Book Title: Pandit Lalan
Author(s): Shivji Devshi Madhadawala
Publisher: Shivsadan Granthmala Karyalay
Catalog link: https://jainqq.org/explore/023314/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita lAlana KA988 zAtri zivajI AjathI Und zivamaMdana zcAtya sA dA. za " yita anA CCS Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T zivasadana graMthamALA maNake 37 mora - paMDita lAlana ALATI lekhaka : bhaktakavi zivajI devazI mahavALAM , , - * prakAzaka : zivasadara dhamAlA kAma maraDA, mUlya: vAcana-manana Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ni bholi saMvata rana prata 700 sane 1960 prAptisthAna : 1 zivasadana, su, maDhaDA (vAyA zahora) saurASTra2 kuMvarajI devazInI ku. luhAra cAla, mubaI 2. 3 sudhAkara zIvajI, ke. lakSmI kuMja' 118, harIyALA leTa, nA bhAvanagara, (saurASTra) 4 narazI umarazI mu. cApA, khAnadeza. 5 pAnabAI ThAkarazI, muja DAya. A pustakanA pisTanA pa navA paisA mokalavAthI sIlIkamAM have te purataka mokalI ApavAmAM Avaze. muka mahetA amara becaradAsa thI bahAdurasiMhajI pri. presa pAlItANA (aurASTa). Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhaka ane saMyojaka : zivajIbhAI devazI maDhaDAvAlA Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zIvajIbhAI devazI, lAlana akSayacaMdabhAI padamazI Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelI AvRttinA be bela * paMDita lAlana mArA dharmapitA ane adhyAtmagurU hatA. huM dIkSA levAnI bhAvanA sevato hato tyAre mane paMDitajI maLI gayA. meM temanI pAsethI jIvananuM navuM darzana meLavyuM. jainadharmanuM rahasya temaNe mane samajAvyuM. gadaSTi ApI ane samAjasevAnI dIkSA ApI. " jIvanabhara meM sevAne bhekha lIdhe ane Aje 80 varSanI uMmare paNa yuvAnane zaramAve e rIte cira pravAsI rahyo chuM, hajAre kuTuMba bhaktAtmAone parama premI banI rahyo chuM. mArI jIvanadaSTi anekhI che. "sadA maganameM rahenA e mArUM jIvanasUtra che. paMDitajInuM RNa adA karavA huM zaktizALI nathI paNa temanuM sthAna mArA hRdayamAM cira maraNIya che. ane te jIvanabhara raheze. haMmezanA niyama pramANe huM paMDIcerI gaye. tyAMnA pavitra adhyAtmamaya-ucca.-AnaMdapUrNa ane maghamaghatA vAtAvaraNanuM pAna karatAM karatAM jIvana dhanya banI jAya che. mArA bALamitra, Aptajana, bhaktAtmA zrI visanajIbhAI jetazIbhAI 20-22 varSathI zrI araviMda AzramanA aMtevAsI tarIke kuTuMba sahita rahe che. temane mArA tarapha khUba bhaktibhAva-premabhAva che. temaNe paMDita lAlana sAhebane yAda kya Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] ane mane kahyuM ke "tame bhAI mANekajI kalyANajI pArelAvALAnuM caritra prakAzita karyuM ane ApaNuM adhyAtmagurU ane sevAmUrti zrI paMDitajInA caritrane vicAra kema karatA nathI.' A bhAvanA mArA manamAM te ghaNA samayathI ghaLAtI hatI paNa paMDitajInA jIvananA prasaMge meLavavA muzkela te nahi paNa AsAna nahatA. temane e keI AptajanaziSyasame nahote, je gurUnA caritranI noMdha rAkhe. mArI pAse paNa jIvanacaritra mATe sAmagrI nahotI paNa zrI visanajIbhAIe paMDitajInI yAdI ApI ane mArI bhAvanA jAgI. caritra mATe Arthika dRSTie vicAra karatAM ghaNA samaya pahelAM huM zeThazrI rAmajI ravajI lAlanane maLe hatuM ane kahyuM. pUjya paMDitajIne je thelI samarpaNa karI hatI. pAMceka hajAra rUpIA vadhyA haze temAMthI rUA. ra500) jeTalA maLe te paMDitajInuM jIvanacaritra prakAzita karavA bhAvanA che. " paNa zrI rAmajIbhAIe jaNAvyuM ke "paMDitajInA nAmanI muMbaImAM lAIbrerI karavA IcchA che ane temAM be-traNa hajAra khUTaze te pUrA karI laIzuM." A vicAra paNa ghaNe lAbhakAraka hovAthI te AzA cheDI. ane zrI visanajIbhAIe vacana ApyuM ke rU. 1500) jeTalA huM mitro pAsethI meLavI laIza. bIjA tame meLavI leze. ane paMDitajInA jIvana prasaMgenuM sAhitya meLavI suMdara caritra prakAzita karIe. mane e vAta gamI gaI ane paMDitajInI jIvanayAtrA prakAzita karavA nirNaya karyo. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5] huM te cirapravAsI, pachI te paMjAba cAlyo gayo. ane tyAMthI AvyA. tyAM te zrI visanajIbhAIne patra Avyo ke meM rUA. 1723) snehIjane pAsethI ekaThA karyo che. tame paMDitajInA jIvanacaritra mATe DhIla na karaze." sAthe temaNe eka na vicAra darzAvyo ke pUjya zrI mANekajIbhAI pItAMbaranI TuMka jIvana-prabhA pUjya paMDitajInA jIvanacaritra sAthe joDIzuM te mitrone vizeSa AnaMda thaze. pUjya paMDitajI ane zrI mANekajIbhAInuM RNa adA karavAne AnaMda thaze. A vAta mane paNa gamI gaI. saMvata 2010 nA mAgazara sudI 1 nA divase 95 varSanI uMmare pUjya paMDitajI lAlana sAhebanuM jAmanagaramAM avasAna thayuM. te te nijAnaMdI hatA. carmacakSu nahetAM chatAM divyacakSuthI AtmadhyAna karatA hatA. te te pitAnuM jIvana dhanya banAvI gayA. 5 varSanI uMmare deharUpI cAdara badalI nAkhI ane alaukika AnaMdapUrNa svargasamA navA lokamAM cAlyA gayA. saMvata 1957 thI 2010 sudhI mAre 53 varSane temanI sAthe ghaniSTa paricaya. e dharmapitA, huM dharmaputra e mArA rAhabara, huM temane sevaka. e adhyAtma gurU, huM adhyAtmapremI ziSya. e prasiddha vaktA, huM bhaktakavi. e zAMtamUrti, huM prajavalita. e saddaguNAnurAgI, huM hadaya pArakhu. e vizvapremI, huM bhaktajana premI. e nijAnaMdI, huM sadA maganameM. huM haMmezAM teo jyAM hoya tyAM temanA darzane jate ne jIvanapAtheya meLavate. mArA bhajanamAMte lIna thaI jatAne nAcI uThatA. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temanA avasAna pahelAM paNa huM jAmanagara gayo hato ane temanA maMgaLa AzIrvAda mane Aje paNa preraNA ApI jAya che. huM paMjAbathI AvyuM ane paMDitajInA jIvanacaritra prakAzita karavAnA nehI zrI visanajIbhAInA patro AvavA lAgyA ne mArI ciMtA vadhI paDI. paMDitajInA jIvana mATenI sAmagrI meLavavA huM jAmanagara garyo. paMDitajInA bhAInI putrI pArvatIbahenane maLe ane paMDitajInAM pustake, nedhabuka pa, DAyarIe je kAMI hoya te paMDitajInA caritra mATe ApavA kahyuM, paNa pArvatIbahene te ekaja mahinA pahelAM paMDitajInAM je kAMI pustake Adi hatuM te zrI acaLagacchanA upAzrayamAM ApI dIdhAnuM jaNAvyuM. acalagacchanA muni zrI kIrtisAgara mahArAjane meM A viSe vAta karI. temaNe acaLagacchanA AgevAnone samajAvyA paNa temane temAM saphaLatA na maLI. huM pAlItANA AvyA, mitrane vAta karI ane paMDitajInA caritra mATe sAmagrI meLavavA bIjA prayAsa karyA. jaina samAjamAM prasiddha evA "jaina" patramAM paMDitajInuM jIvana caritra prakAzita karavAnI mArI bhAvanAnI jAherAta ApI. jenanA saMpAdaka mArA snehI zrI gulAbacaMdabhAI devacaMde te viSe neMdha lIdhI. patrikA dvArA paMDitajInA paricayamAM Avela mitrone vinatI karI ane mArA smaraNamAM je je hakIkate hatI te meM lakhI nAkhavAne nirdhAra karyo. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 7 ] varSothI huM garamInA divasemAM ApyuM ke mahAmahekara kaMpa pradezamAM jAuM chuM, paNa mArA dharmapitA adhyAtmapremI pUjya paMDitajInA jIvanacaritranI sAmagrI meLavavA temaja mArA parama nehI zrI visanajIbhAI jetazIbhAInI caritra prakAzananI bhAvanAne mUrta svarUpa ApavA huM garamIne sahana karI rahyo. pahelAM mahuvA jaI AvyuM paNa tyAM anukuLatA nahotI. bhAvanagaramAM te asahya garamI. ghoghAnI havA ThaMDI lAgI tyAM rahevAnI vyavasthA karI. eka lojamAM nivAsasthAna rAkhyuM. thoDA divase te tyAM AnaMda rahyo paNa pAchI tabIyata bagaDI ane pUjya paMDitajInA caritra prakAzana mATe game tevI garamI sahana karIne paNa pAlItANA rahevA nirdhAra karyo, ane mane jaNAvatAM atyaMta AnaMda thAya che ke, mArI mahenata lekhe lAgI. garamInA divasemAM meM mArI sulakSaNA kuTiramAM kAzmIra, Abu banAvI dIdhuM. ane pUjya paMDitajInuM caritra snehIjaneAptajanenA, karakamaLamAM ApavA huM bhAgyazALI thaye chuM. A caritra chapAI rahyuM hatuM evAmAM kacchanI sarojInI, sevAmUrti bahena pAnabAI pAlItANA AvyAM. temaNe potAnI bhAvanA darzAvI, ke pUjya zrI lAlanasAhebanA jIvanacaritra sAthe ApaNA parama upakArI mArgadarzaka tatvavettA pUjya zrI mAlazIbhAI bhejarAjanuM caritra ApavAmAM Ave te, senAmAM sugaMdha maLe. temanI vAta badhI rIte gyA hatI paNa prathama AvRttimAM pahelethI nirNaya thayA pramANe zrI mANekajIbhAI pItAMbaranuM Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ < ] jIana Avaze ane pUjya patijInI ghaNI ghaNI khAkhatA adhUrI che te maLaze `tA mitrAnI sahAyatAthI bIjI AvRtti prakAzita karIzuM ane A bIjI AvRttimAM pUjya zrI mAlazIbhAinu caritra ApI RNa adA karavA prayAsa karIzuM. AthI temane satASa thayA. A prakAzanamAM paMDitajInI videza yAtrA, amerikAnAM jA varSoMnI paMDitajInI vividha pravRttio, paDitajInAM anya pustakaratnA, paMDitajInA preraNAtmaka patrA ane paMDitajInAM vividha vyAkhyAna vigere ghaNu ghaNu khAkI che. Aptajane, snehIjanA ane paDitajInA paricayamAM AvelA mitra vizeSa sAmagrI mAkalI Apaze tA mane vizeSa AnaMda thaze. ane bIjI AvRtti vizeSa suMdara banAvavA prayAsa karIza. A pustakanA prakAzanamAM ghaNA AptajanA ne snehIjanAne e sahakAra lIdheA che. temane yAda karavAnI mArI pharaja che. mArA parama snehI zrI visanajIbhAI jetazI tathA munizrI kirtisAgarajI mahArAja ( acaLagacchanA )nA AbhAra mAnavA taka lauM chuM. garamInA dvivasAmAM saurASTranA khaLakhaLatA tApamAM huM rahI zakuM' nahi, paNa A caritra mATe rahyA sivAya chUTakA nahotA. me' caritra mATenI neAMdhA lakhI paNa bhAizrI phulacaMdabhAi harIcaMda dezIe pustakanuM kalevara taiyAra karavA mATe vacana Apyu ane rajAomAM potAnA samayane bhega ApIne A pustaka prakAzita karI zakayA chuM teneA yaza bhAi zrI kulacadabhAIne Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 9 ] ghaTe che. temane mArA mATe ane pUjya paMDitajI mATe varSothI ghaNI mamatA ane sanmAna che. A prakAzana ATaluM jaldI thaI zakayu che. te mATe bahAdurasiMhajI presanAMmAlIka ane mArA Aptajana zrI amaracaMdabhAI mecaradAse presanAM bIjAM kAmeAne gauNa karIne A pustaka taiyAra karI ApyuM che te mATe huM temanA AbhAra mAnavA taka lauM chuM. A uparAMta bhAI zrI bhagavAnadAsa kamaLazI ane ghaNA ghaNA mitra, jemaNe pUjya paDitajI viSe peAtAnA anubhavo lakhI meAkalyA che te sarvenA huM hArdika AbhAra mAnu chuM. sulakSaNAkuTira pAlItANA jeTha suda agIyArasa savata 2015 zIvajI devazI maDhaDAvALA Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarpaNu parama pUjya dharmaniSTha zAstrAnA pAragAmI sadguNAnurAgI sahanazIla saujanyamUrti zrI mAlazIbhAI bhAjarAja ApazrI mArA prathama mAgardezaka banyA cheA. Apeja mane dharmanA khAdha pamADyo hatA. Apanu. nirmaLa cAritra Aje paNa preraNA ApI jAya che. ApanA jJAnAmRtanuM pAna karanArA dhanya banI gayA che. ApanI madhurI vANI hRdayamAM bharI che. sevAmUrti paMDita lAlana sAhebanI ' jIvana prakSA ' ApanAM caraNAmAM samarpita karatAM atyaMta AnaMda thAya che. * ApanA parama priya ziSya zivajI devazI. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI AvRttinA be khela pAMDIcerInA sAdhaka bhaktAtmA bhAizrI visanajI jetazInI preraNA ane sahAyatAthI me pUjya pati lAlana sAhebanI jIvana kathA lakhI ane saMvata 2015 nA jeTha zuddha 11 nA prakAzita karI. tenI prathama AvRttimAM mArA upakArI mitraratna zrI mANekajIbhAi pItAMbaranI jIvana prabhA pragaTa karI. A tenI khIjI AvRtti che. te viduSI bahenajI zrI pAnabAInI preraNA ane sahAyatAthI prasiddha thAya che. pahelI AvRtti taiyAra thaI rahI hatI tyAre kacchanI sarAjInI--sevA smRti zrI pAnabAi ahena pAlItANA AvyAM temaNe pUjya zrI mAlazIbhAine yAda karyAM ane pUjya mAlazIbhAInA upakArA tAjA karyAM. zrI pAnamAI bahenanI bhAvanA hatI ke pUjya zrI lAlana sAhebanA jIvana caratra sAthe ApaNA parama upakArI mArgadarzaka tatvavettA pUjyazrI mAlazIbhAI bhAjarAjanuM caritra ApavAmAM Ave te senAmAM sugaMdha bhaLe. temanI vAta suMdara hatI, amArA parama upakArI zrI mAlazIbhAIne huM bhUlyA nahAtA paNa pahelethI niya thayA Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [12 ] pramANe pahelI AvRttimAM zrI mANekajIbhAI pItAMbaranuM caritra ApavAmAM AvyuM. sadbhAgye prathama AvRtti mitrA, AptajanAne khUba gamI. bIjI AvRttinI mAga ubhI thai te pachI mAre muMbaI javuM paDyuM ane tyAM huM bimAra paDayA. azADa vada 5 nA huM muMbaImAM bimAra paDayeA te zrAvaNa zukra 15 sudhI muMbaimAM bIchAne rahyo te pachI zrAvaNa vadamAM huM pArAlA gayA tyAM paryuSaNa parva sudhI rAkAyA. tyAMthI bhAdaravA vada pAMcamanA vidAya thayA te muMbai gayA ane tyAMthI dahelI zrImatI kRSNA mahetAnI mATI dIkarInAM Aze| vada 8 ne ravivAranAM lagna hatAM tethI tyAM gayA. paMdara divasa te vakhate huM dahelImAM rahyo tyAMthI AzeAvada 13 nA muMbai AvyeA. divALI muMba imAM karI ane saMvata 2016nA kArtika zudgha 8 ne ravivAre bhujamAM zrImatI iMdIrA gAMdhInA hAthe zrI rAmajI ravajI lAlana kAlejanuM udghATana hatuM tethI te vakhate me* paNa tyAM hAjarI ApI. tyAMthI hu'koDAya gayA. tyAM 10-12 divasa rahyo ane khImAra paDayA tyAMthI vidyAya thaI kArtika va cha nA bhAvanagara pahoMcyA. Aje poSa zuda 15 che. jethI hu khImAra paDayeA te Aja sudhI khImAra rahyo. arthAt ATha mahinA khImAr rahyo, tethI paDita lAlana sAhebanA jIvana caritranI mIjI AvRtti pragaTa karI na zakayA. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [13] A bIjI AvRttimAM pUjya zrI mAlazIbhAI bhejarAjanI jIvanayAtrA ApavAnI mArI ane bahena zrI pAnabAI bahenanI bhAvanA phaLI. pUjya zrI mAlazIbhAIne paricaya mane ghaNe theDa-e: vaSane. paNa A be varSamAM temaNe mane bAra varSane bedha ApI dIdhuM. mAruM jIvana palaTI nAkhyuM-mane jIvananI navI daSTi ApI ane Aje A uMmare paNa huM "sadA maganameM rahenA nI mastImAM cirapravAsI thaIne pharuM chuM. temaja hajAre bhakta AtmAonA jIvanane prema, zAMti ane AnaMda tathA prabhubhaktine prasAda ApuM chuM te zrI mAlazIbhAInA preraNAtmaka pravacanene pratApa che. mArA jIvanamAM jema zrI mAlazIbhAI bhejarAje preraNA ApI che temaja temanA pachI pUjya zrI lAlana sAheba maLyA ane temanA puNya pratApe zrImad rAjacaMdranAM vacanAmRta vAMcavA maLyAM. pachI rASTrapitA mahAtmA gAMdhIjI ane AbuvALA pUjya zrI zAMtisUrIzvarajI maLyA. te pachI maharSi araviMdanAM darzana thayAM ane pUjya mAtAjI mIrAmAnI preraNAnA pIyUSa maLyA kare che, te mArA jIvananI dhanya ghaDI che. A bIjI AvRttinI preraNA zrI pAnabAIe ApI che. temanI ja preraNAthI pUjya zrI mAlazIbhAInI jIvanayAtrA A Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 14 ] sAthe ApatAM atyaMta AnaMda thAya che. A trIjI AvRtti mATe bahena zrI pAnakhAI taraphathI paNa sahAyatA maLI che. pUjya zrI lAlana sAhebanI jIvanagAthA ane pUjya zrI mAlazIbhAInI jIvanayAtrA vAMcIne mitrA snehIjane-bhaktajanAvAcakA, AtmadRSTi-navI bhAvanA--navI daSTi, mAnavaprema ane vizvapremanA sadeza meLavaze tA mane vizeSa Anada thaze. bhAvanagara, tA. 1-1-6. . saMvata 2016 nA poSa zudra 3. zivajI vazI. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ preraka ane sahAyaka sva. mAlasiMha bhejarAja ( zivajIbhAInA dharmagurU ) kumAri pAnabAI ThAkarazI kaccha-koDAya samAgama pravRtti saMsthAnAM TrasTI ane saMcAlaka Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KATHI HAJAR RSS St pUjya zrI mAlazIbhAI bhAjarAjanA suputra sva. bhAI umarazI mAlazI ane temanA piravAra Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama upakArI mArgadarzaka zrI mAlazIbhAI bhojarAjanI jIvana prabhA - sa savA varSa pahelAMnI vAta che. saurASTranA eka khUNAmAM paDelo kaccha deza e vakhate te pachAta hate. nahotI tAra-TelIphonanI sagavaDa, nahotI rela, nahAtAM vimAne, paga pALA ke gADAnI musApharI uparAMta vahANamAM dezAvara javAnuM. AjanA jevA udyoge paNa nahotA, paNa e jUnA jamAnAnA lake khaDatala, mahenatu ane mAyALu hatA, ghera ghera reMTIyA guMjatA, hAthasALathI kApaDa taiyAra thatuM. hindanA kApaDanI pUrepa sudhI mAga hatI. vAMsanI naLImAM malamalane take samAvI zakAto. IMglAMDanI mahArANI vikaTerIA hiMdanA kApaDane joIne cakti thayelAM. te vAparavAne temane zekha hate. | hidanI jAherajalAlI ane samRddhithI AkarSAIne valaMdA, phrenca, piTugIjha ane aMgrejo AvyA ane hiMdamAM vepAra karavAnA bahAne jAmI paDayA. muMbaI e vakhate te mAcchIonuM nAnuM evuM paDyuM hatuM. ceDAM evAM jhuMpaDAM samudrane kinAre patharAyelAM hatAM ane A baMdara kAMThAne kabaje aMgrejone maLI gaye. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 16 ] aMgreja prajA sAhasI ane dUradarzI. A aMdaranA vikAsa karyAM ane kaccha, saurASTra tathA gujarAtanA sAhisako muMbai AvyA ane peAtAnI peDhIe khelIne vepAra karavA lAgyA. savata 1918 thI 1921 mAM vepArIe ADatIAne lakhatA ke AjanA bhAva nIce pramANe che. AvatI kAlanA bhAva premacaMda rAyacaMda jANe. sa. 1922 mAM premacaMdna rAyacaMdrane mATI khATa AvI ane peDhI baMdha thaI. muMbaInA baMdaranuM samagra hindane AkarSaNa jAgyu` ane amadAvAda, surata ane mAravADanA jainoe peAtAnI peDhIe muMbaimAM zarU karI e rIte kacchI dazA osavALa jJAtinA sAhasika vIrA paNa muMbaI AvI pahoMcyA ane teoe pAtAnI peDhIe jamAvI. zeTha narazI nAthA, zeTha narazI kezavajI nAyaka ane zeTha velajI mAlu vagere khUba kamAyA ane sanmArgomAM khUba kharca karatA gayA. AjathI se| varSa pahelAM mubaImAM khAreka bajAramAM zrI anaMtanAtha bhagavAnanuM maMdira bAMdhavAmAM AvyuM. A maMdiramAM kacchI dAnavIrAne meATAM phALe che. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : [1] A maMdirane vahIvaTa zrI mAlazIbhAI jerAja karatA hatA. A maMdiranA mahetA hatA. A vakhate temanI umara 30-35 haze. zrI mAlazIbhAI kaccha bhALIyAnA rahIza hatA. ame kacchI dazA osavALa jJAtinAM hatA. temanA akSara matInA dANA jevA suMdara hatA. - teo dhanika hatA. darzana, pUjana pratikramaNa Adi dhArmika kriyAo karatA. samaya maLatAM teo dhArmika kAryonuM vAcana-manana karatA. zrAvaka bhImasiMha mANekanA sahavAsathI temanI pAse gurU paccIzI AvI. temAM su gurU ane ku gurUnAM lathANe darzAvyAM hatAM. gurU kevA joIe? paMca mahAvratanuM varSa ? jIe gurU gaNAya je zI rIte? e badhA pAmo temanA aMtamAM noma ane teno AtmA sarjasvI hatuM tethrI teNe priya karyo ke sugurU sivAthe kAI paNe gurUM buddhie caMdana karavuM ja nahi. . . :) - A pratire temanI sAcI hatI paNa te vakhatanA aMcaLa gacchanA AcAryazrI pUnya che mahArAja A sahana karI zakyA nahi. temaNe buddhipUrvaka mAlazIbhAInuM apamAna karAvavA kacchI dazA osavALa jJAtinA zeThane sUcanA karI. mAlazIbheI te te purUSa hatA. siddhAMta ese nekarInI paravA kahetI. ke zuMrUne A mataka mahiM ame te ahi ja te nirNaya Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] hatA. temaNe maMdiranA kAmamAMthI ra9 lIdhI ane e pavitra AtmAne te jIvananA darzananI aNumAla taka maLI gai. kaccha kADhAyanA zrI vIzA osavALa jaina jJAtinA bhAI hemarAja bhImazIneA temane paricaya thayA. temanI salAha ane sahAyathI tee banArasamAM saMskRta bhASAnu adhyana karavA gayA. temanI sAthe temanAM patnI paNa gayAM ane e uparAMta kADAyanA zrI devarAjabhAI talakazI, zrI ravajIbhAi devarAja, naLIyAnA zrI devajIbhAI zAmajI tathA zrI pItAMbarabhAi seAjarAja paNa banArasa gayA hatA. . khanArasamAM sa MskRtanA abhyAsa mATe khUba anukULatA maLI. jJAnanI pipAsA tA hatI ane anArasa jevu' vidyAnuM dhAma hatuM. sahAyakanI kRpAdRSTi hatI tethI badhA AnaMdapUrvaka abhyAsamAM lAgI gayA. sau cAMdrikA vyAkaraNa tathA raghuvaMzAki kAvyA bhaNyA. zrI ravajIbhAinI buddhiprabhA sArI hatI paNa te dAnanA lAbhamAM paDI gayA. zrI devarAjabhAInI mahenata temane chellI ghaDI sudhI kAma AvI. zrI devajIbhAI ane zrI pItAMbarabhAI paNa vepAramAM paDI gayA chatAM paMDitAnI pIchAna te karatA ane jJAna pIpAsuone sahAyatA ApavAmAM AnaMda mAnatA. zrI mAlazabhAInAM patnI paNa saMskRta bhaNyAM. e vakhate kacchamAM e ekaja bahena saMskRta bhaNelAM hatAM. A badhAmAM zrI mAlazIbhAIne AtmA khIlI uyeA. jJAnAmRtanuM bhejana teone bhAvI gayuM. jJAna, darzana, cAritra Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 19 ] meLavavA mATe jJAna e dvIpaka che ane e dIpakanA prakAza saLe tA jIvana dhanya anI jAya e bhAvanAthI zrI mAlazIbhAi tA vyAkaraNa, kASa kAvya ane nyAyazAstra vagerenA abhyAsamAM lAgI gayA. anArasa jevA vidyAlayamAMthI jeTaluM jJAna maLI zake te meLavavA mATe bhUkha-taraza ke ArAmanI paravA karyo vinA jJAnanI gaMgAnuM pAna karyuM. temanA AtmA tejasvI anyA. buddhiprabhA vikAsa pAmI ane nirmaLa cAritra SAmyAM. '' amadAvADhamAM munizrI zAMtisAgarajI mahAna vidvAna gaNAtA temanI vyAkhyAna zailI adabhUta hatI. jaina zAstrAnA te pAragAmI hatA. temanAM vyAkhyAne sAMbhaLavA hajArA bhAibahenA AvatAM ane teo temanI madhuravANI sAMbhaLI maMtramugdha thaI jatAM. mAlazIbhAI evA kAi vidvAna munirAjanI zeAdhamAM hatA. tee amadAvAda AvyA. munirAja zrI zAMtisAgarajI mahA rAjane maLyA. temanA darzanathI mAlazIbhAIne Anada thA. mAlazIbhAie temane khUba paricaya karyo vakatRtvazaktinI kaLA temanI pAsethI temanI jainazAstranI kharI kuMcI zrI zAMtisAgarajI mahArAje tAvI. mAgIbhAI Atma tA tejasvI hatA. buddhiprabhA paNa prajavalita hatI. teo mahArAjazrInA aMtevAsI jevA paramapriya gRhastha ziSya anI gayA. mAlazIbhAInI vANImAM kudaratI mIThAza hatI. tene AtmA jAgI gayA. munizrI zAMtisAgarajI kALadharma pAmyA. temanA bhaktajane ane ziSyAne mAlazIbhAI pratye sadbhAvanA hatI. tenI Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [20]. premabharI mamatAthI zrI mAlazIbhAIe aneka varSo sudhI zrI zAMtisAgajInA upAzramamAM vyAkhyAna vAMcyuM hatuM. kene prema khUba saMpAdana karyo hate. vatane sAMbharyuM ane kacchamAM jJAnapradIpa pragaTAvavAnI, bhAvanAthI teo janmabhUmimAM AvyA. karachakaDAyamAM dharmabhAvanA sArI hatI tethI kacchakaDAyamAM rahevAnuM rAkhyuM. teo svabhAve zAMta, madhyazanivANA, rAzIla, vinamra, viraktabhAvavALA ane dayALu hatA. temanI pratyeka kriyA upa ga yukta hatI. teo kadI vagara vicAryuM belatAja nahi, temanA vacanathI keInuM paNa mana duHkhAya te teo IcchatA nahi. teo satya, pathya ane priya elatA. temanI vANImAM mIThAza hatI. temanI mukhAkRtinAM darzanathI manaDuM zAMta thaI jatuM. temanI madhura vANI sAMbhaLI dalaDuM karI jatuM. teo matAgrahI na hatA. temanI niSpakSapAta upadeza zilI sone priya thaI paDI. temanI samAnI zakti abhUta hatI. teo nIrAmAM rahevA Avyo ane pitAnA jJAnane upayoga vyAkhyAne dvArA ApavA lAgyA. mArI uMmara 18 varSanI hatI tyAre mane pUjya mAlazI. bhAIno samAgama thayo. zrI mAlazIbhAInAM vyAkhyAne sAMbhaLavA huM javA lAgyuM. mane temanAM vacane asara karI gayAM. mane jJAnanI pIpAsA jAgI. huM Aja sudhI te ramatagamatane rasI ne gAyanene zekhIne hate. dharma tarapha rUci na hatI. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 21 ] saMgItanA jalasAomAM gratAnI rAtA pasAra thatI.. gharanI paNa ciMtA rAkhatA nahi. pUjya mAlazIbhAInA jevA pArasamaNIne spardhA thayA te mArA AtmA jAgI ucuM.. 3] pazu paNanA divase" hatA. kalInuM vAcana cAlatuM hatI.. zrI AdinAtha, zrI zAMtinAtha, zrI nemanAtha ane zrI pArzvanAthanAM ciratrA pUrAM thayAM ane carama tI kara zrI mahAvIra svAmInuM caritra zarU thayuM. zrotAonA zravaNarUci jAgRta thaI prabhu zrI vIranI mAtApitA pratyenI ananya bhaktinuM darzana karAvatAM zrI mAlabhAie saune raDAvyA. mAtapitAnA upakArA ane zrI mahAvIranI pratijJAthI sau zrotAone mAtApitAnI sevAnI bhAvanA jAgI uThI.. prabhunA dIkSAnA prasaMga Avye ane vaDIla badhu zrI naMdIvardhane samajAvyA ane prabhu be varSa mATe sakAI gayA. e banneMsI amara bhAvanA badhAnA hRdayamAM jaDAi gai. prabhu zrI vIranA pariSaDA sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM te zrotAonI AMkhaDIomAMthI azruonI dhArAo cAlI. caDakozikanA prasaga zrI mAlazIbhAIe evI suMdara rIte raju karyo ke kramanI sattA mahAtmAone paNa cheDatI nathI. kama karyo che te tene hasatAM hasatAM bhAgavIne' Anada meLavavA e eSapAThe bhagavAnanA jIvanamAMthI badhAne maLyA. j A preraNAtmaka pravacanAthI mArA hRdayamAM jIvana viSe nA prakAza maLyA. meM zrI mAlazIsAine mArA parama ucakArI Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [22] gurU mAnyA ane temanI pAsethI preraNAnAM pIyUSa pI pIne huM jIvananuM navuM darzana meLavI zakaye. divase divase zrI mAlazIbhAInAM vacane yAda Ave ane jIvana sArthaka karavAnI tAlAvelI lAge. zuM karavuM te sUjhe nahi chevaTe zrI mAlazIbhAInI salAha levA vicAra karyo. | mArI sAthe zrI catrabhojabhAI, zrI harajIbhAI ane narazIbhAInI bhAvane dIkSA levAnI thaI hatI. paNa A viSe sAcuM mArgadarzana te zrI mAlazIbhAI ja ApI zake tethI rAtre ame temane tyAM pahoMcyA. ame dIkSAnI bhAvanA darzAvI ane sArA gurU zedhI ApavA vinaMti karI. zrI mAlazIbhAI te bahu jJAnI hatA. aneka zAstranA abhyAsI hatA. gurU kevA hovA joIe te jANatA hatA. temaNe amane premathI besADyA. amArI bhAvanAnI prazaMsA karI. paNa temaNe potAnA vicAro darzAvyA. A bhAI! dIkSA levI e te bahu rUDI vAta che. paNa dIkSA e te khAMDAnI dhAra che. sAdhavata tame dhAre che tevuM saheluM nathI. pAdavihAra ke loca e be muzkela na paNa hoya. paNa jInhAnA svAdane jIta mukela che. saMyama pALave. cAritranI niraMtara ArAdhanA karavI. hajAre bahena bhAIonA saMparkamAM AvavuM ane chatAM pitAnA AtmAne ucca ne pavitra rAkhave e kaThaNa che. dIkSA lenAra te ghaNuM che. paNa dIkSAne zebhAve tevA viralA hoya che. vaLI uttama cAritra pAtra gItAratha Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 23 ] gurU vinA AtmakalyANanI abhilASA rAkhavI te pattharanI nAvamAM esI taravAnI bhAvanA rAkhyA samAna che. jene jIvana arpaNa karavuM che evA gurUnI parIkSA tA karavI ja joie. huM te Aja sudhI sadgurUnI zodhamAM rahyo chuM. tame utAvaLa na kare, tamArA manane kharAkhara kasA ane kAI sAcA gurU maLe tyAre vicAraze. zrI mAlazIbhAInI jAte mAre gaLe utarI ane ame paNa amArA mananI sthiratA vicAravA lAgyA, pachI tA. sajogo adalAi gayA ane sau potapeAtAnA saMsAramAM sapaDAI gayA. zrI mAlazIbhAIne sAnakhAi nAme putrI ane umarazI nAme putra ema e saMtAna hatAM. mAlazIbhAIne tyAM temanI putrInAM lagna hatAM. kaccha kADAyathI pUjya hemarAjabhAI pAMcArIyA ane zrI kAnajIbhAI mANeka be divasathI A prasaMge AvyA hatA. A lagna jevA jevAM hatAM. ghera tA dIkarInAM lagna levANI che. ane ApaNA mAlazIbhAI tA narasiMha mahetAnI jema zu thaI rahyuM che te zAMtipUrvaka joyA karatA hatA. lagnanA badhA prasaMge temanA laghuba dhu surajIbhAi e ja patAvyA. zrI hemarAjabhAI tathA zrI kAnajIbhAI dharma snehane kAraNe AvyA hatA ane lagna ukelavAmAM khUba sakriya sAtha ApyA hatA. mAlazIbhAi dazA esavALa hatA ane A banne bhAIe vIsA esavALa hatA chatAM jANe sagA Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAIo, heya eka ma isaMbaMdha temaNe darzAvyo ane mAlazIbhAInAM kuTuMbIjane A premabhAva joIne mugdha thaI gayAM. zrI mAlazIbhAI jaina dharmanuM rahasya samajyA hatA. te vAraMvAra kahetA "Atama sAthe dharma karyo tyAM jananuM zuM kAma? jana manaraMjana dharmanuM mUla na eka badAma!" jaina dharma te AtmAne dharma che. Atmazuddhi, AtmapreraNA, AtmadraSTi, AtmaprakAza, Atma zAMti meLavavAne A dharma mAtra dekhAvathI ke bAhya AcaraNathI jaNAya nahi. dharmI adhamIpaNuM keInA kahevAthI AvatuM nathI. keIkeIna kahevAthI dharma-adhama thatuM nathI. ane adhama dhama TharatuM nathI. dharma te Atma sAkSIe kahyo che. lekenA abhiprAyanI temAM jarUra nathI. jyAM lokonA manane rajana karavAnuM hoya che te dharmanI eka keDInI paNa kImata hetI nathI. keInA abhiprAyanI kIMmata kazI nathI. keIne prasanna karavA ke vAha vAha karavA kaMI karavuM nahi. ApaNe adhama haIzuM te keIne dhama kAthI dhamI nathI thaI javAnA ane je ApaNI dharma draSTi haze, dharmabhAvanA haze, te keInA adhamI kahevAthI . adhama nathI thaI javAnA. hadayane tapAse, aMtaramAM dharmabhAvanA pragaTAve, aMtaramAM dhamane dIvaDe pragaTaze te pachI beDepAra ja. keI dhama adhama kahe tenI zI paravA che? bIjI eka vAta paNa teo vAraMvAra kahetA. sAMpratakALamAM "dhUma dhAmI dhamAdhama calI jJAna mAraga ro dUra re" e upAdhyAyajI zrI yazovijyajI mahArAjanAM vacanethI teo Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 ]. sAMpratakALamAM dharmanA nAme kevI dhuma dhAma ne dhamAdhama cAle ? che. dharmanA nAme lAkha kharacAya che dharmanA nAme moTA samAraMbhe thAya che. tyAga mArgane dharma, tapazcaryA ne saMcara mane dharma, adhyAtmarasa ane Atmazuddhine dharma, prAyazcita ane jIvadayAne dharma, Aje te dhamAdhama dhama thaI paDaye che. 100 varSa pahelAM dAnA eka nAnA gAmaDAmAM janma lenAra pUjya mAlazIbhAI jainadharmanAM sUne avagAhIne dha. mULa rahasya pAmI gayA ane mArA jevA ghaNA pAmara prANIne dhamane sAro prakAza ApI gayA ane potAnI jIvanayAtrA saphaLa karI gayA. ' temanI vyAkhyAna zilI Aje paNa yAda Ave che ane ! jyAre bIjAM vyAkhyAne sAMbhaLuM chuM tyAre ema thAya che ke , vyAkhyAna zilI te evIja hevI joIe. mAlazIbhAInI : vANImAM mIThAza hatI zAnI vAtane saraLa rIte dAkhalA daSTAMtathI samajAvatA. bALa ke vRddha, sAkSara ke nirakSara barAbara samajI zake ane bannene sao AnaMda paDe te rIte ! teo vyAkhyAna ApatA hatA. temane avAja paNa bahuM. meTe hato. je graMtha vAMcatA hoya temAMthI eka gAthA vAMcI ' tene zabdArtha pahelAM kahe pachI tene vizeSArtha kahe pachI tenA para, vivaraNa kare, pachI e ane maLatuM je je graMthamAM ! je je AcArya mahArAjoe kahyuM hoya te dIve, pachI tenI sAthe vartamAna kALanI sarakhAmaNI karI ApaNe zuM karavA jevuM Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [26]. che? tenAthI zA lAbha thAya ane AtmakalyANa kema sAdhI zakAya te evuM rasapUrvaka samajAve ke e gAthA te pratyekanA hadayamAM jaDAI jAya. teo vyAkhyAna mATenI taiyArI paNa evIja kare. jyAre juo tyAre teo graMtharatnanuM vAcana karatA ja hoya manana citana paNa cAlatuM hoya. temaNe potAnuM ghara jJAnazALA banAvI hatI. e ghara jJAnacarcA mATe ke jJAnanA paThana pAThana mATe vaparAya e udezathI te gharanuM TrasTaDIDa karyuM hatuM. tenI vyavasthA keDAyanI sadAgama pravRtti saMsthAnA TrasTIene soMpI hatI. pitAnA gharamAM pustaka bhaMDAra rAkhyo hato. temAM temanI kharI delata hatI. te bhaMDAramAM jeTalI hasta likhIta prate hatI te tamAma temaNe pote saMzodhana karelI hatI. lagabhaga bAra kalAka temanA zAstra zodhana ane vyAkhyAna AdimAM pasAra thatA haze. teo sAmAnya prasaMgamAMthI tAtvika prasaMga upasAvI kADhatA. nAnI vAtamAMthI kalAkanA kalAka sudhI belI zakatA. temanI jJAnadraSTi bahu nirmaLa hatI. abhyAsa te temaNe zeDe karyo hato paNa manana ciMtana dvArA temanA AtmAmAM prakAza pragaTa have temanI vANImAM jAdu hate. eka suMdara gAthA temaNe saMbhaLAvI hatI te Aje A vRddhAvasthAmAM paNa mArA hRdayamAM evI te jaDAyelI che ke te vIsarI zakAze nahi. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che [27] temAM kaheluM ke "madhura, DahApaNa bhareluM, alpa, kArya hAya te paNa garva vagaranuM, pUrve manamAM saMkalpa karIne ane dharma yukta belavuM." A eka ja gAthA jIvananA darzana mATe basa che. eka vakhata mAlazIbhAI mastImAM hatA. teone AtmA jyAre khIle tyAre te senerI TaMkazALI vAka belatA ane te preraNAtmaka banI rahetAM. temaNe eka vakhata vAta vAtamAM kahyuM ke prabhu mahAvIra padhAre te te jagatavatsala, ahiMsAmUrti, dIrdha tapasvI, tyAgamUrti, pariSaha sahana karanAra, strIone uddhAraka, nIcamAM nIca purUSanuM paNa kalyANa vAMcchanArA ane teone paNa uMce laI javA IcchanAra, zAMtamUrti, A dhamAdhama-A dharmanA nAme cAlatA Dhaga, A jhagaDAbAjI ane A vitaMDAvAda joIne te teone AtmA duHkhI duHkhI thaI jAya. ' * prabhu mahAvIre caturvidha saMghanI sthApanA karI, pAMca mahAvratadhArI sAdhu sAdhvI ane bAra ANuvratadhArI zrAvaka zrAvikA gaNavAmAM AvyAM che. jema mahAvrata vinA muni ne gaNAya, tema aNuvrata vinA zrAvaka na gaNAya. Aje te na kuLamAM janme te jaina ane sAdhunAM kapaDAM paheryA te sAdhu. - pAMcamA ArAnI sajhAyamAM kahyuM che ke : viNa govALe re dhaNu care jJAnI nahi nirvANa re, vIra kahe gautama suNe paMcama ArAnA bhAva che. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] AjanI jaina saMghanI paristhiti kevI viSama che? are 60 varSa pahelAnAM A temanAM TaMkazALI vAkaye Aje paNa kevAM sAcAM che ? Aja jaina samAjamAM saMgaThana nathI. tithi carcAe te gAmegAma bhAgalA paDAvyA che. AcArya pravare paNa eka sAthe besI zaktA nathI. Aje lAkha kharacAya che. paNa dhama udyota dekhAtuM nathI. mUrtio khaMDita thAya che ne keInuM rUvADuM pharakatuM nathI. madhyama varga pIsAI rahyo che tenI keIne paDI nathI." Aje te munio je saMghanA rAhabara gaNAya te pitAnAja kriyAkAMDa ane utsava-maherAvamAM paDyA che. gajasukumAra ane metAja muninI kathAo te zAsanA pAnAmAM rahI gaI. kyAM che e kSamA ? kayAM che e tyAga kayAM che kAmadeva ane AnaMda zrAvakanA jevI bhAvanA ? zrAvakenAM gharanAM dvAra atithio, svAmI bhAIo, duHkhI-dardI, muni-abhyAgata mATe abhaMga rahetAM. Aje te paristhiti kevI viSama thaI paDI che? Aje te milegrese-jIne-kArakhAnAo ane meTI havelIo, mALAo, mahela, meTare ne hIrAnI vIMTIe tathA noTanA baMDalo che. paNa temAMthI eka paNa kAmamAM zuM ? e chAtIe baMdhAya che? baTakuM khavAya che? premabhAvanA ja nAza pAmI che. pisAne haDakavA saune lAge che. ane patnIputra-mitra ke mAtApitA ke kuTuMbIbhAInI paDI nathI tyAM svAmIbhAI kayAMthI yAda Ave. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ! [ 29 ] mAlazIbhAi kahetA : auMjo mahAvIra jAgaze ane jyAre krAMtinI mazAla peTAvaze tyAreja yama vizvayama thaze. 2 A eka vakhata nalIyAmAM muni dAnavijayajI AvyA. muni dAnavijayajI sArA vidvAna hatA. tapasvI paNa hatA. pAlI. tANAmAM ghaNA samaya rahyA hatA. teo kacchamAM padhAryAM. saMvegI hatA. spaSTa vaktA hatA. sArA vyAkhyAnakAra ane upadezaka hatA. temanA vyAkhyAnamAM AkarSaka zakti hatI. teo suMdara hiMdI meAlatA hatA ane pakSma taraphanA haze tema lAgatuM hatuM. teo svabhAve saraLa hatA. temane eka bhAIe zrI mAlazIbhAI ane mArA viSe virUddhaM bhAvanA bharI. teo nalIyA padhAryAM, mAlazIbhAine tyAM gayA. mAlazIbhAI sUtranI lAMcanA karatA hatA tethI mahAsazrI gusse thayA. temane zAsananA cAra hoya te zAma vAMce tema ghaNuM ghaNuM melyA. paNa ApaNA mAlazIbhAI te khUba zAMttipUrvaka namra tAthI sAMbhaLI rahyA ane jayAre vizeSa paDatuM khelavA lAgyA tyAre mAtra ekaja vAkaya melyA ke Apa te kSamA masjI che-gusse zA mATe thAe che ? A vacanAthI agnimAM ghI hemAcuM tema vizeSa gussAthI khelavA lAgyA tyAre mAlazIbhAIe sayamapUrvaka zAMti rAkhI. vANImAM eja mIThAza. kaTutA nahi, rASa nahi. sAthe Avela meghajIe viparIta parINAma AvatuM joine mahArAjazrIne dhama zALAmAM javA Agraha karyo. muni Nu samajI gayA ane mane thayuM ke AmAM kSamA zramanu kANu! . . Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 30 ] mAlazIbhAInI sevAne lAbha levA mana talasatuM hatuM tethI huM te savAranA vahelo temane tyAM pahoMcI jate ja, baporanA paNa ghera jate. eka divasa temaNe mane jIrNa pustaka-pothIne jIrNoddhAra karavA baporanA AvavA kahyuM ne mane AnaMda thayo. mAlazIbhAIe eka jUnI jIrNa thayelI hasta likhIta prata mane ApI. e pratamAMthI huM vAcate jAuM ane potAnI pAse eka sArA akSaranI lakhelI prata hatI temAM teo sudhAratA jAya. A prata vAMcatAM vAMcatAM mane paNa zIkhavAnuM maLyuM. paNa vacamAM vacamAM zrI mAlazIbhAInAM sudhAbharyA vacane maLatAM. te amRta vacane te mArA hRdayane ajavALI detAM. keI vakhate sudara ke teo lalakAratA. suMdara gAthAo belatA ane AnaMdaghana ke yazovijyajInAM bhajane bolatA tyAre te huM prabhAvita thaI jato. jIvanane A lhA hate ane Aje 80 varSanI jaipha umare paNa mane temanAM TaMkazALI vacane yAda che ane tenAthI mane jIvanamAM zAMti maLI che. teo keI prasaMge syAdavAnuM svarUpa samajAvatA te kaI prasaMge tapanuM svarUpa darzAvatA. game te vAta hoya paNa tene pUrepUre InsApha ApavAnI temanAmAM zakti hatI. eka vakhata karmanuM svarUpa samajAvatA traNa kalAka vAtavAtamAM nIkaLI gayA. cha karmagraMthane sAra temaNe traNa kalAkamAM ApI dIdhuM. eka vakhata dravyaguNaparyAya samajAvatA teo svargIya sukha anubhavatA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' [31]. hoya ema lAgatuM. zrI yazoyijayajI mahArAja kRta dravyaguNa- - paryAyanA rAsamAMthI eka gAthA te prasaMge temaNe saMbhaLAvI. te hajI mArA maraNamAM jevI ne tevI tAjI paDelI che. e ge je lAge raMga, AdhA karmAdaka nahi bhaMga; sammati graMthe bhAkhyuM isu te te budhajana manamAM vasyuM. A gAthAnuM vivecana karatAM temaNe je navI dRSTi ApI te bhUlAya tema nathI. dehadaSTa ane AtmadaSTi e be daSTi che. jyAM dehadaSTi che tyAM ajJAna che. ajJAna che tyAM baMdhana che ane jyAM baMdhana che tyAM duHkha che. te ja pramANe jyAM AtmadaSTi che tyAM jJAna che. jyAM jJAna che tyAM mukti che ane jyAM mukti che tyAM sukha che. eja vAta. temaNe bIjI rIte samajAvI. "jyAM dehabhAva che tyAM mithyAtva che. jyAM mithyAtva che tyAM saMsAra che. jyAM AtmabhAva che tyAM samakti che ane jyAM samakti che tyAM mokSa che.? AtmadaSTi meLavavA mATe uttama graMthanuM vAcana karavuM eTaluM ja nahi paNa tenuM manana ane ciMtana karavuM ane. nididhyAsana karavuM ane te jIvanamAM utAravA prayatna karo. temaNe eka pada mane ApyuM te jIvana vikAsanA mahAmaMtra samuM banI gayuM che. te padathI mane parama zAMti maLI che. te paka: Aje paNa preraNA ApI jAya che. navuM jIvanadarzana Ape che. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [32] muktinI cAvI Apa svabhAvameM re avadhu sadA maganame henA, jagata jIva hai kamInA acarija kachuA na lInA...Apa tuM nahi kerA keI nahi terA karyA kare merA merA, terA hai se terI pAse - avara sabe anerA...Apa vadhu vinAzI - avinAzI, aba hai Inake vilAsI, vadhu saMga jaba dUra nikAsI, taba tuma zivakA vAsI....Apa rAga arUrIsA deya khavIsA e tuma duHkhakA dIsA, jaba tuma unake dUra karIzA taba tuma jagakA IsA....Apa parakI Aza sadA nirAza e he jagajana pAzA, te kATakuM kare abhyAsama, tAhe sadA sukhavAsA....Apa kamahIMka kAjI, kAlIMka pAjI, kAmAhIM rahuA Ama brAjI, kabahIMka ja game kIrtibhAI, ja pudgalakI bAjI cApa zuddha upaga arU samatAdhArI jJAna dhyAna manahArI, karma kalaMka ghare nivArI jIva re zIvanArI Apa zrI mAlazIbhAIe A padanuM vivecana karyuM tyAre te mArA AtmAmAM na prakAza lAdhI gaye huM tenuM vivecana lakhavA besuM te pacAsa pAnAbhasayA A padanI eka eka mAthAmAM je rahasya che te samajAtAM atmika khajAno pragaTa thaI, rahe. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [33] A padane meM Aja sudhI gurUmaMtra tarIke zrI mAlazIbhAInI puNya prasAdI tarIke sAcavI rAkhela che. je. je prasaMge bIjA cha upara kaSAya karajA ane prasaMga Ave che te te prasage e pade mane mitra tarIke sAvadha karyo che ane je prasaMge A raudra dhyAna karavAno samaya Avyo che te te prasaMge teNe gurU thaIne mAruM rakSaNa karyuM che. zrI mAlazIbhAInA tamAma upadeze kadAca bhUlI javAya, emanI zIkhAmaNe emaNe zIkhavelA ke-gAthAo ke pade visarI jAuM te paNa " jagata jIva saba karmAdhanA acaraja kachuA na lInA, Apa svabhAvameM re avadhu sadA maganameM rahenA. A be lITIja bhavasAgara taravAne nAva samAna che. aMdhakAramAM dIpaka, samAna che. jaMgalamAM maMgalarUpa ekAMtamAM te gurUnI garaja sAre che. saMkaTa samaye mitranuM kAma . kare che. Ad raudra sthAnanA prasaMge satsaMganuM kAma kare che. | meM te mAlazIbhAIne sAdhupuru mAnyA che. mArA te parama mArgadarzaka gurU hatA. e zrI mAlazIbhAI na maLyA hatA to huM Aje kayAM heta ? ramata ane saMgItane kIDe hate. saMsAra sAgaramAM gothA khAI khAIne kayAM ravaDate heta te koNa jANe 4 ) e sidhati huM kalpI zakuM chuM paNa kalama dvArA utArI zakatA nathI. citA nathI ke citarI zaku lekhaka nathI ke Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [34] lakhI zakuM, kavi nathI ke kavitA karI zakuM paNa jema bALakanA moDhAmAM mIThAI mUke te tene jema mIThAza AvyA kare paNa tenuM varNana karI zake nahi, chatAM AnaMda mANyA kare teja prakAre zrI mAlazIbhAIne upakAre huM samajI zakuM chuM. varNavI zakato nathI. prabhu pAse eja prArthanA karuM chuM ke jyAM sudhI A saMsAramAMthI mukti na maLe tyAM sudhI mAre temanA caraNamAM nivAsa thAya. teo jIvanabhara mArA prANa preraka, uddhAraka ane tAraka bane! zrI mAlazIbhAI keDAyanI sadAgama pravRttinA preraka ane TrasTI hatA. e saMsthAdvArA mArA jevA hajArene jIvananuM sAcuM darzana maLyuM che. ghaNA AtmAoe pitAnAM jIvanane ujALyAM che. chelle chelle temane harasane vyAdhi thayo. sAthe temane vAnI paNa bimArI hatI. teo khUba sahanazIla hatA. karI keInI sevA levA teo rAjI nahi. jarA tabIyata narama hoya to te paravA na kare. tAva hoya chatAM vAMcavAmAM tallIna hoya ane keI Ave tenI sAthe vAta kare. - mane temanA pratye khUba khUba sadbhava hatuM. te, mArA prANapreraka hatA. temanI mAMdagImAM meM temanI thoDI ghaNI sevA karI haze. temAM te khUba rAjI thayA. mane khUba khUba AzIrvAda ApyA. e AzIrvacane Aje paNa yAda Ave che ane AMkha bhInI thaI jAya che. je divase temaNe mane Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [35] maMgaLa AzIrvAda ApyA-huM te nAcI uThaya. mAruM jIvana dhanya dhanya banI gayuM. keI mahAtmAe jIvanamaMtra ApI didhe ane jANe huM amRta saritAmAM snAna karate heuM tema mArA romereAmamAM AnaMda AnaMda thaI rahyo. temanA jevA parama pavitra jJAnI purUSanA AzIrvAde mArA jIvanamAM prasaMge prasage mane zAMti maLI che. aNanA prasaMge aNadhArI sahAyatA maLI che. duHkhamAM dilAse Ave che. muzkelImAM mAga karI Apyo che. gurUnA, saMtanA, vaDIlanA, apaMganA, ke dInaduHkhInA AzIrvAda niSphaLa jatA ja nathI evI mArI aMtaHkaraNamAM pUrNa pratIti che ane tethI ja mAlazIbhAInA uddagAre mArA kAnamAM guMjArava karI jAya che sadA maganameM rahenA.' zrI mAlazIbhAInI mAMdagI vadhavA lAgI. hIrajIbhAI kAnajI ane meM sevA karavAno nirNaya karyo. temane kamaramAM ne vAMsAmAM darda thatuM hatuM. ame baMne jaNAe zeka kara zarU karyo. pariNAma e AvyuM ke amane khabara na rahI ne temanI cAmaDI baLI gaI. e vAtanI khabara paDI ane ame bane te khUba bhoMThA paDyA. sevA karavA jatAM keTaluM duHkha ApyuM paNa mAlazIbhAI akSare belyA nahi. ame jyAre pUchayuM tyAre te te jANe kAMI ja na banyuM hoya tema zAMtithI belyA ke tame premathI sevA karatA hatA, tamane zuM kahevuM? kema aTakAvavA ? zuM temanI sahanazakti! ke bhaktibhAva mATe premabhAva ? . Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [36] teo badhuM duHkha khUba dhipUrvaka sahana karatA ane * arihaMta' ke "dhanya munirAja" belatA. - teo kahetA "baMdha same cita cetI, udaye saMtApa jIva je hasatAM hasatAM bAMdhe che te retAM retAM paNa na chUTe te pachI bhegavavAnAM che te hasatAM hasatAM kema na bhegavavAM? - je munizrIe zrI mAlazIbhAI upara krodha karyo hate temane huM kacchamAMDavImAM maLyo. meM temane bhAvapUrvaka vaMdaNA karI. mane jotAM ja oLakhI gayA. premathI mane AvakAra Ape. huM te temanuM AvuM parivartana joI cakita thai gaye. temaNe mAlazIbhAInI tabIyatanA khabara pUchyA. temane duHkha thatuM hoya tema belyA mane meghajIe bharamAvyo. huM jakhau-nANapura, Dumara jyAM jyAM game tyAM zrI mAlazIbhAinI tArIpha sAMbhaLatA Avyo. chevaTe ke DAyanA eka bhAIe jyAre temanA jJAnanI vinamratAnI ane sahana zIlatAnI vAta karI tyAre mAro bhrama TaLI gaye. zrI mAlazIbhAInI zAMta mukhamudrA mArI daSTi sanmukha AvI gaI ane mArAthI e uddagAra nIkaLI gayA te sAdhu jevA che temanuM kha huM joI zake. temaNe mAlazIbhAIne micchAmi dukkaDuM devA paNa kahyuM. huM pUjya mAlazIbhAInA satsaMgamAM AnaMda meLavI rahyo hato. jemanAM TaMkazALI vacane mArA hRdayamAM prakAza pAtharI Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 0 ] rahyAM hatAM. temanI khUba sevA karavAnA lAbha maLI rahyo hateA tevAmAM mArA pitAzrIneA patra AvyA ane mAre muMbai javAnuM thayuM. zrI mAlazIbhAinA sahavAsa cheADavA mana rAjI nahAtuM. paNa kuTuMbanI javAbadArI; ane pitAnI AjJAne vicAra karavAnA hatA. azrubharyAM nayane meM vidAya lIdhI ane temanA maMgaLa AzIrvAda laIne huM muMbaI gayA. muMbaithI huM punA pAse AvelA bhAra saMsthAnanA vele gAmamAM eka khAjA tarathI haraDenI kharIdI karavA Avye hatA. tyAM mane kaccha naLIyAthI mArA snehI bhAI hIrajIbhAI kAnajIne patra AvyeA. temAM pUjya mAlazIbhAinA svarga vAsanA samAcAra hatA. mArA upara tenI ghaNI mAThI asara thaI. pUjya mAlazIbhAi jevA sadguNAnurAgI jJAnI vinamra sahanazIla sApriya nirADa bharI tathA satya vastunA sAtA mArA parama upakArI pramu gurUne viraha huM sahI na zakayA. rAI karAIne rAtri pUrI karI, bhUkha nAza pAmI, zarIramAM becenI vadhavA lAgI. paradezamAM paDayA paDayA zuM karI zakuM? viraha vedanAmAMthI kAvya sarI paDayuM. na te 30 gAthAnI kavitA zrI mAsiMha vicAga darzana Aje paNa pUjya mAlazIbhAInI yAda tAjI kare che ane temanI puNyasmRtinA prasaMgeA preraNA ApI jAya che, Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [38] zrI mAlasiMha viga darzana. ( kuMvArI kuMvara mArA lADakA e rAga ) 2 tAta A tame zuM karyuM, mukI bALaka Ama; chatra rahita karI tehane, javAnuM zuM kAma. re tAta. 1 velaDI vRkSa thakI vadhe, jANe sahuke leka; kura kALa jaba te hare, pAme velaDI zeka. re tAta. 2 mAta thakI bALa saMcare, je che ene AdhAra te vINa bALa rahe nahi, zeka anya na sAra. re tAta. 3 caMdra vinA jema cAMdanI, dhare zeka apAra; Apa vinA tyama huM raDuM, kahuM kene AvAra. je tAta. 4 sUrya vinA jema kamalanAM, thAye gAtra sakeca; bALakanuM mana tIma thayuM, thAye aMtara che. re tAta. 5 cAMdanI joI cakerine, upaje unmAda; Apane dekhI mane thate, atI manamAM nAda re tAta, 6 vAcakanuM mana bhejane, bhInuM mana dhana kAmI che kAmane, tyama tuma guNa mana. retAta. 7 bhukhyAne annanI pare, lAge Apa viga; daridrIne raNanI pare, dekhuM hAla saMga. re tAta. 8 caMdra vinA jema rAtaDI, jIva vinAnI deha saubhAgya vinA jIma nArIne, tyama aMtara neha. re tAta. 8 samatAdi guNa sAgara, gAMbhIyadi aneka jJAna dazAnI tulanA, dekhuM huM nahi eka. re tAta. 10 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 34 ] dharmI chatra te sahu Apa leAkapratye hita lAgaNI, ApanA jAgrata rAta divasa rahe, sama sahu Apa vicAJa A kALamAM manamAM jJAnanI vAttA kayAM thaze, manaDuM' teA muMjhAya. 2 tAta. 13 che bahu thAya; tame hatA, anAyAnA nAtha; vinA raDe, dharA tenA 2 hAza. 2 tAta. 11 mana mAMhI; janamAMhI. 2 tAta 12 duSama kALa A jina kahe, jemAM pA5 asApa; * maherA che daza - tehamAM, dekhI manamAM e sahatAM mujane nahiM, lAge manamAM Apa viyeAge upaje, cittamAM bahu tA. 2 tAta. 14 Apa thakI sahu prANIo letAM nirjAgI have kayAM jaze, kANu jJAna adhyAtmika mamaM je sarva te kANu atra joze have, lAge AAbha; kSeAla. 2 tAta. 15 vIra viyeAga je pIDatA, temAM ApanA cega; nirAdhAra have hu thayA, nathI. suta saMcAga. 2,tAta. 1 * jJAna apAra; karaze sAra. 2 tAta. 17 zAstrane sAra; anamAM akAra. 2 tAta. 18 kuMcI kahe| kAne ApIne, gayA Apa hejIra; - pustaka ratna te vINu sahu, vRthA dekha... jarUra. 2 tAta. 19 dUra besADI mAlane, cAlyA Apa ekAMta; dhyAna dharI vItarAganuM, pAmyA' aMtara zAMta. raeN tAta. 20 kayAM gayA ? kyAM hazeA ? tAtajI, kaheA satvara Apa; bALaka raDI raDIne kare, mana zezaka amApa. 2 tAta. 21 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 40 ] nemagiri guhAmAM haze, kAMte erUnI Tega; athavA acaLagiri lahe, kAMte Atama jota re tAta. 22 bane ne baMdhuo zekamAM, thAe lIna sadAya Apa vinA temanI vyathA, keNa karaze vidAya. re tAta. 23 utpatti Adi sadA have, je che dravya svabhAva; guNa paryAya sadA bhaje, nija nijanuM bhAva, re tAta. 24 kSetra dIse hata bhAgIye, temAM anya na vAMka; ratna ciMtAmaNuM kima Take, je che atyaMta rAka. re tAta. 5 AjakAla karatAM thakAM, vItyAM varSe aneka; pApI kAla te kAma sahe, dhamanI e Teka. re tAta. 26 vidha vidha dravya svabhAva che, emAM anya na doSa, vastu savabhAva taje nahi, bIjA para zuM Sa. re tAta, ra7 vAMka nathI re zuM karmane, je anAdine sAtha; pApI muke nahi te kadI, jeNe bhIDI che bAtha. re tAta. 28 kAMte meha ahIne khaza, rakhe riyata jAya; vighA jJAna ne dhyAnanI, vAte nizadina thAya. re tAta. 29 sarva sukhI karavA taNI, Apa aMtara prIta ziva saMpata tava pAmaze, sarva karmane chata, re tAta. 30 - A kAvya meM saM. 1965 mAM kacchaka hAthamAM dIvALInI rAtrinA gAyuM tyAre zrotAoe azruonI dhArAo vahevaDAvI hatI. bIjA paNa be kAvya ane saMskRtamAM be leka banAvyA hatAM. ' Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 41 ] mArA snehI mitra AjathI 33 varSa pahelAM I. sa. 1926 mAM huM mIraja hAspITalamAM hatA. harasanuM oparezana karAvyuM hatuM. jarA ThIka thatAM DAkaTare ArAma levA salAha ApI. bhAI akSayacakra padamazIe mane mArI jIvanakathA lakhavA preraNA karI. mane samaya ghaNA maLatA. vAtAvaraNuM paNa ahu AhlAdaka hatuM. e divaseAmAM meM mArI maDhulI ' nAmathI AtmakathA lakhavI zarU karI. pachI te dhodhamadha vicAra AvatA gayA ane kathA AlekhAtI gaI. jIvananA prasaMgeAnu* citrAmaNu thavA lAgyuM. temAM bhAtabhAtanA raMga pUrAyA ane kalpanAmAM pazu na Ave tema mArAthI 10 DAyarIe bharANI ane lagabhaga 1500 pRSTomAM e AtmakathA adhUrI rahI. jyAre e prasaMgeA jouM chuM tyAre ghaNAM ghaNAM saMsmaraNA sarjAya che ane jIvananA kevA ghATa ghaDAyA te joi joine Ana ne Azcarya thAya che. zrI mAlazIbhAI amadAvAda hatA tyAre temaNe keTalAka patra lakhelA. temAMthI cAra patra maLyA che. te patre temaNe ADAyanA zrI devajIsAI lakhamaNane lakhyA hatA. te savata 1936 nI sAla hatI. A patrA atre ApavAmAM AvyA che. A patra uparathI pUjya mAlazIbhAInI dRSTi, temanA vicArA temanI mAvanAo ane temanA jJAtanA paricaya thAya che. * Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [42] patra 1 svastIzrI keDAya sthAne birAjamAna aneka zubhepamAlAeka parama sanehI bhAIjI sAheba devajIbhAI lakhamaNanI cIraMjIvI zrI amadAvAdathI lI. guNIjanenuMdAsa mAlazI bheja- . rAjanI dharmaprIti avadhAraze. vizeSa eje Apa bhAIjInA lakhela patra 2 be pitA che. temAM patra eka muMbaI mUkayuM te paNa mane pituM che. bIjuM Ape trIjorI bAbata vigata lakhI te sarve jANI. have je mAre muMbaI jAvAne vicAra thAze. te ApanA lakhyA pramANe tajavIja karIne leIza. tenI ciMtA karaze nahIM. bIjI kalo uMcI naM. 8 levAne lakhIuM te jANI. ArasanI lAdInI mAMDavImAM devajI pAsethI keI tajavIja thaI hoya te lakhajo ane huM muMbaI jAIza te mArAthI je tajavIja banaze te karIza. chApelA pustakanI tajavIja karIza. bAkI cothA bhAganI capaDI hajIsudhI taIyAra thaI nathI. nAnacaMdajInA celA pAsethI chavAbhigamanI TIkAnI tajavIja karIne je malaze te ApanI tarapha mekalAvIza. bIjuM sAhebajI zAMtisAgarajI pAse satapadI meTInI parata che, te hajI meM joI nathI. tathA dharma parIkSA jazavijayajI kRta che. te graMtha hAlamAM sAhebajI vicAre che. mATe e graMtha avazya vicAravA jevuM che tathA bIjA ghaNA pustake vicAravA jevA sAhebajI pAse che. mATe kaI avasare tenI TIpa karIne Apane lakhI mekalIza. pachI je pustaka Apa sAhebajIne lakhAvavA sAruM magAvavuM hoya te sukhethI Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [43] magAvaje. agara Apa sAhebanuM evuM vicAra thAya che eka lakhanAra bhAIne tIlAMja mokalIe. ema thaze te paNa banI zakaze. kasI vAtanI aDacaNa prAye jaNAtI nathI kema je na makAna banyuM che te jagyA ghaNI vizAla, bahu khulAsAnI che. te prAye ekAMta jevI che. te lokanA maMdirathI alagI che tethI AvanAra bhAIone ghaNuM anukula che. bIjuM zrI zAMtisAgarajI sAhebajInI zraddhA bAbata Ape lakhyuM te vAta me puchI, te mATe mane kaI nAta aNamIlatI bhAzana thatI nathI. kemaje pratiSThA AsarI paNa puchayuM, te kahyuM che e kRtya samyak daSTi kare paNa sAdhunuM IhAM adhikAra nathI jaNAtuM tathA paMcAgI AzrI paNa je siddhAMta sAthe male te pramANa ane zrI parva paMcamInA ItyAdika valI je vAta yuktithI darzAve te kaI vAte daDha karavAnA bhAva mane e purUSanA jaNAtA nathI. paNa kharI khAtrI malethI thAya mATe sAhebajI hemarAja bhAIjIne tathA bhAIone paNa malavAnI IcchA sAhebajIne rahe che. paNa jyAre pharasanA haze, tyAre banaze. bIjuM zeTha mAyAbhAI sAthe melApa thayA nathI. paNa evuM jaNAya che ke e purUSane aMtarathI prIti sAhebajI upara jaNAya che. bIjuM e bhAIo Ave che tenA nAma kaI vakhate lakhI meklIza. ne temAM be cAra gRhastha dhanADhaya che. bIjuM ApaNe jevA junA vicAra karatA te bAbatanuM puchavAmAM Ave te prAye mane vAta yutipUrvaka bhAsana thAya tethI prAye mane kaI vAte bheda jevuM jaNAtuM nathI. paNa Apa sAhebajIne ekavAra jarUra malavA jevuM che mATe Apa sAhebajInI IcchA Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [44] haze te banavuM kaMI kaThaNa nathI. bIjuM sAhebajInuM khAvAnuM raI thAya che. eka bhAI che te kare che. ane mAre jamavAno eka rAgI bhAI che tenA ghare thAya che. tenA gharanA mANasone paNa othe rAga che. ne te bhAInuM ghara najIka che. tethI kazI vAte aDacaNa jevuM nathI. bIjuM hAlamAM huM Diza prakaraNa saTIka haribhadrasUri kRta vicAruM chuM. sAhebajI pAsethI savAranI bhagavatIjI tathA adhyAtmaka kalpadruma vaMcAya che te sAMbhaLuM chuM. valI bIja bahAra gAmathI tathA A gAmanA svaparadarzanI leke kaI bhaNelA Ave che, te vakhate kaI kaI apUrva vAta sAMbhaLavAmAM Ave che. tethI divasa rAtra prAye AnaMdamAM jAya che. bIjuM vyAkhyAnamAM AvanAra bhAIo tathA bAIo keI vakhata 101-15 thI jAvata ra5 ne Asare thaI jAya che. hAlamAM gAmamAM kaI kadAgrahanI vizeSa vArtA A vAta saMbaMdhI sAMbhaLavAmAM AvatI nathI. bIjuM zeTha maMchArAmane chokaro cunIlAlabhAI vakhANamAM Ave che. bIjuM zA. mUlacada haThI mANasa zUravIra che. darabArI kAmamAM vAkapha che. tethI ene khare te punyanuM udaya. tethI hAlamAM kaI parAbhava karI zake evuM jaNAtuM nathI. Agala te kevalI mahArAja jANe. bIjuM A lokoe zAMtisAgarajIne bahAra karyA te vAta ghaNuM lokene anyAyanI bhAsana thAya che. tethI keTalAka loke puchavA Ave che. ne je kaMI sAMbhaLavA Ave che temAMthI keI keIne vAta ghaNI rUce che. bIjuM A mATe zahera paDyA. temAM anya Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 45 ] . darzanIceAnuM paNu jora paDyo. temAM keTalAka bhaLelA hAya. temAM kaI kaI evA sarala jIva Ave che. jenI vAtA sAMbhalI sAhebajInuM paNa jIva bahu khuzI thAya che. tethI kevAnu thAya che je A bicArAoe amArA upara bahu upakAra karyuM. jethI keTalA lAkA sAthe melApa thAya che. temAM kAi uttama jIva AvI jAya, temAM paNa nA kahevAya nahIM. ItyAdika atranI hakIkata sakSepathI Apane jANavA sArU lakhIyuM che. bIjI' Apa sAhebajIe lakhyuM je hAlamAM sauthI tame| ekalA tIAM raheA. pachI tamArA vicAra thAya tA sukhethI veDAvo. e vAta kAMi parataMtra nathI karIne lakhyuM, te sAhebajI mane paNa emaja vicAra che. parantu atre Ave mane divasa 18 thayA. me' atranI rItabhAta prAye sarve jANI zAthI ke sAhebajIne mArA koI pUrvabhavanA saMbadhathI pAtapeAtAnA citanA ghaNA abhedapaNA varte che. tethI mArA para sAhebajInI ghaNI prIti varte che. ne AvanAra bhAione sAhebajInA vacana upara ghaNI ja pratIta rahe che. tethI bhAIe mArI hu maradAsa rAkhe che. mATe meM treDAvavA khAkhata sAhebajI tathA mUlacaMdabhAI tathA bIjA eka be bhAInI salA lIdhI. tA kahyuM je sukhethI veDAvA. kazI vAtanI aDacaNu paDaze nahIM. ane vallI koinI jIvane upakAranA kAraNa che. ityAdi kahyuM. valI jagyAnI paNa tajavIja karI rAkhI che ne te jagyA najIka che ne te jagyA huM hamaNAM' jenA ghera jammu chuM tenI che. mATe kAraNu prAye anukuLa dIThAmAM Ave che. