // sudhI dhUmra varSe teTalo samaya asa0, 9 mahikA - jhAkaLa jyAM sudhI varSe tyAMsudhI asa0 10 rajodghAta - vAyu ghaNo guMje ane AkAzamAM dhULI caDe dizA dhuMdhalI thAya te jyAMsudhI hoya tyAMsudhI asajhAya. have 10 audArika zarIra saMbaMdhI asajhAya kahe che:- 1 asthi ( hADakA ) nI asa0, 2 mAMsanI asa0, 3 rudhira (lohI ) nI asa0, 4 azuci - sAmipya ( viSTAdi najIkamAM hoya to ) asa0, 5 smazAna - sAmipya ( masANa najIkamAM hoya to ) asa0, 6 caMdra grahaNa (je rAtrie thAya te rAtri )nI asa0 7 sUryagrahaNamAM aho rAtrinI asa0, 8 patana ( te rAjA, moTo adhikArI amAtyAdika ) nI ahorAtrI asa0 9 rAja - vigraha ( nagaranI samIpamAM jyAM sudhI yuddha cAle tyAMsudhI ) nI asa0, 10 upAzrayamAM audArika paMceMdriyanuM kalevara jyAMsudhI paDelaM | hoya tyAMsudhI asajhAya te so hAthanI aMdara hoya to. e 20 asajhAya. 1 ASADha sudi pUrNimAnI asajhAya, 2 ASADha vadi 1 nI asa0, 3 Asu~ sudi punamanI asa0, 4 Asu vadi 1 nI asa0, 5 kArtika sudi pUrNi 2 ThANAMnI TIkAmAM-" zoNitaM mAMsaM carmAsthi, bhavatyapi catvArI, " rudhira, mAMsa, cAmaDuM ane hADakuM. e cAranI asajhAya kSetrathI 60 hAthanI aMdara hoya. kAlathI yathA saMbhavakAla, etiyaMca sabaMdhi kahela che. manuSya saMbaMdhI eTaluM vizeSa che ke 100 hAtha kSetrathI kAlathI ahorAtra kAla, Artava [ Rtu ] mATe 3 divasa, chokarInA janmamAM 8 ane chokarAnA janmamAM 7 divasa kahela che. 3 caMdra-sUryagrahaNane aMtarikSamAM na gaNatAM audArika-asazAyamAM guNavAnuM kAraNa tenAM vimAno pRthvIkAya hovAthI audArika asa0 mAM gaNer3a che. 4 ThANAMgasUtramAM 'iMdamahe ' pATha ke teno artha, TIkAmAM ' Asu' mAsa karela che. pravacana sAroddhAramAM paNa emaja kahela che. keTalAka 'bhAdarayo' kahe che, sUtramAM punamano nAma jaNAto nadhI batrIsa asajhAya vicAra // 175 // Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya niyaMThA vicAra // 176 // mAnI asa0, 6 kA vadi 1nI asa0, 7 caitra sudi punamanI asa0, 8 cai0 vadi 1nI asa0,9-12 prabhAtanI be ghaDI, madhyAnhanI be ghaDI, saMdhyAkAlanI be ghaDI ane madhyAnharAtrinI be ghaDI asajhAya. e 12 asajhAya, ThANAMgane cothe ThANe ane cheda sUtramA kahela che. e 32 asajhAyamAM jo siddhAMtanuM vAMcaq bhaNaQ (sajhAya) kare to AzAtanA lAge devAdikano upadrava thAya ane tIrthakaranI AjJAno bhaMga thAya. iti 32 asajhAya samApta. zrI niyaMThAvicAra-pannavaNA veya rAge, kappa caritta paDisevaNAnANe; titthe liMga sarIre, khite kAle gai saMjama nigaase||1||joguvoge kasAe, lesA pariNAma baMdha vedeya; kammo dIraNa uvasaM, pajaNa sannAya aahaare||2|| |bhava Agarise kAlaM,-tareya samugdhAya khitta phusaNAya; bhAve parimANeviya, appA bahuyaM (taM ?) niyaMThANaM // 3 / e 36 dvAranI gAthAo kahI. pahelaM prajJApanA dvAra-te nirgrathanA cha bheda 1 pulAka, 2 bakusa, 3 pratisevanA kuzIla, | 4 kaSAyakuzIla, 5 nigraMtha, ane 6 slAtaka. pulAka te sadusA dhAnya sahita pULA jevo. bakusa te sadusa dhAnya jevo. pratisevaNAku. te mazalyA dhAnya jevo. kaSAyaku0 te upaNyA dhAnya jevo. nigraMtha te kaNakI sahita cogvA |'pADivae' pATha che; TIkAmAM lakhelu ke ke je je dezamAM par3avA sudhI mahotsava pravarte tyAMsudhI asvAdhyAya, AsumAsamA laukika [vijayAdazamI | nAvagere] parvAmA hiMsAnI ghaNI pravRtti thAya che bhane kSudradevanA Agamanano paNa saMbhava cha: mATe Azvina mAsaja yogya jaNAya che. 2 bhagavatIsUtramA niyaMThAnA pAMca bheda cha, kuzIlanA be bheda gaNavAthI cha thAya che; te uttarottara [ ekekathI ] vizuddha vizuddhatara che. 3 kaNazalA sahita cokhA [ cAvala ]no puLo. SHRA Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyaMThA siddhAMtarahasya // 177 // vicAra mAra) kare te mATe pula (pAtrAdi) jhUlA doSa lagADe. 2 anA (dhAnya ) jevo. snAtaka te akhaMDa cokhA jevo. have pulAkanA be bheda temAM 1 laMbdhipulAka te cakravartInI senAne || paNa cUraNa karavA samartha hoya. 2 pratisevanA pu0 te mUlaguNa-uttaraguNamAM aticAra lagADe. balI pulAkanA pAMca bheda 1 jJAnapu0, 2 darzanapu0, 3 cAritrapu04 liMgapu. ane 5 sUkSmapulAka. jJAnAdikamAM aticAra sevavAthI |cAritrane polo (asAra) kare te mATe pulAka kahevAya che. bakusanA be bheda-temAM1 zarIrabakuza te zarIranI // 177 // zuzrUSA-zobhA kare. 2 upakaraNabakuza te upakaraNa (pAtrAdi) jhaLahaLatA rAkhe, adhika saMgraha kare prakSAlanAdi kare. have bakuzanA pAMca bheda temAM 1 Abhoga bakuza te jANI joine doSa lagADe. 2 anAbhoga bakuza te ajANatAM doSa lagADe. 3 saMvRtta ba0 te loka na jANe tema (chAno) doSa lagADe. 4 asaMvRtta ba. te pragaTa doSa lagADe. 5 yathAsUkSma ba. te kiMcit (alpa) doSa lagADe. kuzIlanA be bheda-1 pratisevanA ku. ane 2 kaSAya kuzIla. pratyekanA pAMca bheda-1 jJAnapratise. kuzIla, 2 darzana pra0, 3 cAritra pra0, liMga pra0, ane 5 yathAsUkSma pra. kuzIla. temaja jJAna kaSAyakuzIla Adi pAMca bheda kaSAyaku nA jANavA. pratisevanA ku0 te viparIta ArAdhanA kare, kAMika mUlaguNa-uttaraguNanI virAdhanA kare ane kaSAya ku0 te saMjvalana kaSAyanA uda 2 tathA coktaM "saMghAiakajjami, cunnati cakkavaTTi seNaMpi."-3 pAMca mahAvrata mUla guNa ane dazavidha pazcakhANa te uttara guNa. 4 labdhi pulAka, saMghAdikanA kArya vinA labdhi prayuMjanAra jANavo. A sevanA pu0 te jJAnAdimAM aticAra lagAinAra je hoya te pulAkaneja e labdhi hoya chaH bIjAne na hoya. arthAt labdhipulAka te jJAnapulAka. [paMca nigaitha TIkA] 5 paMca nigadhI zAstramA liMgakucha ne tapakuzIla paNa kahe che. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 178 // yathI je kutsita (doSasahita) cAritravAlo hoya athavA jJAnAdika vaDe AjIvikA karanAra hoya. nigraMtha (moha niyaMThA nIya karmanI gAMThathI chuTelo) tenA be bheda-1 upazAMta moha ane 2 kSINa moha. tenA valI pAMca prakAra-1 prathama vicAra samaya nigraMtha, 2 aprathama samayani0, 3 carama samayani0,4 acarama samayani0 ane 5 yathA sUkSma nigraMtha. igyA // 178 // | ramA ke bAramA guNaThANAnA prathama samayamA je vartato hoya te prathama sa0ni0, pahelA samaya sivAyanA zeSa | samayamA je vartato hoya te aprathama sa0ni0, je challA samayamAM vartato hoya te carama sa0ni0, chellA sivAya|| zeSa samayamA je vartato hoya te acarama sa0ni0 ane je samayAdikanI vivakSA rahita te yathA sUkSma nigraMthaM. snAtaka (je ghAtI karmarupa malane prakSAlavAthI snAna karanAranI jema zuddha thayela tenA pAMca bheda 1 azarIrI, 2 azabala (te niraticAra cAritrI), 3 akAza (te ghAtIkarma rahita ), 4 saMzuddha ( te 4 apratihata jJAna-darzana dhAraka arihaMta-jinakevalI), 5 aparizrAvI (karmabaMdha rahita ). e pAMca bheda, avasthA 1 A pAMca bhedo, sUkSma RjusUtra-sthUla RjusUtra ane vyavahAra naya e vraNa nayanI apekSAe karela che. 2 nirgathA ane tenA uttara medamA je taphAbata che teno khulAzo-mUla nigraMtha, kSayopazama bhAve mohanI gAMThathI nIkarelo cha mATe nigraMtha ane tenA uttara bhedarupa nigraMtha te upazama bhAve ane kSAyaka bhAve mohanI gAMThathI nIkarelA che. 3 teramA ane caudamA guNaThANe vartanAra AsmAnI avasthAnA bhedane laine A pAMca bheda snAtakanA kahela . 'azarIrI' zabdathI 'siddha' samajavA nahi. kAraNa? snAtakanI sthiti je deze uNIkroDa pUrvanI kahIche te teramA gu0 AzrayI che. jo siddha gaNyA hotato sAdi-anaMta sthiti kaheta. azarIrI kahebAno hetu e De keH-caudamA gu0 nA chellA samaye azarIrI che. kAraNa ? zarIra Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 179 // bhedadhI ( zakra - puraMdarAdika zabdanIM jema zabdanayanI vyAkhyAthI) che. bIjuM vedadvAra - pulAka te puruSavedI ane puruSa napuMsakavedI hoya, strIvedI na hoya. bakuza ne pratisevanA ku0, traNe vedavAlA hoya. kaSAya kuzIla, traNe vedavAlA hoya athavA aMvedI paNa hoya to upazAMtavedI ke kSINavedI hoya ane snAtaka, kSINavedI hoya, trIjuM rAgadvAra - pahelA 4 nirgaMdho, sarAgI hoya. nirgaMdha upazAMtarAgI ke kSINarAgI hoya. snAtaka kSINarAgI hoya. cothuM kalpadvAra tenA 5 bheda-1 sthitakalpa, 2 asthitakalpa, 3 jinakalpa, 4 sthavirakalpa ane 5 kalpAtIta. chae nirgatho, sthitakalpa ane asthitakalpamAM hoya. pulAka, sthavirakalpamAMja hoya. bakuza ane pratisevanA ku0, jinakalpa ane sthavirakalpamAM hoya kaSAyaku0, jinakalpa - sthavirakalpa ane kalpAtItamAM hoya. nirbaMdha ane snAtaka, kalpAtIta kalpamAMja hoya. pAMcamuM cAritradvAra- pulAka, bakuza ane pratisevanAku0 e traNa, prathamanA be cAritravAlA hoya. kaSAyaku0, yathAkhyAta cA0 sivAya pahelA cAra cAritravAlA hoya. nirbaMdha ane snAtaka, eka chUTavAnA samaye zarIra choDayu kahevAya. krIyamANaM kRtaM nI jema A vyAkhyA RjusUtrane mate che temaja zAstramAM paNa kahelu che ke "aloga pahiyA siddhA, logaMteya paiDiyA; iaM boMdicaitANaM, tattha gaMtuNa sijjhai. " mATe azarIrI te siddha nahi. 1 janmataH napuMsaka na hoya paNa kRta napuMsaka arthAt pachIthI napuMsaka vedanA udayavAlo jANavo janma napuMsakane 2 navamA guNaThANAnA saMkhyAta bhAga gayA bAda avedI thAya che ane kapAya kuzIlapaNuM dazamA gu0 sudhI che. mATe kaSAya 3 kaSAya kuzIlamAM kalpAtIta hovAnuM kAraNa ke chadmastha tIrthaMkaro kalpAtIta hoya che. saMyamanI prApti na hoya. ku0, veda rahita paNa hoya. niyaMThA vicAra // 179 // Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 18 // niyaMDA vicAra // 18 // yathAkhyAta cAritravAlAja hoya. chaTuM pratisevanAdvAra-pulAka ane pratisevanA nigraMtho, mUlaguNa ane uttaraguNamA doSa lagADe. bakuza, uttaraguNamA doSa lagADe. kaSAya kuzIla, nigraMtha ane snAtaka etraNa apratisevI hoya doSa na lagADe. sAtamuM jJAna dvAra-pulAka, bakuza ane pratisevanA etraNa nigraMtho, be jJAna athavA traNa jJAnavAlA hoya. | kaSAyakuzIla ane nigraMtha, be jJAna. traNa jJAna ke cAra jJAnavAlA paNa hoya. snAtaka, kevala jJAnavAlAja hoya. pulAka ne zrutajJAna, jaghanyathI navamA pUrvanI trIjI AcAra vastu sudhI ane utkuSTathI saMpUrNa nava pUrvanu jJAna hoya. bakuza ane pratisevanA kulne zrutajJAna, ja. aSTapravacana mAtAnuM jJAna ane u* daza pUrvanuM jJAna hoya. kaSAya & ku. nigraMthane ja. aSTa pravacana mAtAnu jJAna ane u* cauda pUrvanuM jJAna hoya. snAtaka, zrutAtIta che. AThamu tIrtha dvAra-pahelA traNa nigraMtho, tIrthamAMja hoya. zeSatraNa nigraMtho, tIrthamA ane atIrthamAM paNa hoya. jo atIrthamAM hoya to tIrthakara ke pratyeka buddha hoya. navamuM liMgadvAra-chae nigraMtho, dravyaliMga AzrayI svaliMga, anyaliMga ke 2 anAbhogadhI saMbhava mAtra doSa jANavo, jANI joha jo lagAhe to cAritra kema saMbhave ? kadAca aticAra doSa lAge to tene prAyazcitAdi M vaDe zuddhi kare, jo mUlaguNamA anAcAra seve to sarvathA vrata bhaMga thAya. 3 aSTa pravacana mAtRkAkhya adhyayananA jJAna sivAya cAritranu pAlana na saMbhave, mATe eTaluM jJAnajaghanyathI paNa hovU joie. temAM paNa 'mAsatuSAdi' muniono apavAda jANavo. (paMca nigraMtha TIkA ). 4 kevala jJAnamA zrutajJAnano aMtarabhAva hobAthI. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 189 // gRhastha-liMgamAM paNa hoya. bhAvaliMga AzrayI svaliMgamAMja hoya. dazamuM zarIradvAra-pulAka, nirbaMdha ane snAtaka e RNa nigrathIne audArika, taijama ane kArmaNa e traNa zarIra hoya. bakuza ane pratisevanA ku* ne vaikreya sahita cAra zarIra paNa hoya. kaSAyakuzIlane AhAraka sahita pAMca zarIra paNa hoya. igyAramuM kSetradvAra- pulAka, janma ane sadbhAva AzrayI karma bhUmimAMja hoya. zeSa pAMca nigraMthI, janma ane sadbhAva AzrayI karma bhUmimAM hoya paNa saMharaNa AzrayI akarma bhUmimAMya hoya. pulAkanuM saMharaNa devAdikadhI paNa dhatuM nathI. bAramuM kAladvArapulAka, avasarpiNI kAlamAM janma AzrayI zrIjA-cothA ArAmAM hoya. sadbhAva AzrayI zrIjA, cothA ane pacimA ArAmAM paNa hoya. je cothA ArAno janmelo hoya teja pAMcamA ArAmAM hoya. utsarpiNI kAlamAM janma AzrayI vIjA, trIjA ane cothA ArAmAM hoya. sadbhAva AzrayI zrIjA cothA - ArAmAM hoya. no abasarpiNI no utsarpiNI kAlamAM (mahA videhamAM) janma ane sadbhAva AzrayI paNa hoya. bakuza, pratisevanA ane kaSAya kuzIla e traga, avasarpiNImAM janma ane sadbhAva AzrayI zrIjA - cothA - pAMcamA ArAmAM hoya. 2 pulApha sivAnA nigraMtho, bharatAdivat gRhasthAdiliMgamAM saMbhave. paraMtu navapUrvadhArI je pulAka, te kAraNavazAt anyaliMga ke gRhasthaliMgamAM hoya che. 3 pulAkane vaikrepachi vaikreya zarIra kema nahoya ? uttara- pulAka, saMghAdinA kArya prasaMge labdhi prayuMjatAM pulAka bhAvane choDIne abaiya kaSAya kuzIla bhAvane pAme che kAraNa ? pariNAmanI vRddhi dhavAdhI. mATe vaikreya zarIra na hoya. labdhinuM sAmarthya chatAM jo saMghAdi kArya mATe labdhi na prayuje to saMto drohI thavAthI virAdhaka thAya. [paMca nidrdhanI TIkA ] niyaMThA vicAra // 189 // Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 182 // niyaMThA vicAra // 182 // utsApaNI kAlamAM tathA noava. noutsa. kAlamAM pulAkanI jema jANavU nigraMtha ane lAtaka, janma ane sadbhAva AzrayI pulAkanI jema jANavU, no ava0 no utsarpi0 mA janma ane sadabhAva AzrayI sarve nigraMtho hoya. saMharaNa AzrayI pulAka sivAya zeSa nigraMtho, sarva kAlamAM hoya. teramuMgati-sthitidvAra-pahelA cAra nigraMthonI gati, jaghanyathI saudharma devalokanI hoya. utkRSTathI pulAkanI AThamA devaloka sudhI hoya. bakuza ane pratisevanA kucha nI bAramA devaloka sudhI ane kaSAya ku. nI anuttara vimAna sudhI hoya. nigraMthanI ajaghanya ane anutkRSTa anuttara vimAnanI hoya. snAtakanI siddhigati hoya. pahelA traNa nigraMtho, avirAdhaka bhAve 1 iMdranI, |2 sAmAnikanI, 3 trAyatriMzakanI ane 4 lokapAlanI e cAra padavI pAme. kaSAya ku0, ahamiMdra sahita pAMca | padavI pAme. nigraMtha, ahabhiMdranIja padavI pAme. virAdhakapaNe pAMce nigraMtho, ja. bhuvanapatimAM ane u0 saudharma | devalokamAM jAya. avirAdhakanI sthiti pahelA cAra nigraMthonI ja0 pRthaktva palyopamanI ane u0 pulAkanI 18 | sAgaropamanI, bakuza ane pratisevanA ku. nI 22 sAgaranI, kaSAya ku. nI33 sA. nI. nirgrathanI ajadhanyaanutkRSTa 33 sAgaranI. caudamuM saMyama-(sthAna) dvAra-pahelA cAra nigraMthonA anaMta paryavayukta asaMkhyAtA 2 virAdhaka bhAve nigraMthonI sthiti paNa bhavanapati bhane saudharma devaloka pramANe jANavI 3 cAritra mohanIyanA kSayopazamanI vicitratAthI hoya che. jeTalA kaSAyanA rasabaMdhanA adhyavasAya sthAnako teTalAja saMyamanA sthAnako che; | teno kSayopazama ke kSaya thavAthI cAritratI prApti thAya che. SUSCRISESRISARASSA Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 183 // niyaMThA vicAra // 18 // saMyama-sthAno che. nigraMtha ane snAtakarnu eka eka saMyama-sthAnaka che. te nigrathane upazamabhAve athavA kSAyakabhAve hoya ane snAtakane to kSAyakabhAveja hoya teornu alpa bahutva-sarvathI thoDA nigraMtha ane snAtakanA saMyama hai sthAnaka. tethI pulAkanA asaMkhyAtaguNA saM0 sthA0 . tethI bakuzanA asaMkhyA0 saM0 sthA0 che tethI pratisevanA | ku. nA asaM0 saM0 sthA0 che. tethI kaSAya ku. nA asaM0 saM0 sthA0 che. paMdaramuM sannikarSadvAra-(te paraspara sNyo| jana-sabaMdha ). svasthAnamA ane parasthAnamA paryavone AzrayIne pulAka, pulAka sAthe samAna hoya, athavA cha sthAnapatita (chaThANavaDiyo) hoya. bakuza ane pratisevanAthI anaMta guNahIna hoya. kaSAya ku. sAthe cha sthAnapatita | hoya. nigraMtha ane snAtakathI anaMta guNahIna hoya. bakuza, pulAkathI anaMta guNa adhika hoya ane 1 bakuza 28 pratisevanA ane 3 kaSAya ku0 sAthe cha sthAna patita ane uparanA be nigraMthothI anaMtaguNa hIna hoya. pratisevanA | ku0, pulAkathI anaMtaguNa adhika hoya. bakuza, prati se0 ne kaSAya ku. patraNa sAthe cha sthAna patita ane uparanA be nigraMthothI anaMta guNa hIna hoya. kaSAya ku0 pelA cAra nigraMtho sAthe cha sthAna patita ane uparanA | be nigraMthothI anaMta guNa hIna hoya. nigraMtha ane snAtaka, pahelA cAra nigrathothI anaMta guNa adhika ane | paraspara tulya hoya. teornu alpa bahutva-pulAka ane kaSAya ku. nA jaghanya paryavo, sarvathI thoDA hoya. '2 cha sthAna patita te 1 anaMta bhAga hIna, 2 asaMkhyAta bhAga hIna, 3 saMkhyAta bhAga hIna, 4 saMkhyAta guNa hIna, 5 asaMkhyAta guNa hIna | ane 6 anaMta guNa hIna, e paTuguNa hAnI. temaja paTaguNa vRddhi te , anaMta bhAga vRddhi, vagerejANavI. