________________
सिद्धांत
रहस्य
॥
11 2 11
विषे इन्द्रियरूप घडनाळाथी कर्म (पाप) रुप जे जलनो प्रवाह आवे तेने आश्रव कहीए. संवरतव कोने कहीए ? जीवरूप तलावने विषे कर्म (पाप) रुप जलना प्रवाहने व्रत - पञ्चक्खाणरुपद्वारथी रोकीए तेने संवर कहीए, निर्जरातत्व कोने कहीए ? बार भेदे तपस्याए करी आत्माना प्रदेशथी देश थकी कर्मनुं निर्झरबुं - आत्मप्रदेशथी दूर थ तेने निर्जरा कहीए. बंधतत्त्व कोने कहीए ! आत्माना प्रदेशो अने कर्मपुद्गलना दल, खीर-नीरनी परे, लोहपिंडअग्निनी परे, एकरूप थइने बंधाय तेने बंध कहीए. मोक्षतत्त्व कोने कहीए ? आत्माना सकल प्रदेशथी सर्व कर्मनुं छूट, सर्वथा बंधथी मुक्त थवं अने संपूर्ण कार्यनुं सिद्ध धनुं; तेने मोक्ष कहीए. ए जीवादिकनुं जीवपणुं वगेरे तेने तत्त्व कहीए. संग्रहनयनी अपेक्षाए सर्व जीवोनुं चैतन्यलक्षण एकज छे, माटे एक भेदे जीव कहीए. व्यवहार नयनी अपेक्षाए जीवना बे भेद छे १ त्रसने २ स्थावर, अथवा सिद्धने संसारी, तथा त्रण भेदे जीव कहीए १ स्त्रीवेद, २ पुरुषवेद ३ नपुंसक वेद. अथवा भवसिद्धिया, अभवसिद्धया, नो भवनो अभवसिद्धिया. तथा चार प्रकारना जीव कहीए-१ नारक, २ तिर्यंच, ३ मनुष्य ४ देव. अथवा चक्षुदर्शनी, २ अचक्षुदर्शनी, ३ अवधिदर्शनी, केवलदर्शनी. तथा पांच प्रकारना जीव कहीए १ एकेंद्रिय, २ बेइंद्रिय, ३ तेइंद्रिय, ४ चउरिंद्रिय, ५ पंचेंद्रिय अथवा १ सयोगी, २ मनयोगी, ३ वचनयोगी, ४ काययोगी, ५ अयोगी तथा छ प्रकारना जीव छे- १ पृथिवीकायिक, २ अपकायिक, ३ तेउकायिक, ४ वायुकायिक, ५ वनस्पतिकायिक, ६ सकायिक. अथवा १ सकषायी, २ क्रोधकषायी, ३ मानकषायी, ४
१ आश्रवनुं लक्षण व्युत्पत्यर्थ रूपे छे तेमज संवर वगेरेनुं समजवु. २ 'एगे आया' ठाणांगसूत्र.
1996
थोकडासंग्रह भा० १
॥ ८ ॥