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [46]. tethI mAro hAla atare rahevAne citta thayo che. mATe sAhebajI have mAre lakhavAne e che je kaI sAre sAtha joIne te sAthe AgaberTamAM mArI vahune caDAvI mUkaje ne je divase caDAvavAno vicAra hoya tethI agAu dana traNathI cAra mane kAgaLa lakhI mokalaje te te uparathI huM muMbaI jAIza ne ArasanI lAdIo tathA trarInI tajavIja karIne malaze te mekalAvIza. valate mArI vahune muMbaIthI atare teDI AvIza. mATe ravAnA tamArA pAsethI thAya ethI 2 ke, 3 dADA agAu mane kAgaLa lakhaze ane sAtha bAI mANasenuM hoya ane ApaNI oLakhANanuM mANasa hoya te sAthe eka laze. ekalA ekalazo nahI. bIjuM Apa tajavIja karazo te kaIne kaI jega banI jaze ane mArI vahune TIkITa laine bAkI daza rUpiyA sAthe Apaje. vadhAre Apaze nahIM. ne tenI kerI je thAya te mArA khAte udhArI vAra. ane prathama rUpiyA je mArI pAse che tene hisAba muMbaI gayethI lakhIza. bIju zrI AcArAMgajInI TIkA jarUra mekalaze. bIjuM mArI vahune kahevuM je bhaNavAnuM purataka bIje kAMI lAvavAnI jarUra nathI. atare sarve malaze. bAkI prAkRta vyAkaraNanI prata nAnI moTI je ApaNA hAthanI lakhela che te tathA pachI zataka tathA karmagraMtha tathA bRhata ratnakara e mArA hAthanA lakhela che. tathA chuTA kAvya je cepaDImAM utAryA che te lAvaje. | bAkI caMdrikA tathA amarakeza lAvaze nahIM. bIjuM bhAIjI sAheba ravajIbhAIjIne mAlama thAye je bAIne pATha, Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [47] devAne Apa jarUra rAkhaze. ne huM bhaNate tIhAM pustaka je hoya te joI tapAsI ThekANe rAkhaje. utarAdhyayanajInI TIkA maTI pithImAM rAkhaje. bIje paNa je pustaka bhAI maNazIne hoya te tenI pithImAM rAkhaje. tenI TIpa kharaca lakhavAnI bukamAM che te joI leje. bIju bhAI devajIbhAIne mAlama thAe je mArA ghera je kAmasAra kAgaLa hoya te eka dabAmAM rAkhIne te peTImAM rAkhajo. ne mArI copaDI vagerA je jaNasa heya te peTamAM rAkhI tenI cAvI Apa pAse sAcavI rAkhaje. bAkI vizeSa bhalAmaNa zuM lakhuM ? jema Apa bhAIjIne tathA tamArI bahenane dhyAnamAM Ave tema karazejI. nikevala mArA lakhyA upara dhyAna rAkhaze nahIM. Apa sAhebajI tathA pU. sAhebajI hemarAjabhAIne vAjabI bhAse tema karaze. kaMDharAvArI jagyA je kabaje AvI heya ne A jagyAnuM vizeSa matalaba na hoya te sukhethI mUkI deje. bhADA peTe kerI 20 Asare dIdhI che. te bukamAM lakhI che. bAkI hisAba cUkate mArA khAte mAMDI vALo. Ajadana sudhI kharaca khAtAne havAlo avaThaMbha khAte udhArI vAraje. mArI aMgatanI parAMtamAM kerI hoya te rekaDI mArI vaune deje. A vigata vizeSa lakhavAnuM kAMI jarUra nathI. paNa capalapaNAthI kaI vAta lakhANuM hoya tethI Apa kAMI cittamAM lAvaze nahIM. mAre svabhAva to Apa jANe che mATe hita zikSAnA avasare kaI vakhate paNa mArA upara upekSA bhAva lAvaze nahIM e ja vAraMvAra vinati che. hAla Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 44 ] te Apa sAhebajInuM melApa kAMgaleAthI thaze. AkI rUbarU te jyAre pharasanA haze tyAre malAge. pUjya sAhebajI hemarAja bhAijI ApanI hakIgata vartamAnanI lakhavAnI icchA thAya te mane lakhI jaNAvazeAjI. hAlamAM vicAra kevA varte che te lakhazeAjI. ne mArI vAraMvAra e ja vinati che je aMtara AjhamanI suMdaratA thavAnI yatanA karazeAjI. AtamAne ti thavAnA kharA e ja mArga che. ApanI samIpe bhAio mAine mArA dharma snehapUrvaka sthAcita kahezeAjI. aMtare sAhebajI zAMtisAgarajInA zarIre zAtA che. ApanA samIpanA kuzala samAcAra lakhazeAjI. anArasanA bhAIne kAgala lakhAtA mArI vigata lakhazeAjI, khIjuM bhAijI, atare sa Mdeha deAlAvalInI parata junI hatI te sAhebajI pAsethI teNe magAvI lIdhI mATe parata adhurI rahI gaI che. vAste ApaNA pAse je parata che te AkhI meAkalI dejo. pachI sedhI utArI pAchI ApanI taraph mAkalI dezuM. matI sa Mvata 1936 nA kArataka zuda 14 ne vAragare dvA. mAlazInA bhUlacUka sudhArIne vAMcaze. zrI. jIna vacanathI je kAMI virUddha lakhANuM heAya te mithyA ho. bIjI mArA pAse prAkRtanI parata tathA SaSTIzataka che mATe te lAvA nahIM te kAMI jarUra nathI. tA. 3. bIjuM Ape lakhyuM je peAtAnI buddhinA kSarcApazuma pramANe Alakhana vAstu pratimAjI sthApana karyAM che. gurU leAkAe avidhi ghaNI karI che. tethI tIDAM jAtA tenI Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [49] anudanA thAya che. ema kahevAthI paNa ApaNI vidhinuM siddhapaNuM thAya che, karIne Ape je lakhyuM te vAtanuM vicAra karatAM te ApanA lakhyA pramANe bese che. bIjuM Apa sAhebajIe je zAstranA hetu yuktio lakhavAnuM lakhyuM - meM jANyuM. mATe kaI vakhate vicAra karatAM karatAM AgaLa jatAM je mane zreSTa pakSa bhAsana thAze. te Apane lakhI jaNAvIzuM, hAla te saMkSepa rIte uttara vALyuM che. bIju A kAla uparathI vA ke bIjA kAraNathI Apa sAhebajI cittama e vicAra lAvaze nahIM je e bhAI rakhe tIhAM baMdhAI jAya ne je eka pakSanI daSTi baMdhAze te pachI madhyastha rIte vicAra karI zakaze nahIM ema jANaze nahIM kemake huM pitAnA mana sAthe vicAra karuM chuM te mane hAla be pakSe sarakhe rAga mAlama paDe che. . . . . * valI AgalanI vAtanuM te phAnI mahAraja Ne che. bIjuM sAhebanuM, paNa mane vAraMvAra kahevuM ema rahe che je bhAI rakhe kAMI vAtamAM dakSiNapaNuM A vicArane bAdha lAge nahIM tema yatanA ze. smArTa zaheajI e vAtanuM kazI vAte vikalpa jevuM mane jaNAtuM nathI. mA vizeSa te jema jJAnI mahArAja kahe te satya che. karmanuM kAMI vizvAsa nathI. paNa mArI dRSTi je kadI kaI vakhate Apa sAhebajIne bIjI rIte bhAsa thAya te huM hAtha joDIne kahuM chuM ke mane jaNAvavA sArUM jarUra lakhava. e vAta sAMbhalI mane kadI paNa arUci Ave evuM zAsana thatuM nathI, Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [50] sAhebajI zAMti sAgarajIe tatranA bhAIe bahenane dharmane prIti kahI che matI saMvata 1936 nA kArataka suda 15 ane bIjuM kAgala eka kArataka suda 8 ne lakhelo Aja dine patuM che. te vizeSa vigata sarve mAelA kAgalathI dhArajo. bIjuM ArasanI lAdImAM mAMDavImAM tajavIja karI te jANyuM ne have paNa pAchaLathI je kAMI banI heya te pAklanA kAgalamAM lakhaze, ne ArasanI lAdI naMga keTalI levI te paNa lakhaje. bIjuM zrI sadArAma pravRtI khAte tathA vidhi jinabhavana enA sthApana karelA che. temAM vicAra karavA jevuM che. teozrI hetusahita savistarapaNe amane lakhajo kemake amane te emAM kAMI bAdhaka je bhAsana thatuM nathI karIne lakhyuM te jANyuM paNa bhAIjI e vAta kAgaLamAM lakhI jAya tema nathI. emAM taraka uttara ghaNa rahelA che. mArI zakti pramANe teonI sAthe taraka uttara karyo, paNa temanA kevA uparathI tathA keTalAka dRSTAMta ApavA thakI mAre taraka Agala cAlI zakatuM nathI. ane te vAta vicAravA jevI rahe che ane temanuM kahevuM paNa ema thAya che ke A vAta mArA kSapazama pramANe ane zAstranA AdhAre kahevAmAM Ave che. pachI Agala bahuzruta kahe te pramANa che. ane koI purUSa haThavAda rahita heya ne matane mamatava jene na hoya ane kharI vAta samajavA upara lakSa hoya evA purUSanA sAthe vAta vicAra karatAM je bIjI rIte samajAya che te vAtanuM kAMI haTha nathI. paNa kAraNamAM eTaluM ja che ke rakhe kaI prakAre daMbha Ave Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [51 ] nahIM. kemake ApaNe mAthe gItAratha nathI. tema pitAnI pari. kRti paNa era rUpanI vate che. mATe mAMhe hAya bIjuM ane uparathI thAya nA thAya bIjI rIte te te vAtamAM ghaNe vicAra rahe che. kAraNa ke vyavahAra te rUbarU malyA vinA thA durlabha che. mATe kaI vakhata jyAre aMtarAya guTe mala thaze tyAre tene vicAra thaI raheze. bIjuM sAhebajI kadI kaI vAta buddhinI maMdatAthI vyAjabI rIte lakhANa nahIM haze ne tenI keI purUSa cetavaNI karaze te jIvane arUci thAya ema jaNAtuM nathI. 5tra 2 je keDAya sthAne birAjamAna bhAIjI sAheba hemarAjabhAI tathA devajIbhAI lakhamaNa cI. zrI amadAvAdathI lI. bhAI mAlazI tathA pitAMbara bhejarAjanA dharma sanehapUrvaka yAcita avadhAraze. ApanA patra bhAdaravA vada 5 nA lakhela pitA che. bIjuM saMdeha delAvalInI parata Ape magAvI te hajI seMdhAI rahI nathI. mATe bIjI saMdeha delAvalInI nAnI TIkA AMhInA bhaMDAranI che. te utAravA sArUM mekalIzuM. tenA sAthe 17 pAnA paNa eka be dahADAmAM begI karIne mokalazuM. tenI sAthe pAzcaMdajI mahArAjanA karela prakaraNa paNa mekalIza. bIjuM jivAbhigamajInI TIkA atarenA bhaMDAramAM nathI bIjuM suSaDhanuM rAsa utAravA jevuM che. te je tihAM na hoya te lakhaje te mekalI dezuM. bIjuM puSpamAlAne bAlAvabedha Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ para ] Ape 19 gAthAnAM maMgAvyuM che. * te bAlAepa eka meTA kathAnika che ne eka nAnA che. mATe Apane kayAnA khapa che te lakhajo. bIjuM AvazyakajInI mATI TIkAnA pUrvAdha ApaNA pAse na hAya te atare che. mATe utAravA sArU joie te lakhajo. bIju hAlamAM huM dravyaguNa paryAyanA rAsa jouM chuM. pitAMbarabhAi navatattva bhaNe che. bIju bhAIjI amArA AvavA AzrI Ape lakhyuM te bhAijI amArA manamAM evI sthApanA karela nathI je ATaleA vakhata revuM che. mATe jyAM sudhI citta yu' che ne atrenI ksanA che tyAM sudhI beThA chIe mATe hAlamAM te atare rahevA vicAra jaNAya che. pachI Agalane tA kAMi eka dahADAnA paNa nizcaya kahevAtA nathI. khIju` derAsarajI Agala jAlI vagerenI vigata lakhI te jANI. valI bhAi devajIbhAI tameA lakhIcuM che je amArA vicAra AvavAne hatA paNa varasAdanA kAraNathI Alasa thai gayuM che. te paNa manamAM hajI rahe che. karIne lakhIcuM te bAIjI je vakhata bhUmi krUsanA thavAnI 'hoya che te vakhata keipaNa kAraNa jovA retuM nathI. para jyAM sudhI tema nathI tyAM sudhI aneka kAraNAne aTakAva thAya che. mATe e vAtane paramAthe vicAra karatAM phAInA hAthamAM nathI. je je same je je kriyA karavI kevalI mahArAje dIThI che. te te paramANe sarve jIvanI khanI rahI che. te AghI pAchI karavA kaI samartha nathI. e vicAra jenA cittamAM sadAya vate che te eja samaktinuM lakSaNa jANavuM. bhAIjI sAhebajI hemarAjabhAI Ape samati tarkanuM lakhyu paNa te parata jaDe tema nathI. ne vizeSAvazyaka atrenA bhaMDAramAM . Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 53 ] * nathI. khIjuM' zeTha mayAbhAi saMbadhI vigata lakhI te jANI, koi koi vakhate mayAbhAi pAse javAnu thAya che ne emanA cittamAM lagAre AvavAnI rUci jaNAya che. paNa bIjA kAIne prAye jaNAtI nathI. ne temanA pAse amArU jAvuM paNa thatuM nathI. mATe bIjAnA nAma lakhavAnI jarUra nathI khIju bhAjI jenA sAthe leza vagere thayuM kAMi saMbhavatuM na hoya, melApa paNa thayuM na hoya tene paNa svaccharI sabadhI khAmaNA kevAnuM lakhavuM. tAre te badhA jagatanA jIvene kAgala lakhI lakhI kevarAvavuM joie paNa e vAtane samyaka vicAra kara je e lakhavuM leAkarUDhi thAya che ke vicArapUrvaka thAya che. bIju je purUSanI evI pariNati jAmI che. khamAvavAnI te jenA sAthe vadhAre paricaya rUtuM hoya ane kalezanuM sa`bhava thAtuM heAya tenI sAthe aMtarathI niHzarU thaine vyavahAramAM khamAve paNa jyAre vyavahAramAM gItAratha gurU mahArAja pAse kaSAya thayAnuM prAyati lai zuddha thAya te amAMvavuM lekhe che. ADI kevala hAtha joDIne kahyuM je huM khamAvuM chuM athavA kAgaLa lakhIcuM je huM khamAvuM chu tame paNa khamajo. ema karyAthI AleANA AvI jAya ema mane samajAtuM nathI. pachI gItAratha mahArAja kahe te pramANa che. . t bIjuM sAhekhajI A zAstranI vAtu lakhavAne hu amenya chatA lakhu chu te capalatA dASathI jANavI. mATe je vAta siddhAMtathI ulaTI hoya tenI upekSA karI malatI grahaNa karavI. bIjI bhAI devajIbhAine mAlama thAe je A kagala sAthe Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 54 ] kAgala eka sAhebajIne preraNA karIne kiMcita vAta jANavA sArU lakhIyu` che. paraMtu enA uttara Apa magAvaze te kAMI kAgala dvAre Avaze nahIM. kAraNake emanA manamAM kAine praznettara kAgale lakhavA temAM bahu vicAra rahe che. kema je lakhavAnu` marma samajAya nahIM teA AgalAne ulaTA avaguNukArI thAya. mATe sAhebajI A kAgala Apa bhAio sivAya IjA kAIne vaMcAvaze| nahIM. kAraNa je tamArA mAMDavImAM javuM' thAya che tathA muMbaImAM kAgala lakhavAnu thAya che. paNa e kAgalanA praznA khIje kayAM lakhaze! nahIM. phakta tamane samajavA vAste lakhyA che. mATe Apane enuM je vicAra sUjhe te uttara amane jANavA sArU' sukhethI lakho. ane je tamane bAdhaka jevuM bhAse te sukhethI lakhajo. tamArI peThe emanA manamAM paNa kaI vAtanuM haTha nathI. mATe je amArA manamAM thAya che je ekavAra Apane sAhebajI sAthe rUbarU melApa thAya tA ghaNIka vAtAnA vicAra karavA jevA che. te prAye vicAra thaI zake evA joga che. bIjuM bhAIjI ApaNe je pravRtti calAvI che temAM keTalIka vAtuMnA jarUra vicAra karavA jevA che. te hAla malIne kaI vAtanuM sudhArA karavAnI cAyanA rAkhIzu te| manI zakaze. kema je karanAra ApaNe badhe hajI beThA chIe. vAste bhAIjI seja jANavA lakhyuM che. saMvata 1936 nA Aze! zui 4 dA. mAlazI tA. 3. mojI' bhAIjI Aja dune miti Aze| zuda 5 nI mukapeAchu khe'gI TapAla mAge mUkI che tenI pAcethI peca Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [55] lakhaje. temAM saMdeha delAvalInI nAnI TIkA pAnA 28 mUkyA che te AhInA bhaMDAranI che. te tarata utarAvI seMdhIne pAchI mUkaje. carcarI graMtha paNa enA sAthe mekalI deje. bIjI pAcaMdajI kRta be traNa graMtha mekalyA che. ane duhA zataka vagere pAMca sAta prekaraNa vAMcavA sAruM rAkhyA che. te pAchaLathI kaI vakhata mUkavAno vicAra thAze te ekalI daIza. tenI ciMtA karaze nahIM. bIju hukama munine ekavAra malavAnI mArA manamAM IcchA thaI che. tene pharasanA thaze te cAra dahADA malI AvIza. te sahaja lakhyuM che. bhUlacUka sudhArI vAMcaje. dA mAlazI. patra trIjo zrI. keDAya sthAne birAjamAna bhAIjI sAheba zrI devajI lakSamaNa cI. zrI. amadAvAdathI lI. mAlazI bhejarAjanI dharmaprIti avadhArazojI. A5 bhAIjInA patra be pitA che. bIjuM bhAI murajI lakhunA kAgalamAM samAcAra hatA je pothI eka keDAya mekalI che, bAkI eka mokalavI che. mATe te pithI Apane patI ke nathI tenuM samAcAra lakhajo. maganalAla bhAI saMbaMdhI vIgata lakhI te jANI che. mArA pAse Avaze tyAre vaMcAvIza. rUpiyA 100 zrI jJAnabhaMDAra khAte udhAryA te jANyuM che. bIjuM sAhebajI zAMtisAgarajInA zarIre nirAMta che. ane teone udharasa hatI te paNa hAla DI che bIju cIta na kere to rekta karavI jugata nahIM evI vIgata Ape Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 56 ] vyAjakhI lakhI ane mArA paNa e ja vicAra che. te uparathI me' pUchyuM, tA eneA kevA ema rahe che ke ekalI na jAuM. tamA AvIne bhAio pAse zailI AveA. pachI game te tame| vadhAre nahIM raheA te paNa phikara nahIM. ema kevu rahe che. paNa mArA hAla ema vicAra thatA nathI. jora thAze tAre ApanI tarapha AvIza. temAM mane bIjo keAI vicAra prAye ratA nathI. hAla joga atare mane anukula bhAse che. tethI citta thAtA nathI. khIjuM bhAIjI jagyA vAste lakhyuM te bhAijI amArA enu hAle evA vicAra thayA che ke bhADA cukAvI dejo. ne je samAna che te ApanA dhyAnamAM Ave tyAM rAkhazeAjI. ne kAThImAM maga tathA khAjA che te vecI nAkho ne have bhADA utArI nAkhajo, ne amArA jyAre vicAra thaze tyAre chevaTa bIjI kAI nahIM malaze te chevaTa talakazIbhAInA ghera pAse delAmAM paNa gujarAna thAze. tenI kAMi Apa ciMtA karaze nahIM, AAgala jema banavAnu` haze tema banaze. paNa hAlamAM te. atare rahevAnu vicAra che. AgalanI teA jJAnI mahArAja jANe. bIjI bhAijI eenA cittamAM paNa bahu asthiratA rahetI nathI. ne jyAre thaze tyAre huM AvI ApanI pAse mUkI jaiza. paNa Agraha karI rAkhavAnA hAla mArA praNAma rahetA nathI. bIjI sAhebajI mArA manamAM kAI vakhate ema Ave che je ksanA hAya ne Apa bhAijInI icchAthI ekavAra atare AvI jAvAnA thAya tA ghaNIka vAtAnA vicAra thAe. paNa e vAta manavI Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5] keInA hAthamAM nathI. evuM vicAra lAvI madhyastha rahevAnuM thAya che. paNa sneha bhAvane lIdhe lakhAya che. paNa kAraNa je kaI kaI rahasyanI vAte kAne paDe che te vakhate jIvamAM bahu AnaMda thAya che te vakhate manamAM ema Ave che ke A jema keI pUrvakRta punya vinA male durlabha che. pachI nizca je jJAnI mahArAja kahe te satya che. bIjuM A purUSanA samAgamathI ema vicAra thAya che ke sApekSa nirapekSane svarUpa samaja bahu durlabha che. te vAta kiMcita sAMbhalIne gItAratha mahArAjajI upara bahu rAga Ave che. paNa tevA purUSa malavA A kAlamAM to parama durlabha che. paNa taratama joge e vAtane svarUpa darzAve tevA paNa keI viralA mATe A purUSanA samIpe rahyAthI pitAnuM mUrakhapaNuM kicita bhAsana thAe che. ane sApekSa sahita eka vacana belavAnI paNa barAbara yogyatA pitAnI jaNAtI nathI. mATe ema vicAra thAo che ke jema jema pitAne murakhapaNe vizeSa bhAsana thAya tevI sebata karavAthI guNanA kAraNe bhAse che. kAraNake te avaguNI chata pitAne guNapaNe mAne te bahu deSane saMbhava che. paNa e vAta pitAne samajavAmAM AvavI bahu kaThaNa che. prAce vAta vAtamAM pitAne utkarSa ane para apakarSa thAo che. te samajAtuM nathI ke je samajAe te e ja meTo guNa che. bhAIjI sAheba pitAnI laghutA lakhavAnI paNa huM mArAmAM yegyatA jANatA nathI. te upadezanI vAtane te zuM karyuM? paNa capalatA deSa paDayuM che tethI rahevAtuM nathI. bIjuM Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 58 ] tamArA pAse bhAie heneAne mArA yatheAcita kaheze. pU. hemarAja bhAijI Agala evI vinatI che ke, sAhebajI Ape bahu udyama karI avividha mAne cheDI vidhi mAnuM AzrayaNa karyu che. paNa sApekSa nirapekSanA jANu gItAratha mahArAjanu te Apane cega maLyuM nathI. temaja anikSepAsyAdavAdanu svarUpa kicita ApaNe jANIe chIe evI paNa ApaNe AtmA sAkSI bharatA nathI. tyAre ApaNA manathI ApaNe vidhi mA mAnIe chIe. e paNa emAM mane meATI doSA pattinA saMbhava thAya che. vAste Apa kheAjI purUSa mane bhAse che. mATe lakhu chuM ke bIjA kAma sarave paDatA mUkIne e vAtanI jarUra tapAsa karavA jevI che. ane e vAtanI bhUla kharekhara ApaNane bhAsana karAve evA purUSa malavA duralabha che. mATe cetavaNI mAtra lakhIcuM che. Apane eka vAta pu chuM ke ApaNe AtamA dharamadhyAnamAM vate che ke Ata dhyAnamAM varate che? jo kezo ke dharmadhyAnamAM, teA tenA lakSaNa melavI jue. te kahezeA ke A dhyAnamAM, te tenI je je karaNI te saMsAra arthe thAya ke meAkSanI ApanArI thAya te lakho. uyika bhAva kone kahIe ne yApazamabhAva kene kahIe, tenA svarUpa lakho. eka purUSa vidha seve che. ane tene avividha mAne che ne jinAjJAmAM vartanAranI prazaMsA kare che. ne eka purUSa paramArthe vidha seve che. paNa peAtAne vidhine sevanAra mAne che. e be purUSamAM 'saMgata karavA yeAgya kayA purUSa jANavA ? koI purUSa che. teNe peAtAnI buddhi pramANe Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [59] tapAsa karI vidhi mArganuM AzramaNa karyuM che. paNa abhiprAya aMtaramAM evuM rAkhe che ke kaI bhUla zAstrane anusAra darzAve te teja vakhate choDI ApuM paNa te purUSane keI zAstrane anusAre bhUla darzAvanAra sAMbhaLavAmAM Ave te vakhate avazya vicAra karavo joIe. ane dharmArthInuM eja lakSaNa che ke pitAnI bhUla koI darzAve ne pitAne paNa temaja bhAsana thAya che te purUSane bahu upakAra mAne. paNa te upara arUci lAve nahIM. saMvata 1907 nA mahA vada 7 dA. mAlazI. lAlA patra cethI svastIzrI koDAya sthAne birAjamAna bhAIjI sAheba hemarAja bhImazI vagere. amadAvAdathI lI. bhAI mAlazI bhejarAjanA yathecita vAMcaze. Apane kAgala pote che. Ape praznanA uttara maMgAvyA te lakhavAne huM asamartha chuM. kAraNake paradezane kAma ne e vAtenA marma rahyA gaMbhIra. mATe te lakhavAnI mArI zakti nathI. ne havethI evI rIte lakhavAnI Apa sastI leze nahIM. kAraNake vAtenA uttara Apa magAve, te Ave nahIM. tyAre Apane phokaTa prayAsa paDe. mATe bIje kaI kAmakAja mArA lAyaka hoya te sukhethI lakhaje. bIjuM bhAIjI sarva jIvone potAnA kSapazama pramANe vAta samajAya che. te ThekANe koI upAya nathI. mATe pitAthI viparIta zraddhA prarUpaNa dekhI paNa te jIva upara aprIti ke te jIvanI niMdA karavI AtmArthIne ucita nathI. ane je jIva dravyabhAva kaI kAmakAja patAne kSama tAthI viparI Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 60] AjJA sahita samaktipaNuM, zrAvakapaNuM, sAdhupaNuM pAlaze tene mahAna lAbhanuM kAraNa che. paNa tevA purUSane bIjA pAsethI manAvavAnI IhA retI nathI. bIju bhAIjI Ape lakhIuM bhAI pAsu prathama Ama karatA hatA ne havethI Ama kare che. te vAtane paradezamAM lakhavAthI kAMI guNane kAraNe mane samajAtuM nathI. kAraNa ke dharma karaNa je karavI che te potapotAnI rUcine anusare che. keIna vAsate karavI nathI. mATe je purUSa kharekharA lAbhanA arathI thayA che te purUSa chatI zaktie AjJA sahita vidhine viSe udyama kare. A vinA kadI revAnA nathI. jema ke jIvane kharekharI bhUkha lAgI che tene kaI khAvAnI ligAra preraNA karaze, te tene ghaNI mIThI lAgaze ne te jIvanI khAvAne viSe tarata pravRtti thaze. paNa jene khAvAnI rUci bilakula nathI tene kaI khAvAne vadhAre kaheze tenA upara ulaTI arUci thAo ne tene khAdhe guNa paNa na kare. ulaTe khAvAthI ajIrNa thAya. mATe bhAIjI sahu jIva kama vase che. pArakA AcaraNa dekhane pitAnI citane viSe tapatI karavI emAM kAMI guNane kAraNa nathI. je pitAnI vrata pAlavAnI sAcI paraNatI thaI che te sukhe pAle ne tene bIjA keIe kadI na mAnIuM temAM tenuM zuM bagaDe che. mATe eja vicAra karo. ApanI samIpe sarava bhAIo bahenane yAcita keje. matI 1939 nA kArataka suda 1 dA. mAlazI. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [61] pUjya mAlazIbhAi te mArA parama upakArI hatA. temaNe mane jIvananuM navuM daSTibiMdu ApyuM. dharmanI sAcI vyAkhyA ApI. "sadA maganameM rahenA ane mahAmaMtra Apyo ane Aje temanAM aneka TaMkazALI vacane mane preraNA Ape che. temanA aneka upakAre huM mUlya nathI. bhUlIza nahi. temanA putra umarazI khAnadezamAM AvelA cepaDAmAM rahetA ethI huM dara varSe paDe jate ane temanA gharane huM tIrtha mAnate. temane be putra che. zivajI ane marasI. bane susaMskArI che. nAnA narasIne mArA moTA putra sudhAkaranI moTI putrI mAnakuMvara Apela che. umarazIbhAInI be putrIo che. bannenAM lagna thayAM che. banne putrIone bALako che. zrI mAlazIbhAI sAthe mArA saMbaMdha A rIte akhaMDa rahyo che. mArA prANapreraka prathama gurUvaya jJAnadAtA tatvaciMtaka pUjya mAlazIbhAInI jIvanayAtrA. ApaNA hRdayamAM jJAnane dIvaDe pragaTAve. jIvananI sAccI daSTi Ape. jIvana dhanya banI rahe. zrI mAlazIbhAInA parivAranI vigata meLavavA meM prayatna karyo ane zrI mAlazIbhAInA putra umarazIbhAIne nAnA putra ci. narazIe saMkSepamAM temanA pitA ane parivAranI vigato lakhI mekalI che te temanA ja zabdomAM ApavAmAM Avela che. . zrI mAlazIbhAIne saMskAra temanA dikarA umarazImAM utaryA hatA. temanAmAM zraddhA-bhakti, vinaya, namratA-pramANiktA saccAI sahaja hatI. cepaDAmAM rahetA hatA tyAre kamIzanano Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 62 ] dhaMdhA karatA hatA. emAM eka vakhata te bahuja muzkelImAM AvI gayA. dhaMdhA na rahyo tyAre tee chA vecatA. eTaluMja nahi paNa temanAM patnI neNakhAI peMDA ane mesukha banAvI ApatAM ane teo vecatA. teNabAimAM utsAha, dhIraja AvaData ane vIratA sahaja che. te himmata na hAryo. temaNe sAduM jIvana pasaMda karyuM". patine temaNe khUba madada karI, ethI umarazIbhAie phrI sArA divase najare joyA. saMvata 1959 nA zrAvaNamAM zrI umarazIbhAI sagarA IMdAra gayA hatA. kAraNa ke temane pagamAM vAnI asara hatI ane chAtImAM kaIMka duHkhAvA rahetA hatA temaja amArI dIkarI mAnakuMvara khImAra hatI tethI teNIne paNa iMdAra sAthe laI gayA hatA paNa umarazIbhAi zrAvaNa vada 3 ne zukaravAranAM savAramAM hArTa phela thavAthI iMdAramAM ja gujarI gayA. mArA mATA dIkarA sudhAkara suputrI mAnakuvarane bhAvanagara lai gayA ane umarazIbhAInA gharanAM sarva cApaDA gayA. pUjya lAlana sAhebanA jIvana caritranI bIjI AvRttimAM pUjya mAlazIbhAInI jIvana prabhA pragaTa karavI hatI tethI umarazIbhAInA nAnA dikarA ci. narazIne meM patra lakhyA . temaNe saMkSepamAM je hakIkata lakhI meAkalI te huM nIce temanA ja zabdomAM have pragaTa karUM chuM. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [63] zrI cepaDA tA. 27-11-1959. parama pUjya sadAya zubhecchaka pUjya mAvitrajI bApujI pazrInI pavitra sevAmAM, zrI bhAvanagara. tamAro keDAyathI lakhele patra maLyuM hatuM. temAM lakhyA mujaba tame bhAvanagara kuzaLa pacI gayA haze ja. pUjya bApAzrInuM jIvana caritra lakhAI gayuM che ane mArA pUjya pitAzrIne pheTe ane parivAranI hakIkata maMgAvI te badhAonI sAthe pAlItANAmAM lIdhelA phaTAnI negeTIva A sAthe bIDela che ane parivAranI hakIkata mArA pU. mAtAjI tathA mAtAjI purabAImA pAsethI nIce mujaba maLI che. temAMthI jeTalI jarUranI hoya teTalI lezejI. lI. narasI umarasI. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 64 ] pUjya bApAzrI mAlazIbApAne te ameAe joyA paNa na hatA temanA viSe te zu lakhaye ? paNa amArA pUjya pitAzro umarazIbhAi viSe vicAra karatAM temaNe jIvana jIvI jANyuM eTaluM te cAkkasa lAge che. temaNe pUjya bApAzrInA jIvanamAMthI je lIdhuM te pote jIvanamAM pUrepUrUM pacAvI zakayA. temaNe chabImAM maDhAvIne lakhI rAkhela che ke 'jo tAre sukhI thAvuM hoya te sAdu' ghara, sAdA khArAka ane sAduM jIvana gALaje.' e vAtane temaNe potAnA samagra jIvanamAM kharAkhara AcaraNathI sAcI karI batAvI. temaNe pAnakhara tathA vasatanA pUra bahAranA divaseA paNa joyA. paNa keIpaNu vakhate mULIyAM sUkAvA na dIdhAM. haMmezAM hasatA ane sahu sAthe malatAvaDA svabhAvathI teo badhAne peAtAnA karI letA. mane barAbara yAda che ke ame banne bhAiye bIjI cepaDI bhaNatA hatA tyAre tee kapAsIne (rUunA) mATe gharU vepAra karatA hatA. amAre tyAM muMbaInA vepArIyA (ADatIyA pU. paTela bApA tathA bIjA paNa sagAsabadhIyAnI avarajavara joramAM rahetI hatI. pachI ekAeka kudarate nukasAnImAM dharU vepAra badha thayA. nukasAnImAM divALuM na kADhatAM mArA pUjya mAtAjInA aMgauparanAM ghareNA vecIne paNa AkharU na javA dIdhI. ane tevA kaparA jogeAmAM mArA pUjya mAtAjIe je ucca maneAkhaLathI peAtAnI nAdurasta tabIyatamAM paNa je bahAdurIbharyAM khAra bAra varasa sudhInA kALa pratikula sa MjogAmAM kADhayA che tenI yAda AvatAM ja rezamAMca anubhavAya che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 65 ] . anne hAthamAM sADA lemananI khATalIyAnI lArIyA laine bhara bajAra paTTAmAM pharatA ane sADhathI ThaMDA ora mIThA sADA lemananI hAka pADatA mane kharekhara yAda che. je gAmamAM lAkhA rUpIyAnI rUUnA vepAramAM levaDa devaDa karI te ja gAmamAM ane te ja leAkeAmAM doDhIyA doDhIyAnI khATalI ApIne parasevAnA paisA para jIvana ke'tAM emaNe jarApaNa `sa keca ke glAni na anubhavI. mArAM pUjya mAtAjIne sADA lesananI khATalIyA bharatAM ke je dhaMdhAnI temane jarApaNa Avatu na hatI. paNa bata ane cIvaTathI zIkhI laIne bharatAM. temaja mArA pU. pitAzrI paNa bhrastA evA mane khyAla che." (pU. cetAjI mANakajI kalyANajI pArAlAvAlAnI preraNAthI seADA lemanane dhaMdhA surU karela hatA) e pachI hoTalanA dhaMdhA ceDA thADA surU karela temAM mAla banAvavA mANasa rAkhavA paNa paravaDe tema na hatuM eTale rAtanA temaja savAranA 4 vAgethI uThIne mArA pU. pitAzrI tathA mAtAjIne jale lADu seva vagere banAvatAM amee varSo sudhI teelAM, temanI cIvaTa tathA prAmANikatA atUTa hatI. harasanI mAi paNa temaNe lIdhI nathI. hoTalanA dhaMdhA mATe amalaneravALA pU. pAsubhAI bApAe surUvAtamAM nArAjI khatAvela ane jarUrata hAyatA seA mese rUpIyA lai levA mArA pUjya pitAzrIne bhalAmaNa karela. paNa mArA pU. pitAzrInA TekIlA ane sva-purUSA svabhAvane e na rUce. temaNe pUjya paTela mApAnI salAha lIdhI ke jo A dhaMdhAthI huM mArAM khaLa khaccAonuM poSaNa karU' te temAM khATu' zu che ? paTela bApAe paNa sammati ApI In Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [66] ane temaNe A dhaMdhAmAM saccAI ane paisAnA badalAmAM pUrepUruM vaLatara ApavAnA svabhAvathI khaMta ane dhIrajathI je nAmanA meLavI tenAM vAvelAM bIjenAM vRkSenAM phaLe ame vagara mahenate cAkhIye chIye. temanA hAtheja ame banne bhAIne temaNe bhaNAvI, gaNAvI, paraNAvI-chUTA (svataMtra) karI dIdhA. ane tema karI pite javAbadArImAMthI mukta thaI te divasathI temaNe nivRtti jIvana gALyuM. keIpaNa vyavahArika bAbatamAM temaNe chevaTa sudhI mAthuM naja mAryuM. amee karela keIpaNa kAmane temaNe vaDayuM nahIM. paNa mArgadarzana jarUra karyuM ane te eTaluM ja ke "durlabha maLela. bhava. paisAnA mehamAM na veDaphI nAkhatAM anukula saMge che te vAparatA zIkhe. te game tevA vikaTa paristhitimAM hatA. te paNa temanI pAse AzAthI Avela yAcaka khAlI hAthe pAcho na ja phare. jJAna pratye temane eTalI prIti hatI ke amArA skUlamAM bhaNatA vidyArthIe je vahelA naMbare pAsa thArtha sane rUpIye InAma ApatA. pachI te bhale game te hoya. ane vyasana choDanArane jo ke pote nirvyasanI hatA paNa saMjogovasAta temane A bIDInI ja dukAna rAkhavI paDelI, paNa tyAM paNa keI gharAka cAya bIDI pIvAnuM baMdha karavA taiyAra thAya to tene rUpIyA pAMca InAma paNa ApatA. * dAna-zIla-tapa e temanA jIvanane pAya hate-je ke pote tapa vadhAre na karatA. ane te pitAnI nabaLAI samajatA. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ $7 ] ^ ane tapasvI joi tenI sevAmAM peAtAne dhanya samajatA. sAcA tapasvI teA teja ke bIjAone matAvavA kriyA na karatAM peAtAnA jIvanane vadhu ne vadhu vikasita ane vRttione zAMta karavAmAM samartha thAya. e hisAbe tee zrAvaka avasthAmAM, saMsArI jIvanamAM sAdhu jIvana gALatA hatA. kheleA jIvana khela karake khela atame chekara rAgadveSa abhimAnA, sara iMDA apanA khAnA. e sUtrane anusarIne hasatAM hasatAM vidAya thayA. temaNe kAI vakhate A dhyAna karyuM" nathI. temaja raudradhyAna paNa karyuM" nathI eTale temaNe narka tathA tiya cagatinAM dvAra te adha ja karI dIdhAM hatAM ane manuSya tathA devagatinA ja rastA karI rAkhyuM hateA. jama tuma jagame' A base jaga hase tuma rAya, karaNI esI kara calA tuma haMsA jaga rAya, i e sUtrane temaNe yathArtha karI batAvyuM. temanA avasAnanA samAcArathI AkhA cApaDA gAmamAM dInatA chavAyA vagara na rahI. bhAjI vecanAra mANaseAthI mAMDIne meTA vepArIcA. bALakAthI mAMDIne meATA amaladArA, sau temanA nAmathI paricita che ane hajI paNa rAja temanI yAda karanArA Aveja che ane adhAonA mukhethI emaja nikaLe che ke teo nAma mujaba amaratAne pAmyA. mAtAnI kukha ane pitAzrInA nAmane zAbhAvyAM. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [68] teo pitAnA hAthe ja potAnuM RNa adA karI gayA. dharma pratye temane bhAva anahada hate. dharmonA nikaTamAM temane ghaje aMtarane ubhare Avate. vAcanane paNa temane te ja zekha hate. chevaTa sudhI temanuM vAcana manana cAluM ja hatuM. arihaMtanI raTanA karatAM karatAM ja teo kALa dharma pAmyA. saMsArika vAtane temane mudala rasa na hato. te paNa lIdhelo pATa barAbara bhajavatA gayA. chokarAone (amArA) abhyAsamAM khaMDa na paDe te mATe ghaNA ja jAgarUta rahetA. te mATe bahAragAma javAnuM paNa na karatA. amAruM jIvana na bagaDe, ane khoTA na lAge, kuTeva na paDe te mATe teo ghaNA ja sajAga rahetA ane je zIkhavatA te krodhathI nahIM paNa premathI ane samajAvaTathI. temane beTAInI ghaNI cIDa hatI ane te mATe tapI paNa jatA. eTale tenI dhArI asara paNa barAbara thatI. temanI puNyAiye temane jamAI ane sArA ane zAMtidAyaka maLyA ke jethI temane kaMI vAtanI phIkara na hatI. - temane gapATAM mAratAM. besI rahevuM ke kAmakAja vagara Amatema rakhaDavuM jarA paNa pasaMda nahIM. keIpaNa vakhate kAraNa vagara keIne tyAM jatA ame joyA nathI. kAma na hoya te vakhate vAMcanamAM temaja dharmadhyAnamAM ja rata rahetA. sasaMgane temane ghaNuM ja zekha hate. paNa kartavyanuM paNa tethI vadhAre bhAna hatuM. bhAvanAnA AvezamAM pitAnuM kartavya bhUlI jatA. mANasanI mAphaka teo mArga nahIM cUkatA, Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 69 ] pUrva puNyAija temane amArA mAtAjIno saMga maLe ke jemaNe pratikuLa saMjogomAM paNa kaI vakhate pati pratye aNagame na batAvyo temanA kAmamAM khabhekhabhA milAvIne sAcA sahadharma cAriNInA nAmane suzobhita karyuM. mane temanA guNagAna gAtAM chAtI gaje gaja vadhe che. A lakhANa huM rAtanA 11 vAge lakhavA beThe hite hamaNA rA thayA che. manamAMghaNuM che paNa lakhavAnuM sujatuM nathI. je huM kavi heMta te lakhavA mATe temanA viSe ghaNuM paDayuM che. cheDAmAM eTaluM ja ke temaNe jIvana jIglI jANyuM ane potAnA samAgamamAM AvanAra darekane zAMtine bAdha petAnA jIvanathI ApatA gayA. . . . . , kamAvuM ane cheDe ja AraMbhansamAraMbha kara, eja temanA jIvanane daNikaNa hatuM. teo haLukarmajIva hatA ane A manuSyabhavamAM karmo khapAvavA ja AvelA. navAM ke temaNe badhAne eka paNa banAva mArA jevAmAM Avyo nathI. karmo khapAvI teobhavI jIve jarUra kSigAmI thaze emAM zaka nathI. asta lI. chekarU narasI umarasInA savinaya pAyavaMdana. hamaNA ja tamAre vAra pachIne patra maLe che. pUjya mAtAjI pAnabAI tathA mArA mAtAjI tathA bAIzrIne mArA page lAgaNa, bAkI saune ghaMTIta. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AbhAra-darzana paMDita phattehacaMda kapUracaMda lAlana te jenasamAjanA ratna hatA. vidvAna-vaktA, adhyAtmavettA hatA. hajArene preraNAmUrti hatA. teo eTalA badhA saraLa hRdayI, saumya, zAMta ane vinamra hatA ke jIdagImAM kadI keInuM paNa mana dubhAvyuM nahatuM. AcArya pravare ke zrImaMte ke sAdhuo ke sAdhvI mahArAje, vidyArthIo ke yuvAne badhA tarapha temane premabhAva hatuM. temanA tarapha, paNa saunI evI ja prIti hatI ema huM mAnate paNa jyAre temanI jIvanakabhA taiyAra karavAne meM nirdhAra karyo tyAre mane tenI kharI pratIti thaI. - mane ciMtA hatI ke pUjya paMDitajInA jIvana caritrane vicAra te karuM chuM paNa temanA jIvananI sAmagrI maLaze kayAMthI ? mArI pAse te chuTAMchavAyAM maraNe mAtra hatAM. temanAM prakAzita pustake paNa maLavA muzkela hatAM, temanA patro paNa maLavA durlabha hatA, temanI DAyarIo paNa aprApya hatI. Ama chatAM meM mamatAthI hiMmata karI ane mane kalpanA nahatI ke pUjya paMDitajIne mATe eka pachI eka sAmagrI maLI Avaze. ane te maLatAM mane bhAre AnaMda thaye paNa mane vizeSa AnaMda te tyAre thayo ke jyAre mArI vinaMtine Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * . # para [ 76 ] svIkAra karIne dUra dUranA pradezamAM rahetA ghaNu ghaNuM Aptajane, nehIjanee paMDitajInA jIvanano vividha smaraNe mane premabhAve makalI ApyAM ane mane paMDitajInI jIvane-prabhAnA prakAzanamAM ghaNI saphaLatA maLI che temAM A nehIjane Aptajanone savizeSa phALe che. mitranA mane 67 pa maLyA che. ane hajI paNa vizeSa prayAsa karyo hato te bIjA cheDA po paNa maLata. jemaNe ke mArA patranI premathI pahoMca ApI te paheene paNa jagyA ApI che. eka jUnA-jANItA vidvAna sevApremI sarjane te mane mugdha karI dIdhuM. temaNe jaina patramAM mArI bhAvanA vAMcI ane pitAnI pAse je kaMI sAmagrI hatI te mokalI ApI. te che zrI caMdanamala nAgarI. teo pAlItANA yAtrA karavA AvyA tyAre AjathI 46 varSa pahelAM pUjya lAlasAhebe pUjyapAda zAMtamUrti muniratna zrI kapUravijayajI mahArAjane lakhela patra paNa pitAnI sAthe letA AvyA. e patra ghaNe jUne jarjarita hovAthI keI ukelI zakayuM nahi, tethI tene lAbha huM vAcakane ApI zakato nathI tenuM mane dukha che. je je Aptajane nehI ane paMDitajInA saMsargamAM Avela bhAIoe pitAne kIMmatI samaya ApI paMDitajInAM smaraNe lakhI mekalavA je takalIpha laIne mArA kAryane ujavaLa karyuM che te badhAne huM Aptajane gaNuM chuM. * * * Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * . [72] pratye potAnA jIvana prabhA pragaTa karavA huM zaktimAna thayo temAM A paricaya lekhaka mitrane paNa ghaNe meTe phaLe che. mArI dANAM varSonI bhAvanA pUrNa thayAne mane Atmasa teSa che. A badhA sanehIjanene huM RNI chuM. te sarvene huM atikaraNapUrvaka hArdika AbhAra mAnuM chuM. - paMDitajInI jIvana-jhabhA tathA temanA saMsmaraNenuM mUlyAMkana to Apa vAcakee karavAnuM che. - huM te mAnuM chuM ke paMDitajI jevA mahAmAnavanI jIvanayAtrA ApaNA jIvanane preraNAnAM pIyUSa pAya ane ApaNuM 'jIvana ApaNe dhanya banAvIe e ja abhyarthanA. * * * * sulakSaNA karI pAlItANA, tA. 17-5budhavAra saMkhane sevaka, zIvajI devazI maDhaDAvALA Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanyavAda - viduSI kumArI pAnabAI ThAkarazI dezanA mATe be vakhata jelamAM gayAM che. temane sau kacchanI sajanI tarIke pIchAne che. lokala beDanA teo upapramukha hatA. kaccha keDAya sadAgama pravRtti saMsthAnA teo TrasTI che. ane e saMsthA teo ghaNI ja lAgaNIthI calAve che. kumArIkAo, sadhavAe ane vidhavAone zikSIkA banAvavAnuM e saMsthA kAma kare che. pUjya lAlana sAheba sAthe bahenajI pAnabAIne khUba paricaya hatuM. meM temane temanA vize kaMIka lakhavA lakhyuM. paNa temanI tabIyata sArI nahI hovAthI lakhI nahi zakayA. paNuM mAre Agraha cAlu ja rahyo. ane temaNe lakhI kahyuM temAM keTalIka vAtanI mane paNa khabara na hatI. temane patra nIce pragaTa karuM chuM. ane temaNe lakhI mokalyuM te badala dhanyavAha ApuM chuM. praya Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viduSI kumArI pAnabAI ThAkarazIne patra kaccha kaDAya, tA. 1-1-20, . huM jyAre agyAreka varSanI hatI ane thoDuMka vAMcatAM zikhI tyAre pU. zrI zivajIbhAInAM satkAryo jevAke keLavaNI pracAra mATe bekiMga vidhavAzrama, ThekaThekANe kanyAzALAo ane pAThazALAnI sthApanA. temaja A saMsthAomAM jainadharmanA saMskAra ane jJAna apAya tenA mATe temaNe tenI sIrIjha tayAra karelI temaja jaina samAjamAM jJAnavRddhi thavA mATe "vidyAprasAraka varga" mAraphate pustaka prakAzana khAtuM calAvavA vagere satkAryonuM amArI zikSikAnA mukhe varNana sAMbhaLyuM. temaja temaNe jAte lakhela "vidyAcaMdra sumati, zivadha, zivaprabodha, vivida vagere pustaka vAMcatAM ane te vakhate amArI kanyAzALAmAM pAThyapustaka tarIke temaNe taiyAra karelI sIrIjha cAlatI tene abhyAsa karatAM mane thatuM ke je mANasa samAjakalyANa mATe ATaluM badhuM karI rahyo che ane AvuM sarasa pite lakhI zake che te mANasa ke haze? mane e mANasanAM darzana kyAre thaze e jhaMkhanA khUba rahyA karatI. kyAreka mArA bALa hadayamAM e urmi uThatI ke bhagavAna ghaDIka pAMkha Ape te uDI e mANasanAM darzana karI AvuM. mArA sadbhAge saM. 1970 mAM prathama keDAya "sadAgama pravRtti saMsthAmAM AvavAnuM thayuM. tyAnAM bhavya vAtAvaraNa ane Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ pa ] saMskArathI mArA dilamAM samahatvAkAMkSA jAgI ane vairAgI jIvana pasaMda paDayuM. AthI meM AjIvana kaumArya vrata lIdhuM. have huM keDAyamAM ja rahetI. saM. 1974 nI sAlamAM pU. zrI zivajIbhAInAM prathama darzana thayAM. teonI keDAyamAM hamezAM kAgaDoLe rAha jovAtI. teo Ave tyAre kalAkanA kalAke akhaMDadhArAe upadezAmRta varSAve. ane AnaMdelhAsanAM pUra vahAve AthI Azrama ane gAmanA aneka punyAbhAe sevA, bhakti, popakAra vagerenI AtmakalyANakArI preraNA meLavatA. temanA darzanathI mArA dilamAM varSothI rahelI darzana jhaMkhanA saMteSAI. temanA upadezAmRtathI kaMIka navIna preraNA maLI. temanI agAdha zakti joI mane Azcaryamugdha banyuM. ke eTaluM badhuM jJAna kayAMthI meLavyuM haze ? kaMIka temanI vANIthI, kaMIka temanI paricita vyaktiothI jANI zakAyuM ke temaNe pUrvajanmamAM te ArAdhanA karI haze. paNa A janmamAM saMtacaraNanI jabbara upAsanA karI che. ane kare che eTale temane gurUkRpA phaLI che. temanA gurU paNa mahAna che. temanuM nAma "paMDita lAlana che. e sAMbhaLatAM mane temanA darzana mATe jhaMkhanA thaI. pU. zrI zivajIbhAI lagabhaga dara varSe kaccha AvatA ane kaMIka navIna navIna saMbhaLAvatA. saM. 1977 mAM teozrIe pU. mahAtmA gAMdhIjIne saMdeze Ape. navajIvana vAMcavA ane deza mATe kaMI karI chuTavA preryA. AthI ame raMTIo kAMtatAM ane khAdI paheratAM thayAM. saM. 1921 nI sAlamAM amadAvAdamAM kegresa bharAI. huM, jIvIbAI mANekabAI, rANabAI ane kezarabAI ame pAMca jaNI dezanetAonAM darzana Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 74 ] karavA ane kaMIka navIna preraNA meLavavAnA hetuthI amadAvAda gayAM. tyAM pUjya zivajIbhAI maLyA. teo pitAnA bahoLA mitra varga sAthe khAdI nagaramAM utarelA. tyAM amane laI gayA. jemanA darzananI mane khUba utkaMThA hatI te temanA gurU paMDita lAlana paNa temanI sAthe ja hatA. temanAM prathama darzana thatAM aneka janmanI sAdhanAthI paNa duprApya mUrtimaMta "guNabhaMDAra " yAne bhAsa karyo. are! mAtra bhAsa na thayo paNa bIje ja divase temanA keTalAka guNenA pratyakSa darzana thayA. hakIkata evI banI ke, temaNe lakhavA vagerenA kAma mATe eka nekara rAkhela. te hamezAM jyAM jAya tyAM sAthe rahe ane sarasAmAna sAcavate. te mANasa Agale divase temanI peTImAMthI rUpIA 65) kADhI chumaMtara thaI gaye. pUjya bApujI (paM. lAlana)nAM maNibahena nAme eka suzikSita brAhmaNa jJAtinAM dharmabahena hatAM. teo jyAre temanI sAthe rahetAM tyAre khajAnacInuM kAma karatAM. temaNe kaMI kAraNasara pisAnuM pAkITa jotAM rUA. 65) na maLe. temaNe bApujIne pUchayuM ke bhAI ! pisA kADhayA che ? temaNe nA kahetAM pharI AghIpAchI cokasAIthI tapAsa karatAM paNa paisA na maLyA. Agale divase te mANase peTInI cAvI lIdhI hatI. teNe peTI baMdha karI cAvI ApyA pachI keIe peTI ughADI na hatI ane te cAvI ApI gayA pachI hajI sudhI pAchA AvyuM na hatuM. eTale teNe ja rUpIA kADhayA che ema samajAyuM. tyAre maNibahene gusse thaI bApujIne Thapako Ape ke, bhAI! tame tene vizvAse rahI Thekare khAo che, tyAre Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [77]. bApujIne te mANasa para gusse na AvatAM ulaTAnuM teo maNibahenane kahevA lAgyA ke bahena! tenA para gusse na thAo. te bicArAne 65 rUpIAnI jarUra haze. mArI pAse mAgata te huM tene 5 ke 10 rUpIA Apata. jarUrIAta jeTalA nahi ApuM ema samajI te laI gaye. zaramane lIdhe te pAcho Avyo nathI. te bahena tenA para gusse na thAo paNa dayA kare. A belatI vakhate temanA mukhAraviMda para jANe sahRdayatA, kSamA, udAratA ane karUNatA tarI rahyAM hatAM. e joI mAruM dila temane namyuM. eka te pU. gAMdhIjI ane bIjA aneka dezanetAonAM darzana ane vANIne lAbha maLela. vaLI uparokta rIte pUjya bApujInA kSamAdi guNenA darzanathI mArA dile jaMgama tIrthayAtrA karyAne saMteSa anubhavyo. bAda huM, jIvIbAI ane mANekabahena pAlItANanI yAtrA karI maDhaDA AvyAM. tyAM AzramanuM sevAmaya vAtAvaraNa joI huM tyAM ja rahI gaI. AthI pUjya bApujIne sahavAsa khUba thA. teo vRddha heva chatAM yogAbhyAsIone gAbhyAsa karAvatA. tame nAma rUpa" nathI paNa tame te cetanyavata AtmA che e eTalI sarasa rIte samajAvatA ke jANe pratyakSa citanyamaya AtmA dekhADatA na hoya! e bhAsa thate. pApa, dukha ane deSa e traNane pU. bApujI kaI divasa mana, vacana ane kAyAthI spardho paNa nathI. e zabdane uracAra paNa teo potAnI jIbhathI nahi karatA. huM kutuhalavRttithI keI vakhata kahetI ke bApujI zabdoe zuM thAya? Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 78 ] tyAre kahetA ke dIkarA kuvAsanA ane vicAramAMthI tene janma che eTale mAre e traNe aspRzya che. teA tene belI huM mArI jIbha zA mATe abhaDAvuM? " sArUM te mArUM" e sUtra temanA jIvanamAM vaNAyelu' hAtAM pAte jabarA vidvAna chatAM ane jaina, jainetara sAhi. tyanu jabbara vAcana heAvA chatAM koIpaNu saMta sAdhu maLyA te temanI pAse jijJAsubhAve jatA, namrabhAve temane sAMbhaLatA ane sAra lAge te sadharatA. sAmA temanI pAsethI kai levA mAge teA udAra dile ApatA. ane kahetA ke "ame te dukAnadAra chIe. meATA vepArI pAsethI paNa laie. temaja dukAnadArImAM khapatI cIja kAI nAnA mANasa pAsethI paNa maMLatI hAya tA kharIDhI laie. mahAvIrAdi amArA mATA vepArI. teo pAsethI jathAmadha mAla laIe. tyAga, vairAgyanA upAsaka kAipaNu gaccha, mata ke saMpradAyanA saMta sAdhuenI pAsethI khapatI cIja dekhAya teA laie. ane temane joitI cIja ApIe paNa kharA. saM. 1992 nI sAlamAM teo kADAyamAM traNeka mAsa rahyA hatA tyAre sthAnakavAsI ATha koTI nAnI pakSanA pUjazrI ( AcAya ) vagere sAdhue padhAryAM hatA. e saMpradAyanuM * mArUM te sArUM evuM maMtavya hAya ema chatAM pUjya bApujI temanI pAse rAja jatA jJAna. carcA karatA eTaluM ja nahi paNa teo paNa javA lAgyA. eTale ame kahyuM ke jAe che ? tyAre temaNe kahyuM dIkarA < mAMDavI jatAM tyAM Apa tyAM zA mATe AlAdapi hita' " Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 74 ] grAhyAma" e sUtrAnusAra e saMpradAyamAMthI paNa mane kaMIka jANavAnuM maLe ane temanI kaMI sevA ane vicAra vinaya karatAM kaMI lAbha thavAne heya te te paNa paricaya kayethI bane. eTalA mATe jAuM chuM. kAMI paNa javAthI tArA bApujI nAnA nathI ja thavAnA samajI? A temanI nirAbhimAnatA, guNadaSTi ane bALa sulabha saraLatA joI temanA prati bhaktithI mAthuM namyuM. teo kahetA ke matAgrahI leke bhale AkSepa kare ke lAlana ghaDIkamAM rAmavijayanA bhakta banI gayA ke terApaMthI agara nAnI pakSanA bhakta banyA. paNa huM to mahAvIrano bhakta chuM ane chellA zvAsasudhI rahevAne. ane keIpaNa vADA baMdhImAM na pUrAvA nakkI karyuM che ke -"pakSapAte name re, na he kapilAdiSa; yuktimada vacanaM yasya tasya kArya parigraha." e emane sarvadharma pratine samabhAva ane Adara hate. tethI teo jenI ke jainetara saMpradAyanA keIpaNa prarvatakene paricaya karatA. temAM je sAruM dekhAya te pote saMgharatA ane mahAvIranA satyamArganuM temanI pAse nirUpaNa karI teonI sevA karatA. eja daSTithI temaNe yuropa, amerikA, jaI ane kene jaina dhamI banAvyA, anekene dArU mAMsa choDAvI zAkAhArI karyA, anekene mahAvIranA siddhAMta prati sanmAna dharAvatA karyA ane keTalAka mitrone to bAra vratadhArI zrAvaka paNa banAvyA. aya nijaH paro vetti, gaNanA laghu cetasAm / udAra caritAnaM tu, vasudhaiva kuTuMbakam / / Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [201 A temanA prANamAM vaseluM hatuM eTale emane kAi parAyuM hatuM ja nahi. mAnava mAtra para te eka sarakhI mamatA ane vAtsalya rAkhatA. AtmApAsanA e emanA jIvanamatra hatA. eTale te kAivAra ceAgAbhyAsathI tA koivAra sAmAyikathI thatI ja hAya ane e upAsanAthI pramAda ane vineda temaNe siddha karyo hatAM. pramAdathI pAte sadA AnadI rahetA ane vinAdathI bIjAne AnaMda pamADatA. TukAmAM kahuM tA-- f kAlana eTale mUrtimaMta AnaMda guSTi. prasAdabhAva. 195 ,, ... # "" pAnamAI. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahAyakA pUjyazrI mAlazIbhAjarAjanAM parivAra taraphathI 450 narazI umarazI 25 sva. umarazI mAlazI 25 zIvajI umarathI che. 300 viduSI mhenajI pAnamAI ThAkarazI hastaka AvelI rakamA 125 svastika InDasTrIvALI bhAIthI mUlAMda premajI 20 mhenajI mIThAkhAi murajI bhAI devarAja kalyANajI 25 51 . devakuMvara 25 kakubhAI ThAkarazI 29 10 pAnamAI ThAko bhAI rAmajI TokarI zrI pAnamAi meghajI 5 maNimAI 5 ANaMdajI muLajI 106 sumaticaMdra ziD 50 sudhAkara zIvajI malADa kADAya muMbaI ama 99 sarjaka bhAvanagara Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanagara muMbaI ghATake para [2] 25 sau. sulakSaNA zIvajI 10 sau. lakSmIbAI sudhAkara 10 sa. dhanAvatI vIrendrakumAra 10 sau. vijyA hemaMtakumAra 10 sau. latA udrakumAra 11 zA. ratanazI lAlajI , 25 bhAI ANaMdajI bhIMazI 15 sau caMdanabAI kuMvarajI 10 ku. umarabAI jetazI 10 lamIbaI varajAMga 10 jeThIbAI maNazI 25 naM. caMcalabAI TI. jI. zAha 25 zeTha jIvanalAla motIcaMda 25 zeTha ratanazI jeThAbhAI 25 zeTha premacaMda mahAsukharAma 101 zeTha bhANajI devajI 51 zrI khImajI ghelAbhAI 25 zrI jekabhAI devaNAdha - 20 zeTha bhoLAbhAI jesaMgabhAI dalAla 51 zeTha mANekacaMda pipaTalAla bIdaDA kAMdIvalI ghATakepara muMbaI coravADa sAMgalI amadAvAda muMbaI thAnagaDha Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 zeTha narazI nAgazInI ku. muMbaI 100 zeTha kalyANajI dhanajI - 125 zA. devazI kacarAbhAI amalanera 100 zA. pAsubhAI zIvajI 100 zA, vAlajI arajaNa , bhepAla 100 gaM. rANabAI mANekajI kalyANajI (mahetAjI) pArelA * 5 zA. kalyANajI jeThAbhAI paTela - cepaDA 50 zA. vasanajI goviMdajI * saMvala 50 zA. revacaMda tulajArAma nIpANI 100 zeTha devacaMda chaganalAla raya zA. nemacaMda jeThIrAma 101 sI. emadevI melArAma zuda - gA (paMjAba) 100 zrImatI rAjakumArI haMsarAja dehalI 50 haMsarAjanAM mAtAjI 25 pro. ena. ena. sarIna amRtasara (paMjAba) 100 jugalakizora maherA muMbaI 25 zrI rAmacaMdra kinnarA 150 zrImatI vRja mehanI sarIna dahelI 25 zrI devarAja bhAmarI jabalapura 100 zrImati kRSNa AphatAbarIyA AgrA dehalI Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 84 ] 50 zrImatI nirmala arerA 21 bhAi sAjapAra kezavajI 25 zrImatI kRSNA mahetA 50 mIsIsa nakulasena 100 DA. kRSNA dara 25 zrIbhutI vidhAvatI sAmyata 200 zrI pI. ke. dara 25 zrImatI sItA dara 25 zrImatI sumitrA hArIlAla 30 zrI paramAna maherA 50 prA. melArAma zuda 50 sau. sAvitrI gurUmukhasIMga dehalI pAlItANA nyu dahelI 29 veleAra nyu helI AsAma daherAduna nyu dahelI muMbai mAgA (5 jAma) dahelI Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA ' ' 101 - "paSTa | viSaya ' thaka zAnapapAsA 1 | samayane saMdeza . * 78 hasatuM puSpa mahAmAM lAlana niketana 8 lAlana gAtrane ujajavaLa : mahAtmAjI para nA prema ItihAsa abhinaMdana ane thelI jIvananuM ghaDatara samarpaNa vaMzAvaLI tathA parivAra 21 | yuvaka saMdha taraphathI sanmAna vakatava kaLA samAraMbha saMta samAgama * | mAnava gItA paradezagamana | sAmAyikanA prayoga : 15 aba mohe tAre kara AtmAvadha 111 kacchamAM dharma uaota . 46 dhama zikSaNa gAbhyAsa terApaMthIne AkSepa 127 be graMtharatna paMDIta lalananI viziSTatA 128 guNonuM bahumAna avasara bera bera nahi Ave 188 muMbainI tAMbara jaina Atmazaktine AvirbhAva 140 dhanpharansa . lAlana puSpavATikA 145 dakSiNa mahArASTranA paziva 68 | patijInI daSTi. 15 saSAma 76 ] para badhI 150 115 62 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya mRtyu marI gayu` re lAla paMDitajInI pratibhA jIvana prasaMge mAlA sadgata zrI lAlana sAhebanu caritra jIvana prasa MgeA mATe vijJapti zrI velajI ThAkarazI munizrI padmavijayajI zrI velajI meghajI zrI paramAnaMda kApaDIyA keTalAka samAcAra ane naiSi paMDita . lAlana sanmAna samAraza suzIla zeTha bhALAbhAi jesa gabhAi lAla muni zubhavijaya zrI pAsubhAi zIvajI paMDita aNu dRjI devazI zrI amulakha saraiyA zrI caturabhAI pItAMbara sAdhvIjI temazrIjI zrI bAlacaMda hIrA'da zrI chaganalAla karazanadAsa zrI abhayacaMda bhagavAnadAsa [ 86 ] pRSTha viSaya 168 | paMDita jayaMtilAla jAdavajI 175 zrI premajI ukeDA 175 zrI ravajI kherAja hena zrI devakAbApa 175 176 178 180 181 188 munizrI kalyANuM cha 189 192 210 zrI narazI vIsanajI 238 paDita lAlaca'da bhagavAnadAsa 239 zrI dulabhajI khetANI 241 242 zrI pepaTalAla maganalAla mhena zrI mIDrAmhena murajI 245 249 puSTa 232 235 mhenajI rANubhAI hIrajI zrI khImajI ghelAbhAI zrI devajI dAmajI kheAnA zrI vacaMdra tulajArAma zrI kSamAnaMdajI zrI umarazI mAlazI 236 237 zrI sunIlAla vadhu mAna para zrI mAhanalAla dIpa'nlR cAkasI 256 21 266 269 201 277 285 286 293 zrI acchAmAbA zrI caMdanamanna nAgarI 213 214 216 218 222 303 paMDitajI sukhalAlajI 223 zrI dulerAya kArANI 224 zrI talAla cAMpazI 225 zrI jAdavajI narabherAma 228 | sau. saralAbDena sumaticaMdra 311 230 zrI satabAlajI 307 313 307 31 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [7] viSaya pRSTa | viSaya . praSTa zrI prANajIvana haragoviMda sau. acaratabahena dozI 333 dasa gAthA 14 zrI ratIlAla dIpacaMda dezAI 734 zrI aMbAlAla purANI 319 DAbhAIlAla ema. bAvIzI 339 zeTha mANekacaMda popaTalAla 322 pU. svAmI mAdhavatIrthajI 342 zrI lAlajI bhAyA pU. A. bha. zrI nema 347 zrI nemacaMda jeThIrAma sAgarajI 32 348 zrI kAkubhAI nArasIga svAmI re pU. zrI advaitAnaMda 351 zrI sojapArabhAi kezavajI 353 pU.Abha. zrI rsamudravijayajI zrI zAmajI bhAIcaMda mAstara 57 zrI prabhudAsa (baMsI) trI phatehacaMda jhaverabhAI 361 pU. sAdhvIjI saddaguNAzrI 330 : pU. zrI kamadavijayajI ma. 367 pU. sAdhvIjI kIrtilatAzrIjI 332pU zrI ujajavalakumArI 370 TAiTala pejathI pRSTa 88 sudhI bhAvanagara samAcAra presamAM zrI jayaMtIlAla morArajI mahetAe chApyAM. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tahamArA gharamAM nIcenAM pustake che? zAha zivajIbhAI devasiMhanAM lakhelAM ane jelAM pustake ja jIvana-bAga ja paramAgI paramAnaMda svAmIe vega mArga zA mATe pasaMda karyo? jIvana jaMgala jevuM nahiM paNa bAga jevuM kema banAvavuM? ane saMsAramAM svarga kema utAravuM ? hIM. rU. 2-7 dIkSA kumArI bhAga 1-2 zrI zAsana devIne pravAsa dIkSAnA umedavAra mATe || jene mATe upayogI kIM. rUA. 2--0 bhAga 1 ThIM. rU. 3-0-0 bhAga 2 '' ThIM. rUA. 2-0-0 cAle gAIe * * kAvya kamAvalI ke * kalyANanI kucI * * kacchI kAvyAmRta * * piMDacerInI parAga 4 ziva-sadana graMthamAlA kAryAlaya maDhaDA (saurASTra) Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI paMDita lAlane Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ preraka ane sahAyaka zrI visanajI jetazI Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita lAlana zanapipAsA jJAnanI pipAsA jAge che tyAre bALaka ke vaDha, jI ke purUSa badhA jJAna meLavavA utsuka hoya che. game tyAMthI, game tevA duHkha sahana karIne, peTane bhADuM ApavA je maLe te khAIne ane ujAgara karavA paDe te karIne paNa ' jJAna meLavavA tatpara bane che. jJAna meLavavAnI bhAvanA jAgavI e pUrva puNayano udaya athavA pUrva janmamAM adhUrI rahelI jJAnanI ArAdhanA mATe talasATa hoya che. jJAna e jIvananuM amRta che ane samyaga jJAna dvArA mokSa mArga meLavavAnA prayane karavA e jIvananuM dhyeya che. bAra tera varSane eka kumAra prAta:kALe uSAnA kiraNa hajI te DhaMkAyelAM hoya che ane gRhiNIo prAtaH kriyA zarU kare te pahelAM jAgRta thaI namaskAra mahAmaMtranuM dhyAna karI dhArmika sUtro kaMThe kare che ane tenA rahasyanuM amRtapAna kare che. zaucAdithI paravArI snAna karI prabhu-pUjana mATe jAya che ane navakArazI karI DuM dudha pI pharI zALAnA Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 2 ) paMDita bhAlana pATha taiyAra kare che. vahelA jamI paravArI zALAe jAya che. zALAnuM A bALakanuM vartana eka saMskArI bALakane zebhe tevuM hoya che. te pitAnA zikSakane namaskAra kare che. vidyArthI mitrane te mAnIte che. lagabhaga pahele naMbara ja rahe che. pAke tene kaThe hoya che. te kavitA bele che, ane tenuM guMjana AkhA vargamAM gAjI rahe che. te zAMta, vinayI, sevApriya ane abhyAsI che. tenI buddhiprabhA viziSTa prakAranI che. te zALAnuM ratna gaNAya che. zALAmAMthI AvIne te vahelA vahelA jamIne pitAnA priya pustakane laIne dUra dUra cAlyA jAya che. ane rAtre suvAnA samaye te AvIne zayana kare che. 75-80 varSa pahelAM muMbaI AjanA jevI gIca nahatI. rastAo paNa TrAme-base, moTara ane TekasIothI bharyA nahotA. TrAmo ane basamAM besavA mATe yuvAna, vRddho ane babe-traNa traNa bALakane laIne deDI jatI strIonI laMgAra nahatI. mAtra gheDA gADInA dAbaDAonA avAje sivAya bahu avAje paNa nahatA. Aje te rAta-divasa muMbaIthI thANA sudhI ane Ama berIvalIthI paNa dUra dUra sudhI lekenI DAdoDa rahe che. Aje muMbaI evuM te jAkajamALa lAge che ke prakAzane dhodha muMbaI upara chavAI na rahyo hoya. 75-80 varSa pahelAM kaI kaI mukhya mukhya sthAne vIjaLInA dIvA hatA. ApaNe caritranAyaka jJAna pipAsu e ke dUra dUrathI pitAnA gherathI copaDIonA kaDA Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnapipAsA laIne masajada baMdaranA pula sudhI AvIne eka jAhera rastAnA zAMta prakAza pADatA myunIsIpAlITInA dIvA pAse besIne kalAka sudhI vAMcavAmAM tallIna banI jate. AsapAsanI duniyA tathA deDA deDa ke pAsenA strIpuruSonA vAda vivAda tenA jevA ke sAMbhaLavAmAM AvatA nahi ane jANe bALapaNamAM sAmAyikane yoga mAMDayo hoya tema be-traNa ghaDI eka citta vAMcIne te niyama pramANe ghera jate ane rastAmAM paNa vAMcananuM ciMtana cAlu rahetuM. - niyamita AvanAra ane vAMcanamAM tallIna thanAra kumAra badhAne e te priya thaI paDa hatuM ke koi kAraNavaza je te na AvI zakate te badhA tene mATe ciMtA karatA. are jAhera salAmatInA cekIdAra sIpAIo paNa tene mATe bhAre hamadardI dAkhavatA ane A badhAmAMthI ApaNe kumAra mAnavapremanA maMtra zIkhate ane dharmanI jota jagamagatI rAkhavA dharma satra-maMtra ane siddhAMte jIvanamAM jaDI levA prayatna karate. eka na sIpAI pharato pharato pUla upara AvI caDyo. ApaNA caritranAyaka kumArane vAMcavAmAM lIna thayela joI ja rahyo. pAse AvIne pUchayuM. bhAI ! tuM kayAM rahe che?" jI! huM lAlavADI rahuM chuM." tuM tyAMthI cAlIne Ave che bhAI !" Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita lAlana "jI, huM cAlIne AvuM chuM ane cAlIne ja jAuM chuM." tArA mAtA pitA nathI bhAI!' "jI! mAre mAtA pitA che!' zuM tame garIba che !' jI nA! mane vAMcanane zAkha che tethI hamezAM vAMcana mATe ahIM AvuM chuM ane zAMtithI vAMcana karUM chuM.' bhAI! tuM bIte nahiM. meMDuM thaI jAya te huM tane mUkavA AvIza huM ATalAmAM ja chuM. cha! huM Darate nathI. game tyAre ghera jaI zakuM chuM." ke vinaya! kevI saumyatA! kevI jJAna pipAsA ! kevI nIDaratA! A rIte divase gayA, mahinAe gayA ane varSe gayA. A rIte aMgrejI sAta- meTrika sudhIno abhyAsa karyo. ApaNA hiMdanA dAdA, savarAjyanA karNadhAra, dezanAyaka zrI dAdAbhAI navarojajI paNa myunIsIpAlITInA phAnasa bhayA hatA ane e dezanA dAdA banyA. ApaNA caritranAyaka paNa varSo sudhI myunIsIpAlITIne phAnase bhaNyA ane dharmanA dIpaka adhyAtmapremI ane prasiddha vaktA banyA. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hasatu puSpa [ 2] 1857 nI sAla hatI. hiM para parAdhInatAnI kheDI jaDAI hatI. hindI lazkarAmAM bhAre asASa hatA. paMjAkha, yupI, jhAMsI ane baMgALamAM badhe aMgrejI saltanata ane geArA lazkara sAme maLavA jAgyA hatA. khAvAsAdhuo dvArA rATIneA saMdeza gAmegAma paheAMcyA hatA. ane baLavAnA divasa pazu nakI thaI cUkayA hatA. e khaLavAnI havA bhAratane khUNe khUNe pahoMcI hatI ane e krAMtinI jvALA bhabhUkI uThavAnA nagArA vAgI gayAM hatAM. e ja jagaprasiddha maLavAnA divaseAmAM bhAratanA eka nAnakaDA khUNe kacchanA mAMDavI gAmamAM eka jaina kuTuMbamAM zrI kapuracaMdabhAIne tyAM eka bALakanA janma thayA. mAtA pitA bALaka putranA janmathI khUba rAjI thayA. A bALakamAM eka viziSTatA hatI. badhAM bALako janmatAM raDe che ane mAtA tene dhavarAvavA lye che ane tene zAMta kare che. A bALaka janmatA hasatA hatA ane tenA hasatA caherA joine mAtAnA harSanA pAra nahAtA. A mArA lAla AjathI hase che, te hajArAne hasAvaze, ane hajArAnA priya manaze, Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) paMDita lAlane pitAe jozI pAse janmAkSara karAvyA, joSIe bhaviSya bhAkhyuM ke A bALaka sAdhu jevuM pavitra jIvana gALaze, mahAna vakatA thaze. paradezane pravAsa kheDazeH lAkhe mAnavIne mArgadarzaka banaze. priyabhASI ane parama nehI thaze. vizvapremane saMdeza vAhaka banaze. adhyAtmajJAnI ane mahAna ciMtaka banaze. paNa dhanane joga nathI. dhanane te te tyAga karaze ane dhananA DhagalAne te mATI, samAna mAnaze, dhanavAne tenA bhakta banaze. A vAtathI pitAne gheDa AnaMda thaye. paNa dhananA tyAganI vAtathI DuM duHkha thayuM ke jagatamAM lakSamInI belabelA che. pisA vinAne nara nImANe gaNAya che. pisA e Aje te bhUSaNa gaNAya che ane paise ja jagatamAM sarvava che tyAre A bALaka paisAne tyAga karaze te tenA jIvananuM zuM thaze ! pitA pUracaMda kayAM jANatA hatA ke A bALaka sarasvatIne mahAna upAsaka thaze ane zAstrone abhyAsI thaIne jIvananuM darzana meLavaze. lImI te hAthane mela che. ane e te caMcaLa che. samyajJAna e ja jIvananA kalyANa mATe mahA lakSamI samAna che. jJAnalakSamI sarvazreSTha che ema mAnI jJAna meLavaze ane hajArene e jJAnanuM dAna ApI ghara gharamAM jJAnanA dIvaDA pragaTAvaze. | bALakanuM nAma phattehacaMda rAkhavAmAM AvyuM ane te keTaluM sUcaka, arthadarzaka ane maMgaLamaya banyuM te te e bALakanA kamika vikAsa ane jIvananI aMtima ghaDI Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hasatuM puSpa sudhI jJAna, dhyAna, ciMtana ane mastImAM kevA talIna rahA te uparathI ApaNe jANIzuM. bALaka phattehacaMda kharekhara hasatuM puchyuM hatuM. jyAre juo tyAre te hasato ja heya. rovAnuM tenA svapnamAM paNa nahotuM. mAtA ane sagA saMbaMdhI te Azcarya pAmatA ke A bALaka kaI bhUlo bhaTaka yogazaSTa devane jIva haze je adhUrI sAdhanA pUrI karavA mAnavadeha dhAraNa karI bhArata bhUmimAM utarI Ape che. ane teNe jaina kuTuMbamAM avatAra lIdhe che. caMdranI kaLAnI jema kacchanI dhIMgI dharAnA annapANuM laIne bALaka phattehacaMda dina pratidina vadhavA lAgyA. pitA kapUracaMdane jAmanagara AvavAnuM thayuM ne phatehacaMde jAmanagara, saurASTranuM pANI pIdhuM ane saurASTranA saMskAre jIvanamAM vaNI lIdhA. janma kacchamAM thayo hato. paNa jAmanagaramAM bALapaNanuM ghaDatara thayuM temaja nAnapaNanA saMskAre jAmanagaramAM draDha thayA tethI phatehacaMda jAmanagarane paNa janmabhUmi saMskArabhUmi mAnatA. temanA kuTuMbIjane jAmanagaramAM ghaNA hatA ane phatehacaMda e kuTuMbIjane vacce rahIne saurASTranI saMskAritA, madhuratA, jijJAsAvRtti ane mahatvAkAMkSA maeNLavI kizora thayA. pitAne kAma dhaMdhA mATe muMbaI AvavAnuM thayuM ane phatehacaMde kizora avasthA muMbaImAM pasAra karI. ahIM Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 8 ) paMDita lAlana muMbaImAM meTrika sudhI abhyAsa karyo. dhArmika zikSaNa meLavyuM. jJAna pipAsAnI tRpti mATe jyAMthI maLe tyAMthI pustake meLavIne ApaNe joI gayA tema roja gherathI cAlI AvIne myunIsIpAlITInA dIvAthI aneka pustakenuM avagAhana karyuM ane jaina dharmanA sUtro ane siddhAMtane abhyAsa karI temAM pravINatA meLavI. kumAra phatehacaMdane te pustakane e gajabane zokha hatuM ke sanehI mitronI sahAyatAthI ke pitA pAsethI nAstA mATe maLate pise paisA bacAvIne sArA kapaDAM zIvarAvavAnA hoya tyAre temAM karakasara karIne ke zALAnA InAmamAMthI saMskAra vardhaka suMdara jIvana caritre tathA bAdhaka pustaka laIne pitAnI jJAna pipAsA tRpta karatA ane jJAnane prakAza meLavatA. phatehacaMdanA jIvanamAM triveNIsaMgama jovA maLe che. temanI janmabhUmi kaccha, saMskArabhUmi jAmanagara ane adhyayanabhUmi muMbaI, A rIte traNe bhUminA viziSTa saMskAro laIne phatehagaMdanuM jIvana ghaDatara thayuM. janmabhUmi kacchanI sAhasikatA ane hiMmata, saMskArabhUmi jAmanagara, saurASTranI jijJAsA ane mahattvAkAMkSA ane mohamayI muMbaInI vizALatA tathA mAnavaprema meLavI ApaNA cazvinAyaka mahAna paMDita thayA, e hamezAM hasatuM puSpa samA ja rahyA, Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAlanagetrane ujajavaLa itihAsa " [3]. ApaNA caritranAyaka phatehacaMdabhAInuM gotra lAlanagotra hatuM. A lAlanagetrane ItihAsa ghaNe ujajavaLa che. vikrama saMvata 713 mAM jhAlora nagaramAM senagIrA seDhAvaMzanA kAnhaDade nAmanA selaMkI rAjapUta rAjya karatA hatA. ahIM zrI svAti AcArya padhAryA. temaNe upadeza ApI rAjA kAnhaDade tathA tenA putra rAyadhanane zrAvaka karyA. temaNe jhAleramAM zrI caMdraprabhasvAmInuM jinamaMdira baMdhAvyuM. temanI prathamanI devI sacadevI kuLadevI hatI. tene pADAnuM balidAna ApavuM paDatuM te mATe gurU mahArAje te devIne samyakatva dhArI banAvI ane jIva vadhanuM balidAna baMdha karyuM. - vikrama saMvata 1173 mAM temanA vaMzamAM pArakaramAM AvelA pIluDA gAmamAM rAvajI nAme ThAkara thayA. temanI strI rUpAdevInI kukSIe lAlaNa tathA lakhadhIra nAmanA be putra thayA. lAlaNane zarIre koDha thaye. evAmAM aMcaLagacchAdhIza zrI jayasiMhasUri tyAM padhAryA. rAvajInA kArabhArI devazI Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 10 ) paMDita lAlane osavALa ane jaina hatA. temanI vinaMtithI AcAryazrIe bhAvamAM lAbha jANIne mahAkAlInuM ArAdhana karavA kahyuM ane tene rega dUra thaye. eTale lAlaNe pitAnA mAtA-pitA sahita vikrama saMvata 1229 mAM jainadharmane svIkAra karyo, pIluDAmAM AcAryazrInA upadezathI zAMtinAthanI derI baMdhAvI. pitAnA kAraja vakhate takarAra thavAthI lAlaNa pitAnI mAtA sAthe kacchamAM AvelA DeNa gAmamAM pitAne mosALa AvyA. mAmAne saMtAna na hovAthI saghaLe garAsa lAlaNane maLyo. pitAnI getradevIne sthApavAnA bhAvathI aThThamanI tapazcaryA karI ArAdhana karyuM. devI pitAnuM bhayaMkara rU5 mahiSanA Asana upara svAra karI pratyakSa thaI. lAlaNa jarA bhaya pAmyo ne traNa DagalAM pAchA haThyo. sevakane bhayabhIta thayela jANI pitAnuM bhayaMkara svarUpa saMhArIne zAMta-manahara rUpa dhAraNa karI kamalAsana sAthe lakSamIdevInuM svarUpa karyuM. lAlaNe rastuti karI. mAtAjIe varadAna mAgavA kahyuM. mAtAjI! Apa mArA vaMzanI kuLadevI thaje ane mArA vaMzajone sarva prakAranI saMpatti ApavAmAM sahAyatA karaje." he vatsa! tuM mArA bhayaMkara svarUpathI traNa DagalAM pAchaLa haTI gaye tethI huM tArA vaMzamAM trIjI peDhIe lahamIrUpe sahAya karIza. tArA vaMzajone huM tuSTamAna thaIza. A vaMzanI zAkhAe AMbAnA vRkSanI peThe vistAra pAmaze." Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAlanagAtrane ujavaLa itihAsa ( 11 ) A rIte lAlaNanA nAmathI lAlaNagAtra zarU thayuM. teozrI jayasiMhasUrinA upadezathI bAra vratadhArI zrAvaka banyA. A getranA vaMzaje muMdrA-navAnagara, aMjAra, nagarapArakara, bhuja, kaThArA, siddhapura (siMdha) jesalamera, mAMDavI, keDAya, rAdhanapura, keravADA, sArA, keTaDA, pIluDA Adi gAmomAM vase che. A lAlaNanA vaMzamAM nagarapArakaramAM thayelA velAjInA putra varajAMga tathA jesAjIe pAkhIne divase ATha pahorane pisaha karyo hate. te divase saMdhyAkALe lahamIdevI strInuM rUpa karIne tathA zvetavastra dhAraNa karIne tene ghera AvI tathA jesAjInI strIne kahyuM ke mane rAtavAso rahevAne sthAna Ape. jesAjInI strIe ghaNA AdaramAnapUrvaka teNInA paga dhoI gharamAM suMdara bIchAnuM pAtharI ApyuM ane temane moTAM gharanAM koI mahemAna hoya tema khUba sanmAna karyuM. pite bAjunA rUmamAM sutA. savAranA jesAjI ziha pArIne ghera AvyA. devapUjA ane gurUbhakti karI pAraNuM karavA besavAne samaya thaye tyAre tenI strIe kahyuM ke "ApaNe tyAM rAtre eka moTA gharanAM strI mahemAna AvyA che. te bAjunA rUmamAM sutA che paNa hajI uThyA nathI. te tene huM uThADIne pachI tamane pAraNuM karAvuM." jesAjIe kahyuM. "tene jaladI uThADIne prAta kriyA karAvI jamavA besADe." jesAjInA strI te oraDAmAM gayA te pathArI khAlI ane mahemAna kyAM gayA Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 12 ). paMDita lAlana haze, tenuM Azcarya thayuM. rAtrIe jesAjIne svapnamAM lakSamIdevIe kahyuM ke tArA puNyathI kheMcAIne huM AjathI tAre tyAM rahI chuM. tArI strIe mArUM ghaNuM sanmAna karyuM che. tyArathI jesAjInA gharamAM lakSamInI vRddhi thaI. jesAjIe gujarAtamAM AvI pATaNa, amadAvAda, khaMbhAta, viramagAma Adi gAmomAM temaja citaDa, nAgera, jodhapura, sirohI, nADalAI, jesalamera, bADamera, amarakeTa, pArakara, sAcoTa, bhinnamAla Adi nagaromAM saMghamAM khAMDa tathA tyAM tyAMnA sikakAonI lANa karI. ane amarakeTamAM zikharabaMdha jaina daherAsara baMdhAvyuM tathA caturvidha saMghanI ghaNI bhakti karI. teNe pIluDAmAM paNa jaina maMdira baMdhAvyuM ane "jese jagadAtAra" evuM birUda meLavyuM. A lAlaNa vaMzanA be mahArathIo zrI vardhamAna ane zrI paddhasihe jAmanagaramAM suprasiddha maMdira baMdhAvyuM. tathA zatruMjayane mATe saMgha kADhyo hate. ane tIrthabhakti tema ja saMghabhaktimAM aDhaLaka dravya kharacyuM hatuM, te ItihAsamAMthI jaina samAjanI sAhasikatA, vyApArI kuneha, dharmazraddhA tathA dAnazUratAnA darzana karIe. lAlana vaMzanI paMdaramI peDhIe kacchamAM sutharI pAse AvelA ArIkhANA gAmamAM vikrama saMvata 1630 nI lagabhagamAM amarasiMha nAme zreNI vasatA hatA. temanI vaijayaMtI nAmanI sarvaguNa saMpanna patnIe mahAbhAgyazALI putrane janma Ape. tenuM nAma vardhamAna rAkhavAmAM AvyuM. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAlanagetrano ujajavaLa itihAsa ( 17 ) thoDA samaya bAda teNIe bIjA putrane janma Ape. tenuM nAma paghasiMha rAkhavAmAM AvyuM, bannenA lagna bAda pitA amarasiMha vage gayA. eka divasa bane bhAIe pitAnA gharanA oTalA upara besIne dAtaNa karatA hatA. tevAmAM eka yogI AvyA ane bhejana mAgyuM. banne bhAIoe gIne khUba bhAvapUrvaka satkAra karyo. ghI mizrita uttama bhejana ApyuM. bane bhAIo snAna karI ghara daherAsaramAM pUjA karavA gayA eTalAmAM yogI pitAnuM eka tuMbaDuM lInA ADasaramAM uMce laTakAvI cAlyA gayA, - jinapUjana karIne AvyA tyAre gIne joyA nahi ane teo hamaNA Avaze tema jANI baMne bhAIo pitAne kAme lAgyA. divaso upara divasa javA lAgyA ane yogInA darzana durlabha thaI gayA, paNa yogInI pAsenuM tuMbaDuM te DelInI upara ADasaramAM laTakAveluM tene keIne khyAla nahi. eka rAtre tuMbaDAnI derI jIrNa thavAthI tUTI gaI ane tuMbaDuM nIce trAMbAnI kaDAImAM uDI paDayuM. tuMbaDAne rasa trAMbAnI kaDAImAM paDayo ane te suvarNamaya banI gaI. savAramAM baMne bhAIo uDIne Ave che te trAMbAnI kaDAI senAnI thayelI joI temaja tuMbaDuM tUTeluM paDeluM joyuM. temane yAda AvyuM ke cha mAsa pahelAM Avela Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 14 ) pati sAhAna ceAgI pAse tu'bahu' hatu' ane te tuMbaDu ahIM bhaTakAvI gayelA. temAM siddharasa haze. A prasaMgathI temene dhamaprabhAvanAnA bhAva jAgyA teo tyAMthI bhadrAvatInagarImAM AvI vasyA. bhadrAvatI kacchanu` mATu' aMdara hatuM. ahIM ane bhAIoe vyApAra zarU karyAM. pasiha peAtAnA bhAi vardhamAnabhAinI anumatithI anAja AdinA mAla vahANumAM bharI cIna tarapha ravAnA thayA. bhadrAvatImAM vardhamAna zAhe malakhAra Aphri dezA sAthe kariyANAnA vyApAra zaru karyAM. padmasiMhe cInamAM vyApArIo sAthe maitrI sAdhI ane cInI mitra sAthe tyAMthI rezama Adi bharIne lAnce ane cInI mitrane mahemAna tarIke rAkhyA. cInI mitra ane bhAIonI pramANikatA tathA AtithyabhAvanA joIne cInathI peAtAnA mAla mAkalavA nirdhAra karyo. A rIte lAkhA rUpIAnA mAla cInathI AvavA lAgyA. ane bhAIo pAse aDhaLaka DhAlata thaI gaI. evAmAM acaLagacchAdhIza zrI kalyANasAgarasUri bhadrAvatImAM padhAryAM. AcAryazrInuM apUrva svAgata karyuM. AcAya zrIe tIrthAdhirAja zatruMjayanA mahAtmyanA upadeza karyAM. ane bhAIone zatruMjaya tIrthanA saMgha kADhavAnI bhAvanA jAgI. AcAryazrIe sadha mATe AjJA ApI. sArA muhUte vadhamAna zAhanA putra vIrapAla, vRjapAla tathA bhAramala Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAlagetrane ujajavaLa itihAsa tathA jagaDu ane paddhasiMha zAhanA putra zrIpALa, kurapALa tathA raNamale maLIne saMgha mATenI badhI taiyArI karI navAnagara baMdare AvyA. navAnagaranA rAjA zrI jasa vatasiMhajIne senAmahAranA thALanuM bheTazuM thayuM. rAjAe rakSaNa mATe 100 subhaTe ApyA. mahArAjAe temane saMghamAMthI pAchA AvI navAnagaramAM nivAsa karavA AmaMtraNa ApyuM ane aradhI jagAta levA jaNAvyuM A sathe navAnagarathI prayANa karyuM tyAre nIce mujaba sAmagrI hatI. 500 ratha, 700 gADAM, 900 gheDA, 9 hAthI, 150 taMbu kheDanArA, 500 UMTa, 1000 khaccara, 200 rAIyA 200 sAdhuo, 300 sAdhvIo, tathA lagabhaga paMdara hajAra strI-purUSa hatA. - girirAjanI yAtrA khUba AnaMdapUrvaka karI. AcAryazrInA maMgaLa haste tIrthamALa paherI, khUba mahensa karyA. paMdara divasa sudhI girirAjanI yAtrAne lAbha lIdhe. tyAMthI saMgha sahita navAnagara AvyA. mahArAjAe ADaMbara pUrvaka sAmayuM karyuM. baMne bhAIoe 5000 sonAmaherane thALa mahArAjAne bheTa dharyo. teoe navAnagaramAM nivAsa karyo. ahIM vyApAra khUba vadhe. mahArAjA sAthenI prItimAM khUba vRddhi thaI. pasiMhanI patnI kamalAdevI ghaNI ja buddhimAna hatI temaNe pitAnA jeTha vardhamAna zAha tathA pitAnA svAmI Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) paMDita lAlana paghasiMhane vinaMti karI ke lakamIne svabhAva caMcaLa che. buddhimAnee tene upayoga kare jaIe. AthI baMnenI bhAvanAe vizeSa jAgRta thaI. navAnagaramAM eka vizALa jinamaMdira baMdhAvavA niradhAra karyo. saMvata 1668 nA zrAvaNa suda pAMcamane divase mahesavapUrvaka jinamaMdiranuM khAtamuhUrta karyuM. cha mANaso kAme lagADayo. vardhamAna zAhanI strI navaraMga devI tathA pasiMhanI strI kamaLAdevI vAraMvAra kArIgarone vastro, dravya tathA vAsaNenA InAma ApIne utsAhita karatI hatI. AcAryazrI kalyANasAgarasUrinA maMgaLa hasate 500 pratimAonI aMjanazalAkA karAvI. saM. 1676 nA vaizAkha zuda 3 budhavAre pratiSThA karI. - A uparAMta zatrujaya moDapara tathA chIkArImAM jinamaMdira baMdhAvI pratiSThA karAvI. A uparAMta vardhamAna zAhe nava hajAra mudrika kharacIne risTa ratnanI zrI neminAtha prabhunI pratimA karAvI. pasiMha zAhe nava hajAra mudrikA kharacIne mANeka ratnanI zrI vAsupUjya svAmInI pratimA bharAvI. vardhamAna zAhanI strI navaraMga devIe daza hajAra mudrikA kharacIne zrI pArzvanAthajInI nalamanI pratimA bharAvI. tathA kamalAdevIe daza hajAra mudrikA kharacIne nIlamanI zrI mahinAtha prabhunI pratimA bharAvI. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAlanagAtrane ujavaLa itihAsa ( 17 ) navAnagaramAM mahArAjAne khajAnacI haDamata Thakakara luhANe hate. tene A bhAIonI IrSyA thaI. rAjyane 9000 senAmaheranI jarUra paDI, Thakkara mahArAjAne samajAvI A bhAIo upara ciThThI lakhAvI temAM be mIMDA vadhArI dIdhA. banne bhAIrAjAnI cIkI joI cakita thaI gayA. A uparAMta A banne bhAIoe siddhacaka ArAdhanA karyuM, jJAnapaMcamInAM ta5nuM udyApana karyuM, Agama graMthane lakhAvyA. pitAnA sAdhama bhAIonA uddhAra arthe AcAryazrI ka9yANasAgara sUrIzvaranA upadezathI sAta lAkha mudrikA kharacI temaja giranAranA maMdirano uddhAra karAvyuM. temaja zatruMjaya tIrthamAM vijArepaNa karyuM; tAraMgAmAM zrI ajItanAtha bhAgavAnanA maMdirano jIrNoddhAra karAvyo. Abu uparanA maMdirane jIrNoddhAra karAze. temaja sametazikharanI yAtrA karI ane tIrthabhUmionI yAtrA karI lAkhe mudrikAo kharacI jIvana saphaLa karI gayA. ' lAlanagetramAM AvA parAkramI, zUrA, sAhasIka, dAnavIra tathA dharmaniSTha baDabhAgI bhAgyazALIo thaI gayA che, teja gotramAM ApaNA phatecaMdabhAI A gauravazALI suprasIddha gotrane vArase meLavI adhyAtmapremI, nijAnaMdI, sadaguNAnurAgI vizvabaMdhutvanI bhAvanAzALI tathA prasiddha vaktA ane sevAbhAvI thaI gayA. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvananuM ghaDatara [4] pitA muMbaI AvyA. phatecaMdanI abhyAsanI tAlAvelI kevI hatI te ApaNe joI gayA. kamanasIbe te meTrIkamAM nApAsa thayA paNa tethI nirAza na thayA.' have zALAne tIlAMjalI ApI paNa jJAnanI upAsanA te vizeSa prakAre cAlu rahI. navanavA dharma-tatvajJAna sAhityanA pustako paNa teo pUba vAMcavA lAgyA. adhyAtma ane yoganA pustakane temane evuM te zokha hatuM ke temaNe nAnI umaramAM vegane sAro abhyAsa karyo. temanI buddhi evI te tejasvI hatI ke te kAnA ko kaMThastha karI letA ane pustaka pAchuM ApI detA. saMskRta-prAkRtanuM jJAna te hatuM. aMgrejI bhASAnuM jJAna paNa temaNe khUba meLaLyuM ane nenomeTrIka hovA chatAM grejayueTa jevuM suMdara aMgrejI teo belI zaktA hatA. temanI samajAvavAnI zakti ghaNI ja suMdara hatI. te nAnI umarathI Tayuzana ApatA hatA. ane temane zikSaNane khUba zokha hate. phatecaMdabhAInA lagna zrI jeThAbhAI haMsarAjanI putrI meMghIbAI sAthe thayAM. ane te lAlavADImAM eka rUma bhADe rAkhI rahevA lAgyA, dhArmika zikSaka tarIke jIvana zarU karyuM. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvananuM ghaDatara Tayuzana paNa ApavA lAgyA. mahinAne kharca A rIte kamAi letA ane temAM Anada mAnatA. pitAnI IcchA te hatI ke te vyApArI thAya, saTTAbajAramAM ke zerabajAramAM goThavAya, koI vyApAranI peDhImAM nekarI laI le ane pachI sAre zrImaMta thAya ane sukhI thAya. paNa phatecaMdabhAInuM valaNa dhArmika hatuM ane vyApArI banavA karatAM te samAja kalyANa sAdhavAnA vyApArI banyA. ane temaNe sAdAI tathA pramANikatA ochAmAM ochI jarUrIyAte-kaze parigraha nahi-spaSTa vyavahAra tathA dharmabhAvanAthI sabhara jIvana jIvavAne nirdhAra karyo. jIvananirvAha karakasarathI calAvo. je maLe temAM ja purU karavuM, keInuM devuM na karavuM ane gharamAM kaI vastuno saMgraha na kara, kapaDAM paNa sAdA ne jarUrIyAta pramANe levAM ane eka pAI paNa bIjI rIte meLavavI nahi. A temanI daSTi hatI. temanA patnIne AvuM nidhana tathA karakasaravALuM taddana sAdu jIvana pasaMda na hoya te svAbhAvika che paNa paMDita lAlana temane samajAvI letA ane jIvana jIvavAnI kaLA AtmasaMteSa, sAdAI ane karakasaramAM ja che, te temanA vizeSa paricayathI te paNa samajI gayA hatA. phatecaMdabhAI te Simple living and High thinking sAdu jIvana ane ucca ciMtanamAM AnaMda mAnatA ane jamavAnuM te je maLe te peTane bhADuM ApavAnI draSTithI letA. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 20 ) paMDita lAlana phateca'dabhAinA sa`sAra A rIte cAlatA hatA. pAte te bhaviSyamAM jaina darzana, jaina-sAhitya ane jainadharmanI viziSTa sevA kai rIte thai zake te rIte peAtAnu jIvana ghaDatara karI rahyA hatA. teo nAnI uMmarathIja evA tA vidyAnA upAsaka anyA ke temaNe jaina dharmanA zAstranuM avagAhana kayu" eTaluM ja nahi paNa temaNe jaina dharma ane khIjA dharmonA tulanAtmaka abhyAsa karyAM. gItA upaniSada paNa joi lIdhAM. aMgrejI sAhityamAM paNa phIlese phInA pustako joi gayA ane jaina skolara ane vidvAna gaNAvA lAgyA, mitrA paNu vadhavA lAgyA. aneka dharAmAM paiAte Tyuzana ApavA jatA tyAM pazu. gharanA badhAne dharmanA sUtreA samajAvatA tathA peAtAnA milanasAra-mamatALu ane premI svabhAvathI hajAronA te pyArA anI gayA. have te paDita lAlana kahevAyA ane paMDita lAlane peAtAnu' jIvana-ghaDatara eka aneAkhI rIte ghaDayu. ke khAvu', pIvu', suvu, esavu` ke paisA kamAvA te teA dehanI kriyA che. AtmazAMti mATe tyAga, mAnava-prema ane ucca cAritranI jarUra che, jayAtidhAnA graMtha ratnAnA vAcanamanana-nididhyAsanamAM je AnaMda che te bIjA kazAmAM nathI ema mAnI paMDitajI bhaviSyanA ucca jIvananI taiyArImAM lAgI gayA. * Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMzAvaLI tathA parivAra [5] ApaNe joI gayA ke lAlana vaMzanA pUrvaje mahA parAkramI tathA dharmapremI ane dAnavIra thaI gayA che. A nIcenA lAlana gotranA AMbAmAMthI ApaNane getranI vaMzAvaLI maLI rahe che. paramAra rajaputa (vikrama saMvata 1229) rAvajI (pIluDA) lAlaNa mANekajI medhAjI lu bhAjI sahadevajI TeDAjI luMDhAjI luNAjI Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (22) paMDita lAlane sevAjI siMhajI harapAla devanaMda (pArakara) paravatajI vaccharAja rAjA (mAMDavI) mulA amarazI (ArIkhANA) | (bhadrezvara) | vi. saM. 1630 tejapALa vardhamAna-padmasiMha RSabhadAsa karamazI jezaMga talakazI (jAmanagara) dhArazI cAMpazI Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMzAvaLI tathA parivAra kapuracaMda phatehacaMda---padamazI rAja vIracaMda savajI bhImajI pAnAcaMda--devA / vIrajI jhaveracaMda kacarA ( 23 ) mAnajI zAMtidAsa phatehacaMdabhAInI dasamI peDhIe ja zrI vardhamAna ane padmasiMha e bhAie thayA. te zrI amarazInA putra thAya je vi. sa. 1930 mAM kaccha ArIkhANAmAM thayA ane A ane bhAioe tA lAlana geAtramAM dAnanI gaMgA vahevarAvI ane jaina zAsananA jaya jayakAra karyAM te ApaNe joi gayA. kapuracaMdabhAIne padamazI nAme bIjo putra hatA. te jAmanagaramAM ja rahetA ane sAdAImAM sukha mAnatA. kapuracaMdabhAInA sasarA zrIma'ta hatA. temanA emane sArA evA TakA hatA. kapuraca'danA patnInuM nAma lAdhIkhAI hatu. te saraLa svabhAvanA hatA. lAdhIkhAInA pitAnuM nAma kalyANujI murArajI, kalyANajIbhAine traNa putreA hatA. jeThAbhAI, devazIbhAI ane lIlAdhara. jeThAbhAine e dIkarA hatA, eka jevatabhAI ane bIjA viThalajIbhAI, jevatabhAIne kaMI saMtAna Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24) paMDita lAlana na hatuM. pite jJAnI ane vyavahArakuzaLa hatA. jAmanagaranAM zrI saMghamAM temane me sAre hate. zrI jeThAbhAInA bIjA putra viThThalajIbhAIne eka putra thayo. tenuM nAma hemacaMda. hemacaMdabhAI hajI hayAta che. tene sAta putro che. tenA nAma himatalAla, caMdrakAMta, mahendra, caMpakalAla, mohanalAla, araviMda ane jayasukhalAla. ane zrI lIlAdharabhAIne eka putra thayo. tenuM nAma lakSamIcaMda, lakSamIcaMdabhAIne traNa putro thayA. tenA nAma suMdaralAla, trIbhuvana ane bAbulAla. phatehacaMdabhAIne ghera eka putrI thaI ane tenuM nAma ujama rAkhyuM. tene lagna ziheramAM karyA paNa te vadhAre jIvI nahi. ujamanA maraNathI lAlana sAhebanA patnIne bahu AghAta thayo. A pachI phatehacaMdabhAI ne moMghIbAIe cethA vratanI bAdhA lIdhI. yuvAna vaye brahmacaryavrata dhAraNa karavuM e jJAnAmRtanI ane dharma saMskAranI saurabhanuM phaLa gaNAya. kapuracaMdabhAInA nAnA dIkarA padamazIne eka putrI thaI ane eka putra thaye. putrInuM nAma pArvatI ane putranuM nAma vIracaMda pArvatI hajI jIve che. tenA lagna jAmanagaramAM thayA che. pArvatIne jIvI, lakSamI, zAMtA, gulAba ane subhadrA ema pAMca putrIo che. ne mahendra nAme putra che. mahendrane lalita nAmane putra ane kalpanA Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ va'zAvaLI tathA parivAra ( 25 ) nAme putrI che. pAtInI meATI putrI jIvI ne naka ane navInaca'dra nAmanA be putra che. ane caMdana, tArA, suzIlA, hemalatA ane azrumatI ema pAMca putrIe che. pAvatInI bIjI putrI lakSmIne zazIkAMta, manu ane rameza traNa putra ane jayeAtsanA nAme putrI che. trIjI putrI zAMtAne dineza ane himata e putra ane bhAnu ane mInAkSI be putrIo che. ceAthI putrI gulAmane prabhulAla, izvara, kiraNa, zazIkAMta ane narendra pAMca putra ane mamatA nAme putrI che. pAMcamI putrI subhadrAne jaya'tIlAla, caMdulAla, mahezacaMdra, ramezacaMdra ane bhUpendra ema pAMca putrA ane azrumatI nAmanI putrI che. pArvatInA bhAi vIracaMdanA lagna thayAM hatAM paNa temane kaMi saMtAna nahotuM. ane gujarI gayA che. paMDita lAlananA vizALa kuTuMbanI va'zAvaLI uparathI ApaNe joi zakayA ke lAlananA khaDabhAgI geAtranA pratApI pUrvajonA A pazu eka adhyAtmapremI ane Anada naMdana bhAgyazALI putra thaI gayA. 95 varSanuM dIrghAyuSya lAgayuM ane jIvanabhara dharmamaya jIvana jIvI gayA. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vakatRtvakaLA [6]. vaktA daza hajAre eka hoya che, vakatRtva eka kaLA che, ane e kaLA te virala purUSane ja varelI hoya che. keTalAka berIsTara hovA chatAM sArI rIte pitAne kesa raju karI. zakatA nathI. keTalAka ghaNA zrImaMta hovA chatAM sabhAmAM bolI zakatA nathI, keTalAka kArya kuzaLa ane sevApriya hovA chatAM sabhAmAM bolavAnI vAta cAle tyAre belavAnI hiMmata na kare, vidvAna heya paNa vakatRtva heya evuM paNa nathI. sabhA kSebha na hoya, suMdara gaLuM heya madhura bhASA hoya, bulaMda avAja hoya, vicAre paNa suMdara hoya samajAvavAnI zakti hoya tathA aneka viSayonuM jJAna hoya ane sAthe sAthe ucca cAritra temaja sevAnI bhAvanA hoya te ja vakatRtvakaLA sAdhI zakAya che. ApaNA paMDitajIe vakatRtvakaLAnI sAdhanA karI hatI. ane teo prasiddha vaktA gaNAtA.* eka prasaMga jANavA jevuM che. paMDitajI pAyadhunIne raste jatA hatA. tyAM koI jagyAe bhASaNe thatA hoya tevo bhAsa thayo. teo sabhAmAM cAlyA gayA. temaNe joyuM ke vakatRtvakaLAnI sabhA hatI ane InAmI harIphAI Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vakatRtvakaLA hatI. vakatRtvakaLAmAM jenuM vakatRtva sArUM thaze tene InAma maLaze. temane paNa vakatRtvane zokha hatuM. temaNe te vinAsaMkece pramukhazrIne cIThThI lakhI, mane rajA ApavAmAM Ave te huM pAMca mInITa belavA IcchuM chuM. pramukhazrIe AnaMda pUrvaka dasa mInITa bolavAnI rajA ApI. A sabhAmAM belanArA te khUba taiyArI karIne AvyA hatA. lAlana te taiyArI vinA AvyA hatA. temaNe chaTApUrvaka suMdara bhASaNa karyuM. temaNe zAsanadevInI eka evI kalpanA karI ke e devI becena che. temanA putra kuMbhakarNanI nidrAmAM che, samAjanA kalyANa mATe keNa mazAlacI banaze! dharmane udyota kayAre thaze ! A bhASaNa pramukhazrIne khUba pasaMda paDayuM. sabhAmAM beThelA zeTha vIracaMda dIpacaMdane lAlananI madhura bhASA tathA vakatRtvakaLAnI chaTA bahuM ja gamyAM temaNe lAlanane rU 15, InAma ApyuM ane kaI kaI vakhata maLavA mATe jaNAvyuM. Ajano divasa lAlananA bhAgyadayane gaNAze. zrI vIracaMda dIpacaMdanI temanA tarapha khUba mamatA hatI, ane A eka ja prasaMgathI temane vakatRtva mATe preraNA maLI, pachI te pAThazALAmAM ke zALAmAM, maMDaLamAM ke sabhAmAM, jayaMtI prasaMgamAM ke kenpharansamAM lAlana asara kAraka bhASaNe ApavA lAgyA ane temanA bhASaNe bahu ja bedhaprada ane rasaprada thavA lAgyA. dhIme dhIme vakatRtvakaLAmAM te evA te niSNAta banyA ke temane pratyeka nAnI-moTI sabhAmAM javuM paDatuM ane Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita lAlana ( 28 ) game te viSaya hAya tA paNa te khUkha rasaprada rIte draSTAMte, zlAke ane aMgrejI kahevata tathA mahAna lekhakaiAnA suvAkayeAthI sabhAne cakita karI detA ane pe|te pravacana ApatAM tanmaya banI jatAM hatA. teo kahetA ke me vaktRtva kaLAnA sama vaktA zrI surendranAtha benarajInuM vyAkhyAna sAMbhaLyuM, temanI madhura bhASA, rUperI ghaMTaDI jevA madhura avAja tathA manamehaka chaTAthI hajArA prekSakA mugdha thai jatAM. huM tenAthI prabhAvita thayA ane me' paNa vaktRtvakaLAmAM pravINatA meLavavA nizcaya karyo, ane kharekhara paDitajIe vaktRtvakaLAmAM sArI pravINatA meLavI hatI. te khelavA ubhA thatA tyAre evI ramya kalpanA rajI karatAM ane madhura laiAkathI te kalpanAne evI teA raMgI zvetA ke zrotAo maMtramugdha thai jatAM. temanI dalilA bahu suMdara hatI ane temanA dRSTAMtA khUba rasaprada gaNAtAM. paMDitajIe gAmegAma, zahere zahera maDaLe-ma'DaLa, sasthAe sasthA ane aneka sabhAemAM dhama, samAja, zikSaNa ane jaina siddhAMtAnA vyAkhyAno ApI jJAnanI gaMgA vahevaDAvI hatI. vaktRtva vizArada zrI paMDitajIe tA amerikA jevA dezamAM jainadharma, jaina siddhAMta, jaina sAdhutA, jainasaskAra, jaina AcAra, ahiMsA; tapazcaryAM, tI"kara, jaina dharmamAM izvara ane kama phIlesephika upara mananIya vyAkhyAnA Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastRtvakaLA . (29). - ApI aneka amerikana strI-purUSane jainadharmanA siddhAMte tarapha AkarSita karyA hatA. eTaluM ja nahi paNa keTalAka amerikana strI-purUSane jaina dharmanI sAmAyika Adi zIkhavIne teone AtmazAMtinI prasAdI ApI hatI. vakatRtvakaLA e eka advitIya kaLA che. ApaNe jANIe chIe ke zrI surendranAtha benarajI, zrI dAdAbhAI, zrI phIrojhazAha mahetA, zrI lokamAnya tilaka, zrI gokhale ane saradAra vallabhabhAI tathA rASTrapitA mahAtmA gAMdhIjIe lAkhonI medanIne pitAnA vakatRtvathI maMtramugdha karI hatI eTaluM ja nahi paNa brITIza sAmrAjya jevA mahAna sAmrAjyanI sAme ahiMsaka yuddha karI bhArata jevA vizALa dezanI mukti meLavI hatI. Aje paNa ApaNA lADIlA mukhya pradhAna zrI javAharalAlajI ke upa rASTrapati zrI rAdhAkRSNajI deza-paradezamAM jaIne ahiMsA, vizvazAMti ane paMcazIlane saMdeza ApI jagatane cakita karI rahyA che. vaktA daza sahaju e ukita kharekhara yogya che. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta samAgama [ 7 ]. paMDitajI sadaguNAnurAgI hatA. satsaMga premI hatA. dharma-bhAvanAthI raMgAyelA hatA. ane jainadarzana evuM te temanAM hRdayamAM jaDayuM hatuM ke lagnanA baMdhanamAM hovA chatAM vAraMvAra baMdhanamAMthI mukti tarapha javA talasATa anubhavatAM ane pati-patnI vAraMvAra ciMtAtura rahetA. temanI putrI ujamanA mRtyu pachI baMnenuM mana saMsArathI uThI gayuM hatuM. ane pati-patnI baMne dIkSA levAne vicAra karatA hatA. koIpaNa saMta-mahAtmA, AcAryapravara ke muniratna muMbaImAM Ave ke lAlana temanA darzane jatA. temanI vyAkhyAnavANI sAMbhaLatA, temanI sAthe jJAna carcA karatA ane saMta samAgamane AnaMda meLavatA. " pustako te temanA AjIvana mitra samA hatA, jyAM jyAMthI bodhaprada, jJAnavardhaka, buddhivardhaka ane zAMtidAyaka graMtharatane maLe tyAMthI meLavatAM ane mananapUrvaka vAMcI vicArI hRdayamAM dhAraNa karavAnI temanI zakti ajaba hatI. temanI buddhi prabhA eTalI te ja hatI ke kenA ke kaThe karatA ane yAda rAkhavA jevA viSaye barA Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtasamAgama ( 1 ) bara yAda karI letA. dekhAtenA te te mahA sAgara samA hatA. temanI tulanAdaSTi bahu ja yogya hatI. dIkSA levAnI tAlAvelImAM te khAvA-pIvAnuM paNa bhUlI jatA. Tayuzana ApatA ApatA aTakI jatA. bajAramAM cAlatAM cAlatAM vicAre caDI jatA ane ghera AvatAM te gharamAMthI jaldI jaladI nIkaLI javAmAM AnaMda mAnatA, muMbaImAM munirAja zrI mohanalAlajI mahArAjanuM cAturmAsa hatuM. lAlana vAraMvAra temanA vyAkhyAnamAM jatAM ane temane dIkSAnA bhAva te hatA ja. putrInA avasAnane zeka hajI zamyA nahote. pati-patnIe dIkSAnI taiyArIrUpe brahmacarya vrata lIdhuM ane jJAnaciMtanamAM manane vALyuM. nAnI uMmaramAM putra-putrI na hovA chatAM vairAgyabhAvanAthI saMyamadaSTie caturtha brahmacarya vrata aMgIkAra karavuM e paMDita lAlananA AtmAnI ugratA darzAve che. teo gulAlavADImAM rahetA, Tayuzane ApatA. sAdhusatenA paricayamAM AvatA, pustakonA te gajhabanA zekhIna hatA. rAta-divasa jJAna dhyAnamAM rahetA. * aMgrejone gujarAtI bhaNAvatA. zeTha jeThAbhAI vadhamAnanA patnI khetabAIne aMgrejI bhaNAvatA. keIne saMskRta zIkhavatA, keIne dhArmika zIkhavatA ane e rIte pitAne jIvana-nirvAha calAvI AnaMda ane saMtoSathI rahetA. dIkSAnI bhAvanA hatI paNa pite abhyAsI, vicAraka Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 32 ) paMDita lAlana ciMtaka ane vaktA hevAthI sugya gurUnI zodhamAM rahetA ane evA keI gurUvarya maLe te pite taiyAra hatA. - mitre, nehIo ane Aptajane ghaNA hatA. paMDita lAlananA navI daSTivALA vicAra sAMbhaLavA ane temanA jJAnano lAbha meLavavA ghaNA utsuka rahetA. paMDitajI prasaMge prasaMge vakatRtvadvArA mitrane pitAnI vicAra dhArAthI plAvita karI detA. dIkSA mATenA vicAre ghoLAtA hatA tevAmAM temanA jIvanamAM eka camatkArI banAva banyo ane jIvananuM daSTi biMdu badalAI gayuM. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa'DIta lAlana jyAre amerIkAmAM hatA tyAranA A phoTo che. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajI sAmAyikamAM che. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paradeza gamana " [8] AjathI 50 varSa pahelAM paradeza gamanathI janasamAjane mATe bhAga virUddha hatuM. paradezanA rIta-rivAje khAna-pAna, raheNI-karaNI, paheraveza tathA AcAra-vicAro jene sarakRtithI taddana virodhI hovAnA kAraNe paradezagamana tyAja gaNAtuM. paradeza janAra dharmanuM pAlana karI zake nahi. khAna, pAnamAM te zreSThatA AvI ja jAya. eTaluM ja nahi paNa badhI rIte jaina saMskAro bhUlIne pazcimAtya AcArathI raMgAIne AvanAra kuTuMbI, jJAti ke samAjamAM baMdha besata thaI zake nahi. AvI AvI mAnyatAo ghara karI gaI hatI ane ghaNA kissAomAM AvuM ja banatuM hatuM. - paMDita lAlananuM aMgrejInuM jJAna sAruM hatuM. dhamabhAvanA baLavAna hatI. bahAcarya vrata lIdheluM hatuM. jaina dharmanA siddhAMte, AcAra, zA, ahiMsA temaja yaMga ane dharma zikSaNanA teo khUba abhyAsI hatA. temanuM jIvana vizuddha, sAduM ane premALa hatuM. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (34), 5hita lAlana saurASTranuM kAzmIra mahuvA madhumatI vIrabhUmi gaNAya che. e bhUminA suputra zrI vIracaMda rAghavajI gAMdhI amerikAnI vizva dharma pariSadamAM jainadharmane saMdeza ApavA nyAyanidhi AcAryapravara zrImad vijaya AtmArAmajI . mahArAjanA pratinidhi tarIke amerikA gayA hatA. kaI Aptajane paMDitajIne amerikA jaIne tyAMnAM jIjJAsu vicAraka ane saraLa prakRtinA lokone ahiMsAne saMdeza ApavA preraNA ApI. paMDitajI A vicArathI nAcI UThayA. amerikAdezanI samRddhi ane pragatinI vAte khUba saMbhaLAtI hatI. vaLI jaina dharmanA abhyAsI tarIke paMDitajIne ahiMsA, satya, brahmacarya, aparigraha, syAdvAda, sAmAyika pega ane karmavAda upara vivecana karavAnI temaja vaDatRvakaLA dvArA jainadarzanane jagatanA cokamAM mUkavAnI bhAvanA jAgI ane paMDitajIe amerikA javA nizcaya karyo. mitra, nehIjane ane AjanamAM A vAta prasarI ane badhA paMDitajInA kAryane vega ApavA mATe tayAra thayA. amecchiA javAne kharca te ghaNe mATe Ave. uparAMta tyAM rahevAne kharca paNa joIe. tyAM vizuddha nirAmiSa bhajana mATe paNa muzkelI. eka jagyAthI bIjI jagyAe javA mATe paNa ghaNA pisA joIe. e Dolarane deza kapaDAM paNa garama ane puSkaLa joIe. ApaNA paMDitajI te Tayuza Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paradeza gamana ( 35 ) nAmAMthI je Ave temAM nirvAha karatA ane khIsA tA khAlI rahetA. koi krAIvAra tA peTane bhADuM ApavAnI STithI krAi vastu gharamAM na haiAya te pati-patnI thalAvI zvetA. peAte amerikA jAya paNa patnInA nirvAhanu' zu' e paNa muMjavaNa hatI paNa paMDitajI bhAgyazALI hatA. zeThazrI vIraca' dIpacakrane paDita lAlana pratye khUma mamatA hatI. teoe jANye' ke paMDitajI amerikA jAya che eTale pa'DitajIne khelAvI premapUrvaka rUA. 1000) eka hajAra ApyA ane temane dhanyavAda ApyA. A pramANe bIjA aneka snehIjanAe pazu nAnI-mATI bheTa ApI. ane paMDitajIe taiyArI karI lIdhI. temanI patnI tA khUba bhalA ane bheLA hatAM. temane pazu Ana Mda thayA ane vidyAya ApI. temanA nirvAha mATe paNa mitrAe vyavasthA karAvI ApI. pa'DitajIne vidAya ApavA snehIjane ane thulechakAe eka-e samAratA gAThavyA. paNa eka sabhAmAM paradeza-gamana virUddha mATe virAdha thayA. ane sabhAmAM dhAMdhala thayuM', kacchI mitrAe vacce paDIne paMDitajIne bacAvI lIdhA, pachI tA bhavya vidAya laIne paMDitajI zrI vIracaM bhAI pachI khIje ja aThavADIye amerikA gayA ane mAtra ceADA ja mahinA mATe gayelA paNa tyAMnA suzikSitajIjJAsu-navA vicArAne apanAvavAvALA tathA adhyAtmanI dRSTivALA bhAi bahenAe paMDitajIne khUba premapUrvaka rokI rAkhya!. ane temanA adhyAtmaka jJAnanA khUba lAbha lIdhA, Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 36 ) paDita lAyana patijI tyAM lagabhaga sADAcAra varSa rahyA. tyAMnA rItarIvAjo tathA pAzcimAtya saMskRtine paNa temaNe abhyAsa karyuM. jagyAe jagyAe judA judA viSayA upara vyAkhyAnA ApyA. tyAM mahAvIra bradhara hUDa nAmanI saMsthA zarU karAvI. A mahAvIra bradhara hUDa athavA vizvamaitrInA pramukha eca. vArana hatA, upapramukha je. ela jainI ema. e. hatA ane matrI elekajhAnDara gAraDana hatA. pa'DitajIe jaina phIleAseAphInA cha dravyA ane jIve ane jIvavA dyonA jaina siddhAMta upara mananIya pustikA lakhI hatI. ane te 1914 mAM mahAvIra bradhara hUDa taraphathI prakAzita thaI hatI. patijIe zramaNa nArada nAmanI eka pustikA joi te pAlIbhASAnI eka mahAmUlI AkhyAyikA che. cUrApanI ghaNI bhASAomAM enA anuvAdo thayA che. ghaNI AvRttio pazu thai che, mahAtmA kAunTa TolsToye enI suMdara samAleAcanA karI hatI. ghaNA leAkAe A pustakanA vAMcanathI peAtAnA cAlatA mukadamA pAchA kheMcI lIdhA hatA. evI e khAdhaprada ane jIvanta kathAnA ApaNA paDitajIe anuvAda karyAM ane tenI paNa AvRttio thai che. zrI mahuvAkara tenA uparathI eka nATikA taiyAra karI che. e kathA darekane potAnA kama game te sthitimAM bhAgavavA paDe che te siddhAMta upara racAyelI bodha kathA che. leAka sevA vratanI e hRdaya drAvaka kathA buddha bhagavAnanA leAkasevAnA sa Mdeza ApI jAya che. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paradeza gamana ( 7 ) paMDitajInA amerikAnA sevAkArya viSe vizeSa mAhItI te maLI nathI paNa paMDitajI jevA prasiddha vaktA adhyAtma premI, jaina darzananA jANakAra, tatvavettA ane vicAraka jyAre sADAcAra varSa amerikAmAM rahyA tyAre temaNe tyAM hajAro dharmabhAvanA vALA bahena bhAIone ahiMsApremI banAvyA haze tema ja adhyAtma jIvananuM darzana karAvyuM haze temAM zaMkA nathI. paMDitajInA zabdamAM ja lakhAyelo eka prasaMga tenI pratitI ApI jAya che. zrImad rAjacaMdra mumukSu anuyAyI maMDaLanA saMcAlaka bAMdhavone The. sTezana agAsa vAyA ANaMda, tA. 22-3-51 ka. 14-15 kRpALu ane karUNavaMta zrImad rAjacaMdrane aMgata paricaya. paricayanI ghaTanA sadagata zeTha mANekacaMda pAnAcaMdanA bhatrIjA bhAI premacaMda metIcaMda je elaphIsTana-hAiskulanA 6-7 dhoraNamAM abhyAsa karato hato teNe pitAnA zikSaka lAlanane eka divase kahyuM ke, amArA dIgambara Ama nyAyanA eka digaMmbara gurUe kesarIyAmAM eka zloka saMbhaLAvyuM hatuM. ane kahyuM ke A kanA parisIlaNanathI paramAtmAne ApaNA manuSya jIvanamAM ApaNe paramAtmA chIe e sAkSAtakAra thAya che. ema kahI lAlanane e zloka A pramANe lakhAvyA. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (38) pIDita lAlane evama tyatavA bahIrvAcama, tyajedaMtara azeSataH eSayoga samAsena, pradipa paramAtmanaH A zlekane artha ne bhAva bIje divase ghera AvI vicAryo. ane enA upara manana karatAM je kuraNa thayuM te zrImad kRpALudevane sAMje temanI peDhI para kahI dekhADayuM. eTale UbhA thaI lAlanane bAtha bhIDIne kahyuM ke samAsena e zabdane bhAva tame je eka mAsamAM karyo mATe ApaNe Aje niyama karIe ke reja ja Anu parisIlana beghaDI sudhI karavuM. zrImadanA viza6 AtmAe zuM karyuM te lAlananA jANavAmAM nathI. paraMtu lAlana e lekanuM parisIlana yathAzakti beghaDI sudhI roja muMbaImAM karyA karate hate. eTalAmAM lAlananuM amerikA gamana thayuM. sTImaramAM paNa e prayoga cAlu hatuM ane amerikAnA nivAsamAM paNa ciTAkavA saMmelanathI be mAIla Upara eka lIlI Dela eTale kamaLa sarovara. A ramaNIya sthaLa Upara lAlana e zloka upara manana karavA lAgyA. ghaDI eka gayA pachI lAlananA hRdayamAMthI A pramANe anubhava kAvya racyuM, je kAvya amerikAthI sADAcAra varase pAchA vaLatAM zrImadane mATuMgA pachInA zIvanA baMgalAmAM saMbhaLAvyuM. e vakhate zrImaddanuM zArIrIka vajana mAtra chatrIsa ratala hatuM paraMtu jayAre e kAvya sAMbhaLyuM tyAre uttaramAM kahyuM ke covIsa kalAka sudhI A sthiti tamArI rahI hatI te tamane kSAyIka samakata thatuM. hAla prabhAta samakita eTale pratiti samakita che. e vakhate zrImadanA kAkAjI dAktara prANajIvanadAsa Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paradeza gamana ( 39) pAse hatA. temaja te vakhatanA zeTha kacchI dAmajI kezavajI tathA bhAI TekarasI paNa hatA. jeNe zrImAnA zabdo UtArI lIdhA. je hAla kadAca brahmacArIjI pAse haze jemane lalujIe ApyA che ema bhAI dAmajI kahe che. e pratitI kAvya lAlane A pramANe zrImadda pAse gAyuM. mane kaI ketuM jagata kheTuM, te to meM have jANya, mane keI kahetuM jagata sAcuM, te paNa meM have jAyuM; kadI khUTuM te mAre zuM, kadI sAcuM to mAre zuM; nathI thAtuM nathI jAtuM, huM mAM huM samAyo chuM, athata-paryAya huM dravya hu"mAM samAya che. jema A vITImAM suvarNa senuM dravyarUpe samAyuM che. e ja darzana A pratiti samyakatvane, haribhadra, zrI hemacaMdra tathA bhAgavAna pataMjali rAtrI vyatita thaI ane suryodaya thayo nathI e vakhatane arUNodaya kahIe te cAle. A samyakatvanI DIgarI ke kakSA anubhava samyakatvathI nIcI che. anubhava samyakatvane zrImada gurUnuM lakSaNa samajAvatAM A pramANe kahe che. AtmajJAna, samadarzItA vicare udayaproga, apUrva vANa, paramakRta saddagurU lakSaNAga anubhava samyakatva eja sAyIka samakita vetAMbara sAhitye gAyuM che. ane dIrgambara jaina sAhitya tene svarUpA rUkSa samyakatva kahe che. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (40) paMDita lAlana A zloka racanAnI prApti kevA saMjogomAM thaI te jANavuM paNa mumukSuone lAbhadAyaka jaNAya che. muMbaImAM AvelA digambara maMdiranA pustaka saMza hemAM pustake joyA. paNa A zleka ma nahi. vacalA joIvADAmAM zrI caMdraprabhanuM digambara maMdira hatuM je maMdira hAla bhulezvara najIka gayuM che tyAM paNa pustaka joyA. tathApi A leka kayA pustakamAM haze te jaNAvyA vinA zodha phaLadAyaka thaI nahi, A uparathI zrI pAyadhunI para AvelA zrI zAMtinAtha maMdiranI joDenA makAnamAM lAlana gaye. ane Dekana kelejanA lisTa tapAsavA lAge, e kolejanA jaina pustaka saMgrahamAM ekanuM nAma samAdhi sataka evuM hatuM. anumAna thayuM, ke A pustakamAM ghaNuM karIne e ka he joIe. A vicAra AvatAM lAlana pitAnA mitra vaDodarAnA jhaverI zeTha mANekalAla ghelAbhAI pAse gayo, ane zedhanI hakIkata kahI, emane yogya lAgI eTale te ja divase sAMjanA zeTha phakIracaMda premacaMda rAyacaMdanA caMpAgalImAM AvelA makAna para lAlanane laI javAmAM Avyo. ane zeThanI pAse hakIkata kahI. e veLA zeTha phakIracaMda jaina sAhitya saMbaMdhI zikSaNa-elaphIsTana kolejanA prophesara pITarasana ApatA hatA. lAlananuM nivehana emane lAgavAthI e prophesara upara cIThThI lakhI ApI. eTale lAlana punAnI Dekana kelejamAM gaye ane pITarasanane vaMdanA karyA pachI samAdhi satakanI mAgaNI karI emaNe pratyuttaramAM jaNAvyuM ke Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paradeza gamana ( 41 ) adhunA vekesana vInAnI vaTanaTe juna mAsabhya paMcamI dine AgaMtavyamaM A pramANe lAlana nIcenI tArIkhe muMbaIthI ravAnA thaI Dekana kelejamAM gayo. ane e pustakanI mAgaNI karI. prophesara sAhebe e pustakanI lekhIta nakala lAlananA hAthamAM mukI punya ge thoDAka pAnA pheravatAM e karatna najare Ave. jotAM ja Akhe zarIre AnaMine rUmAMca thayo. bIje divase kelejamAM jaI be divasamAM A graMtha lAlane lakhI lIdhe. ekase-pAMca kaleka e graMthamAM hatA. e veLA sudhI e pustaka chapAyuM nahi hatuM. hAla te e pustaka TIkA sAthe mudrIta thayelA hajAre male che. paMDita kevA jJAna pipAsu hatA, temanI dharmadaSTi keTalI vedhaka hatI te A prasaMga uparathI jANI zakAya che. zrImada rAjacaMdrajInA paNa kevA AtmIya banyA hatA ane zrImadane paNa temanA pratye ke sadabhAva hato te paNa A patramAM tAdazya thAya che, 0 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aba mehe tAre ! | [9] saMvata 1957 mAM paMDita lAlana amerikAthI bhArata AvyA tyAre mArI uMmara vIsa varSanI hatI. huM suratanI pAse sAyanamAM zeTha dAmajI arajaNanI kuAM. vatI mahetAjI, tarIke AvyA hatA paNa mana te muMjavaNuM bharyuM rahetuM dIkSAnA bhAva hatA paNa je je munirAjene maLe temAM mArA hRdayane ThAre tevA keI na maLyAM. huM ciMtAtura rahete hate. pahelAM te dIkSAne e raMga lAgela ke pitA patnI ane mitrone patra paNa lakhI nAkhyA ane dIkSAnI taiyArI hatI paNa bhaviSyanA garbhamAM zuM lakhAyuM haze te keNa jANe! divase dukAnanuM kAma saMbhALate hate. paM. banArasIdAsane samayasAra vAMcate ane mArI AMkhalaDI azrubhInI thaI jatI. e vakhate pAlItANAthI gAMgajIbhAI hemarAjane patra AvyuM ane dIkSAne badale eka jJAnI purUSanA jJAnane lAbha levA preraNA maLI. A patramAM paMDita lAlana sAhebane paricaya Ave che. te ApaNA caritra nAyakanuM jIvana jANavA mATe upayegI thaI paDaze. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDIta lAlana amerIkAthI AvyA te vakhatano A pheTa che. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. gaM. mIThAbAI . ga. bahena lIlIbAI vasAIyA : uDara mArAmArI thI che maDhaDA sevAzramanI saMcAlikA. e bahenane AzramamAM sau mAtA mAnatA. temaNe tanamanadhanathI paMDitajInI sevA karI hatI. . e bahena ladhuvayamAM paMcatva pAmyA. mIThAbAinAM eo zakya hatA chatAM mIThAbAIne moTA bahena mAnatA. temanA sukhamAM potAnuM sukha mAnatA. temaNe paNa jIvyAM tyAM sudhI paMDitajInI sevA karI. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aba he tAre pAlItANu, mAgazara suda 5 1957 mitra ratna zivajIbhAI devazI, | mu. sAyaNa tamAro patra maLyo. tame dIkSA na lIdhI te sAruM karyuM. pAlItANA hamaNAM Avaze nahi. tamArI bhAvanA pramANe eka adhyAtma guru maLI gayA che. teonI sAthe ja huM pAlItANA Akhyo chuM. mArA upara temanI apUrva kRpA che. temanuM nAma paMDita phatecaMda kapuracaMda lAlana che. temanuM nAma sAMbhaLI tamane lAgaze ke te keI gRhasthI haze paNa te gRhasthI hovA chatAM sAdhu jevA che. temaNe gAbhyAsa karyo che. teo amerikA cAra varSa rahI AvyA che. te jaina darzananA mahAna vidvAna che. jAmanagaranA rahIza che. temanA patnI che. paNa teoe cAra varSa pahelAM brahmacarya vrata lIdhuM che. teo paNa dIkSA levAnA hatA paNa kaI sajajana purUSanI salAhathI ahiMsAne pracAra karavA amerikA gayA. teo aMgrejI sAruM jANe che. adhyAtma jJAnI hovA chatAM saMsAramAM teo sarvatra sukha ja sukha jue che. temanI daSTimAM duHkha dekhAtuM ja nathI. sadA AnaMdamAM ja rahe che, temanAmAM bALaka jevI saraLatA che. teo sArAmAM sArA vaktA che. temaNe eka savaktA nAme pustaka lakhyuM che. temane meM tamArI vAta kahI che. teo te sAMbhaLI khuzI thayA che. tame temane maLIne pUrNa prasanna thaze ema mAruM mAnavuM che. vizeSa rUbarUmAM. huM tamArI pAse mAgazara zuda AnaMdamAM ja ra jethI saraLatA vaktA che. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 44 ) paMDita lAlana 9 nI sAMje pAMca vAge AvI pahoMcIza. lAlana sAhebe tamane AzISa lakhAvyA che. zubhecchaka, gAMgajI hemarAjanA jayajInendra. huM te patra vAMcIne nAcI uThyo. hadaye hadayamAM romAMca anubhavyo. ahA mane adhyAtmagurU maLaze, huM gIrAjanA darzana karIza, huM dhanya banI jaIza. huM kRtyakRtya banI jaIza. ke puNyavAna ke mAgyA megha varase che. mAgazara suda 9ne divasa AvyuM. huM te sTezane jaIne beThe. Trena AvI. gAMgajIbhAInuM hasatuM mukhaDuM joIne huM harSita thaye ne lAlana sAheba kyAM che te pUchyuM. lAlana sAheba pAchaLanAM meIlamAM hatA. temanA kahevAthI huM te gADImAM caDI beTho. suratamAM cha kalAka khUba khUba vAte karI. mane te lAlana sAheba viSe khUba khUba jANavAnI utsukatA hatI tethI lAlana sAhebanI vAta kahevA meM gAMgajIbhAIne vinaMti karI ane temaNe paMDitajInA jIvana viSe prakAza pADaze. tenAthI huM harSita thaye. TreIna AvI paNa lAlana sAheba dekhAyA nahi. ame nirAza thaI gayA. paNa TreIna upaDavAnI taiyArI hatI tyAM sekanDa kalAsamAMthI lAlana sAhebanuM AnaMdI mukhakamaLa bahAra dekhAyuM. gAMgajIbhAIe bUma pADI. A rahyA lAlana sAheba ! huM te ekadama deDaye temane page lAgyo ne belAI gayuM "aba mohe tAre temaNe mAre mAthe hAtha Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aba mohe tAre! (45). mUko. "sarve sukhInA satu " belyA ne mAre manane mora te nAcI uThyo. mane lAlananA darzana thayA. mArA gurUdeva lAdhI gayA. mAruM jIvana dhanya banI gayuM. mane jIvananuM amRta maLaze tema pratIti thaI. mArA AnaMdane pAra nahete. hadayanI umio uchaLI rahI. rAma-ramamAM prakAzanI vijaLI jhabukI gaI. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kacchamAM dharma udhota [ 10 ] mArA dilamAM lAlana sAhebane maLavAnI tAlAvelI hatI. meM muMbaI jaIne mArA zeThane cArja saMbhALavA mANasa mokalavA vinaMti karI. temaNe mane khUba pake Ape. mA-bApa, berI, badhAne vicAra karyA vinA bA thaIne zuM karIza! huM te raho dhUnI. meM temane khUba samajAvyA, jakhaunA zeTha kuvarajI jIvarAja vacamAM paDayA. ane pAzavIra zeThane samajAvyA. chevaTe temaNe mANasa meka ne huM baMdhanamAMthI chuTayo. huM muMbaI AvIne paMDitajIne malyA. teo khuba rAjI thayA. mane jIvanane uddeza samajAvyuM. mAruM paheluM aThavADiyuM kema pasAra thaI gayuM tene khyAla na rahyo AnaMda ane mastimAM paMDitajI pAsethI roja-roja navuM jANavAnuM maLatuM ane hRdayamAM ketarAI jatuM. lAlana sAheba pAsethI yuropa ane amerikAnI vAte sAMbhaLI huM te chaka thaI jate strI keLavaNI, hunnara kaLA, svataMtratA, sabhyatA, zista, samayanI kImata jIvanamAM zAMti, kartavyaniSThA, dhanakuberenI dAnavIratA, vijJAnanI Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ == kacchamAM dharma-halota | ( 7 ). navanavI zodha, bALapaNathI dezapremanI bhAvanA, zikSaNanI suMdara vyavasthA, bhArata mATe premabhAvanA, ahiMsA tarapha daSTi ane navuM navuM jANavAnI dareka strI-purUSanI bhAvanA tathA usukatA. A badhuM sAMbhaLatAM emaja lAgatu, ke hiMdamAM te ApaNe pazu jevuM jIvana jIvI rahyA chIe. hindu dharma, jaina dharma ane baudha dharmanI saMskRti te mahAna che. bhAratane ahiMsAne saMdeza jagatane mATe moTI bheTa che. bhAratanA vIre, vIrAMganAo, jAtidhare, saMte, mahaMta ane vyApArIo tathA dAnavIre pazcimane mATe gauravarUpa che. paNa karoDo mANase je rIte jIvI rahyA che. je daridratA, ajJAna, vahema, rUDhIvAda, jaDavAda tathA kalezanAM jhALAM bhAratane lIsI rahyA che temAMthI svataMtratA, mukti, naitikatA, svadeza prema ane jIvana vikAsa meLavavA te bhArate kaI avatArI purUSanI rAha jovAnI hatI ane thoDA ja samayamAM rASTrapitA pUjya gAMdhIjI jAgyA, ane kuMbhakarNanI nidrAmAMthI AkhAe bhAratane DhaMDhoLIne jagAvyuM. satyAgrahanA mahAna zarUthI bhAratanI mukti AvI ane bhArata vataMtra bhArata banyuM. - zrI gAMgajIbhAI lAlana sAhebanA premI hatA. temanI bhAvanA teozrIne kacchamAM laI javAnI hatI. ane te mATenI taiyArI thavA lAgI. gAMgajIbhAI vIzA ozavALa jJAtinA hatA. ane keDAyanA vatanI hatA. kaccha te pachAta deza gaNAya. bhASaNa zabda te keIne kAne paDyo nahote. yati-muni ke zrAvake pustaka vAMcatA Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 8 ) paMDita drAkSana tene vyAkhyAna kahetA. koi vidvAna yati ke muni phaeN zrAvaka hAya tA pustakanA zlokA vAMcI tenuM vivecana kare, paddina tajI tA prasiddha vaktA hatA. A kALamAM pustakanA pAnA vinA upadeza kema apAtA haze te sAMbhaLavAnI kacchakoDAyanA dharma premI aMdhue ane bahenAnI utsukatA hatI. zrI gAMgajIbhAie pahelethI te mATe kSetra taiyAra karyu amArA tAra malyA ke ame amuka sTImaramAM ravAnA thaI tamArI pAse amuka divase AvIe chIe tyAre tA bahena bhAIonA ullAsanA pAra nahAtA. jANe prabhu padhAre te jevA AnaMda AnaMda thAya tevA AnaMdanA dIvaDA badhA hRdayamAM pragaTayA hatA. ame pahoMcyA. paMDita lAlana sAhebanu bhAvapUrvaka sAmaiyu' thayuM. dhama zALAmAM AvyA ane paMDitajIe evI sudhAbharI madhurI vANImAM thADuM vivecana karyu. ane badhA bahena-bhAIe tA khUba khUba harSita thayA. dhanya bhAgya ! dhanya jIvana! uccAravA lAgyA. bIje divase 'manuSyajanmanu' kartavya ' e viSaya para paMDitajInuM vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM. ane A rIte haMmezA judA judA viSaya para paMDitajIe vyAkhyAnA ApyAM. kaccha-koDAyanA jaina-jainetara bahena-bhAIe tA paMDitajInI amRtavANI sAMbhaLavA umaTI paDatA ane dharmazALA paNa have te bahu TuMkI paDavA lAgI. eTaluM ja nahi paNa AsapAsanA gAmAmAM paMDitajInA vyAkhyAnanA sa Mdeza paheAMcI gayA. pachI te nAgalapura, mAMDavI, rAyaNa, navAvAsa, Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kacchamAM dharma-udyota bIdaDAthI strI-purUSo AvavA lAgyA. jANe koI lagnasamAra heya ne moTI jAne jatI hoya tema bahenabhAIonA TeLeTeLAM raMkaDIe (karachanA gADAo) mAM AvavA lAgyA. .. | zrotAo te paMDitajInI sudhAbharI vANIthI plAvita thaI jatA. kaccha-koDAyamAM jANe cothe Are na hoya, paMDitajInI vANImAM jAdu hate-camatkAra hate. saunA hRdaya paMDitajIe jItI lIdhAM hatAM. paMDitajIne muMbaI javAnuM AvyuM. koDAya ane AsapAsanA gAmonA bhAI-bahene te evo Agraha hatuM ke paMDitajInI vANIne cheDe vizeSa lAbha maLe paNa. javuM jarUrI hatuM. mahinA pachI pAchA AvIne rahevAnI IcchA pragaTa karI. paMDitajI tathA huM muMbaI gayA. keDAyanI vidAya vasamI hatI. strI-purUSanI AMkhe azrubharI hatI. paMDitajInA caraNamAM badhA potAnA praNAma karatA hatA ane paMDitajI paNa badhA jANe pitAnA Aptajana heya tema bhInI AMkhe AzIrvAda ApatA hatA. e vidAyaTazya hadayaMgama hatuM. hadaye hadaya nAcI uThyA hatA. premanI urmio uchaLI rahI hatI. vahelerA vaLajenA nAda havAmAM guMjI rahyA hatA. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cogAbhyAsa [ 11 ] huM koDAya javAnA svapnA seva ha. AtmavikAsanI bhAvanA pradipta hatI. ane yAdazI bhAvanA yasyasiddhi bhavatI tAdazI e aTala niyama pramANe e maMgaLa divasa AvI gaye. muMbaIthI pUjya paMDitajI, zrI moMghIbhAbhI ane huM jAmanagara gayA. jAmanagarathI kaccha-kaDAya gayA. koDAyavAsIo te paMDita lAlananI meghanI jema rAha joIne beThA hatA. paMDitajInuM apUrva svAgata thayuM. keDAyamAM AnaMda AnaMda chavAI rahyo. have be mahinA sthiratA karavAnI hatI. badhI rIte pAsenA nAgalapuramAM badhI anukULatA tathA zAMti jaNAvAthI nAgalapura pasaMda karavAmAM AvyuM. nAgalapuramAM nadI kAMThe dharmazALAmAM nivAsa karyo. je kharca thAya te sadAgama pravitti khAtAmAMthI A5vAne zrI gAMgajIbhAI ane zrI devajIbhAI lakhamaNe nirNaya jaNAvyuM. nAgalapuramAM paMDitajIe gadarzana viSe abhyAsa varga zarU karyo. ane temAM zrI gAMgajIbhAI, devarAjabhAI, kAnajIbhAI, mAlazIbhAI (nAnA), rAmajIbhAI, haMsarAjabhAI ane huM joDAyA. sAthe pAyacaMda gacchanA muni guNacaMdajI, pU. rAyacaMdajI vi. te ApaNA pavijayajI mahArAja sthAnakavAsI saMpradAyanA muni rAyacaMdajI paNa hatA. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAgAbhyAsa ( 5 ) paMDitajI evA bhAvapUrvaka ane samajapUrvaka cAgadarzana viSe pATha ApIne samajAvatA ke temAM khUba AnaMda AvatA. pATha rasaprada thai jatA ane paMDitajI paNa sUtranuM vivecana karatAM karatAM tallIna banI jatA. e divase amArA jIvananA ma'gaLa divaseA hatA. 5DitajInA satsa`ganA e lAbha avaNanIya hatA. ceAgAbhyAsa uparAMta paDitajI sAmAyikanA ceAga, jaina tatvajJAna, krama phIleAselphI vItarAga dharma tathA jIvananA darzana mATe suMdara suMdara vAtA karatA ane temanA sudhAbharyAM pravacanAthI ame tarakheALa thai jatA. nAgalapuranu amArU' samaya-patraka jANavA jevu che. ArAma. zauca-da tadhAvana dugdhapAna. zrI lAlanasAhebanuM yeAgadazana para vivecana, snAna-bhAjana ArAma. lAlanasAheba sAthe dhyAna. abhyAsa-manana-ciMtana, 1~7 bhAjana-karavA javu'--ArAma, 7-8-30 zrI lAlanasAheba sAthe vArtAlApa-carcA. 8-30-10 dhyAna. 10=4 zayana. 85 tA-10 UtthAna. yAna. 102 -3 paDitajI tA peAtAnA jIvananu' siMhAvaleAkana karavA mATe ciMtana karavA sUcanA karatA ane ema e sihAva Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( para). paMDita lAlana lekIne dhIme dhIme A janmathI pUrva janma sudhI laI javA preraNA ApatA. mananI ekAgratA vadhAratAM vadhAratAM maraNa zakti khUba tejasvI bane che ane citta prazAMta thAya che, hadaya nirmaLa thAya che, manana ciMtana nidadhyAsanathI siddhi prApta thAya che, A rIte jJAna dhyAnamAM je divase jatAM hatA te jIvananA aNamola divase hatA tema Aje paNa thAya che. nAgalapuramAM be mahinA kevA svargasamA gayA tene khyAla ja na rahyo, dara ravIvAre lAlana sAheba jAhera vyAkhyAna ApatA ane te sAMbhaLavA keDAya-mAMDavI vagerenA hajAre nara nArIo AvatA. paMDitajI kahetA ke mAre janma karacha-mAMDavImAM thaye che, ethI kaccha pratye khUba AkarSaNa che. e vAta puSTi mATe lAlana sAhebane keDAyane zrI rAmajIbhAI ravajI lAlana upara lakhele patra vAMcavA jevuM che, sAdhakasadana, sonagaDha tA. 27-3-1951 Atma priya jaina dharma rUpI zAsana uparAMta sahakuTuMba baMdhu rAmajIbhAI ravajIbhAI lAlana, maMgalamaya AzISa sAthe lakhavAnuM ke tA. 1 lI eprIla ravIvAre lAlananuM zArIrIka vaya 4 mAM varSamAM praveza karaze kAraNa ke enA bAlacakSu Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAbhyAsa ( 5 ) kaccha mAMDavInAM prakAzamAM 1914 nA maghAhe A jagatane prakAza jevAne ughaDayA. mAtuzrI kahetA hatA ke eka nAnI mAcImAM tene suvADyo. pAse eka dI rAkhyo hato ane enA prakAzamAM AsapAsa jotAM hasyA karato hato. mane e pramANe joI teo paNa AzcaryathI AnaMda pAmavA lAgyA ane kahyuM ke "bIjA chokarAo te jamIne rahe che ane A cheka hase che-rAjI thAya che, A chokare amane rAjI karaze." maMgaleccha, lAlana paMDitajI eka vakhata ema paNa besI gayA ke huM aMcalagarachane chuM. vizA ozavAla chuM. lAlana mArUM netra che, mArI kuMDalImAM lakhyuM che ke - huM dhanavAna nahi thAuM paNa jJAnavAna thaIza tethI mArA pitA mane bhaNAvavAne rAjI na hatA ethI huM mArA pitAjI sUI jatA. pachI marajIda baMdaranA pula upara myunIsIpAlITInA phAnasa nIce besI abhyAsa karate. A rIte rAtre gulAlavADIthI dasa vAge Avato ane bAra vAgyA sudhI abhyAsa karato." temaNe eka vakhata ema paNa kaheluM ke "meM sureMdranAtha benarajIne sAMbhaLyA tyAre pratijJA karI ke mAre emanA jevuM belatAM zIkhavuM che. matalaba ke mAre vaktA thavuM che." temanAmAM samabhAva sahaja hatuM. temaNe ghaNI vAra nicenI gAthA kahelI. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (54) paMDita lAlane " AsaMvaro vA seyaMvaro vA, budho vA ahava anno vA; samabhAva bhAvI appA, mukhaM lahei na saMdeho." matalaba ke zvetAMbara che ke digaMbara che, buddha che ke anya che. jene AtmA samabhAvathI bhAvIta che te kSe jaze emAM saMdeha nathI." eka vakhata temaNe kaheluM ke sarvato jaya mAkAMkSet, putrAt ziSyAt parAjayam / matalaba ke putra ane ziSyane pitAthI sArA banAvavA." eka vakhata temaNe kaheluM ke- " vaktureva tadjAuDayaM, yatra zrotA na prabudhyate." matalaba ke zrotA baMdha na pAme te mAnavuM ke vaktAmAM jaDatA che." deSadaSTi temane gamatI na hatI teo kahetA ke "doSa jenA kAgaDe che ane guNa jenAre haMsa che." teo koInI paNa niMdA nahi karatA. teomAM nispRhatA sahaja hatI. teo zrImatenI khuzAmata nahi karatA ane temanA pratye dveSa paNa nahi rAkhatA. temanI prabhu zrI vIra ane jina AgamAM aMtaranI zraddhA bhakti hatI. teo amerIkAnA pitAnA anubhave ghaNIvAra kahI saMbhaLAvatA. temanAmAM utsAha khUba hato teo karmane mAnatA chatAM udyoga temane sahaja hatuM. yogadaSTinA te khUba abhyAsI hatA. temaNe yoga sAdhanA te karI hatI paNa lega viSe temane abhyAsa ghaNe ja UDe hatuM, teo yogazAstranA vettA hatA. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e graMtharatnA [ 12 ] pa'Dita lAlanane ceAganA kevA uDA abhyAsa hatA. tathA te kevA prakAnDa vivecaka hatA te temanA maLI AvelA e pustakA uparathI joi zakAya che. paMDitajIe zrImad AcArya zrI zubhacaMdra viracita ceAgapradIpanA sAra bhuta zrI zuddhopayeAga sahaja samAdhinuM pustaka AjathI 59 varSa pahelA sane 1901 saMvata 1957 mAM bhAizrI gAMgajIbhAI hemarAja taraphathI muMbaImAM prakAzita karavAmAM AvyuM hatuM. AmAM paMDitajI jaNAve che ke-- paramAtma darzananA sugama mArga ahirAtma bhAva cheDI aMtara Atma bhAva grahI, A eka ja lITImAM temaNe pustakanu rahasya mUkI dIdhuM che. upAghdhAtamAM Atma svarUpa jANavA mATe aMtara AtmAnI oLakhANa Ape che, temaja paramAtmAnuM svarUpa varNave che ane ceAganA abhyAsa mATe eka pachI eka pagathIyAM darzAve che. temAM iMdriyAne mahAranA vyApArA karatAM aTakAvI aMtaH praveza karavA prere che Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDita lAlana ( 5 ) ane praveza thatAM aMtara AtmA thavAya che. pachI tA paramAtma darzananI kuMcI batAvatA janmyAti darzana aMtarAtmAmAM pratibiMba rUpe kema dekhAya te darzAve che. A samajAvavA eka maneAhara kalpanA Ave che, eka kuMDamAM jaLa paripUrNa bhareluM che, tenI vacce kuvArA che, kuvArAne mathALe chidro che, temAM jaLa kaNA uDe che. eja rIte AtmAnu' anaMta zakti rUpI jaLa manarUpa phuvArAmAM thai IMdriyA rUpa chidramAMthI nIkaLI bahAra AvatuM jaNAya che, ethI ja AtmAnI bahAra AvelI zaktione ahirAtmA peAtAnI mAnI rahyo che ane kuMDamAM bharelu' ana'ta zaktirUpI jaLa tene dekhAtu' nathI. have jo aMtarAtmA thai, iMdriya dvAramAMthI nIkaLatu jaLa ane kuMDamAM bhareluM jaLa e ubhaya dekhAI rahe teA sakaLa zakti rUpa jaLamAM ekAtmatA thai rahe arthAt aMtarAtmA paramAtmA rUpa thaI jAya. AtmA akhaMDa che e viSe paDitajIe amerikAnA cikAgAnagaramAM pAtAnI pAse abhyAsa karatI misIsa nArApeTrI nAmanI eka bahenanA praznanA je javAba ApyA che, te khUba samajavA jevA che. * misIsa nArApeTrIe kahyuM,' mane mArA patimAM patibhAva, mArI putrI ilAmAM putrIbhAva, mArAmAM nArAbhAva, ema hAvAthI prema vaheMcAI jatA nathI zuM! tamArAmAM khaMdhutva bhAva AvavAthI teA cAra bhAgamAM vaheMcAI jAya che. ema eka ja premanI cAra saMkhyA thai, have sarva manu Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be graMtharatno (57) khyAmAM ane sarva jaMtuomAM je huM prema rAkhuM te AkhA vizvamAM jeTalI vyaktio che teTalA premanA khaMDa thaI jAya. praznane uttara paMDitajI kevI khubIthI Ape che, te joIe. ja bahena nerA ! ema nathI. jyAre bahena ! huM tArI sanmukha jouM chuM tyAre arUpI akhaMDa prema tArAmAM bhaginIbhAva pAme che. jyAre mArA banevI tarapha jouM chuM, tyAre teja arUpI akhaMDa prema potAnuM svarUpa badalI Akhe ne Akhe banevIbhAva pAme che, jayAre ilA tarapha jouM chuM tyAre te ja prema Akhe bhANejabhAva pAme che. temaja sakaLa jaMtumAM prema rAkhave, eTale samaye samaye pratyeka vyaktimAM, Akhe ne Akhe ja te prema hoya, paNa tenA khaMDa thaI zake ja nahi. eTale tenI saMkhyA paNa thAya ja nahi. jema prema avibhAjya che tema AtmA paNa akhaMDa che. upaniSadda paNa ema kahe che ke -bhUmi purNamA pUrNAtpurNamidamuracyate; pUrNasya pUrNamAdAya, pUrNamevA vshissynepUrNa che. A paNa pUrNa che. pUrNamAMthI pUrNa Ave che, pUrNa mAMthI pUrNa letAM pUrNa ja avazeSa rahe che. sahaja samAdhinA 103 kalekenuM vivecana paMDitajIe bahu suMdara rIte ApyuM che. eka eka lekanA artha uparAMta darekanuM vivecana paNa daSTa sahita vistArapUrvaka ApyuM che. paMDitajInI vidvatA, vivecana zakti tathA AtmajJAnanI pipAsAnA A pustakamAM darzana thAya che. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 58 ) paMDita lAlane 85 mA zlokamAM A sahaja samAdhi pustakanuM dehana ApatAM vivecanamAM paMDitajI zuM udAtta vicAre darzAve che? A graMthanuM dehana eTale sAra e ja che ke pudagalAnaMdI maTI AtmAnaMdI thavuM ane pote je je aMze muddagalAnaMdI maTate jaze tema tema te pitAnA bhavabhramaNa ghaTADate jaze. ane Atmanizcaya karI jyAre jAgRta ke svapnamAM paNa pudagalAnaMda na thAya ane potAnA svabhAvamAM (pachI AjathI-kAlathI ke 100 varSa pachIthI ke karoDa varSa pachI paNa) rahe tyAre tene avazya bhavane cheDe bahu ja najIka AvI paramAnaMda pada pAmavAnuM sulabha thaI jaze. evuM bIjuM pustaka divya jyotidarzana che jemAM jaina dhyAna yoga vidhi Ave che. te AjathI pacAsa varSa pahelAM saM. 195 mAM muMbaImAM prakAzita thaI che. A pustaka te taddana nAnakaDuM che. mAtra 90 pRSTho che paNa paMDitajIe kriyA ga, dhyAnayoga tathA samAdhiganuM suMdara varNana ApIne saMyama vidhi tathA bhAvanAmaya Apela che. saMyamathI thatA apUrva lAbhe darzAvyA che ane kAvyaratna temaja AdhyAtmika bhajane ApI tidarzana kema sahaja rIte zAMtithI prApta thAya tenuM daSTAMte sahita suMdara vivecana karyuM che. Aje A yugamAM divyAnubhava ke divya nidarzana kema thAya! sAkSAtkAra kevI rIte zakya che. A divyAnubhava keI bhAgyazALI puNya purUSane AkhA jIvanamAM eka vAra paNa vIjaLI jeTaluM jhabakAre thaye te tenuM AkhuM jIvana Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be graMtharatna ( 59 ) badalAI jAya. jIvananuM sAcuM darzana maLI jAya. tenuM jIvana dhanya dhanya banI jAya. | sarva zAstronI uccamAM karela bhAvanA A tidarzana karAvI mahAtmA purUSane je darzana thayuM te mAnava bAMdhane sAkSAt darzana karAvavuM e che. dhyAnayoga, ciMtanamanana, nididhyAsana saMyama, zuddha cAritra, ucca vicAre, ucca mahecchAo ane pavitra jIvanathI divya jyotinA darzana zakya che ane ekavAra paNa tene sAkSAtkAra thaye te " pUrvanuM jIvana ane darzana thayA pachInuM jIvana evuM te nirmaLa-timaya divya jIvana thAya che ke e mahA mAnava bane che. bhUta-bhaviSya vartamAnanuM jJAna tene sahaja thAya che. te prANI mAtranA kalyANanI bhAvanA bhAve che. saMsAranA vyApArothI e para hoya che. tenA ane rAjyamAM udyane thAya che. tevA mahAna AtmAne pUrNa prakAza prApta thAya che ane A keI azakya nathI ja nathI. A jyotinA darzana te dUra rahyAM paNa tenI jhAMkhI thanArane paNa pitAnuM jIvana AnaMdamaya-jJAnamaya thAya che-apUrva baLa, apUrva jJAna ane apUrva AnaMda temaja apUrva zAMti anubhavagamya thaze. eTaluM ja nahi paNa tenI pratIti AsapAsa vasatA badhAne thaze. uparAMta pazu-pakSI Adi paNa A mahA bhAgyavAnanA samAgamamAM AvatAM apUrva zAMti anubhavatAM jaNAze. A viSamakALamAM Atmadarzana nahi hoya tema Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 6 ) pIDita lAlana mAnanArA ghaNA che paNa A badhA bhAi-baheneAne paDitajI premabhAve samajAve che ke A dvizya caiAtinA darzana mATe tame prayatnazIla teA aneA ane khacIta A bhavamAM ja tamArUM kalyANa e yAtidana vaDe sAdhI zakaze ja temAM zaMkA nathI ja nathI. paDitajIe tA ApaNA mahAma'galakArI navakAramaMtranA jApathI tenuM vivecana zarU karyu che ane dareka padAmAM je camatkAra che te darzAvyeA che. pachI kAra padmanA jApa-OMkAranA atha ApIne kema karavA te saraLa rIte darzAvela che. OMkAranA jApa bhakta-dAsa bhAve, putra bhAve, yuvarAja bhAve temaja sAha' bhAve eTale rAjA bhAve karavA spaSTatA karI che. paMDitajIe zatruMjaya tItha yAtrA ane ApaNA aMta 2mAM rahelA zatruonA mana vacana kAyAe jaya karavAnA prakAra paNu darzAvye che. pachI paDitajIe samAvasaraNanI bhAvanAnuM paNa suMdara vaNuna Apyu che, temAM prabhunA khUkha guNNAnu... nirakSaNa karavAnI bhAvanA paNa darzAvI che. paramAmAnI bhAvanA karatAM gautamasvAmInI peThe prabhu guNanA stavanA karavI. ane peAtAnAmAM prabhuguNa sa pUtru paNe pragaTe evI bhAvanA rAkhI ' anata vijJAna ' AAkanu atha tathA bhAva sahita ciMtana karavAnu paMDitajI darzAve che. paramAtmAmAM je zuddha svarUpa che tevuM ja peAtAnA aMtara AtmAmAM raheluM paramAtmAnuM svarUpa che. are te ja hu chu. sau. rUpa chuM ema sAha' bhAve bhAvanA karavI tema darzAve che. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be graMtharatno . ( 21 ) A uparAMta gurU namaskAra, pratikramaNa mitrI-karUNA Adi bhAvanA, Asana ane prANAyAma vagerenuM saraLa vivecana samajAvyuM che, dhyAna samAdhi ane aMtaraMga caga athavA saMyamane sAdhavA kevI kevI bhAvanAo bhAvavI tenuM paNa nirUpaNa karyuM che. " paMDitajIe chele keTalAMka adhyAtma bhajane ApyA che te mananIya che ane divya jAtinA darzana kema thaI zake, sAkSAtkAra kema thAya te viSe A nAnakaDI pustikAmAM saraLa rIte darzAvela che. paMDitajI kevA pega vidyAnA jANakAra ne kevA vive. caka tathA dachA haze te A pustikA uparathI jANI zakAya che. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNeAnuM mahumAna [ 17 ] mane jyAre kaccha-nalIyAmAM mArI aDhAra varSanI ummare pUjya mAlazIbhAi bheAjarAja maLyA tyAre temanI pAsethI hu' eka ja vAta zIkhyA ane te guNAnu' bahumAnaguNAnI pUjA. pUjya lAlana mane maLyA tyAre mArI ummara 20 varSanI hatI. meM temanI stutinA keTalAka kAnya banAvyA. pachI jyAre zrImad rAjaca'dranAM vacanAmRtanu pAna karyu tyAre temanAM keTalAMka kAvyeA manAvyA. te pachI mahAtmA gAMdhIjI maLyA tyAre temanA kAvye anAvyA. ane zrI araviMda ane mIrAmAnAM darzana karyAM te temanA kAvyA banAvyA. mubaimAM pUjya mAhanalAlajI mahArAjanI jayati ujavAI tyAre temanu* kAvya manAvyu. teja rIte gujarAnavALAmAM pUjya vijaya vallabhasUrinI janma-jayaMtinA utsava thayA tyAre temanuM kAvya manAvyu. godharAmAM tilaka mahArAja AvyA te temanu' kAvya manAyu. muMbaimAM dAdAbhAI navarojInI jayaMti nimItte dAdAbhAInuM kAvya banAvyuM. A sAdhu che ke gRhastha che e meM joyuM nahi. atyAre mArI 79 vaSa~nI ummara che. Aja sudhI mane e Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ genuM bahumAna vAta samajAI nathI ke muninA guNa gAvA ane gRhasthInAM nahI gAvA. huM te eka ja vAta mAnuM ke- pUnA sthAnaM guNISu na ca liMgaM na ca vayaH arthAt pUjAnuM sthAna guNe che. liMga ke vaya e pUjAnuM sthAna nathI. - zrImada rAjacaMdranAM vacanAmRta vAMcavA mATe jema jema munie manA karatA gayA tema tema te vadhAre vaMcAtA gayA. gujarAtamAM hajAre pATIdAre te zrImadine bhagavAna mAne che. temane keNa rokI zake che. jainadharma e vizvadharma thavAne sajAyelo che paNa tene upAzrayathI bahAra javA ja nathI ApatA. kahe che ke ayaM nija paro vetti gaNanA laghu cetaSAM, udAra caritAnAM tu vasudhaiva kuTuMbakaM. savI chava karUM zAsana rasI, aksI bhAva dayA mana ullasI, e kahenAra prabhuvIra kayAM? ane ame tapagacchanA chIe ame khaDatara gacchanA chIe e kahenArA AjanA munio kayAM? pUjaya lAlananuM aMtaHkaraNa vizALa hatuM. temanA aMtaramAM matAgrahane chAMTa paNa na hatA. paMDitajInI mAnasika avasthA ghaNI ucca hatI. bhaktarAja zUradAsajI kahe che ke - Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 24 ) hama jAte humahIpa khItI, eka dinA samahIpa mItI. paMDita bhAlana sara visanajI trIkamajIne dhaMdhAmAM mATI kheATa gai. temanA vAlakezvaranAM maMgalA-mAMDavI uparanA e mALA mATarA, gADIo, gheADAe sarve lIlAma thai gayA. tee adherImAM bhADe rahyA. pUjya paMDitajInI dInacA~ khaDuM ja ThIka cAlatI hatI. teo dararAja prabhunu pUjana karI zakatA hatA. ane sAmAyaka paNa 2-3 karI atA temaja sara visanajInA patnIne ane bALakIone dhArmIka zIkSaNa paNa ApatA. dhyAna karAvatA. e badhu ThIka cAlatu' hatuM, sara visanajI zeThanA mAmale bagaDyo eTale pUjya pa'DItajI mATe meM zaktAtmA zrI vIsanajIbhAI jetathI ane velajIbhAI meghajIne patra lakhyA temaNe kaMika madada karI ane kaMika snehI vaga pAsethI karAvI paMDItajIne mahIne rUA. 100 ekasA maLI jatAM ane temanu gADuM' gabaDavA lAgyu. teo jyAre vAlakezvaramAM sara vIsanajInA magalAmAM rahetA hatA tyAre temane ghamaMDa na hetu' ane lAlavADInI AraDImAM rahevu paDayu tA temane dInatA na AvI. sukhamAM ke duHkhamAM, anukulatAmAM ke pratikulatAmAM tee eka sarakhA rahI zakatA. temanA e svabhAva thai gayA hatA. te sara vIsanajI sAthe pharsTa kalAsamAM pravAsa karatA ane mArI sAthe kacchamAM pravAsa pharatA tyAre khelagADImAM karI zakatA. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNonuM bahumAna ( 65 ) sara vIsanajIne tyAM jamavAmAM aneka vAnagIo maLatI ane kacchamAM khIcaDI ane bAjarAnA jADA roTalA maLatA te temAM teo mejhamAM rahI zakatA. teo mahInAnA mahInAo kaccha kaDAyamAM kumArI pAnabAI pAse rahetA ane bhujapuramAM bhAI velajI meghajIne tyAM rahetA. temane satsaMga saune priya thaI paData. teo bALaka pAse bALaka jevA ane vRddhA pAse vRddha jela thaI zakatA. khuza rahevuM ane khuza rAkhavuM e temane sahaja hatuM. temanA jIvanamAM e vaNAI gayuM hatuM. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muMbainI vetAMbara jaina konpharansa saMvata 1959 - [ 14 ] muMbaImAM vetAMbara mUrtipUjakanI bIjI kenpharansa bahu ja dhumadhAmathI maLI. karachI, kAThIyAvADI, gujarAtI ke dakSINanA bheda na hatA. aMcalagaccha, tapagaccha ke kharataragacchanA bheda na hatA. dhanavAna ke garIba, nAnA ke moTA bhaNelA ke abhaNa jene juo te prasanna dekhAtA. sabhAmaMDapamAM dasa hajArathI vadhAre naranArIone samudAya bharAyo hate. sabhAnA vacce vaktAo mATe vyavasthA hatI. zrotAo ekAgraha citte sAMbhaLatA hatA. . nathu maMchAcaMda ane zrI amaracaMda pI. paramAranA vyAkhyAne saune gamyA. have paMDIta lAlanane vAre Avyo. teo sADA cAra varSa sudhI amerIkAmAM ahiMsAne pracAra karI AvyA hatA. temanA hAthamAM eka jINuM pAnuM hatuM. temaNe jina AgamonI hAlata varNavI. je AgAmethI jina zAsana dIpe che te Agama udaInA bhegA thaI rahyA Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muMbaInI zvetAMbara jana kenphiransa ( 67) che. teo jema jema bolatA gayA tema tema zrotAo maMtramugdha banatA gayA. te ja vakhate jotajotAmAM lAkhasavAlAkha rUpIyA bhegA thaI gayA. lAlanasAhebanuM bhASaNa samApta thayuM ane zvAsapIThathI nIce utaratA hatA ane tALIonA gaDagaDATa zarU thayA. dareka zrotAnA aMtaramAM lAlananuM sthAna thaI gayuM, ema lAgatuM hatuM ke muMbaInI konpharansa e lAlananI kenpharansa ja hatI. pratyeka kenpharansamAM pa, lAlanane sAMbhaLavA utsukatA rahetI ane teo jyAre ubhA thAya tyAre harSanA pokAro thatA ane paMDitajI pitAnI lAkSaNika chaTAbhArthI vakatRtvathI sabhAne maMtramugdha karI detA. EF Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dakSiNa mahArASTra jaina pariSada [15] ADatrIsa varSa pahelAM saM. 1977 mAM 1921-1112-13 jUnanA divasomAM eka sabhAmAM zrI dakSiNa mahArASTra jaina zvetAMbara prAMtika pariSada bharavAmAM AvI hatI. mahArASTranA bhAIonuM saMmelana maLe. AsapAsanA bhAIe pariSadamAM Ave. bahene paNa hAjarI Ape ane samAjane upayogI TharAvone vicAra vinimaya karI racanAtmaka kArya kare e bhAvanA A pariSada pAchaLa hatI. 500 jeTalA pratinidhI bhAIonI hAjarI hatI. bahene paNa 125 jeTalI Avela hatI. maMgalAcaraNa ane svAgata gIte thayA bAda adhyakSa zrI phatehacaMda kapuracaMda lAlananA gauravanuM gIta bALakee gAyuM hatuM. sAthe pratinidhIone paNa deza jJAtinI unnati tathA strI-zikSaNa saMpa tathA sudhArA mATe vinatirUpa gIta gAyuM hatuM. paMDitajIe pitAne pramukhasthAna ApavA badala zrI saMghanI AjJA mAthe caDAvIne saMghanI amIdaSTinI prazaMsA karI zAsanadevane pariSadanuM kArya nirvine saMpUrNa karAvavA prArthanA karI hatI. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dakSiNa mahArASTra jaina pariSadma ( * ) pramukha zrI lAlana sAhebanu mananIya vyAkhyAna Aje pazu ApaNane preraNA ApI jAya che. Atmapriya bhAio ane bahena, A pariSadmanuM pramukha sthAna ApavA mATe huM zrI saMghanA hArdika AbhAra mAnu chuM. huM pramukha thayA eTale chaDIdAra thaye.. huM Apa saunI AjJAthI te svIkArU chu. pahelAM paNa pariSado hatI paNa tene sadha'nA nAme samAdhatA hatA. bIjA samAjonI pariSada bharAya ane samRddha gaNAtA jaina samAja potAnA samAja saMdhanI pragati mATe vicAra na kare-pariSada na bhare tevu mane Azcarya thAya che. saMghanI sthApanA karanAra tIrthakara mahArAja sa`pUrNa jJAnItenA ja putrA jJAna vagaranA mAtra vyApAra kheDanArA te kema ane ! samAjanA uya mATe pariSadonI jarUra che, AvI pariSaDhathI ApaNe ekabIjAnA paricayamAM AvIe chIe. samAjanA prazno vicArIe chIe ane samAja AgaLa Ave te mATe TharAveA karIe chIe. A pariSadyAthI unnati thavA lAgI che. ApaNA keTalAka jJAnabha'DArA upaDyAM che. keTalIka jJAnapracAraka sasthAo nIkaLI che, jJAnamadirA thavA lAgyAM che. jaina zALAo ughaDI che. gujarAta, saurASTramAM A badhAM kArgo thavA lAgyA che paNa mahArASTra dakSiNa pAchaLa hatuM. Aje A pariSada dvArA ApaNe magaLa muhUta karIzuM' te joI AnaMda thAya che. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 7 ) paMDita lAlane AvA kAryane AraMbha karIne ja besI rahevAnuM nathI. emAM sauthI pahelAM jIvana mUkavAnI jarUra che. uparAMta kAryavAhake e ApaNApaNuM bhUlI parArthe jIvana gALavuM ghaTe che. ApaNe bhedabhAva bhUMsI nAkhI mahAvIra pitAnA putra samAna chIe ema vartavuM joIe. jyAre Ama thaze tyAre ja samAjanI unnati thaze. prema e evI vastu che ke jene AdhIna sahu che. e prema athavA bhaktithI ja samAja AgaLa vadhI zakaze. AvAM utthAnanA kAryomAM dAnanI draSTithI nahi paNa prema ane bhaktinI daSTithI rasapUrvaka sahAyatA karavI joIe. prema ane jJAnanA pAyA upara jaina dharmanuM maMdira caNavAnuM che e khyAlamAM rAkhavuM joIe. laMDana jevA vizALa nagaramAM sarva jI tarapha baMdhu bhAva rAkhanAra ane jaina sAhityane abhyAsa karanAra evAM maMDaLe sthapAyAM che te pariSadane AbhArI che. tame Aje evI pariSadane AraMbha karyo che. pariSadanA thayelA TharAne amala tha joIe. te mATe AMdolana zarU rAkhavuM joIe. nahi te Thara karavAne zuM artha che ! TharAnA badale pratijJAo ke paccakakhANa letA ApaNe thaI jaIe te samAjane utkarSa thavAmAM vAra zI ! paMDita lAlanasAhebanA netRtva nIce nAgapuranI mahAsabhAe hiMdI prajAne mATe svIkAreluM savarAjyanuM dhyeya svIkAravAne zrI suzIla tathA zrI dezabhakta dezapAMDene Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dakSiNa mahArASTra jaina pariSada ( 71 ) TharAva mahAtmA gAMdhIjInA jayanAde vacce pasAra thayo hatuM. A uparAMta zuddha svadezI vasA vAparavA tathA zuddha svadezI vastuo vAparavAne TharAva thayo hato ane pramukha zrIe te pitAnA asarakAraka vivecanathI svadezI vacce mATe keTalAka bhAI-bahene pAse pratijJA levarAvI hatI. vizeSamAM dhArmika zikSaNa mATe pAThazALAo jagyAe jagyAe khelavA tathA vyavahArika zikSaNane pracAra karavA tathA jaina keLavaNu-maMDaLa jevI saMsthA sthApavA anurodha thayo hato. temaja kanyAvikya, bALalagna-vRddhavivAha Adi rivAjone nAza karavAne temaja khoTA kharca aTakAvavA ane mRtyu pAchaLanA raDavA-kuTavAnA rivAjo baMdha karavAnA TharAvamAM meM paNa jorazorathI A lehI pItA rIvAjone nAbUda karavA asarakAraka vyAkhyAna ApyuM hatuM. ahiMsA dharmanA anuyAyIoe hAthIdAMtanI cuDIyo, rezamI vastra, cAmaDAnA paMThAne vaparAza baMdha karavA temaja deva-devIonA nAme thatAM balidAne baMdha karavAnuM TharAva thayo hato. eTaluM ja nahi paNa musalamAnabhAIoe gauvadha baMdha karavA mATe abhinaMdanane TharAva paNa zrI suzIla tathA meM raju karyo hato. A pariSadanI kAryavAhI jotAM pramukha sthAnethI paMDita lAlane e samayamAM samAjanI jAgRti mATe kevA joradAra karA karAvyA hatA tenI pratitI thAya che. upasaMhAra karatAM pramukha zrI paMDita lAlane jaNAvyuM Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 7 ) paMDita lAlane hatuM ke ApaNA jJAna pramANe ApaNe kITha ThIka Thara karyA che. ane dakSiNa mahArASTranA saduddhAra mATe te jarUrI che. Apa sau A TharAvane amalI banAvavA kaTibaddha thAo. dezanI AjhAdImAM mahAtmA gAMdhIjInA Adeza pramANe ApaNe sakriya phALe ApIe ane prabhune prArthanA karIe ke he prabhu! tamArUM baLa amArAmAM utAra, ApaNe karelA TharAvarUpI bIje ApaNe vAvyAM che. tenAM phaLo AvelAM joIzuM tyAre tenuM mahatva samajAze. paraMtu temAM jIvana lAvavuM joIze. jAgRti rAkhavI joIze ane racanAtmaka kArya karavuM joIze. pitAnA manAyelA AbhArane javAba ApatAM paMDitajI gaLagaLA thaI gayA hatA. jaina zAsanane jaya jayakAra ane ahiMsA paramadharmanA jayaghoSathI pariSadanI pUrNAhutI thaI hatI. pariSada pUrNa thayA pachI ekasaMbAnA zrI saMgha taraphathI paMDita lAlanasAhebane cAMdInI peTImAM nIce pramANe mAnapatra ApavAmAM AvyuM hatuM. mAnapatra puraka zraddhAsya pUjaya gurUvarya paMDita phatecaMda kapUracaMda lAlananI pavitra sevAmAM- samudra maMthana karI devee kahelAM cauda ratnamAMthI kAnA vadhAre vakhANa karI zakAya! prabhunA upadezarUpI Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dakSiNu mahArASTra jaina pariSada ( 73 ) amRtamaya ane divya vAyAmAMthI bhakto kAne vakhANe! tevI rIte ApanA ujavala-unnatta ane sevAmaya jIvanamAMthI ame atre kyA prasaganA ullekha karIe ! ApanuM AkhuM jIvana tapAmaya gayu' che, jaina dharma, samAja ane tatvajJAnanI sevAmAM ApanA AyuSyanA madhyAnha ane te pachInA samaya gayA che. Ape yUropa amerikAmAM jaina dhamanA siddhAMtAnA pracAra karyAM che, ane sukha duHkhA veThIne aneka tarehanA nAnA vidha prasaMgeAmAMthI pasAra thaIne Aja cAlIza varSoMthI Ape ekadhArU sevAmaya ane tAmaya jIvana gALyuM che. ApanA jIvananI dareka kSaNA evI vItI che ane vIte che ke ame kayA khAsa prasaMganA ullekha karIe teja amane sUjhatu' nathI. Ape jaina saMdhamAM navacetana mUkayu' che, jaina tatvAnu kharUM' rahasya Ape jaino temaja jainotarAne samajAvyu' che; amArA dakSiNa mahArASTrIya jaina sa'ghamAM Ape je cetana mUkayu che, temaja amArI A prathama pariSadanuM pramukha sthAna zAbhAvI amAne amArA jIvananI je navI dIzA sUjhADI che, te puNya prasa MgAnA smAraka tarIke ame eka samavAsIo amArA hRdayanA bhaktibhAvathI amArI ApanA taraphnI bhaktinA alpasmaraNa cinha tarIke A 'mAnapatra' ApanA pavitra karakamalamAM arpita karI kRtakRtya thaIe chIe. lI. ame ApanA sevA. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 74 ) paMDita lAlana paMDita lAlane A abhinaMdana patrane je javAba Ape te ApaNane preraNAnA pupe ApI jAya che. teozrIe kahyuM, ke A mAnapatra tamArI AzISa sAthe huM svIkAruM chuM, paraMtu A cAMdInI peTIne huM zuM karUM! lAlanane ghera nathI peTI, nathI tIjorI te huM A cAMdInI peTIne kayAM rAkhuM! A peTI te ApaNuM khelAtI jaina beDizane mATe huM arpaNa karuM chuM. A peTInI hararAjI karavAnuM karAvavAmAM AvyuM ane sadabhAgye te kAma mAre karavAnuM AvyuM. meM A premapUrva kanI bheTanI hararAjI karI ane rU. 401)mAM sAMgalIvALA re, rAjArAma chaganalAle te kharIdI lIdhI. prabhu mahAvIranA jayaghoSa sAthe sabhA visarjana thaI. A prasaMge belagAmathI dezabhakta zrI gaMgAdhara dezapAMDe tilaka svarAjya phALA mATe AvyA hatA, temaNe pariSadane paNa svarAjyane saMdeza saMbhaLAvyuM hatuM. temaNe svarAjaya phALe zarU karyo ane paMDita lAlana sAhebe pitAnI AMgabInI senAnI vIMTI bheTa karI ane AkhI sabhA hiMga thaI gaI. lAkhAvALe pAMca hajAra Ape, dasa hajAra vALo se Ape, paNa paMDita jevA te AjIvana sevake jyAre pitAnI vIMTI Ape tyAre te dhanya dhanyanA pikAra thAya. te vIMTInI paNa hararAjI thaI ane eka bhAIe 51) kahyA paNa A te paMDitajInI pUjA karavAnI AMgaLInI vIMTI. mane paNa umaLake Ave ane vANImAM jema AvyuM ane Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dakSiNa mahArASTra jaina pariSada (75) eka bhAIe pAMcase kahyA. mane lAgyuM ke tenuM garama thaI gayuM che. tene ghATa jevo ghaDo heya te ghaDAze. AgaLa vAta cAlI ane meM jezabharI bhASAmAM jaNAvyuM, ke pariSadane amara karavA AgaLa vadhe. hubalIthI AvelA bhAIzrI vasanajI jetazIe vIMTInA eka hajAra ne eka kahAM, ane sabhAmAM camatkAra sarjAI gaye. zrI dezapAMDe paNa rAjI thayA. paMDitajInI vIMTInI kahANa amara banI gaI. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarveSAma [ 16] paMDita lAlana kahetA hatA, ke "ci. gAMgajI hemarAja pAsethI samAdhI zataka pustakanI meM mAgaNI karI, temaNe te pustaka mane ApyuM. mane vicAra thaye, ke pustakane je upADe paDaze, 100 kaleka mukhapATha karI lahuM te pustakane beje upADa na paDe." paMDitajInI e nispRhatA gAMgajIbhAI jIvyA tyAM sudhI bhUlyA nahi. ATalI nispRhatA temaNe kaI sAdhumAM paNa joI na hatI. teo kahetA hatA, ke "lAlana te muni thavAnA hatA. temaNe bAra vrata lIdhA ane cothA vratanI bAdhA lIdhI. temanA eka mitra hatA. temanI sAthe dIkSA levAnA hatA eTalAmAM temane keIe salAha ApI ke muni thayA pachI tame paradeza jaI nahi zake. hamaNuM tame jaI zakazo." paMDitajIne e salAha ThIka lAgI. teo amerikA gayA. tyAM kA varSa rahyA. temanI sAthe ja dIkSA levAnA hatA, temaNe "dIkSA lIdhI. temanuM nAma vinayavijayajI rAkhavAmAM AvyuM. kezaravijayajInA teo gurUbhAI hatA, temane baMnene ThIka banatuM. banatA sudhI Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarve kAma ( 7 ). banne sAthe ja rahetA. paMDitajIe zuddhopacoganuM pustaka pragaTa karyuM tyAre temane baMnene te arpaNa karyuM. eTaluM ja nahi paNa saMvata 1960 mAM teo jyAre pAlItANAmAM cAturmAsa rahyA hatA tyAre temanA mATe muMbaIthI khAsa lAlana pAlItANA ovyA ane taLAjA temanI sAthe gayA. ane pAMtajala vegamAMthI keTalIka bAbate kezaravijayajI ane vinayavijayajIne temaNe zIkhavI hatI. banenA aMtaramAM paMDitajInI pratye lAgaNI hatI. lAlana sAhebamAM jema nispRhatA hatI tema temanA svabhAvamAM vinedabhAva hatuM. teo sarala bALaka jevA hatA. teo bIjAnA doSa jovAmAM aMdha hatA ane paranI niMdA karavAmAM mugA hatA, paranI niMdA sAMbhaLavAmAM baherA hatA. teo paranAM guNe jotA ne rAcatA ane tenI tArIpha karatA. temane kaI divasa e vicAra nahi Avyo ke dasa vIsa hajAra bhegA karI lauM. teo jyAre emeskiAmAMthI bhAratamAM AvyA tyAre temanA khIssAmAM eka ja gInI hatI. temanuM eka pustaka amerikAmAM TrenamAM kyAMka rahI gayuM. temaNe jayAre sTezana mAstarane pustakanI vAta karI tyAre mAstarane temaNe kahyuM ke pustaka upara lAlana nAma nathI paNa sarve jAma lakhyuM che" ethI pustaka maLI gayuM. saSAma eTale e pustaka sahanuM che e sAMbhaLI sTezana mAstara khuza thaI gaye. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayanA saddeza [ 17 ] 50 varSa pahelAM munirAje upAzrayamAM vyAkhyAna vAMcatA. yati paryuSaNamAM paryuSaNanA vyAkhyAnA ane kalpasUtra vAMcatA. jAhera vyAkhyAnAnA yuga AnyA nahAtA paDita lAlana teA prasiddha vaktA hatA. temanA vyAkhyA neAmAM janatAnI sArI bhIDa jAmatI. ApaNA munirAjone Azcaya thatu. paMDitajInI vANImAM jAdu hatA. te sabhAne maMtramugdha karI detA hatA ane dhArmika, sAmAjika ke zikSaNa pracAranA vicArothI samAjanA yuvakAmAM jAgRti AvatI hatI. " A vakhate zrImad rAjaca'dranu' avasAna thayuM', temanA vacanAmRta temanA laghukha' zrI manasukhalAlabhAie prakAzita karyo. zrImad rAjacaMdranA vacanAmRtA' nAma rAkhavAmAM AvyuM. A pustaka je je vAMcatA te pAgala anI jatA. zrImanA anuyAyI banI jatA. dharma mAM custa evA lokone zrImanI virUddha bhaDakAvavAmAM AvyA, ane zrImakrUnA anuyAyInA bahiSkAra thatA. muni lallujI jevA keTalAka sthAnakavAsI munione zrAvakA vahAvarAvatA paNa nahi. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayanA sadeza ( 9 ) savata 1965 nI vAta che. hu'pAlItANAmAM beDiMga calAvatA te vakhate muni lallujI ane temanI sAthe khIjA cAra sAdhu hatA temanA AhAra pANInI ane rahevAnI vyavasthA mAre bhAge AvI hatI. sa'. 1966 mAM pAlItANAmAM vIra zAsana Ana samAjanA utsava ATha divasa ame ujanmyA. mahArathI paNa 60-70 bhAie AvelA. dararoja 100-125 bhAie sAthe tIrthAdhirAjanI yAtrAe jatA. zrI AdinAtha bhagavAnanI pUjA karatA. kula-pUjAnA Anada anerA hatA. ame badhA prabhubhaktimAM tallIna thai jatA. e vakhate paDita lAlane pUjA karAvI evA AkSepa thaye ane A prakaraNamAM paDita lAlana tathA mane saMgha bahAra karyo. eTaluM ja nahi paNa suratanA zrI sa`ghe zrImad rAjacadranI virUddha paNa TharAva karyAM. Aja tA jamAnA taddana badalAi gayA che. munirAjo jAhera vyAkhyAnA Ape che. lAuDaspIkara paNa vaparAya che. munirAjane DALIAnA upayoga kare che. munie nAmanA jJAnamaMdirI thavA lAgyA che. Aje vezapUjA tarapha kAIne paNa bhAva nathI ane navA jamAnAnA yuvAnA te Aje dhArmika krAntinI vAta kare che. jaina samAjamAM hajI AcAya pravarAmAM zraddhA che. munirAjonI sevAbhakti paNa thAya che. paNa kIrtinA koTaDA adhAvA lAgyA che. zrImatA dhama-bhAvanAthI lAkhA kharace Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 80) paMDita lAlana che. ane temAM dharmane udyota mAne che paNa jaina samAja te khUba sabaDI rahyA che. madhyama varga ghasAI rahyo che. - dara varSe lAkha kharcanAra jaina samAja ke ujvaLa hevo joIe. paNa samayane saMdeza keNa sAMbhaLe che ! AvatI kAlane samAja prANavAna samRddha ane susaMskArI banAva hoya te samayane saMdeza sAMbhaLyA vinA chUTake nathI. paisAnI kImata Aje te hajI ghaNI vadhI rahI che. ane jyAM vAta-vAtamAM paisA joIe. dharmamAM paNa paisA vinA cAle nahi. maMdira, mUti, pUjA, udApane, pratiSThA AdimAM paNa paise joIe eTale paisAnI pratiSThA te che paNa zrImaMte samayane saMdeza samajatA thaze tyAre paisA karatAM sevAnA, cAritranA ane niSThAnA mUlyAMkana thaze. meM dikSA kumArIne pravAsa bhAga 1-2 prakAzita karyA. e je je bahena-bhAIoe vAMcyA teNe muni padanI te kIMmata karI paNa vezanI mamatA jatI rahI. AjhAda bhAratamAM jaina samAjanA ghaDavaiyAoyuvAna hada paMDita lAlananI jema samAjanA samudvAra vicAra karI samayane saMdeza sAMbhaLaze ane racanAtmaka kArya karaze te samAjanI kAyA palaTa thatAM vAra zI? Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIlona krenana maDhaDA lAlana niketana maDhaDA yAgAzrama Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jamaNI bAjuthI trIjA naMbaranI khurazI upara temanA mitramaMDaLa sAthe beThelA paMDIta lAlana che. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maDhaDAmAM lAlana niketana * [ 18 ] pati lAlana saMvata 1957 mAM amerIkAthI AvyA ane mane temanA sahevAsa thayA. cha mahInA hu' temanI sAthe rahyo. me temanI pAsethI pAta jala yAganA abhyAsa karyAM. meM' temane dhapitA gaNyA. temaNe mane dIkarA mAnyA. jaina prajAmAM lAlana-zIvajInI joDI gaNAtI. savata 1957 mAM mArI uMmara 20-21 varSanI hatI. savata 1966 mAM mane saMgrahaNInI vyAdhI lAgu paDI. darAja 35-40 jhADA AvatA. pAlItANAnI pAse maDhaDA sTezana sAme mArA mATe zivasadana bAMdhyuM. e sAla hatI saMvata 1969. zivasadanamAM huM rahevA Avye ane pAlItANAmAM jaLapralaya thayA e vakhate mArI dasa varSanI mahenata eka rAtamAM kharabAda thaI gaI. khIMga gaI, vidhavAzrama gayuM, hajAro rUpiyAnA pustakA DubI gayA, bAra varSanI mArI dIkarI gujarI gai, mArA laghuma' kuMvarajInI patnI ane dIkarA marI gayA. kuvarajIbhAinI mArAmAM zraddhA hatI. temane meM kahyuM, " khaLIA lyA, khetI karI, " } Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 82 ) paMDita lAlanA temaNe mAruM kahyuM mAnyuM. khetI karI. hajI kasoTI thavAnI bAkI hatI eTale duSkALa Ave eTale gAyebheMse-baLadIAne beje thaI paDaze, ethI muMbaImAM kuMvarajIbhAIe dukAna karI ane lekhaMDane dhaMdho zarU karyo. kuMvarajIbhAI 38 varSanI uMmare gujarI gayA. khetI vADI mArA moTA dIkarA sudhAkare saMbhALI ane kuMvarajI devazInI ku. nI dukAna mArA nAnA dIkarA sumaticaMdra saMbhALI Aje bane dIkarA pitAnA paga upara che. jalapralaya vakhate je himmata hArI gayA hatA te Aje je divasa temaNe dIThe te dekhata nahi. saMvata 1970 thI 1976 sudhI kuMvarajIbhAIe khUba parizrama karyo. parIvAra jeTalA bhege thaye tyAM pUjya lAlana sAhebanA patnI gujarI gayA. eTale pAchI upAdhI AvI paDI. saMvata 1977 mAM maDhaDAmAM lAlana niketananI saMsthA sthApI ane e saMsthA taraphathI sevAzrama cAlu karyo. temAM pUjaya lAlana sAheba rahevA lAgyA te pachI yegAzrama cAlu karyo. e saMsthA saMvata 1981 sudhI cAlu rahI te pachI e badhI saMsthAo baMdha karI huM paMDIcerI zrI araviMda AzramamAM cAlyA gaye. pUjya paMDitajI amadAvAdamAM zeTha bheLAbhAI jesaMgabhAI dalAla pAse keTalAka samaya rahyA. te pachI zeTha cImanalAla nagInadAsanA dharmapatnI zrI mANekabAI pAse keTalekavakhata rahyA. meM bhAI zrI visanajI jetazI ane velajIbhAI Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maDhaDAmAM lAlana niketana ( 83 ). meghajInI sahAyatAthI rU. 13600 bhegA karyA ane te lAlana sAhebane sava. zrI matIcaMdra gIradharalAla kApaDIAnA pramukhapade parsa tarIke arpaNa karyA. e rakama zeTha narazI nAgazInI ku. mAM jamA rAkhI ane pUjya lAlana sAheba jyAM hoya tyAM bAra mahIne rU. 2000 mekalavAne TharAva karyo ethI huM nizcita thaye, e hakIkata vistArathI have pachI lakhIza. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAtmAjI para ananya prema pUjaya lAlanasAheba gAMdhIjInA parama bhakta hatA eka vakhata huM bImAra paDyo. mane kamaLo thayo. huM 24 ratala ghaTI gaye. mArA mATe mArA laghubaMdhu kuMvarajIbhAIe aMdherI pAse AvelA varasevAnA seneTerIyamamAM rahevAnI sagavaDa karI. mArA dharmapatnI sulakSaNA paNa tyAM ja hatA. e vakhate pUjya lAlanasAheba geDe samaya mArI pAse rokAyA hatA. evAmAM pUjya gAMdhIjI jelamAM bImAra paDyA. temanA peTanuM oparezana terAta karavAmAM AvyuM. pUjaya lAlanasAheba te vakhate pikeka karavA lAgyA. temaNe kahyuM "je gAMdhIjI jIvatA rahetA hoya te huM temanA badale maravA taiyAra chuM." temaNe ema paNa kahyuM, ke "huM mArA badhA sAmAyikanuM puNya temane arpaNa karuM chuM." sAmAyika temane bahu priya hatA. temanI vahAlAmAM vahAlI kaI cIja hoya te te sAmAyika ane te temaNe arpaNa karI. ethI jaNAya che ke temane mahAtmAjI pratye anahada prema hate. teo rASTrapremI hatA, mahAtmAjInA jIvana-prasaMge satyanA prayogo temane khUba priya hatA. temaNe sAmAyikanA prayoge kevA suMdara rIte AlekhyA che te ApaNe joI gayA. mahAtmAjIne sadeza teo pitAnA vyAkhyAne dvArA ApatA ane mahAtmAjInA saMdezavAhaka pitAne mAnatA. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhinaMdana ane thelI samarpaNa L[ 20 ] sATha varSa pahelAnI vAta yAda Ave che. ane Aje paNa te romAMca jagAvI jAya che. mArI umara vIza varSanI hatI. juvAnInuM jema hatuM. kacchanI dhIMgIdharAe mane sudaDha zarIra ApyuM hatuM. mArAM vicAre kalpanAnI pAMkhe uDatA hatA. saMgIta, nATyakalA ane ramata-gamatanI mastImAM huM mahAlato hato. saM. 1954nA zrAvaNanI amAvAsyAe mArA jIvanamAM eka DozImAe navacetana ApyuM ane mAre suSupta AtmA jAgI gaye. paryuSaNanA divaso hatA. mane DozImA kaccha-naLIyAmAM vyAkhyAnamAM laI gayA. pUjya mAlazIbhAI bhejarAjanA vyAkhyAne mArA aMtarane prakAza A. karmanI vAto ane bhagavAna mahAvIranA jIvanaprasaMgethI huM cetI gayo ane pUjaya mAlazIbhAIne mArA gurU mAnyA. temaNe jIdagI sudhI mArA pathapradarzaka tarIke kArya karyuM ane jIvana parivartananA zrI gaNeza maMDAyA. samayasAra nATaka vAMcatAM vAMcatAM meM aneka rAtrie azrubharI AMkhe vItAvI ane karIne tilAMjalI ApI. mArA parama upakArI mitra zrI gAMgajIbhAI hemarAje paMDita Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 8 ) paMDita lAlana lAlanane paricaya karAvyo. ane prathama darzane huM temane dharmapitA mAnavA lAgyA. temanA satsaMgathI mArA jIvanamAM prANa pUrAyA ane sevAne yajJa AraMbhavA pratijJA karI. paMDitajI te sAdhucaritra hatA. teo Tayuzana ApI. gharasaMsAra calAvatA. paNa kaI kaI vakhata te kAle zuM karavuM tenI ciMtA paNa rahetI. parigraha vadhAravAnI virUddha hatA. keI mAganAra pachI te game te heya maLI jAya te pitAnI vahAlI vastu paNa ApI devAmAM AnaMda mAnatA. huM hamezAM paMDitajInA gRhavyavahAranI ciMtA karate ane paMDitajInA temaja mArA Aptajane - sanehIjane ne bhaktajane pAsethI roTI meLavI lete. - saM. 169 mAM meM mArA parivAra mATe maDhaDAmAM zivasadana zarU karyuM. mArA laghubaMdhu kuMvarajIe baLade lAvI khetI zarU karI ane zramadvArA reTIne prazna uke. zivasadana ghaNA mitra ne sanehIjananuM priya nivAsasthAna banI gayuM. parivAranI peTIne prazna ukelyA pachI sevAzrama, bhArata maMdira, parizrama maMdira AdinuM nirmANa thayuM. ane rASTrIya AMdolanane vega ApavA mATe vaNATazALA ane reTIyAzALA vagere pravRttio paNa zarU karI. saM. 1975 mAM paMDitajInA dharmapatnI zrI moMghIbAIne svargavAsa thaye. huM temane maDhaDA zivasadanamAM laI AvyuM. teone zAMtipUrvaka rahevAnI tathA jamavA vagerenI vyavasthA paNa zivasadanamAM thaI gaI. te ziva Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhinadana ane zailI samarpaNa ( 87 ) sadananA Aptajana banI gayA. teozrIne maLavA aneka mitrA ne snehijanA AvatA te badhA pAsethI kAMi kharca laI zakAya nahi. A kharcanA khAjo mArA upara vizeSa hatA. te pa MDitajIne na rUcyu. ane te sukhaI cAlyA gayA. teozrI mArA samAga daza ka dharmapitA haiAvAthI temanI vRddhAvasthAmAM mArAthI ke'ipaNa sevA na thaI zake te mane paNa na gamyu., muMbainA mitrA pAse A vAta me' rajI karI. mitrae mane khUba mamatApUrvaka sahakAra ApyA, ane pUjya lAlana sAhebanu nAma jaLavAI rahe temaja temanA satsa'ganA lAbha levA IcchanArAe paNa lAbha meLavI zake te mATe maDhaDAmAM 1977 nA kArtaka suda punamanA pavitra divase ' lAlana niketana 'nAmanI saMsthA zarU karavAmAM AvI. paMDitajIne 91 varSa thayA hatA. sevA e paDitajInA jIvana maMtra hatA. paMDitajInI umara, Aja sudhInuM uccakATInu' jIvana, temanA ujjavaLa bhUtakALa, temanI zreyasa sAdhanA, nIDaratA temaja satyaparAyaNutA A sarva jotAM temanu sanmAna thAya tevI mArA manamAM bhAvanA jAgI ane te mATenA prayAseA zarU thayA. kaccha-bhujapura nivAsI zrI velajIbhAI meghajIe ghaNA sArA phALA ApyA tevI ja rIte bhAI visanajI jetazIe humalI ane gadagathI sArI kALA ekaThA karyAM. A uparAMta muMbaI ane judA judA gAmanA snehIjanAe paNa peAtAnA phALe noMdhAvyeA ane meM dhArelI rUA. 10,000 nI rakama karatAM Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 88 ) paMDita lAlana rU. 13,600 thayA ane mAtra thoDA ja Aptajanene A phALe mane preraNA ApI gaye, paMDitajIne abhinaMdana ApavA tathA temanI AjasudhInI anekavidha sevAonI kadararUpe temane rUA. 13600nI thelI samarpaNa karavA mATe kacchI jaina samAja taraphathI zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA prANu ane jaina samAjanA ghaDavaiyA rA. zrI metIcaMda gIradharalAla kApaDIA selIsITaranA pramukhapaNa nIce tA. 3-4-48 ne ravIvAranA roja eka sanmAna samAraMbha yojavAmAM Ave, A prasaMge paMDitajI pratye Adara dharAvatA keTalAka bhAI bahenee bhAvabharyA pravacane karyo. - jaina samAjamAM teo prasiddha vaktA hatA. dasa-dasa hajAra mANasenI sabhAne te maMtramugdha karI zakatA hatA. yuvaka samAja te temanI pAchaLa gAMDo thaIne bhaTakate hatuM tyAre sthiti custa varga temanAthI bhAre bhaDakate hate. jaina sudhAzkemAM paMDita lAlananuM sthAna agragaNya gaNAya. temanuM AkhuM jIvana jaina dharmanA eka pracAraka tarIke ja vyatIta thayuM hatuM. temaNe jJAnanI akhaMDa upAsanA ja karI che. jyAM jyAM temane satya dekhAyuM, dharmasAdhanA dekhAI, adayAtma upAsanA jovAmAM AvI tyAM tyAM teo gayA che ane sAra sAra grahaNa kare temaja asatyanI upekSA karavI AvI temanI samabhAva temaja sadbhAva bharI jIvanavRtti banI rahI che. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhinaMdana ane thelI samarpaNa ( 89 ) paMDitajIe A abhinaMdana samAraMbhane javAba Ape. te Aje paNa guMjI rahyo che. temaNe darzAvyuM, ke huM 91 varSanA yuvAna chuM. yuvAnImAM sevAnI dIkSA laIne amerikA gayo tyAre mArA amerikana bhAI-bahenene meM ahiMsA, saMyama ane tapane saMdeza Ape. jainadarzananI khUbIo darzAvI ane amerikAmAMthI paNa jIvana jIvavAnI kaLA zIkhI lA. kaI parigraha rAkhe nathI. jyAM taka maLI tyAM jainadarzananI prabhAvanA karI che. sAmAyikanA prayogomAM huM tallIna banI jAuM chuM. tame mane je sanmAna Ape che te lAlanane nahi lAlananI bhAvanAene, lAlananI sevAne ghaTe che; huM te lAlanane sevaka chuM. samAjane sevaka chuM, rASTrane sevaka chuM, dharmane sevaka chuM. mArA parama priya mitra, putra, ziSya zivajIbhAI ane anya nAnA-moTA karachI Aptajane ne sanehijanee mamatApUrvaka mArI sevAnI eka kadara karavA nimitte rU. 13600 jeTalI moTI rakamanI mane je thelI ApI rahyA che te mATe huM yogya che ke kema tene nirNaya huM karI zakaryo nathI. paNa Apa saunI premabharI lAgaNI mATe huM Apane RNI rahIza. huM jIvanane kAMThe beThe beThe tIrtha karane zaraNe jIvananuM darzana meLavavA talasuM chuM. ane jaina jagatane sarvAgI vikAsa thavAnA bhaNakArA paNa sAMbhaLuM chuM. Apa saune pharI pharI AbhAra mAnavA taka lauM chuM. pramukhazrIe paMDitajInI vidvatA, ucca cAritra, sevAbhAvanA, jIvanadarzananI jhaMkhanA temaja vinamratA ane Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (90 ) paMDita lAlana saumyatA temaja navIna jIvanadraSTi viSe ulekha karI temanI bhUri bhUri prazaMsA karI temaja vizALa jaina samA janA eka nAnA sarakhA varga taraphathI paMDita lAlananuM bahumAna thAya eTalAthI saMtoSa mAnavo joIe nahi paNa AvA meghAvI purUSanuM samagra jaina samAja taraphathI vyApaka AkAramAM sanmAna thavuM ghaTe che. harSanAda sAthe paMDitajIne thelI samarpaNa karavAmAM AvI hatI. A rUA. 13600 nI rakama zeTha narazI nAgazInI ku. mAM jamA rAkhavAmAM AvI ane paMDitajI jIve tyAM sudhI dara varSe rU. 2000) jyAM hoya tyAM temane maLe tevI vyavasthA karI hatI ane temanA svargavAsa pachI je rakama vadhI temAM umerIne dasa hajAranI rakama ekaThI karIne zeTha zAmajIbhAI ravajIbhAI lAlane muMbaI- mAMDavI upara eka lAlana sAhebanA nAmathI lAIbrerInI sthApanA karavAmAM AvI che. A samAraMbhathI mArA AtmAne atyaMta AnaMda thayo. paMDita lAlananuM kaNa adA karavA huM bhAgyazALI bane. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuvakasaMdha taraphathI sanmAna-samAraMbha [ ra1 ] kacchI samAja taraphathI thelI samarpaNanA samAraMbha thayA pachI kharAkhara adnI mahine tA. 19-6-48 zanivAranA rAja viThThalabhAI paTela rADa uparanA AnaMda-bhuvanamAM zrI sukhaI jaina yuvaka sa dhanA Azraya nIce suprasiddha vaktA paMDita phatecaMda kapuracaMda lAlananu jAhera sanmAna karavA nimitte eka sabhA ceAjavAmAM AvI hatI. A prasaganA mane atyaMta AnaMda hatA. paMDitajI te mArA pathapradarzaka gurU ane dharmapitA hatA. pazu hajArI bhAi-baheneAnA te sanmArgadazaka hatA. hajArA vidyArthIonA te preraka hatA, keTalIe sasthAomAM dharma saMskArAnA si canamAM paDitajInA mahAmUlA kALA hatA. mArA jevAnA rAhabara hatA ane jaina samAjanA eka aNumAla ratna hatA. AvA sevAmUrti purUSanu sanmAna zrI jaina yuvaka saMgha kare te suyeAgya hatuM. jaina samAja dara varSe ghaNA ghaNA utsavA-mahotsave ujave che. ane te pAchaLa hajArA kharce che. dAnavIrA Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDita lAlana ( 12 ) zrIma MtAnA ahumAna paNa thAya che. teone mAnapatra-abhinaMdana patra ane kAsakreTA apAya che. temaja kIrtinA koTaDA khUba 'dhAya che. paNa jaina samAjanI AjIvana sevA karanAra, suprasiddha lekhaka, kaLAkAra, prasiddha vaktA, vidvAna ke adhyAtma premI sevakane preraNAnA pAna karAvavA, temanA kArya mAM hamadardI batAvavA ane temanA utsAhanI vRddhi karavA mATe abhinaMdananA samAraMbha ceAjavAnI dRSTi ke bhAvanA AjasudhI jaina samAjanA lakSyamAM nathI. paDita sukhalAlajI jevA advitIya vidvAna, suprasiddha lekhaka, navIna vicAraka ane prajJAcakSu hovA chatAM mahAna tatvaciMtaka temaja daza kane gUjarAta yunIvarsITI ekaTara eka phIleAseAphInI mAnada padavI Ape, temanu' vizALa mitramaMDaLa eka lAkha rUpIAnI zailI Ape, yuvaka-ma'DaLa satkAra samAraMbha cArja, temanA pustako mATe puraskAro Ape temaja muMbai vidyApITha jevI suprasiddha saMsthAo temanA vyAkhyAnA ceAje tyAre jaina samAjane AvA meghAvI purUSanuM bahumAna karavAnu... paNa sUjhe nahi e jaina samAjanI dIrgha dRSTinA abhAva gaNAya. emAM tA jaina samAjanI zaiAbhA che. peAtAnA ratnAne prasiddhi ApavI, temanA sAlA siddha karavA mATe preraNA ApavI, temanAmAM rahelI aneka zaktionA lAbha levA ane temanA sevAkAryane puSpapAMkhaDIthI vadhAvavu e te pragatizIla jainasamAjanu puNya kAya hevu joie. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuvakasaMgha taraphathI sanmAna samAraMbha (8) e maMgaLa divasanI mArA je 80 varSane yuvAna rAha joI rahyo che. samAjanA kalyANadAtAo eto samAjanA staMbhe che. ane e akiMcana sevakane premapUrvaka satkAra thaze tyAre jaina samAja prANavAna ane navaracanAnA mokhare haze. jaina samAjanI kAyA palaTa karanArA e ghaDeyAone zodhI kADhavA joIe. samAjanA utkarSa mATe temane daTAI javA be mIThA zabdane premabharyuM sanmAna samAjane navacetanA ApI jaze. paMDita lAlananA satkAra samAraMbhanuM pramukhasthAna suprasiddha krAntidaNA puNyapurUSa zrI kedAranAthajIne ApavAmAM AvyuM hatuM. A prasaMge jenasamAjanA agragaNya AgevAnoe hAjarI ApI hatI te kharekhara AnaMdapreraka hatuM. A prasaMge zrI jaina yuvaka saMghanA prANapreraka AjIvana kAryakara ane nIDara vivecaka zrI paramANuMdabhAIe paMDitajI viSe suMdara vivecana karyuM hatuM. te AkhuM vivecana te atre ApI zakAya nahi paNa temAMthI paMDitajInA jIvananA ujajavaLa prasaMge ApavAmAM Ave che. - paMDita lAlana jaina samAjanI eka viziSTa vRddha vyaktinA sanmAna kAryamAM sahakAra ApavA mATe Apa saune AbhAra mAnavA taka lauM chuM. paMDitajIne janma sane 1857 mAM thaye teo meTrika sudhI pahoMcyA. jene lIdhe abhyAsa cheDe paDyo, Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita lAlana rUA. 10)nA pagAre dhArmika zikSakane vyavasAya zarU karyo, 10 nA vadhIne 12 mAsika thayA. samAIlsanA selaphahelatha aMgrejI graMtha upara lekamAnya tilake lakhela svAzrayanI pustikA vAMcI paMDitajIe purUSArtha mATe abhigraha karyo. zani-ravinA deDha divasanI rajAmAM abhyAsa vadhAravA lAgyA-aMgrejI te suMdara karyuM paNa hindI-saMsakRta, marAThI, ane baMgALI paNa zIkhyA ane TayuzanamAM chevaTe rU. 300) nI mAsikanI Avaka thaI. ke purUSArtha ! - amerikAnI sarva dharma pariSadamAM munizrI AtmArAmajI mahArAjanA pratinidhi tarIke zrI vIracaMda rAghavajI gAMdhI gayA. paMDitajI kema rahI jAya! paNa rUA. 5000) kyAMthI lAvavA, purUSArthane daDha mane baLathI vyavasthA thaI gaI. bIje ja aThavADIye upaDyA-tyAM kAA varSa rahyA ane jainadharmanA vyAkhyAne ApyAM. pustikAo lakhI. saM. 1901 mAM pAchA AvyA. paMDitajI te navanavA vicAro lAvyA hatA. vicAra svAtaMtryanI bhAvanAthI raMgAI gayA hatA. jainasamAja vicAranA pradezamAM kevaLa suSupta dazAmAM hite. navA vicArane navI keLavaNIne sparza na hate. paMDitajInA vicAroe kSobha ubhuM karavA mAMDyo. mANekajI pArasI gRhastha paMDitajInA paricayathI jaina dharma aMgIkAra karyo ane temaNe zrI zatruMjaya AvIne zrI AdIzvara bhagavAnanI pUjA karI-jaina samAjamAM khaLabhaLATa thayo. jainomAM pAMca pratikramaNa-paMDitajIe A bhavanuM ane bIjuM bhave Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuvakasaMdha taraphathI sanmAna-samAraMbha ( 5 ) bhavanuM ema be pratikramaNe umeravA vicAraNA darzAvI ane sAdhu samAja cheDAI paDyo. maMdiromAM narkanA dukhanA citranI sAthe varganA citra mUkavA ane zubha karmo karavA preraNA maLe te vicAra mUko ane AvI avanavI vAtathI badhA coMkI UThaDyA. * svAnubhava darpaNane anuvAda karyo. temAM mUrti pUjAne virodha hato paNa paMDitajIe te digambara AcArya gIndra devathI pite kevI rIte judA paDe che te darzAvyuM ane mUrtipUjA dvArA pite prabhupUjAne kevI rIte ghaTAve che te viSe neMdha lakhI tema chatAM virodha thavA lAgyuM. emAM vaLI zatruMjaya upara paMDita lAlane pitAnI pUjA karAvI evI kevaLa pAyA vinAnI vAta cAlI ne saMgha bahAranI hIlacAla cAlI. A badhAmAM paMDitajI te khUba zAMntapUrvaka potAne abhyAsa, adhyayana, vyAkhyAne ne navA vicArane pracAra cAlu rAkhatA ane temaNe 24 gujarAtI ane 2 aMgrejI pustake ApyA che. temanA samAdhi zatakanuM temanI ja dvArA jainadharmanI dIkSA pAmelA zrI harabaTarane 1914mAM aMgrejImAM bhASAMtara karyuM che. ' temane yogano abhyAsa te cAlu hate. pataMjala gadarzana te temane kaMThA hatuM. pataMjala yoga ane jena vegane samanvaya e temanA abhyAsa, cintana ane mananane viziSTa viSaya che. teo yoganA abhyAsI te hatA paNa lega sAdhanAnI dizAe temaNe ghaNuM pragati Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita lAlana sAdhI hatI. aneka sAdhakane temaNe vega mArgamAM praveza karAvyuM che. vakhtatvanA pradezamAM te teo advitIya vaktA gaNAtA. daza daza hajAra mANasanI sabhA samakSa teo bhASaNa ApatA, temanA avAjamAM raNakAra hatA. temanI vANImAM lAlitya, madhuratA, bhAvanA upAMta adabhuta abhinaya kaLA hatI. kenpharansanuM adhivezana temanA vakatRtvathI tAjagI anubhavatu. zrotAo temanA vakatRtvathI mugdha banI jatA, temanI sAthe nAcI uThatA. jaina dharmanI temanI zraddhA ane niSThA eTalI ja UMDI che, evI temanA eka vakhatanA virodhI lekhAtA jene AcAryo ane AgevAne ne pratIti thaI che. * saM. 1936mAM AcArya zrI vijayavallabhasUrIzvarajInA pratinidhi tarIke sarvadharma pariSadamAM bhAga levA IMglAMDa gayA hatA ane tyAM sAteka mAsa rahyA hatA. temanuM jIvana prAraMbhathI ja jaina samAjanI eka yA anya prakAranI sevAmAM ja gayuM che. jaina samAjamAM navA janA vicAranI je pacAsa varSathI laData cAle che te laDa tanA vicAra svAtaMtryanI himAyatanA pakSe teo prathama senika che, senAnI che, ane e rIte AjanI yuvAna prajA ane ugatI prajA temanI bhAre traNa che. AvAM sAdhupurUSanA jIvananuM mUlya meLavavAnuM zakya ja nathI. paMDita lAlana eka sAdhu-santapurUSa che. ApaNA Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuvAsaMdha taraphathI sanmAna-samAraMbha (97) temane attaranAM aneka abhinandanaabhinanana che, temanI ApaNA upara haMmezAM zubhASiza rahe. A vivecananA samarthanamAM muni jinavijayajI, zrI motIca gIradharalAla kApaDIA, zrI jIvarAja odhavajI dezI, zrI hakamIcaMda jasANI tathA zrI tArAbahena mANe kalAla premacaMda paMDita lAlana sAthenA potAnA aMgata anu. bhavanI aneka bAbate jaNAvI hatI. pUjaya nAthajIe paMDitajIne puSpahAra paherAvI temanuM bahumAna karyuM hatuM. be samAna dharmAtmAo eka bIjAne bheTI paDayA hatA. e dazya hadayaMgama banI gayuM hatuM. paMDitajIe pitAnA satkAra samAraMbhanA javAbamAM evuM mananIya vyAkhyAna ApyuM hatuM ke Aje paNa temanA vicAre ApaNane navanavI draSTine preraNA ApI jAya che. A prasaMge zrI nAthajI jevA rAjayogI-ziromaNIne tame pramukha sthAne laI AvyA tethI mane AnaMda thaye che. veganI bAbatamAM te mArA gurU che. jaina siddhAMta lAlananI draSTie rAjagane mArga che. dazamAM pataMjaline vega sIdhI rIte Avato nathI. chatAM sarvadarzane mAphaka jaina darzane paNa pataMjalinA rAjayogane aneka rIte apanAve che, eTaluM ja nahi paNa rAjaganA kartAne jaina dharmanA mArganusArI paNa gaNela che. Akhune AkhuM yogazAstra lagabhaga 95 TakA jena siddhAMtane sAnukULa che. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (98), paMDita lAlana tame mArA pratye te khUba saddabhAvanA batAvI. mArA guNe tame ghaNA ghaNA darzAvyA paNa mArA deze huM ghaNA jeuM chuM. anekavAra mArUM patana thayuM che, paNa ema kahevAmAM huM jarA paNa atizayokti karate nathI ke e demAMthI mane keIe bacAvyuM hoya te te jinameM ja bacALe che. mATe mana jinadharma-nijadharma arthAta Atma dharma che, A dharme mane vAraMvAra uThADyo che, jagADyo che, sthira karyo che. huM muMbaI jaina yuvaka saMghane Aptajana sabhAsada houM ema lAge che. mane koI vRddha kahe te mane gALa detA hoya tema lAge che. 1 varSanuM daihika jIvana mane 19 varSa jevuM lAge che. hajI ghaNA varSanI sAdhanA bAkI che tame ane tamArA saMghe temaja prabuddha jene sutele jaina samAja jAgate thayo che. have e jAgRta samAjane beThe kara joIe. ubhuM karavuM joIe, Ama te kara joIe, dharmavyavahAra mArge deDate kare joIe, svargane nIce lAvavuM joIe ane mekSane hadayamAM vasAvavuM joIe. 'samabhAva pUrNa jIvana gALavuM eja sAce dharma che. AvA maMgaLamaya Atma kalyANakArI vizva upakArI jenadharmane jagatanA cekamAM saMdeza tame ja yuvAne yuvAna hadaye kyAre pahoMcADaze. aMtamAM eka sUcana karavA lAlana sAhasa kare che. bAlAzrama, gurUkuLe vidyArthI gRha thAya che, thavAM Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuvakasa'dha saMskrRthI sanmAna-samAra'bha ( * ) joie paNa zAMti pUrvaka jIvana pUrNa karavA vRddhAzrama kayAre thaze. AvA vizrAMtigRha tA sAcAM zAMtiniketana manavAM joIe. jAgaze keI bhAgyazALI dAnavIra ! lAlana jevA aneka AtmAe A zAMtiniketaneAmAM jIvananu darzana meLavI sAcI zAMti meLavaze. zrI nAthajIe upasa'hAra karatAM jaNAvyu ke puDitajI jevA jJAnavRddha, sevApriya ane adhyAtmapremI puNya purUSane zraddhAMjali ApatAM gaurava thAya che. e te ApaNA bhAra tanA are vizvanA ceAganiSTha mahAmAnava che; temanI vaktRtvazakti jyAre 91 varSe ATalI madhura ne rasaprada che tyAre yuvAnImAM A zaktinA pravAha keTalA joradAra haze ! temane Aje paNa AdhyAtmika jJAnanI khUba khUba tRSNA che. teo mahAna zreyArthI che. mArI pahelA paricaya 26 varSa pahelAM sAbaramatI AzramamAM thayA ane temaNe je vicAre darzAvyA te navIna ane preraka hatA. samAjanA game tevA virAdha hovA chatAM paNa paRsitajIe peAtAnu satya pratipAdananu kArya ekasarakhu cAlu rAkhyuM hatu. te uparathI ApaNe satya parAyaNatA ane nirbhayatA zIkhavAM joIe. dhamanI khAtara sahana karavA sivAya manuSyanI seATI thai zakatI nathI. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - ( 10 ) paMDita lAlana paMDitajInI uMmara ATalI moTI hovA chatAM ane vRddhAvasthAnuM AkramaNa hovA chatAM emanAmAM tejasvItA che. e te ja dharmanuM teja che je dharmazIla hoya che tenAmAM varatA hoya che. je sAce jJAnI heya che tenuM teja vRddhA vasthAmAM ghaTatuM nathI. zarIra bhale kSINa thAya paNa te ja te vizeSa prajavalita thAya che. A prabhAva dharmane-vIratvanejJAnane che. emanA guNa ApaNAmAM utAravAno prayatna karIe te ApaNuM jIvana paNa emanI mAphaka sArthaka thaze. emanuM avaziSTa AyuSya svAdhya ane Arogya pUrNa rahe evI mArI paramAtmAne prArthanA che." paMDitajInuM A rIte bhavya sanmAna thAya. puzya purUSa zrI kedAranAthajI jevAnA maMgaLa pravacane thAya ane paMDi. tajI 91 varSanI uMmare paNa pitAnI sAdhanAnI maMgaLa kAmanAo vAMce che te kevuM maMgaLamaya gaNAya ! Aje paNa paMDitajIne AtmA jayAM haze tyAM pitAne maMgaLa saMdeza ApatA haze ne hajAre hRdayene preraNAnA pIyUSa pAtA haze. huM te temane putra-ziSya ane bALaka Aje paNa 80 varSanI uMmare temanA sudhAbharyA amRtavacane yAda karI mArI jIvanayAtrAne saphaLa banAvI rahyo chuM. huM paNa mArI jAtane bhAgyazALI mAnuM chuM. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnava-gItA [ 22 ] paMDita lAlane amerikAmAM Gospel of man pustaka lakhyuM hatuM. temAM suprasiddha tatvaciMtaka zrI emarsananA nibaMdhamAMthI niSkarSa laIne pitAnI sAdI sIdhI saraLa bhASAmAM utArela che. pustakanA vivecanamAM paMDitajI khUba uMDA utaryA che. ane temaNe pUrva ane pazcimanA vicArake emarsanAnA lakhANemAM janatA rasa letI thAya te uddezathI pustikA lakhI che. tenuM nAma temaNe mAnavagIta ApyuM che. ane te sUcaka paNa che. A pustikAnuM Amukha vikatavarya zrIyuta jagamaMdaralAla jenI ema. e. berIsTara-eTa-le e vidvatApUrNa bhASAmAM lakhI Apela che. A pustikAnA sudhAlaya amRta vacane ApaNe jANIe-mANIe ane tene mAnapUrvaka samajIne ApaNA aMtarane ajavALIe te paMDita lAlana sAhebane parizrama saphaLa thaya gaNAze. mANasa e zarIra nathI. paNa zarIravALe AtmA che. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 102 ) paMDita lAlana ajJAna IzvaranuM manuSya jJAna phaLa che. mANasa hakIkatene sarva saMgraha che. AtmA jIvaMta ane sajJAna che. badhI Indriya, mana temaja hadayanI kriyAvALuM zarIra AtmAnuM sAdhana che. te jevuM vAve che tevuM laNe che. che ane jIvavA gha, vikase ane vikasavA gho, ApaNe urvadarzI thavuM. vizvabaMdhutatvane bhAva keLava joIe. A bhAvamAMthI parama punita premI janme che. darzana jJAna ane cAritrathI aparimita zAMti ane svA prApta thAya che. jema sUryanI aMdara divasa ke rAtri nathI paNa badhe prakAza ja che. tema mANasanA AtmAmAM aMzataH jJAna ke ajJAnatA nathI paNa badhe prakAza ja che. mANasanA AtmA ane brahmAMDanA AtmA vacce ke dIvAla nathI. mANasamAM samagra AtmA che. tenI sAthe pratyeka aMza ane aNu sarakhe saMbaMdha dharAve che. - hasta zakitane sUcaka che, magaja DahApaNanuM sUcaka che, hadaya premanuM sUcaka che, kaMTha-zabda athavA saMgItanA AviSkAranuM sUcaka che. ' sarva jemAM eka ja prANa che. sarva mAM eka ja prema che, eka ja jIvana che, eka ja mAnasa che, ekaja Izvara tatva che. . . . . . Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnava-gItA ( 103) nadInA keIpaNa bhAgamAM thatuM tophAna mahAsAgaranA keIpaNa bhAgamAM anubhavI zakAya che ane mahAsAgaranA keI bhAgamAM thatuM tephAna nadInA keI bhAgamAM anubhavI zakAya tevI rIte amuka samaye ane sthaLe vizvamAnasamAM je bane che te vyaktigata mAnasathI jANI zake che. vyaktigata mAnasamAM je bane che te vizvamAnasa jANI zake che. divyabuddhi ane mANasanI AdhyAtmika buddhi vacce kaI jAtane paDade nathI. jayAre manuSya tenA aMtaratama hRdayamAM AdhyAtmika buddhi pAme che tyAre te divyabuddhinA madhyabiMdu sudhI pahoMce che. saMtanuM hRdaya akhila mAnava jAtanuM ja nahi paNa sarva jIvenuM hRdaya che. pratyeka hadayanA pratyeka vanithI te kaMpAyamAna thAya che. jyAre rAjanaitika ke dhArmika, vaijJAnika ke tatvajJAnI auDha vicArake sAthe besIne vicAra kare ane ApaNA eka mAnava kuTuMbamAM zAMtino saMdeza pahoMcADe e divaso vizvazAMtinA sUcaka ane ati AnaMda preraka hazeH ApaNe badhA eka ja pitAnA putra chIe. paramezvaranuM premALa mAnava jAtanA zuddha ane zAMtimaya aMtakaraNamAM darzana thaze. kAraNa e che ke zAMti, prema, jIvana, tinAM AvAM sthAne ane temanI sAthe sahAnubhUti dharAvanArAnI saMkhyA vadhatI jAya che ane prajA, prajA dvArA prajAnI rAja sattAne vikAsa thAya ane mAnava jAta mATe mAnava Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 104 ) paMDita lAlane jAta dvArA ane mAnava jAtanI rAjasattA rUpe pratyeka manuSanA aMtaHkaraNamAM paDagho pADe che. pharI pharIne emanA kahe che ke mANasa ane prabhunA mana vacce ke dIvAla athavA aMtarAya nathI. upasaMhA2mAM kavi kevuM savadezIya satya kahe che - In me there shines, The soul of whole. Encentring and, Encircling all, Twixt god & man, There is no wall. Effect and cause, In me ever roll. arthAta-mAre viSe sarvamAM madhyabiMdu rUpa ane sarvane pharI vaLate samastane AtmA prakAze che. Izvara ane manuSya vacce kaI dIvAla nathI. mAre viSe kArya ane kAraNanI ghaTamALa sadaiva cAle che. A mAnavagItA zrI lAlana sAhebe 21 jAnyuArI 1900mAM lIlI DeIma nyuyeka yu. esa. e. mAM lakhI che. A mAnavagItAmAMnA theDA ja avataraNe sUtre jevAM che. ane ApaNA jIvananA darzana mATe mArgadarzaka thaI paDe tevA che. e rane hRdayamAM dhAraNa karI ApaNAM jIvanane divya prakAza ApIe. * Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyikanA prayAgA [ 23 ] ApaNA ciratranAyaka paMDita lAlana sAhebane koI priyamAM priya pAtAnA zarIra-mana-vANI ane vicArathI paNa ati priya kAi vastu hoya te te sAmAyika hatI. paMDitajIe zramaNa bhagavAna mahAvIranA sAmAyikanA prayAge jAte karyAM, anubhavyA ane tenI puNya prasAdI samAjane bheTa dharI. A pustikAnI prathama AvRtti khatrIsa varSa pahelAM sa, 1983 mAM prakAzita karavAmAM AvI. te pachI tenI 5-6 AvRttio thaI ane dareka AvRttimAM paMDitajIe navanavI dRSTi mUkIne pustikAne khUba rasaprada banAvI hatI. A pustikAnI 4 thI AvRttinA satkAra karatAM zrI dhIrajalAla dhanajIbhAI zAhe suMdara praveza lakhyuM che. teozrI lakhe che ke milTananA zabdomAM kahIe te ' mahAna pustaka teA lekhakanA mAMgherA leAhIthI lakhAya che. sAhitya sarjaka peAtAnA sarjanamAM aNue aNu bhare che.' A pustikAnA eke eka zabdamAM pUjya paMDitajIe Aje temane cumAtera varSa thayA eTalA varSonI zakti anubhava ThAMsI ThAMsIne bharyAM che. eka lITImAM kahuM te Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 10 ) paMDita lAlana eke eka zabdamAM temanA moMgherA lehInA biMduo che, A pustikAmAM zrI vIra paramAtmAnA sAmAyika yogane AdarzamAM rAkhI kayA kyA jainoe te dvArA zrI vIra bhagavAne tenAthI je phaLa meLavyuM hatuM tevA phaLa meLavyA tenA daSTAMte umerI pustikAne rasaprada banAvI che. paMDitajI pite dara varSe 1800 sAmAyika karatA temaja tenAthI bamaNA karAvatA. temanI eka eka kSaNa sAmAyikamAM ja vyatIta thAya evI bhAvanA teo rAkhyA karatA hatA, paMDitajI evA te sAmAyikanA raMge raMgAI gayA hatA ke sAmAyika karAvatAM temanA hRdayanI urmIe uchaLatI ane gaMgAnA pravAhanI jema khaLa khaLa sudhAbharyo vANIne dhedha vaheto hate. sAmAyika zabdanA uccArathI thAya che. tenI kIMmata eka rUpI samajIe te tenA uparanA vicAranI kIMmata eka gInI thAya. uccAramaya vicArapUrvaka AcaraNa karavAmAM Ave te AcAranI kIMmata kareDa thAya. paraMtu jyAre je uccAra te ja vicAra, tevo ja AcAra heya te jIvananuM darzana meLavI zakAya tenI kIMmata paMdara paMdara parArdhathI paNa vadhI jAya. sAmAyikamAM samabhAva keLave e ja jarUrI che. pradIpa kahe che ke - Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyikanA prayAga ( 107 ) samabhAva hAya vANImAM, jIvana samAjane jagatamAM, samasta mAnava jAtamAM, vizvamAM rahela ayamAM sadhAya che mAnava mAtrathI, sukhA sa ihu leAkanA, ahIMyA chatAMye bhogavAye, saghaLAM sukhA svarga lAkanA samabhAvathI mAnava mAtranAM, vase amI taNI vRSTi, vera jhera kaLA hAya samAvI, jIvamAtra sAthe Atmasiddhi paMDitajI A puskitAnA prathama pRSTha zu' suMdara dhrAMta raju kare che! eka vizALa vana--kAnana Forest che. AkhuM vana caMdana-vRkSAthI bharapUra che. ca'dana-vRkSamAM sugadhathI pratyeka vRkSanI AsapAsa sapa vIMTaLAi rahyA che, ane jyAre sapa sugaMdha levA lAge che, tyAre canamAM rahela amRtamaya sugaMdha paNa viSamaya thatI hoya ema lAge che, A vanamAM puNyAye eka mayUra AvI caDe che, jevI uMdara ane khIlADIne, vAgha ane bakarIne temaja gAya ane siMhane sagAi hAya che, tevI ja sagAi sarpa ane mayUrane che. AthI mayUrane AvatA joine ekeeka sapa tyAMthI nAsI jAI che. ane Akhuya vana caMdananI sugadhathI mahekI rahe che. A rIte ja saMsAra eka mahAna vana che. temAM jIvA caMdana vRkSa samAna che. A jIvarUpI caMdana vRkSanI AsapAsa karma rUpa-kaSAyarUpa-mAharUpa sauM vIMTaLAi rahela che. evAmAM mAnavAnA puNyAye A caMdanavanamAM jIvana vanamAM zrI pArzvanAtha rUpa mayUra Ave che. tyAre ka rUpa Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 108) paMDita lAlane sa tarata palAyana thaI jAya che, ane ApaNA jIvanarUpa caMdananI ravAbhAvika amRtamaya sugaMdhI para jesamAM mahekI rahe che. A pustikAnA pravezamAM 46 pRSThamAM evuM te suMdara ucca vivecana karyuM che je jaina dharmanA hArdane darzAve che. dehathI para evA AtmasUryanA prakAzamAM AvavA mATe A sAmAyikanA prayoga ghaNA ja upayogI che-tethI saMpUrNa prakAzanI jema saMpUrNa jJAna prakAzamAM pratyeka cirazAMti mANI zake che. A saMsArarUpI mahAsamudramAMthI taravAne sAmAyika rUpa sTImara maLela che. naukAdhipati zrI mahAvIra che. ApaNe musApharo chIe, e sTImaramAM besavA mATe 48 mInITa jeTalA vakhatanI kIMmata ApI sAmAyikanI TIkITa kharIdIne je ApaNe sAmAyika rUpa sTImaramAM caDIe te jaina zAsakAre pakArI pikArIne kahe che ke-je sthiti upara zrI vIra prabhu pahoMcyA che te ja sthitie tame pahoMcaze. A TIkITa kharIdIne anaMta AtmAo tyAM pahoMcyA che. hajI anaMtA pahoMcaze-ApaNe paNa tyAM pahoMcavA AtmAne tejasvI banAvIe. A pustikAmAM sAmAyikanA sUtroartha-bhAva Apela che. vizeSatA te e che ke ATha prakAranA sAmAyika gaNAvI dareka prakAranA sAmAyika upara tene vizeSa dha thavAne mATe eka daSTAMta Apela che. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyikanA prayAgA ( 109 ) eka eka dRSTAMta evu' sudara, medhaprada, rasaprada ane bhAvapUrvaka paMDitajInI kalame AlekhAyuM che ke A badhA dRSTAMtamAMthI ekAda cInagArI maLI jAya tA meDApAra thai jAya. pahelA dRSTAMtamAM citrakAra ane vicitrakAranI kalpanA bhAre rasika che. samabhAvamAM sAmAyikamAM kramadaMta muninuM dRSTAMta game tevA parisaDAmAM paNa samabhAva kema rAkhavA te darzAvyu che. kauravA pUrva vairanA bhAve muni tarapha IMTA, bIjorAnA phaLa, patthara pheMkI temane duHkha Ape che. munirAja te A upasagane zAMtabhAve sahana karI AtmaciMtanamAM dhyAnasthapaNe che. thADIvAramAM pAMDavA nIkaLe che. munirAjanI A dazA joi pAse AvI IMTa-khorA dUra kare che. munirAjane thayela upasagathI atyaMta khedya pAmI punaH puna: vakrana karI peAtAnA nagara tarapha vidyAya thAya che. krama'ta munine te pAMDavA tarapha rAga nathI-kauravA tarapha dveSa nathI. te teA zubhAzubha karmane kSaya karI kevaLa jJAna pAme che. samayika sAmAyika mATe metAya munivaryanuM dRSTAMta paNa evu ja hRdayadrAvaka che. samavAda sAmAyika upara zrI kAlikAcAya nuM samAsa sAmAyika mATe cilAtIputranu', saMkSepa sAmAyika mATe rAjA jItazatrunu, anavadya sAmAyika mATe dhama rUcI muninu, parikSA sAmAyika mATe ilAcIputranu pratyAkhyAna sAmAyika mATe amAtya taiyalanuM' vagere dRSTAMtA Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ( 110 ) paMDita vAhana bahu rasaprada rIte raju karavAmAM AvyA che. upasaMhAramAM prasannacaMdra rAjarSinuM dRSTAMta Apela che. pariziSTamAM paNa mahAtmA daDhaprahArI ane mahilanA daSTAMte umeryA che-pratyAkhyAna viSe paNa eka kathA suMdara che. chevaTe 8pa ApIne A pustikA pUrNa karI che. Adarza jenonI Adarza sAmAyika, dAMte ne vivecana dvArA paMDitajIe evI sumadhura bhASAmAM ApI che ke pratyeka vAcakane sAmAyikanA bhAva jAge ane jIvana ujALavA sAmAyika tarapha premabhAva thAya. - " : + G Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAva bedha [ 24 ] AjathI suDatAlIsa varSa pahelAM sane 1912 mAM paMDitajIe AtmAva eSa kulaka-AtmajJAnanI pustikA prakAzita karI. A graMtha ratna zrImad jayazekharasUrijIe racyA che. te mAgadhI bhASAmAM che. banArasa pAThazALAnA eka abhyAsIe tene saskRtamAM chAyA karI ane zabdArtharUpa anuvAda eka muni-mahArAje karelI. A graMthanA 43 zlokA upara evuM mananIya vivecana paMDita lAlane karyu che ke temanI adhyAtma dRSTinA ahIM paricaya thAya che. A pustaka guNAnurAgI, zAsanapremI, mevADa-cheATI sAdaDInA zrIyut zaika caMdanamalajI nAgerIne arpaNa karavAmAM Avyu' che. A pustakamAM AtmajJAna meLavavA mATe aneka prakAra ApyA che ane AtmajJAnathI jIvane ze| lAbha thAya che vagere samajAvavA paMDitajIe ThIka zrama lIdheA che. phrUTa pRSThanA vivecananA sAra ApavAmAM Ave te paNa ghaNA pRSTho rokavA paDe. tethI patijInA vivecanamAMthI thADI amRtabiMdue samA mAtIe vAcakonA lAbhAthe-AtmAthe ApavAmAM Ave che, Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 12 ) paMDita hAlana jema ku bAMdhyuM jaLa rahe tema zAne bAMdhyuM mana rahe. mana jJAnathI sthira thAya che. mana sthira thavAthI mAnarUpa ekAgratA thAya che ane ekAgratAthI AtmasAkSAtkAra thAya che. te AtmakhyAtithI tadanukuLa samabhAve vartatAM kevaLa' paNa paraMparAo pragaTe e saMbhava rahe che. anubhava ratnaciMtAmaNI, anubhava siddhasvarUpa, anubhava mAraga makSane, anubhava kevaLarUpa. AtmajJAna e bhavobhavanA duHkhane laya nahi paNa pralaya karanAra che ane samagra sukhe ApI mokSanuM zAzvata sukha ApanAra paNa te ja che. Atma sUryanA darzana karavA ataH cakSuvaDe hRdayAkAzamAM jete lephAleka bhAskara pragaTa jaNAI Avaze, AtmajJAna sugamamAM sugama che. iMdriArUpI ajone paNa zubhamAga vahana kare tevI rIte zubha ravAle cAle tevI rIte keLavavA jema idriyarUpI ghaDA zarIrarUpI gADIne bhAMgI na nAkhe tema manarUpI kecamenanA hAthamAM rahI gADImAM beThelA pite jIvanI zuddha dazA tarapha ja prayANa karatA thAya, tyAre bedhaDaka samajavuM ke Atmabadha bIja vavAI cUkayAM che. manevikAranuM zamana karavA zama, samatA, maMtrI, savega, viveka ane atyaMta udAsInatAnI jarUra che. te mATe jIve prayatna karIne manane jItI levuM joIe. je jIva mAnarUpI pavate caDI na jatAM namratApI Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAbhava mAdha (128) makhamalanI bhavya jamIna para cAle che. ane leAlarUpa kuvAmAM na paDatAM, sa MteSarUpa zAMtimAM mahAle che te manuSyane sa'sAra asAra nathI paNa saMsAra eTale samyaka sArarUpa thAya che. manuSya saMsAramAM asAra dRSTi dura karI AtmavijJAna vaDe sa'sAraSTi karatAM mAkSa manuSyane sa'sAramAM ja maLe che, mananA vijaya paNa dhyAnathI thAya che. ' mAnavadeharUpI sTImaramAM peAtAnI AgaeNgreTa khame nahi eTalA dhana-dhAnya-rUpa-sAnu-hIrA-mANeka-catupa pazu vagere parigraha bharatA ja jaie te sTImaranA bhAra vadhI jAya ane AgaeTa DUbI jAya pachI teA macchavAhADImAM esavu paDaze eTale tiya canI mAphaka mAM phrAM mAravA paDaze. ane paNa DUbyu* tA nArakInI hAThImAM pesI javAze. dareka manuSye yathAzakti pazriha pramANu karavu joie tA Atma maLe meAkSa tarapha vaLAze. saMsArika mAtA, pitA, putrA jyAre adhana rUpa che, paNa dharmarUpI pitA, karUDDA rUpI mAtA, viveka rUpI bhrAtA kSamA rUpI strI ane jJAna darzana caritrAdi guNu rUpa uttama putrAne tu tArU' aMtaraMga kuTuMba banAva. mAkSa paNa AtmAmAM ja maLe che, AtmAthI ja meLavAya che, ane AtmA ja meLavaze. mATe saMsAra paNa tArA che, badhana paNa tArU che, temaja mAkSa paNa khaMdhanathI mukta avasthA, e paNa tArI ja che. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) paMDita lAlana kevaLa jJAna karatAM kaLA zreSTha che,! zuM anaMta viya karatAM zarIra baLa vizeSa che! zuM Atma sauMdarya karatAM muDadAM jevA zarIranuM sauMdarya vizeSa che, mATe dhyAna vaDe tArU nijasvarUpa oLakhI le eTale bATTAmada rUpa A zikharoe vaja vaDe tuTI paDaze ane saMsArI parvata zikharAthI paNa uce evA siddha zikhara para birAjaze. - manana dvArA AtmAnuM dayAna karavuM, AtmAmAMthI phuraNA preraNA Inspiration thAya teja pramANe mana, vacana, kAyAne AcAramAM mukavA te paricIta jIva AtmA rUpI bAgamAM ramazeja ane te bAganA anaMta guNa puSpa ane anaMta guNa rUpa phaLo tuM pAmIza. A kamane kSaya karI siddha gati pAmavI e A jIvane dhama che. AtmAnuM svarUpa jANe-anubhavI dhyAna mArgethI AtmAne prakAza meLave tethI samAdhi thatAM kevaLa jJAna thaze. ane kevaLa jJAna, kevaLa cAritra, kevaLa AnaMda pAmatAM carama zarIrI jIvana muktanA AThe karma kSaya thaI siddha svarUpa thaze. IIIM Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma-zikSaNa . [ 25] paMDita lAlanane dharma-zikSaNa mATe bhAre rasa hato jena kuTuMbamAM janmIne bALakane dharmanA saMskAra mAtA pitA ApI zake paNa mAtA pitAne te kayAM kurasada che! ApaNI zALA pAThazALAo A kAma karI zake, dharmanA sUtre, rahasya, AcAra, dhamanI vizALatA, dharmakathAo, dharmaviSe praNane tathA tenA saraLa uttare e paMDitajIe bALakanA dharma zikSaNamAM khUba Avazyaka lAgyAM ane tethI ja paMDitajIe AjathI 25 varSa pahelAM jyAre dhArmika zikSaNa kema ApavuM e prazna hate. gaI kAla sudhI pAThazALAmAM paMcapratikramaNanA sUtre ja tathA bhAvArtha zIkhavavAmAM AvatA hatA. tyAre bALakenA manane rUce temane dhama zikSaNamAM abhirUcI thAya. AnaMda Ave, rasa jAgRta thAya te daSTie sauthI pahelA vahelI jainadharma prAraMbha pothInA zrI gaNeza mAMDyA ane jaina samAjane caraNe navI bheTa dharI. A pithInA traNa bhAga temaNe prakAzita karyA ane traNe bhAga munine paNa khUba pasaMda paDayA. nAnI vayanA Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 116 ) paMDita lAlana bALakene prathama dhArmika zikSaNa ApavA mATe A pustake ghaNA lAbhadAyI thaI paDayAM hatA. A traNe pustikAmAM paMDitajIe jaina dharmanuM sAmAnya jJAna, dharmajJAna pUrvaka vidhi, AcAra, dhamaniti vagere bahu saraLa rIte ApavAmAM Avela che. AnI kImata paNa eka Ane ane deDha Ane rAkhavAmAM AvI hatI. A pustikAo viSe munimahArAja zrI kAMtivijayajI (pravartakazrI) muni mahArAjazrI haMsavijayajI, zrI nAnacaMdajI mahArAja, munimahArAja zrI pUravijayajI, munimahArAja zrI kezaravijayajI, muni mahArAja zrI maNivijayajI Adie ghaNA prazaMsanIya abhiprAyo ApyA hatA. jaina konpharansa heraDe te be pRSThamAM suMdara samAcanA karI hatI, jaina viveka prakAzamAM paNa samAlocanA AvI hatI, bIjA paNa dharma premI gRhasthanA sArA abhiprAye AvyA hatA. 55 varSa pachI Aje te dhArmika zikSaNamAM ghaNI sArI jAgRti AvI che, jagyAe-jagyAe pAThazALAo thaI che, bahene ane bALAo paNa dhArmika zikSaNamAM bhAga le che. ApaNe 50-60 jaina zikSaNa saMsthAo, gurUkuLa-bAlAzrama-vidyArthI gRhamAM hajAro vidyArthIone te paddhatisara dharma zikSaNa ApavAmAM Ave che. muMbaImAM te zrI dhArmika zikSaNa saMghanI pejanA ane preraNAthI badhI aThazALAo eka ja prakArane pAThyakrama calAve che. temAM sUve, sUtronA artha, bhAvArtha, rahasya, Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aje kaLAe A avAja ane bhAvanagara dharma-zikSaNa ( 117 ) kathAo, prazna temaja stavanAdi ane tirthasthAne Adhine suMdara krama yojavAmAM Avyo che, ane bhAvanagaramAM paNa badhI pAThazALAo A abhyAsakrama calAve che tema chatAM Aje dhArmika zikSaNa mATenA pAThyapustakanI ghaNI ghaNuM AvazyakatA che ane teM zreNI pramANe taiyAra karAvavAnI ghaDI AvI lAgI che. judI judI saMsthAo judA judA pAThyakrama calAve che paNa jaina samAjanA hajAre bALakane kramika pAThya-pustakone lAbha maLe te dharma zikSaNa ghaNuM tejasvI bane. bALakanA saMskAra sudaDha thAya, ane gheraghera dharmakathAonuM guMjArava thaI rahe. paMDitajI kevA daSTA hatA te emanI jona mAga prAraMbha pithInA bhAga uparathI ApaNe joI zakIe chIe. dharmazikSaNa viSe paMDitajIe jagyAe-jagyAe bhASaNe ApyA che. zikSaNa saMsthAomAM to khAsa teo pATha ApatA hatA, ane sAmAyika karAvatA tyAre tallIna thaI jatA. bIjA vyAkhyAne viSenI noMdha to maLatI nathI paNa temanA vyAkhyAnanI eka prasAdI maLI che te ApaNe joIe, * saM. 109 nI julAImAM amadAvAdamAM zrI premAbhAI helamAM dhArmika zikSaNa saMbaMdhe zrI lAlanasAhebe be vyAkhyAne ApyAM che te saMkSepamAM nIce pramANe che. Atmapriya suzIla baheno ane Atmapriya sujJa bAMdhava, * A dhArmika saMsthA 30 varSa pUrve utpanna thaI ane Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 118 ) paMDita lAlane tyArathI zikSita vargamAM jainadharmanuM jJAna prasare tevA prayAsa thAya che. A saMsthAe keTalI pragati karI ene jayAre vicAra karIe chIe tyAre mAluma paDe che ke dhArmika zikSaNa krizciyana AdimAM khUba phelAvA pAmI che eTale ApaNe ApaNA samAjamAM pracAra karI zakyA nathI. tathApi dhIme dhIme je pragati thaI rahI che te anumodana karavA jevI che. dharmanuM sthAna ApaNA jIvanamAM kyAM che e ApaNe samajavuM joIe. dharma vyavahArika zikSaNanuM virodhI nathI. paraMtu saddavyavahAra e dhamane ja aMza che. - zrI haribhadrasUri dharmabiMdunA prAraMbhamAM ja kahe che ke dharma e kalpavRkSa che, te Icchita phaLa sarvane ApanAra che. dhanArthIne dhana ApanAra, kAmArthIne sukha ApanAra ane paraMparAthI dharma e manuSyane mokSane sAdhaka che. jIvanamAM enuM sthAna sarvathI mukhya hevuM joIe. dharma ApaNA zarIramAM rahelA AtmAthI sAdhya thaI zake che. bIjI kaIpaNa rIte dharmane ugama nathI mATe zarIrane paNa sudaDhakaravuM joIe. zrI tIrthaMkaradeva paNa manuSya dehadhArI hoya che ane emanuM zarIra e paNa ApaNane AdarzarUpa hovuM joIe. vaja eTale vimAnamAMthI parvata upara paDe te parvatanA cUrecUrA thaI jAya tevuM zarIra, sudaDha, majabUta, zaktizALI, taMdurasta badhA banAvI zake che. dharmanuM varcasva mAtra A jIvana sAthe saMbaMdha dharAve che eTaluM ja nahi paraMtu have pachInA jIvana sAthe paNa Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma-zikSaNa ( 119 ) saMbaMdha dharAve che. te paNa mokSa meLavavA sudhI A vastu samajavI tenuM nAma dharma, dharma ane jIvana judAM judAM hoI zake nahi. eTaluM ja nahi paraMtu mokSane paNa sAdhya tarIke sthApita karI AtmAmAM rahelI anaMta zaktionI pUrNatA dharma darzAve che, temaja ApaNane AtmAnI anaMta zaktinuM darzana karAve che, ane jagatanA jIvamALane zAzvata zAMti ane mukti apAve che. manuSyanuM AyuSya so varSanuM gaNAya paraMtu ApaNA zarIramAM rahelA AtmAnuM jIvana anAdi anaMta che, e akhaMDa jIvanane sarva prakAranA sukha ApanAra dharma ja che, dharma manuSyane svAzrayI banAve che. ApaNAM bALakone nAnapaNathI ja dharmanA saMskAra ApavA joIe. mAtA se zikSakanI garaja sAre che, bALaka garbhamAM Ave tyArathI mAtAe ucca vicAra karavA joIe. cha varSamAM te bALaka ghaNuM ghaNA saMskAra meLavI che, mAtA pitAe bALakanuM jIvana ghaDatara karavA ucca jIvana jIvavuM joIe. dharmamaya jIvana ja bALakane susaMskAre ApI zakaze. dhama zikSaNa paNa bALakone paddhati pUrvaka rasamaya rIte apAvuM joIe. te mATenA saraLa pAThyapustake jarUrI che. bIjuM vyAkhyAna tA. 19-7-39 nA divase premAbhAI hAlamAM ja javAmAM AvyuM hatuM, dharma kayAM che? Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita lAlana ( 120 ) tIya ca AdimAM te dhama bhAvanA kayAMthI hoya paNa manuSyamAM dharmabhAvanA janmathI ja hAya che, jagatanA karADA-abajo jIvAmAM ekendriyathI paMcendriya jIve che temAM jaLacarakhecara-pazu-5'khI Adi jIvA AvI jAya che, manuSya eja eka evA jIva che, jene mana-buddhi-vicAra-vANI maLelAM che ane AtmAmAM rahelI ana'ta zaktinA te svAmI hAvAthI te uttama bhAvanAo ane puNya karmothI uMcAmAM uMcI sthitie pahAMcI zake che. manuSya sarvazreSTha gaNAya che ane tethI ja manuSye dharma dvArA AtmAnA kramika vikAsa sAdhI prANI mAtranA kalyANa mATenu dhAma meAkSapada meLavavA zuddha bhAve prayAsA karavA joie. dhama tIrthodamAM che ke manuSyamAM tIrthoda e sthAvara che ane manuSya e jaMgama che, mATe mukhyatve jaMgama tIrthaM ja sthAvara jaMgamanI rakSA kare che. eTalu ja nahi paNa sthAvara tItha vaDe manuSya potAnA karatAM paNa uttamAttama bhAvanA seve che. mATe sthAvara tIthatuM paNa mahatva eTalu ja che. manuSya hAla je sthitimAM che, tethI ghaNI UMcI sthitie pahoMce e apekSAe manuSya paNa zreSTha che, temaja sthAvara tItha manuSyane vata mAna sthitimAMthI ucca dazAmAM lai javAmAM sahAyaka hAvAthI sthAvara tItha vartamAna manuSyathI uccatara che. paraMtu ApaNe manuSyane bhUlIne sthAvara tIrthanI ja Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma -zikSaNa ( 121 ) unnati karatA rahIe tA te ekAMta che ane hAlanA manuSyane sthAvara tIthathI ja uMce caDhAvIe te te paNa ekAMta che. mATe paraspara bannene keTalI jarUra che e jo ApaNe anekAMdavAdathI samajIe tAja te sAcA jaina dharma che, eja sAcu' samyakatva che. te vinA sava mithyAtva che, tene dUra karI bannenI unnati karanAra jIvanadharma jANI levA joie. eTale jJAna dharma ane kriyA dhama ane dvArA jIvanane uccattama banAvavAnA prayAseA pratyeka jIve karavA joIe. eja pramANe vyavahArika unnati paNa mArgAnusArInA guNA vaDe karavI joIe. vaLI dhama sarva zarIramAM rahela AtmAnI oLakha Ape che, eTaluM ja nahi paNa temAM rahelI ana`ta zaktinA vikAsa karAve che. mATe manuSyanA AtmA kevA baLavAna che, kevA anata zakti zALI che, te jo jIva manuSya na jANe te manuSya jaDa rUpa che ne! hAtha pagarUpI avayavA ane pAMca IMdriyA e pratye kamAM zI zI zakti che ane tenI pragati kANu karAve che ? te paNa dharma ja che. hAtha e zauya, mastaka e jJAna, hRdaya e Anada ane vANI e OM kAra rUpa gAna, zabda rUpa zabda brahma pragaTa AtmA manuSyanA AtmAmAM rahela sarva guNAnA mAhya vikAsa mAhya svarUpa e vANI ja che, jagatamAM jJAna rUpI dvIpaka pratyeka AtmAne kevA prakAza Ape che te paNa dhama ja darzAve che. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 122 ) paMDita DhAlana dhama zikSaNa te pratyeka jaina kuTuMbamAM ghere ghera, gAmegAma, zahere zahera ane sasthAe sasthAe maLavu joIe. te jJAna dvIpaka ghara gharamAM dhamanI jyAta jagavaze are naina kuTukha zA mATe prANI mAtra mATe dhama kanya susa'skAra-ucca jIvana ane pavitra bhAvanA dvArA jIvananuM sAcu' darzana karAvavu' hAya tA dhama-zikSaNa-mahAtmAosaMta-mahatAnA caritra kathanA temaja ahiMsA-sayama-tapa ane vizvapremanA sAdA siddhAMtAnA pracAra thavA joie. dhama zikSaNanI prabhAvanA karIne ApaNA tamAma bALakAne jagatanA ratnA banAvIe. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ terApaMthIne AkSepa - [ 26 ] paMDita lAlana evA saraLa, saumya ane zAMta prakRtivALA hatA ke jyAM jyAM saddaguNe jue, sadAcAra jue, maitrIbhAvanA jue, vizvaprema jue ane jyAM ucca AtmAe jue tyAM temanuM mana namI paDe. te jabarA guNagrAhI hatA. temanI draSTi ja evI pavitra hatI ke sAdhu-mahAtmAonA darzanathI te dharAtA nahi. temanI sAthe dharmavArtA karIne AnaMda mANatA. temanA hRdayanA bhAvene jagavatA, ane nijAnaMdI rahetA hatA. paMDitajI eka vakhata terApaMthInA AcAryane maLyA. terApaMthanI ekyatA, cAritra ane sAdhu saMsthAnI suvyavasthA temane gamyA. te guNenI temaNe prazaMsA karI. temAM keinA upara AkSepa nahote, tevI ke vRtti nahatI. je kAMI sArUM dekhAyuM te sArA savarUpe raju karavAnuM pitAnuM kartavya samajI temaNe tenI mAtra prazaMsA karI hatI, paNa tene cheSa e ke ATaluM paNa sahana na thaI zakayuM. A vicAro darzAvavA mAtrathI evI vAta kahetI mUkavAmAM AvI ke lAlane terApaMthanI dIkSA lIdhI che. A vAta te upajAvI Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDita lAlana ( 124 ) kADhelI hatI. temAM jarA paNa satya hatu` ja nahi. paDitajIe A vAta sAMbhaLI ane temane bhAre Azcarya thayuM. koipaNa patha ke dharmanI sArI vAtAnI praza'sA karavI e paNa jo pApa gaNAtu hAya tA te ApaNe koIpaNa dharma ke paMthane sArI gaNI zakIe nahi. ApaNA dhama tA sArA che tema mAnavAne sau svataMtra che, paNa jagatanA dharmAM badhA sArA che. darekamAM samAna tatvA che. maSAnA siddhAMtA mAnava jAtanA kalyANa mATe ja racelA che. badhAnA AcAro bhale judA judA hoya paNa ahiMsA, brahmacarya', satya, asteya, aparigruha, tapazcaryAM, sayama A badhA tatvA tA jagatanA badhA dharmomAM eka jevA ja che. paDitajIe tarApathamAM dIkSA lIdhAnI vAta sAMbhaLI bhAre duHkha anubhavyu ane te temaNe zeThazrI leALAbhAI jezaMgabhAI dalAla upara lakhelA patrathI sAbIta thAya che. tA. 13-9-1939 Atmapriya bhAi bhALAbhAi vi. ApaNAmAMnA pratyekane dhama vAtsalyabhAve saMpUrNa AziSa hai. pUjya kAkAthI ( zrI cheTAlAla malukacaMDha ) kahetA hatA ke Apa maMgaLavAre AvavAnA che. cI. bhAi vimaLabhAI kahetA hatA, ke me-cAra divasamAM Avaze. eTale tarApatha sabadhI sarva hakIkata tamane jaNAvavAnu Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ terApaMthIne AkSepa ( 125 ) mulatavI rAkhyuM che paraMtu hajI sudhI ApanuM AvavAnuM thayuM nathI. mATe nIcenI bInA sahaja prastAvanArUpe lakhAvuM chuM. esotel The society for the study of religions. A sabhAne lAlana varSo thayAM membara che. ame hAla chelalA cAra varSo thayAM vizva dharma pariSada World's congress of Faiths, duniyAnA prakhyAta zaheromAM meLavI rahyA chIe, A sosAyaTIne hetu eka dharmanA saMpradAye ane tenA vibhAgamAM samAnatA kayAM che? tene pratyeka membare yathAzakti vicAra karavo joIe. pariSadane hetu e saMpradAye AkhA dhamane parispara kevI rIte sahAya karI zake ane laI zake. temane tenA vibhAge eTale upAMgo eka-bIjAne madada kema karI zake ! e hetuthI dareka membare yathAzakti prayatna karI joIe. A daSTithI terApaMthane abhyAsa yathAzakti pratyakSa ane pakSa lAlana kare che, ane atyAra sudhI evuM jaNAyuM che ke ApaNA traNe saMpradAyamAM temaja zrImadanA vicAromAM paraspara virodha kayAM che. ene abhyAsa thato hovAthI eka-bIjAnI niMdA ane samAjabaLane hAsa thayA kare che. paraMtu eka-bIjAne Agreements maLatApaNuM-samAnatA kayAM che. e jovAnI agatyatA che ke nahi te Apa vicArI jeze. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (22) paMDita lAlana - bIjAnuM sAruM paNa ApaNe sAcI mAnyatAmAM vadhAro kare ane pitAnuM vyaktitvapaNuM Individual Faith suda rahe evuM guNadRSTi ane samaNine na jaNAya ! e Apa vicAraze, pUjya kAkAzrI divasAnadivasa pitAnA AtmasvarUpamAM sthira ane sthiratara jovAmAM Ave che. ane have saMsArane cheDe ane muktine ho e bemAMthI keIne paNa vizeSa bhAra ApI gauNa mukhya karatAM ochA jaNAya che. ane zrI zAMtinAthanA stavanamAM zrI AnaMdaghanajI jaNAve che ke mukti saMsAra be samagaNe, sama gaNe kanaka pASANa re. AvI samatA uttarottara vRddhi pAmatI jovAya che. kharekhara zrImadanA jJAnathI pramoda thAya che. ane pramANikapaNe Faithful tadanusAra teozrInI zikSA pramANe vartatAM A kALamAM manuSya jANe kSAyikabhAva jANe najIka AvatuM hoya ema anumAna thAya che. kharuM satya te zrI vIra jANe. cI. pavA tathA cI. manune tema ja a.sau. nirmaLAne vAtsalyabharI AziSa kaheze. tamArI tabIyata sArI haze. huM te dhAratuM hatuM ke beMglaranA jaLavAyu IgleMDa jevAM che mATe tyAM kaMIka vizeSa raheze ane tabIyata vizeSa sArI thAya evuM karaze ema mAnyuM hatuM. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ terApaMthIne AkSepa ( 127 ) zarIra, mana ane hRdaye AtmAbhimukha thayA kare ane thatA raheze. kayAre A tarapha AvavAnuM thaze te kAkAzrI athavA lAlanane jaNAvavA tasdI leze. atra AnaMda che, tatra he. terApaMthamAM gayAnI vAta taddana upajAvI kADhelI che. huM te mArA AtmAne prakAza meLavI rahyo chuM. maMgaLa, lAlana che Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita lAlananI viziSTatA [ 27 ] paMDita lAlananA janma samaye kAntinI cInagArIo bhAratamAM prasarI rahI hatI tyAre bALa lAlana janma samaye raDavAne badale hasatA puSpa samA hasI rahyA hatA. ane pitAnI IcchA tene dhanezarI banAvavAnI hatI. tyAre bhAI te dhanane mATI mAnI paDhazarI banyA. sudharAInA dIvAe vAMcI vAMcIne jIvanabharanA vidyAthI banI gayA. meTrika sudhI bhaNyA pachI rUA. 11 nI nekarI maLI. vAMcananI bhAre bhUkha eTale rAta-divasa vAMcana cAlu rAkhyuM. sadA abhyAsI rahyA ane Tayuzane ApavA lAgyA. mAsika dasanA 300) kamAvA lAgyA chatAM e ja sAdAI, e ja sateSa, e ja jJAnadaSTi, e ja zAMti. zrI vIracaMdabhAI rAghavajI gAMdhI amerikA vizvadharma pariSadamAM jaina dharmane saMdeza ApavA gayA. ane paMDitaane amerikA javAnI tamannA jAgI. Aptajanene maLyA ne bIje ja aThavADIe upaDI gayA. amerikAmAM be-cAra mahinA rahevAya, paNa paMDitajI te cAra varSa rahyA ane jagyAe jagyAe ahiMsAne saMdeza Ape tyAMnA bhAI Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita hAlananI viziSTatA ( 129) bahenenA saMparkamAM AvyA. tyAM dharma zikSaNanA vargo zare karyA. dharmanA dIvaDA amerikAmAM pragaTAvyA. mAtRbhUmimAM AvyA ane jagyAe jagyAe vyAkhyAno ApavA lAgyA. temanI vANamAM jAdu hatuM. zrotAo maMtramugdha thaI jatA. evI mIThI-madhura vANI ke zrotAo zAMtacitte sAMbhaLyA ja kare basa sAMbhaLyA ja kare. jaina konpharansa ke dakSiNa mahArASTra pariSada, dharma zikSaNa saMgha ke koI sabhAnuM saMmelana vidyArthIonI sabhA, jyAM jyAM taka maLe tyAM paMDitajI pahoMce ane camatkAra sajI zake. virodhIo paNa zAMta thaI jAya evI temanI madhura vANI hatI. paMDitajI lagabhaga 8 bhASAo jANatA hatA. kadI kAma vinAnA hoya ja nahi. are hajAmata karAvatAM ke AvyuM te temanI sAthe vAta karavA maMDI paDe. hajAmatanA pisA karAve nahi. hajAma rAjI thaI jAya te Ape ne AnaMda AnaMda mAne. bALako temane khUba khUba vahAlAM hatAM. temanI sAthe khUba AnaMda kare ane bALakane AnaMda to karAve paNa vAtavAtamAM bedhaka TucakAthI bALake ne susaMrakAre Ape, bALaka sAthe evA praznottara kare ke bALako paNa khIle. bALakane gurU banAve ane pite ziSya banIne vAta kare ane temAM khUba rasapUrvaka bhAga le. bALakane bIskITa, Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 10 ) paMDita lAlana mIThAI, phaLa-phaLAdi me khavarAve pote paNa bALaka banI jaIne khAya ne khUba AnaMda karAve. pisAnI gaNatarI na rAkhe paNa khUba Accurate. udAra paNa evA ke pitAne priya vastu paNa ApI che. AziSa te hAMDA bharI bharIne Ape, lenArane zodhI zodhIne Ape. temane eka ja lagana vItarAganA prazama rasanI, upazaya bhAvanI, samatAmaya zreNa, jIvananI, dAnathI jIvana zobhAvanAra te lAlana, jJAnathI , , te lAlana. kiyAthI ,, , te lAlana, guNa grAhI daSTivALA sadaguNAnurAgI te lAlana. deSa jovAmAM AMdhaLI vRtti te lAlana, udAra carita ne pavitra jIvana gALatA, sukha dukhamAM samAna vRttivALA, sadAya musAphara paNa musApharIne hetu prajAne dharmane bodha ApavA. zrI vIracaMdabhAI rAghavajInA te parama priya sanmitra hatA. sAdhu saMtenA paricayamAM. Avene vinayI banI jatA. zama-upazama ane prazama e paMDitajInA upanAma hatA. . paMDitajIe aneka pleTaphe gajAvyA che, zrotA one maMtramugdha karyA che, pisAne hAthane mela samajatA. acchA bAbA zrI velajI lAlajI verA jAmanagaranA premI prItipAtra hatA. aMgata mitra hatA. ane sAthe jamatAne AnaMda mAnatA mIThuM bole temAM mIThuM khAvAne paNa zekha, Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita hAlananI viziSTatA ( 15 ) are cA kephIne kekamAM kesarane jApharAna naMkhAve paNa te jIbhanA svAda mATe nahi zokha khAtara. levA karatAM vAmAMja AnaMda mAnatA, vyAjabI kIMmata karatAM vadhAre ApavI e emanI khAsIyata. halako vicAra magajamAM pesavA de nahi. kadAca pesI jAya te kADhI nAkhavA prayatna karatA. "savi jIva kara zAsana rasI IsI bhAva dayA. mana ulasI" e bhAva haMmezA jAgRta rahe. koInA doSa jevAnA ja nahi. nAnA bALaka pAsethI paNa guNa grahaNa kare. ochAmAM ochuM bele ane vadhAremAM vadhAre kAma kara, mana vANI ane dehamAM aikaya sAdhavA satata prayatna kare. koIne paNa virodhI na gaNe. badhA sAthe samabhAva rAkhe. pite jANakAra hovA chatAM jijJAsu buddhi rAkhe. miSTa bhASA e emanuM vyasana. nizcaya te acala kare ja nahi. gaMbhIra vyaktio sAthe gaMbhIra bane paNa hAsyapriya baMdhuonI sAthe te khUba khUba hase ane hasAve. daDA revAnuM te zIkhyA ja nahotA. hasyA tenA vasyA ne royA teNe khoyA Laugh and the world will laugh with you but weep and you weep alone. - je prasanna mukhamudrA rAkhI zake che te ja vizvamAM vijaya prApta karI zake che. | Rejoice always sadAya AnaMdI jIvana jIve ane sukhI thAva e emanuM priya vAkaya hatuM. teo pitAne sadA yuvAna mAnatA young man of ninty two ema kahevAmAM abhimAna vetA ane khare. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (132) paMDita hAlana - - khara temanAmAM eka yuvAnane zebhe tevI tamannA-dhagazabhAvanA jAgRti ane AnaMda hate. jJAnapipAsA te jIvananA aMta sudhI evI ja tIvra rahI. kAnA ke kaTha hatA. aMtaranA avAjane. jyAre vANI dvArA raju karatA tyAre jJAnagaMgAne pravAha rAte ane badhA maMtramugdha thaI jatA. ' paMDitajI suprasiddha vaktA, saguNAnurAgI, zAstranA jJAtA, vinam, prazAMta ane sevApriya jaina samAjanA ratna hatA. - dhanya jIvana dhanya sevA, Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avasara bera bera nahi Ave [ 18 ] paMDita lAlana amerikA jaI AvyA, laMDana jaI AvyA ane hiMdanA nAnA-moTA zaheramAM pharI pharIne yAtrA pravAse karyA. teo jyAM jyAM gayA tyAM jJAnanI gaMgA vahevaDAvI, jAgRtinA pUra relAvyA, prakAzanA dIvaDA pragaTAvyA ane dhyAnanI mastI jagAvI. hajAro strI-purUSa, yuvAne ane kumAranA hadaye dharmaprabhAvanAthI maghamaghatAM banAvyA ane adhyAtma jJAnanI saurabha pragaTAvI. Aje paNa paMDi. tajInI madhura madhura amRtabharI vANI aneka hadayamAM guMje che ane jIvananI dhanyatA anubhavAya che. paMDitajInI sudhAbharI vANI ane yAna viSaya upara pite karela vividha lakSI vivecana temaja zrotAone maMtramugdha karavAnI kaLAne eka prasaMga paMDitajInA parama bhakta parama sanehI Aptajana zrI visanajIbhAI jetazIbhAI Ape che te ApaNane preraNAnA pIyUSanuM pAna karAvI jAya che. pUjya lAlanasAheba ghaNA varSo pahelAM hubalI padhAryA hatA. A vakhate paryuSaNanA divase hatA. payuMSaNa AnaMdapUrvaka pUrNa thayAM. tapazcaya Adi sArA pramANamAM thayAM. vyAkhyAnamAM AnaMda Avyo. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 134) piDita lAlana paryuM paNa pUrNa thayA bAda eka moTA sabhAgRhanA helamAM paMDitajInuM vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM. strI-purUSe ane yuvAnethI Akhe hela bharacaka hato. paMDitajIe dhyAnane viSaya pasaMda karyo. dhyAnane mahimA, dhyAna dharavAnuM prayojana, dhyAnathI aMtara AtmAmAM je prakAza maLe che ane dhyAna e AtmA sAkSAtkAranuM prathama pagathIyuM che. vagere vivecana sAdI saraLa bhASAmAM paMDitajIe karyuM. paNa paMDitajInI vyAkhyAnanI zilI te ane khI hatI. te te zrotAone samajAvIne, temanA hRdayamAM navI bhAvanAo jagAvI pitAnI sAthe tamaya banAvIne pratyeka hRdayane hacamacAvI DelAvI detA ane pote temAM tallIna banI jatA. dayAnanuM vivecana te karyuM paNa sabhAmAM ja dhyAnanA prayoga karavA lAgI gayA, AkhI sabhA badhA nAnAM moTA zrotAjane paMDitajInI kalpanAnA vihAramAM uzyana karavA lAgyA ane A hela dhyAna magna banI gayo. A che, ApaNA paMDitajInI vakatRtva kaLA ane vivecana daSTi, . pahelA te paMca parameSTinuM bhAna karAvyuM ane temAM pagale pagale arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane - sarvasAdhunA dhyAnamAM badhAne tallIna karI dIdhA. paMDitajI. pite paMca parameSTinA sAkSAta darzana karI rahyA che, ane - zrotAo paNa badhA dhyAnamAM lIna che, ane teo paNa - paMcaparameSTinuM darzana jhIlI rahyA che, tevuM dazya tAdaza thayuM. pachI tIrthAdhirAja zatruMjayanuM dhyAna karAvyuM. paMDitajI badhA zrotAjanone hubalIthI pAlItANAnI pavitra Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avasara bera ghera nahi Ave ( 135 ). bhUmi para laI AvyA. tIrthAdhirAjanA darzana mATe jaya talATI ane dhanavazI TuMkanA darzana karAvI pagale pagale visAme visAme kuDe keDe bhAvanAone ucca banAvatA banAvatA je tIrthapati dAdAnA darzanathI karaDe AtmAene ciraMtana zAMti maLI che ane jenA maghamaghatA pavitra vAtAvaraNa jagatanA mAnavIone dUra-sudara pradezemAMthI AkarSI rahela che te zrI AdIzvara dAdAnI anupama, bhavya, tejAtejanA aMbAra samI alaukika jyotirmayI camatkArI mUrtinA darzana karAvyAM ane sabhAgRhanA tamAma bhAI bahene dAdAnA darzana karI dhanyatA anubhavatA hoya tevuM pavitra vAtAvaraNa sarjAI gayuM. paMDitajIe jyAre pUrNAnaMdamayaM mahadayamayanA leAkathI vAtAvaraNa pavitra banAvI dIdhuM tyAre hRdaye hadaya nAcI uThayuM paMDitajI te dAdAnA darzanamAM eka tAna banI gayA ane huMbalImAM zatruMjaya ane tIrthapati dAdAnA sabhAjanene darzana karAvyAM. ' paMDitajIne bhaktibhAva A samaye khUba jAgI gayo hatuM ane dhyAnamAM masta hatA. sabhAjane dAdAnA darabAramAM ja ubhA che ane dAdAnI alaukika mUrtinA darzana karI sau pAvana thaI rahyA che. e dazya kharekhara bhavya hatuM. sabhAjane te amRtapAna karI rahyA hatA. paMDitajI paNa dhyAnanA pagale pagale ucca bhUmikAmAM praveza karI rahyA hatA. sabhAjanene paNa pitAnI sAthe ucca bhUmikA tarapha derI rahyA hatA, Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 136) paMDita lAlana A pachI samavasaraNanuM dhyAna karAvyuM. A dhyAna to advitIya-anupama ane bhavya hatuM. ApaNe samavasaraNamAMja beThA chIe. bhagavAna padhAryA che. deva ane devIo namaskAra kare che. rAjA-mahArAjA zeTha-zAhukAra AmajanatA strI-purUSa are pazu-paMkhIo badhA samAna bhAve beThA che. bhagavAnanA amRta vacane badhA sAMbhaLe che, te tRpti anubhave che, AnaMdanI lahera laherANa che, bhaga vAnanA darzanathI AtmA plAvita banyA che. A dazya te eTaluM badhuM mane rama hatuM ke sabhAjane samavasaraNamAM ja beThA che, ane samavasaraNanA darzana karatAM dharAtA nathI. paMDitajInI sudhAbharI vANImAM e camatkAra hatuM ane te badhAne mugdha karI jato. pachI paMDitajI te kalpanAnA vihAramAM uDavA lAgyA ane zrotAjanene kSIra samudranA dhyAnamAM laI gayA, paMDitajI kSIra samudra pAse pahoMcI gayA che. badhAne kSIra samudranA darzana karAvyA che. kSIra samudramAM vacce hajAra hajAra pAMkhaDIo vALuM senAnuM kamaLa dekhAya che, te khUba uMce uMce che. te kamaLanI karaNuka upara sphaTikanuM siMhAsana che tenA upara lAlana ubhe che ane badhA zrotAjane paNa ubhelA . kevuM mane ramya dhyAna! kevuM anupama dazya! kevI kalpanA! kevI dharma bhAvanA ! ApaNe badhA evI bhAvanA bhAve. hRdayanA aMtaratama bhAvathI bhAve ke bahIraAtma bhAva choDIne aMtarAtmA Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avasara bera bera nahi Ave (13) chIe ane temAthI paramAtmA pratyenA bhAvamAM javA mATe karmone cheDIe e karmone choDavA mATe nIcenI bhAvanA bhA. sukha para dhImahI, satya para dhImahI, acaurya pare dhImahI. brahmacarya paraM dhImahI, AtmalakSamIya paraM dhImahI. A bhAvanAoe zrotAone plAvita karI dIdhA. dhyAnamAM magna badhA Atmazuddhi ane AtmazAMti tathA Atma jyoti ane Atma prakAzamAM jhabakoLAI gayA, ane AnaMdanI lahera laherANI. A vivecana pUruM thayuM ane paMDitajIe jagatanA mAna pratye strI purUSa tarapha kevI bhAvanA rAkhavI te badala nIcenuM pada premapUrvaka gAyuM ane saune gAtAM karI mUkyA. meTI te sahu mAtRtulya gaNuM huM, choTI gaNuM putrIo; je hoye samavarSa mujataNuM, tene gaNuM bhagInIo. meTA te sahu pitRtulya gaNuM huM, choTA gaNuM putravata; je heye samavarSa mujataNA, tene gaNuM baMdhuo, evI mAnava mAtramAM muja thaze, prItItaNI vRSTie; A kAle mujane karI kRpA, prabhu AzIza evI dIe, A pada gAI rahyA pachI paMDitajIe prANI mAtra tarapha kSamAbhAva-premabhAva-mitrabhAva-averabhAva darzAvavA gaMbhIratAthI leka raju karyo ane te paNa zrotAjanee jhIlyo. khAmemi savva chavA, savva chavA khamatu me; mittie savya bhuesa, vere majaja na keNahI. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita lAlana ( 138 ) sabhAgRha kSamApanAnA A bhAvathI guMjI uThayu'. mitrabhAvanA jAgI gai, prANI mAtra tarapha premabhAvanA pragaTa thai. A ghaDI evI Ana-magaLanI hatI ke zrotAjanA khUba khUba harSita hatA. vizvanA tamAma prANI sAthe maitrI bhAvanA darzAvatA darzAvatA paDitajInI AMkhaDIemAMthI azrubiMdue kharI paDyAM ane zrotAjaneAnI AMkhaDIe bhInI thaI gaI. A prasaMga humalInA saMdhane anupama prasaga hatA. pa'DitajI tA hajI dhyAnamagna hatA tyAM tA camatkAra sajAya.. amArA hubalI samAjanA AgevAna mahAjananA pramukha dhamapremI kaccha-varADIyA nivAsI zrI zAmajIbhAi mANeka uma'gathI DhADIne pUjya lAlanasAhebane premapUrvaka bheTI paDyA, ane gadgad svare melI uThyA ke AjanA divasa amArA jIvananA uttamAttama divasa che. Aje amane jIvananuM pAtheya maLyu, pUjya paMDitajIe tIrthAdhirAja zatrujaya, samavasaraNa tathA kSIrasamudramAMnA hajAra pAMkhaDIvALA kamaLamAM bIrAjela AtmatatvanA darzana karAvyAM. Aja je adamya zAMti maLI te cirazAMti amArA badhAnA jIvanamAM maghamaghI raheze. amane kAi navA janma maLye hAya tema lAge che. amArAM jIvana dhanya anI gayAM che. AjanA navIna anubhavAnuM varcuna A jInhAe te zakaya nathI. tame te kharekhara sAcA jIvanadaza ka thayA che, tame sAcA mArgada anyA che. amane je dhama pIyUSanu pAna karAvyu che te jIvanamAM amara rahI jaze. paramAtmA Apane lAMbu AyuSya Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avasara era bera nahi Ave ( 139 ) Ape. Apa pUjyazrI vAraMvAra amane sAco prakAza ApatA rahe ane amArAM jIvana ujavaLa maMgaLamaya bane. ame Apane amArA premanI puSpamALathI vadhAvIe chIe. Ajane AnaMda, AjanuM dhyAna, AjanuM darzana, Ajane ullAsa ane AjanI jIvanadaSTi amane saune punarjIvana ApI gayela che. Apa amArA kalyANadAtA banyA che. A avasara pharI pharI kayAre Avaze ! avasara bera ghera nahi Ave ! jayuM jANe bhUM kara le bhalAI janama janama sukha pAve. e bhajana amArA jIvananI dIvAdAMDI banI raheze. dhanya vANa dhanya darzana, Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmazaktine AvirbhAva [ 29 ] zrI vIsanajIbhAI jetazIbhAI mArA parama sanehI parama hiteSI Aja rara-20 varSathI zrI araviMda AzramamAM kuTuMba sahita rahe che ane vizvamaMgaLanA mahAna tirdhara zrI araviMda maharSinA parama bhakta banI gayA che, pUjya mAtAjI mIrAM mAtAnA AzIrvAda meLavI jIvana dhanya banAvI rahyA che. paNa A Azramane nAda temane jagADanAra te ApaNA paMDita lAlana che, jemaNe varSo pahelA hubalI ane gadagamAM dhyAna ane yoganA prayogo dvArA zrI vIsanajIbhAIne AtmAne jagADI dIdhA hate. zrI visanajIbhAI rU bajAranA rasIyA gaNAtA, suprasiddha vyApArI hatA. hubalI saMghanA AgevAna hatA ane sevApremI sajajana hatA 13000 kacchI dazA ozavALa samAjanA bhAI bahenemAM A eka ja AtmAne bheganI cInagArI lAgI ane teo samRddhinI cheLAmAMthI sAdhanAnA mArge paDIcerI deDI gayA ane paMDitajInA satsaMgathI teoe pitAnA jIvanane ujavaLa banAvyuM eTaluM ja nahi paNa kuTuMbanA badhAne e pavitra-ucca-AnaMda masta-preraNAtmaka vAtAvaraNamAM mUkI dIdhA ane Aje paNa teo AzramanA aMtevAsI banI gayA che. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAtmazakti AvirbhAva ( 141 ) hubalInA prasaMga ApaNane preraNA ApI jAya che. tevA ja bIjo gaDhaganA prasaMga zrI vIsanajIbhAi lakhI jaNAve che te prasaMga paNa paDita lAlana sAhebanI vizi chatA tathA ucca dRSTi ane AtmazAMtinI pratitI karAvI jAya che. " gadagamAM huM mArA zvasura zrI lAlajIbhAI vadhAne tyAM hatA. pUjya lAlana sAheba gadaga AvelA ane zrI lAlajIbhAIne tyAM rahyA hatA. temaNe mahAjana vADImAM e traNa bhASaNo ApyA ane tenI asara sadhanA nAnAmoTA badhA bhAi-maheneA upara khUba sArI thai. pramukha bhAie zrI lakhamazIbhAi, zrI mAvajIbhAI, zrI meghajIbhAi vagere bhAioe vinati karI ke Apa haMmezAM amane zAMtiprema ane AtmAnI ana ta zakti viSe pravacanA sabhaLAvA che ApanA e traNa vyAkhyAnAthI amane navA prakAza maLyo che. amane jIvananuM krezana meLavavA mATe jarUrI Atmika kheArAka maLyo che. Apane sAMbhaLyA ja karIe evI bhAvanAe thAya che. pa'DitajI zrI lAlajIbhAInA gharamAM savAranA nAstA laIne dhama' carcA karavA besatA temAM huM paNa esate| paMDitajI AtmAne svabhAva-sata-cit AnaMdanuM varNana karatA tyAre temanA tejasvI caherA upara satcidAna svarUpanI laherA laherAtI ane teo kahetA ke AvA AtmAne du:khanI jhAMkhI paNa hAya nahi. jyAM sudhI AtmAnI pIchANu na hoya tyAM sudhI ApaNA AtmAnu Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 142 ) paMDita lAlana sAcuM lakSaNa-anaMtajJAna-anatidarzana-anaMta caritra-anaMtavIrya che te ApaNe oLakhI zakatA nathI A AtmA pitAnA svabhAvamAM rahI tamAma vibhAvika je karamanA lakSaNe hoya viSaya ane kathAnA lIdhe thayA hoya thatA hoya te sarvane jItI le azakta karI le ane keTalAkano nAza paNa karI de che, Atma lakSI mahAtmA AnaMdaghanajI mahArAje kahela che ke " sattA thalame moha vidArata lAge kAcI deya ghaDI" AvA Atma lakSI vivecane raja raja thatAM ane paMDitajI te dRSTAMte dvArA evI madhura vANImAM samajAvatA ke badhA glAvita thaI jatA. A badhAnI mArA upara bhAre asara thatI ane A rasaprada carcA choDIne uThavAnuM mana thatuM nahi. baporanA jamyA pachI pharI carcA vicAraNA mATe besatA paMDitajI te evA vicAraka hatA ke navanavI daSTithI samajAvatA ane carcAmAM rasa jAme te rIte badhAne uddezIne vAte rUpe Atma dRSTi ApI detA. eka divasanI vAta che. AtmAnI anaMta zaktinuM vivecana evuM te rasapUrvaka karyuM ane badhAne evI ucca bhUmikA upara laI gayA ke badhAnA hadaya nAcI uThayA. mArA upara A vivecananI bhAre asara thaI ane mArAmAM paNa anaMta zakti che te jANe pratyakSa thatuM hoya tema evI preraNA thaI ke A muThI upADI bhIMtane lagAvuM te bhIMta tUTI paDe. lAlanasAhebane A mArI preraNA viSe pUchayuM. AtmAnI anaMta zaktimAMthI A te eka biMdumAtra Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmazaktine AviAva ( 143 ) karaze! te e che, paNa A zaktinA vikAsa mATe prayatna zakti kalyANakArI banaze paNa sAthe sAthe khUba sAvadhAna pazu rahevAnu` che. kAraNa ke A zaktinA aha' jAgyA tA keTalAka prasaMgoe Aja zakti nIce pADI 4. paNa tame jAgRta che tethI tamane A zakti macAvI paNa leze. A rIte paMDitajInA satsaMgathI mane ane mitrAne ghaNA ghaNA lAbha thayA. paMDitajInI navI sRSTi mane maLI ane A AtmadRSTithI mArA jIvanamAM mane prasaMge prasaMge lAbha ja thayA. Aje zrI araviMda AzramanA eka aMtevAsI tarIke rahevAnA 20-22 varSathI je apUrva lAbha maLyA che tenA khIja paDitajInI AtmaSTinA vicArA ane paMDitajIe AtmAnI ana tazakti mATe je preraNAnA pIyUSa pAyAM hatAM tenu' ja pariNAma che. mArU jIvana tA dhanya banI gayu che. mArA jIvananA eka anupama prasaMga jANavA jevA che. hu' eka vakhata dhyAnamAM hatA. pUjya lAlanasAhebe je AtmAnI anata zakti ane caiAtinI ataramAM chApa pADI hatI te upara khUba ciMtana karyuM" ane mArA hRdayamAM koI divya prakAza pragaTyo huM svapnamAM houM ane koi zakti mane khechI rahI che tema lAgavA mAMDayu'. A samaye mArA AnaMdanI sImA nahetI. huM' teA harSAvezamAM AvI gayA. parama zAMtinI lahera AvI gai ane e lAkheNI kSaNa tA . jotajotAmAM adRzya thaI gaI paNa sAcI zAMtine anubhava jIvanamAM divya prakAza ApI gayA. e samaye mane ucca bhAvanA jAgI. are huM Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 14 ) paMDita lAlana A saMsAranI mohajALamAM phasAye chuM emAMthI vimukta thavA prayatna karI joIe. tyArapachI te huM alpAMze paNa A Adhi-vyAdhi ane upAdhithI nivRtta thavA prayAsa karI rahyo hato ane thoDA ja samayamAM meM nivRttine nirNaya karI lIdhuM. Aje paNa e tejasvI cahere mane yAda Ave che. ane temane cidAnaMda svarUpa AtmA mane preraNA ApI jAya che. temanA vacanAmRtene AtmAnuM darzana evuM bhavya hatAM ke mArA aMtarane hacamacAvI detA ane tenI ceTane pratApa huM nathI bhUlI zakato. jIvanamAM keTalAe prasaMge AvyA ane gayA. kaI koI prasaMge te huM lapasavAnI aNI upara hatuM tyAre e madhura avAja ane AtmAnI anaMta zaktine saMdeza huM sAMbhaLato ane mArI jAtane bacAvI lete vyavahAranA prasaMgamAM lebha, lAlaca asatya tathA vAsanAo jyAre jera karatA tyAre paMDitajInI sudhAbharI vANuM yAda AvI jatI. mane romAMca thatuM. ane huM AtmAnI zaktine paracA pAmI jate ane bacI jatuM. ane AtmAnI uccatA meLavate. saccidAnaMdane AtmabhAva A rIte sau meLavIe jIvana dhanya dhanya banI jAya. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAlana puSpavATikA [ 30 ] - paMDitajIe pitAnA jIvanamAM ghaNuM ghaNuM lakhyuM haze. patre paNa ghaNA lakhyA haze paNa te prayatna karyA chatAM maLela nathI. temAMthI thoDuM lakhANa maLyuM che. temaja thoDA page maLyA che. temAMthI jANavA jevuM atre ApavA prayAsa karyo che. jenadarzana sarva darzananI sAthe kevA prakAre bhAtRbhAva samajAve che. sarva dazanA samanvaya kema thaI zake te pratyeka vicAra vicAra. mahAtmA purUSa e mahAna tire che. teonA jIvana ApaNA jIvanane Adarza che. e jIvana ApaNA jIvanane preraNAnA pIyuSa pAya che. pratyeka manuSya jAte mahAna AtmA che. anaMta zakitavALe che. temaja te sarvane AtmabaMdhu che. 10. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 146 ) paMDita hAlana prakRti uttama mATe ja pitAnuM astitva rAkhI rahI che. sujanenI pramANikatAe vizvane dhAraNa karI rAkhyuM che. teo pRthvIne anArogya rAkhe che. x jIvana madhura ane sukhakara che. paNa jIvana jIvatAM zIkhavuM joIe. jagatanA jhaMjhAvAte te kasoTI che. game tevA saMjogomAM prazAMta rahevuM ane nirbhaya rahevuM temAM jIvananI mahattA che. X X mahApurUSanA ci ApaNA gharanI zobhA te che. paNa te pratyekane preraNA ApI jAya che. divasanA pratyeka banAva teonA jIvana prasaMgane yAda karAve che. je tArAmAM che te bIjAmAM nathI. mATe tA. kAvya ci vicAre ciMtana jagatamAM prasarAvavA mokale ane tenAthI camatkAra sarjAze. 4 pustaka paNa jIvananuM darzana karAve che. keTalAka graMtharano te evA hoya che ke te vAMcatAM vAMcatAM hRdayanI urmio uchaLe che. ane evAM uzyane jAge che ke tene AnaMda AtmA ja mANI zake. ucca vicAraNA kare vicAra pramANe madhura bhASI hoya ane vANI pramANe vartana hoya te sAce mAnava. X Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAlana puSpavATikA ( 147 ) je mAnava vicAra karatA nathI. te mAnavavarganA gaNAya paNa te sAcA mAnava nathI. X X je mAnava vicAraka mahApurUSane athavA dhArmika para purUSane avatArI purUSane anusare che te mAnava che. * X darzanakArA ke dhamavettAe mAnava kakSAthI uMce DAya che. vijJAnakSetramAM samAdhikSetramAM DAya che. manuSyane vicAra karatA karAvI teone duHkhathI mukta kare che, ane sukhane mAge vahena karAve che, x * pUrNa yAgI mahAtmA avidyASa adhyAtmane mAge jagatane DhArI rahyA che. mAnava mAtraneA samuddhAra sAdhavA sAdhanA kare che jethI manuSya svataMtra thai mukti pAmI paramAtmAnA sAnidhyamAM, sAleAkayamAM, sArtmyamAM, sAyujyamAM rahI zake. x X * maharSi ramaNasvAmI ApaNane brahmadarzana karAvavA kRpA karI rahyA che. ane te dhyAnane mAge nahi paraMtu Atmadarzanane mAge, * x X yathA citta tathA vAcA, yathA vAcA tathA kriyA, citte vAcI kriyA yAMca, mahatA meka rUpatA, Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 148) paMDita hAlana jevuM cittamAM tevuM vANImAM jevuM vANImAM tevuM vartana, citta, vANI, ane kriyAmAM eka rUpatA e ja mahAnatA sukhI keNa! zarIra sukhI, vyApAra sukhI, vAhane sukhI, mAnavabaMdhutAe sukhI, kalAe sukhI, udyoge sukhI, temaja mana ane AtmAe sukhI, te sAcuM sukhI. Head Hand Heart mana, hAtha, hadayane saMbaMdha jANe.. manuSya e jJAnane akhUTa bhaMDAra che, Anadane aparaMpAra samudra che. hA, mAM , paNa kaTImAMthI upaja, urajamAMthI ghara, gharamAMthI havelI, havelImAMthI mahela e manuSyanI kRti che. Ly cAmaDAnAM vastra, vakama vastro, rUnA vastro ane rezamanA vastro e paNa manuSyanI kRti che. AjanI duniyA uparanI avanavI zodhe paNa manunI kRti che. * * * * * Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAlana puSpavATikA (149) mahAna badhA, jabarajasta pUle, sTImara, havAIjahAjo, pahADe teDIne kahelA mArgo ane kADhelI relave lAIne, darIyA pUrIne banAvela nagara ane gaganacuMbI mahAlaye kalAtmaka maMdire A badhuM paNa manuSyanI kRti che, paNa AtmAnI zodha, jIvana darzana temaja AtmazAMti ete gahana che. te mATe sAdhanA karavI joIe sAdhanAthI svarga paNa sadhAya che. manuSya e mULa sUtra che, jagata e sUtra uparanuM bhASya che, mANasanA AtmA ane brahmAMDanA AtmA vacce koI divAla nathI. A divAla svayaMkRta che, ane tethI tene TuMkAvavA laMbAvavA athavA AviSkArane athe punaH racanA karavAne AtmA zaktivAna che. eja rIte divya buddhi ane mANasanI buddhi vacce kaI jAtane paDade nathI. jyAre manuSya tenA aMtaratama hadayamAM AdhyAtmika buddhi pAme che, tyAre te divya buddhinA mabiMdu sudhI pahoMce che. pRthvI te manuSyanA pagamAM vaDavALIne samAI gaI che. tenA paganA taLIyAmAM samAI gaI che. manuSyane paga Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) " paMDita lAlana eTale badhe vizALa che, ke je te AkhA brahmAMDamA thApavA mAMDe te AkhuM brahmAMDa Cosmos pUruM thAya paNa paga pUro na thAya. pRthvInI pradakSiNA pUrI thAya paNa paga te thAka nathI. ' kahInura hIrAnI kImata pAMca karoDa heya te kehInura jonAra cakSunI kIMmata pAMca abaja gaNAya paNa deha rUpI gharamAM rahenAra je Atma ratnanI kIMmata pAMca parAddha gaNAya ne! Atma ratnane oLakhIne aMta daSTi kare te AtmAnI jhAMkhI thAya ke jenI kImata aparaMpAra che. bhagavAna mahAvIra svAmI sAdhanA vaDe AtmAnA pUrNa vikAsane pahoMcyA eTale ke anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta cAritra, anaMta vIca, ane anaMta upayoga evA anaMtAnaMta guNonI pUrNatAe pahoMcyA te sAdhana te vidhAna te kriyA te cAritra sAmAyika che. mahAtmA buddha mAra kahe che. mahamada payagambara setAna kahe che. mahAtmA maMjhijha Devala kahe che.. zrImadda zaMkarAcArya mAyA kahe che. RSi-munio meha kahe che. mahAtmA kapila prakRti kahe che. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAlana puSpavATikA ( 151) mahAtmA krAIsTa DAMma kahe che. zrI mahAvIra svAmI mithyAtva kahe che. A dehane A dehAdhInane A karmane karmanA pari. NAmane huM mAnave te mithyAtva che. jaina zAstramAM e mithyAvane "bahirAtma bhAva" paNa kahe che jaina darzana vaijJAnika Sbientifie eTalA mATe che ke temAM kalpanAne sthAna nathI, Atma saMzodhana ane AtmA valaMbana mukhya che. jaina darzane mAnyuM che ke AtmA ja paramAtmA che. . ' Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI dRSTi [31] paMDitajI vicAraka hatA, ciMtaka hatA, tatvajJAnI hatA, vaktA hatA, ane saguNAnurAgI hatA, te ApaNe joI gayA. paMDitajInI daSTi ghaNI vizALa te hatI paNa teo dirghadraSTi hatA. ane temanI daSTi vedhaka hatI temane Itene bhAre zekha ane e daSTAte paNa evI suMdara rIte raju karI zakatA ke zrotAo plAvita thaI jatA. tenI bhASAmAM paNa khUba madhura ane dAMte hadayamAM jaDAI jAya tevAM. paMDitajInI daSTi jANavA mATe temaNe pite judA judA vyAkhyAnamAM raju karela be daSTAMte pUratAM thaze. eka veLA cAra mitre pitAnuM nazIba ajamAvavAne koI moTA zaheramAM javAne pitAnA gAmathI nIkaLyA. rastAmAM pahelI maMjale saMdhyA kALa thavAthI eka vaDa vRkSanI nIce utAra karyo. eka mitre traNa kalAka sudhI mitranI ane sarasAmA nanI cakI eka pahera sudhI karavI. bIjAe bIjA paheramAM cakI karavI trIjA mitre trIjA paheramAM cakI karavI ane cothAe chellA pahoramAM cekI karavI. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI daSTi (153) aMdhakAra thatAM pahelA mitranI cekIne vAre 6 thI 9 ne zarU thayo te jAgRta rahyo bIjA mitro zAMtipUrvaka nidrAne vaza thayA. cekInA vArAvALA mitre traNa kalAkane vakhata pasAra karavA yukti zodhI kADhI. vaTavRkSanI thoDe dUra eka lAkaDAne moTe kakaDe pahele joI te laI Avyo ane traNa kalAkamAM te eka suMdara bALAnuM pUtaLuM taiyAra karyuM. nava vAgatAM bIjA mitrane kaMIpaNa kahyA vinA tene uThADI pote sUI gaye. bIje mitra paNa vakhata pasAra karavA zuM karavuM te vicArate hatuM tyAM teNe suMdara bALAnI pUtaLI jeI. te joI ghaNe khuzI thaye. A pUtaLIne suMdara kapaDAM paherAvyA heya te tenI sauMdaryatAmAM ghaNuM vadhAre thAya. traNa kalAkamAM teNe potAnI pAsenA kapaDAmAMthI vastro taiyAra karI lIdhAM ane pUtaLIne paherAvyA. bAra vAgyA eTaNe trIjA mitrane jagADI kaMIpaNa kahyA vinA sUI gaye. trIje paNa vakhata pasAra kema thaze tema vicAra kare che tyAM te vasathI AbhUSita pUtaLIne joI. tene buTe sUjhI Ave ke A pUtaLIne alaMkArathI vibhUSita karelI hoya te tenI suMdaratAmAM maNa rahe nahi. teNe trIjA paherAmAM suMdara alaMkAro taiyAra karI lIdhAM ane pUtaLIne alaMkArothI vibhUSita karI. pUtaLInI suMdaratA joIne cakita thaI gaye. trIje pAra pUro thatAM rAtrinA traNa vAge cothA mitrane uThADI pite sUI gayo. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 154 ) paMDita lAlana ceAtheA mitra peAtAne vakhata pasAra karavA vicAra karatA hatA eTalAmAM sarvAMga suMdara khaLAne suMdara vA ane suMdara tama alaMkArothI vibhUSita thayelI joine AnaMda Azcaya pAmyA ane pote ceAgI hAvAthI A pratimAmAM prANa praveza karU' te| AnI adbhutatAneA pAra rahe nahi. kharAkhara traNa kalAka purA na thAya te pahelAM teNe prANAyAma karI maMtradvArA temAM prANa-pratiSThA karI. prabhAta thayuM. badhA mitrA jAgI uThyA mALAne sajIvana joIne Azcaya cakita thai gayA. e zrI keAnI e viSe mitrAmAM carcA vicAraNA cAlI. eTalAmAM kAi eka sahRdaya, buddhimAna, vidvAna AvI paheAMcyA. te vyavahAra-kuzaLa hovAthI temanA mananu` samAdhAna thAya tema ukela kADhyo. pUtalIne ghaDanAra tA pitA thayA. vastra paherAvanAra badhu thayA. alaMkAro paherAvanAra pati ane prANu saMcAra karanAra te zurU thAya. vyavahAra dRSTie e strI alaMkAra paherAvanAra senInI che. tathApi adhyAtma dRSTie e cArenI che. eka strI cAranI DAya e vyavahAra daSTie khATuM che paNa adhyAtma dRSTie kharU lAge che. AkhI ne AkhI srI, tenA kAi bhAga nahi, pahelAnI pUrNa putrI, khIjAnI pUrNa bahena, trIjAnI pUrNa patnI ane ceAthAnI pUrNa ziSyA che. A kathAnA siddhAMta e che ke tulanAtmaka dRSTie sa sa che. paraMtu vividha nahi ke vidhI Atmarasa pramANe samajavu joie. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitanI daSTi ( 155 ) zrI zaMkara paNa kahe che ke-raso hai sA arthAt AtmA e ja rasa che. jema dADama, keLAM, AMbA ane saMtarA emAMnA pratyekamAM rasa che paNa e rasanA vividha prakAra che. A prakAre jagatanI tamAma vastuo vividha prakAre pratyeka vyaktinI che. ane vividhatAnI vizALatA AtmA samaje te pUrNAnaMdane virodha vinA AnaMda bhegavI zake. jema cheka aradhe mAtAne ne aradhe pitAne nathI paNa Akhe ne Akhe mAtAne ne Akhe ne Akhe pitAne che, tema pratyeka varatu ekanI paNa che ane badhAnI paNa che. je thAya te sArAne mATe A upara eka bIjuM dAMta paNa jANavA jevuM che. kauzAmbI nagarImAM ajItasena karIne cakravartI rAjA rAjaya karatA hatA. temanA pradhAna subuddhi pradhAna te hatA paNa sAthe mahArAjAnA dilejAna dosta paNa hatA. eka veLA AmraphaLa chelatAM cholatAM mahArAjAnA hAthanI AMgaLI chalANI pradhAnajI bolI uThyA ke "je thayuM te sArAne mATe" mahArAjA A uparathI gusse thaI gayA ane bIjA amaladArane hukama karyo ke pradhAnane kedamAM pUre je vakhate pradhAnane kedamAM laI javAmAM AvyA te vakhate pradhAnajI belI uDyA ke "je thAya te sArAne mATe zrotru bAMdha ane suzIla bahene tame samajyA haze Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (156) paMDita lAlana ke mahArAjAnI AMgaLI chalANuM ane pradhAnajIe sAruM thayuM ema kahyuM ane pitAne kedamAM javuM paDayuM e paNa sAruM thayuM ema kahyuM A eka keyaDa thaye. eka saptAha pachI mahArAjA pitAnA bIjA amaladAre sAthe zikAre nIkaLyA. mahArAjAe zikAranI dhUnamAM pitAnAM azvane khUba doDAvye amaladAre pAchaLa rahI gayA. gheDo thAkathI vacce maraNa pAme. rAjAjI zekamAM beThA che, tyAM eka yogI pitAnA ziSya sAthe AvI caDayA ane rAjAne suvarNa siddhi siddha karavA hama pAse laI gayA. homa maMtrano prAraMbha thaye. rAjA te mRtyu samIpa AveluM joI manamAM prabhunI prArthanA karavA lAgyA. rAjAne nakha zIkha tapAsI lIdhA ane eka ziSya bolI uThyo gurUdeva ! A mANasanI AMgaLI kapAyelI che, tethI te hemavA yogya nathI, egIe rAjAne choDI dIdho. rAjAne pradhAnajI yAda AvyA ke je thayuM te sArA mATenuM rahasya Aje samajAyuM eTalAmAM bIjA amaladAre paNa AvI pahoMcyA, badhA kauzAmbI AvI pahoMcyA. pradhAnajIne cheDI mUkayA. pradhAnajIne mahArAjAe temanI vAta karI. pradhAnajIe kahyuM, ke mane jelamAM mokalyo te sAruM thayuM nahi te huM tamArI sAthe ja hota ane tamAre badale mane hemI deta "je thAya te sArAne mATe" e kudaratI racanA che. suzIla bahene ane sujJa baMdhuo naidhika vidhAna paNa ApaNA manuSyanA jIvanamAM keTaluM upayogI che te jo Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAhananI daSi ( 157) ApaNe kaSAya-krodha Adine vaza thatAM dhIrajathI vicArIe te ApaNA jIvanamAM ghaNuM ja upakArI thaI paDe. vizeSa vyavahAra draSTithI ghaNA gurU che, paNa paramArthathI AtmA sivAya kaMI ApaNe gurU nathI ja manuSyane zuddhAtmA Absothie sohl eja gurU che ane ene anubhava eja manuSya jIvanane puNanaMda che. paMDitajInI daSTi keTalI vedhaka hatI. te dareka praznane kevI rIte ghaTAvatA hatA, temaja temanuM vivecana kevuM saraLa ane sacoTa hatuM ane temanA daSTAMte kevAM hadayanI ArapApara utarI jAya tathA jIvananuM navuM darzana ApI jAya tevA hatAM te A e dAMte uparathI joI zakaze. alilikle ils? w Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrabodha [32] paMDitajIe te jIvanamAM ghaNA ghaNA patra lakhyAlakhAvyA haze, paNa e patre kayAMthI maLe ! be-pAMca patro maLyA che te A caritramAM ApyA che e patra paNa ApaNane paMDitajInI vidvatA ane jIvanadaSTine paricaya ApI jAya che. paMDita lAlana C/o mIsIsa cImanalAla nagInadAsa khAnapura, amadAvAda tA. 16-1-51 Atmapriya dharmabahena zrI nAraMgIbahena tathA cI. bhAI maNIlAla, Apane savinaya jaNAvavAnuM ke lAlananI bhAvanA agAsamAM thoDo samaya rahevAnI ane bhaktivatsala badhuenA sahavAsanI atyaMta agatya hRdaya pradezamAM jaNAya che. carmacakSuethI vizeSa dekhAtuM nathI tethI eka sahacara sAthe rahe che eTale bhejanazALAmAM lAlananA rUA. 40) tathA sahacaranA rU. 35) ApIza, Apa saddagat pitAzrInA makAnanA nIcenA rUmamAM goThavaNa karI zakAya te karavA kRpA karaze. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 15 ) mahArAjazrI mahAsatIjI samayanA jANakAra purA dekhAyA. ane ApaNA jaina bhAnDuenA kalyANanA mArga bahu ja saraLa rIte darzAvatA hovAthI AtmapradezamAM zAntipUrvaka pramAda upayA che. vaLI pUjaya mANekakhA paNa vyAkhyAna sAMbhaLI saMtuSTa thayA che. ApaNA sarvane ane pratyekane zrImada kRpALu devanA mAga nI pravRtti hai| evI bhAvanA sAthe. ApanA pati lAlana patramAdha sAdhaka sadana seAnagaDha tA. 15-352 paramapUjya mANekakhA, ApanA kahevA pramANe hAla te seAnagaDha rahevAnA cAma vicAra che. ane tabIyata sahana karavAne cAgya thAya tA, apa caitra mAsa vItyA pachI zeThazrI bakubhAI maNIlAlane tyAM rahevAnA vicAra thAya che. jethI AcAryazrI vijaya rAmacaMdrasUrijI mahArAja lAlanane lalita vistarAmAM vizeSa praveza karAvI zake je lalita vistarA zrI haribhadrasUrIe racIne tene amara karanAra zrI upamiti bhavaprapaMcanA kartAne sIaAnathI ahIM hiMdamAM sthira karyo hatA. ahIM cAritra ratnAzramanA sevAmUrti zrI kalyANacaMdrajI mahArAjanI davA lau chu. ane tamArI sUcanA pramANe dudha pazu levAya che. tamArA kathana mujaba mArI jAtanI sabhALa rAkhIza jethI ApanA jevA upakArIjanAne ciMtA na thAya.. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita lAlana ( 10 ) ceAgaSTi samucaya je DA. bhagavAnadAse taiyAra karela che. tenu' vAMcana-manana karavAnI jarUra che. jyAre avakAza maLe tyAre jarUra pustakanuM' avagAhana karazeA. je kAma 500 sAmAyika thAya te A graMthanA avagAhanathI 50 sAmAvikamAM thaze. lAlananA 94 mA janmadivasa ahIM ujavAze. Apane tathA zrI gajIbahenane eka vakhata ahIM AvavA mArUM nimaMtraNa che. tamane ahIM ghaNuM' jANavAnu` maLaze. zrI indubahenane patra lakho te mArA pUrNa AzIza lakhaze. Apa sarvane sukhazAnti hai| evI bhAvanA sAthe-- Atmamadhu lAlana. sAdhaka sadana sAnagaDha tA. 27-3-1951 Atma priyama' rAmajIbhAI ravajIbhAI lAlana magaLamaya AzIza sAthe lakhavAnu ke tA. 1 lI eprila ravIvAre lAlananu zArirIka vaya 94 mA varSamAM praveza karaze. kAraNa ke enA mALacakSu kaccha-mAMDavInA prakAzamAM 1914 nA madhyAhne A jagatanA prakAza jevAne ughaDyAM. mAtuzrI kahetAM hatAM ke eka nAnI mAcImAM tane suvAkyo, pAse eka dIvA rAkhyA hatA tenA prakAzamAM AsapAsa jotAM tutA hasyA ja pharatA hatA. mane e pramANe Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrabodha ( 11 ), joIne teo paNa AzcaryathI AnaMda pAmavA lAgyAM ane kahyuM hatuM ke bIjA chokarAo te janmatAM raDe che ane A cheka hase che tethI A chokare saune rAjI karaze. ci. dharmaputra zivajIbhAI ahIM maLI gayA hatA ane kaccha javAnuM kahetA hatA. sarvane yathA ghaTita AnaMda che. thoDAka divasa pachI amadAvAda javA bhAvanA che. - * chAra mahendranA * pAyalAgaNuM | lAlana thatI sAdhaka sadana-sonagara tA. 11-4--51 Atma priya paramopakArI pUjya bA mANekabA lAlahanane ha4 me janmatsava AnaMdapUrvaka ujavAI gaye. tA. 6 ThThI jAnyuArIe je meLavaNu devI gaumAtAnA miSTa dudhamAM reDayuM tene vikAsa navA janmamAM divasAna divasa vRddhi pAmyA kare che, e tamArA upakAramAM vRddhi anubhavI sAnaMdAzcarya hRdayamAM phurI Ave che. abhinava jJAna pachI aMtara anubhava ane aMtara anubhava pachI Atma pratinuM prabhAta uge ane e prabhAta jema jema sUryodaya tarapha dehe che. tema tema pratItimAM Convietetion mAM vRddhI thayA kare che. divase ane rAtrie sAyika dhyAnamAM khule che. rAtrie rAtrike aMdhakAra nathI paraMtu abhinaya Atma darzana karAvyA kare che. ane zArI 11 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) paMDita hAlana rika jaLa pravAha AMkhamAMthI vahI nAnA prakAranA vicitra ge devI darzane thayA kare che. ApaNA lAlanane have zraddhA samyakatva pachInuM pratIti samyakatva thatuM hoya ema lAge che ane anubhava samyakatva rUpI sUrya yathA samaye ugaze ema paNa lAge che. nathI tvarA ke nathI DhIla, kAraNa ke anubhave pahecatA vacamAM je je dharmazALAomAM vizrAma levAya che, tene AnaMda zA mATe samatA bhAve na bhegavo ! - zabda praNAlikA jarA UMcI devAnuM kAraNa e che ke e zabdAvali bhAvane darzana ApI zake e hetuthI je bhAva ApanA hatha darpaNamAM jhAMkhe paNa dekhAte heya. punaH lakhAvI jaNAvaze eTale pratIti vizeSa ujavaLa thaI rahI che tenuM darzana Apane karAvavAnuM banI zake. dharmabaMdhu lAlana sAdhakasadana sonagaDha tA. 25-3-51 Atmapriya paramaupakArI pU0 mANekabA vi. sarva manuSyone A raMgabhUmi upara judA judA bhAve bajAvatA jeI Atma svarAjya pAme. tA. 7 mI jAnyuArI ravivAre prathama (lAlana) jyAre 5. sthirIne Atma khyAti samajAvatuM hatuM tyArathI atyAra sudhI divasAna divasa prabhAta ugatuM rahe che ane tene Anada jema amadAvAdanI thIosophIkala sosAyaTInA Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrabodha .. - , sabhyone temaja paMdara divasa pachInA ravivAre bhAvanagaranI sosAyaTIne samajAvatAM eka AtmAnaMda rasa jAge. * zrI haribhadrasUri paNa kahe che ke rAtrine vilaya thayA pachI ane sUryodaya thayA pahelAM je cAraghaDI e prabhAtanI che, ane prabhAta jema jema prasAra thAya che, tema tema arUNodaya zuddhAtmAnuM svarUpa pragaTa thatuM rahe che. " sAdhakasadana rU. pa00 mAM rakhabhadAsa nAmanA eka mAravADIe kharIdI lIdhuM paraMtu lAlanane sahacAra sAthe rahevAnI pUrNa paravAnagI Apela che. Aje ravivAra tA. 25 mI che. ane AvatA ravivAre tA. 1 lI eprila ugavAnI che e divase lAlananI jamensavI 94 varSamAM praveza karaze. Apa ke gajIbahena te divase snAtra bhaNAvaze ane zrI dharmanAtha tathA zrI pArzvanAthana stavana karatAM baMdhu lAlanane yAda karaze. matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, ane mana:paryAya jJAna e eka zuddha jJAna, athavA kevaLajJAnanA vividha prasaMge che. kevaLajJAna e sAmAyika che ane vividha jJAnanA prakAranA tenA paryAye che. dravyane paryAya judA na heya, anaMta zuddha guNemAM. je je praznane hRdayamAM udabhave che e praznanuM samAdhAna teja kSaNe ke bIje samaye thaI jAya che, jemake niSedha daSTie joIe te jaina zAstra lakhe che ke nakaMkhIa, narsakhIya, vi. have juo; nisaMkhIya jene zaMkAnuM samAdhAna thaI jAya tene zaMkA zAnI rahe? Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita lAlana nisaMkhIya, jene IcchA pUrNa thaI jAya tene kAMkSA zAnI raheze A prakAre AtmAne ubhayarItIe anaMta zaktine saddaupaga nathI thatuM ! ci. gaurI tathA ci. haMsAne pasalI bharI bharI AziSa Apazo. ci. gajane mAmAM zuM Ape ! zakti pramANe je mAge te ! suputrI maMgune tathA revAne sadA maMgaLakArI AzIza. AtmajJAna e siddha avasthA ane AtmakriyA e bhAvI tIrthakara avasthA. have te zabda pravRtti dUra rAkhI vicAra pravRtti Sete pathy thAya, dhamabaMdhu lAlana zrI tapagaccha upAzraya, jAmanagara tA. 14-1-51 pUjyapAda zAsanadIpaka AcArya pravara zrImada vijaya valabhasUrIzvarajInA puNya sarAjamAM, anekazI bhaktipUrNa vaMdanAvali sAthe vikhavAnuM ke ApazrI akhaMDa saMdhAraka sAthe saMyamayAtrA sukhapUrvaka vahana karatA haze. AjanI patravAhinImA Apa tarapha eka bUkapisTa pAThavyuM che. Apa tene vaMcAvI saddaupayoga thAya tema karaze. pAThavela lekhanA lekhaka zrI bhaTTAcAryuM che. jemAM jinavANI nAmanA mAsikamAM vase pahelAM baMgALI bhASAmAM lekhe lakhatA hatA. e lekhamAMne eka lekha je bhAratIya darzane meM Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrabodha ( 15 ) jaina darzana kA sthAna" baMgALImAM lakhela tene anuvAda bhAIzrI suzIle "gurjara " bhASAmAM kare che. tenuM navuM saMrakaraNa che je lAlane jAmanagaramAM mudrita kasavela che. A lekhane upaghAta mAtra lAlane vidhAyaka daSTie lakhAkhyo che. zeSa sarva zrI bhaTTAcAryanuM che. jene darzana mAnavajAtine u ttama jJAna ane niyAmAge caDhAve enuM Abehuba citra che. ApanI caraNakamaLa raja, lAlananI vaMdanAvali avadhAraze. Pandit Lalan, C/o. Mrs. Chimanlal Nagardas Khanpur, Ahmedabad. Dt. 25-8-1951 Priyatama Bhratar me, Glad am I to hear from you" so soon by your welcome letter dated 13th inst. rich with blissful thoughts. While I dictate my epistle to you, I am happy and well, but it was not so a week ago. Lalan's birthday hurries on friday 1st April when his eyes opened to the light of this beautiful world in India before 93 years. When you leave off 24.10 EURuirt (sorrowful condition ) and 196410 ( selfishly killing others) you awe in 6474 Sunt ( Living life of Saintlihood ) Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 166 ) pIDita lAlana and abiding your absolute soul); in these last two conditions you are neither losing binding karmas and running to final liberatios. It depends upon the condition in which performing these actions whether the actor in the last two d (Dhyanas) or the former duel. A wrangler proffessor says in a verse that we are dividing our actions into the spiritual state and worldly one. If he can do this we are making a out of former karmas. I presume our religion teaches how to conquer miseries by knowledge and life. 1 agree with the idea of our friend Tarachand and let us clear our way before teaching our to the present human world. ! I cannot fathom the sense to your Svayambhu so I wish to have more light on this term of yours. Even in the sea there is the part of it which makes Meraman meaning sweet water as oasis in Sahara desert. My heartful blessings to my well wisher Mr. Adam and his daughter Mrs. Haime with her boy Jack. Yours ever fraternally, Pandit F. K. Lalan Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patra (ifu ) Pandit F. K. Lalan C/. Mrs. Chimanlal Nagindas Khanpnr, Ahmedabad Dt. 25-3-51 My bosom friend brother, Harihar Bhatta M. A. B. L. I cannot covey my joy that I feel, while perusing your elladly seaca S2151 221174' I hope this book of yours is translated in Gujarati by yellel of Bhavnagar. I have bought almost all copies from Ahmedabad book-sellers and wish to get it reviewed by learned scholars and jain saints. Can you conceive 192621 ali jaina darzanakA sthAna I can put before you the Hou whicn opens their belief. Yours Atmabandhu, F. K. Lalan Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRtyu marI gayuM re lola 33 ]. paMDitajIne janma kaccha mAMDavImAM tA-1-4-17 nA thayo hate. kacchanI dhIMgI dharAnuM pANI pIne sAhasika banyA. jAmanagaramAM moTA thayA ane saurASTranI mIThAza dhAraNa karI. mohamayI muMbaImAM zikSaNa ane saMskAra meLavyA ane vidvAna banyA. meTrika sudhI abhyAsa karyo paNa jJAna pipAsu evA ke pustakane jIvana sAthI gaNune rAta divasanA vAMcana manana ne ciMtanathI vidvAna banyA. pahelA te rUA. 10) nA mAsika pagArathI zikSaka banyA. 10) nA 12aa thayA. TayuzananI phAvaTa evI AvI gaI ke rU. 300) mAsika maLavA lAgyA. myunIsIpAlITInA phAnasane dIve vAMcananI tRSA chIpAvavA lAgyA. ane vakatRtvane paNa e nAda lAge ke sArA vaktA thavA mATe prayatna karyo ane sArA vaktA banI gayA. amerikAmAM cikA zaheramAM vizvadharma pariSada maLavAnI hatI. zrI AtmArAmajI mahArAjane jainadharmane saMdeza ApavA nimaMtraNa hatuM. jaina sAdhu heIne ne te pAda vihAra karatA hovAthI amerikA jaI zake tema na hatuM. vIrabhUmi mahuvAnA zrI vIracaMda rAghavajI gAMdhI, Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRtyu marI gayuM' re lAla ( 169 ) bI. e. ne meAkalavAnuM TharAvyu ane te te amerikA upaDI gayA. paMDita lAlanane bhAvanA jAgI ke huM paNu jAuM te ! paNa vasudeva-nANAnuM zuM ? bhAvanA evI prajava lita hatI ke te mitrAne maLyA. zrImatAne maLyA ane kAma thaI gayuM. bIjI ja sTImaramAM paMDitajI upaDyA ane amerikAmAM jhaDA varSa rahyA. tyAM. jainadhama, jainaAcAra, ahiMsA ane jaina tatvajJAnanA pracAra karyo. amerikAthI pAchA AvyA ane mane temanA satsaMga thayA. me'temane dhama pitA mAnyA. te mArA mArgadarzaka banyA. paMDitajI kaccha AvyA ane kacchamAM dharma prabhAvanA karI. pachI teA teoe yeAgAbhyAsanA vargo zarU karyAM. jyAM jyAM gayA tyAM dharmanA dIvaDA pragaDhAvyA. temanI mIThI madhurI sudhAbharI vANIe jAdu karyo ane suprasiddha vaktAe hurAnI mAnavamedanIne maMtramugdha karI. paMDitajI sAmAyikanA evA te rakriyA hatA ke jyAM jyAM jatA tyAM sAmAyikanA prayAgeA karAvatA ane sAmAn yikanA saMzodhanamAM te masta banI jatA. hajAro vidyArthIo ane bahena bhAioe temanA sAmAyikanA prayAgAnA lAbha lIdhA che. ane Aje paNa e divya dRSTi hRdaye hRdayamAM bharI paDI che. paMDitajI evA abhyAsI hatA ke temanu' vAMcana- manana-nididhyAsana cAlu ja hoya. 90-92 varSanI uMmare paNa tenI abhyAsanI pipAsA evI ja tIvra hatI. ane teo peAtAne hamezA vidyArthI mAnatA hatA. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pati lAlana ( 170 ) zrImad rAjacadrajInA teo paramapriya upAsaka hatA temanA jIvana-kathana ane vANIne jIvanamAM utAravA temaNe sAdhanA karI hatI. mArI eka bhAvanA hatI ke paMDitajI mArA dhama pitA che tA temanA jIvanaparyaMta mAre temanI sa'bhALa rAkhavI. temanA dharmapatnI gujarI gayA ane huM temane maDhaDA lai AbyA. tyAM lAlaniketana zarU karyuM" ane paMDitajIe snehIjanA ne mitrAne peAtAnI navI dRSTi ane jIvanapraNAlI darzAvI temaja ceAga ane samAdhi uparAMta vyavahArU ceAgaSTi sAmAyikamAM kevI rIte samAyelI che tenA pracAra karavA lAgyA. teo saguNAnurAgI hatA. game te gacchanA, game te vicAranA, game te mAnyatAvALA AcAryoM-padasthAmunivare are viduSI sAdhvIjIenA guNagAna gAtAM ane badhAnI pAsethI je kAMi jIvana pAtheya maLe te meLavavA haMmezAM utsuka rahetA. zrI jaina ve. kenpharansanA te premI hatA ane peAtAnA sumadhura vyAkhyAnathI hArIne matramugdha karI detA. jaina kuTu emAM ApaNA bALakAne jainadharmanA saMskArI paDe ane khALakone jainadharmanu' paddhatisara zikSaNa maLe te STie 50-55 varSa pahelAM jainadhama pravezapeAthI lakhI ane tenA 4 bhAgeA karyo. Aje paNa paMDitajInA e pustake kevAM ucca bhAvanA dRSTivALAM che. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRtyu marI gayuM re lola ( 11 ) paMDitajIe 20 lagabhaga pustaka lakhyAM che. mAnavagItA, zramaNanArada e pustake te deza-videzamAM khUba prasiddha pAmyA che. paMDitajI 92-3 varSanA thayA chatAM pitAnI jAtane pote yuvAna mAnatA hatA ane temane AtmA te sadA yuvAna hatuM ja. temanAmAM yuvAnane juse hate. dhagaza hatI. navanavI bhAvanAo-urmio ane seNalAM hatAM. temanuM sanmAna thavuM joIe ane temanA jevA A janma lokasevaka, dharmasevaka, zAsanasevakane caraNe kula nahi ne kulapAMkhaDI arpaNa thavI joIe, e daSTie mArA kacchI nehIjane, mitra, AptajanenI pAsethI rUA. 13600) meLavyA ane temanuM bhavya sanmAna thayuM. zrI jaina yuvakasaMgha-muMbaIe temane sanmAna-samAraMbha khUba AnaMdapUrvaka ujavyuM. ane paMDitajInA jIvana-kathana ane sevAkAryonI bhari bhUri prazaMsA karavAmAM AvI. paMDitajI te AkhA jaina samAjanA ratna hatA, vidvAna hatA, tyAgI jevA hatA, Ajanma sevaka hatA, prasiddha vaktA-lekhaka vivecaka ane vizvapremI hatA. jainasamAje temanA jevA puNya purUSanuM sanmAna karI pitAnuM gaurava karavAnuM hatuM paNa e divase hajI dUra che. jayAre ApaNA cAritrazIla sevaka, kAryakare, vidvAne, kalAkAre ane sAhityakAronI kadara karatAM zIkhIzuM tyAre jaina samAja nIDara, prANavAna ane jAgRta raheze. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 172 ) paMDita lAlana paMDitajI te cira pravAsI hatA. zrI cImanalAla nagInadAsa vidyAvihAranA nirmAtA zrI mANekabAnA baMgalAmAM 4 varSa lagabhaga rahyA hatA. khaMbhAta pAse AvelA vaDavA ane agAsamAM thoDe the samaya rahI AvyA hatA. teo sonagaDha pUjya kAnajIsvAmI pAse rahyA hatA ane temanA vyAkhyAnene lAbha lIdhuM hatuM. tyAM temane ThIka zAMti maLI hatI. ahIM rahevA jamavAnI temaja jJAnacarcA karavAnI sArI anukULatA hatI. teo jyAM hoya tyAM huM temanA darzane jatA. teo mane maMgaLa AzIrvAda ApatA rahetA hatA. teo jevA dharmapremI ane adhyAtmapremI hatA tevA ja rASTrapremI hatA. pUjya gAMdhIjInA AjhAdInA jaMganI te ri bhUri prazaMsA karatA ane prasaMge prasaMge rASTrIya pravRtti mATe preraNA ApatA. maharSi araviMda ghoSanA ane temanI vizvazAMtinI vedhaka daSTinA te khUba prazaMsaka hatA. zrI ramaNa maharSinA paNa teo prazaMsaka hatA. je je mahAna AtmAe temanA paricayamAM AvyA te badhA pAsethI jIvana darzana meLavavA temaNe prayatna karela ane teo potAnA AtmadarzananA lakSamAM rjIyana anubhavatA. chelle teo jAmanagara pArvatI bahenane tyAM rahyA ane chagyA tyAM sudhI jAmanagara ja rahyA. huM jAmanagara paNa gayo hato. ane meM joyuM ke carmacakSu nA hovA chatAM Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRtyu marI gayuM re lola ( 173 ) teo divya daSTithI jotA hatA. dhyAnamAM magna rahetA. zarIranA re tarapha taddana beparavA hatA, jIvanadarzana, Atma-darzana, vizvaprema, AtmAnI mitratA, AtmaciMtana, vagerenI vAte khUTatI nahi, je kaI Ave te navI daSTi laIne jAya. e haMmezA jJAnadRSTithI vicAratA ane chevaTanI ghaDI sudhI temaNe paMcaparameSThInuM dhyAna ciMtana manana rAkhyuM hatuM. che zAMtinA japa te cAlu ja hoya ane jANe mRtyunI are svarganA daravAjA ughaDavAnI rAha joIne beThA hoya masta gInI jema taiyAra ja hatA. * saMvata 2010 nA mAgazara suda 1 nA divase savAranA pAMca vAge paMcaparameSTinuM smaraNa karatAM karatAM pUjya paMDitajIe A nAzavaMta dehane tyAga karyo ane AtmasamAdhimAM lIna thaI gayA. pitAnA jIvanane dhanya banAvI gayA ane varSonI temanI prabhubhakti, adhyAtmadaSTi, saMtasamAgama, sevA, temanI ucca kAmanAo evI te vizuddha banI gaI hatI ke temanI pavitra AMkhaDIo, madhura sudhAbharI vANI ane vizuddha vartana temaja parama premanA nirmaLa amI uchaLI rahyAM. e te gRhasthaveze sAdhu hatA, brahmacArI hatA, saMta hatA, AtmajJAnI hatA, tema chatAM paMDitajI vinamrasevaka ane AjIvana bhekhadhArI vizvapremI mahA mAnava hatA. sana 1953 nA DIsembaranI tA. 7mIe A jagatanI temaNe vidAya lIdhI. ane pitAnA jAgRta AtmAne Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 174 ) paMDita vAhana paramAtmApaNA sudhI lai javA AtmabhUmimAM praveza karyo ane e AtmabhUminA pratyeka Atma paMDitajInA AtmAnuM svAgata karavA umaTI AvyA ane mRtyu khIcArU' marI gayuM. temanI hRda varSanI ummara hovA chatAM sadA cuvAna paMDitajI game te sthitimAM AnamAM rahetA ane peAtAne nijAnI kahevarAvatA. temanA svargavAsa pachI jAmanagaramAM temanA puNyArthe aThThAi-mahatsava ujavavAmAM AvyeA hatA. eka sAdhucaritra puNyapurUSanI jema raDavA-kUTavAnu / baMdha ja hetu paNa prabhubhaktimAM sau masta rahetA dhanya jIvana dhanya samAdhimaraNa, Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA { 34]. jIvana prasaMge mokalo prasiddhavaktA paMDita phatecaMda kapuracaMda lAlananI jIvana yAtrA aMgenuM pustaka pragaTa karavA zrI zIvajIbhAI devasI maDhaDAvALAe nirdhAra karyo che te paM. lAlananA saMparkamAM je je sanehIo, Aptajane ke pUjya zramaNa samudAya AvyA hoya teone pitAnI sAthe prasaMga lakhI nIcenA sIranAme mokalavA vinaMti che. zrI zIvajIbhAI devazI maDhaDAvALA jaina tA. 21-4-59 C/o. zrI sudhAkarabhAI zIvajI 110, hariyAlA pleTa, bhAvanagara - sadagata zrI lAlana sAhebanuM caritra sittara, eMzI ke nevuM varSanI uMmare paNa pitAnI jAtane Young Lalan (navajuvAna lAlana) tarIke oLakhAvanAra sadagata zrI phatecaMda kapuracaMda lAlana, e vIsamIsadInA eka sAhadaya, dhamapremI AtmArthI purUSa thaI gayA Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 16 ) paMDita bhAlana emaNe peAtAnI chaTAdAra ane urmibharI vakatRtvazakti dvArA A dezanA tathA paradezanA lokone mugdha banAvyA hatA. temaja emane jainadhamanA paricaya karAvyeA hatA. maDhaDAnivAsI zrI zIvajIbhAI (zrI zIvajI devazI zAha) jeo zrI lAlana sAhebanA mitra ane cirasAthI che, te zrI lAlana sAhebanuM jIvanacaritra taiyAra karI rahyA che. A mATe emane je kai sAmagrI maLI zake tenI jarUra che, te jemanI pAse AvI upayAgI sAmagrI hAya temaNe e sAmagrI tathA jeene saddagatanA paricaya thayeA hAya temaNe peAtAnA 'smaraNA zrI zIvajIbhAine (De. kRSNanagara, harIyALA pleTa naM. 110, 9 smRti " bhAvanagara (saurASTra)e saranAme banatI tvarAe mAkalI ApavA. jaina tA. 2-5-5 jIvana-prasagA mATe vijJapti 3 paDita nAca'da kapuraca'da lAlana ApaNA yuganA adhyAmapremI vidvAna thaI gayA che. te prasiddhavaktA, karmaTha, nijAna'dI, AtmadRSTivALA, jainakanA vettA, saguNAnurAgI, sa'tajanAnA premI hatA. 95 varSa uparanA hevA chatAM te pAtAne yuvAna mAnatA ane temane yuvAnane zaramAve tevA jvalata jIssA hatA. temanI bhASAmAM mAdhuryaM hatuM. temanA dRSTAMte rasaprada hatA Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 10 ) ane zrotAone maMtramugdha karavAnI temanAmAM ajaba mohinI hatI. temanA jIvana-prabhAne vividha prasaMge meLavIne eka suMdara caritra prakAzita karavA meM niradhAra karyo che. teo yuropa be-traNa vakhata jaI AvyA che. ApaNA dezamAM jagyAe jagyAe teozrIe mananIya preraka ane badhapraha vyAkhyAne ApI sabhAo gajavI che.' temaNe thoDAM paNa prANavAna uttama TinA graMtharatna samAja ane dezane caraNe dharyA che. temanuM AkhuM jIvana sevA ane jenatatvanA pracAramAM vItyuM che. - temaNe jagyAe jagyAe hajAro sAmAyika karAvI sAmAyikanA rahasya ane sAmAyikamAM yoga temaja sAmAyikanA manohara dAMte temaja eka eka sUtronA mananIya vivecane karI samatA rasanI kahANa levarAvI. teo pUjaya AcArya pravara, padasta, sAdhvIjI mahArAje, anya dharmanA saMta-mahaMte, vidvAno, yuvAne, dharmaniSa bhAI-bahene, zikSaNa saMsthAo tathA hAre bhAvikenA saMparkamAM AvyA hatA. teozrInA saMsmaraNe, jIvanadaSTi, temanI bhAvanAo, graMtharatnane vizeSa paricaya temaja temanA jIvananA nAnAmoTA prasaMge, sevAkArya vagere ApazrI ke ApanA mitra lakhI mokalavA kRpA karaze te huM atyaMta AbhArI thaIza, 12. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 178 ) paMDita bhAlana e badhA jIvana-prasa`gA ke paricaya-prasaMgAne temanI jIvanayAtrAmAM prakAzita karavAmAM Avaze. teozrInA patralekhA ke jANavAjoga hakIkatA paNa atyaMta AvakArapAtra lekhAze. A jIvanacaritra vaizAkha mAsamAM prakAzita karavA mATe presamAM mAkalavA bhAvanA che. AzA che paDiMta lAhananA snehIjane, jaina lekhaka, anya vidvAna mitrA, kAya karA, teozrInA paricaya prasa'gA vaizAkha zuddhi pUrNImA sukhImAM vahelAmAM vahelI take thADA samaya meLavI lakhI mArkalaze te atyaMta AbhAra thaze. lekhA mAkalavAnuM ThekANuM:-- sudhAkara zIvajIbhAI 118 harIyALA plATa, kRSNanagara bhAvanagara ( saurASTra ) zivajI vazI maDhaDAvAlA. mIThaDA-kuccha tA. 7-1-5 Grace of God may be with you for ever. Blessed heart. My dear in spirit, AtmIya zrI zivajIbhAI, ApazrInA kRpApatra tA. 1 nA lakhela maLye te mATe AbhAra sahavandanA pUjya lAlana sAheba mATe ApazrIe Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 179) kaI lakhavA Adeza Apela che te mujaba kaMi lakhI mokalAvyuM che. cogya lAge te svIkAraze. Yours in spirit, Peace and Love caraNaraja velajInA unto you ! premavadana svIkAraze, forgive and forget, pUjya zrI lAlana sAhebe ahiM Azrama upara padhAravA mATe kRpA karelI. - teozrI nirdoSa AtmA hatA. teonI vidIyatA smRtimAM jaDAI gaI che. A alpa jIva, teonA bhavya AtmAne sadeva dInabhAve name che. velajI (A patra lakhanAranuM nAma che zrI velajI ThAkarazI. teonA mATe kacchanA saMto ane kavie nAmanA pustakamAM bhAizrI dulerAya kArANuM lakhe che, ke kaccha bIdaDAnA sAdhanAzramanuM nAma Aje samasta kacchamAM suvikhyAta che. sAdhanAzrama eTale jJAna ane sAhityane bhaMDAra. sAdhanAzramanAM darzana vinA kacchanuM saMskAra darzana apUrNa gaNAya. A sAdhanAzramanA saMsthApaka zrI velajIbhAInuM jJAna ane saMskAramaya jIvana eka anupama daSTAMtarUpa che.) - Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 18 ) paMDita hAlana DamarA-kacha tA. 5-1-59 bhaktAmA zivajIbhAI jega, tamAre tA. 1-1-59 ne lakhela pisTakArDa Aje maLela che. tame vRddhAvasthAmAM paNa paramArtha kAryomAM e ja prema dharAve che je jANI AnaMda thaze. zrI lAlasAheba pega mArganA abhyAsI ane prabhu mAganA premI hatA. teo samatAbhAvamAM rahevA pite sAmAyika karatA ane anyane paNa karAvatA. "sAmAyikanA praga" e bukamAM temaNe pitAnA anubhave lakhyA che deza-paradezamAM pitAne saMdeza phelAve che. pU. mahArAjasAhebanI tabIyata sAmAnya rIte sArI che. tamArA zubhakAryamAM prabhu tamane yaza apAve eja prArthanA. atre zAtA che. lI. muni padyavijayajI tathA mANekavijayajInA dharmalAbha vAMcaze. (A patra lakhanAranuM nAma che muni padmavijayajI mahArAja teo vevRddha che, zAMta che. teo hAlamAM kara--DumarAmAM rahe che. teoe paNa paMDita zrI lAlana pAsethI yogane abhyAsa karyo che. te vakhate temanuM nAma hatuM rAyacaMdajI. temanAmAM guNadaSTi che, jijJAsA che ane niHspRhatA che. temanA eka ziSya che temanuM nAma che muni mANeka vijyajI, temanAmAM sevAbhAva che.) Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patijInI pratibhA ( 181 ) kacchabhujapura tA. 19-1-1959 pUjya paramapakArI zrInI pavitra sevAmAM, zrI muMbaI Apane kRpApatra mogAthI tA. 13 mIne lakhela traNa dahADA para maLyo, pharI lakhavA kRpA karaze. vizeSa lakhavAnuM ke pUjya bApujInA jIvana paratve patra lakhI A sAthe ApazrIne mokaluM chuM temAM tArIkha ke sthala lakhyAnI jagyA rAkhI che te Apane ThIka lAge te te tArIkha ane sthala lakhI leze. mAre lIpI jJAna ke bhASA jJAna tadana maryAdita che te Apa jANe che eTale mArA lakhANamAM lIpI ane zabdanI azuddhi hoya te taddana svAbhAvika che, eTale tevI azuddhio heya te sudhArI levA vinaMtI che, temaja virAma cinha karavAnI mArI pahelAthI ja Teva nathI eTale te karavA jatAM bahu ja takalIpha paDe che, mATe tenI jarUra jaNAya te te paNa karAvI leze temaja koI vAkaya prAga kalISTa jaNAya che ke phakarA TukAvavAnuM yogya jaNAya ke samuLago kADhI mukavAnuM yogya jaNAya te eTale keIpaNa jAtane pheraphAra karavAnuM ucIta jaNAya te tema karAvI levA mArI Apane namra vinaMtI che. lI. Apane kRpAkAMkSI, velajInA savinaya vandana svIkAraze. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 182 ) pIDita lAlana kaccha-bhujapura, tA. 19-1-19 pUjya mahe|pakArIzrInI pavitra sevAmAM, sahuSa' jaNAvavAnu` ke ApanA tA. 19-12-58 nA lakhelA patra maLyA. ApazrIe bhaktAtmA zrI vizanajIbhAi jetazInI zubha preraNAthI puNya zlAka parama pUjya bApujI ( lAlana sAheba ) nuM jIvanacaritra lakhavAnu` je stutya ni ya karyAM che te vAMcI mane khUba ja AnaMda thayA che. kAraNa ke pUjya bApujI jevA Adaza mahApurUSanuM jIvanacaritra dharma jIjJAsu bhAIone temaja henAne khUba ja zubha preraNAjanma thaze. pUjya khApujInuM svargavAsa lagabhaga 4 thI 5 varSa para thayu' tyAre huM muMbai hatA tyAre temanA viyeAganA duHkhada samAcAra sAMbhaLI mane khUba ja AghAta thayA hatA pazu teozrI 95 varSa jIvyA ane jIvana daramyAna svapara Atmahita ane kalyANa karavAmAM ja sadupayoga karI mAMgherA manuSya jIvanane sArthaka karyuM' ane chevaTe te A nazvara kSaNubhaMgura deha harakeAi manuSya pachI bhale kAI raka hA ke rAya hA mUkha ho ke paDita hA, saMsArI ho ke tyAgI hA, ajJAnI hai| ke pUrNa jJAnI hA paNa cAra dahADA mAMDu' ke vahela' peAtAnA dharma ane svabhAva pramANe paDhavAnu tA che ja, ema samajI manane kAMIka svastha karyuM. pUjaya khApujI ApaNA jainasamAjamAM tA paMDita lAlana tarIke khUba ja prakhyAta hatA paNa temanA jIvanamAM jaina huM Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 183) anya dazane ke saMpradAye pratye keIpaNa jAtane pakSapAta na hatuM. temanI taTastha ane tatvagrAhI temaja viza samyaka daSTi hevAthI game te darzana ke saMpradAyamAM je sArabhUta tatva heya tene pitAnA jIvanamAM sthAna ApatA temaja sarva pratye sahAnubhUti darzAvatA eTale anya dArzanike ke samAjomAM paNa teozrI teTalA ja suvikhyAta hatA chatAM paNa teonA AMtara jIvanamAM pUrva bhavAMtaramAM satata upAsanA ane ArAdhanAnA ge janma siddha unnata ane utkRSTa Adarza sAdhutA temanA jIvanamAM sAMgopAMga pratiSThAne pAmI hatI. te ukeTInI sAdhutAnA darzane te temanA nikaTanA sAthIo ke temanA satat paricayamAM AvanArA koI mahAnubhAne thayA haze paNa te saMkhyA bahu ja alpa haze kAraNa ke samadarzI ane viza6 tANvIka daSTi bahu ja ochA mahAnubhAvone labhya hoya che. pUjya bApujI temanA jIvanakALa daramyAna vizeSa bhAga te zrImAna zeTha vizanajI trIkamajIe pitAnA putro ane putrIone dhArmika ucca zikSaNa ApavA mATe pUjya bApujIne niyata karyA hatA eTale pUjya bApujInuM khAvuMpIvuM-sUvuM-besavuM ke nivAsa sthAna covIse kalAka zeThajInA sAthe ja rahevAnuM thatuM. zeTha vizanajI trIkamajI te vakhatanA eka keTyAdhipati garbha zrImaMta hatA. (je hamaNAM daza kaDa ane te vakhatanA eka karoDa sarakhA gaNAya) nAmadAra brITIza garvamenTe teozrIne sara nAITa rAva bahAdura ane je. pI. nA mAnyavaMtA khItAba enAyata karyA hatA Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 184 ) paMDita lAlane eTale zeThazrI sara nAITa vizanajI trIkamajI je. pI. nA nAmathI hiMdustAna temaja bahAranA dezamAM paNa khUba ja vikhyAta hatA eTale teozrInA vaibhavanuM te puchavuM ja zuM hoya ane tevA sukhasagavaDa ke vaibhavamAM pUjya bApujInuM sata nivAsa chatAM paNa e aihika vaibhava temanA sAdhu jIvanane leza mAtra paNa sparza karI zakayuM na hatuM. - pUjya bApujInuM aMgrejI ane saMskRta jJAna ghaNuM ja vipula hatuM temaja temanI vakatRtva zakti paNa ajoDa hatI. teozrIe keI vakhata zrImAna zeThajInI saMgAte ke kaI vakhata svataMtra rIte yuropa ane amerIkAnI traNathI cAra musApharI karI hatI. ekAda be musApharI te bahu lAMbA kAlanI hatI ane varasonA varaso teozrIe tyAM gAyA hatA e rIte lAMbA kAlane tyAM nivAsa chatAM paNa tyAMnA anArya saMskAre eka ratI bhAra paNa temanA jIvanamAM pravezI zakyA na hatA balake temanI amodha vakatRtva zakti ane vizuddha cAritranA prabhAvathI tyAMnA seMkaDe ke hajAre manuSya Arya saMskRti pratye AkarSAyA hatA temaja seMkaDe manuSyae AmiSAhArane tyAga karI nirAmiSAhArI banyA hatA e rIte pUjya bApujInuM vidvada purNa ane sarvotkRSTa samRddha jIvana chatAM paNa teozrI eka ja nirAbhimAni temaja bAlaka sulabha saraLa hatA. mane te hajI paNa jyAre jayAre pUjya bApujInuM maraNa thAya che ane teozrInA nirmaLa phaTikasama Aza jIvana pratye mAruM lakSa kheMcAya che tyAre kelIkAla sarvajJa Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 185 ) parama pUjya purUSa zrImad rAjacaMdrakRta padya (je padya ApaNA jaina samAjamAM suprasiddha che.) jenI apUrva avasara evA kayAre Avaze e mathALAthI zarUAta che jemAM jIjJAsu paNAthI laine aMtIma dhyeya paryaMtanuM guNu sthAnaka krama ukta mahApurUSe evI tA vizad bhASA ane zailImAM Alekhana karyu` che ke kAIpazu ucca koTInA sAdhakane jIvananA sarvotkRSTa sAdhya pratye ArohaNa karavA jIvana pathanA eka mArga darzaka leAmIA tarIke sahAyaka banI rahe te padyanI amuka kaMDIkAe mane yAda AvI jAya che jevI ke bahu upasargo kartA pratye paNa krodha nahI, vaDhecI tathApi na maLe mAnajo. jIva jAya paNa mAyA thAya na romamAM, lAbha nahI che! pramala siddhi niAnajo. apu0 valI AgaLa jatAM kahe che ke-- zatru mitra pratye varte sama dezI tA, mAna amAne te teja svabhAva jIvita ke maraNe nahI nyunAdhitA, bhava mekSe paNa zuddha varte samabhAvajo, apu ukta kaDIkAonA atha gAMbhiyA~ vicAratA kAI jIvana mukta dazA sucaka utkRSTa bhAva vyakta kare che ane te dazA pUjya bApujInA jIvanamAM mAMgeApAMga avataraNu thai hatI ema mArA namra abhiprAya che. mArA kAI pUrvanA bhAgyodayathI AjathI lagabhaga vIza varasanA arasAmAM phakta be varSane AMtare be vakhata pUjya Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 18 ) paDita lAlana bApujI kaccha padhAryA hatA. pahelI vakhate sAta mahInA ane bIjI vakhate traNa mahInA bhujapura, bIdaDA ane koDAya e traNa sthaLe teozrInI sthiratA hovA chatAM taddana alpa samaya bAda karatAM tamAma samaya bhujapura ane te paNa mArA ghare ja nivAsa karavAnI teozrIe kRpA karI hatI eTale teTale samaya temanA satsaMgane temaja mArI sAmAnya yogyatAnusAra temanI sevA karavAne alabhya lAbha meLavavA huM bhAgyazALI banyA hatA. jo ke te pahelA paNa varasenA varasa huM temanA satsaMgamAM ane paricayamAM avAra-navAra (moTe bhAge muMbaI khAte) Avate ja hate paNa uparakta daza mahInA te huM vIze kalAka temanA satsaMga ane sevAmAM ja rahetA. e daza mahInAnA samaya daramyAna keIpaNa veLAe koIpaNa anukula ke pratikula saMgamAM teozrInA prazAMta ane prasannatAdarzaka mukhArvinda para leza mAtra paNa viSAdanI rekhA meM joI na hatI. keIpaNa prANInuM aMtara dubhAya te karkaza zabda temanI jIbha para Ave nahate. ahaMtA ke abhimAnanI te gaMdha suddhAM temanA jIvanamA hatI ja nahIM. mAyA ane lebha e tAe te temanA UdAt jIvanane raMcamAtra sparza ja karyo nahate. ukta samaya te mArA mATe mArA jIvana daramyAna pUjya bApujI jevA eka saMta ziromaNI purUSanA satata samAgama ane satsaMga temaja sevAkAryanI eka maeNtherI kahANa hatI. je mArA hRdayapaTa para aMdagIparyata aMkita thaI raheze. e parama purUSanA jIvanamAM dayA, kSamA, saraLatA, Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDitajInI pratibhA ( 187 ) saMtASa, samatA, adveSa, samabhAvaprema, karUNA svAnubhUtI vigere aneka sadguNarAzIne je saMbhAra pratiSThAne pAmyA hatA. tenA yathAyeAgya Alekhana mArA jevA eka sAmAnya abhyAsI tA kayAMthI karI zake. ApazrI temanA jamaNA hAtha tarIke nAnapaNuthI ja rahetA AvyA che. temaja bahu ja lAMkhe| samaya temanA sAnidhyamAM rahI temanI pavitra sevAnA amulya lAbha Apa zrIe lIdhA che. tema ja temanA lAkotara mahad jIvananA ApazrI khAsa abhyAsI che eTale ApazrInA varaddahAthe emanA samRddha jIvananuM Alekhana thaze te manuSya mAtrane sahuM sahune peAtAnI ceAgyatA anusAra zubha preraNAdAyI aneA temaja jIvananA aMtIma dhyeya pratye mAdaka thAe ema zubhecchApUrvaka viramuM chuM. pUjya bApujInA ApaNane camacakSuthI te Atmatika viyeAga thayA che chatAM AMtaracakSuthI jayAre paNa e mahAna vibhUtInA smaraNa karIe chIe tyAre te moMgalamaya mUrti ApaNI sAme sAkSAt vAtsalya bhAvapUrvaka ( parAkSa chatAM pratyakSanI jema) ApaNane darzana ApavAnI kRpA kare che. eTale ApaNe e ananya UpakAraka vibhUtInA smaraNu karavA temaja AMtaracakSuthI e parama vibhUtInA darzana karavA sadA ujamALa rahIe. astu. : lI ApanA kRpAkAMkSI, velajInA savinaya vandana svIkAro, Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 188 ) paMDita lAlana (A patra lakhanAranuM nAma che velajI megajI. teo satsaMganA cAhaka che ane paMDita lAlanasAhebanA bhakta che. ghaNAbhAge hAlamAM teo kaccha-bhujapuramAM ja rahe che.) gaMgAdAsavADI, bAbulanAtha roDa muMbaI 7. tA. 22-4-59 murabbI snehI zivajIbhAI, tamAre kAgaLa keTalAka divasa pahelAM maLe. tene javAba lakhavAmAM ATalI ALasa karavA mATe tamArI huM kSamA yAcuM chuM. kAgaLa AvyA bAda sau. saralAbahenane TelIphana hatuM ane AjathI 11 varSa pahelAM amArA saMdha taraphathI temane sanmAna samAraMbha goThavavAmAM AvyuM hatuM tene lagate tema ja te pahelAM temanA viSe eka nedha meM lakhelI tene lagate-ema prabuddha jainanA be aMke kADhIne meM temane pahoMcADayA che. AthI vizeSa paMDita lAlana viSe hAla turata lakhavAnuM mArA cittamAM pharatuM nathI. javAba lakhavA mATe tame sTepa meka te mokalavAnI bIlakula jarUra nahotI. A patra vyavahAra te vajana saMbaMdhIo vacce sAmAnyapaNe cAlyA ja karate hoya che. tame ThaMDI havAnA kAraNe hAla unALAmAM gheghA rahe vAnuM rAkhyuM che e saralAbahenathI jANyuM. tamArI tabiyata sArI rahetI haze. mArI tabiyata hAla taddana sArI rahe che. lI. tamAre, paramAnaMda Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 189 ) A patra lakhanAranuM nAma che zrI paramAnaMda kApaDIyA. temaNe 11 varSa pahelAMnA pramugdha jIvananA aMka zeAdhI meAkalyA che. tenA khaze lekha vAMcavA jevA hAvAthI ame te nIce pragaTa karIe chIe. ) keTalAka samAcAra ane noMdha . paMDita lAlanane abhinaMdana ane zailI samarpaNa paDita lAlana Aje 81 varSanI ummare pahoMcyA che te nimitte temanu abhinadana karavA mATe ane temanI Aja sudhInI anekavidha sevAonI kadararUpe temane rUA. 13600 nI celI samapa Nu karavA mATe kacchI jainasamAja taraphathI zrI meAtIcaDha gIradharalAla kApaDIAnA pramukhapaNA nIce tA. 3-4-48 ravivAranA rAja eka sanmAna samArabha gAThavavAmAM A hatA. A prasaMge paDita lAlana pratye Adara dharAvatA keTalAka bhAIo tathA bahenA taraphathI bhAvabharyAM pravacana thayA hatAM. paMDita lAlananI ummara, Aja sudhInu' temanuM' ucca kATInu jIvana ane temanA ujjavaLa bhUtakALa, temanI dharma parAyaNatA ane zreyasa-sAdhanA, niDaratA temaja satyaparAyaNutA-A sarva jotAM vizALa jaina samAjanA eka nAnA sarakhA varga tarafathI paMDita lAlananu bahumAna thAya eTalAthI saMtASa mAnavA joIe nahi. AvA purUSanu samagra jaina samAja taraphathI vyApaka AkAramAM sanmAna thavu ghare che. tAja je vizALa jaina samAjanI temaNe Aja Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (100) paMDita lAlana sudhI anekavidha sevAo karI che te viSe jaina samAje kRtajJatA dAkhavI lekhAya ane temanI pratyenuM rUNa jaina samAje kaMIka aMzo adA karyuM lekhAya. jaina samAjamAM navA ane junA vicAranI athaDAmaNa zarU thaI ane cAlu paraMparAthI judA paDIne vataMtra rIte potAnA vicAra raju karavAnI prathA zarU thaI tene Aja sudhIne ItihAsa kramavAra ApaNe yAda karIe chIe te temAM sauthI paheluM nAma ApaNane paMDita lAlananuM mAluma paDe che, sthiticuta varga taraphathI dhamavirodhI, nAstika, mithyAtvaprarUpaka-AvAM vizeSaNonI sauthI pahelI bIradAvali meLavanAra paMDita lAlana hatA, temanuM vatRtva e vakhatanI eka ajaba mAhinI hatI. teo daza daza hajAra mANasonI sabhAne pitAnI vilakSaNa vakatRtvarelIthI mugdha karI zakatA hatA. teo jaina dharmanA tatvajJAna sAthe pAzcAtya tatvajJAnanA paNa sArA abhyAsI lekhAtA hatA. teo IglAMDa temaja amerikA ThIka ThIka samaya rahyA hatA ane tyAM temaNe jaina dharma viSe sArA pramANamAM mAhItI phelAvI hatI ane sArA sArA vidvAnene jana dharma tarapha teo AkarSI zakayA hatA. temaNe aneka paraMparAgata dharma vicArone navA AkAramAM raju karyA hatA ane temanI prarUpaNazailI niDara temaja maulika hatI. yuvAna varga paMDita lAlana pAchaLa gAMDA thaIne bhaTakate hate. ane sthiti custa vaga temanAthI bhAre bhaDakate hate. AjathI lagabhaga 35 varSa pahelAM temane zrI zivajI devazI sAthe Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 1 ) saMdha-bahiSkAra jAhera karavAmAM Avyo hato. temaNe raju karelA vicAramAM Aje te evuM kazuM ja dekhAtuM nathI ke jethI kaI paNa samAjane temanI sAme jarA paNa vAMdhe uThAvavAnuM kAraNa hoya. paNa te vakhatane jena samAja atyanta ajAgRta ane rUDhigrasta hate. pazcimanI keLava ne haju jaina samAjane bahu ochA sparza thayo hato. dhArmika lekhAtA ane buddhivAdanI kaTie caDhAvavAnI haju zarUAta hatI. jenasamAjanI madazA dhArmika bAbatamAM bahu ja ALI hatI. jene sudhArakAmAM paMDita lAlananuM sthAna Adima tema ja agragaNya gaNAya, temanuM AkhuM jIvana jaina dharmanA eka pracAraka tarIke ja vyatIta thayuM che. Aja sudhI paNa temaNe jJAnanI akhaMDa upAsanA ja karyA karI che, ane vizada jIvana vaDe e upAsanAne temaNe zobhAvI che, je 91 varSanI ummare temanA viSe teo navA vicAranA che ke junA vicAranA che evo pakSa bheda ApaNA samAjamAM keInA dilamAM rahyo nathI. jyAM jyAM temane satya dekhAyuM, dharma sAdhanA dekhAI, adhyAbhaupAsanA temanA jevAmAM AvI tyAM tyAM teo gayA che ane sArane grahaNa kara ane asAra lAge tenI upekSA karavI-AvI ja temanI samabhAva temaja sadabhAvabharI jIvanavRtti banI rahI che. Aje temanA upara ummaranI sArA pramANamAM asara che, AMkhe lagabhaga dekhAtuM nathI; kAne bahu ochuM saMbhaLAya che. ema chatAM teo jyAre bole che tyAre AjathI 40-50 varSa pahelAnA suprasiddha Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 12 ) - paMDita lAlana vatA pa. lAlanane ja ApaNe sAMbhaLIe chIe e bhAsa thAya che. A ummarane A jIvate jAgate pavitra purUSa ApanI vacce heya-e ApaNA samAjanuM sadabhAgya lekhAya. temane ApaNa sarvanA bahumAna ane vandana ghaTe che, paMDita lAlana sanmAna samAraMbha paMDita lAlanane Acho paricaya tA. 19-6-48 zanivAranA roja viThThalabhAI paTela rAha upara Avela AnaMdabhuvanamAM zrI muMbaI jana yuvaka saMghanA Azraya nIce muMbaInA jainasamAja taraphathI suprasiddha vaktA paMDita phatecaMda kapuracaMda lAlananuM jAhera sanmAna karavA nimita eka sabhA yojavAmAM AvI hatI. A sabhAmAM bhinna bhinna vicAra pakSanAM jaina AgevAnoe paMDita lAlana pratye pitAne AdarabhAva vyakta karavA mATe sArI saMkhyAmAM hAjarI ApI hatI. prArthanA-gIta sAthe sabhAnA kAmakAjane prAraMbha karavAmAM AvyuM hatuM. zarUAtamAM muMbaI jaina yuvaka saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAhe zrI nAthajIne sabhAnuM pramukhasthAna levAnI vinaMti karatAM paMDita lAlane jaina samAjanI karelI keTalIka sevAone temaja paMDitajInA jIvananI keTalIeka vizeSatAone khyAla Ape hatuM ane AvA purUSanuM sanmAna karavA mATe Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA -- - - - - - - - jAyelI sabhAnuM pramukhasthAna zobhAvavA mATe pUjaya nAthajI jevA puya-purUSa ApaNane prApta thAya e ApaNuM moTuM sadabhAgya gaNAya ema jaNAvIne AjanI sabhAnuM kAma kAja zarU karavA temaNe nAthajIne vinaMti karI hatI. AvA saMmelanamAM A rIte bhAga levAnI taka ApavA badala sabhAjane upakAra mAnIne pramukhasAheba zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDIAne paMDita lAlana saMbaMdhamAM pitAnuM vaktavya raju karavA AjJA karI hatI. zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDIyAe zarUAtamAM zrI muMbaI jena yuvaka saMghanA nimaMtraNane mAna ApIne bhUtakALanA sarva matabheda bhUlI jaIne A sabhAmAM hAjara rahevA badala temaja paMDita lAlana jevI jaina samAjanI eka viziSTa vAvRddha vyaktinA sanmAna kAryamAM sahakAra ApavA badala ahIM hAjara rahevA jaina samAjanA jANItA AgevAnone upakAra mAnyo hate. tyArabAda paMDita lAlanane paricaya ApatAM temaNe jaNAvyuM ke "Aje temane 91 varSa thayAM e hisAbe temane janma I. sa. 1857 mAM gaNAya. aDhAreka varSanI ummare teo meTrIka sudhI pahoMcyA. tyArabAda aMgata saMjogone lIdhe temane abhyAsa choDI paDyo ane rUA. 10 nA pagAra temaNe zikSakane vyavasAya zarU karyo. eka zikSaka tarIkenI viziSTa yogyatA nakakI karatI temaNe amuka parIkSA ApI, jenA pariNAme temane rUA. 10 ne pagAra vadhIne rUA. 12aa tha. e daramiyAna smAIlsanAM "selpha-heltha" nAmanA aMgrejI graMtha uparathI lokamAnya tilake lakhela "svAzraya 13 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 194) paMDita hAlana nAmanI eka copaDI paMDita lAlananAM vAMcavAmAM AvI jenAM pariNAme pitAnAM jIvanamAM purUSArtha karIne temaNe AgaLa vadhavAne nizcaya karyo. temanI nokarImAMthI maLatI aDadhI zanivAranI ane AkhA ravivAranI ema deDha divasanI chuTInAM pitAnA abhyAsa pAchaLa purI niSThA ane khaMtapUrvaka ane kazA apavAda sivAya temaNe upayoga kare zarU karyo, ane pitAnA aMgrejI bhASAnA jJAnamAM temaNe khuba vadhAro karyo, saMskRta bhASAnuM sAhitya paNa sArA pramANamAM vAMcyuM, baMgALI, hiMdI temaja marAThI paNa teo zikhyA. pariNAme temane sArAM sArAM "Tayuzane" maLavA lAgyA ane temAMthI temane mAsika rU. 300 nI Avaka thavA lAgI. mULathI ja temanuM vaLaNa moTAbhAge dhArmika tema ja tAtvika viSayanA adhyayana pAchaLa hatuM. jaina dharmanAM graMtha sAhityane temane abhyAsa paNa vadhatuM jatuM hatuM. 