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta niyaMThA vicAra // 18 // // 184 // tethI pulAkanA u0 paryavo, anaMtaguNA. tethI bakuza ane prati se* nA ja0 paryavo, anaMtaguNA ane paraspara tulya. tethI bakuzanA u0 paryavo anaMtaguNA. tethI prati se nA u0 paryavo anaMtaguNA tethI kaSAya ku. nA u0 paryavo anaMtaguNA. tethI nigraMtha ane snAtakanA ajamne anutkRSTa paryavo anaMtaguNA ane paraspara tulya che. solamuM yogadvAra-pahelA pAMca nigratho, sayogI (traNe yogavAlA) hoya. snAtaka, sayogI hoya to traNe yogavAlo hoya | ane ayogI paNa hoya. sattaramuM upayogadvAra-chae nigraMtho, sAkAropayogI ane anAkAropayogI paNa hoya. aDhAramuM kaSAyadvAra-pahelA traNa nigraMthone saMjvalanI cokaDI hoya kaSAya ku. ne saMjva0nI cokaDI paNa hoya athavA krodha sivAya traNa kaSAya, mAna sivAya be kaSAya ane mAyA sivAya eka saMjva0 no lobha paNa hoya. nigraMtha upazAMta kaSAyI athavA kSINakaSAyI hoya. snAtaka, kSINakaSAyIja hoya. ugaNIzamu lezyAdvAra-pahelA traNa nigraMtho, prazasta traNa lezyAvAlA hoya. kaSAya ku0, chae lezyAvAlA hoya. nigraMtha, zukla lejhyAvAlo hoya.. 2 snAtakane bhAva mana hotuM nathI, paraMtu jyAre anuttara vimAnanA devo kevalIne prazna pUche che tyAre kAyayoga bar3e manovargaNAnA pudgalone grahaNa karI dravya manapaNe pariNamAvIne uttara Ape che; tethI snAtaka traga yogavAlo hoya. 3 cAra kaSAya, 5 kaSAyaku0 ne aprazasta 3 lezyA hoya che. kAraNa ? lezyAnA adhyavasAya sthAno asaMkhpAtA che ane lezyA, ramabaMdhanuM kAraNa che; mATe je pI lekSA tepo rasa hoya. jema koi labdhimAn sAdhu, saMghAdikanA prayojane duSTa nRpAdikane zikSA karavA jyAre labdhi phorave tyAre saMghAdi upara prazastarAga hovAthI prathama prazasta lezyA hoya ke; pachI duSTa nRpAdi upara kalura bhAva AvavAthI-kaSAyanI prabalatAthI-aprazasta-lezyA parigame che. paraMtu tatkAla aprazasta lezyAthI te nivRtta thai zubha lezyAmA pariName che. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya niyaMThA vicAra // 185 // // 18 // snAtaka, parama zukla lezyAvAlo hoya ane alezyI paNa hoya. vIzamuM pariNAmadvAra-cAra nigraMthomAM barddhamAna, hIyamAna ane avasthita e vraNe pariNAma hoya. nigraMtha ane snAtakamAM hIyamAna pariNAma na hoya. pahelA cAra ni0 mA varddhamAna ane hIyamAna pariNAma, ja. eka samaya ane u0 aMtarmuhUrta hoya. avasthita pari0, ja0 eka samaya ane u0 sAta samaya hoya. nigraMthamAM avasthita pari0, ja01 samaya ane u0 aMtarmu0 ane varddhamAna pari0 ja0-u0 aMtarmu. hoya, snAtakamAM varddhamAna pari0, ja0-u0 aMtarmu0 ane avasthita pari0, ja0 aMta. ane u0 deze uNA (navavarSanyUna) pUrvakoDI sudhI hoya. ekavIza, baMdhadvAra-pulAka, AyuSya sivAya 7 karma bAMdhe. bakuza ane prati se0, sAta ke ATha karma yAMdhe. sAta bAMdhe to AyuSya sivAya. kaSAyaku0, sAta ATha athavA cha karma bAMdhe. cha bAMdhe to AyuSya ne mohanIya sivAya. nigraMtha, eka sAtAvedanIya bAMdhe. lAtaka, eka sAtAvedanIya bAMdhe athavA abaMdhaka paNa hoya. bAvIza, vedanadvAra-pahelA cAra nigraMtho, ATe karmane vede (bhogave ). nigraMtha, | mohanIya sivAya sAta karma vede. snAtaka, cAra aghAti karma vede. vevIza, udIraNadvAra-pulAka, vedanIyane AyuSya sivAya cha karmanI udIraNA kare. bakuza ane pratiseva0, ATha sAta ke cha karmanI udI. kare. sAtanI jo badhAre bakhata aprazasta lezyA rahe to pramatta guNasthAnano ghAta kare, aprazasta lejhyA paNa pramata gu0mA hoya labdhi-prayujana paNa pramatta bhAvamA hoya che. puNAkAdi saMyata labdhi prayujana samaye avazya kaSAya ku. bhAvane pAme che. 2 pulAne AyuSya-paMdhanA adhyavasAya sthAnono abhAva hovAthI AyuSya-baMdhanathI. [paMcanigraMthI TIkA ]. RECORICANSPONGE B ER Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 18 // kare to AyuSya sivAya ane chanI kare to vedanIya ne AyuSya sivAyanI. kaSAya ku., ATha sAta cha ane pAMca niyaMThA karmanI paNa udI. kare. pAMcanI kare to veda0, Ayu. ane mohanIya sivAyanI. nigraMtha, pAMca athavA be karmanI vicAra udI0 kare. benIkare to nAma ane gotranI. snAtaka, be karmanI kare athavA anudIraMka paNa hoya. covIzamuM upa // 186 // saMpadAdvAra-(pUrva bhAvano tyAga ane anya bhAvanI prApti te upasaMpadA)-pulAka, pulAka bhAvano tyAga karI kaSAya ku. paNuM pAme athavA asaMyatapaNa thAya. bakuza, bakuza bhAvano tyAga karI pratisevanA ku0, kaSAya ku0, dezavirati ane asaMyatapaNuM pAme. pratisevanA ku0, pratise0 no tyAga karI bakuza, kaSAya ku0, dezaviratI ane asaMyatapaNuM pAme. kaSAya ku0, kaSAya ku. no tyAga karI pulAka, bakuza, pratise0, nigraMtha, deza virati ane5 asaMyatapaNuM pAme. nigraMtha, nigraMthapaNAno tyAga karI asaMyatapaNuM, kaSAya ku. paNuM ane snAtakapaNuM pAme. snAtaka, snAtaka bhAvano tyAga karI siddhigati pAme. paccIzamu saMjJAdvAra-pulAka, nigraMtha ane snAtaka etraNa, no saMjJo. 2 caudamA guNaThANe udoraNA nathI. 3 ni, deza viratipaNu na pAme kAraNa ? upazama aNithI bhava [ AyuSya ] kSaye je maraNa pAme te anuttara vi0 mA jAya tyA devapaNuM hobAthI asaMyatapaNuja hoya ane kAla [guNaThANAnA kAla ] kSaye paDe to dazama guNa. jAya mATe kaSAya ku. bhAva pAme. kSapaka zreNigata ni0, snAtakapaNu pAme. 4 ahiM 'no' bhanna dezathI niSedhaka che. kAraNa? au iyika bhAve AhArAdi cAra saMjJA vaDe upayukta nathI paNa kSayopazama bhAve viziSTajJAnAdi upayogarupa saMjJAvaDe upayukta che; mATe no zabda kahela che. pulAkAdi ni0, ne jJAnanI viziSTatA hovAthI AhArAdinI icchA thatI nathI, jo ke pulAkanuM cAritra maMda hoya che paraMtu jJAna viziSTa hoya che. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 187 // payukta hoya. zeSa 3 nigraMtho, saMjJopayukta ane no saMjJopayukta paNa hoya. chabIza, AhArakadvAra-pahelA pAMca nigraMtho, AhAraka hoya. snAtaka, AhAraka ane anAhAraka paNa hoya. satyAvIzamuM bhavadAra-pahelA pAMca nigraMtho, niyaMThA vicAra | ja0 thI eka bhava kare, u0 pulAka, 3 bhava kare. bakuza, pratise0, kaSAya ku. patraNa 8 bhava kare. nigraMtha, 3 bhava | // 18 // kare ane snAtaka, teja bhavamA mokSa jAya. aThAvIzamuM AkarSadvAra-AkarSa te (cAritranA pariNAma] pulAkAdi sarva nigraMthone ja0 thI eka bhavamA ekavAra Ave ane u0 thI pulAkane 3 vAra. bakuza, pratile0 ane kaSAya ku. etragane pRthaktvazata (navazo)vAra. nigraMthane be vAra ane snAtakane ekavAra Ave. ghaNA bhava AzrayI pahelA pAMca nigraMthone ja0 thI be vAra Ave ane u0 thI pulAkane sAtavAra. bakuza, pratiseva0 ane kaSAya kuchane sahasra | pRthaktvavAra. nigraMthane pAMcavAra Ave ane snAtakane punarbhavaja nathI. ugaNatrIza, sthitidvAra-pulAkanI jane* u0 sthiti, aMtarmuhartanI. bakuza, pratise. ane kaSAya kucha nI sthiti ja0 ekarsamayanI ane u. deze uNI * * *** * 2 ahiM 'bhava' te pulAkAdi bhAvanA jANavA paNa devAdinA bhava na gaNavA. 3 ' sahasrapRthakva' zabdathI nava hajAra nahi, paNa 720. gaNavA. kAraNa? eka bhavamA u* thI 900 bAra Ave che, tene ATha bhavathI gaNatAM 7200 thAya ke. 4 cAra bakhata upazama zreNimA ane eka vakhata kSapakazreNimA ema pAMca bAra Ave. 5 jaghanya aMtarmuhUrtathI uskRSTa aMtarmu* moTuM jANavU, pulAka bhAvane pAmI aMtarmuhUrta sudhI mRtyu na pAme lA bhane pulAka bhAvadhI paDe paNa nahi. 6 eka samaya cAritrane pAmI maraNa pAme mATe ja. 1 samayanI sthiti kahI che. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 188 // niyaMThA vicAra // 188 // pUrva koDInI. nigrathanI sthiti ja. eka samayanI ane u. aMtarmunI ane snAtakanI sthiti ja. aMtarmunI |ne u0 deze uNI pUrva koDInI. e eka vacana ( eka jIva ) AzrayI sthiti jANavI. have bahu vacana (ghaNA jIva) AzrayI sthiti kahe che-pulAko ane nigraMthonI ja. eka samayanI ne u* aMtarmu. nI. zeSa cAra nigraMthonI sthiti marva kAlanI. trIzamu aMtaradvAra-pAMca nigraMthonuM aMtara. (eka vacana AzrayI) ja. aMtarmu. nu ane u0 dezeuNu aI pudgala parAvartana hoya. snAtakanuM aMtara nathI. bahuvacana AzrayI-pulAkonu ja. eka samaya ane u0 saMkhyAtA varSamuM aMtara hoya. nigraMthonuM ja. eka samaya ane u0 cha mAsanu hoya. zeSa cAra nigraMthona aMtara nathI. sadA mahAvidehamAM hoya mATe. ekatrIzamuM samudghAtadvAra-puloMkane samudghAta traNa. vedanIya, kaSAya ane maraNAMtika. bakuza ane pratise ne samu0, vaikreya ne taijasa sahita pAMca. kaSAya ku0 ne AhAraka sahita samu0 cha hoya ane nirgrathane samu. nathI. snAtakane eka kevali mamudghAta hoya. batrIzamuM kSetradvAra-pahelA pAMca nirgratho, lokanA asaMkhyAtamA bhAge hoya. snAtaka, lokanA asaMkhyAtamA bhAgane viSe hoya, ghaNA asaMkhyAtA bhAgane viSa 2 upazama guNaThANe eka samaya rahIne maraNa pAme mATe. 3 eka pulAkanI ja. sthiti aMtarmu0 nI kahI to dhaNA pulAkonI ja. sthiti eka samaya kema ghaTe ? uttara-pyAre pUrva pratipanna koika pulAka, aMtarmu. nA aMtya samayamA vartato hoya, tyAre bIjo koika jIva pulAka bhAvane pAme che; tyAre te banne pulAkono eka samayamA sadbhAva hoya mATe ghaNA pulAkonI eka sa. nI sthiti kahI che. 4 jo ke pulAka, pulAka bhAvamA mare nahi, paNa maraNAMtika samudghAta kare che, kaSAya ku. bhAvane prApta karIne mRtyu pAme, 5 snAtaka, zarIrastha athavA daMDa-kapATa karaNa kAle lokanA asaMkhyAta bhAgavartI hoya. maMdhAna-karaNa kAle lokanA ghagA bhAgamA hoyache, thoDAja bhAganA na hoya ane gyAre AMtarA pure tyAre saMpUrNa loka vyASI hoya. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SEC niyaMThA vicAra // 189 // || hoya ane saMpUrNa lokamAM paNa hoya. tetrIzamuM sparzanAdvAra-te kSetradvAranI jema jANavU, paNa Aju-bAjunA pradesiddhAMta | zone sparze mATe kAMika adhika sparzanA jANavI. cotrIzamuM bhAvadvAra-pahelA cAra nirgratho. kSayopazama bhAve rahasya hoya. nigraMtha, upazama athavA kSAyaka bhAve hoya ane snAtaka, kSAyaka bhAve hoya. pAMtrIzamuM prmaanndvaar||189|| pratipadyamAna AzrayI pulAko, ja0 thI eka ve athavA traNa ane u0 zatapRthaktva hoya. pUrvapratipanna AzrayI pulAko, ja0 eka, be ke traNa ane u0 sahasrapRthaktva hoya. pratipadyamAna AzrayI bakuzo ane pratise0 kuzIlo ja0 1-2-3 ane u0 zatapRthaktva hoya. pUrvapratipanna A0 koTI zatapRthaktva hoya. pratipadyamAna A0 kaSAyakuzIlo, ja0 1-2-3 ane u0 sahasra pRtha hoya. pUrvapratipanna A0 koTIsahasra pRtha0 hoya. pratipadyamAna-A. nigratho, ja0 1-2-3 ane u0 162 temAM 54 upazama zreNivAlA ane 108 kSapakazraNivAlA hoya. pUrvapratipanna A0 ja0 1-2-3 ane u0 zatapRtha0 hoya. pratipadyamAna A0 snAtako, ja01-2-3 ane u0 108 hoya. pUrva pratipanna A0 koTI pRthakatva hoya. chatrIza, alpa bahutvavAra-sarvathI thoDA nigratho, tethI pulAko, saMkhyAtaguNA, tethI snAtako, saMkhyAtaguNA, tethI bakuzo saMkhyAta guNA, tethI pratise* kuzIlo, saMkhyAta guNA, tethI kaSAya "pratipadyamAna" te pulAkAdi bhAvane vartamAnamA pAmanArA. 2 " pUrvapratipanna " te bhUnakAlamA e bhAvane pAmelA, 3 bakuza ane pratise. | kuzIlo banne 'zatapRthaktva ' che, tyAre bakuzatho pratisevanA saMkhyAtaguNA kena saMbhave ? uttara-bakuzanu zatapRtha0, nAnu ane pratise na moDhe jANavu. bethI nava sudhInI saMkhyAne pRthaktvanI saMjJA che. ARA RESSAANSF% Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 190 // kuzIlo, saMkhyAtaguNA iti nirbaMdha vicAra samApta. zrI kAryasthiti vicAra - gAthA - jIva gai iMdiya kAe, joge veye kasAya lesAya; sammata nANa daMsaNa, saMjaya uvaoga AhAre // 1 // bhAsaga parita pajjansa, sUhuma sannI bhavatthi carimeya; etesiM tu payANaM kAyaThiha hoi nAyavvA // 2 // 1 jIva, 2 gati, 3 iMdriya, 4 kAya, 5 yoga, 6 veda, 7 kaSAya, 8 lezyA, 9 samyakatva, 10 jJAna, 11 darzana, 12 saMyata, 13 upayoga, 14 AhAra, 15 bhASaka 16 parita, 17 paryApta 18 sUkSma, 19 saMjJI, 20 bhavasiddhika, 21 astikAya, 22 carama, e 22 padonI kAryasthiti jANavA yogya che. 1 jIva, jIvasvarUpeM sarvakAla rahe che. 2 nAraka, nArakapaNe ja0 daza hajAra varSa ane u0 tetrIza sAgaropama rahe. tiryaMca, tiryacasvarUpe rahe to ja0 aMtarmu0 ane u0 anaMtakAla rahe, te kAlathI anaMtI utsArpaNI-avasarpiNI, kSetrathI anaMtA lokanA AkAza pradeza samAna pudgalaparAvartta AzrayI, AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa asaMkhyapudgalaparAvartta rahe. tiryaMcaNI ja0 aMtarmu0 ane u0 traNa palyane pUrvakoTI pRthakatva adhika kAla rahe. manuSya 2 bhagavatIsUtra - zataka 25 mAM chaThe uddeze A niyaMThAno adhikAra che. paMcanigraMthI prakaraNamAM paNa e varNana che. vizeSa jijJAsue paMca nigraMthI TIkA jovIM. 3 kAyasthiti eTale punaHpunaH [ pharI pharI ] te te paryAya baDe utpanna dhaine avasthita rahetuM te. 4 nAraka, marIne pharIthI nAraka thatA nathI temaja devapaNa 5 tiyaMcapaNe anaMta kAla rahe te vanaspati AzrayI samajavu, 6 pUrvakoTI pRthaktva adhika kahevAnuM kAraNa e De ke sAta athavA ATha bhava kare, sAta bhava kare te saMkhyAtA AyuSyavAlA ane eka yugalika tiryaMcaNIno bhava karIne devamAM upaje. kAya sthiti vicAra // 190 // Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta- rahasya // 19 // kAzini vicAra // 19 // ane manuSyaNInI kAyasthiti, tiyacaNI pramANe jANavI. devanI nArakanI jema jANavI. devInI ja0 daza hajAra varSa ane u055 palyanI. siddhanI sAdi-anaMta kAlanI. nAraka, aparyAptapaNe rahe to ja0-u0 aMtarmu0 rahe: ema yAvat aparyApta devI sudhI paNa emaja jANavI. nAraka, paryAptapaNe rahe to ja0 aMtarmu0 nyUna daza hajAra varSa ane u0 aMtarmu nyUna 33 sAgara rahe. tiyaca paryApta, ja. aMtarmu. ane u0 aMtarmu. nyUna 3 palya rahe. tiryacaNI, manuSya ane manuSyaNI etraNa paryAptanI sthiti, tiyacaparyAptanI pare jANavI. deva paryAptanI nAraka paryA sanI mAphaka jANavI ane devI paryAptanI ja0 aMtarmu. nyUna daza ha0 varSanI ane u0 aMtarmu0 nyUna 55 palyanI. |3 seMdriya (iMdriya sahita ) jIva be prakAranA che 1 anAdi-anaMta te abhavya jIvanI apekSAe. ane 2 anAdisAMta te bhavya jIvanI apekSAe. ekeMdriyanI kAyasthiti, ja. aMtarmu0 ane u0 asaMkhyapudagala parAvartanI. traNa vikaleMdriyanI ja. aMtarmu. ane u saMkhyAtA varSasahasranI. paMceMdriyanI ja. aMtarmu0 ane u0 hajAra sAgaropama jhAjherI. aniMdiyanI sAdi-anaMta kAlanI sthiti. seMdriya aparyAptanI sthiti, ja0-u0 aMtarmuharta; ema yAvat aparyApta paMceMdriya lage jANavI. seMdriya paryAptanI sthiti, ja. aMtarmu0 ane u. zaMta pRthaktva sAgaropama 2 ahiM labdhirupa bhAvadriya samajavI anyathA ukta sthiti saMbhavI zake nahi. 'labdhi' iMdriya, vigraha gatimAya hoya ane iMdriya paryAptane paNa hoya che. 3 utkRSTa zatapRthaktva (900) sAgaranI je sthiti kahela che te labdhi paryAptanI apekSAe jANavI. kAraNa aparyApta kAle jo ke paryApti pUraNa karela nathI paNa pUraNa karyA binA maraNa na pAme te 'labdhi paryApta' kahevAya ane paryApti purI karyA vagara mare te 'labdhi aparyApta' kahevAya ahiM kabdhiparyAptanI vivakSA che. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 192 // vicAra // 192 // jhAjherI. ekeMdriyaparyAptanI ja. aMtarmu0 ane u0 saMkhyAtA hajAra varSanI. be iMdriya paryAptanI ja. aMtarmu. ane u0 saMkhyAtA varSanI. te iMdriya paryAptanI ja0 aMtarmu0 ane u0 saMkhyAtA dIvasanI. cauriMdriya paryA0 nI ja. aMtarmu. ane u0 saMkhyAtA varSanI. paMceMdriya paryA. nI ja. aMtarmu. ane u0 zatapRthakatva sAgaranI. 4 sakAyikajIva be prakAranA che:- anAdi-anaMta, 2 anAdi-sAMta. pRthavIkAyikanI sthiti, ja. aMtarmu. ane u. asaMkhyAtokAla-asaMkhyAta utmarpiNI-avasarpiNI, kAlathI. kSetrathI asaMkhyAta loka pramANa, apakAyika, tejokA0 ane vAyukA nI sthiti paNa emaja jANavI. vanaspatikAyikanI sthiti, ja0 aMtarmu0 ane u0 anaMta kAlanI-anaMta kAlacakra e kAlathI, ane kSetrathI anaMta loka pramANa, asaMkhyAta pudgalaparAvartanI. trasakAyikanI sthiti, ja0 aMtarmu0 ane u* saMkhyAtA varSa sahasra adhika be hajAra sAgaranI. sakAyika aparyAptathI yAvat trasakAyika aparyAptanI sthiti, ja.-u0 aMtarmuhUrtanI. paryAsa pRthavIkA0 nI sthiti, ja. aMtarmu. ane u0 saMkhyAtA varSa sahasranI. paryA0 aekA nI paNa pRthvI pramANe. paryA0 te ukAnI ja. aMtarmu. ane u0 saMkhyAtA 2 ukta sthiti je kahelI che ne vyavahAra rAzi bAlAjIvonI apekSAe che. je jIvo sUkSmanigodamAthI nIkalI bAdara nigodAdi bhAvane prApta karIne punaH sUkSmanigodamAM jAya topaNa te vyavahAra rAzivAlA kahevAya ane je jIvo, anaMtAnaMta pudgala parAvartta thayA chatAM paNa sUkSma nigodane choDI bAdara nigodAdi paryAyane pAmelA nathI. te avyavahAra rAzivAlA kahevAya. jeTalA jIvo vyavahAra rAzimAMdhI mokSa jAya teTalAja jIvo anya vahAra rAzimAthI nIkalIne vyavahAra rAzimAM Ave. vizeSa jijJAsue pannavaNA sUcanA aDhAramA padanI TIkA jovI. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 193 // divasanI paryA0 vAyukA0 nI ja0 aMtarmu0 aneM u0 saMkhyAtA varSa hajAranI. paryA0 vanaspatikA0 nI ja0 aMtarmu0 ane u0 saMkhyAtA varSa hajAranI. paryA0 trasakA0 nI ja0 aMtarmu0 ane u0 sAgara zatapRthaktva jhAjherI. sUkSmanI sthiti, ja0 aMtarmu0 ane u0 asaMkhyAto kAla-kAlathI asaMkhyAtA kAlacakranI. kSetrathI asaMkhyAta lokapramANa. sUkSmapRthavIkA0, apUkA0, teukA0, vAyukA0, vanaspatikA0, ane sUkSmanigodanI sthiti, ja0 aMtarmu0 ane u0 asaMkhyAtA kAlanI, sUkSma aparyA0 pRthvIkA0 thI yAvat sUkSma vanaspatikA0 nI sthiti, ja0 u0 aMtarmuhUrtanI sUkSma paryApta pRthvI Adi pAMcanI paNa emaja jANavI. bAdaranI sthiti, ja0 aMtarmu0 ane u0 asaMkhyAtA kAlanI - kAlathI asaMkhyAtA kAlacakranI, kSetrathI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa yAdara pRthvIkAyika Adi cAranI sthiti, ja0 aMtarmu ane u0 70 koDAkoDI sAgaranI. bAdara vanaspatikA0 nI ja0 aMtarmu0 ane u0 asaMkhyAtA kAlanI - kAlathI asaMkhyAta kAlacakranI, kSetrathI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANanI. pratyeka bA0 vanaspati kA0 nI sthiti, ja0 aMtarmu0 ane u0 70 koDAkoDI sAgaranI. nigodanI sthiti, ja0 aMtarmu0 ane u0 anaMtakAlanI. kSetrathI aDhIpudgala parAvarttakAlanI. bAdara nigodanI ja0 aMtarmu0 ane u0 70 koDAkoDI sAgaranI. bAdaratrasakA nI ja0 aMtarmu0 ane u0 saMkhyAtA hajAra varSa adhika ve hajAra 2 aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga kSetramA jeTalA AkAza pradezo hoya tene prati samaye apaharatAM te pradezo jeTale kAle khAlI thAya. te kAla avapAtI utsarpiNI avasarpiNI pramANa dhAya kAraNa? kAlazrI kSetra sUkSma hoya che. kAyasthiti vicAra || // 193 // Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raddhAMta rahasya 1194 // sAgaratI. yAdara aparyAptanI sthiti, ja.-u0 aMtarmuhattanI. bAdara paryAptanI ja. aMtarmu ane u. zatapRthaktva sAgara adhikanI bA0 paryA0 pRthavIkA. ane apakAnI sthiti, ja. aMtarmu. ane u0 saMkhyAtA hajAra varSanI. kAyasthiti yA paryAH teukA nI ja. aMtarmu. ane u0 saMkhyAtA divasanI. bAdara vAyukA0, bA. vanaspatikA-pratyeka OMA vicAra & // 194 // vanaspatikA paryAptanI ja. aMtarmu. ane u* saMkhyAtA varSa hajAranI. nigoda paryApta ane bAdara nigoda paryAnI ja. ane u. aMtarmuhartanI bA. sakA. paryAnI ja. aMtarmu. ane u0 zatapRthaktva sAgara adhikanI. 5 sa. yogI be prakAranA chaH-1 anAdi-anaMta ane 2 anAdi-sAMta. manayogI ane vacanayogInI sthiti, ja. eka mamaya ane u0 aMtarmunI. kAyayogInI ja0 aMtarmu. ane u0 vanaspati-kAlanI. ayogInI sAdi-anaMtasthiti. 6 savedInA traNa prakAra:-1 anAdi-anaMta, 2 anAdi-sAMta ane 3 sAdi-sAMta. temAM sAdi-sAMtanI sthiti, ja0 aMtarmu0 ane u. arddhapudgala-parAvartakAlanI. strI vedanI sthitinA pAMca Adeza che, te kahe che:pahelA AdezathI ja0 eka samayanI ane u0 ekazo daza palya adhika pUrva koTI pRthaktvavarSanI. bIjA AdezathI ja. eka samayanI ane u0 pUrvakoTI adhika 18 palyanI. bIjA AdezathI ja0 ekasanI ane u0 pUrva koTI pRthaktva adhika cauda palyanI. cothA AdezathI ja0 ekasa nI ane u. pUrva koTI pRthaktva adhika ekazo 2 sAdisAMta te upazama zreNine prApta karI avedI thAya punaH savedI thaine aMtarmuhUrte upazama zreNi prApta karI avedI thAya e saiddhAMtikamate ane kAmagraMthika matAnusAre aMtarmu0mA kSapaka zreNi prApta karI avedI paNa thAya. u0 thI to arddhapudgala parAvarttamA avazya mokSa jAya. 3 kathana adhavA matabheda. RAKARANA Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // / 195 / / palpanI, pAMcamA AdezathI ja0 eka samayanI ane u0 pUrvakoTI pRthakatvavarSa adhika pRthaktva palyopamanI. puruSa vedanI sthiti, ja0 aMtarmu0 ane u0 sAgaropamazata pRthaktva adhikanI. napuMsakavedanI ja0 1 samayanI ane u0 vanaspati-kAlanI. avedInI sthiti be prakAranI che:- 1 sAdi-anaMta ane 2 sAdi-sAMta. sAdi sAMta ave dInI sthiti, ja0 1 samaya ane u0 aMtarmuhUrttanI. 7 sakaSAyI RNa prakAranA che:- anAdi anaMta, 2 anAdi sAMta, 3 sAdi-sAMta. temAM sAdi-sAMtanI sthiti, ja0 aMtarmu0 ane u0 arddha pudgalaparAvarttanI. krodha, mAna ane mAyAkaSAyI e RNanI ja0 ane u0 aMtarmuhUrttanI. lobha kaSAyInI ja0 eka samayanI ane u0 aMtarmuhUrtanI. akaSAyI be prakAranA che:- 1 sAdi-anaMta ane 2 sAdi-sAMta temAM sAdi-sAMtanI sthiti, ja0 eka samaya ane u0 aMtarmu0nI. 8 salezyI ve prakAranA che:- 1 anAdi anaMta ane 2 anAdi-sAMta. kRSNa leiyInI sthiti, 2 koi strI upazamazreNi prApta karI avedI thaine zreNithI paDI eka samaya strI vedane anubhavI deva thAya mATe strI vedInI eka samayanI sthiti kahI che, napuMsaka vedonI paNa je eka samayanI sthiti che te mATe paNa strI vedInI mAphaka samaja. jyAre eka samaya avedI thai bIje samaye maraNa pAme mATe tyAre eka samayanI sthiti hoya. 3 lezyAnI ja0 sthiti, manuSya ane tithaMca AzrayI jANavI. kAraNa ? tenA lezyA dravyo avasthita rahetA nathI aMtarmuhUrte parAvartta pAme che; tenuM kAraNa mAtra kaSAya che. kaSAya nAza thayA bAda kevalIne avasthita rahe che. aprazasta lezyAnI u0 sthiti nAraka AzrayI ane prazasta lezyAnI sthiti, deva AzrayI samajavI, te paNa pUrvabhava ane parabhavanA ne aMtarmu0 adhika hoya ke chatAM be aMtarmu0no eka aMtarmu0mAM samAveza karela che. deva ane nArakanA lezyAdvanyo, avasthita hoya che. badalAtA nathI. darpaNamAM pratibiMba mAphaka AkAra mAtrane bhaje ke. * kAya sthiti vicAra // 195 // Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CAL siddhAMtarahasya // 196 // ja. aMtarmu. ane u. tevIsa sAgaropama aMtarmu. adhikanI. nIla lezyInI ja. aMtarmu0 ane u0 palyanA asaMkhyAtamo bhAga adhika daza sAgaranI. kApota lezyInI ja. aMtarmu. ane u. palyanA asaMkhyAtamo bhAga kAyasthiti adhika traNa sAgaranI. tejo lezyInI ja. aMtarmu. ane u. palyanA asaMkhyA adhika ve sAgaranI. padma | vicAra lezyInI ja0 aMtarmu ane u. aMtarmu0 adhika daza sAgaranI. zukla lezyInI ja. aMtarmu. ane u. aMtarmu. // 196 // adhika tetrIza sAgaranI. alezyInI sthiti, sAdi-anaMtakAlanI.9 samyagdRSTi be prakAranA che:-1 sAdi-anaMta ane 2 sAdi-sAMta. temAM sAdi-sAMtanI sthiti, ja0 aMtarmu. ane u066 sAgara-jhAjherI. mithyAdRSTi traNa prakAranA chaH-1 anAdi anaMta, 2 anAdi-sAMta ane 3 sAdi-sAMta. temAM sAdi-sAMtanI sthiti, ja. aMtarmu0 ane u0 dezeuNI arddhapudgala-parAvartanI. mizra ( samyag-mithyA ) dRSTinI ja0 u0 aMtamuhartanI. 10 jJAnI |be prakAranA chaH-1 sAdi-anaMta ane 2 sAdi-sAMta. temAM sAdi-sAMtanI sthiti, ja0 aMtarmu. ane u0 664 sAgara jhAjherI, mati ane zrutajJAnI nIpaNa sthiti emaja jANavI. avadhijJAnInI ja. eka samaya ane u066 sAgara jhAjharI. mana:-paryava jJAnInI ja0 eka samayanI ane u0 deze uNI pUrva koTInI. kevalajJAnInI sthiti, sAdi-anaMtakAlanI. ajJAnI ane mati-zrutaajJAnInA traNa prakAra cha:-1 anAdi-anaMta, 2 anAdi-sAMta ane 3 sAdi-sAMta. temAM sAdi-sAMtanI sthiti, ja. aMtarmu. ane u0 deze uNI arddhapudgala parAvartanI. vibhaMgajJAnInI ja0 eka samaya ane u0 tetrIza sAgara-pUrvakoTI-deze uNI jhAjherI. 11 cakSudarzanInI sthiti, ja. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 aMtarmu0 ane u0 hajAra-sAgara jhAjharI. acakSudarzanI ke prakAra nA che:-1 anAdi-anaMta ane 2 anAdi-sAMta. siddhAMta- avadhi darzanInI ja. eka samaya ane u0 132 sAgara jhAjherI. kevaladarzanInI, sAdi-anaMtakAlanI sthiti. kAyasthiti rahasya 12 saMyatanI sthiti, ja. eka samaya ane u0 deze uNI pUrva koTInI. asaMyata vraNa prakAranA cheH-1 anAdi- vicAra // 197 // anaMta, 2 anAdi-sAMta ane 3 sAdi-sAMta. temAM sAdi-sAMtanI sthiti, ja. aMtarmu. ane u0 dezeuNI arddha || pudgalaparAvartanI. saMyatA saMyatanI ja. aMtarmu. ane u0 deze uNI pUrvakoTInI. nosaMyata noasaM no saMyatA saMyatanI mAdi-anaMtakAlanI. 13 sAkAropayogI ane anAkAropayogInI sthiti, ja. u. aMtarmuhartanI. 14 | AhAraka be prakAranA che-chamastha ane kevalI. chadamastha AhArakanI sthiti, ja0 besamayanyUna kSullakabhava | ( 256 AvalIkA) nI ane u0 asaMkhyAtA kAlacakranI, kSetrathI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANanI. | kevalI AhArakanI sthiti, ja. aMtarmu. ane u0 dezeuNI pUrvakoTInI. anAhAraka be prakAranA che:-chadamastha | ane kevalI. chadmastha anAhArakanI sthiti, ja0 eka samaya ane u0 ve samayanI. kevalI anAhArakanA be prakAra chaH-1 siddha kevalI ane 2 bhavastha kevalI. siddha kenI sthiti, sAdi-anaMta. bhavastha ke. anAhArakanA be bheda 1 sayogI kevalI ane ayogI kevalI. sayo kevalI anAhArakanI sthiti, ajaghanya-anutkRSTa traNa SARAN 2 zraNa samayanI vigrahagatimA be samaya anAhArakanA hoya che, mATe be samaya nyUna kahela che. 4-5 samayanI paNa vigrahagati kvacita hoya che paraMtu tenI atra vivakSA karI nathI. utkRSTa anaMtakAla na thAya, kAraNa ? asaMkhyAte kAle avazya vigrahagati kare; temAM anAhArakapaNu prApta thAya. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa gyanI (te kevalI samudrAta vakhane hoya ) ayogo ke. alAhArakanI sthiti, ja. ne u. aMtarmuhUrtanI. 154 no sthiti, ja0 eka samaya ane u0 aMtarmunI. abhASaka traNa prakAranA che:-1 anAdi-anaMta, 2 sAdi-| kAyasthiti anata ane 3 sAdi-sAMta. temAM sAdi-sAMtanI sthiti, ja. aMtarmu. ane u. vanaspati kAlanI. 16 parittanA vicAra // 198 // be bhedaH-1 kAyaparitta (pratyeka zarIrI) ane 2 saMsAraparitta. kAyaparittanI sthiti, ja0 aMtarmu0 ane u. pRthvI jIvanA kAla jeTalI ( asaMkhyAta kAlacakranI). saMsAraparittanI ja0 aMtarmu. ane u. dezeuNI arddhapudgala parAvartanI. aparittanA be bheda che-1 kAyaaparitta ane 2 saMsAra aparitta. kAyaaparittanI sthiti, ja. aMtamu0 ane u. vanaspati-kAlanI. saMsAra aparittanA be bhedaH-1 anAdi-anaMta ane 2 anAdi-sAMta. noparitta noaparitta (siddha )nI sthiti, sAdi--anaMta. 17 paryAsanI sthiti, ja. aMtarmu0 ane u. pRthaktvazata sAgaropama adhikanI. aparyAptanI ja. ane u. aMtarmunI. noparyApta noapanI sAdi-anaMta. 18 sUkSmanI sthiti, ja. aMtarmu. ane u0 pRthvI-kAla pramANa, kSetrathI asaMkhyAtA lokAkAza pramANa. yAdaranI sthiti, ja. aMtarmu. ane ra0 asaMkhyAto kAla. kSetrathI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa. nosUkSma novAnI sAdi-anaMta, 19 saMjJInI sthiti, ja. aMtarmu. ane u0 zatapRthaktva sAgara adhika. asaMjJInI ja0 aMtarmu. ane u0 vanaspatikAlanI. nosaMjJI noasaMjJInI mAdi-anaMta. 20 bhavya siddhikanI sthiti, anAdi-sAMta. abhavyasiddhikanI anAdi-anaMta ane nobhavasi0 no abhavasi. nI sAdi-anaMta. 21 pAMce astikAyanI sthiti, anAdi-anaMta Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya 199 // che. addhA samaya paNa pravAhanI apekSAe anAdi anaMta che. carama (jeno chello bhava thavAno hoya te )nI sthitianAdi-sAMta. acaramanA ve bhedaH-1 anAdi anaMta ( te abhavya jIva AzrayI ) ane 2 sAdi anaMta ( te siddha AzrayI ) iti kAyasthiti ( aSTAdazama prajJApanA pada ) samApta. atha cakravartti caturdazadvAra varNana - 1 bharatacakrI, 2 vanitAmAM upanA, 3 RSabhadevajI pitA, 4 maM galA mAtA, 5 coryAzI lAkha pUrvanuM AyuSya, 6 pAMcaseM dhanuSyanuM dehamAna, 7 sattotera lAkha pUrvalageM kuMvarapaNe rahyA, 8 eka hajAra varSa lageM maMDalikapaNe rahyA, 9 sATha hajAra varSa lageM deza sAdhanA karI, 10 eka hajAra varSa jyuna cha lAkha pUrva lageM cakravartti padavI bhogavI, 11 subhadrArANI strI ratna, 12 ArIsA bhuvanamAM kevala pAmyA pachI eka lAkha pUrva pravrajyA pAlI, 13 muktaM gayA, 14 RSabhadevajInA vArAmAM thayA. // bIjA sagara cakrI 1 ayodhyAnagarImA u0, 2 sumitra rAjA pitA, 3 yazomatI mAtA, 4 bahutera lAkha pUrvanuM AyuSya, 5 sADAbAraseM dhanuSyanuM dehamAna, 6 pacAsa hajArapUrva sudhI kuMvarapaNe rahyA, 7 pacAsa hajAra pUrva sudhI maMDalika paNe hyA, 8 trIza hajAra varSa lageM deza sAdhanA karI, 9 siMtteralAkha pUrva lageM cakrIpada, 10 bhadrA strI ratna, 11 2 sagara cInu rAjyakAla vicAraNIya che kAraNa ? ajItanAtha prabhunA teo kAkAi bhAi thAya che ajItanAtha prabhu dikSA lIthA bAda tebho rAjye beA che ane prabhu pAse dikSA lIdhI che mATe rAjyakAla bahu alpa ghaTI zake. gRhavAsamA 71 lAkha pUrva rahela che ema samavAyaMgamAM ke paNa kuMvarapaNe bahukAla jagAya he mATe vidvAnoe vicArakhuM. caturdazadvAra vaNena // 199 // Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 20 // catudezadvAra vaNena // 20 // eka lAkha pUrva dIkSA pAlI, 12 muktaM gayA, 13 ajItanAthanA vArAmAM thayA 14. / / trIjA maghavAcakrI, 1 sAvatthinagarI, 2 samudravijaya rAjA pitA, 3 bhadrAmAtA, 4 pAMca lAkha varSa AyuSya, 5 4aa dhanuSyanu dehamAna, 6 | pacIsa hajAra varSa kuMvarapaNe raDA, 7 pacIsa hajAra varSa maMDalikapaNe raDA, 8 vIza hajAra varSa lageM deza sAdhanA, |9 traNa lAkha ne asI hajAra varSa rAjya, 10 sunadA strI ratna, 11 pacAsa hajAra varSa dIkSA pAlI, 12 vIje | devalokeM gayA, 13 dharmanAthanA tIrthamAM thayA. 14 // cothAsanatkumAra cakrI 1 hastinApura nagara, 2 azvasena rAjA pitA, 3 sahadevI mAtA, 4 traNa lAkha varSana AyuSya, 54zA dhanudhyana dehamAna, 6 pacAsa hajAra varSa kuMvarapaNe rahyA, 7 pacAsa hajAra varSa maMDalika0, 8 eka hajAra varSa deza sAdhanA, navANu hajAra varSa lageM rAjya, 10 jayA strI ratna, 11 eka lAkha varSa lageM dIkSA0, 12 jIje devaloke gayA, 13 dharmanAthanA tIrthamAM thayA. 14 // pAMcamA zAMti cakrI 1 hastinApura nagara, 2 vizvasena rAjA pittA, 3 acirA mAtA, 4 eka lAkha varSay AyuSya, 5 cAlIza dhanuSyanu dehamAna, 6 pacIza hajAra varSa kuMvarapaNe rA, 7 pacIza hajAra varSa maMDalika. 8 AThaseM varSa deza sAdhanA, 9 covIza hajAra baseM varSa rAjya, 10 vijayA strI ratna, 11 pacIza hajAra varSa dIkSA0, 12 mukteM gayA 13 svayaM tIrthaMkara thayA. 14 / / chahA kuMthu cakrI 1 hastinApura nagara, 2 surasena rAjA | pitA, 3 zrIdevI mAtA. 4 paMcANu hajAra varSanuM AyuSya, 5 pAMtrIsa dhanuSyanu dehamAna, 6 poNI covIza hajAra' varSa kuMvara0, 7 poNI covIza hajAra varSa maMDalika0, 8 chaso varSa deza sAdhanA, 9 vIza hajArane doDhaso varSa Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 201 // rAjya, 10 kRSNazrI strI ratna, 11 poNI covIza hajAra varSa dIkSA0, 12 muktaM gayA, 13 svayaM tIrthaMkara thayA 14 || sAtamA aracI 1 hastinApura nagara 2 sudarzana rAjA pitA 3 devI mAtA 4 coryAzI hajAra varSanuM * AyuSya 5 trIza dhanuSyanuM dehamAna 3 ekavIsa hajAra varSa kuMbara0 7 ekavIza hajAra varSa maMDalika0 8 pAMcaseM varSa deza sAdhanA 9 sADIbIza hajAra varSa rAjya 10 surazrI strI ratna 11 ekavIza hajAra varSa dIkSA0 12 mukta gayA 13 svayaM tIrthaMkara thayA 14 // AThamA subhUma cakrI 1 vANArasI nagarI 2 kIrttivIrya rAjA pitA 3 tArA rANI mAtA 4 sATha hajAra varSanuM AyuSya 5 ayyAvIza dhanuSyanuM dehamAna 6 pAMca hajAra varSa kuMvara0 7 pAMca hajAra varSa maMDalIka0 8 cAraseM varSa deza sAdhanA 9 ogaNapacAsa hajAra ne chaso varSa rAjya 10 dazamazrI rANI strI ratna 11 dIkSA na lIdhI 12 sAtamI narake gayA 14 aranAthanA tIrthamAM thayA. 14 navamA mahApadma cakrI 1 hastinApura nagara 2 padmaratha rAjA pitA 3 jvAlA mAtA 4 zrIza hajAra varSanuM AyuSya 5 vIza dhanuvyanuM dehamAna 6 pAMca hajAra varSa kuMvara0 7 pAMca hajAra varSa maMDalika0 8 traNaseM varSa deza sAdhanA 9 aDhAra hajAra sAtaseM varSa rAjya 10 vasuMdharA strI ratna 11 eka hajAra varSa dIkSA0 12 muktaM gayA 13 munIsuvrata svAmInA tIrthamAM dhayA 14 // dazamA hariSeNa cakrI 1 kaMpIlapura nagara 2 mahAharI rAjA pitA 3 merAdevI mAtA 4 daza hajAra varSaM AyuSya 5 paMdara dhanuSyanuM dehamAna 6 savAtraNaseM varSa kuMara0 7 savAtraNaseM varSa maMDalika8 doDhalo varSa deza sAdhanA 9 ekahajAra AThale sittera varSa rAjya 10 devIrANI strIratna 11 sAtahajAra RNase caturdazadvAra varNana // 201 // Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 202 // zrIza varSa dIkSA0 12 mukte gayA 13 namInAthanA tIrthamAM thayA 14 igyAramA jayacakrI 1 rAjagRhi nagarI 2 samudravijayarAjA pitA 3 viprAmAtA 4 traNahajAra varSanuM AyuSya 5 bAra dhanuSyanuM dehamAna 6 traNaso varSa kuMara0 7 traNaso varSa maMDalika0 8 ekaso varSa dezasAdhanA 9 ekahajAra navaso varSa rAjya 10 lakSmaNA strIratna 11 cAraso varSa dIkSA 12 mukte gayA 13 namInAthanA tIthenAM thayA 14 bAramA brahmadata cakrI 1 kaMpIlapuranagara brahmarAjA pitA 3 cUlaNI mAtA 4 sAtaso varSanuM AyuSya 5 sAtaghanuSyanuM dehamAna 6 aTyAvIza varSa kuMara07 chapana varSa maMDalika0 8 sola varSa deza sAdhanA 9 chaso varSa rAjya 10 kurmatI strIratna 11 dIkSA na lIdhI 12 | sAtamI narake gayA 13 nemInAtha ne pArzvanAthanA AMtarAmAM thayA. 14 // inI cakravarti caturdaza dvAravarNanaM samAptaM / / / atha vAsudeva baladevanA 22 dvAronuM varNana - pelA triSSTa vAsudeva 1 acala baladeva 2 vAsu0sAtamA deva lokadhI cavIne upanA 3 bala0 anuttara vimAnathI cavIne upanA 4 potanapura nagara 5 prajApatirAjApitA 6 vAsu0 nI mAtA mRgAvatI 7 bala0nI mAtA bhadrA 9 vAsu0naM AyuSya 84 lAkha varSanuM 9 bala0naM AyuSya 85 lAkha varSanuM 10 aisI dhanuSyanuM dehamAna 11 gautamagotra 12 vAsu0 nIlevaNa 13 bala0 zvetavarNe 14 saMbhUti nAmanA pUrvabhavanA dharmAcArya 15 pacIza hajAra varSa kuMara0 16 pacIza hajAra varSa maMDalIka0 17 ekahajAra varSa dezasAdhanA 18 2 AdhamAMcArya [pUrvabhavanA] vAsudevanA jANavA pUrvabhave cAritrapAlInIyANu karanAra vAsudeva thAya ke baladeva aniyANa kRta hoya ke jethI vAsudeva narake jAya ke ne baladevanI sadgatI dhAya che kumArAdikAla vAsudevanI apekSAe jAnabuM baleno prema atyaMta hoya ke baladeva moTA hoya. che. caturdazadvAra varNana // 202 // Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 203 // eka ha0 varSa nyuna 3 || lAkha varSa rAjya 19 vAsu0 sAtamI narake gayA 20 bala0 muktaM gayA 21 zreyAMsanAthanA tIrthamAM dhayA 22 // bIjA dvipRSTa vAsu0 1 vijayabala0 2 vAsu0 dazamA devalokathI0 3 bala0 anuttaravimAnathI. 4 dvArikA nagarI 5 brahmarAjA pitA 6 vAsu0nI mAtA umArANI 7 bala0nI mAtA subhadrA 8 vAsunnuM AyuSya 72 lAkha varSanuM 9 balaonuM AyuSya 75 lAkha varSanuM 10 sittera dhanuSyanuM dehamAna 10 gautamagotra 12 vAsu0 nIlevarNe 13 bala0 zvetavarNa0 14 subhakti pUrva0nA dharmAcArya 15 pacIza hajAra varSakuMbara0 16 pacIzahajAra varSa maMDalika0 17 ekaso varSa dezasAdhanA 18 ekaso varSa ochA sADAekoteralAkha varSa rAjya 19 vAsu0 chaThThI narake gayA 20 bala0 mukta gayA 21 vAsupUjyasvAmInA tIrthamAM thayA / / 22 trIjA svayaMbhUvAsu0 1 bhadrabala0 2 | vAsu0bAramA devalokadhI 3 bala0 anuttara04 dvArikA nagarI 5 rudrarAjApitA 6 vAsunI mAtA pRthvI 7 bala0nI mAtA suprabhA 8 vAsubnuM AyuSya sAThalAkha varSanu 9 baladevanuM AyuSya 65 lAkha varSanaM 10 sATha dhanuSyanuM dehamAna 19 gautama gotra 12 vAsu0 nIlevarNe 13 bala0 vanavaNaM 14 sudarzana nAmanA pUrvabhavanA dharmAcArya 15 bArahajAra varSa kuMvara0 16 bArahajAra varSa maMDalika0 17 neSu varSa deza saya 18 ogaNasATha lAkha paMcottara hajAra navaso daza varSa rAjya 19 vAsu0 chaThThI narakeM gayA 20 baladeva muk gayA 21 vimalanAthanA tIrthamAM dhayA 22 // cothA puruSottama vAsu0 suprabha bala0 2 vAsu0ne bala0 banne AThamA deva0dhI cavI AvyA 3-4 dvArikA nagarI 5 somarAjApitA 6 vAsunnI mAtA sItA 7 bala nI mAtA sudarzanA 8 vAsu0nuM trIza lAkha varSanuM AyuSya 9 2.2 dvAranuM varNana // 203 // Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 204 // 22dvAranuM vaNena // 204 // % 3D bala nuM paMcAvanalAkhavarSanuM AyuSya 10pacAsa dhanuSyanuM dehamAna 11 gautama gotra 12 vAsu. nIlevaNe 13 vala zvetavarNe 14 zreyAMsa pUrva. dharmAcArya 15 sAtaso varSa kuMvara016 teraso varSa maMDalika. 17 eMsI varSa dezasAdhanA 18 ogaNatrIza lAkha satANuhajAra navaso ne vIza varSa rAjya 19 vAsu0 chaTThI narake gayA 20 bala. mukteM gayA 21 anaMtanAthanA tIrthamAM thayA 22 // pAMcamA puruSasiMha vAsu01 sudarzana bala0 2 vAsu0 izAna devaloka. 3 bala. AThamA deva04 azvapurI nagarI 5 zivarAjA pitA 6 vAsunI mAtA umayA 7 balanI mAtA vijayA 8 vAsubnu dazalAkha varSanuM AyuSya 9 bala nuM sataralAkha varSatuM AyuSya 10 pistAlIza dhanuSyanuM dehamAna 11 gautamagotra 12 vAsu. nIlevaNe 13 bala. zvatavaNe 14 kRSNa nAmanA pUrva. dharmAcArya 15 traNamo varSa kuMvara016 sADAbAraso varSa maMDalika. 17 sittera varSa dezasAdhanA 18 navalAkha aThANuhajAra traNaso eMsI varSa rAjya 19 vAsu0 chaTThI narake0 20 bala. mukteM0 21 dharmanAthanA tIrthamAM thayA 22 // chaTThA puruSa puMDarika vAsu01 AnaMda bala0 2 vAsu. cothA deva0 3 bala AThamA deva0 4 cakrapuranagara 5 mahAzivarAjA pitA 6 vAsunI mAtA lakSmI 7 bala nI mAtA vijayaMtI 8 vAsunnu AyuSya 65 ha0 varSana 9 bala nuM Ayu. pya 85 ha0 va0 10 ogaNatrIza dhanu0 dehamAna 11 vAsu. nIle0 12 bala0 zve0va0 13 gautama gotra 14 pUrva0 dharmAcArya maMgadatta 15 aDhIso va0 kuMvara 16 aDhIso va. maMDalika. 17 sATha va0 dezasAdhanA 18 cosaTha ha. cAraso cAlIza va rAjya 19 vAsu0 chaTThI narake0 20 bala mokSa021 aranAthanA tIrthamAM thyaa|| 22 sAtamA Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ca siddhAMtarahasya // 205 // 22 dvAranuM varNana // 205 // datta vAsu. 1 naMdana bala. 2 vAsu. saudharma deva0 3 bala. pAMcamA deva04 vANArasI nagarI 5 agnisiMharA jApitA 6 vAsu0nI mAtA zeSavatI 7 bala nI mAtA jayaMtI 8 chavIza dhanuSyanuM dehamAna 9 vAsu nuM AyuSya 56 ha0 va0 10 bala nuM AyuSya 65 ha0 va0 11 gautamagotra 12 vAnI va013 ba. zve0va0 14 pUrva dharmAcArya sAgara 15 navaso va. kuMvara0 16 pacAsa va. maMDalika0 17 pacAsa va0 dezasAdhanA 18 55 ha. va. | rAjya 19 vAsu. pAMcamI narakeM0 20 bala0 mukteM0 21 aranAthajInA tIrthamAM thayA. 22 // AThamA lakSmaNa | vAsu01 padma ( rAmacandra ) baladeva 2 vAsu0 trIjA deva. 3 bala. pAMcamA deva0 4 ayodhyAnagarI 5 dazaratha | rAjApitA 6 vAsunI mAtA sumitrA 7 bala nI mAtA aparAjItA ( kauzalyA ) 8 vAsu0 AyuSya 12 ha. | va09 bala nu AyuSya 15 ha. vannu 10 sola dhanuSyanuM dehamAna 11 gautamagotra 12 vAnI va0 13 ba. zva0 |2014 pUrva0 dharmAcArya samudradatta 15 ekaso va. kuMvara016 trIza va. maMDalika017 agyArahajAra AThaso siMtera va rAjya 18 vAsu0 cothI narakeM0 18 bala0 mokSe 20 munIsuvratajInA tIrthamAM thayA 21 // navamA kRSNa vAsu. 1 rAma bala0 2 vAsu0 sAtamA deva0 3 bala0 pAMcamA deva0 4 mathurAnagarImAM upanA 5 vasudevajI 2data vAsu nuM dehamAna pAMtrIza dhanuSyanuM samavAyaMgamAM kahela he paNa te ghaTI zakatuM nathI AvazyakAdi ghaNA graMthomA 26 dhanuSyakahela che ane te aranAtha tathA malInAthanA AMtarAmA thayela hovAthI eTaluMja ghaTI zake mATe sutrakAranu Azaya bahuzruta gamya che. 3 mathurAnagarImAM kaMsane tyAM yA0 janampA vRddhi gokula gAmamA pAmyA rAjya dvArikAmA kayu ane kauzAMbI aTavImA mRtyu dhayu e vicitratA thai bakradevajIjeM janma to Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 206 // pitA 6 vAsu0nI devakImAtA 7 bala0nI rohiNImAtA 8 vAsu0nuM AyuSya ekahajAra va0 9 bala0naM AyuSya bAraso va0naM 10 dhanu0 dazanuM dehamAna 11 gautamagotra 12 vA0nI va0 13 ba0 zve0 0 14 pUrva0 dharmAcArya duraMtasena 15 solava0 kuMvara 16 chapana va0 maMDalika0 17 navaso aThyAvIza va0 rAjya 18 vAsu0 trIjI narakeM 19 bala0 pAMca me deva0 gayA 20 nemanAthanA samayamAM thayA 21 // have nava prativAsudevanA nAma kahe cheH-1 azvagrIva 2 tAraka 3 meraka 4 madhu 5 nizuMbha 6 balI 7 prahlAda 8 rAvaNa 9 jarAsiMdhu0 prati0 prathama traNa khaMDanA bhoktA hoya pachI vAsu0 tene tenAja cakravaDe mArI vAsu0 traNa khaMDanA bhoktA dhAya che. vAsudevanA sAta ratnanA nAma tathA AkAra ane pramANa kahe che:- 1 cakraratna vRttAkAre cAra hAtha pramANa 2 dhanu0 ra0 cakrAkAre cAra hAtha pramANa 3 khaDgaratna vRttAkAreM banIza aMgula pramANa 4 kaustubharatna staMbalaMbAkAre vAma pramANa 5 gadA ratna vatsAkAreM hasta pramANa 6 vanamAlAratnalaMbAkAreM batrIza aMgula pramANa 7 zekharatna catuSkoNa cAra aMgula pramANe hoya hai. vAsu0nA vastra pIlA bala0nA vastra lIlA vAsu0nI dhvajAe tADano cinha valanI dhvajAe garuDano cinha vAsudevane Ayudha pAMca 1 paMcAyana zaMkha 2 sudarzanacakra 3 kaumudI gadA 4 sAraMga dhanu0 5 naMdana kharge bala0 ne Ayudha be, hala ane mUzala itI vAsu0 bala0 varNanaM samApta saurIpuramAM thayuM che kAraNa jAdavo mUla saurIpuranA che. 2 AThamA tathA navamA vAsudevanI deza sAdhanAno kAla thoDo he te rAjyakAlamA aMtargata jANavo judo batAbela nathI. 22 dvAranaM varNana // 206 // Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNadharonA 12dvArarnu varNana * // 207 // * __ atha gaNadharonA 12 dvAronuM varNana-pelA gaNadhara govaragAmamAM upanA 1 vasubhUti pitA 2 pRthavImAtA siddhAMta- 3 jyeSThA nakSatre janamyA 4 indrabhUti nAma 5 gautama gotra 6 jIva che ke nahiM e saMzaya hato te prabhue TAlyo 7 lApAMcaso jaNA sAthe dIkSA lIdhI 8 pacAsa varSa gRhavAsa 9 trIza varSa chadmasthapaNuM 10 bAra varSa kevala paryAya // 207 // 11 sarvAyuSya 92 varSatuM 12 / / bIjA gaNadhara govara gAme upanA 1 vasubhUti pitA 2 pRthvI mAtA 3 kRttikA | nakSatre janamyA 4 agnibhUti nAma 5 gautamagotra 6 karma che ke nahiM e saMzaya0 7 pAMcaso jaNA sAthe dIkSA lIdhI 8 chetAlIza varSa gRhavAsa 9bAra varSa chadamasthapaNuM 10 sola varSa kevala. 11 sarvAyuSya 74 varSa 12 / / trIjA gaNadhara govara gAme upanA 1 vasubhUti pitA 2 pRthvI mAtA 3 svAti nakSatre janamyA 4 vAyubhUti nAma 5 gautamagotra 6 jIva che teja zarIra che ke judo cha e saMzaya0 7 pAMcaso jaNA sAthe dIkSA lIdhI 8 betAlIza varSa gRhavAsa 9 daza varSa chadmasthapaNuM 10 18 varSa kevala0 11 sarvAyuSya 70 varSa 12 e traNe sagA bhAi htaa|| cothA gaNadhara kolAgasanniveze upanA 1dhanamitra pitA 2 vAruNI mAtA 3 zravaNa nakSatre janamyA 4 vyakta nAma 5 bhAradvAja gotra 6 pRthavyAdi pAMca bhUto cha ke nahiM e saMzaya07 pAMcaso jaNA sAthe dIkSA. 8 pacAsa varSa gRhavAsa 9 bAra varSa chadmasthapaNuM 10 aDhAra varSa kevala. 11 sarvAyuSya asI varSa 12 // pAMcamA gaNadhara - kolAgasanniveze upanA 1 dhammila pitA 2 bhahilA mAtA 3 uttarAphAlgunI nakSatre janamyA 4 sudharmA nAma 5 agnivazyAyana gotra 6 manuSya marIne manuSyaja thAya ke kema e saMzaya. 7 pAMcaso jaNA sAthe dIkSA08 *** * * * Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 208 // 15A4 gaNadharonA 12dvAranuM varNana // 208 // pacAsa varSa gRhavAsa 9 betAlIza varSa chamasthapaNuM 10 ATha varSa kevala0 11 sarvAyuSya ekaso varSa 12 // chaTThA gaNadhara mauryamanniveze upanA 1 dhanadeva pitA 2 vijaya devI mAtA 3 maghA nakSatre janamyA 4 maMDitaM nAma 5 vAziSTa gotra 6 baMdha mokSa che ke nahiM e saMzaya07 sADA vaNaso jaNA sAthe dIkSA lIdhI 8 trepana varSa gRhavAma 9 caudavarSa chadamasthapaNuM 10 sola varSa kevala0 11 sarvAyuSya 83 varSa 12 // sAtamA gaNadhara mauryasanniveza upanA 1 mauryadeva pitA 2 vijayadevI mAtA 3 rohiNI nakSatraM janamyA 4 mauryaputra nAma 5 kAzyapa gotra 6 deva cha ke nahiM e saMzaya07 sADA traNaso jaNA sAthe dIkSA0 8 pAMsaTha varSa gRhavAsa cauda varSa chamasthapaNuM 10 sola | varSa kevala0 11 sarvAyuSya 95 varSa 12 / / AThamA gaNadhara mithilAmA upanA 1 devadinna pitA 3 jayatImAtA | 3 uttarASADhA nakSatramA janamyA 4 akaMpita nAma 5 gautamagotra 6 naraka che ke nahiM e saMzaya0 7traNaso jaNA sAthe dIkSA 8 aDatAlIza varSa gRhavAsa 9 nava varSa chadmastha0 10 ekavIza varSa kevala0 11 sarvAyuSya 78 varSa 1zA navamA gaNadhara kozalAmAM upanA 1 vasudeva pitA 2 naMdAmAtA 3 mRgazira nakSatre janamyA 4 acalabhrAtA nAma 5 hAritagotra 6 puNya pApa che ke nahi e saMzaya07traNaso jaNA mAthe dIkSA 8 chetAlIza varSa gRhavAsa 9 bAra varSa chadmastha010 cauda varSa kevala0 11 sarvAyuSya 72 varSa. 12 // dazamA gaNadhara vatsabhUmImAM tuMgika manivezanI aMdara upanA 1 dattapitA 2 varuNadevI mAtA 3 azvanI nanna janamyA 4 metAryanAma %252424 2 maMDika paNa nAma che, Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 20 // 5 kauDinya gotra 6 paraloka che ke nahi e saMzaya07 vaNaso jaNA sAthe dIkSA 8 chantrIza varSa gRhavAsa 9|| | daza varSa chadmastha010 solavarSa kevala011 sarvAyuSya 62 varSa0 12 // igyAramA gaNadhara rAjagRhi nagarImA gaNadharonA upanA 1 balapitA 2 atibhadrAmAtA 3 puSya nakSatre janamyA 4 prabhAsanAma 5 kauDinya gotra 6 mokSa che ke 12dAranuM nahi e saMzaya07traNaso jaNA sAthe dIkSA0 8 sola varSa gRhavAsa 9 ATha varSa chadmastha010 sola varSa kevala varNana |11 sarvAyuSya 40 varSa0 12 // sarve gaNadharo jAtivaMta brAhmaNo hatA valI teo vidvAna adhyApako hatA sarve // 209 // dvAdazAMgInA dhAraNa karanArA thayA nava gaNadharo vIra prabhunI hayAtImAM rAjagRhI nagarImAM mokSaM gayA vIra prabhu mokSaM gayA pachI iMdrabhUti (gautama) tathA sudharmA svAmI anukrame rAjagRhI nagarImA mokSe gayA sarve gaNadharoe chevaTe eka mAsarnu pAdapopagamana anazana karela che. sarvalabdhi yukta prathama saMghayaNa ane samacauraMsa saMThANavAlA sarve gaNadharo hatA itI gaNadhara varNanaM samAptaM // atha vIza viharamAna jinanA soladvAra kahe che-pelA sImaMdhara svAmI 1 jaMbUdvipanA mahAvideha kSetramA thayA 2 AThamI puSkalAvatI vijaya 3 puMDaragiNi nagarImA janamyA 4 zreyAMsarAjA pitA 5 stykii| mAtA 6 vRSabhalaMchana 7 rukamaNI strI 8 suvarNa varNadeha 9 pAMcase dhanuSya dehamAna 10 coryAzI lAkha pUrvana sarva AyuSya 11 temAM 20 lAkha pUrva kuMvarapaNe rathA 12 tresaTha lAkha pUrva rAjya bhogavyu 13 eka lAkha pUrva 2 hAla viharamAna vIza tithaMkaro mahAvidehamAM kevalI tarike vicare the paNa thayA e bhUtakAlanu vacana janmane AzrayI samajavU. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 210 // cAritra0 14 ekasokroDa sAdhuono parivAra 15 daza lAkha kevalIno parivAra 16 // bIjA yugamaMdhara svAmI 1 jaMbU0 mahA0 2 navamIvapra vijaya 3 vijayApurI nagarI 0 4 sudraDharAjA pitA 5 sutArA mAtA 6 gajalaMchana 7 prIyamaMgalA strI 8 zeSa ATha bola pUrvavat // zrIjA bAhusvAmI 1 jaMbU0 mahA0 2 covIzamI vatsa vijaya 3 susImApurI nagarI 4 sugrIva rAjA pitA 5 vijayA mAtA 6 mRgalaMchana 7 mohanI strI 8 zeSa pUrvavat // cothA subAhusvAmI 1 jaMbU0 mahA0 2 pacIzamI nalInAvatI vijaya 3 ayodhyA nagarI 4 niSadharAjA pitA 5 bhunaMdA mAtA 6 kapIlaMchana 7 kiMpurIsA strI 8 zeSapUrva0 // pAMcamA sujAtasvAmI 1 pUrvaghAtakI khaMDa0 2 AThamI puSkalAvatI vijaya 3 puMDaragiNi nagarI 4 devasenarAjA pitA 5 devasenA mAtA 6 sUryalaMchana 7 jayasenA strI 8 zeSa| pUrvavat || chaThA svayaMprabhasvAmI 1 pUrvaghAtakI khaMDa0 2 navamI vapravijaya 3 vijayApurI nagarI 4 kIrttigajarAjA | pitA 5 maMgalA mAtA 6 caMdralaMchana 7 prIyasenA strI 8 zeSapUrvavat // sAtamA RSabhAnana svAmI 1 pUrvadhAtakI khaMDa 2 covIzamI vacchavijaya 3 susImApurI nagarI 4 kIrttidhararAjA pitA 5 vIrasenA mAtA 6 sahalaMchana 7 jayAvatI strI 8 zeSapUrvavat // AThamA anaMtavIryasvAmI 1 pUrva dhAtakI khaMDa0 2 pacIzamI nalInAvatI vijaya 3 ayodhyA nagarI 4 megharatha rAjA pitA 5 maMgalAvatI mAtA 6 gajalaMchana 7 vijayAvatI strI 8 zeSapUrvavat // navamA sUraprabhasvAmI 1 pazcima dhAtakI khaMDa0 2 AThamI puSkalAvatI vijaya 3 puMDaragiNi nagarI 4 vijayarAjA 3 bhavatI covIzImAM mojhe jaze. jinanA soladvAra // 210 // Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinanA soladvAra // 211 // | pitA 5 vijayA mAtA 6 caMdralaMchana 7 naMdasenA strI 8 zeSa pUrvavat // dazamA vizAlaprabha svAmI 1 pazcima siddhAMta- dhAtakI0 2 navamIvapra vijaya 3 vijayApUrI nagarI 4 zrInAgarAjA pitA 5 bhadrAmAtA 6 sUryalaMchana 7 vimalA rahasya | strI 8 zeSapUrva0 igyAramA vajradhara svAmI 1 pazcima dhAtakI0 2 covIzamIvatsa vijaya 3 susImApUrI nagarI // 21 // | 4 padamaratha rAjA pitA 5 sarasvati mAtA 6 zaMkhalaMchana 7 vijayA devI strI 8 zeSa pUrvavat 9 bAramA caMdrAnana | svAmI 1 pazcima dhAtakI. 2 pacIzamI nalInAvatI vijaya 3 ayodhyA nagarI 4 vAlmika rAjA pitA 5 padamA| vatI mAtA 6 vRSabhalaMchana 7 lIlAvatI strI 8 zeSa pUrvavat // teramA caMdrabAhu svAmI 1 pUrva puSkarA . 2 AThamI puSkalAvatI vijaya 3 puMDaragiNi nagarI 4 devAnaMda rAjA pitA 5 reNukA mAtA 6 kamalalaMchana 7 sugaMdhA strI 48 zeSa pUrvavat // caudamA bhujaMgasvAmI 1 pUrva puSkarArddha 2 navamI vapravijaya 3 vijayAnagarI 4 mahAbala rAjA pitA 5 mahimA mAtA 6 kamala laMchana 7 sugaMdhasenA strI 8 zeSa pUrvavat // paMdaramA izvara svAmI 1 pUrva puSkakArArddha 2 covIzamIvatsa vijaya 3 susImApurI nagarI 4 gajasena rAjA pitA 5 yazojvalA mAtA 6 caMdralaMchana |7 bhadrAvatI strI 8 zeSa pUrvavat // solamA nemiprabha svAmI 1 pUrva puSkarArddha 2 pacIzamI nalInAvatI vijaya 3 | ayodhyA nagarI 4 vIrabhadra rAjA pitA 5 senAvatI mAtA 6 sUryalaMchana 7 mohanI strI 8zeSa pUrvavat // sataramA vIrasena svAmI 1 pazcima puSkarArddha0 2 AThamI puSkalAvatI vijaya 3 puMDaragiNi nagarI 4 bhUmIpAla rAjA pitA 5 bhAnumatI mAtA 6 vRSabha laMchana 7 rAjasenA strI 8 zeSa pUrvavat // aDhAramA mahAbhadra svAmI 1 pazcima puSka Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 212 // lezyA vicAra 212 // rArddha0 2 navamIvapra vijaya 3 vijayApurI nagarI 4 devasena rAjA pitA 5 umA mAtA 6 gajalaMchana 7 sUrikatA strI 8 zeSa pUrvavat // ogaNIzamA devayazA svAmI 1 pazcima puSkarAI 2 covIzamIvatsa vijaya 3 susImA4 purI nagarI 4 saMvarabhUtI rAjA pitA 5 gaMgAvatI mAtA 6 caMdralaMchana 7 padamAvatI strI 8 zeSa pUrvavat // vIzamA ajItavIrya svAmI 1 pazcima puSkarArddha0 2 pacIzamI nalinAvatI vijaya 3 ayodhyA nagarI 4 rAjapAla rAjA pitA 5 kanakAvatI mAtA 6 zaMkhalaMchana 7 ratnamAlA strI 8 zeSa pUrvavat itI viharamAna jina poDazadvAra varNanaM samAptaM // atha lezyA-vicAra-jenA vaDe AtmA karmathI lepAya te lezyA. athavA kRSNAdi dravyanA saMyogathI sphaTika ratnano jema anya navIna pariNAma thAya che, tema yogAMtargata kRSNAdi paramANu dravyanI pradhAnatAthI je AtmAno pariNAma thAya che te lezyA kahevAya che. jyAMsudhI yoga hoya che, tyAMsudhI lezyA hoya che ane jyAM yogano abhAva hoya che tyAM lezyA hotI nathI. mATe A anvaya-vyatireka sabaMdhathI lezyAna kAraNa yoga che. jeTalA pramANamAM kaSAyano sadabhAva hoya teTalA pramANamAM kaSAyone A lezyA dravyo sahAyaka banIne pragaTa kare che. kemake yogAMtargata anya dravyo paNa kaSAyane uddIpana (balavAn ) karavAne samartha thAya che. jemake pitta dravyamAM krodhane uddIpana karavAno guNa dekhAya cha krodhAtura mANasanI ati pitta prakRti hoya che. vaLI madirA 2 kAraNanA sadbhAve kAryano sadabhAva te anvaya ane kAraNanA abhAce kAryano abhAva te vyatireka. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 293 // dahiM vagere bAhya dravyoM, jJAnAvaraNIya-darzanAvaraNIya karmodayanA hetubhUta ( nimitta kAraNa ) dhAya che ane brAhmI vaja Adika dravyo, jJAnA varaNIyAdi karmanA kSayopazamanA hetubhUta paNa thAya che. jyAre A bAhya | dravyomAM A pramANe dekhAya he, tyAre yogAMtargata leiyA dravyomAM paNa sAmarthya hoya e yogyaja che. arthAta | lezyA dravyoM, kaSAyanA kAraNa chatAM paNa lezyA kaSAyanI sAthai tadAtmaka thatI nathI; kAraNa ? kaSAyanA abhA vama paNa lezyA hoya che. kachu che ke " jogapariNAmo lessA. " mATe yoganA udayathI lezyA che ane teramA guNaThANA sudhI te hoya che. lezyA cha prakAranI che:-1 kRSNalezyA, 2 nIlalezyA, 3 kApotalezyA, 4 tejolezyA, . padmalezyA, ane 6 zuklaleiyA, kRSNalezyA megha aMjana ane khaMjana vagerenA raMga jevI kALI che. nIla leiyA, popaTa ( zuka), cAsapakSI ane nIla kamala vagerenA raMga jevI nIlI che. kApotalezyA kherasAra, karIrasAra ane 2 kaSAya svarupa thavaM te. 3 lezyA, yogajanya kahela che te panavaNA-vRttikAranA abhiprAye che. karmagraMthanI vRttimAM traNa mato batAyA che:-keTalAka AcAryoM, karma pariNAmane lezyA mAne che eTale ATha karmanA udayadhI mAne che anya AcAryoM kaSAyanA udayadhI lezyA mAne che. vaLI bIjA AcAryoM yoganA udayadhI mAne che. A vraNa matamAM 'yogajanya lezyA e mata vizeSa mAnanIya ke bIjA ne mata paNa sApekSatApa ghaTI zake che. sArAMza eche ke:-je dravya lezyA te yogajanya ke ane bhAva lezyAnuM kAraNa che: bhAva lezyA kaSAya janya che. paNa te dravya lezyAnI apekSA rAkhe che. bhAva lezyA, dravya lezyA sivAya hotI nathI; paraMtu bhAva lezyA sivAya dravya lezyA hoya che. kAraNa ? kapAyanA nAza pachI paNa drazya lezyA hoya che. lezyA vicAra // 213 // Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezyA vicAra / / 214 // baMtAka (rAMgaNA )nA puSpa vagerenA raMga jevI che. tejolezyA, padmarAgamaNi hIMgalo ane paravAlA vagerenA raMga siddhAMta 4aa jevI lAla che. padmalezyA, suvarNa caMpAnA phUla ane kaNeranA puSpa vagerenA raMga jevI pILI che. zukla lezyA, rahasya gAyanA dUdha-dahiM, samudraphINa ane zarad RtunA vAdaLA vagerenA raMga jevI dhoLI che. kRSNa lezyAno rasa kaDavI // 214 // tubaDI, lIMbaDo ane kaDu vagerenA rasa jevo kaDavo che. nIla lezyAno rasa, pIpara, Adu ane zUTha vagerenA rasa jevo tIkho che. kApota lezyAno rasa kAcAM bijorAM, koTha ane AmalA vagerenA rasa jevo khATo rasa che. tejo lezyAno rasa pAkelA AMbAnA rasa jevo che. padmalezyAno rasa drAkSa, khajura ane ikSu (zelaDI)nA rasa jevo madhura che. zukla lezyAno rasa goLa, khAMDa ane sAkaranA rasa jevo madhura che. pahelI traNa lezyAno gaMdha gAyanA sarpanA ane hAthI vagerenA maDadAMnA durgadhathI anaMtaguNo durabhigaMdha che. pAchalI traNa lezyAno gaMdha, sugaMdhI puSpo (caMpA vagere )nA sugaMdhathI anaMtaguNo surabhigadha che prathamanI traNa lezyAono sparza, gAyanI jIbha ane kara| vatanA sparzathI paNa anaMtaguNo karkaza che. chellI traNa lezyAono sparza, mAkhaNa bUra ane sarasavanA phUlathI paNa anaMtaguNo komala che. pahelI traNa lezyAo aprazasta (azubha) che ane pAchalanI traNa lezyAo prazasta (zubha) dacha. pahelI traNa lezyAo saMkliSTa che ane pAchalI traNa lezyAo asaMkliSTa che. prathamanI traNa lezyAo, zIta | ane rukSa sparzavAlI che ane pAchalI traNa lezyAo, uSNa ane snigdha sparzavAlI che. pahelI traNa le0 durgatinI | denArI che ane pAchalI traNa le0 sugatinI denArI che. vaLI jema vaiDuryamaNi, bhinna bhinna sUtranA saMsagathI vividha SHARE Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 215 // varNavALo dekhAya che, tema deva ane nArakanI lezyAo, anya lezyA - dravyonA saMsargathI tadAkAra mAtrane bhaje che; paraMtu potAnA svarupane choDatI nathI. mATe deva-nArakanI dravya lezyAo avasthita ( yAvat jIva sudhI ) rahe che ane adhyavasAyanA parAvarttanathI chaMe lezyAo hoya che; tethI duSTa lezyAvAlA narakanA jIvone tejo lezyA dithI samakitanI prApti thAya che. kAraNa ? samakitanI prApti zubha lezyAmAM hoya che ane pUrva pratipanna (mamakitapAmela chae leiyAvAlA hoya che. manuSya ane tiryaconI dravya lezyAo, anya lezyA dravyonA saMsargathI svaru pano tyAga karI tadrupa paNa thaha jAya che. jema zveta vastrane raMgamAM jhaboLavAthI raMgita ( tadrupa) banI jAya che, te ma manuSya-tiryaconI dravya le aMtarmuhUrte aMtarmuhUrta badalI jAya che; arthAt manuSya ane tiryaconI dravyane bhAva lezyAnuM parAvartana thAya che. lezyAnA pariNAma 3 prakAre, 9 prakAre, 27 prakAre, 81 prakAre, 243 prakAre ane bahu prakAre paNa pariName che. je lezyAnA pariNAma hoya tenA pahelA ane chellA kSaNamAM maraNa dhatuM nathI. chellaM aMtamuhUrta zeSa (bAkI) hoya tyAre athavA prathama aMtarmuhUrta vyatIta thayuM hoya tyAre mRtyu thAya che. emAM paNa devanArakanuM maraNa, aMtarmuhUrta zeSa lezyA rahe tyAre thApa ane manuSya ane tiryacano mRtyu, prathama aMtarmuhUrta vItyA bAda thAya. pratyeka lezyAonI anaMta vargaNAo che ane te anaMta pradezavAlI hoya che, tenI avagAhanA asaM khyAta pradezonI hoya che. lezyAnA adhyavasAya sthAno asaMkhyAtA hoya che, te asaMkhyAta lokAkAza jeTalA 2 kRSNa lezyAvAlA nArakane tejo dravyanA saMsargathI kRSNa lezyA dravyo avasthita chatAM tejo lezyA, bhAvadhI AkAra mAtra hoya che. lezyA vicAra // 215 // Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 216 // lezyA vicAra | // 216 // che. kRSNa lezyAnI jaghanya sthiti aMtarmuhUrta ane utkRSTasthiti 33 sAgara-aMtarmu0 adhika nIla lenI ja. sthiti aMtarmu0 ane u0 daza sAgara ane palyopamanA asaMkhyAtame bhAge adhika. kApota lenI ja0 sthiti aMtarmu. ane u0 traNa sAgara-palyopamanA asaMkhyAtame bhAge adhika. tejo lenI ja. sthiti aMtarmu0 ane u. |be sAgara-palyo nA asaMkhyA adhika0 padma lezyAnI ja. sthiti aMtarmu0 ane u0 daza sAgara aMtarmu. adhika | zukla-lezyAnI ja0 sthiti aMtarmu. ane u033 sAgara-aMtarmu0 adhikanI. e odhika sthiti kahI, have bhinnabhinnagati AzrayI sthiti kahe cha:-nArakonI kApota lezyAnI ja0 sthiti daza hajAra varSa ane u0 RNa sAgaropamane palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge adhika. nIla lezyAnI ja. sthiti traNa sAgara ne palyopamanA asaMkhyA| tame bhAge adhika. ane u0 sthiti daza sAgara ne palpanA asaMkhyA adhika. kRSNa lezyAnI ja. sthiti daza sAgarane palyanA asaM0 adhika, ane u033 sAgaranI. devagatimA kRSNa lezyAnI ja sthiti daza hajAra varSa ane u0 palyanA asaMkhyAtamA bhAganI. nIla lezyAnI ja. sthiti te kRSNa lezyAnI u.sthitithI eka samaya adhika ane u0 palyanA asaMkhyAtamA bhAge adhika. kApota lezyAnI ja0 sthiti te nIla lezyAnI u0 sthitithI eka |samaya adhika ane u. palyopamanA asaMkhyAtamA bhAge adhika (AtraNa lezyAnI sthiti bhavanapati ane vyaMtara AzrayI jANavI) tejolezyAnI (bhavanapati ane vyaMtara AzrayI) ja. sthiti daza hajAra varSanI ane 2 pUrvanA asaMkhyAtamA bhAgadhI A pakyano asaMkhyAtamo bhAga moTo samajavo ema sarvatra jANI lebu. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 217 // u. bhavanapatimA eka sAgara jhAjherI ane vyaMtaramA eka palyanI. jyotiSkamA ja. palyano AThamo bhAga ane | u. eka palyane eka lAkha varSanI. pahelA devalokamAM ja. eka palya ane u0 besAgaranI. bIjA devalokamAM ja. lezyA palyopama jhAjherI ane u0 besAgara ne palyanA asaMkhyAtamA bhAganI. padmalezyAnI (bIje cothe ane pAMcame) vicAra | devaloke jasthiti, tejo lezyAnI u0 sthitithI eka samaya adhika ane u0 daza sAgaranI. zukla lezyAnI // 217 // (chaTTA devalokathI yAvat sarvArthasiddhamA) ja. sthiti daza sAgara samayAdhika ane u. 33 sAgaranI hoya. tiyaca AzrayI chae lezyAnI sthiti, aMtarmuhartanIja hova ane manuSya AzrayI zukla lezyA sivAya pAMca lezyAnI sthiti, aMtarmu0 nIja hoya. manuSyamAM chamastha AzrayI zukla lezyAnI aMtarmu nI ane kevalI &| AzrayI ja. aMtarmu0 ane u0 nava varSa nyUna kroDa pUrvanI hoya. iti lezyA svarupaM samApta. atha bhava-saMvedha vicAra-vartamAna ane bhAvibhavano temaja AyuSyano je sabaMdha te bhavasaMvedha. pUrvabhava hai| ane parabhava sabaMdhI je jaghanya ne utkRSTa AyuSyanA bhedane laine cAra bhAMgA thAya che te kahe che:-1 pUrvabhava ane parabhavarnu utkRSTa AyuSya hoya te prathama bhaMga. 2 pUrvabhavana u0 AyuSya ane parabhavana ja. AyuSya hoya te dvitI-18 yabhaMga. 3 pUrvabhavamA ja0 AyuSya ane parabhavamAM u. AyuSya hoya te tRtIya bhaMga. 4 pUrvabhava ane parabhava (AgAmibhava )mAM paNa ja. AyuSya hoya te caturthabhaMga. A cAre bhAMgAmAM saMjJImanuSya, ane tiryaMca prathamathI 3 pannavaNAsUtra-lezvApada, vizeSa jijJAsue jovu, 4 bhagavatIjImA nava bhAMgA kahela ke, ahiM cAra bhAMgAmA saMjhepathI samAveza karela che. %%AHARANAGAKARANG Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 218 // " bhava-saMvedha vicAra // 218 / / chaTThI narakabhUmiomAM pRthak pRthaka utkRSTha ATha bhava pUre cha-kare che, te A pramANe:-kohaka manuSya ke tiyaca, koi paNa naraka pRthvImA utpanna thaine tyAMthI mRtyu pAmI manuSya ke tiryaMcanI gatimAM jAya ane tyAMthI punaH teja | narakapRthvImA upajIne pharIne manuSya ke tiryaMca gatimAM jAya; evI rIte ATha bhava kare. tyArabAda navame bhave ava iya anya paryAyane pAme paraMtu manuSya ke tiryaMca na thAya. A pramANe marvatra bhava-saMvedha mATe jANavU. evIja rIte | manuSya ke tiyaca, bhavanapatimAM vyaMtaramA jyotiSkamAM ane saudharma bagere ATha devalokamAM u0 thI ATha bhava kare hai|che ane ja0 thI naraka ane deva gatimAM paNa be bhava kare che. saMjJItiryaMca (jalacaramaccha paryApta hoya te) jaghanya Ayu pyathI sAtamI narakamAM utpanna thAya. te u. AyuSyavAlo ke ja. AyuSyavAlo hoya to u0 thI sAta bhava kare OMA che. te A pramANe:-koTipUrvanA AyuSyavAlo tiyaca, sAtamI narakamAM ja. AyuSye utpanna thai tyAMthI tiyaca thAya; pAcho sAtamI narakamAM jAya evIja rIte sAta bhava kare. pachI narakamAM te jato nathI arthAt avazya paryAya (bhava ) badale. u0 AyuSyavAlo athavA ja. AyuSyavAlo tithaMca, u. AyuSye sAtamI narakamAM utpanna thAya | to pAMca bhava kareM. jaghanyathI to cAre bhAMgAmAMtraNa bhava kare che. kAraNa ? sAtamI narakathI nIkalIne avazya saMjJItiyaca thAya. saMjJImanuSya, cAre bhAMgA vaDe sAtamI narakamAM jAya to be bhava kare. AnatAdi cAra devaloka ane nava graiveyakamAM cAre bhAMge utpanna thato manuSya, u0 thI sAta bhava kare ane ja0 thI traNa bhava kare, pachI 3 manuSya marIne deva thAya, eTale eka bhava manuSyano ane bIjo devano pachI te tiyaca thAya; ve bhava vinA saMvedha kahevAya nahiM. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 219 // avazya anya paryAya pAme. u0 thI sAta bhava kare temAM paNa manuSyanA cAra ane devanA traNa bhava kare. ja0 thI | be bhava kare te eka manuSyano ane eka devano ema jANavuM vijayAdi cAra anuttara-vimAnamAM utpanna to manuSya, ja0 zrI traNa bhava ane u0 thI pAMca bhava cAre bhAMge kare. sarvArtha siddhamAM ja0 ne u0 traNa bhava kareM pachI avazya mokSa jAya che. yugalika manuSya ane tiryaco, bhavanapati vyaMtara jyotiSka ane pahelA ve devalokamAM be bhava kare. kAraNa ? deva marIne yugalika thAya nahiM. asaMjJI paryApta tiryaca, pahelI naraka bhavanapati ane vyaMtaramAM be bhava kare. kAraNa ? naraka ke devamAMthI asaMjJI tiryaMcamAM jAya nahiM bhavanapati, vyaMtara, jyotiSka tathA sahasrAra sudhI devalokanA devo ane pahelI cha narakanA nArako e sarva, saMjJI titheca ane manuSya paryAptamAM ATha bhava kare pachI avazya anyabhava kare. ja0 sthitivAlA sAtamI narakanA nArako, saMjJI paryApta tiryacamAM u0 thI cha bhava kareM. ane u0 sthitivAlA nArako, cAra bhava kare ane ja0 thI ve bhava kare. Anata Adi cAra | devalokanA devo ane nava graiveyakanA devo, manuSya gatimAM u0 thI cha bhava kare ane vijayAdi cAra anuttaranA devo u0 thI cAra bhava kare ane ja0dhI AnatAdi sarva devo be bhava kare. sarvArtha siddhanA devo, ja0 ne u0dhI beja bhava kare. bhavanapati, vyaMtara, jyotiSka ane saudharma ne izAna devalokanA devo, pRthvI kA0 apUkA0 ane vanaspatikA0 mAM upaje to beja bhava kare. asaMjJIpaMceMdriya tathA sajJIpaMceMdriya tiryaco ane sajJI manuSyo, yugalika manuSya ane tiryacamAM beja bhava kare. pRthvIkAyika jIva, ja0 sthitimAM apakA0 teukA0 ane vAyukA0 mAM bhava-saMvedha vicAra // 219 // Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 22 // bhava-saMvaidha vicAra // 220 // u0 thI ekAMtare asaMkhyAta bhava kare. apakAyikajIva paNa, pRthvI, teu0 ane vAyukAyamA u0 thI asaMkhyAta bhava kare. teukAyika jIva paNa, pRthvI, apa ane vAyukAyamAM u0 thI asaMkhyAta bhava kare. vAyukAyika jIva paNa, pRthvI, apa ane teukAyamAM u* thI asaMkhyAta bhava kare. pRthvIAdi cAra kAyanA jIvo, vanaspatikAyamA utpanna thatAM u. asaMkhyAta bhava kare. vanaspatikAyika jIva paNa, pRthvI Adi cAra kAyamAM u. asaMkhyAta | bhava kare. vanaspatikAyika jIva, vanaspatikAyamAM u. anaMta bhava kare. vraNa vikaleMdriyo, pRthvI Adi pAMce kAyamA utpanna thatAM u0 saMkhyAtA bhava kare ane vikaleMdriyo, vikaleMdriyamAM paNa u0 saMkhyAtA bhava kare. pUrvokta AyuSyanI caturbhagImA utkRSTa AyuSyavAlA, prathamanA traNa bhAMgAmAM pRthvIkAyika Adi jIvo, ATha bhava kare che, te A pramANe:-u0 AyuSyavAlo pRthvIkAyika, u0 AyuSyavAlA apakAyamA ekAMtare cAravAra upaje eTale ATha bhava thAya; pachI avazya anya bhava kare. u0 AyuSyavAlo pRthvIkA0, ja. AyuSyavAlA. apakAyamAM utpanna thaine paNa ATha bhava utkRSTathI kare. ja. AyuSyavAlo pRthvIkA0, u. AyuSyavAlA apakAyamA utpanna thaine u0 ATha bhava kare. evIja rIte u. AyuSyavAlA traNe bhAMgAmAM apakAyika vagereno ane vikaleMdriyano paNa ATha bhava saMvedha jANavo. vaLI ja0 AyuSyavAlAono ja0 AyuSyavAlAnI aMdara pAMce sthAvarono paraspara asaMkhyAta bhava saMvedha jANavo. sthAvarono vikaleMdriyo sAthe saMkhyAta bhava saMvedha. ja. bhAMge jANavo. arthAt utkRSTathI eTalA bhava cothe bhAMge kare. u0 ane ja. AyuSyarupa cAre bhAMgAonI aMdara pRthvIkAyika Adi Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 221 // bhava-saMvedha vicAra %A5 % % | sthAvaro ane vikaleMdriyono ja. thI be bhava saMvedha jANavo. yugalika sivAyanA manuSyo ane saMjJI-asaMjJI siddhAMta datiyaco, paraspara u0 thI cAre bhAMge ATha bhava kare. valI teo, pRthavI Adi pAMca sthAvara kAyamAM ane traNa vikaleMdriyamAM paNa cAre bhAMge u0 thI ATha bhava kare ane ja. ve bhava kare, saMjJI-asaMjJI (yugalIka sivAyanA) 1221 // | manuSyo, vAyukA0 ane teukA mAM utpanna thaine ja* ne u0 thI be bhava kare; kAraNa ? teu0-vAyukAyacI nIka LelAne manuSya-gati prApta thatI nathI. have ukta bhavasaMvedhonuM kAlamAna nizcita karavA mATe nIce pramANe AmnAya cheH-jaghanya aMtarmuharta ane utkRSTa pUrvakroDanI sthitivAlA tiryaMco, sarva narakomA jAya che ane nArako paNa teTalIja sthitivAlA tiryaMcomAM utpanna thAya che. ja. aMtarmu0 ane u. kroDa pUrvanI sthitivAlA tiryaco. bhavanapatithI mAMDI yAvat sahasrAra devaloka paryaMta jAya che ane sahasrAra sudhInA devo paNa teTalIja sthitivAlA tiyacomAM upaje che. asaMkhyAtA (varSa) AyuSyavAlA tiryaco, izAna deva. sudhI upaje che, te paNa potAnA samAna AyuSyavAlA agara tethI nyuna AyuSyavAlA devo thAya che. pRthaktva mAsanA AyuSyavAlo manuSya, | pahelI naraka sudhI jAya chepR0 varSanA AyuSyavAlo manuSya, zarkarAdi cha naraka sudhI jAya che ane kroDa pUrva sudhInA AyuSyavAlo manuSya, sAte narakamAM jAya che. ratnaprabhAnA nArako, ja0 thI pRthaktva mAsanA AyuSyavAlA manuSyo thAya che. bIjIthI chaTThI narakanA nArako, ja0 thI pRtha0 varSavAlA manuSyo thAya che. sAtamI narakanA 2 pRthaktva varSathI nyUna AyuSyavAlo jIva, zarkarAprabhAdi narakamA jato nazrI. % % % 25 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya | // 222 // bhava-saMvedha vicAra // 222 // 4545555251549k nArako, manuSya thatA nathI. chae narakanA nArako, utkRSTathI kroDa pUrvanA AyuSyavAlA manuSyomA upaje che. pRtha0 mAsanA AyuSyavAlo manuSya, utkRSTa thI be devaloka sudhI jAya che ane pRtha0 varSanA AyuSyavAlo manuSya, cheka sarvArtha siddha sudhI jAya che. kroDa pUrva sudhInA AyuSyavAlo manuvya, sarvatra jAya che ane u0 thI traNa palyanA AyuSyavAlo manuSya, izAna deva0 sudhI jAya che. ja. aMtarmu. AyuSyavAlo tiyaca ane pRtha0 mAsanA Ayu. manuSya, yugalika manuSya athavA tiyaca thAya che. u0 kroDa pUrvanA Ayu. manuSya ane tiyaco, yugalika manuSya ane tiyaMcamAM jAya che. kroDa pUrvathI adhika Ayu. manuSya ane tiryaco, yugalikamAM upajatA nathI. have | | bAkI rahelA ( sthAvarAdika )nI pUrvApara banne bhavanI u0 ane ja. sthiti, teonA u0 ane ja. AyuSyanI | apekSAe jANavI. valI evIja rIte vivakSita vartamAna bhavanI ane prApta thanArA bhavanI u0 ne ja* sthiti, temaja u0 ne ja0 bhavasaMkhyA syayaM jANIne vivakSita prANionA bhavasaMvedhana kAla-mAna u0 ne ja0 thI vicArIne kahevU. jemake pahelI narakamAM u0 AyuSya pAmelA u0 AyuSyavAlA manuSyano u0 bhava saMvedhakAla, cAra sAgara adhika cArakroDa pUrvano hoya che ane te banne gatinA u. AyuSyavAlAno bhavasaMvedhakAla, ja. thI eka sAgara | adhika eka kroDa pUrvano hoya, u. AyuSyavAlA manuSya ane ja0 AyuSyavAlA nArakano u0 bhavasaMvedhakAla, cAlIza hajAra varSa adhika cAra kroDa pUrvano hoya che. u. AyuSyavAlA manuSya ane ja0 AyuSyavAlA nAra 2 utkRSTathI cAra bhava manuSyanA ane cAra bhava narakanA kare. jaghanyathI eka bhava manuSyano ane eka bhava narakano mATe. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 223 // | kano ja0 bhavasaMvedhakAla, daza hajAra varSa adhika eka kroDa pUrvano hoya che. ja0 AyuSyavAlA manuSya ane u0 AyuSya0 nArakano u0 bhava saM0 kAla, cAra sAgara ane cAra pRthaktva mAsano che ane teno ja0 bhavasaMve0 kA0 eka sAgara ane pR0 mAsano hoya. ja0 AyuSyavAlA te banneno u0 bhava saMvedhakAla, cAlIza ha0 varSa ane cAra pRtha0 mAsano ane teono ja0 bhavasaMve0, daza ha0 varSa ane pRtha0 mAsano che. ja0 AyuSya vaDe sAnamI narakamAM uptanna thatAM u0 AyuSyavAlA tiryacano u0 bhavasaMvedhakAla, cAra kroDa varSa adhika chAsaTha sAgarano ane ja0 AyuSyavAlA tiryacano bhavasaM0 kAla, chAsaTha sAgara ane cAra aMtarmu0no hoya. u0 AyuSya baDe sAtabhI narakamAM utpanna thatAM u0 AyuSyavAlA manuSyano bhava0 saM0 kAla, taMtrIza sAgara ane kroDa pUrva adhika hoya. jaghanya ane u0 thI paNa teTaloja kAla dhAya kAraNa ? sAtamI narakathI punaH manuSyabhavanI prApti thatI nathI. ja0 AyuSye sAtamI narakamAM utpanna thatAM ja0 AyuSyavAlA manuSyano bhavaMsa0 kAla, yAvIza sAgara ane pratha0 varSano che. e pramaNe sarva bhAMgAne viSe saghaLA prANiono u0 ke ja0 bhavasaM0 kAla svayaM samajI lebuM. vizeSa jijJAsue bhagavatI - zataka 24 muM jovuM. iti bhavasaMvedha samApta. atha samudghAta - svarupa - sam ut ane ghAta, e traNa zabda maLIne samudghAta zabda dhayela che teno samu dAyArtha A pramANe thAya che: - ekI bhAve ( samasta paNe ) Atma vIryanI prabalatAthI vedanAdivaDe bhogavAine kamAMzo ( karma paramANuo )no je nAza te samudghAta kahevAya che. samudghAta karanAra jIva, ghaNA kAla sudhI bhava-saMbedha vicAra // 223 // Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta(hasya (224 // bhogavA yogya karmapudgalone taratamAM khapAvI nAkhe che. arthAt kAlAMtare vedavA lAyaka karmapudgalone udIraNA karaNa vaDe cIne- udayamAM lAvI tene bhogavIne kheravI ( nAza karI ) nAkhe che. te samudghAtanA sAta bheda che:1 vedanA samudghAta, 2 kaSAya ma0, 3 maraNAMtika sa0, 4 vaikreya sa0, 5 taijasa ma0, 6 AhAraka sa0 ane 7 kevalisamudghAta. pahelA cha samudghAto, chadmastha jIvone hoya che ane chelo samuH mayogI kevalIne hoya che. pahelA cha samudghAtonI eka eka aMtamu0 nI sthiti hoya che ane chellA kevalI sa0 nI ATha samayanI sthitI hoya che, te A pramANe:- 1 vedanAthI duHkhI thayela jIva, anaMta karma paramANuothI vIMTAyala (AcchAdita ) evA potAnA Atmapradezone zarIrathI bAhera kADhIne khabhA vagerenA aMtarAne tathA mukha vagerenA pokaLa bhAgone pUrIne laMbAI-pahoLAithI zarIra pramANa kSetramAM vyApIne aMtarmuhUrta sudhI rahe e aMtarmuhUrtamAM bahu azAtA vedanIya karmanA ghaNA aMzo ( pudgalo ) ne kheravI ( nirjharI ) nAkhe che: e vedanA samudghAta. 2 kaSAyathI vyAkULa prANI Atmapradezo baDe pUrvavat mukhAdi pokaLa bhAgone pUrIne lAMbA -pahoLA zarIra pramANa kSetramAM vyApIne kaSAya mohanIya karmanA ghaNA aMzone kherave che ane kheravate chate svahetu vaDe anya aneka navIna karma pudgalone grahaNa kare che. ekaSAya samudghAta te krodhAdika hetuo vaDe cAra prakArano kaTTela che. 3 maraNAMtathI dukhita bhayelA 2 krodha baDe krodha ane mAna vaDe mAna, e pramANe kaSAyothI kaSAya- pudgalone grahaNa karavA vaDe jo navIna karmane grahaNa na kare to muktino prasaMga AvI jAya mATe navIna karmane grahaNa kare che. samudghAta svarupa // 224 // Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + samudghAta svarUpa // 225 // 4jIvana jyAre AyuSya aMtarmuhUrta bakAta rayu hoya tyAre te jIva, Atmapradezo vaDe pUrvavat mukhAdikanA chidrone siddhAMta pUrIne jADAi-paholAimAM potAnA zarIra pramANe ane laMbAimAM jaghanyataH aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalo rahasya | ane utkRSTataH eka dizAmAM cheka utpattisthAna sudhI asaMkhyAta yojana pramANa kSetramA vyApIne aMtarmu0mA mRtyu // 225 // | pAme che. e jIva ghaNA AyuSya karmanA pudgalone kheravI nAkhe che; paNa navIna AyuSyakarma-pudgalone grahaNa karato nathI. ahiM eTalI vizeSatA che ke koika jIva, ekaja maraNAMtika samudghAta karIne narakAdikamAM utpanna thAya che; tyAM AhAra le che ane zarIra paNa bAMdhe che. valI koika jIva, ma. samudghAta karIne utpatti sthAne jaine | samudghAtathI nivRtta thai pAcho svazarIramAM AvI punaH samudghAta karI utpatti sthAnamAM upaje che. 4 vaikreya samudghAtane prApta thayelo vaikreya zaktivAlo jIva, karmathI vIMTAyalA Atmapradezone zarIrathI bAhera kADhIne jADAipahoLAimAM svazarIra pramANe ane laMbAimAM saMkhyAta yojana pramANa daMDa banAvIne pachI pUrvopArjita vaikreya zarIra nAma karmanA pudgalone kheravato ane vaikreya zarIrane yogya anya pudgala-skaMdhone laine samudghAta kare che te vaikeya samudghAta. 5 tejasa samudane prApta thayelo tejolezyA nAmanI zaktivAlo jIva, vaikeya zanI jema karmothI vIMTAyelA Atma pradezone bAhera kADhIne svazarIra pramANe jADo-paholo ane saMkhyAta yojana pramANa lAMbo daMDa SHRRENA 2 A hakIkata bhagavatI sUtranA chaThA zatakanA chachA uddezAmAM kahela che, te narakAdithI mAMDI yAvat anuttara vimAna sudhI sarva sthAnomAM | paNa ema samajavU. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 226 // samudghAta svarupa // 226 // karIne pUrvabaddha tejasa nAma karmanA pudagalone kharave che ane anya taijasa yogya pudagalone laine tejo lezyA mUke che te taijasa samudghAta. 6 AhAraka labdhivAlA cauda pUrvadharamuni, tIrthakaranI samRddhi jovA mATe ane koi sUkSma arthano saMdeha nivAravA vagere khAsa hetuthI Atmapradezo vaDe svazarIra pramANe jADo-pahoLo ane saMkhyAta | yojanano lAMbo daMDa karIne pUrvasaMcita AhAraka zarIra nAma karmanA pudgalo bikherI ane navIna AhAraka zarIra yogya pudgalone grahaNa karIne je eka hasta pramANa AhAraka zarIra kare che te AhAraka samudghAta. 7 je sarvajJa | kevalIne AyuSya karmathI vadhAre vedanIya nAma ane gotra karma hoya te kevalIsamudghAta kare che. prathama aMtarmuhRrtamAM AvarjIkaraNa (zubhayogano vyApAra ) kare te sarva kevalione avazya karavU paDe che. tyArapachI zeSa aMtarmuhUrta AyuSya bAkI rahe tyAre kevalI samudghAta kare, tenu krama ane svarUpa kahe che:-prathama samayamAM kevalIprabhu, Atma pradezo vaDe svazarIra pramANe jADo-pahoLo ane laMbAimAM uMce ane nIce lokanA aMtane sparza kare tevo daMDa arthAt cauda rAjaloka pramANa kare. bIje samaye te daMDano pUrva-pazcima lAMbo kapATa kare. trIje samaye emAMthI pradezone vistArIne uttara-dakSiNamA lAMbA maMthAna kare ane cothe samaye enA AMtarA pUre. A cothA samayamAM Atmapradezo vaDe sarva lokamAM vyApta thAya che. kAraNa ? lokAkAzanA ane eka jIvanA pradezo samAna 2 parane upaghAta karavA roSayukta tejolezyA, taijasa zarIrathI mUke che ane parane anugraha karavA ( vIra prabhunI jema) taijasa zarIrathI taijasapu| dgalone grahaNa karIne zItalezyA paNa mUke che. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta- rahasya // 227|| samudghAta svarupa // 227 // | che. pachI pAMcame samaye AMtarAne saMhare, chaThe samaye maMthAnane saMhare, sAtame samaye kapATane saMhare ane AThame samaye daMDane saMharIne svazarIramAM sthira thAya; pachI eka aMtarmuhUrta bAda yoganirodha karIne mokSe jAya. pahelA ane chellA |samayamAM kevalIne udArika yoga hoya che. bIjA, chaThA ane sAtamA samayamAM udA. mizrayoga hoya che ane trIjA cothA, pAMcamA samayamAM kArmaNa yoga hoya che. samudghAtathI nivRta thaine kevalI bhagavAn traNe prakAranA yogane khAsa prasaMge pravAve che. jyAre anuttara vimAnanA devo, manavaDe kaMipaNa prazna kare tyAre kevalI bhagavAn manovargaNAnA pudgalo laine manapaNe pariNamAvIne manoyoga vaDe te devone uttara Ape che ane manuSyAdikanA pRSTa apRSTa saMzayo TALavA mATe bolavU paDe che Ave prasaMge vacanayoga pravartAve che ane gamanA | gamanAdi kriyAmAM temaja paddapITha phalaka Adi pAchA soMpavA hoya tyAre kAyayoganI pravRtti kare che. chevaTe traNa yoganA ruMdhanano krama A pramANe che-paryApta saMjJI paMceMdriyanA manoyogathI asaMkhyAta guNahIna evA manoyogane samaye samaye ruMdhana karatAM asaMkhyAta samayomA mano yogarnu sarvathA raMdhana kare, pachI paryApta be iMdriyanA jaghanya | vacanayogathI asaMkhyAta guNahIna evA vacana yogane samaye samaye raMdhana karatAM asaMkhyAtA samayomAM vacanayogarnu 1 satya manoyoga ane asatyAmaSA [vyavahAra ] mano0, satya ane asatyA muSA vacana yoga ane u. kAyayoga, 2 koi ema kahe che ke | cha mAsa AyuSya bAkI rahe tyAre kevalI samudghAta kare, te ayukta che. jo temaja hoya to paTTa AdikanuM puna: grahaNa saMbhave paraMtu siddhAMtamA to pAchA sopavAnuja kahela che. vizeSa jijJAsue panavaNAnA chellA padanI vRtti jovI. . Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta samudghAta sva rupa // 228 // // 228 // OMOMOM sarvathA ruMdhana kare ane tyArabAda sUkSma paryApta ekeMdriyanA ja0 kAyayogathI asaMkhyAta guNahIna evA kAyayogarnu 4 samaye samaye ruMdhana karatA thakA asaMkhyAta samayomA sarvakAya yogarnu raMdhana karIne siddha thAya che. ema anaMta da kevalIo ke. samudghAta karIne siddha thayA che ane anaMta kevalIo ke. samudghAta karyA vagara paNa siddhaM thayA che. have kyA jIvoe kyo samudghAta keTalIvAra karela che ane karaze te kahe che-pahelA pAMca samu. ( vedanIyathI taijasa paryaMta ) sarva jIvoe anaMtavAra karela che ane bhaviSyakAlamAM to keTalAka laghukarmI jIvone te samu. | thavAnA nathI jyAre keTalAkane to eka be athavA aneka thavAnA che keTalAkane saMkhyAtA keTalAkane asaMkhyAtA ane; keTalAka bahulakarmi jIvone anaMta samu. paNa dhavAnA hoya che. A pramANe anuttara vimAnanA devo sivAya sarva | daMDakamAM samajavU. paraMtu anAdi (sUkSma ) nigodanA jIvo AzrayI bhUtakAlamAM AdyatraNa samu0 karelA hoya che ane bhaviSyakAla AzrayI to prathamanI mAphaka jANavU. AhAraka samu. manuSya sivAyanA anya jIvoe bhUta| kAlamA utkRSTathI trajavAra anubhavela hoya che ane keTalAka jIvoe muddala paNa na anubhavela hoya; bhaviSyakAla 2 ahiM samajavAna e ke ke cha mAsa AyuSya bAkI hoya tyAre jemane kevalajJAna utpanna thAya teo avazya samu0 kare ane bAkInA kevalIo jo AyuSyathI zeSa vraNa ko vadhAre hoya to ke. samu0 kare ane AyuSyathI samAna ko hoya to na paNa kare. 3 AhAraka samu0 manuSyamA cauda pUrvadharane hoya te paNa AhAraka labdhivAlAneja, paNa sarva cauda pUrvadharane na hoya, 4 manuSya sivAya anya gatimA AhAraka samu. cAra vAra 4 karela na hoya kAraNa ? cothI vakhata AhA0 samu0 karanAra teja bhavamA avazya mokSe jAya ema pannavaNA sUtranI TIkAmAM kaheluM ke baLI graMthAtaramA *kayu De ke-cattAriyavArAo, cauddasa pUcI karei AhAra; saMsArammi vasaMtA, igajamme dunnIvArAo. AHARASHTRA Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 229 // samudghAta svarupa // 229 // AzrayI u0 thI cAra vAra saMbhave. keTalAkane bhUta ane bhaviSya AzrayI muddala paNa na hoya. kevalI samu. manuSya | sivAya anya jIvoe bhUtakAlamAM karela nathI. bhaviSyakAla AzrayI paNa u0 thI koikane ekavAra saMbhave, | manuSya AzrayI koikane atItakAle eka thayela hoya che arthAt kevali samu0 thI uttIrNa thayelA AzrayI jANavU. ane bhaviSya AzrayI paNa ekaja ghaTI zake. pahelo samudghAta, asAtA vedanIya karmanA AzrayavAlo che. bIjo samu0, kaSAya mohanIya karmanA AzrayavAlo che. trIjo sa0, zeSa aMtarmuharta AyuSya karmanA AzrayavAlo che. | cotho, pAMcamo ane chaThTho etraNa samudghAta, nAma karmanA AzrayavAlA cha ane sAtamo samu0, vedanIya nAma ane gotra karmanA AzrayavAlo che. e sAta samudghAto jIvonA kahyA. have ajIva-samudghAta kaha che:-acitta mahA skaMdharupa ajIvathI thayela je samudghAta te ajIvasamu0 kahevAya che. te pudagalanA vizrasA-pariNAmathI (svabhAvathI ) thAya che ane te sarvaloka vyApI thAya che. teno kAla kevali samudghAtanI jema ATha samayano che arthAt ATha samayamAM samApta thAya che. iti samudghAta svarupa samApta. atha pAMca jJAna- svarupa-jJAna pAMca prakAranA cheH-1 matijJAna, 2 zrutajJAna, 3 avadhijJAna, 4 manaH paryavajJAna ane 5 kevalajJAna. have pAMce jJAnanA kramazaH lakSaNa kahe che:-1 pAMca iMdriya ane mana e chanA vyApAra baDe je vastunuM jJAna dhAya te matijJAna. 2 kaMbUgrIvAdi AkAre je vastu hoya te 'ghaTa' ane jalAdi dhAraNa kare 2 panavaNA sUtranA 36 mA padathI vizeSa jANavU. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 230 // evaM pUrvApara paryAya viziSTa matipUrvaka je jJAna te zrutajJAna. e banne (mati zruta) jJAna, akSa ( AtmA ) te thakI para, iMdriya ane mana jenA nimitta thAya che mATe paramArthataH parokSa ane loka vyavahAramAM te pratyakSa jJAna kahevAya che. 3 dravya, kSetra, kAla ane bhAva e cAra maryAdA vaDe iMdriyanI apekSA vinA rupI ( mUrtta ) dravyane je viSaya karanAra te avadhijJAna. te 1 dravyathI jaghanya anaMta pradezI eka skaMdha evA anaMta skaMdhane jANe ane utkRSTathI paramANumAtra jANe. 2 kSetrathI ja0 sUkSma panakanA zarIra pramANa kSetrane jANe, u0 sarvaloka pramANa asaMkhyAtA khaMDa alokaMmadhye sthApIoM eTalaM kSetra jANe. 3 kAlathI ja0 AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga pUrvApara jANe, u0 asaMkhyAtA kAlacakra - bhUta bhaviSya jANe. 4 bhAvadhI ja0 sarva paryAyano anaMtamo bhAga jANe, u0 eka dravdhanA asaMkhyAta paryAya, ema sarva dravyanA paryAya asaMkhya asaMkhya gaNatAM anaMta paryAya jANe. 4 manuSyalokane viSe saMjJI paMceMdriyanA manogata bhAvanuM jANavuM tathA mananA paryAyane paNa je pratyakSa jANe te manaH paryavajJAna. avadhi ane manaH paryavajJAna, dezataH pratyakSa che. 5 saMpUrNajJAna-traNe kAlamAM samasta lokAloka (sarva dravya, guNa ane paryAya ) jenA vaDe jaNAya te kevalajJAna. e sarvataH pratyakSa che. have pAMca jJAnamAM prathama mati jJAnanA 28 bher3a kahe che:- 1 zrotreMdriya vyaMjanAvagraha, 2 bhrANeMdriya vyaM0 3 rasaneMdriya vyaM, 4 sparzaneMdriya vyaMjanAvagraha. e cAra iMdriyathI vyaMjanAvagraha thAya che. pAMca iMdriya ane mana e chanA 1 arthAvagraha, 2 ihA, 2. aloka arupI ( amUrta) hovAthI jANe nahi, paNa rupI padArtha eTalA hoya to jAzI zake eTalI zakti che. pAMcajJAnatuM svarUpa // 230 // Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta svarupa // 23 // kta jJAna te arthAvadhI AvalikAnA (te naizcayi 3 avAya ane 4 dhAraNA. e cAra cAra bheda karatAM 24 bheda ane 4 bheda vyaMjanAvagrahanA; e sarva malI 28 bheda thAya che. dIpaka, jema ghaTAdikane pragaTa kare che tema je chatA padArthone pragaTa kare te vyaMjana athavA iMdriya sAthe pAMcajJAna zabdAdikanA pudgalornu je sabaMdha tharbu te vyaMjana. A vyaMjanAvagrahajJAna, atyaMta asphuTa che. ghANeMdriyAdi cAra iMdriyomA zrotraMdriya vaDe zabda, sparza mAtrathIja saMbhaLAya che; gaMdha rasa ane sparza, jyAre baddha-spRSTa thAya tyAre // 23 // te ghANeMdriyAdithI jaNAya che. cakSu ane mana, aprApyakArI hovAthI rupAdika sAthe banneno sabaMdha thato nathI. | arthAt e banneno vyaMjanAvagraha thato nathI. zrotrAdi cAra iMdriyo prApyakArI che. sparzanAdi iMdriyono vyaMjanAvagraha thayA pachI 'A kaMika vastu che' e je avyakta jJAna te arthAvagraha. cakSu ane manano vyaMjanAvagraha thayA sivAya prathamadhIja arthAvagraha thAya che. vyaMjanAvagrahano kAla jaghanyathI AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga pramANa ane u0 thI pRthaktva zvAsozvAsa pramANa che. arthAvagrahano eka samayano kAla che. (te naizcayika arthA| vagrahano jANavo) ane vyavahArika arthAvagrahano eka aMtarmuhUrta kAlamAna che. je avagrahita artha tenA varNa, gaMdha ane rasAdi dharmanI vicAraNA te 'ihA' teno kAla eka aMtarmu0 che. te pachI ihita arthana nirNaya karavU te ' apAya' tenuM paNa kAlamAna aMtarmu. nu che. tyArapachI nirNita arthane amUka kAla sudhI dhArI rAkhe te 'dhAraNA' tenI sthiti saMkhyAtA tathA asaMkhyAtAkAlanI che. jAti smaraNajJAna paNa dhAraNAnoja bheda che. evaM 2 dhAraNAnA vAsanA, saMskAra ane smRti e vraNa bheda thAya che. Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta svarupa // 232 // matijJAnanA 28 bheda thayA. valI ekekanA yAra bheda paNa kahela che. te A pramANeH-1 bahu, 2 abahu, 3 bahuvidha, 4|4 abahuvidha, 5 kSipra, 6 akSipra, 7 nizrita, 8 anizrita, 9saMdigdha, 10 asaMdigdha, 11 dhruva ane 12 pAMcajJAna adhruva. A bAra bhedathI 28 ne guNatAM 336 bheda, zruta nizrita matinA thAya che ane azruta nizrita matinA cAra | bheda te 1 autpAtikI, 2 vainayikI, 3 kArmikI ane 4 pAriNAmikI e cAra prakAranI buddhi bheLavatAM sarva 340 // 232 // | bheda paNa mati jJAnanA thAya che. have zrutajJAnanA 14 bheda kahe chaH-1 akSarazruta, 2 anakSarazruta, 3 saMjJizruta, 4 asaMjJIzruta, 5 samyakazruta, 6 asamyak (mithyA) zruta, 7 sAdizruta, 8 anAdizruta, 9 saparyavasitazruta, 1. aparyavasitazruta, 11 gamika zruta, 12 agamika zruta, 13 aMgapraviSTa ane 14 aMgabAhyazruta. have prathama akSara | zrutanA traNa bheda 1 saMjJAkSara, 2 vyaMjanAkSara ane 3 labdhyakSara. temA 1 saMjJAkSara te brAhmIAdi aDhAra lIpIrupa aDhAra prakAracaM che. 2 vyaMjanAkSara te 'a' kArathI mAMDI 'ha'kAra paryaMta akSara-uccArarupa che. ebe prakAro yadyapi jJAnAtmaka nathI tathApi zrutanA kAraNarupa hovAthI upacAra baDe e bannene zrutajJAna kahelaM che. 3 labdhyakSara te zabda-zravaNa tathA rUpa darzanAdithakI artha-parijJAna garbhita je akSaranI upalabdhi (sAkSAtkAra tharbu ) te labdhyakSara jANavU. A traNa prakAranA akSaro vaDe vANIgamya padArthoMne pratipAdana karanAUM je jJAna te akSarazruta. bAkInuM jJAna te-zvAsa levA-makavAthI khAMsI khAvAthI thukavAthI huMkAro (khokhAro) karavAthI capaTI vagADavA vagerethI je jJAna thAya che te bIju anakSarazruta kahevAya che. trIju saMjJizruta, te saMjJAnA 3 prakAra chaH-1 dIrgha Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMtarahasya // 233 // kAlikI, 2 hetuvAdopadezikI ane 3 dRSTivAdopadezikI. temAM je jIvone bhUta bhaviSyakAlAdi dIrghakAlanI je saMjJA hoya te dIrghakAlikImajJA. tAtkAlika iSTa-anISTa vastu jANIne pravRtti ke nivRtti karavI te hetuvAdo do | padezikIsaMjJA ane kSAyopazamikajJAna baDe samyagdRSTine je viziSTajJAnarupa saMjJA te dRSTivAdopadezikIsaMjJA. etraNa saMjJAmAM hetuvAdopadezikIsaMjJA, vikaleMdriya tathA asaMjJi paMceMdriyane hoya che ane saMjJipaMceMdriyane dIrgha-| | kAlikI saMjJA hoya che. ekeMdriyane koipaNa saMjJA na hoya. mATe siddhAMtamA dIrghakAlikI saMjJA vaDeja saMjJIpaNu kahelaM che te saMjJinuM je zruta te saMjJizruta. cothu asaMjJIzruta eTale-manarahita (asajI) jIvone kevaLa iMdriyathI utpanna thayelaM je jJAna te. je jinezvara praNIta AvazyakAdizruta te pAMcamuM samyakazruta ane svakalpanAthI racita. je zruta te chaTuM asamyakazruta. have 7 sAdizruta, 8 anAdizruta, 9maparyavasita (mAMta) zruta ane 10 aparyavasita ( anaMta) zruta. e cAranu svarupa sAthe kahe chaH-1 dravyathI eka jIva AzrayI dvAdazAMgI, mAdi-sAMta pAMcajJAna svarupa // 233 // OMOMOMOMOM 2 sambagaraSTi manuSyaneja hova, 3 samyakadRSTi jIve grahaNa karelu mithyAzruta paNa samyakta hoya che ane mithyArivae grahaNa karelu AvazyakAdisUtra mithyAbhuta thAya che. A sabaMdhe bhASyakAra kahe ke ke:-sadasada visesagAo, bhavaheu jahacchiovalaMbhAo; nANaphalAbhAvAo, micchAdihissa annANaM. 1 san apatno taphAvata na hIvAdhI, amuka apekSAe vastu, sat ane amuka apekSAe asat ema anekAMta jJAnanA abhAvadhI, saMsAranA hetubhUta ane badrachA [svecchA ] paNe kahela hobAthI temaja jJAna- phala je virati teno abhAva hovAdhI mithyAdRSTinuM sarvazruta ajJAnajale, vipayosapaNAdhI midhyA dRSTine deze ugA daza pUrva sudhInu samyakzruta paNa mithyAzruta thAya che. daza pUrvanA jJAnavAlo niyamA sampaSTi hoya che. kA Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 234 // che ane ghaNA jIvo AzrayI anAdi-anaMta cha. 2 kSetradhI bharata-aurAvata AzrayI sAdi-sAMta ane mahAvideha pAMcajJAna, AzrayI anAdi-anaMta cha. 3 kAlathI utsarpiNI-avasarpiNIkAla AzrayI sAdi-sAMta ane mahAvideha A svarupa zrayI sadAkAla hovAthI anAdi-anaMta che. 4 bhAvathI bhavya jIva AzrayI sAdi-sAMta ane abhavya AzrayI // 234 // | ( mithyAzruta ) anAdi-anaMta cha. 11 je sUtramA je AlApaka (AlAvA ) sarakhA hoya te gamikazruta, te prAyaH dRSTivAda sUtrane viSe hoya ane 12 je sUtramA AlApaka sarakhA na hoya te agamikazruta, te prAyaH kAlika| zrutamA hoya. 13 je dvAdazAMgIrupa te aMga praviSTa temAM pahelaM AcArAMga 18 hajAra padanuM che ema kramazaH igyAra aMga sudhI padanuM pramANa bamaNuM (Dabala) jANavU. bAramuM dRSTivAda aMga tenA pAMca bheda che-1 parikarma, 2 sUtra, 3 pUrvAnuyoga, 4 pUrvagata ane 5 cUlikA. cothA pUrvagata bhedamAM 14 pUrvo che. tenA nAmaH-1 utpAdapUrva, ekakroDa | padanuM che. 2 agrAhaNI (agreNIya) pUrva te 96 lAkha padanuM che. 3 vIryapravAda pUrva, te 70 lAkha padanu che 4 astihA pravAda pUrva. te 60 lAkha padanu che. 5 jJAnapravAda pUrva, te ekapada nyUna kroDa padanu che. 6 satyapravAda pUrva, te cha | pada adhika eka kroDa padanuM che. 7 AtmapravAda pUrva, 26 kroDa padanu che. 8 karmapravAda pUrva, eka kroDa aeNsIlAkha, padanuM che. 9pratyAkhyAnapravAdapUrva, 84 lAkha padanuM che. 10 vidyApravAda pUrva, ekakroDa daza lAkha padanu che. 11 kalyANa ( avaMdhya ) pUrva, 26 kroDa padanuM che. 12 prANAyuH pUrva, eka kroDa chapannalAkha padanuM che. 13 kriyA|| Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 235 // vizAla pUrva, 9 koDa padanuM che. ane 14 lokabiMdusAra pUrva, 1zA kroDaM padanuM che. e sarva aMgapraviSTa zruta kahevAya che. caudamuM aMgabAhyazruta te Avazyaka, dazavaikAlikAdika jANavuM. prakArAMtare zruta jJAnanA 20 bheda paNa thAya che te kahe che:- 1 paryAyazruta, 2 paryAya samAsazruta, 3 akSara0, 4 akSara samAsa0, 5 pada0, 6 padasamAsa0, 7 saMghAta0, 8 saMghAta samAma0, 9 pratipatti0, 10 pratipatti samAsa0, 11 anuyoga, 12 anuyoga samAsa0, 13 prAbhRta prAbhRta0, 14 prAbhRta prA0 samAsa0, 15 prAbhRta0, 16 prAbhRta sa0, 17 vastu0, 18 vastu sa0, 19 pUrvazruta, ane 20 pUrva saH zruta. have tenuM svarupa kahe che:- 1 paryAya zruta-labdhi aparyApta sUkSma nigodanA jIvonuM je sarvathI jaghanyazruta hoya che tenAthI anya jIvomAM eka avibhAjya aMza ( paryAya ) nI je vRddhi te paryAyazruta ane tevA be RNa Adi paryAyanI je vRddhi te bIjuM paryAya samAsazruta. akArAdi akSaromAMdhI eka labdhayakSaranuM je jJAna te trIjuM akSarazruta ane tevA ve traNa vagere akSaranuM je jJAna te cothuM akSara sa0zruta. AcAraMgAdinA aDhAra hajAra vagere padonI je saMkhyA kahela che temAMdhI eka padanuM je jJAna te pAMcamuM padazruta ane be RNa vagere ghaNA padonuM je jJAna te chahuM pada sa0zruta gati Adika bAzaTha mArgaNAmAMzI eka mArgaNAnuM je jJAna te sAtamuM saMghAtazruta ane vizeSa mArgaNAnuM je jJAna te AThamuM saMghAta sa0 zruta. saMpUrNa gati Adika dvArAmAMdhI eka dvAramAM je jIvAdi vagerenI mArgaNA ( vicAraNA ) te navamuM pratipattizruta ane be traNa dvArone viSe je 2 cauda pUrvanA padanuM pramANa naMdI sUtranI TIkAnA anusAre lakheka ke aMdhAtaramAM matAMtara che. pAMcajJAnanuM svarUpa // 235 // Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcajJAna svarupa // 236 // siddhAMta mArgaNA te dazamuM pratipaMtti sazruta. je matpada prarUpaNAdi dvAromAMdhI eka dvAranuM varNana te igyAramuM anuyogazrata 13 ane ekathI vadhAre dvAranuM je varNana te bAramuM anuyoga mazruta. jema sUtramA uddezA che tema pUrvanAmAbhRta praabhR||236|| tomAMthI eka prAbhRta prAnnu je jJAna te terabhu prAbhRta prA. zruta ane aneka prAbhRta prAgnu je jJAna te caudamu prA0 prA0 samAsa zruta. adhyayanonI jema pUrvamA vastu-aMtarvartIrupa prAbhRto ( pAhuDA)mAMthI eka prAbhRtarnu je jJAna te |paMdaramu prAbhRtazruta ane aneka prAbhRtanuM je jJAna te solamuM prAbhRta sazruta. zruta skaMdhanI jema pUrvamAM vastuo | ( adhikAra vizeSa )mAMthI eka vastunuM je jJAna te sattara, vastuzruta ane aneka vastunuM je jJAna te aDhAramuM vastu | sazruta. utpAdAdi 14 pUrvamAMthI eka pUrvanu je jJAna te ugaNIza, pUrvazrata ane aneka pUrvanuM je jJAna te vIzamuM pUrva se. zruta. have avadhijJAnanA cha bheda kahe chaH-1 anugAmI-je netranI jema mAthe cAle te. 2 ananugAmI je kSetre jJAna utpanna thAya tyAMja jANe paNa mAthe na cAle (eka sthAnamAM sthira rahela dIpakanI jema) te. 3 vardhamAna-je uttarottara vRddhine pAmatuM jJAna te. jaghanyathI utpanna velA eka aMgulanA asaMkhyAtamA bhAge jANe pachI vRddhi pAmatAM asaMkhyAtA lokapramANa jANe. 4 hIyamAna-prathama zubha adhyavamAyathI ghaNA pramANamAM jANe pachI azubha adhyavasAyathI ghaTatuM jAya te. 5 pratipAtI-je saMkhya asaMkhya yojana ane saMpUrNa lokane jANIne paNa 1 pratipattio prAyaH atyAre jIvAbhigamasUtramA dekhAya che. 2 zrutanA 20 medano vizeSa svarupa karmagraMthAdi zAstrI jANavu. 3 pratipAtI | [ paDavAi] avadhi te ekadama jAya ane hIyamAna ne kramazaH ghaTe. pratipAtI avadhi, pramAthI athavA bhAtarathI jAya. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya 237 // paDe te. 6 apratipAtI je saMpUrNa loka jANIne alokano eka AkAza pradezane jANavAnuM sAmarthya te. aprati| pAtI jJAnavALAne avazya kevalajJAna utpanna thAya. A cha prakAranaM avadhijJAna, deva ane nArakane bhavapratyayika hopa che ane manuSya ane tiryaMcane guNa pratyadhika hoya che. cothuM manaH paryavajJAna, tenA ve bhedaH-1 Rjumati ane 2 vipulamati. te apramatta ane labdhisaMpanna saMyamIne hoya che. " amuke ghaDo ciMtavyo che " evaM je sAmAnyarupe jANavuM te Rjumati ane e ghaDo, dravyathI suvarNAdikano, kSetrathI pATalI putrAdino, kAladhI zItakAlAdino ane bhAvadhI pItavarNAdino che evI rIte vizeSa jANe te vipulamati. Rjumati kadAca paDe paNa kharo ane vipulamati, tadbhava mokSagAmI hoya che. pAMcamuM kevalajJAna te ekaja prakAranuM che. kevalajJAna utpanna thayA pachI zeSa kSAyopazamika cAra jJAna hotA nathI. kevalajJAna, sarva lokAlokanuM prakAzaka che. have ajJAnanuM svarupa ane bheda kahe che ajJAna eTale kutsita ( ayathArtha ) jJAna. joke te jJAnAvaraNIyanA kSayopazama janya che topaNa mithyAtva mohanIyanA yogadhI malina thayelaM che mATe AgamamAM sarvajJa tIrthaMkaroe tene ajJAna kaheluM che, jema uttama puruSa nIcanA saMgadhI nIca gaNAya ke tema mati ane zrutajJAna paNa midhyAtvanA yogadhI ajJAna saMjJAne pAmela che. vieTale viruddha ane bhaMga eTale vikalpa, arthAt viruddha vikalpo jemAM thAya evaM je jJAna te vibhaMgajJAna kahevAya che. have pAMca jJAnanuM svarupa dravya kSetra, kAla ane bhAvadhI kahe che:- 1 matijJAnI, AdezathI (sAmAnya thI) 2 keTalAka AcAryoM kahe che ke cAra jJAna kevalajJAnamAM aMtarbhAva pAne ke. pAMcajJAnanuM svarupa // 237 // Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcajJAna siddhAMtarahasya // 238 // svarupa | // 238 // dravyataH sarva dravyone jANe paNa dekhe nahi. kSetrataH AdezathI sarvakSatra-lokAlokane jANe paNa dekhe nahi. kAlataH AdhI sarva kAlane jANe paNa dekhe nahi. ane bhAvataH A0thI sarva bhAvane jANe paNa dekhe nahi. athavA Adeza eTale zruta, te zruta jene prApta thayelaM hoya tene akSaranI paripATI vinA paNa matijJAna zrutAnusAre prasare che. dravyataH zrutajJAnI ( daza pUrvI vagere ) kevala abhilApya dravyone upayogathI jANI zake che ane dekhe che. te sivAyanA zrutajJAnInA sabaMdhamAM bhajanA jANavI. kSetra, kAla ane bhAvathI paNa emaja jANavU. kAraNa ? zruta kevalIne kevalajJAnI samAna, siddhAMtamAM kahela cha. avadhijJAnI dravyataHjaghanyathI rUpI (mUrta) dravyone juve che.te taijasa ane bhASA dravyanA madhyamAM rahela dravyone juve che ane u0thI sUkSma ane bAdara sarva rUpI-dravyone vizeSAkArathI juve che. kSetrataH ja. aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa kSetrane juve che ane u. asaMkhyAtA lokAkAza | pramANa joi zake cha. kAlataH ja. eka AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga ane u0 asaMkhyAtA kAlacakra bhUta bhaviSyane juve che. bhAvataH ja. anaMta dravyonA anaMta paryAyone jANe cha, paraMtu pratyeka dravyanA paTalA paryAyo 2 pannatraNA sUtramA ta jJAnamAM dekhavApaNu kahela che. kAraNa ? aveyaka ane anuttaravimAna AdinA citro paNa sUtrajJAnI AlekhI zake che. te dekhavA sivAya kA ghaTI zaka! mATe zrutajJAnI dekhe hai ema kahelaM che te vizeSa sphuTa jANe cha; arthAt emane taddana sAkSAtkAra VAje jaNAya hai. ma samajAya cha. vastutaH te parokSajJAna cha.3 " jAvai tisamayAhAragassa sahamassa paNaga jIvasta ogAhaNA jahamA ohisitaM jahamatu" iti naMdI-vRttI. 5452-%%%%849 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 239 // jANe nahi. ubdhI anaMta paryAyAne jANe che; te anaMta paryAyo, sarva paryAyonA anaMtamA bhAge che. have kSetra ane kAlanA viSayano paraspara saMbaMdha kahe cheH-1 je kAladhI AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga jANe, te kSetrathI aMgulano asaMkhyAtamo bhAga jANe. 2 je kAlathI AvalikAno saMkhyAtamo bhAga jANe, te kSetrathI aMgulano saMkhyAtamo bhAga jANe. 3 je AvalikAnI aMdara jANe, te kSetrathI saMpUrNa aMgulane jANe. 4 je kAlathI Ava likA paryaMta jANe, te kSetrathI aMgulapRthaktva jANe. 5 je kAlathI eka aMtarmuhUrta jANe, te kSetrathI eka hAtha jANe. 6 je kAlathI eka dIvasanI aMdara jANe, te kSetrathI eka gAu jANe. 7 je kAlathI pRthaktva dIvasa jANe, te kSetrathI eka yojana jANe. 8 je kAlathI pakSanI aMdara jANe, te kSetrathI 25 yojana jANe. 9 je kAladhI saMpUrNa pakSa jANe, te kSetrathI bharata kSetra jeTalaM jANe. 10 je kAlathI eka mAsa adhika jANe, te kSetrI jaMbUdvIpa jeTalaM jANe. 11 je kAlathI eka varSa jANe, te kSetrathI akhila manuSyaloka ( aDhIdvIpa) jANe. 12 je kAlathI pRtha0 varSa0 jANe, te kSetrathI rucakadvIpa sudhI jANe. 13 je kAlathI saMkhyAtA varSa jANe, te kSetrathI saMkhyAtA dvIpa- samudra jANe. 14 je kAlathI asaMkhyAtA varSa jANe, te kSetrathI asaMkhyAtA dvIpa samudra athavA saMkhyAtA dvIpa samudra jANe. kAlamAM vRddhi thAya tyAre kSetra, dravya ane bhAvamAM avazya vRddhi thAya ane kSetramAM vRddhi dhatAM kAlamAM vRddhi thAya athavA na paNa dhAya. kAraNa ? kAlathI kSetra sUkSma che. kSetra vRddhidhI dravya-bhAva 2 saMkhyAtA dvIpa samudra kahevAnuM kAraNa ke moTo samudra eka paNa asaMkhyAta yojanano hovAthI yojana asaMkhyAtaja thAya. pAMcajJAnanuM svarUpa // 239 // Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta rahasya // 240 // **** svarupa // 24 // *** vadhe che. manaHparyavajJAnI-Rjumati, dravyataH manuSya kSetramA saMjJIparyApta jIvoe grahaNa karelA anaMta manodravyaskaMdhone upayoga ApatAM juve che ( jANe ke ) ane manaH paryavajJAnI-vipulamati, teja skaMdhone dravya-paryAyanI apekSAe vizeSa spaSTapaNe ane adhika jANe che. kSetrataH Rjumati, nIce tiryaglokanA madhyabhAgathI ratnaprabhA pRthavInA sahasrayojana paryaMta ane uMce jyotiSkamaMDalanA uparanA bhAga sudhI; temaja tiracho (aDhI aNgulnyuun)| be samudra ane aDhIdvIpa sudhI jANe che vipula0 puraM jANe che kAlataH Rjumati, ja* thI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalo atIta-anAgata kAlane jANe ane u0 paNa teTaloja jANe. vipulamati, teTaloja jANe paNa vizuddha jANe. Rjumati bhAvataH sarva padArthonA anaMtamA bhAge rahelA anaMtA paryAyo jANe ane vipulamati, teTalAja paryAyone vizuddhapaNe jANe. kevalajJAnI dravyataH sarva (rupI-arupI) dravyone, kSetrataH sarva lokAlokane, kAlataH marvakAlane ane bhAvataH sarvabhAvone eka samaye jANe. matijJAna ane zrutajJAna banne sAthe hoya che. e bannenI sAthe avadhijJAna athavA manaH paryavajJAna hoya to traNa jJAna sAthe hoya. zramaNapaNAmAM kevala sivAya cAra jJAna paNa sAthe hoya che. kevalajJAna utpanna thaye saMpUrNa ekaja kevalajJAna hoya che. itijJAna svarupa samApta. // samApto'yaM graMthaH upAdhyAya zrImahevacaMdrajI mahArAja suprasAdAt // 2 eno vizeSa svarupa vizeSAvazyakAdithI jANavU. 3 manaHparyAyanA atizaya kSayopazamapaNAthI je ghaTAdi vastu juve he te avazya vizeSa sahita se . siddhAMtamA manaHparyavajJAna vizeSajJAna kola se nidhI manAparvavanaM darzana kahela nathI. * * * * *