15 nI sAlamAM maLanAra amerikAnI sarva dharma pariSadamAM jaina samAjanA pratinIdhi tarIke munizrI AtmArAmajI mahArAjanI nimaNuMka karavAmAM AvelI. jaina muni mATe A paradezapravAsa zakya nahi hovAthI temaNe pitAnAM pratinidhi tarIke sadUgata zrI vIcaMda rAghavajI gAMdhIne mokalavAnuM nakkI karyuM. paMDita lAlanane zrI vIracaMda rAghavajI gAMdhI sAthe bahu gADha saMbaMdha hato. zrI vIracaMda gAMdhIne jenasamAja taraphathI bahumAnapUrvaka vidAya ApavAmAM AvelI. zrI vIracaMda gAMdhI amerikA jAya ane paMDita lAlana ahIM ekalA kema rahI zake? temanuM dila amerikA javA Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 15 ) mATe ane vIracaMdabhAInAM kAryamAM puravaNI karavA mATe atyaMta AturatA anubhavavA lAgyuM, paNa tyAM javA mATe te be-pAMca hajAra rUpiyA joIe ! temanAM aDaga saMkalapanAM parINAme joItI rakama paMDita lAlanane maLI gaI, pravAsanI badhI vyavasthA thaI gaI ane zrI vIracaMda gAMdhI pAchaLa bIje ja aThavADIe paMDita lAlana amerikA javA upaDyA. bane mItre IMglAMDamAM bhegA thayA ane sAthe amerikA pahecyA. tyAM teo kA varSa jainadharma viSe, jainadharmanAM siddhAMta ane AcAra-vicAra viSe paMDitajIe keTalAye lekha lakhyA, saMkhyAbaMdha bhASaNe kyAM ane jainadharmathI kevaLa ajANa amerikana prajAmAM jainadharma viSe khuba mAhitI phelAvI. 1901 nA jAnyuArI mAsamAM teo hiMda khAte pAchA pharyA. ahiM AvIne temaNe lakhANe lakhavA mAMDayAM, bhASaNa karavA mAMDayA, navI duniyA paMDitajI jeI AvelA, vicArasvAtaMtryanI navI bhAvanAthI paMDitajI raMgAyelA. AnI chApa temanA lekhe ane bhASaNe upara paDayA vinA kema rahe? e vakhatane ApaNe jene samAja vicAranA pradezamAM kevaLa suSupta dazA anubhavatuM hatuM, navA vicAra ane navI keLavaNIne bahu ja alpa bhAgane kAMIka nahi je sparza thaye hate. paraMparA virUddha, cAlu rUDha mAnyatA virUddha, kAMI paNa belAya ke lakhAya-e e vakhatane jaina samAja sahana karI zake tema nahotuM. mULa siddhAntanuM mULa mAnyatAonuM udAra bhASya liberal interpretaion karavAmAM Ave che te paNa e vakhatanI sthiticusta mane Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 16 ) paMDita lAlana dazAne mATe asahya hatuM. A kAraNe paMDitajInA vicArIe jaina samAjamAM kSobha ubhuM karavA mAMDayo. e vakhate eka mANekajI nAmanA pArasI gRhastha paMDita lAlananA paricayanA pariNAme jaina dharma aMgIkAra karyo. pArasI na thaI zake ja kema? tene jaina tarIke svIkArI ja kema zakAya ? mANekajI zatruMjaya AvyA, AdIzvara bhagavAnanI temaNe pUjA karI. A badhuM sAMbhaLIne temanA vize ane temane paMDita lAlanane Teke che ema samajIne paMDita lAlana upara jene samAja khuba khaLabhaLavA lAgyo. jenomAM pAMca pratikamaNanI paraMparAgata mAnyatA che. A pAMca pratikramaNa te divasanuM rAtrInuM, pAkSika, caumAsika ane sAMvatsarika A anukramane laMbAvIne paMDita lAlane ema pratipAdana karyuM ke A uparAMta eka A bhavanuM ane bIjuM bhabhavanuM ema be prakAranA pratikramaNe umerAvA joIe. jenA samAjanA AgevAna ane sAdhuone lAgyuM ke A te kevaLa mithyAtva, nAtikatA che. maMdiramAM narkanAM citro jyAM tyAM AlekhavAmAM AvatA hatA. paMDita lAlane sUcavyuM ke A mujaba svarganA citra paNa AlekhavA joIe ke jethI satkarmonAM zubha phaLane paNa lokone khyAla Ave ane pariNAme zubha karma karavAne leke prerAya, A te vaLI kevI vAta? Aja sudhI keIne na sUjhayuM ane paMDita lAlana evA te keNa ke AvI vAte kare? evAmAM paMDitajIe jANItA digaMbara AcArya zrI megIndradevanA racelA mULa saMrakata "svAnubhava darpaNa" nAmanA graMthane anuvAda Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 127 ) tathA vivecana lakhyAM. A AcArya tatkAlIna samAjamAM kai kALathI rUDha thayelI jaDa mUrtipUjAnuM peAtAnA graMthamAM khaMDana karyu" hatu. ane vAstavika prabhupUjA kevI hAya e khAmata AgaLa dharI hatI. A saMbaMdhamAM pAte yAgIndradevaAcAryathI kevI rIte judA paDe che ane pracalita mUrti pUjAdvArA pAte prabhupUjAne kevI rIte ghaTAve che e viSe paMDitajIe eka svataMtra nAMdha e pustakamAM pragaTa karI hatI. paNa A kANu jue, vAMce ke vicAre? e svAnubhavanapaNu pragaTa thayuM ane paMDita lAlana mUrtipUjAnA kaTTara virodhI che evA kAlAhala AkhA jaina samAjamAM vyApI vakhyA. evAmAM vaLI zatrujaya upara paDita lAlane peAtAnI pUjA karAvI evI kevaLa pAyA vinAnI vAta cAlI ane AvA mANasane sa MghaSahAra karavA joie evI hIlacAla zarU thaI. AjathI lagabhaga 35 thI 40 varSa upara eTAda mukAme zrI. vijayanemisUrinI AgevAnI nIce paDiMta lAlanane ane sAthe sAthe temanA sAthI zivajI devazInA sabhrUhiSkAra karavAmAM AvyeA. Ama e vakhatanA samAjanA puSkaLa virodha cAlu rahevA chatAM temaNe peAtAnuM kArya cAlu rAkhyu. temanu' eka mAjI vidyArthIjIvana cAlu hatu. je kharI rIte Aja sudhI cAlu ja che. bIjI mAjIe temanu adhyApana kArya paNa cAlu ja hatuM. temanI pAse aneka jijJAsuo AvatA ane peAtAnA cittanu' samAdhAna zeAdhatA. temanA pustakA tA pragaTa thaye ja jatAM hatAM. uparakta ceAgIndradeva AcAyanA samAdhizataka temaja paramAtmaprakAza Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 198) paMDita lAlana paNa pitAnA vivecana sAthe temaNe pragaTa karyA. Aja sudhImAM temanI mAraphata 24 gujarAtI graMtha ane 2 aMgrejI graMthe pragaTa thayA che. temanA samAdhizatakanuM temanI ja dvArA jaina dharmanI dIkSA pAmelA zrI. harabarTa rane 1914 mAM aMgrejI bhASAntara karyuM che. "A uparAMta teo yoganA abhyAsamAM paNa AgaLane AgaLa pragati karI rahyA hatA. pataMjala yogadarzana te temane kaMThADyuM che. pataMjala yoga ane jena yogane samanvaya e temanA abhyAsa cintana ane manane viziSTa viSaya che. teo yeganA kevaLa abhyAsI ja che ema nathI. paNa yoga sAdhanAnI dizAe temaNe ghaNI pragati sAdhI che ane aneka sAdhakane temaNe gamArgamAM praveza karAve che. vakatRtvanA pradezamAM temaNe prApta karelI kuzaLatA e temanA jIvananI eka khAsa beMdhavAlAyaka sAdhanA che, vakatRtvanI dizAe temane sureMdranAtha benarajIe preraNA ApelI. sureMdranAtha benarajI je prakharavaktA haju sudhI ApaNA dezamAM bIje kaI pAka nathI. eka te paMDita lAlanamAM vakatRtvanI kudaratI bakSIsa te hatI ja ane A bakSIsane temaNe prayatna ane purUSArtha pUrvaka keLavelI. pariNAme emanA jamAnAmAM e vakhatanA lokene paMDitajIne bolatA sAMbhaLavAnuM bhAre kautuka rahetuM hatuM. temanI pAchaLa yuvAna prajA gAMDI hatI, temanA vakhatamAM AjanI jevA vinivardhaka keI sAdhane nahAtA. daza daza hajAra mANa senI sabhA samakSa teo sahelAithI bhASaNa ApI zaktA Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 199) ane temane sau koI barAbara sAMbhaLI zake te temanA avAjamAM raNakAra hatuM. e yuga paNa vastRtvane ja hate. kaMI paNa vidvAna mANasane, kAryakartAne sAMbhaLe e bAba* tane e vakhatanA lokone bhAre meha hate. paMDita lAla nanuM vakatRtva mAtra vANInuM ja nahotuM. tene ja anurupa temanAmAM addabhuta abhinaya kaLA hatI. kaI paNa vAta yA vicArane lAkSaNika rIte jANe ke keI navA ja AkAramAM mUkavAnI temanAmAM kaLA hatI. jaina zvetAMbara mUrtipUjaka kenpharansanuM evuM bhAgye ja kaI adhivezana hoya ke jemAM temanI hAjarI na hoya. emanI hAjarI vinAnuM adhivezana sau koIne nirasa ja lAge. A kenpharansanA adhivezanamAM temane AvavA devA ke nahi, bolavA devA ke nahi-e samasyA daraadhivezana vakhate ubhI thAya. tene Akhare kaMIka nikAla Ave, paMDita lAlana hAjara thAya ane temane sAMbhaLIne sau koIne kRtakRtya thayA jevuM lAge. " A temanuM vakatRttava ATaluM badhuM AkarSaka tema ja asarakAraka hatuM tenuM kharUM kAraNa te Akhare temanuM cAritraya, janasevAnI lAgaNI ane vizALa jJAnAnubhava hatA. ummare teo vRddha thavA lAgyA, temanuM jAhera jIvana kamI thavA lAgyuM, temanI zArIrika tAkAta paNa ghaTavA lAgI. ema chatAM paNa adhyayana ane adhyApana e te temanI AjanI 91 varSanI ummare paNa chuTyA nathI. pAchaLanA samayamAM te je sAdhuoe ane AcAryoe temane sattAmAM sapta virodha karele temanI sAthe paNa temane saMbaMdha pure sa. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 20 ) paMDita lAlana bhAva bharela banyo che ane sau ke temane AdarabhAvathI jetA thayA che. AnuM kAraNa e che ke paMDita lAlananA amuka amuka bAbatamAM vicAre game te hoya, paNa temane nAmAM uMDI dhArmikatAe vAsa karyo che ane jaina dharmamAM temanI zraddhA ane niSThA eTalI ja uMDI che evI temanA eka vakhatanA virodhI lekhAtA jaina AcAryo ane AgevAnene pratIti thaI che. chellAM chellAM 1lha6 mAM AcArya zrI vijayavallabhasUrinA pratinidhi tarIke sarvadharma pariSadamAM bhAga levA teo iMglaDa gayelA ane tyAM sAteka mAsa rahyA hatA. AvI jenI ujajavaLa jIvana kArakIrdI che temanuM ApaNe Aje sanmAna karavA ekatra thayA chIe. temanuM jIvana lagabhaga prAraMbhathI ja jaina samAjanI eka yA anya prakAranI sevAmAM ja gayuM che. jenasamAjamAM navA ane junA vicAranI Aje je chelalA pacAsa varSathI laData cAle che te laDatanA vicArasvAtaMtryanI himAyatanA pakSe teo prathama senika che, senAnI che ane e rIte AjanI yuvAna prajA ane ugatI prajA temanI bhAre rUNI che. temanA samagra jIvana daramiyAna temaNe A sevA karI ke te sevA karI evI tAravaNI karavI zakya ja nathI. drapArjana ane kuTuMbanI upAsanA e ja jenA jIvananAM pradhAna lakSa heya ane te sAthe jeNe bIjA aneka kAryo sAdhyA hoya temanA jIvanamAMthI AvI tAravaNuM karavAnI jarUra lekhAya paNa jenuM jIvana keI eka nadI mAphaka tenA saMsargamAM AvatA si keInuM zreya sAdhavAmAM ja vyatIta thayuM hoya tevA Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 21 ) sAdhupurUSanA jIvananuM mUlya melavavAnuM zakaya ja nathI. paMDita lAlana AvA eka sAdhu santapurUSa che. ApaNA temane aMtaranAM aneka abhivajana he! temanI ApaNA upara haMmezA zubhAziSe utaratI rahe !" A vivecananA samarthanamAM muni jinavijayajIe, zrI metIcaMdra gIradharalAla kApaDIAe, zrI jIvarAja odhavajI. dozIe, zrI hukamIcaMda jasANI tathA zrI tArAbahena mANekalAla premacaMde paMDita lAlana sAthenA pitA potAnA aMgata anubhavanI aneka bAbate jaNAvI hatI. tyArabAda pUjya nAthajIe paMDita lAlanane puSpahAra paherAvI temanuM bahumAna karyuM hatuM. A vakhate paMDitajI nAthajInA page paDyA hatA ane be samAnadharmI AtmAo ekamekane bheTI paDyA hatA. A sanmAnavidhi purI thayA bAda paMDita lAlane nIce mujaba uttara Ape hate. Apa sarve bhAIoe mArA mATe A prasaMga tene mATe Apa sarvane huM antaHkaraNapUrvaka upakAra mAnuM chuM. khAsa karIne A prasaMge nAthajI jevA rAjayagI-ziromaNIne tame laI AvyA tethI mane je AnaMda thayo che te huM zabdomAM varNavI zakato nathI. ganI bAbatamAM te temane huM mArA gurUnA gurU samAna lekhuM chuM. kAraNa ke ramaNIkalAla sArAbhAI modI mAre mana A dizAe gurUsamAna che, ane nAthajI ramaNIkabhAInA gurU che e kadAca ApamAMnA keTalAka bhAIo jANatA haze, Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 202) paMDita lAlana jaina siddhAMta lAlananI daSTie rAjayogane mArga che. dazamAM pataMjaline vega sIdhI rIte AvatuM nathI, chatAM sarva darzane mAphaka jaina darzane paNa pataMjalinA rAjagane aneka rIte apanAvyo che, eTaluM ja nahi paNa te rAjayeganA kartAne jaina dharmanA mArgonusArI paNa gaNela che. juo jJAnArNava, zrI hemacaMdranuM yegazAstra tathA bhagavAna haribhadrasUrinuM yogadaSTi samuccaya tema ja rAjaga para zrI yazovijayajI upAdhyAye karelI jaina dharmane anusaratI TIkA. temAM temaNe ema kahyuM che ke AkhuM ne AkhuM yegazAstra lagabhaga 95 TakA jaina siddhAtane sAnukuLa che. pataMjalinA 26 sutro upara yazovijayajIe TIkA lakhI che. temAM je ke 20 sutromAM temaNe zabdAMtare bheda batAvyA che chatAM arthAtare ubhayamAM rahelI ekavAkayatAnuM temaNe prarUpaNa karyuM che. IzvaranuM svarUpa bIjA pAdanA 24 mAM sutramAM je rIte varNavAmAM AvyuM che te jainone svIkRta che ema thaze vijayajIe sAbIta karI ApyuM che. yavijayajI eka ja bheda raju kare che, ane te ra7 mAM sutramAM che. A bheda e che ke jyAre sAMkhya ane vega AtmAne phUTastha mAne che tyAre jenadarzana AtmAne pariNAma paNa jaNAve che. eTale ke AtmA svabhAve nitya che. ane guNene piMDa che temaja chaghastha avasthAmAMthI siddhapaNuM paNa te paryAye pAmI zake che. arthAt te kevaLI paryAyane paNa siddha karI zake che. AgaLanA sarve vivecanemAM tame badhAe mArA Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 203 ) pratye sadabhAvathI prerAIne mArA guNene ja AgaLa dharyA che. A tamArA saddabhAva mATe tamAre huM upakAra mAnuM chuM. paNa sAthe sAthe tamAre mArA deze paNa jaNAvavA joIe. mArAmAM evA doSe huM ghaNA jouM chuM ane anekavAra mArUM patana thayuM che e paNa huM jANuM chuM. ahiM A prasaMge ema kahevAmAM huM jarA paNa atizakti karato nathI ke A deze ane patanamAMthI mane keIe bacAvyo hoya te te jina dharma ja bacAvyo che. mAre mana jina dharma e nija dharma arthAt Atmadharma che. A dharme mane vAraMvAra uThADyo che, jagADyo che, ane sthira karyo che. A Atmadharmane-jina dharmane-huM mArA hRdayanI vAraMvAra vaMdanAvali arpI chuM. huM paNa A muMbaI jaina yuvaka saMghane sabhAsada houM ema mane lAge che. keI mane vRddha kahe mane te gALa detA hoya evuM mane lAge che. 91 varSanuM mAruM daihika jIvana mane 19 varSa jevuM lAge che. ane haju paNa svaparanI sevA bIjAM 34 varSa karUM evI mArI satata bhAvanA che. "prabuddha jaina" A saMghanuM mukhapatra che. jyArathI e patrane janma thayo che tyArathI huM te Ave che ke sutelo jaina samAja uMghate paNa jAgate thayo che. have e jAgRta samAjanA mukhapatra jaina samAjane beThe karavo joIe, ubhuM kare jeIe, cAlate kare joIe. ane dharma Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 204 ) paMDita lAlana vyavahAra mAge cheDate, uDate karavo joIe. svagane nIce lAvavuM joIe ane mokSane hRdayamAM vasAvavuM joIe. "maraNa vinAnuM kadi jIvana saMbhave che kharUM? roga vinAnuM kadi Arogya saMbhave che kharUM? vRddharava vinAnI. kadi yuvAnI saMbhAve che kharI? saMsAranuM A sAmAnya svarUpa che. ISTane ApaNe saMga IcchIe ane viyoga thAya che ane aniSTane ApaNe viga IcchIe ane saMyoga thAya che. A sarva vacce samabhAvapUrNa banIne jIvana gALavuM eja sAco dharma che. AnuM ja nAma jaina dharma. A dharma savAvalaMbI che, A dharmane janatAmAM ApaNe bane teTalo phelAvo karavo joIe.' "zrI yazovijayajI mahArAja te kahe che kenizcayaSTi hAtha dharI, pALe je vyavahAra, puNyavaMta te pAmaze ja, bhavasamudrane pAra." Aja nizcayadaSTithI haju paNa leke bhaDake che, paNa Ama thavuM na joIe. nizcayapUrvaka vyavahAra e ja sAce vyavahAra che. - "akSaramAM be vibhAga paDe che. svara ane vyaMjana AdhyAtmika paribhASAmAM svara e AtmA che ane vyaMjana e zarIra che tene sumeLa manuSyane zAzvatapaNuM dekhADe che. svarane vyaMjana sAthe joDAyele ApaNe kalpI zakIye chIe tema ja tethI chuTe paNa ApaNe kalpI zakIe chIe. te ja AtmA ane zarIrane saMbaMdha samaja. ane Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 25 ) zAzvata svaranI mAphaka ApaNe AtmA amara che e hakIkata ApaNA aMtaramAM utAravI." - jyAre ApaNI keI niMdA kare che tyAre ApaNe akaLAIe chIe ane tevI niMdA karanArA upara ApaNane roSa Ave che. paNa tAtvika rIte vicAratAM e niMdA karanAra ApaNA dene moTA dekhADIne kharI rIte ApaNane jAgRta kare che ane e rIte te ApaNA upara upakAra kare che, mATe mArI niMdA karanArane huM ema kahuM ke je kaMI tamAre kahevuM hoya te mArI samakSa kahe ane hiMmata na hoya te mArI pAchaLa kahe. e banne prakAranA leke atyAra sudhI mArA upara anugraha karatAM ja AvyA che. " jyAre meM suprasiddhavaktA zrI surendranAtha benarajIne kesamAM bhASaNa karatAM sAMbhaLyA tyAre mane vaktA thavAnI preraNA utpanna thaI ane e dizAe mArI zakti keLavavAne meM prayatna karavA mAMDyo. daza varSa bAda Aje jene AjhAda medAna tarIke oLakhavAmAM Ave che te medAnamAM jaina . kenpharansanuM adhivezana maLeluM, ane tyAM mane vyAkhyAna karavAnI taka ApavAmAM AvI hatI. mane sAMbhaLIne ApaNI jene kemanA jANItA AgevAna sadagata zeTha kuMvarajI ANaMdajIe mane khUba zAbAzI ApI hatI. tyAra pachI keTalAka samaya bAda paMDita sukhalAlajIne kAzImAM prathama samAgama thayo tyArathI jainadharmanI nizcaya ane vyavahAra upara racAyelI ImAratane meM yathAzakti abhyAsa karavA mAMDyo. A rIte mane ghaNuM jANavA-sama Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 20 ) paMDita lAlana javAnuM maLyuM. Ama chatAM paNa Aje lAlana je kAMI. jANe che te samudranA eka biMdu jevuM che enuM lAlanane spaSTa bhAna che ane e jJAnanA mIThA mahAsAgaranA kayAre saMpUrNa darzana thAya e bhAvanAthI nahi jANeluM jANavAnI Aje paNa lAlana eTalI ja utsukatA anubhavI rahela che. ' "aMtamAM Aje A prasaMge eka sucanA karavAnuM mane suje che. ApaNA samAjamAM ghaNA zrImAne che. mAbApa vinAnA bALako mATe bALAzrame thayAM che ane thAya che. paNa bALake vinAnA vRddha mAbApa mATe vRddhAame kAM nathI thatAM? pazuone mATe pAMjarApoLo che, paNa azakta ane vRddha mAnavIo mATe Azrame kAM nathI? yuropa temaja amerikAmAM meM "Dojha hema" zvAnAzrama joyA che tema ja "ekeDa homa" vRddhAzrame paNa joyAM che. Ama eka vRddhAzramamAM nepalIyananA yuddhamAM jeNe bhAga lIdhela hatuM tevA eka 130 varSanI ummaranA DosAne meM je hate. ApaNe tyAM AvI saMsthAo ubhI thavAnI khAsa jarUra che. aMtamAM mArA pratye ATale badhe sadabhAva ane lAgaNI batAvavA mATe Apa sarvane huM pharI pharIne ataHkaraNapUrvaka upakAra ane AbhAra mAnuM chuM." tyAra bAda zrI nAthajIe samagra prasaMgane upasaMhAra karatAM jaNAvyuM ke "Aje ApaNe saghaLA leke ekatra thaine paMDitajInuM gaurava karI rahyA chIe te kevaLa Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patijInI pratibhA ( 207 ) emanI uMmaranA aMge nathI. ApaNA samAjamAM paDitajI karatAM paNa vadhAre uMmaravALA purUSa nahi maLe ema ApaNe nahi kahI zakIe. paNa paDitajI jeTalA vayeAvRddha che, teTalA jJAnavRddha paNa che ane peAtAnA jIvananA ghaNA mATa bhAga temaNe AdhyAtmika vicAra ane sAdhanAnI pAchaLa gALyo che. Aja temanI vizeSatA che ane e kAraNe ja ApaNe emanuM mAna ane gaurava karIe chIe. emanI vakRtvazaktinA paricaya mane Aje ja thaye, e uparathI paNa huM kalpanA karI zakuM chuM ke Aje emanI 91.varSa nI uMmaramAM paNa jyAre tee Avu' ekadhArU ane bhAvapUrNa vakRtva karI zake che teA temanI juvAnImAM A zaktinA pravAha kaiTaleA badhA joradAra haze? patijI sAthe mArA pahelA paricaya lagabhaga 26 varSa pahelAM sAbaramatI AzramamAM thayA hatA. e vakhate emanI uMmara 69 varSanI hatI. e vakhate emanI sAthe mArA je vArtAlApa thayA e uparathI mane mAluma paDayu` ke emane AdhyAtmika jJAnanI khUkha tRSNA che. te vakhate emanu pUrvajIvana huM... khIlakula jANatA nahAtA. dhIme dhIme emanA pUrvajIvananI vigate paNa mArA jANavAmAM AvI ane mArA dilamAM emanA viSe Adara utpana thayA. tyArabAda emane maLavAnuM kadi amadAvAdamAM thatuM te kiMda sukhaImAM thatuM. eka vakhata te mAMdA hatA ane huM temanI pAse gayA hatA. temanI takhIyata khIlakula sArI nahotI ane te taddana azakta khanI gayA hatA. ema chatAM paNa mArI Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (28) paMDita lAlana sAthe pataMjala yogadarzana uparathI gAbhyAsa saMbaMdhI emaNe vAte karavA mAMDI. jyAre jyAre paNa emane maLavAnuM banatuM hatuM tyAre tyAre dareka vakhate teo mane AdhyAtmika prazno ja pUchatA rahyA che. ane e bAbatanI ja temaNe mArI sAthe carcA karI che. A sivAya bIje kaI viSaya temaNe mArI sAme upasthita karyo nathI. A badhI bAbate uparathI mane vizvAsa thaye ke paMDitajIne AdhyAtmika viSaya atyanta priya che ane e viSaya pAchaLa lAgelA eka zreyArthI che. paMDitajI jyAre dhArmika kSetramAM kAma karatA hatA tyAre teo suprasiddha purUSa hatA. amerikA, iglAMDa vigere dUra dezamAM vasatA leke paNa temane jANatA hatA. mArA sAMbhaLavAmAM AvyuM che ke kadi kadi temane pracalita dharma, kalapanAnI virUddha balavuM paDatuM hatuM. AnA pariNAme temane sAdhAraNa samAja taraphathI keTaluM sahana karavuM paDayuM haze tenI ApaNe kalpanA karI zakIe tema che. paNa Azcarya tema ja AnaMdanI vAta te e che ke samAjane game keTale virodha sahana karavA chatAM paNa paMDitajIe pitAnuM satyapratipAdananuM kArya ekasarakhuM cAlu rAkhyuM hatuM. emanA jIvana parathI ApaNe satyaparAyaNatA ane nirbhayatA, A guNanuM mahattva samajavuM joIe ane te guNe ApaNA jIvanamAM utAravAne prayatna kare joIe. dharmanI khAtara sahana karavA sivAya manuSyanI kaTI thaI zakatI nathI. je e kaseTImAMthI pAra utare che tenuM teja vadhe che. paMDitajInI uMmara ATalI Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - paDitajInI pratibhA ( 209) moTI hovA chatAM ane vRddhAvasthAnuM temanI upara ATaluM badhuM AkramaNa hovA chatAM emanAmAM rahelI svAbhAvika, tejasvitA bIlakula ochI thaI nathI. e teja dharmanuM teja che. vRddhAvasthAmAM sarva koInuM teja ghaTatuM jAya che, paNa je dharmazIla hoya che tenAmAM viratA hoya che. je sAthe jJAnI hoya che tenuM teja vRddhAvasthAmAM paNa ghaTI zakatuM nathI. zarIra bhale kSINa thAya, jarjarita thAya, paraMtu tenA tejamAM jarApaNa kamIpaNuM AvatuM nathI. A prabhAva dharmane che, vIratvane che, jJAnane che. paMDitajInA jIvanamAMthI ApaNe ATalI vAta samajIne emanA guNa ApaNAmAM utAravAno prayatna karIe te ApaNuM jIvana paNa emanI mAphaka sArthaka thaze. emanuM gaurava karavAne A ja sAce rasto che. jenA pratye ApaNe mAna dAkhavatA hoIe tene dareka guNa potAnAmAM lAvavAno prayatna karo e ApaNA sarvanuM kartavya che. paMDitajInuM mAna ane gaurava karavAnuM bhAgya Aje ApaNu sarvane je rIte prApta thayuM che, te rIte paramAtmAnI kRpAthI emanuM gaurava karavAne prasaMga haju kaMIka varSo sudhI ApaNane maLatuM rahe ane emanA jJAnane tathA emanA saguNene ApaNane haMmezA lAbha maLato rahe e IrachA pragaTa karavA sAthe emanuM avaziSTa AyuSya svAo ane ArogyapUrNa rahe evI mArI paramAtmAne prArthanA che." tyArabAda zrI veNIbahena kApaDIAe pramukhazrIne, paMDita lAlanane temaja sarva sabhAjanene ucitta zabdomAM 14 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 21 ) paMDita lAlana upakAra mAnya hatuM ane vaMdemAtaramanA samuhagAna sAthe sabhA visarjita thaI hatI. pU. bApajI, bhAvanagara tA. 3-4-59 kArDa maLyo. tabIyata saMbhALaze, davA leze. A lekha suzIlabhAIe lakhAvI mekalyo che. sudhAro karazo kemake bIjA pAse lakhAvela che eTale pheraphAra karavA jevuM lAge te karazo. lI. Apane, alaya bhAvanagara tA. 3-4-59 paMDIta lAlananA jIvana-prasaMge lakhAvanAra bhImajIbhAI harajIvanadAsa (suzIla) - paMDIta lAlane eka loMyaruM maDhaDAmAM taiyAra karAvyuM hatuM. tyAM besIne teo jApa karatA ane emanA anuyAthIone sAthe rAkhatA. A badhI kamanI lIlA che huM te mAtra kevaLa Atma svarUpa chuM. huM AtmA chuM evI pratitI mATe jApa japuM chuM. meM eka divasa kahyuM bApujI AtmavarUpanuM dhyAna dharavAthI AtmasvarUpanuM jJAna thatuM nathI. huM AtmA chuM huM AtmA chuM ema tANItANane bolavAthI AtmasvarUpa kAMI thatuM nathI. tema dhyAna karatA he e vakhate marele sApa ApanI vacce pheMkuM te tame uThIne Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 211 ) nAsyA sivAya zuM karI zakA. paNa pa'DIta lAlane kAMi javAba ApcA nahIM. yAna ane jApamAM paDIta lAlanane khuba zraddhA hatI. e rIte jotAM te pa'DIta lAlananA jIvananA tabakkA gaNI zakAya. eka divasa paNa lAlanane yAna ane jApamAM tallIna thaelA dekhIe. eka divasa AdhyAtmika cIMtanamAM DubI gaela eie tA vaLI eka divasa nizcetana jainasamAjane khaLabhaLAvatA joie. jINuvaTathI joie te paMDIta lAlane samAja ane dezanI pratye ghaNuM' karela che. balIdAnanI tA kAI hada nathI. balIdAnamaya jIvana hatuM. A pramANe paDIta lAlanane te sau sa'bhAraze pazu emanA mauna patnine kANu sa'bhAraze. paMDita lAlanane ghera AvatA jarA mADu' thAya te harIkana laine gulAlavADInA paricIta mALAe kANu 'Dhaze. nizcayanaya AtmavicArAe jainasamAjamAM khUba sakSAbha pragaTAvyeA hatA. sakSAla thAya tyAre sakSAla eTale vyApaka uDA hAya ke ApaNane emaja lAge ke A sakSAbha zAMta nahIM thAya. thADA divasa gayA na gayA eTalAmAM sakSAbha maTI jAya, mAtra 'dhavATa rahe. lAlanazIvajInu AkhuM prakaraNa e ja dAkhaleA purA pADe che. krANu jANe keTalA varasa sudhI sakSeAla cAlyA. lAlana ane zIvajI e prakaraNamAMthI bahAra AvyA. leAkeAne lAgyuM' ke A prakaraNa ATalA badhA mahatvanA sthAnane ceAgya na hatuM. zIvajI ke paMDite DuMgara upara peAtAnI pUjA karAvI heAya te emAM kayuM mATuM mahAbhArata - azuddha thaI jAta. eka Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - (212) paMDita lAlana vakhate dIgata jevA mahArathI nemavijayasUri hayAta hatA emaNe paNa IMdhana umeravAmAM AgaLa paDate bhAga lIdhe hate. janasamAjane A AMcako bahu Akara lAgele. paMDita lAlana te AkSepa vikSepanI duniAmAMthI nAna karIne bahAra AvyA hoya tema pitAnA AdhyAtmika a yAsamAM tallIna thaI gayA, tyAra pachI paMDita lAlana ghaNA varSa jIvatA rahyA. ATalA badhA kSobhane pI javA chatAM lAlana te enA e ja rahyA. e ja paMDita nilepa, nirvikAra rahIne pitAnI bALakAcIna pitAnuM jIvana vItAvatA rahyA. chevaTe emanA jIvananA chelalA divasemAM sAmAIkanI raDha lAgelI ane sAmAIkanA kalAsa zarU karyA. thoDA ghaNA jijJAsu AvI maLelA. sAmAIka jevI bIjI vastu duniAmAM na hoya evI ja ke mAnyatA sAthe temaNe A pracAra kArya kareluM. thoDA divasa pachI kAnajImunIne teo maLyA. tyAM paNa kAnajInInA vicAroe ajaba mahInI lagADI. e paNa lAMbu na cAyuM. keIne halakA pADavAnI vRtti muLathI ja na hatI. eTale game tenI pAse jaI Ave te paNa koInuM ghasAtuM bolavAnI sApha nA pADatA. paMDItajInA lAMbA jIvanamAM vAvAjoDA te ghaNA AvelA. taratophAnamAM bhUlathI sapaDAI jaze evI bIka lAgelI paNa bALaka jevA svabhAve emane tophAnamAMthI bacAvI letA. paMDitajI sAthe emanA maNIbenane ulekha na kare te A lekha adhure kahevAya. muLa te maNIbena zIkSIkA hatA. paNa lAlanane emanI Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDitajInI pratibhA ( 213 ) sAthe bahu meLa hatA. ghaNuM kharuM sAhitya kAma mANAbena karatA. maNIbena paMDitajInA dIrdhAyuSyamAM otaprota thaI rahelA. paMDita lAlanane adyavasAyane uddezIne ApaNuM mastaka namI paDe che, tema maNIbenanI samarpaNatA ApaNA namana mAge che. A patra lakhanAranuM nAma che. bhImajI harajIvana suzIla teo ghaNuM varSathI bImAra che. bhAvanagaranI hospITalamAM rahe che. teo lakhI nathI zakatA chatAM paMDitazrI lAlana pratye temane sadbhAva hevAthI temaNe lakhAvyo che. temane jaina prajA ane gujarAtI sAkSara vagara sArI rIte jANe che. e gheghAbara na levAnuM che A blaDaprezara muMbaI tA. 14-4-59 bhAIzrI zIvajIbhAI, jata Apane patra ghaNA lAMbA gALe maLe. te jANuM ghaNe AnaMda. ApanI tabIyata barAbara na hovAnuM jANI ghaNA dIlagIra thayA chIe. gheghAbaMdara ghaNuM ThaMDuM che, te tyAM laDaprezara sArUM thaze. Ape paMDita sAhebanuM jIvanacaritra lakhavA mAMDayuM e ghaNuM sarasa kAma karela che. ane temanA anuyAyI tarIke paNa ApaNI pharaja che. paMDitajIne mane tathA mArA gharane ghaNe parIcaya che. ane amArA upara ghaNe upakAra che, mArA gharamAMthI gujarI gayA pachI ghaNuM ja duHkha lAgyuM che tethI gharamAM paNa amArI sAthe rahI zakatA nahotA. teo ghaNA sahadayI, mAyALu ane sAmAyikanA kAmamAM racyA ja rahetA hatA. koIne avarNa Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 214 ) paDiMta lAlana vAda balavAne e samajayA ja nahatA. ane kadAca mArAthI kaI sAdhunuM avAra-navAra belAI jAya te temanI AMkhamAMthI AMsu najare paDatA emanA keIpaNa hastAkSaranA kAgaLa amArI pAse nathI. zrImada rAjacaMdrajInA apUrva avasara padane kAnajIsvAmIe karelo Akho anuvAda emaNe mane Apela hatuM. je atyAre meM amadAvAdathI ahIM rahevA Avyo tyAre meM badhA pustake amadAvAda lAyabrerImAM ApI dIdhA che, temAM ApI dIdhela che, te te paNa mArI pAse nathI. hAlamAM mane paNa blaDaprezara rahe che, have avasthA thaI mATe jema cAle tema cAlavuM. hAlamAM muMbaIthI bahAra javAnuM rAkhyuM nathI. eja kAmakAja lakhaze. lI, sevaka, bheLAbhAInA ghaTIta. (patra lakhanAranuM nAma che bhoLAbhAI jesaMgabhAI dalAla teo zrImaMta chatAM namra che, satsaMganA rasIyA che ane dAnezvarI che.) muMbaI tA. 11-4-59 zrI zIvajIbhAI (maganabAbA)nI sevAmAM vi. tamAre ghoghA baMdarane tA. 5-4-159 ne patra tathA sAthe vijJaptI pepara chApelo maLyo. vAMcI bInA jANI. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 215 ) javAbamAM huM lekhaka temaja vaktA nathI. paraMtu samAjasevaka chuM, chatAM e zabdo lakhyA che. gAMDA-ghelA tene gADhavIne lakhavuM te tamArUM kAma che. param upakArI lAlanasAhebane meM' amadAvAdya-zAmaLAnI peALamAM pArzvaca' gacchanA upAzraye AcAya deva yugapradhAna saTAraka zAsana ziromaNI zrI bhrAtRca'drasUrIzvarajI mahArAja sAhebanA vyAkhyAna vakhate teozrI padhArelA ne te vakhate mArI ummara seALeka varSoMnI haze. ane hu te vakhate vyAkhyAnamAM sAmAyaka laIne beThelA hatA. te vakhate emaNe je sAmAyakanI vidhi karI batAvI che te hAla mArI ummara 69 varasanI cAle che. tevI vidhi hajI sudhI me' koinI joi nathI. temaja emanuM pravacana te vakhate tathA sAthe eka pArasIbhAi mANekajI karIne jaina dharma pALanAra hatA. teoe paNa te vakhate lAlanasAhebanI oLakha mANekajIbhAie ApelI. mANekajIbhAI paNa pArasI hAvA chatAM sAcA jainathI adhika hatA. eja. lI zubhavijayanA jayahinda, jaya mahAvIra. ( A patra lakhanAranuM nAma che zuvijaya mahArAja. temane sevAnI laganI che. temanAmAM namratA che ane kurabAnI che. Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 216 ) 13 pIDita lAlana amalanera tA. 21-3-59 murabbI zrI zIvajI devazI maDhaDAvALA, su bhAvanagara ApanA putra paheAMccA. bIjI atre sa. 1961 mAM jaina prAMtIka kArnsa bharAi hatI. temAM paMDitajI lAlana DelIgeTa tarIke Avela, paNa meM te temanuM nAma sAMbhaLela. hu' sTezana upara utAravA gayA hatA. teo sTezana upara dhanajIbhAI khAmagAmavALA sAthe ubhA hatA. dhanajIbhAIne puchyu', je paDitajI dekhAtA nathI. dhanajIbhAi hasI meAlyA, je mArI pAse ubhA che te ja paDitajI che, mArA manamAM thayuM je paDitajI bahu rAvALA ane kATa-pATalunavALA haze. paNa teo tA sAdAi dheAtI, kATa, kAThIAvADI pheTo, gaLAmAM upara', khIlakula sAdA. temane namana karyuM", te hasI elyA, je pahelA ja meLApa thAya temAM Avu ane atrenA jANItA zrImAna zeTha vIzanajI arajane tyAM utArI hatA. teja dahADe netAonI mITIMga bharAi hatI. rAtanA bahu TAIma thaI gayA hatA. kAma adhurU rahela te khIjA dahADe savAranI bharAI temAM kAma purU thayu, pAchaLa apeAranI janarala mITIMgamAM TharAva mukavAnI zarUAta thaI. pahelA cevalAnA AgevAne TharAva mukayA. tenA pachI lAlana sAhebanI vArI AvI. emanA viSaya jaina samAjane AgaLa Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patijInI pratibhA ( 217 ) kema lAvavA enA upara khelavAnA hatA. khelavAnI zarUAta karIne tALIonA taDAke lAgela. vacamAM ja pahitajI elyA je bhAIe mArA khelavAnu pAlana karI tAja tamArI tALIonI kIMmata, nahIM teA phAkaTanA hAtha du:khAve che. temanuM bhASaNa bahu asarakAraka hatuM. sAMbhaLanArane evuM mana thAya je hajI khele te sArUM. bIje ja dahADe badhA netAonA bhASaNa thayA. padmitajInI vArI AvI. ghaNu' sArUM' melyA, ane badhA bhAioe maLI, ApaNe traNa dahADA maLI AnaMdathI TharAva karela che tenu' ApaNe pAlana karIe teAja saphaLatA maLe, TharAvanA kAgaLAnA amala thAya tevA prayatna karavA joie. jema peTImAM TharAva nahIM rahI jAya. chevaTa presIDenTanu bhASaNa thayuM, kAma purU thayuM. paMDitajIne eka dahADo vadhAre zakavAnuM thayuM. te dahADe teA bahu AnaMdathayA. jevuM nAma tevA guNu hatA. lI. pAsubhAI zIvajI A patra lakhanAranuM nAma che pAsubhAI zIvajI te kacchI dazA ezavAla jJAtinA che ane kaccha nalIyAnA vatanI che. temanAmAM jJAti abhimAna che ane teo dezabhakta che. pAreAlAnAM zrI zAMtinAtha mahArAjanA maMdiranA TrasTI che ane mahAjananA pramukha che. Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 18 ) paMDita lAlana 14 , 254-1959 murabbI zrI zivajIbhAI zrI ghelA patra maLyo. AnaMda pUjya lAlana sAhebanA jIvana saMbaMdhamAM lakhI moklavAnA prasaMge mane yAda karavA mATe AbhAra. teozrIjInA alpa paricayamAMthI mArA cita para je chApa paDI che te sAthenA pAnAomAM vyakta thavA dIdhI che. ThIka lAge te emanA jIvana maraNa sAthe joDazo. lakhAvavAnI mArI Teva ghaTI gaI che. ane tabIyata sAmAnya che. ApanA ANaMdajInA praNAma, AtmalakSI paMDita lAlanasAheba. pUjya lAlanasAhebane huM sahu prathama saMvata 1969mAM zatruMjaya tIrthamAM maLIne emanA pravacana sAMbhaLIne kRtArtha thaye. tyAM teozrI vividha viSaye para jAhera vyAkhyAna ApatA e sAMbhaLIne baheLo janasamuha prabhAvita thata ane preraNA meLavate. huM te tyAre mAtra vayamAM ja nahIM paNa abhyAsa vicAranA vyApa ane anubhava suddhAmAM bALaka hate. tema chatAM pUjya lAlanasAheba mane mAnava zarIramAM kaI devaduta A duniyAmAM utaryA hoya evI uMDI asaramAM taraboLa thaI gayA. vidyAbhyAsa mATe tyAMthI huM utara gujarAtamAM mahesANA gayA ane tyAM daza varasa raho. A samayamAM anekavAra pUjaya lAlana sAhebane saMparka sAdhavAnI te mAraphate vicAra jJAna ane anubhava vadhAravA Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDitajInI pratibhA ( 219 ) prayatna karatA rahetA. eTalAmAM zrImatI enISIsenTanA DAmarUlayuga, leAkamAnya tIlaka mahArAjanA ane pUNyazrleAka mahAtmA gAMdhIjInA niSkAma karma yuganA mahA pravAha bhAratabharamAM AkAza gaMgAnA punIta pravAhanI jema vijabInI jaDape phrI vaLye. emAM aneka gupta AtmalakSI vibhutIe sapATI para jaDapathI AgaLa AvI. emAM pUjya lAlanasAhebe paNa dekhA dIdheA. sana. 1921 nI amadAvAdamAM maLela rASTrIya mahAsabhAnA jJAnasatra vibhAgamAM eka-pachI eka Atma jIvanane sAcu' jIvI batAvanAra vaktAomAM paMDita lAlanasAhebanI prazAMtavAhI brahmanAdinI pravacana dhArAe lakSAvividha janatAnA citta harI lIdhA. A pravacana prabhAvanAmAM A sevakanA bhAga hatA. pachI teA satyAgrahAzramamAM parama pUjya gAMdhIjI, bhAratabhraSaNa mAlaviAjI vigere aneka rASTra dhuraMdharA sAthe pa'Dita sukhalAlajI, saMta vinAmA, kAkA kAlelakara, dAdA dharmAdhikArI, pUjya kedAranAthajI ane mazarUvAlA vigere jJAna dRSTAe sAthe pUjya lAlanasAhebane meM vicAra vinImaya karatA tattva gaveSNA kheAjatA ane samanvaya-sAdhatA me sAMbhaLyA ane anubhavyA tyAre pUjya lAlanasAheba mane param AtmalakSI jaNAyA. mArI A samaja lAlanasAhebanA jIvanakALa lagI vadhatI ane vikasatI rahI hatI. ane have teA chevaTanI dRDha banI che, paDita lAlana sAhebanA jIvananA AMtara pravAha AtmalakSya bhaNI vahetA ane emanA jIvananA bahiraMga pravAha saMsAra sudhArA, samAja Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 20 ) paMDita lAlane kalyANa, deza ane rASTrapremamAM dekhA dete. paNa hakIkatamAM e parama sajajana vizvapremI vibhUtI hatA. tatvaciMtaka lAlanasAheba, saMvata 1991 thI 193 nI sAlanA gALAmAM mArI janmabhUminA bhujapura gAmamAM mArA mitra zrI velajIbhAI meghajIne tyAM anukrame be vakhata pUjya lAlanasAhebane mahInAo sudhInuM nivAsa thayela. tyAre dararoja kalAke lagI huM teozrIne satsaMga sAdhate, mArgadarzana meLavate ane emanI jIvanadaSTi ane jIvanacaryAne paricaya pAmI kRtArtha thate lAlanasAhebanuM UMDuM taravacintana, teTaluM ja uMDuM tattavAdhyayana, jJAnavicAraNA ane AtmacaryAnI agAdha uMDANa samajavA maLatI. paMDita lAlana AMtaradezIya ane bhAratIya khyAtanAma temaja guptanAma tavadaSTA, prAcIna ane arvAcIna saMta mahAtmAonA tatva rahasyanA abhyAsI te hatA ja paNa upAsaka ane anuzIlaka paNa hatA. prAcIna tatva sAhityamAM kundakundrAcAryanI ratnatrayI (samayasAra, pravacanasAra, paMcAstikAya) geMdrane paramAtmA prakAza, haribhadrasUrIne gadaSTi samuccaya, divAkarajIne samaMtIta, munI suMdarasUrIne adhyAtma kalpadruma hemacaMdrAcAryane yogazAstra vigere aneka jaina graMthe ane upaniSade, bhagavatagItA ane e keTInA vividha AraNyaka graMtha temaja arvAcIna tatava daSTAmAM AnaMdaghanajI, cidAnaMdajI rAmadAsa, kabIra, akhe, nivRttinAtha, jJAnadeva, zrImad rAjacaMdra ane puNyazleka gAMdhIjInuM tatvajJAna emane Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 21 ) keDe beThuM hatuM tethI teo vRttithI anAsakta ane svabhAvathI parama upazAMta jIvana sahaja bhAve jIvatA hatA, pariNAme emane jIvanapravAha mAnava jIvananA pratyeka saddaguNene apanAvate sarvodayI ane sarvatamukhI sahaja banI rahyo hate. vicAronuM emanuM valaNa saMpradAyanA AgrahathI mukta ane temAM rahelA satyanuM zAhI anekAMtavAdI naisargika svayaM siddha sthira thayuM hatuM. paMDita lAlana eka sAthe vidyArthI, adhyApaka ane cintakanuM vividha jIvana jIvatA, saMsAra-sudhArA, samAja sudhAraNA, rASTrIya utthAna ane dharmayAtrAnI dareka kuca sAthe kadama mIlAvatA ane uDe rasa letA. tema chatAM kayAMya ekAMgI DhaLI javA nApasaMda karatA. vaibhave emane AkarSI zakatA nahIM ane garIbI emane khaTakatI nahIM. vicAramAM madhyastha, jJAnI, zraddhAmAM Astika, AtmadaSTi ane vartanamAM sAcA arthamAM tapasvI jIvana jIvatA, pitAnI jAtanI prazaMsAthI sadA dUra rahetA ane anyanA alapaguNane birUdAvatA, deSa darzana tarapha aNagamo dharAvatA ane mAnava upakAramAM AnaMdatA evI AyuganI vizva vibhUtine vandana he. ANaMdajI devazI zAha A patra lakhanAranuM nAma che. ANaMdajI devazI teo paMDita che. teo ajoDa vaktA che. prajJAcakSu che. saMskRtanA jANa che ane Agama vettA che. zrI bhadresara tirthanI temaNe tana-mana-dhanathI sevA karI che. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( rarara ) paMDita lAlanA tA. 31-3-59 zrI pUjya zivajIbhAI, | mu. goghA syAdavAda ane sApekSavAda paMDita zrI lAlane kahyuM ke jagatane ApaNAmAM samAvI daIe te paNa hadamAM AvI jaIe tethI badhuM abhinna jevuM, paNa tenI hada rAkhavAthI ekAntika banI javAya che. jema ApaNe brahyA chIe tema badhA jIva brahma che. ane ApaNe je pazyatine badale vazamAM jaI zakIe te bIjAne paNa asara karI zakIe ane zarIra upara paNa AtmAnI asara AvI zake, jenonI syAdavAda paddhati hAlanA sApekSavAdane ghaNI maLatI Ave che. jaina dharmamAM ghaNA ema mAne che ke AtmAne ane jaDane saMbaMdha nathI. jaDa jaDanA dharmamAM rahe che ane cetana cetananA dharmamAM rahe che. je vastune je dharma hoya te cheDe nahIM. - ekane ekathI guNIe te javAbamAM eka Ave che. (141=1) ekane ekathI bhAgIe te paNa javAbamAM eka Ave che. (11=1) tevI ja rIte ekamAM eka umerIe te paNa javAbamAM eka Ave che. (141=1) A sAdhAraNa mANasa mATe samajavuM agharuM che paraMtu dRSTAMta laIeH eka ja strI keInI kAkI thAya che, keInI mAmI thAya che, keInI mAzI thAya che ane keInI phaI thAya che. e kAkI, mAzI, mAmI, ane phaIne saravALo Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 223) karIe te 4 strI thatI nathI, ane e cAramAMthI mAzIpaNuM kADhI laIe te 3 jIva thatA nathI, paNa dareka vakhate jIva eka ja rahe che. amulakharAya. pI. saraiyA, (A patra lakhanAranuM nAma che amulakharAya saraiyA teo geghA baMdaranA vatanI che, vakIla che. sAkSara che. temanAmAM zraddhA bhakti ne sevAnI bhAvanA che. sAMgalI tA. 6-4-19 zrI dharmaprabhAvaka, de bha. zIvajIbhAI devazI, | mu. goghA baMdara jayajIne, vi. vi ghaNuM divasathI Apa sAhebane patra maLe. sAthe patrikA paNa maLI che. ApanI tabIyata sArI che e vAMcI ghaNe saMtoSa thayo. A vayamAM hajI Apa utsAhathI kAma kare che te prazaMsanIya che. paramezvara Apane Ayu, Arogya Ape evI temanA caraNe namra prArthanA che. * zrI paMDita phatecaMda kapuracaMda lAlana bAbata lakhavA jevuM ghaNuM che. te sArA vidvAna, dharmapremI, samAja hitecchu, vaktA ane abhyAsI hatA. ApanI sucanA mujaba lekha lakhI mokalo mArAthI gya zabdamAM barAbara thavAnuM nahIM. sivAya mArI gujarAtI bhASA azuddha che e Apa Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 224) paMDita lAlana jANe che. mATe ApanI sucanA amalamAM AvatI nathI. te badala daragujara karazojI. amArA tarapha sarvekSema, saMsthAnuM kAma ThIka cAlela che. mAro putra ci cArUbhAI sarve dekharekha rAkhe che. badhA yanA namratApUrvaka praNAma. hAla eja. caturabhAI pItAMbara zahA (A patra lakhanAranuM nAma che caturabhAI pImAMbara teo sAMgalInA vatanI che. buddhivAna che. catura che sevA priya che. zikSaNanA pracAra mATe temaNe jAtI bhoga Ape che.) suratathI lI. sAdhvIjI nemazrIjI, caMpakazrIjI ThANA 6 bhAnagara ma. pavitrAtmA pU. zIvajIbhAI devazIbhAI, bIjuM lAlanasAheba mATe jainamAM Ape chapAvyuM che te te bAbata mArI samaja pramANe jaNAvuM chuM. jyAre dehagAmamAM svargastha kesarasarI mahArAja mAruM rahela tyAre amAruM paNuM comAsuM tyAM hatuM. comAsAmAM lAlanasAheba tyAM rahela guNazrIjI, ratanabena paNa tyAM hatAM. badhA sAthe lalItavistarA vAMcatA hatA. te vakhate temanI jJAna pratye abhIrucI, artha karavAnI jINavaTa hajI paNa mArI najara AgaLa taravare che. bAlAdapi subhAzita grAhya e sUtra emanA jIvanamAM vaNela hatuM. bhaNAvatI vakhate sAmAnA hadayamAM kema vastu haze te temanI aMtaravRtti jayAre emanA Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 225 ) caherA sAme joIe tyAre hasatAM ja dekhAtA. lekacara ApatI vakhate vRddhAvasthA chatAM navayuvakanuM lohI na hoya tema sAmAne bhAsa thatuM. temanuM jIvana mahAna pavitra ne sAguNethI suvAsIta mane dekhAtuM hatuM. (A patra lakhanAranuM nAma che sAdhvIjI nemazrIjI. teo bALabrahmacArI che. karacha temanI janmabhUmi che. samartha yogI vijayakezarasUrinA teo ziSyA che. temanAmAM vidvatA che ane teo prakhara vaktA che.) 18. mAlegAma, tA. 5-4-59 paMDita lAlana (lekhaka-sAhityacaMdra bAlacaMda hIrAcaMda, mAlegAma,) paMDita lAlananA darzana mane pahelAM muMbainI bIjI konpharansamAM thayA. temanI uMcI bhavyamUrti joI mArA manamAM temanA mATe mAnanI lAgaNI utpanna thaI. tyArapachI temanuM bhASaNa jyAre sAbhaLavAmAM AvyuM tyAre temanA mATe vadhu AkarSaNa ane Adara jAgyo. bhASaNa karavAnI temanI khubI, pitAnuM besavuM, lokonA hRdaya sudhI pahoMce teTalA mATe ApelA duSTAte ane samayAnukula chaTAdAra abhinaya joI mArA mana upara pUba uMDI asara thaI. temaja teo vilAyata jaI AvelA che evuM jyAre mArA jANavAmAM AvyuM tyAre temanA mATe mAre Adara khUba vadhyo, te vakhatamAM 15. pAtA ane sa sara thaI. te Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 16 ) paDiMta brazane dUradhvanikSepaka yaMtranuM sAdhana na hovAthI bhASaNakartAne khUba gaLuM tANI khelavu' paDatuM. vaktAnuM gaLuM eTaluM' sahana kare evu hAya te ja vaktA-zrotAone kANumAM rAkhI zake tema hatu', tethI ja pAMDitajInA bhASaNamAM leAkAne rasa jAgatA. vaktA game tevA vidvAna hoya ane uce svare khAlI na zake te e zrotAone AkarSI zakatA na hatA. emanI sAthe khelavAnA thoDA ja prasaMga mane maLyuM. temAM temanA gUDha gu'jana karatA zabda prayogA ane sAMbhaLanArane vicAra karatA mukI de evA dRSTAMtA sAMbhaLI mane emanA e alpa sahavAsathI paNa khUba jANavA maLyuM hatuM. prasa'ga amadAvAdanI kAnpharansanA hatAM. hu' muMbai pahoMcyA ane svAnubhava ka Nu' nAmanuM pustaka me' kharIdyuM. tenA pAnA pheravatA tenA vivecaka tarIke paDita lAlananu' nAma mArA jovAmAM Avyu. tyAre te pustaka Apu' vAMcI javAnuM' meM' vicAryuM", relvemAM giradI ane rAtanA samaya tethI te pustaka hu vadhAre vAMcI zakyA na hatA. amadAvAda sTezana upara utaratAnI sAthe ja eka eLakhItA svaya sevakanI mulAkAta thai, ane eka dhaDAkA sAMbhaLavA maLyA. eja ' svAnubhava darpaNa ' pustakanA e viSaya hatA. paDita lAlane e puratakamAM dharma virUddha lakhANuM karyuM che ane meTA anatha karI jaina dhamane jokhamamAM mukI khATA vidhAnA karelA che. vigere hakIkata sAMbhaLI huM' te Azcarya mugdha ja banI gayA. pustaka tA mArA hAthamAM ja hatuM, me' tarata ja tenI upara rUmAla DhAMkI dIdhA. paMDitajI mATe Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( rara7) jAgelI Adara buddhi ane emanA ja lakhANa upara A vicitra AkSepa jANI hu uMDA vicAramAM paDI gayo. ane phurasade e pustaka AkhuM vAMcI dharma kayAM jokhamamAM AvI paDyo che? ane evuM te zuM bhayaMkara paMDitajIe lakhyuM haze te jevA nizcaya karyo. ghera AvyA pachI meM pustaka vAMcI joyuM, ane mane emAM eka akSara paNa AkSepa je jaNAyo nahIM. chatAM gerasamajutI utpanna karanArA sthaLe mArA jevAmAM AvyA hatA, te uparathI AkSepa lenArAonI bAlizatA, takadachatA ane muLa viSayane samajI levAnI azaktinA ja darzana mane thayA. agara AkSepa mukanAra koI anAkalanIya, kaSa ke ISyanI buddhithI e vicAra vahetA mukelA hevA joIe, nahIM vAMcanArA, ane svataMtra buddhithI vicAra nahIM karI zakanArA temaja gatAnagatikatAnA caka khUhamAM AthaDanAra mAnavene bhaDakAvI mUkavA mATe ja A vicAra pravAha chUTe mukayo haze ema mArI khAtrI thaI, ane AvI ja deravaNa jaina samAjane maLatI raheze, ane jenA samAja pitAne aMgata vicAra bhUlI jaI bhaDakate raheze tyAM sudhI AvA leke potAne ghera calAvatA raheze ane jaina dharma ane samAjanI unnati darane hara ThelAtI raheze emAM zaMkA nathI. amadAvAdanA nagarazeTha cImanabhAI lAlabhAInA pramukha sthAne amalaneramAM mahArASTranI prAMtika konpharansanuM adhivezana thayuM hatuM. te prasaMge saradAra zeTha lAlabhAI Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 228) paMDita lAlana dalapatabhAI, zeTha anupacaMda malakacaMda ane paMDita lAlana e bahAranA nAmavaMta gRhastha padhArelA hatA, chaTAdAra bhASa nI bAbatamAM paMDitajI eka moTuM AkarSaNa banI gayA hatA. ane paMDitajInuM nAma mahArASTranA ghera gheramAM gAjatuM thaI gaela hatuM. e prasaMge mane emane najIkane paricaya thavAne vega Avyo hate. aneka viSaya upara amoe carcA karI hatI. ane temanA adhyAtmalakSI gUDha vicAra praNAlIne mane paricaya thaye hato. (A patra lakhanAranuM nAma che bAlacaMda hIrAcaMda teo vidvAna che, samayanA jANu che, dakSiNa mahArASTranA jenenA agresara che. karADanI dakSiNa mahArASTranA teo pramukha hatA.) bhAvanagara, tA. 30-3-59 pUjya bApunI sevAmAM Ape pUjya zrI lAlana bApuno parIcayane hevAla lakhavA pharamAvyuM te huM te mahAna purUSanA jIvananA viSe zuM lakhI zakuM ? huM te alpajJa chuM, chatAM ApanI sevAnA pavItra paramANuMnA prabhAve aMtaramAM je kaMI uddabhavyuM te lakhAyuM che. te bAbatamAM gyatA mujaba sudhArI temanA jIvanane alaMkRta karaze. eja vInaMtI. lI. chagana karazananA vaMdana, dAveNIlAla chaganalAlanA vaMdana, Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDitajInI pratibhA zrI pArzvanAthAya namaH ( 229 ) bhAvanagara tA. 30-3-19 smaraNIya lAlanamApu, darzana jJAna cAritra e uttama Atma lakSya ce. jANI, 34 arjunA jApa japyAthI lAlanavana edhANI re, tane samajAve guNajJa zANA. mana, vacana, kAyAthI ( lAlanamApu ) zAMta svabhAvI, samabhAvI, sadbhAvI evA mAnava avatArI, jIvana rahasyuM ( lAlanamApu) arihaMta padma dhyAtA zaMkeA, vaha guNa pujjAya re, bheda cheda karI AtamA, arihaMtarUpI thAya re; zrI mahAvIra jinezvara upadeze. mArU ane tArU ane huM tuM jemanA jIvanamAM nahotu, AtmA ane dehane bheda pADI vahArika kAryo lAlana zabda samadhI vyavahAra karatA. jAgyA ane jagAvyA ( lAlanamApu ) e kANu che je jAgyA, jeNe jAgIne jagADayA. e kANu paDita janamyA, sadbedha pATha dIdhA, e kANu vaktA janamyA, jeNe pravacane sAra kIdhA. e kANu che je jIvyA, ke jeNe jIvIne jIvADayA. A rIte temanA aMtaranA zuddha prema parIcaya karanArane anupama AnaMda maLatA. vIdAyagIrI lAlanamApunI, je je temanA satsaMgamAM AvatA te te bhAvIka janAe temanI Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 230 ) paMDita lAlana pAsethI meLavele mAnava janmane AnaMda e vAraMvAra temanA virahathI vedanA bhagave ane A saMsAranI ghaTanAne samajI mAnava janma sArthaka kare. chevaTe he sujJa, vivekI tamArI vidAya nathI sahevAtI, tama vAge ame aMtaranI Aga nathI bujavAtI. lI. chagana karazananA vaMdana (A patra lakhanAranuM nAma che chaganalAla karazanadAsa teo bhAvanagaramAM goDIjI maMdiranA mahetAjI che, bhakta che, guNa che. ) bhAvanagara, tA. 27-3-58 bhakta kavi zrI maganabAbA urphe zivajIbhAInI pavitra sevAmAM madhumatI-mahuvA, (saurASTra) ApanA eka vakhata darzana thayA. A sAthe zrI lAlanasAheba mATe mArA taraphathI lakhI mokalyuM che. 1 zrI suzale jaina patrathI jANI zrI lAlanasAheba aMge lakhavAnuM zarU karela che. 2 segaDhamAM zrI kArANIjI pAse Apa je jAmanamara aMge jANavA Icche che te hakIkata maLaze. lI. Apane, abhecaMdanA vaMdana, Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 231) # zaMkhezvara pArzvanAthAya namo nama: vaktA paMDita zrI phatehacaMda kapUracaMda lAlana, jeo paMDita lAlana nAmathI jenA kAmamAM nahIM paraMtu sarva prajAmAM jANItA suprasiddha hatA. emane paricaya thayela hoya te ja temanA mahAna vikasvara AtmAne samajI zake, yatkiMcita jANI zake. teo vidvAna ane prasiddha vaktA hatA. paraMtu teo AtmaniSTha AtmaraMgathI raMgAela hatA. temanA jevAnA caritra A lakhavA mATenuM maganabAbA zrI zivajIbhAI pAsethI sAMbhaLyuM tyAre hRdaya nAcI uThayuM. kharekhara te prayAsanI jarUra hatI, te amalamAM mukAyuM che. te mATe temane preraNA ApanAra mahAnubhAvane dhanyavAda ghaTe che. teozrIne paricaya sAhitya aMge jIvanamAM ghaNIvAra mane prApta thayA hatA. e yAda AvatA hRdaya dravI jAya che. teo saurASTranA dariA kinAre bhAvanagara sTeTamAM Avela gepanAtha pAse AveluM nAnuM gAmaDuM jhAMjhamerasaurASTra che. tyAM zAMti levA ArAma levA mahIne be mahInA rahetA, ane AtmazAMtimAM masta rahetA. AvA grAmya jIvanamAM bahu upAdhI na Ave te mATe sthAna pasaMda kareluM ane sAhitya maMthana AtmadhyAnanI sAdhanA sArI rIte karI zakAya te hetu sAdhya karatAM AvA eka AtmaniSTha, sajana, sarala, bhadrapurUSa bahu alpa pAke che. Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 232) piDita lAlana temanA nAma smaraNathI dhanya manuSya banI zake che. AvA gRhastha hovA chatAM guNamAM sAdhu jevA hatA. yupane pravAsa karI jaina dharma mATe anekAnta dharmanA marmane samajAvI videzIone teoe AkarSyA hatA. eTaluM nahIM paraMtu dharmanA anuyAyI karyA hatA. tevA purUSa mATe mAre je alparUpa zuM lakhI zake. tevA purUSanuM caritracira samaraNiya banI rahe te mATe prayAsa karanArAone dhanyavAda ApI viramuM chuM. zrI yazovijaya jaina graMthamALA lI. guNapUjaka gAMdhIcoka, bhAvanagara abhayacaMda bhagavAnadAsa gAMdhI (A patra lakhanAranuM nAma che abhayacaMda bhagavAnadAsa gAMdhI teo vidhAna che. satsaMganA rasIyA che. ane sevApriya che.) chetat sat tA. 18-4-58 saddaguNAlaMkRta, parama snehI, sanmitra zrIyuta zivajI bhAInI punita sevAmAM neha vaMdanapUrvaka lakhavAnuM ke pUjya lAlana sAhebane paricaya vadhAre na hovAthI temanA jIvana viSe zuM lakhuM? e ja vicAravA muMjhavaNa thAya che. tathApi ApanuM pharamAna thavAthI be zabda lakhI mokaluM chuM te svIkArI leze Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 233) paMDita phatehacaMdabhAI kapuracaMda lAlana jAmanagaranA vizA ozavALa jJAtimAM janmela hatA. mahAna vidvAna hatA. gujarAtI, aMgrejI, hindI, saMskRta Adi bhASAnA niSNAta hatA. dhArmika zAstranuM vAMcana ghaNuM ja vizALa hatuM. temaNe nAnA-moTA aneka pustaka lakhelA hatA. jethI paMDita lAlana e nAmathI prasiddha hatA. vAMcana, abhyAsa ane mananamAM ghaNA utsAhI hatA. 92 varSanI uMmare mArI pAse eka nAnA utsAhI, mahenatu ane khaMtilA vidyArthI jema bheganA saMskRta pustaka vAMcatA hatA. vAMcana vakhate temanI namratA, vinaya, saralatA ane laghutA joIne ApaNuM hRdaya zaramadu banI jatuM hatuM. - teo sAcA jIjJAsu, dharmapremI, sarala, tatvaciMtaka, tavazedhaka ane sajajanatAnI Adarza mUti hatA. parzananA sArA abhyAsI ane prakharavaktA hatA. yuropa-amerikAdi paradezamAM paNa temaNe pitAnI mIThI bhASAmAM pAzcAtya dezanA vidvAna mANasanA hRdayamAM jainadharmane adabhUta prabhAva pADyo hato. kyAMye paNa potAnI mAnyatAmAM bhUla jaNAya te ghaNuM ja saralatAthI te bhUlane svIkArIne tarata ja sudhArI letA. kemake temanAmAM kadAgrahane aMza paNa na hatuM. saraLatA ane guNagrAhItAne apUrva guNa temanAmAM hatuM. sAmAyika vrata upara temane ghaNe ja premabhAva ane dharmazraddhA hatA. temanAmAM krodha, mAna, mAyA ane lebhAtri kaSAye ghaNuM ja maMda hatA. upazama, vairAgya, prema, bhakti Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 234 ) paDita lAlana ane zraddhAnI jvalaMta mUrti hatA. parama jJAnI zrImad rAyaca'drajI ane vizvava daniya mahAtmA gAMdhIjI pratye temane apUrva gaurava, prema ane sanmAna hatAM. sAmAjIka, vyavahArika, naitika, rASTriya, dhArmika ane AdhyAtmika sudhArAnA teo ucca ane Adaza sudhAraka hatA. kAi paNa darzananI vyAkhyA karatA vA samAleAcanA karatAM madhyasthatA, niSpakSapAtatA ane vidhAyaka zailIthI vyAkhyA karatA ke koI paNa dananA anuyAyIne jarA paNuM duHkha thatuM na hatu`. teozrI ema kahetA ke eka thALImAM so khATA kAcanA kakaDA sAthe eka ja sAcA hIrA paDelA hAya ane ApaNane koi pUche ke A thALImAM sAcA hIrA kayo che ? te akeka kAcanA kaTakAne upADI upADIne A kAcanA kaTakA khATA che, A e khoTA che ema se| vakhata kahevAmAM zrama, zakti ane samayanA niraka vyaya karavA te vighAtaka bhASAnuM lakSaNa che. thALI tarapha tenA karatAM khArIka dRSTithI joine nirIkSaNa karIne A thALImAM phakta hIrA eka ja A ja che ema vidhAyaka zailIthI kahevAmAM Ave te paNa samajanAra sugamatAthI samajI zakaze ane ApaNA zrama, zakti ane samayane sAthe sAthe bacAva paNa thaze. jaina samAjane AvA vidvAna, vayevRddha paDitanI ghaNI ja na pUrAya tevI khATa paDI che, anaMta dayALu paramAtmA Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patijInI pratibhA ( 235 ) temanA AtmAne parama zAMti arpe. eTaluM jaNAvIne viramuM chuM. lI. nehAdhIna, saMta caraNe pAsaka, paMDita jayaMtilAla jAdavajI nA nehavaMdana svIkArazojI. ( A patra lakhanAranuM nAma che paMDita jayaMtilAla. teo saMskRta sAruM jANe che ane Agamana jANuM che. zrImad rAjacaMdranA bhakta che ane ajoDa vaktA che. ) 22 muMbaI tA. 23-4-59 pUjya bApujI, athAga zrama veThIne A uMmare paMDita zrI lAlananuM jIvana caritra Apa pragaTa kare che e kharekhara ! yuvAnane paNa zaramAve e Apane athAga zrama sau kaeNIne ApanI kartavya pAlanatA mATe ApanA pratye Adara utpanna kare evI satya hakIkata che. mArA kama bhAgye sva. paMDitajInI sAthe rUbarU maLavAne prasaMga mane sAMpaDyo na hato chatAM eozrInI suvAsa samasta jaina AlamamAM pasarelI hatI. eozrIe karela zAsananI prabhAvanA sau keinI prazaMsA mAgI le che, Apane A prayAsa saphaLa nIvaDe. evI zAsana deva pratye abhyarthanA. lI. Apano guNAnurAgI, premajI ukeDA zAha nA vaMdana, Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 236 ) paMDita lAlana (A patra lakhanAra satsaMganA rasIyA che, jijJAsu che ane sevA priya che.) tA. 14-4-59 mu, bhAvanagara madhye zrIyuta sudhAkarabhAI zIvajIbhAInI para mAtmA sadAya caDhatI rAkhe, karacha keDAyathI lI. A5nuM zubha cAhanAra bhAI ravajI kherAjanA ghaTIta vAMcaze, Ape zrI paMDita lAlana sAhebanA jIvana uddagAre viSe uttama bhejanA racI che, temaja mArA sAthe cheDo anubhava che te Apa sudhArIne lakhI leze. nIce pramANe" zrI paMDItazrIjI eka tejasvI purUSa hatA. temane garIba ke tavaMgaro para samAna bhAva hato. kaccha keDAyamAM eozrI ghaNA vakhata AvelA. tenuM muLa kAraNa e hatuM ke ahIM saMskRtanI parAgata vyaktio hatI. tethI emane maLavAmAM AnaMda Avate. mAre enI sAthe ghaNA vakhatane paricaya hate. je vakhate emanA deha tyAganA samAcAra maLyA tyAre keDAyanA gRhasthAne ghaNuM ja zeka thavA lAgyA. temanA mATe eka zoka sabhA mArA pramukha paNe yojAelI tyAre ghaNAnA dila atIja dukhAyA. eka vakhata keDAya AvyA tyAre bImAra paDyA. tyAre mane temanI sevAno moko maLela, te mATe teo ghaNA vakhata yAda karatA. jagatamAM AvA mahAna nare te jvaleja hoI zake, Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 237 ) jIvanamAM jene yAdagIrI meLavavI hoya teo haMmezA AvA pUjaya bApujInI mAphaka sArA kAma karatA rahe teja jana tAne haMmezA sAlyA kare, AvA premI puruSa haMmezA jagatamAM jIvatA jAgatAja gaNAya. vadhu zuM emanuM varNana karUM? eo jarUra kayAM uMca gatImAM bIrAjatA haze. paNa ApaNane keNa saMdeza pahoMcADe astu. lIApane, - ravajI kherAjanA nehavaMdana svIkArazejI. (A patra lakhanArA ghaNA bhAge kacchamAM ja rahe che teo vRdhdha che satsaMganA rasIyA che, guNAnurAgI che ane sevA priya che.) muMbaI tA. 20-4-59 parama upakArI dayALu sanmArga darzaka pUjya bApunI sevAmAM, Apane patra pahoMcce AnaMda thayo. pUjaya lAlana sAhebamAM saralatA khUba hatI. nAnA bALakanI pAse paNa teo AtmAnI vAta karatA. eka vakhata emanI kAmaLI keI laI gaye te kahe, have te oDhaze. ghaNA varasa pahelA huM maDhaDe AvI hatI tyAre temanI sAthe sAmAyaka karyuM, temAM mane khUba AnaMda Ave. Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 238 ). - paMDita lAlana ApanA upara temane aMtarane rAga hate. vAraMvAra kahetA ke zIva te mAre dikare che, te eka hajAra je che. Apa paNa teo jIvatA hatA tyAre temanI dareka jAtanI phikara rAkhatA ane temanA mRtyu pachI paNa temanA jIvana caritra mATe ATalI mahenata kare che. mATe ApanuM jIvyuM dhanya che, tene jeTalA vakhANa karUM teTalA ochA che. lI. bahena devakAbAInA namana, (A patra lakhanArA bahena devakAbAI karacha nalIyAnA vatanI che. vayevRddha che, teo dharmanA premI che, sevA priya che.) muMbaI, tA. 1-5-59 pUjya bApujInI sevAmAM gheghAbaMdara Apane patra tathA tenI sAthe pUjya lAlanasAhebanI chapAvelI patrIkA maLI. Apa emanuM jIvanacaritra chapAvavA mAge che e jANI huM ghaNe ja khuzI thaye chuM. Apane ane emane saMbaMdha ghaNe ja gADha hate. ane teo guNI ane sajajana purUSa hevAthI emanA guNanI kadara te jarUra thavI ja joIe. e hisAbe Ape je vicAra karyo te pU. lAlanasAhebanA guNonI kadararUpe emanuM sanmAna che. pUjaya lAlanasAhebanA guNonuM varNana te mArA jevAthI thai zake ja nahIM. teo bahAranA dekhA Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 239 ) vathI te bhale gRhastha hatA, chatAM aMtaramAM te teo eka saMta-mahAtmA hatA. jeo emanA prasaMgamAM AvyA haze teo emanA guNonI kadara karI zake. teo keIpaNa divasa paranI niMdA karatA nahIM. temanA prasaMgamAM AvanArAone huM bhAgyazALI mAnuM chuM. prabhu marahumanA AtmAne cIrazAMtI arpe evI prabhu pratye mArI namra araja che. ame sau kuzaLa chIe, ApazrInI kuzaLatA cAhuM chuM. lIApanA, narazIna savinaya praNAma svIkAraze. (A patranA lakhanArA ka7-varADIAnA vatanI che. temanAmAM utsAha che, udAratA che, caturAI che. kaIka varSothI muMbaImAM vase che ane zeTha visanajI mAvajInI kaMpanI calAve che. saM. 2015 citra suda 3 zanivAra vaDodarA, tA. 11-4-59 sAkSara-ziromaNuM zrI zivajIbhAI pigya, bhAvanagara, sAdara jayajiteMdra. vi. tamArI taraphathI, gheghAthI tA. 31-3-59 nA lakhAyeluM kavara-patra picce ja sAthe pahoMcyuM che, te mATe AbhAra. javAbamAM vilaMba thavA mATe kSamA karaze. 5. lAlana saMbaMdhamAM zuM lakhI zakAya? te mATe vicAra karI rahyo chuM. sadagata lAlananA vizeSa pari Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 240 ) paMDita lAlana cayamAM huM AvI zakyA nathI. tema chatAM bhAvanagara, vaDedarAmAM temanA jAhera pravacanamAM huM hAjara rahyo hato, tevuM smaraNa che. "sAmAyika vega upara temanuM vaktavya hatuM tema yAda Ave che. "savaktA bane" evuM pustaka vAMcyAnuM maraNa thAya che. temaNe temanI 91 varSanI vaye mane 2-4 kAgaLa lakhyA hatA, je atyAre mArI sAme nathI. e kAgaLo vaDodarA rAjya taraphathI pahelAM bahAra paDelA ane pAchaLathI alabhya thayelAM. pAtaMjala yogadarzana (marAThI bhASAMtara sAthe) tathA samAdhi zataka pustaka meLavavA mATe hatA. AthI mahArA mana para evI chApa paDI hatI ke vRddhAvasthAmAM paNa temane sAmAyika, yoga, samAdhi jevA AdhyAtmIka viSaya para utkaTarUcI hevI joIe. patrakAra temanI saralatA paNa jaNAtI hatI. AzA che ke tame temanI jIvanayAtrAnA prasaMge jANavA gya paricaya jagatane Apaze. tamArA jIvana-prasaMge kudaratI rIte temanI sAthe joDAyelA hatA. ' A kAryathI vizeSa kRtajJatA prakAzamAM Avaze, tathA jena, jainetara samAjane temAMthI ghaNuM jANavavAnuM maLI Avaze tema dhAruM chuM. Apane vizvAsa, paM, lAlacandra bhagavAna gAMdhI (A patra lakhanArA jaina vidvAna che. teo vaDodarAmAM rahe che ane jJAnane pracAra kare che.) Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 21 ) ghATakopara, tA. 25-4-59 snehI zIvajIbhAI, paMDita lAlana sAthe meM paricaya sA. sane 1915 mAM prathama temanuM "sadavatA" pustaka vAMcyuM. pachI temane vAraMvAra vaktavya ApatA sAMbhaLyA temane pazIo sAthenA paricayamAMthI jaina tatvajJAna ane yoga viSe temaNe tAravelA saMsamara upara ghaNI vakhata rasa bharI carcAo karavAne vega mane sAMpaDayo hato. - zrImad rAjacaMdranA pustaka viSe tathA temanA ziSya muni laghurAjajI viSe khUba pUjaya bhAvapUrvakanI rasIlI vAte ame karI che. chelalA varSomAM temaNe AMkhanuM oparezana karAvyA pachI thoDA divasa temanI sevAne lAbha levAtathA adhyAtmanI carcA karavAnI taka meM lIdhI hatI. e vakhate ghATakoparamAM mahArA nivAsa sthAne temanA jIvana prasaMgenA nIceDane anubhava mane thayo hate. - jainadarzana uparanI temanI mamatA guNAnurAgI savabhAva tathA saMsAramAM rahI nilepa avasthA mANavAnI temaja sahaja IcchA mAre mana temanA pratyenuM moTuM AkarSaNa hatuM. paMcANu varSanI vaye paNa teo zarIra ane manathI tarUNa bhAsatA. Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 242 ), paMDita lAlana athAga parizrama karIne temaNe aneka zaktio keLavI hatI chatAM teo eka sAcA saMtane chAje tevI jIjJAsu avasthAmAM rahetA e emanI mahattA hatI. - adhyAtma jIvanane khIlavavA mATe temane utsAha javALAmukhI je javalaMta hate. evA purUSane satsaMga e jIvanane eka lahAvo che. te temanuM jIvana caritra janatA samakSa raju thaze te mahA puNya kArya karyuM gaNAze. lI. snehI, durlabhajI kezavajI khetANI nA jayavIra. ' (A patranA lakhanArA sthAnakavAsI saMghanA agresara che. teo ghATakoparamAM rahe che. samayanA jANa che, teo guNanurAgI che ane sevApriya che.) pAlItANuM tA. 5-4-59 parama pUjanIya, zivajIbhAInI pavitra sevAmAM, ApazrIne kRpA patra maLyo. vAMcI AnaMda thaye che. saMta sadagurU lAlanasAhebanA satsaMga samAgama, saMbhASaNe, vArtAlApane lAbha lagabhaga A sevake cAlIza sudhI lIdhe che. teo gRhastha gI hatA. AbAlavRddha saunA Atmapriya pitA hatA. priya ane madhuravANIne akhalIta pravAha temanA sivAya ochA vaktAomAM je che. Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIDitajInI pratibhA ( 243 ) pAlItANAmAM vIrazAsana AnaMda samAjanI sthApanA samaye cAra cAra dahADA dhArmika pravacane, stavane, bhajanane lAbha pAlItANAnI prajAe premabhAve lIdhe che. taduparAMta kAThIyAvADa rAjakIya pariSadanA pitA zrImAna manasukhalAlabhAI ravajIbhAI sAhebanA sAnidhye pAlItANA TenIsa - kalabamAM cAra dahADA sudhI sadagurU lAlanasAhebanA temaja zrImAna manasukhalAlabhAInA saMbhASaNe adabhuta vastRtva zakti vALA sAMbhaLI pAlItANAnI prajAe khUba lAbha lIdhe. A sivAya sadagurU lAlanasAheba pAlItANe padhAratA tyAre tyAre zeThazrI narazI nAthAnI dharmazALAnA mAthenA rUmamAM munIma zrI sejapALabhAI temaja pAlItANAnA suprasiddhavaktA paMDitajI jayaMtIlAlabhAI mAraphata aneka vakhata lAbha lIdho che. zrI vaDodarA zreyasa sAdhaka adhikArI varganA gurU upendra bhagavAna temaja zrImAna mAratara sAheba cheTAlAla jIvanalAla zrI vizvavaMdanA sAdhana samAraMbhemAM zrI gumAnadeva, Dumasa, karanAlI, mAMDavI, talasADA A samAraMbhemAM sadagurU lAlana sAheba padhAratA hatA ane te samAraMbhemAM lAlana sAhebanA bhASaNothI sAdhaka samudAya: khUba ja prabhAvIta banatA AnaMda karatA hatA. teozrInI bhASaNa karavAnI kaLA, hAva-bhAva, kudake ane bhusake deDavA mAphaka bhASaNe sAdhaka samudAyane AnaMda ApatuM hatuM, zrImAna sadagurU upendrabhagavAna temaja zrImAna Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24) paMDita vAhana mAstarasAheba choTAlAlabhAI (vizvavaMdyanA) te tarapha lAlanasAhebane khUbaja AdarabhAva ane mAnanI lAgaNI dharAvatA hatA. ane samagra sAdhaka samudAya, lAlanasAheba A bannene mukha upadezaka tarIke mAnatA ane pUjyabhAva rAkhatA hatA. evA e mahAna sadagurUnuM smaraNakarI pAvana thaIe chIe, chelle chele pAlItANAmAM dhArmika pravRtti gauNa banatI gaI ane rAjakIya pravRtti pradhAnya banatI gaI. tevA prasaMge paNa lAlanasAhebe pAlItANAnI prajAne dharma, artha ane mokSa mATe paNa rAjakIya saMbaMdha zI rIte meLa khAya. khAdI, asparzatA ane mAnava sevA eja prabhusevA che. evA uttama bhASaNa ApI saune svadharma samajAvyo che. evA pavitra saMta saraLa sAdhu svabhAvanA lAlanasAheba jevI virala vyaktinA darzana durlabha che. paramAtmA evA parama pavitra saMtanA caraNa kamaLamAM hara haMmeza sevaka tarIke rAkhe evI bhAvanA rAkhata saMtanA caraNane sevaka, pipaTalAla mAstara nA bhakti ane premavaDe daivata svIkAraze. (A patra lakhanArA pAlItANAnA vatanI che, brAhmaNa che. satsaMga ane sevAnA rasIyA che. rAjA ane prajAnA priya che. bhakta che temanAmAM zraddhA che, bhakti che.) Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDitajInI pratibhA 29 ( 245 ) koDAya, tA. 10-4-59 pUjya mApujI, Apa pUjya bApujI lAlanasAhebanu jIvanacatri lakhavAnuM zarU karyuM' che e khUba agatyanu` kA` che. kAraNa ke ApaNA samAjamAM e eka umadA mahApurUSa pAkayA hatA. jemanA kaMi paNa saMsmaraNeA na heAya te paricayamAM AvyA sivAyanA samAja emanI oLakhathI vaMcita ja rahe. eTale Ape A kArya AraMbhyu che te teozrInA tarapha ApanI anyaya bhaktithI prerAine A avasthAe paNu samAjanI meATAmAM mATI sevA AdarI che. huM ka|DAya AvI tyAra bAda ekAda varSa eTale sa 1992 nI sAlamAM pU. bApujI lAlanasAheba kADAya padhAryAM, te samaye hu' te temanAthI taddana aparicita hatI. paraM'tu emanA mATe teA koi aparicita ja na hatuM. eTale thADA samayamAM ja emanI madhura bhASA, pavitra ane nirvikAra maneAvRttithI temanA tarapha AkarSAi ane emanI dha putri tarIkenuM kAyamI sthAna meLavyuM, tyArathI e tA mane ' madhura ' kahIne ja samAdhatA. e samaye huM pU. ku. pAna Ai pAse sa MskRta kAvyeAnA abhyAsa karatI hatI. khIcha paNa mArI sahAdhyAyI hainA hatI. pU. bApujIne vidyArthIe tarakta apAra prema hatA, amArA abhyAsanA anusaMdhAnamAM ja amane emaNe saskRta zIkhavavAnuM zarU karyuM. sAthe mane ane bIjI vhenAne aMgrejI zIkhavA kahyuM. te Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 246 ) paMDita lAlana * samaye huM e lIpI paNa jANatI na hatI. eTale meM aMgrejI zIkhavA nA pADI ke mane e AvaDaze nahIM. te pU. khApujIe kahyu " are dIkarA tu jo tA kharI ane mArA para vizvAsa rAkha ke thADA samayamAM tane aMgrejI vArtA vAMcatAM zIkhavI daiza " mane peAtAnA para vizvAsa na hateA paNa eozrInA niHsvAtha' prema ane bhalI bhAvanAne vaza thai emanuM kathana svIkAyuM, tA emaNe e pUravAra karI ApyuM ke e mAsanI aMdara huM rasapUrvaka vArtAe vAMcatI thaI gaI. e kaI mArI buddhi ke mahenatanA pratApa na hatA. paNa pU. mApujInI satata athAga mahenata ane prema bharI eka nirALI zikSaNa paddhatinuM pariNAma hatu cAvIza kalAka saparka mAM hAtAM pU. bApujInI AkhI dinacaryA jANu bhAra na hatI. emanuM pavitra mana sadA ciMtanazIla rahetuM. te samaye ee peAtAne 83 varSanA tarUNa mAnatA. kharekhara yuvAnane zaramAve evA emanA adamya jussA ane AtmaniSThasAtvikadinacarcAthI khUba utsAha ane preraNA maLI che. te samayanA eezrInA traNa mahInAnA vasavATa damyAna bIjA aneka dhArmika, adhyAtmika draSTIvALA satsa`gI bhAi-hainA ane sAdhu-saMtA emanA pAse jJAna dhananA lAbha levA AvatA. te saune pU. bApujI potAnI rasaprada zailIthI uDhAharaNA ApI AtmasateSa pamADatA, pU. bApujInI ahIMthI vidAya saune vasamI lAgI paNa emanA aDaga nizcaya koi haThAvI na zake, eja vanA unALAmAM huM ane pU. henazrI pAnamAi pAlItANA Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA (247) maDhaDA tarapha AvyA tyAre tyAM ApazrIne khabara maLyA ke, 5, lAlanasAheba yurepanI musApharIe jAya che. emanuM jINuM zarIra 84 varSanI avasthA ane yuropanI musApharIne vicAra karatAM ApazrInuM te te vakhate jANe lehI ja uDI gayuM ne digamUDha jevA banI gayA. khUba AghAta lAgyo. ame Apane kahyuM ke "Apa pU. bApujI lAlanasAheba pAse jaI temane samajAvIne tyAM jatA aTakA" paNa Apane te purI khAtrI hatI ke, pU. bApujInA nizcayane pheravavA keInAmAM tAkAta nathI. eo yurepa gayA ane e yAtrA purI karIne sahI salAmata rIte ApaNI vacce pAchA AvI gayA. saMvata. 19 nI sAlamAM pharI pU. bApujI keDAya padhAryA. te samaye muni vidyAvijayajI paNa mahine divasa rokAyA hatA. tyAre ahIMnA janasamudAyane dhArmika pravRtimAM joDavA satata upadeza ApatAM ane sAmAyika vagere zubha pravRttio karavA karAvavA sadA apramatapaNe maMDayA rahetA. ATalI vRddhaavasthAe jarA paNa glAnI ke thAka na anubhavatA saM. 198 nI sAlamAM pU. bApujI amadAvAda hatA tyAM emane epenDIsAIDanI vyAdhi thaI ane ApazrIne maDhaDA tAra AvyuM ane turata ja ravAnA thavAnI taiyArI karI. huM paNa tyAM hatI, ane pU. bApujIne maLavA IcchA batAvIne taiyAra thaI. sAthe pArAlAvALA mANekajIbhAI paNa AvyA. ApaNe traNe amadAvAda pahoMcyA ane pU. bApujIne maLyA. tyAre emane piTamAM sakhta darda thatuM hatuM. e joI Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 248 ) paMDita lAlana ,, ApathI te tyAM besI na zakAyu. Apa tA DokaTarone maLI turata upacAra thAya ane jaladI I kema maTe tenI DhoDAdoDamAM paDayA. ane huM pU. bApujI pAse kAIne emanA peTamAM jyAM darda thatu hatu tyAM mArA hAtha rAkhI satata besI rahI. tyAre pU. bApujI vAreghaDIe kheAlatA ke " dIkarA madhurI tArA hAthe teA mArka echuM karI nAkhyu che ane mane khUba ArAma maLyo che. tyArabAda Ape mahine divasa tyAM khaDe page ubhA rahI zakaya teTalA upAyeA karI pU. bApujIne vyAdhi mukta ane sAjAsamA karavAnA yaza meLavyeA. ane pitA-putra tarIkenA saMbaMdhane vadhu maheAra mArI. saMvata. 2004 nI sAlamAM pU. ku. pAnabAI ane huM amArI AMkhAnA oparezana karAvavA muMbaI gayelA. te samaye pU. khApujIne zailI arpaNu karavAnI vidhi thai hatI. tyAre emanI khAdya draSTinA lApa thayA hatA. ame eezrIne maLyA, tyAre emaNe kahyuM ke " bhagavAne mArA mATe mahu sArU karyu che, je mArA carmacakSu khaMdha karI aMtaracakSu ughADI ApyA che. nahIM te huM pustakonA ja kIDA anI raheta. paNa ciMtana manana mATe samaya na meLavata, Avu sulaTu' ane sI' praNumAvanArA bahu viralA hoya che. ,, tyArabAda tA thADA vadhe ja kALanA niyama pramANe pU. khApujI kSaNabhaMgura ane jarjarita dehanA saMga cheDI ApaNI vaccethI cAlyA gayA che. paNa emaNe peAtAnu jIvana vasudhaiva kuTuMbakam' mAnIne samAjamAM je jJAna ane susaMskAronA khIja vAvI nispRhabhAve ucca sevA karI che 6. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA (249 ) jethI pite amara banIne pitAnA anurAgIo mATe suMdara bedhapATha ApI gayA che. vAsanA ane vikAre rahIta bALaka jevuM pavitra ane nirdoSa jIvana jIvanAra ane dunyavI AzA, pipAsAethI nirlepa rahenAra evA e mahA purUSane mArA AtmAbhAve keTazaH hadaya vaMdana che. lI. ajJabALA, miThAMnA hRdayavaMdana, (A patranA lakhanArA bAla vidhavA che, temanuM nAma che mIThAbAI saMskRta-gujarAtI ane hindInA jANanArA che. karacha koDAyanA sadAgama pravRtti saMsthAmAM varSothI rahe che. kacchanI sarojanI bahenajI pAnabAIne mAtA samAna gaNe che. prathama paricaya tA. 16-4-59 senagaDha mahAvIra cAritra ratnAzrama, munizrI kalyANacaMdrajI zrI lAlana sAhebanA Atma-premathI AkarSAIne emane prasiddhimAM lAvanAra emanA dharmaputra zrI zivajIbhAI sAcA guNagrAhaka che. lAlana sAhebanA avasAna pachI paNa emanA pratyenI pitAnI pharaja adA karavA tatpara banelA zrI zivajIbhAIne kharekhara dhanyavAda ghaTe che. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 250') paMDita lAlana vikrama sa vata 1957 nI sAlamAM zrI zivajIbhAI emane pahela vahelA kacchamAM lAvyA. e vakhate nAgalapura kADhAya vagere kacchanA aneka gAmAe emanI AdhyamikatA ane vidvatAneA lAbha lIdheA. derAvAsI temaja sthAnakavAsI sAdhu-sAdhvIoe paNa emanA lAbha lIdhA. mAtra huMja pratyakSa emanA samAgamamAM AvI zakaye nahIM. paraMtu emanI prazastinA aneka zabdo mArA kAnapara paNa athaDAtA hatA ane pariNAme emanA pratyenuM AkaSa Nu vadhatuM jatuM hatuM. e vakhate emanI eka chakhI nIce vAMcelA emanA zabdo Aje paNa mArA aMtara paTa para kAtarAI rahyA che. A hatA e zabdo, mane koi kahetu jagata khATuM, tetA meM have jANyuM, mane koI kahetu' jagata sAcuM, te paNa meM have jANyu, kadI khATu tA mAre zuM? kadI sAcu' tamAre zuM? nathI thAtuM nathI jAtu', huM' mAM huM samAyeo chuM. akhaMDa A sthira jyotimAM, nathI thAtuM nathI jAtu', zrI lAlananA uparyukta zabdo emanI Adhyatmika bhAvanAnI jhAMkhI karAvI jAya che, A zabdoe mArA mana upara paNa uMDI asara karelI. ema chatAM e vakhate mArI ane emanI pratyakSa mulAkAta na thaI te naja thaI paraMtu emanI sAdAI ane saralatAnI vAtethI emanA pratyenA mArA bhAva tA vadhatA ja gayA. ane mArI A bhAvanAne Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita jInI pratibhA ( 251 ) mArA aMgata mitra zrI zivajIbhAI dvArA dina pratidina vadhune vadhu poSaNa maLatuM rahyuM. - tyAra pachI te zrI lAlana sAthe mAro paricaya paNa jAmI gaye. amArA pahelA ja paricayane jAmanagarane eka prasaMga Aje mane yAda Ave che. vikrama saMvata 1972 nI sAlamAM huM pahela vahelo ja jAmanagara gaye, e ja divase seMDala saMghADAnA AMbAjI. mahArAja eka sAvIne moTI dIkSA ApavA mATe lekAnA apAsarAmAM jatA hatA, tyAM mane paNa pitAnI sAthe laI gayA. dIkSAne kAryakrama saMpUrNa thatA emaNe mane kaMIka bolavA kahyuM, meM nA pADI eTale emaNe pote ja belavAnI zarUAta karI. barAbara e ja vakhate zrI lAlana paNa AvI pahoMcyA. meM prathama ja e vakhate emane joyA, ane sAMbhaLyA. AMbAjI mahArAje ane anya bhAIoe emane kaMIka bolavAnuM kahyuM. lAlana ubhA thayA ane emanI paddhati pramANe pA kalAka lagabhaga belyA. emanA pravacanamAM emaNe ApaNA sAdhu-samAjanI bhAre prazaMsA karI ane emane bhagavAna mahAvIranA "vAIsaroya" tarIke biradAvyA e vakhate "vAisaroya" zabda ati moTI padavIne sUcaka manAte. huM paNa e vakhate saMpUrNa sAdhuvezamAM hate. mane zrI lAlananI A sarakhAmaNI gamI nahIM. huM e divase kaMIpaNa na bolavAnuM hatuM, chatAM manamAM uThelA keI Ave Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 252 ) paMDita lAlane zane lIdhe ubhe thaye ane barAbara piNe kalAka mArI paddhati pramANe che. mArA belavAna mude eTale ja hate, ke AjanA sAdhuo mahAvIranA "vAIsaroya" nahi, paraMtu emanA zAsananuM vAsIdu vALanAra che. mArA vaktavyathI zrI lAlana pUba khuzI thayA, ane tyAra pachI dararoja mArA vyAkhyAnamAM AvavA lAgyA. pachI te amAre paricaya divase divase gADha thate gaye ane emanI hayAtI sudhI amAre e mIThe saMbaMdha kAyama rahyo. kalyANacaMdrajI (A patra lakhanArAne samagra jaina prajA jANe che. teozrI mahAvIra jaina cAritra ratnAzramanA sthApaka ane saMcAlaka che. teo ghaNA bhAge sonagaDhamAM rahe che, temanA mATe kacchanA saMtemAM bhAIzrI kArANI lakhe che ke saurASTra ane kacchanI janatA jemane "bApA" nA mAnanIya nAmathI biradAve che te "zrI mahAvIra jaina cAritra ratnAzrama sonagaDha " nA saMsthApaka ane saMcAlaka zrI kalyacaMdrajI bApA mAtra kaccha, kAThiyAvADamAM ja nahi paraMtu samagra gujarAtamAM eka mahAna vibhUti tarIke vikhyAta che.) 31 eka pravacana-bIja tA. 5-5-59 cunIlAla vra, zAha mahAnubhAva paMDita phatehacaMda lAlananuM lekhana meM ThIka ThIka pramANamAM vAMcyuM che. temanA jIvana viSe khUba Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 253), - jANyuM che. paraMtu temane pratyakSa paricaya mAtra bevAra thayo che. eka te AjathI 40-45 varSa pUrve temanA ekapravacananA zrotA tarIke amadAvAdamAM ane bIje agAsa khAtenA temanA utArAnA ekAnta khaMDamAM. Aje e beu prasaMge daSTinI sAme AvIne ubhA rahe che. amadAvAdanI vIsAzrImALInI vADImAM pIDita lAlananuM eka pravacana goThavAyuM hatuM. thIosephikala sesAyaTInA upakrame te kaI tAtvIka viSaya para bolavAnA hatA. zrotRvaga kevaLa jijJAsuone hAI pramANamAM nAnuM hatuM, paNa pravacana sAMbhaLavAmAM dara citta banI gayo hato. amerikAmAM ane Itara dezamAM bhramaNa karIne paMDita lAlane je kAMI navuM joyuM, jANyuM ane vicAryuM hatuM te zrotAone ApavA te haMmezAM utsuka rahetA. jaina daSTi sAthe pAzcAtya daSTino samanvaya. thAya evA vicAro te darzAvatA ane dAMte ApatA. e pravacana daramyAna temaNe ApeluM eka daSTAMta Aje barAbara sAMbhare che. kAraNa ke te dvArA temaNe je dRSTi ApI hatI te daSTi teja kSaNe mArA cittamAM koi devage vAlepa thaI gaI hatI. daSTAMta ane pravacana A pramANe hatAM. eka amerikana bAIe eka vAra lAlanane maLavA mATe mitrone melAvo eka bAjue lAlanane mATe besavA khurazIne sAme meja hatuM. meja para zAhIne Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 254), paMDita lAlana khaDI ane pena tathA kAgaLa hatAM. nIce suMdara-gAlIco bIchAvyuM hatuM. sAme hArabaMdha khurazIo para maLavA tathA lAlananuM pravacana sAMbhaLavA AvelA saMkhyAbaMdha mitre beThA hatA, pravacana zarU thAya te pahelAM keIne hAtha aDakavAthI meja para zAhIbharyo khaDI uchaLI nIce paDyo. suMdara gAlIcA para zAhI DhaLI ane cheDA para moTe DAgha paDyo. gAlIce mUlyavAna hatA. te bagaDyo tethI bAIne eTaluM badhuM lAgI AvyuM ke tenI AMkhamAM AMsu bharAI AvyA. lAlane teja prasaMga upara mitra samakSa pravacana karyuM. mitro! A suMdara gAlIce ane te para zAhIne DAgha paDyo tethI bahenane bahu dukha thayuM ane mane paNa dukha thAta paNa nA, mane enuM duHkha lAgatuM nathI! ane bahena! tame zA mATe duHkha mAne che? AvaDA? moTA gAlIcAnA cheDA para eka DAgha paDyo, e DAgha gAlIcAnA vistAranA semA bhAga jevo nathI. navvANuM TakA gAlIce te tene te ja suMdara che ! e DAgha zA mATe che ane bAkIne suMdara bAlI na je ? kevaLa DAgha jevo ane duHkha lagADavu e mithyA che. zrama che. jIvanamAM paNa e ja bhrama mANasane paDanAra bane che. jIvanamAM saMkaTa AvyuM ke mANasa raDI uThe che. arere mAruM jIvana bagaDayuM, mArI jiMdagI eLe gaI ! nahi nahi, bhAIlA! jiMdagI para mAtra eka DAgha paDyo che, Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 15 ) bAkInI badhI jiMdagI suMdara thavA nimAyelI che. te ApaNA hAthamAM che, tethI te eLe nathI gaI ! te AzA bharyA. jIvana paTa para nAnA sarakhA kaSTane DAgha zA hisAbamAM che? kevaLa eka DAgha para daSTi rAkhIne AkhA jIvana paTane nakAmuM ke niSphaLa mAnavuM e jUThANuM na le te jamAte jarUra mAne ! gAlIcAnA eka DAghavALA TukaDAne kApI kADhe, athavA e DAgha para evA ja raMganuM asatara caDI de, najara sAmene DAgha dUra thaI jaze ! haNAyelo utsAha nave sarathI pragaTa thaze. eka DAghane kAraNe avazeSa suMdara varatune bagalI mAnavIe misyA daSTi che. hAthamAMnI suMdara vastune sadupayoga karavAnI ApaNI zaktinI e avagaNanA che. A daSTAMta ane te uparathI temaNe zrotAomAM vAveluM bedhabIja mArI citta bhUmimAM te ja kSaNe kharekhara vavAyuM ane ucharI gayuM ! te pravacana sAMbhaLyAne tyAra pachI varSo vahI gayAM che, e baMdha bIja kaI asAdhAraNa ke alaukika prakAranuM ke abhUtapUrva nahatuM chatAM te cittamAM sajajaDa coTI gayuM che te hakIkata che. - duHkhAnubhava, aNadhAyu" kaNa, glAnijanaka prasaMge keTalIkavAra AvI gayA che. ane ubharAyA che. tyAre e pravacana bIja tarI AvIne cittane zAMtvana ApanArUM banyuM che. e kaI yogAnuyoga che ke devayoga che, paNa mAre mATe te paMDita lAlananuM eTaluM nAnakaDuM pravacana bIja anerUM jIvanasaMsmaraNa banI gayuM. Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 256 ) paMDita bhAlana avasAnapUrva traNeka varSe paMDita lAlana mane agAsanA rAjacaMdra AzramamAM acAnaka maLelA. eka kalAka sudhI ame janA yuganAM saMsmaraNA ane navA yuganA prazna upara vicAra vinimaya karyAM hatA. aneka mitrAne sabhAryA hatA. te kALe temanI AMkhA kharAkhara kAma ApatI nahatI. paNa hA, emanI vANImAM gAjatA utsAha ! cauvana kALanA ja e utsAhabhaye? vANI pravAha hatA, e ja pravacana dhArA jANe vahI rahI hatI ane eja smaraNA jANe tAjA thatAM hatAM. cu. tra. zAha, giradharanagara, amadAvAda. 4 (A patra lakhanAranuM nAma che. cunIlAla varaRRmAna. teoe dhaNA varSa sudhI amadAvAdamAM prajA baMdhumAM kAma karyu che. te pachI temaNe aneka pustakA lakhyA che. temanI kalamamAM AkarSaNa che.) 31 muMbai, tA. 5-5-19 mArI dRSTiye paDita lAlanasAheba paDita lAlanasAhebanuM purUM nAma phatehaca'da kapuraca'da hovA chatAM jaina ane jainetara samAjamAM te paDita lAlana tarIke mazahUra hatA, eTaluM ja nahIM paNa e nAma hArdike umaLakAthI khelavAmAM AvatuM hatuM. teozrI paNa *. ka. lAlana tarIke ja sahI karatA. teozrInI smRti Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 257) bhAvi peDhI mATe kharekhara AzIrvAdarUpa che. teonA pari. cayamAM vadhAre samaya AvavAnuM banI zakyuM nathI, chatAM je keTalAka prasaMge sAMpaDyA che e mArA jIvanamAM mAIla sTenarUpa nivaDyA che. pAyadhunI upara Avela mAMgarALa sabhAna helamAM teozrInuM bhASaNa sAMbhaLI, vakatRtva zakti khIlavavAnI mane preraNA prApta thaI. e pachIthI "vakatRtva kaLA' uparanuM temanuM lakhANa vAMcI emAMthI je suMdara mArgadarzana prApta thayela che e mArA jIvana ghaDataramAM bIjarUpa hevAthI haragIja bhulI zakAya tema nathI. Aje mArAmAM lakhavAnI ke bhASaNa ApavAnI je kaI zakti daSTigocara thAya che emAM sabaLa avalaMbanarUpa teozrInI bhASaNa ApavAnI kaLA ane viSayane samajAvavAnI AvaData, temaja spaSTa chaNAvaTa che. navA jijJAsuone teo saraLapaNe ane sAdI bhASAmAM lekhana temaja vivecana saMbaMdhamA mArgadarzana ApatA, thatI bhUlo sudhAratA ane khabhe ThokI AgaLa vadhavAnI hiMmata ApatA. ghaNIvAra kahetA ke-kavi janme che paNa bhASaNakAra ke vaktA te abhyAsanA baLe ja taiyAra thAya che. zikhAunI nirAzAne urADavA, jarA he malakAvI, hAsya karI jorathI pokAratA ke bhalAbhAI! nItikAre kahe che-ke abhyAsavaDe sarva kaMI sadhAya che. dhyAna ane mauna paNa enA vaDe ja karAya che, are mukti paNa e meLavI Ape che, te vastRtvanI sAdhanA thAya emAM zI navAi ! kaLIyAnI mAphaka udyama jArI rAkha. . 17 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 258 ) paMDita lAlana - bhAgye ja koI evI sabhA, jayakti ke anya prakAranuM saMmelana haze, ane e veLA teo muMbaImAM hAjara haze te AvyA vagara rahyA haze. hAjara hoya te emane sau keI sAMbhaLavA Atura bane. teo paNa samaya joIne kaMIka navuM saMbhaLAve. temanuM A kArya jIvananA aMta sudhI cAlu rahyuM hatuM ema kahevAmAM atizayokti nathI. haravA-pharavAnI ane bolavAnI zakti hatI tyAM sudhI ekAda sainikane chAje tevI DhabathI temaNe samAjane pitAnA abhyAsane lAbha Ape che. ekatra thayela samuhamAM game te gaNagaNATa vatate hoya paNa jayAM teo ubhA thayA ke sahajapaNe zAnti patharAya. amerikA temaja IglAMDa Adi dezanA pravAsa dvArA je navI daSTi meLavelI ethI emanA vivecanamAM enI chAMTa jovA maLatI ane anerI preraNA sAMpaDatI. - jaina darzana pratye temane anurAga daDha ane sacoTa hate. enA siddhAMte se TacanA sonA jevA zuddha che ema jANIne ene pracAra vadhe ethI jagatane lAbha ja che ema teo mAnatA. ghaNIvAra sAMbhaLavA maLatuM ke-mArUM te sAcu, kahevA karatAM sAcuM te hArUM ema vadavuM yathArtha che. bhagavaMta mahAvIradeve "bAbA vacanAma pramANama" karavAnI salAha ApI ja nathI. temaNe te anekAMta daSTirUpa amUlya gaja Ape che, jenAvaDe sarva vastu mApIne kivA bharIne levAnI che. apekSAne sAme rAkhI, samanvaya sAdhavAne che. anusaMdhAnamAM udAharaNa dharI detA ke A kAraNe te pUjya zrI haribhadrasUrizvarajIe "pakSapAto e vIre" je Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 259) uccAra karyo che. ane pUjya zrI hemacaMdrasUri -- nAtha mahAdeva samakSa namana karatAM vade che ke - bhavabIja aMkura jananA, rAgAcA kSaya mupA gatA yasya / brahmA vA viSNurvA haro jino vA namastasmai // . adhyAtmamAM sadA rata rahenAra yogIzvara AnaMdaghanajIe "SaTu darzana jina aMga bhaNaje, nyAya pataMga je sAdhA re' jevA saMkazALI vacane uccAryA che. A badhAne sArAMza eka ja che ke sAMpradAyiktAnA ochAyAmAM phasAyA vagara tava gRhaNamAM parIkSA karavI, ane jyAM enI sacoTatA samajAya ke tarata ja e upara aTala zraddhA rAkhavI. anya dharmanI jema niMdA na karavI temanA pitAnA dharma para asthira mana paNa na rAkhavuM dudhadahIyA nItithI kadApi ISTa phaLanI prApti thatI nathI. temanA vivecana, sAMbhaLanAramAM jaina dharma pratye zraddhA daDha thAya tevo ja mazAla pIrasatA, ane e sAthe saMkucita vRttine cheda urADI, navI daSTi prati laI jatA. - sAmAyika saMbaMdhamAM temanuM lakhANa eTaluM suMdara che ke e vAMcIne harakoI AtmAne apUrva zAnti lA. e thigamAM "manasA, vAcA, karmaNA" etata thAya te muktiparyata pahoMcavAmAM kazI muzkelI naDe nahIM. mane yAda che tyAM sudhI temanA eka pustakanuM nAma "sAmAyikathI mukti" hatuM e uparAMta nAnA-moTA pustakamAM temaNe paramAtmA dazA aMge saraLa vANamAM je vAnagI pIrasI che ane jenA Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (26) - paMDita lAlana siddhAMte saMbaMdhamAM je samaja ApI che e Aje paNa harakoI vAcakanA aMtarane jAgRta karI AnaMdaBra che. teo suprasiddha vaktA hatA tema siddha hastalekhaka paNa hatA ja. emanI kIrti-maryAdA mAtra bhAratavarSa puratI notI rahI. paNa amerikA, iglAMDa jevA dUra dezamAM je suvAsa prasarI hatI enA baLe eka karatAM vadhAre vAra teo tyAM gayA hatA. emanA kALamAM paradeza gamana mATe zrIyuta vIracaMda rAghavajI gAMdhI jevI saMpradAya kaTTaratA nahotI. paradeza janArA jaina dharmathI calita thAya che kivA aNachAjate AhAra kare che evI mAnyatA nAmazeSa thaI cukI hatI, eTale e dizAmAM paMDitajIne keInI paNa TIkAnA bhaMga nahetuM banavuM paDyuM. zrI zatruMjayagirinA eka prasaMge lAlanazIvajInI joDIne jena temaja jainetara janatAmAM eTalI hade mazahUra banAvI ke Aje zrIyuta zIvajIbhAI, smRti graMtha mATe kadAca prayAsa na karate te paNa lAlanasAhebanI mRti vartamAna peDhI te kadIpaNa vismRta na ja karata. e jeDIe te vetAMbara kenpharansane halAvI mUkI hatI. cIkAgonI sarva dharma pariSada mATe jema svargastha AcArya mahArAja zrImad vijayAnaMdasUrinI najara zrIyutta vIracaMda rAghavajI gAMdhI prati vaLI hatI. tema laMDanamAM bharAtI pariSada mATe svargasthanA paTTadhara zrImad vijaya valabhasUrinI najara zrIyuta lAlanasAheba prati vaLI hatI. vaDe darAmAM AtmArAmajI mahArAjanI zatAbdi ujavAI rahI hatI. tyAMthI ja gurUdeve paMDitajIne javAne Adeza karyo Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 21 ) hatuM ane jaIpha vayanA bAraNuM ThokatA lAlanasAheba eka navayuvAnane chAje evI adAthI gaNatrInA divasemAM taiyArI karIne jaina dharmane saMdeza ApavA tyAM pahoMcI gayA hatA. | muMbaInI zrI mohanalAlajI lAyabrerImAM paMDitajIe je sAhityarUpI vArasAnA kabATe sepyA che e uparathI teozrInA bahoLA vAMcanane, anubhava abhyAsane khyAla sahaja lAbhI zakAya che. kharekhara paMcANuM varSe paNa teo yuvAna hatA. vaya bhale dazakA kudAvI rahI hoya, paNa jenA hadayanI dhagaza eTalI te jAgRta dazAmAM hatI ke enI sarakhAmaNImAM navalehIo bhAgye ja TakI zaktA. nirAzA temane kadI spazIM zakI nathI, ane kAryarata dazAthI teo kadI pAchA haThyA nathI. dehathI bhale paMDitajI sAme na hoya paNa tamannAne tanamanATabharI vANuM pIrasanArarUpe e amara rahevAnA. mehanalAla dIpacaMda cokasI (A patranA lakhanArAne jena bace ema nahi kahe ke huM temane oLakhatuM nathI. teo sevApriya che ane samayanA jANanAra che. temanuM nAma che mehanalAla dIpacaMda ceksI. teo jene maLe che te temane banI jAya che.) 33. muluMDa, tA. 4--5-59 somavAra paramapakArI sadA AnaMdI pUjya zivabApunI pavitra sevAmAM, ApazrIjIne kuzaLa patra ghaNuM divasa upara maLyo hato. paraMtu mArAthI patra pratyuttara lakhAyuM nahi. te badala kSamA cAhuM chuM. kSamA karaze. Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 262). paMDita lAlana pUjya lAlana sAhebanA aneka sarNa hatA. teonA jIvana viSe lekhaka ghaNuM lakhI zake paNa mArI lakhavAnI Teva na hovAthI jema tema je je yAda AvyuM te lakhI nAkhyuM che. ApazrIjI kRpA karI sudhArI jema yogya lAge tema karaze. | dara saMta caraNa raja samAna, rANabAInA pagelAgaNa ravIkAravA anugraha karazo. pUjya lAlana sAheba lagabhaga mArI uMmara cha varSanI hatI te vakhate pUjya lAlana sAheba pU. zivajIbhAInI sAthe kaccha-nalIAmAM padhAryA hatA tyAre temanA divya darzanano lAbha maLyo hato tathA temanA AnaMdadAyaka vyAkhyAne paNa sAMbhaLyA hatA ane nalIA vAsIo badhAne khUba AnaMda thaye hato. tyArapachI paNa avAranavAra muMbaImAM temaja keDAyamAM teozrIjane divya samAgamane lAbha maLate ane khUba ja - AnaMda Avate ane ghaNuM navuM navuM jANavAnuM maLatuM. amadAvAdamAM kesa bharANI hatI tyAre keDAya AzramamAMthI amo pAMca bahene tyAM gayA hatA tyAre lagabhaga ATheka divasa temanA satsaMgane lAbha maLyo hate. teo vinoda pUrvaka badhAne pitAnI divya vANIne lAbha ApatA hatA. ghaNA vinoda pUrvaka navA navA prazno pUchatA hatA. "paga mATe ke pRthvI moTI" "AMkha maTI ke duniA moTI" vigere vigere pUchatA, pachI pite samajAvatA, Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 263 ) emanA aNu aNumAM dvizya prema ane lAgaNI bharelA hatA. emanI hRdayanI nikhAlasatA ane saraLatA, kAmaLatA, dayA, zAMti, kSamA Adi aneka sadguNeAthI emanu jIvana jhaLakatu hatu. muluMDamAM a. sau. parama viduSI vhena zrI mIThAMmAi meghajI khetazI rahetA hatA. temane tyAM pUjya lAlana sAheba avAranavAra padhAratA hatA. temane tyAM hamezAM jJAnageASTI karatA hatA tyAre huM paNa tyAM jatI hatI. pAtaMjalI cAganA teozrIe mane kha'tathI abhyAsa karAvyeA hatA. prasa`gApAta aneka AdhyAtma viSayA upara ame kalAka samajAvatA. tyAra pachI sAmAyika viSe samajAvatA. jaina upAzraya hAlamAM sAmudAyika sAmAyika karAvatA ane pAte paNa sAthe sAmAyika karatA ane sAmAyikanA lAbha ane vidhi samajAvatA hatA. peAte lagabhaga divasamAM ATha-daza sAmAyika karatA. tamAma vidhividhAnA kriyAe samajaNapUva ka karatA-karAvatA hatA. jJAna kriyAbhyAm mAsaH " e sUtra upara khUba samajAvatA. badhAne khUma Ana Mda thatA. te vakhate koMgresa caLavaLa khUba josalera cAlatI hatI ane aneka vakhata sabhAe bharAtI hatI tyAre teozrI sabhAomAM vyAkhyAnA ApatA tyAre emane khUba ja utsAha ane jIse AvI javAthI teo pRthvI uparathI veMta veMta UMcA uchaLI jatA ane kalAkA sudhI vyAkhyAnA ApatA ane sAMbhaLanArAone khUba ja AnaMda AvatA. kAine uThavAnuM mana thatuM nahIM. ema vakhateAvakhata emanA satsaMganA lAbha maLatA, 66 Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIDita lAlana ( 264 ) tyAra pachI eka vakhata nalIAmAM zeTha hIrajI kAnajInA ghare teozrI amuka TAIma rahyA hatA. tyAM pUjya kamaLazrIjI mahArAja sAheba peAtAnA parivAra sahita khIrAjamAna hatA. teozrI paNa khUba ja jJAnI, dhyAnI, tyAgI, vairAgI che, guNAnurAgI che. teozrI jyAM khIrAjatA hatA te dharmazALAmAM pUjya lAlana sAheba savAranA lagabhaga traNa kalAka temaja khapeAra pachI paNa avAranavAra kalAkanA kalAka sudhI peAtAnI kriSya vANInA lAbha ApatA. sAMje zeTha hIrajIbhAinA dhareja ghaNA amaladAro, adhikArIo, vakIleA, zikSakA, yuvAnA, vidyArthIo vigere AvatA ane judA judA viSaye nA prazno pUchatA. te upara khUba AnaMda ane utsAhathI vineAdapUrNAMka badhAne samajAvI AnaMda pamADatA. pramANamAM lAbha meLavatI hatI. janatA sArA nAnA kAmaLa vidyArthI bALako tathA mAlIkAo paNa temanI pAse hAMzathI AvatA. temane paNa teozrI khUkha gamata sAthe jJAna ApI AnaMda karAvatA. koDAya sadAgama khAtAnA TrasTIenI pUjya lAlana sAheba upara khUba ja zraddhA ane lAgaNI hatI. teozrIe ghaNA sArA sArA beAdhadAyaka pustako lakhyA che. sAmAyikanA prayAgA, savIya dhyAna, lAlana vATIkA vigere pustaka me' paNu vAMcyA che. sArI sArI kavitAe paNu manAvI che. temanA pustakA tathA kAvyeA, kavitA vAMca Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 25 ) vAthI AtmA jAgrata thaI jAya che. emanuM jIvana divya hatuM. Atmati sadA jhagamagatI hatI. emanA divya caherA para AnaMda ane zAMti jhagamagatI hatI. emanA divya samAgamathI mane ghaNuM ja lAbha thaye che. mane divya preraNA maLI che. mArA upara emane ghaNuM ja upakAra che. huM khUba RNI chuM. teozrIe vilAyata amerIkA jevA dezomAM paNa jaIne khUba ja jainadharmane pracAra karyo che. temanI samajAvavAnI divya zaktithI teozrIe tyAMnA rahevAzI upara jainadharmanI sArI chApa pADI che. ghaNAne mAMsa madirA choDAvyA che. samakita ane bAra vratane mahImA samajAvI ghaNAne samakitI tathA vratadhArI banAvyA che. mArI pAse tyAMnI vigatenuM varNana karatA ane kyAreka vidathI ema kahetA ke aMgrejI abhyAsa je karyo hato te jainadharmane pracAra karavA jaina siddhAMte samajAvavA huM tamane tyAM laI jAuM evI bhAvanA thaI jAya che paNa mAre abhyAsa na hevAthI e lAbha huM na laI zakI. eozrI jaina samAjamAM eka mahAna vyakti hatA. oLakhanArAe oLakhyA hatA. gRhastha veSamAM hatA chatAM tyAgI jevuM jIvana gALatA. vRddha chatAM eka nAnAmAM nAnA bALaka jevA namra ane komaLa rIte vartana karatA. sadA Atma mastImAM magna rahetA. Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (:266 ) paMDita DhAlana emanA javAthI jainasamAjamAM na pUrI zakAya tevI khATa AvI che. e amara AtmA saDhA akhaMDAnaDhamAM masta haze. OM zAMti: zAMti: lI. saMta caraNa raja samAna, rAmAI hIrajI (A patra lakhanArA mhenanuM nAma che rAjubhAi te khAla vidhavA che, viduSI che, sevApriya che. mukuMdanI te mAtA kahevAya che, temanI eka ja dIkarI che temanu nAma che, muraAi e mhena paNa saMskArI ane sevApriya che. ) 34 muMbaI tA. 4-5-1959. pUjya bApujI, gAdhAthI tA. 20-4-59 nA ApanA pAsTakArDa maLyo hatA. paNa nAdurasta tabiyatanA kAraNe huM daseka divasa ghera ja rahyo hatA. have sArU che. AjathI ekrise AvuM chuM. Aje A sAthe pU. lAlanasAheba viSenAM e lakhANNA (1) mArU` tathA (ra) pU. rANabAimAnuM, khIDela che. temAM Apane yeAgya lAge te pramANe pheraphAra karI zake! che!. lI che, khImajI ghelAbhAInA vaMdana. pU. lAlanasAheba i. sa. 1906-1907 nI sAlanA e samaya haze, jyAre mArI umara ATha varSanI hatI, ane zrI zIvajI Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 267) bhAIdevasiMhe pAlItANAmAM sthApela zrI kacchI jaina beDIMgamAM huM tAjo ja dAkhala thaye hate. thoDA samayamAM ja havAphera arthe amArI beDIMgane gAmathI deDha-be mAIla dura eka khullA medAnamAM laI javAmAM AvI jyAM taMbuo nAkhI paDAva karavAmAM Avyo hato. lAlanasAheba padhAre che" amArA kempamAM phaDaphaDATa thate saMbhaLAve. mAre mana keI vilAyatI sAheba AvanAra haze. jotajotAmAM ja eka ati prabhAvazALI vyaktinuM amArA kempa para Agamana thayuM, ane pU. lAlanasAhebanA mane prathama darzana thayA. saMsthAnA saMcAlakoe emanA svAgata-sanmAna mATe pUro baMdebarata karI rAkhyo hate. khUlatA badAmI raMganI malamalane sutarAu korA yukta lAMbe jhabbe, mAthe eja raMgane sAphe svAmI vivekAnaMda paheravezane khyAla ApatA hatA. ati tejasvI ane AkarSaka mukhAviMda, jANe joyA ja karIe. thoDA ja divasanI sthiratA bAda teozrIe vidAya lIdhI, paNa pAchaLa AkarSaNa mUkatA gayA. be-traNa varSa pachI zrI zivajIbhAInI preraNAthI pAlItANA khAte "zrI vIrazAsana AnaMda samAja * nAmanI saMsthAnI sthApanA thaI, jenA Azraya heThaLa prati varSe eka saptAhane utsava ujavavAmAM Avate, dararoja prabhAte prArthanA pravacana ane sAMje vidvatA pUrNa jAhera vyAkhyAne dvArA pU. lAlanasAhebanA vANuM-vinodane lAbha Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (268 ) paMDita lAlana janatAne maLo, "lAlanasAheba" zuM vyakti che, tene vadhu spaSTa khyAla tyArathI AvavA lAge. have teozrInA pizAkamAM dharamULanuM parivartana thaI gayuM hatuM. lAla rezamanI kAThIAvADI DhabanI bAMdhelI pAghaDI, kALA raMgane lAMbe Dagale ane khabhe pacheDI. basa Aja pozAka emaNe pitAnA jIvananA lagabhaga chellA dAyakA sudhI kAyama rAkhyo hate. I. sa. 1930-1932 mAM satyAgrahanI caLavaLanA kALamAM pU. lAlanasAheba muluMDa mukAme zrImatI mIThAMbAI khetazI zivajI (sva.) ne tyAM traNa-cAra aThavADiyA rahyA hatA. te vakhate teozrInAM vyAkhyAne muluMDamAM jaina upAzraya ane zrImatI ratanabAI zALAnA hAlamAM vakhate-vakhata yejavAmAM AvyA hatAM, jene sthAnika janatAe sAre lAbha lIdhe hate. emanA e vyAkhyAnI goThavaNa karavAnuM saddabhAgya mane prApta thayuM hatuM. tyAra pachInA varSomAM muMbaImAM pU. lAlanasAhebanA samAgamamAM AvavAne lAbha avAra navAra maLyA ja karate. akhaMDa brahmacaryanuM teja-bALa emanA vyAkhyAnamAM temaja emanAM sAmAnya vANI vilAsamAM saheje tarI AvatuM jaNAtuM, vidvatAnI to sImA ja nahatI; ane vineda paNa eTale ja, paradezamAM aneka vidvAne ane tatvavettAone temaNe pitAnA ja karI lIdhA hatA. emanA svabhAvanI saraLatA ane AtmAnI nirmaLatAnuM varNana te kayA zabdomAM karIe? pitAnA mATe kaMIja nahIM, badhuM ja samAja mATe evuM jemanuM jIvana dhAraNa aMta lagI kAyama rahyuM hatu. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDitajInI pratibhA paraMtu samAja, jaina samAja, pitAnA A virala vidvAna ane "nijAnaMda" rahetA sAdhu purUSane gya rIte pichANI zakayuM hatuM ke nahIM, e te kadAca prazna ja rahI jaze. - lI. sevaka, khImajI ghelAbhAI khAnA, muluMDa (A patra lakhanArAnuM nAma che khImajI ghelAbhAI. teo muluM DamAM rahe che. dezasevaka che, samAja sevaka che ane dharma priya che, temanAmAM vinaya, namratA. guNa draSTi ane kRtajJatA che.). muMbaI tA. 23-4-59 pyArA bApujI. jena AlamanI eka agragaNya vyakti paMDita phatehacaMda kapuracaMda lAlananuM jIvana caritra pragaTa karIne Apa gurU rUNa adA karI rahyA che ema kahuM te kazuM khoTuM nathI. "mArA jIvana prasaMge" vALI pustikAmAM daSTipAta karatAM ApanI yuvAna vayamAM zrI rAyamala hIrajI, hIrajI kAnajI, mANekajI pItAMbara, karamazI khetazI, jIvarAja maNazI temaja A5 Adi jJAti baMdhuoe, paMDitajIne gurUpade sthApIne emanI preraNA ane deravaNI heThaLa, Ape temaja uparokta ApanA mitramaMDaLe jJAtimAM temaja kacchamAM pAThazALAo, kanyAzALAo, bAlAzrama, beDI ge Adi je jJAna para besADI che. Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( ra70) paMDita lAlana . te badala samasta karachI jana samAja ApanI maMDaLI ane enI mAraphata paMDitajIne sadAya rUNa raheze. baMdha gaLAne hAphakoTa, mAthe sapheda moTA vALa upara sapheda khAdI TapImAM sajaja thaIne, junnaramAM maLela zrI na vetAMbara konpharansanA teramAM adhivezana vakhate yuvAnane paNa zaramAve evA jussAthI jayAre paMDitajIne bhASaNa karatA meM prathama vAra joyA ane sAMbhaLyA tyAre huM te dIgaDha banI gaye! emanA e mananIya bhASaNamAM jaina, dharma pratye daDharAga. zAstrane uMDe abhyAsa spaSTa vakatRtva paNuM, paMDitAI, niDaratA, Adi ati durlabha guNonA mane darzana thayA, ane tyArathI mane emanA pratye mAnanI lAgaNI utpanna thaI. dazeka varSo pUrve amArA makAnamAM rahetA bhava. vasanajI dAmajI nAgaDAnA ghare paMDitajIne eka rAta rahevAnuM thayuM je vakhate vasanajIbhAIe emanI sAthe mArI khAsa mulAkAta thai hatI. bANa varSanI uMmare prajJAcakSu paMDitajIe eka kalAkanI mulAkAta daramyAna "sAmAyika" viSe je mananIya ane sacoTa dhyAna Apela temaja samAyikanI mahattA ane upagItA viSe emaNe je samajaNa ApI te khare khara avarNanIya che. A apUrva mulAkAta javA badala huM vasanajIbhAIne rUNI chuM, ane paMDitajInuM rUNa te kadi visarAya ema nathI. Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 2 ), AvI Adarza, dhIra, vIra, gaMbhIra, ane sajajana vyakti ApaNA acalagacchamAM thavA badala mane atizaya AnaMda thAya che. AvA sajajana purUSanuM jIvana caritra samAja AgaLa raju karIne Apa AjanI tathA bhAvI peDhIne preraNA rUpa bane che je vAste samAja Apane bhuri bhuri dhanyavAda Ape che. aMtamAM sva. paMDitajIne zraddhAMjali arpavAne Ape mane moke je Ape che te badala huM Apane atyaMta AbhArI chuM. lI. ApanA guNAne anurAgI, devajI dAmajI khonAnA mAnapUrvaka jayavIra svIkArazojI. (A patra lakhanAranuM nAma che devajI dAmajI khonA. teo satsaMganA rAgI che. dhamapriya ane sevA priya che, temanAmAM kRtajJatA ane jJAtinI dAjha che.) nipANuM tA. 28-4-59 murabbI bhAIzrI zivajIbhAI devasiMhanI sevAmAM, mughoghA baMdara savinaya cha. Apane tA. 24-4-19ne patra maLe. A patra sAthe pU. lAlana sAhebanA satsaMgamAM thayele eka prasaMga, Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 272 ) paMDita lAlana yAda AvavAthI jeTaluM yAda AvyuM teTalo lakhI melAvuM chuM. lakhANa bahuM lAMbu thayuM che emAthI Apane yogya lAge teTaluM lezo. Ape lAlana sAhebane satsaMgane khuba lAbha lIdhe che eTale Apa teonuM caritra lakho te pUrNa ane anekene chUrtI Ape evuM bodhaka thaze.. revacaMda tuLajArAmanA jayajIne paM. zrI lAlana sAhebanuM jIvana caritra Apa lakhI rahyA che te jANI AnaMda thaye che. - Apa lAlana sAhebanA khUba paricayamAM Avela hovAthI Apa eonuM jIvana caritra lakhI eka mahAvyaktinI sevA karelI gaNAze. tema teonuM jIvana caritra prasiddha thavAthI janatAne eka mahAvyaktine paricaya thaze, ane emAthI chUta maLaze. - 5. lAlana eTale eka prasiddha vaktA, saraLa savabhAvI, sAcA dharmapremI, guNAnurAgI ane zAstranA uMDA abhyAsI purUSa. eo sAmAIka pratye khUba zraddhA dharAvatA. pite samatAmAM rahevAne abhyAsa karI bIjAone paNa ene amala karavA samajAvatA sAmAIkanI kriyAthI mANasa pitAnI Atmannati karI zake che. ema teo vAraMvAra kahetA. varSojUne temanA sahavAsamAM 5-6 divasa gALelo eka prasaMga yAda Ave che sAla barAbara yAda nathI. eka vakhate lAlana sAheba navalI hAlamAM zrI akSayacaMdabhAIne tyAM padhArelA, akSayacaMdrabhAInA AmaMtraNathI Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 273 ) atrethI 10-15 bhAi sAthe ame taniSI (hiMthI 4 mAila upara kiMga'khara bhAionu eka tItha che te ramya ane ekAMta hAvAthI) tyAM gayA hatA. tyAM lAlana sAheba sAthe sarve bhAIe besI rAja AchAmAM ochA 3-4 sAmAIka karatA. sAmAikamAM lAlana sAheba sAmAikanu svarUpa, sAmAika kriyAnuM mahatva ane te kriyA kevI ekAvratAthI karavI joIe, tethI thatI kula prAptI samaye dAkhalA dalIle| sAthe sudara rIte samajAvatA. te sAMbhaLI amA badhA te sAMbhaLavAmAM tallIna banI jatAM, te evA ke, TAImanI paNa khakhara na rahe. jyAre lAlana sAheba peAtAnuM vaktavya pUrU kare tyAre ghaDIAALamAM sAmAIyanA TAima pUrA thayelA ja hAya. eka divasa teArya sAmAikanuM' mahatva samajAvatA kahyuM hatu' ke, mukatIne meLavI ApanArI ane AbAlavRddha sau koI AcarI zake evI kAi sAdI ane sIdhI kriyA hoya te te sAmAika che. e kriyA evI che ke, kaSTa Achu ane lAbha khUba. praznaH--Aje teA mukatInA dvAra madha che ne ? - javAma: are bhAI ! A pAMcamAM ArAmAM A bharatakSetramAMthI mukatInA dvAra baMdha hoya te zU' thayuM? mahAvidehamAMthI te cAlu che ne? pachI mujhAvA che zA mATe ApaNe evA sAmAika karIye ke jethI ahiMthI devalAkamAM utpanna thai tyAMthI mahAvideDhumAM ane mahA 18 Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 274) paMDita lAlana videhamAMthI mukatI. ahiMthI eka devakanA sTezanane visAmo kare paDaze eTaluM ja ne? paNa ethI muMjhAvAnuM na hoya. ApaNane ahiMthI zatruMjayanI yAtrArthe javAnuM che. ane ahIMthI sIdhI gADI nathI. paNa pUnA, muMbaI, amA dAvAda ke viramagAma gADI badalI karavI paDe ane vacamAM khATI thatA thatA javuM paDe che chatAM jenI bhAvanA zatruMjaya yAtrArthe javAnI hoya te jAya che ke nahIM? paNa je ahIMthI zatruMjaya javA mATe sIdhI gADI nathI. e vicAra karIne besI rahene zatruMjaya javAnuM mAMDI vALIye te DahApaNa bhareluM gaNAze ke? pAlItANA, zihera, bhAvanagara, amadAvAdanA rahIza zatruMjayagirI vahelA picI dAdAne bheTI zakaze. ApaNe dUra chiryo te DuM kaSTa veThIne ane be divasa vehelA nIkaLIne dhAriye te ApaNe paNa zatruMjayagirI pacI jaIzuMjane? mAtra jagyuMjaya javA jeTalI sAmagrI ApaNuM pAse pehelethI taiyAra hoya te ja A ApaNI IcchA pUrI thAya, tema ApaNA pehelA devaloka pahoMcI gayA hoya temaja mahAvideha kSetramAM janmyA hoya ane jeoe~. mukti pahoMcavA jevI sAmagrI meLavI heya teo mukti vehalA pahoMcaze ane ApaNane vAra lAgaze. eTaluM ja paNa je ApaNe ahiMyA rahIne A janmamAM mukti kheMcavA gya karaNI kariyeM te ApaNe bhale meDA paNa jarUra me kSe picIzuM. mAtra ApaNane muktiye javAnI tAlAvelI lAgavI joIye. Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA (ra75 ) ApaNe siddhArNa, buddhANaM sUtramAM bolIe chIe ke, bhagavAna zrI vardhamAna svAmIne eka ja namaskAra karavA vALA purUSa hoya ke strI hoya te A saMsAra sAgara tarI jAya che. ApaNe Aja sudhInA aneka janmomAM aneka namaskAra karyo haze ane A janmamAM paNa ghaNA namaskAra karyo chatAM saMsAra sAgarane pAra pAmyA nathI. ethI e samaja vAnuM ke, ApaNA namaskAra zAstra mAnyabhAva namaskAra thayA nathI paNa A dravya namaskAramAM ja bhAva namaskAra lAvavAnI tAkAta hovAthI ApaNe hatAza na thatAM A dravya namaskAra dvArA bhAva namaskAra meLavavAnI zakti keLavavI joIe. Aje paNa 30 sAmaIka eTale eka aherAtrIne paSadha karAya te mukti yogya sAmagrI avazya ekaThI karI zakAya paNa te sAmAIka paSadha) zuddha sAmAIkarUpe thavA joIe. sAmAIkamAM karmane sUre karavAnuM, prANImAtra pratye maitrI keLavavAnuM, AtmAne samatA rasamAM jhIlAvI ene kRtArtha karavAnuM tema muktinA 5 daLIyA meLavI ApavAnuM amApa sAmarthya che. sAmAIka e bAla, vRddha, yuvAna, strI ke purUSa vinA kaSTa AcarI zake evI sAdI ane sarala kriyA che. emAM kaSTa thoDuM ane lAbha ghaNe che. iMdriyane kAbumAM rAkhavA, kaSAyo upara vijaya meLavavA, mananI ekAgratA keLavavA, mAnApamAna rAga-dveSa ane zubhA zubha udaya vakhate samAnatA jALavavA mATe sAmAIka e suMdara ane sahelo upAya che, Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 276 ) paMDita lAbhana na sAmAika e ekAMta sthaLe khesIne ane maunapaNe karavuM. ApaNuM dhyAna khIz2e na kheM'cAya, manamAM ADA avaLA khIjA vicArA AvI javA na pAme tenI sAvacetI rAkhavI, ane zrI navakAra mahAma'tranu' ciMtavana, vairAgyamaya sAhityanuM vAMcana, khAra bhAvanAnI vicAraNA karatAM ekAgrapaNe karavu, AvI rIte sAmAika saMdhe judI judI rIte lAlana sAheba samajAvatA ane tethI stavanidhInA 5-6 divasanA temanA satsagathI amane khUba AnaMda AvyeA hateA. dara varSe AvI rIte lAlana sAhebane kheAlAvI temanA sahavAsamAM gALavA evu nakkI karI tyAMthI vidAya thayA. paNa pharIthI evA caiAga sAMpaDayeA nahIM. e amArUM durbhAgya. A pachI lAlana sAhebanA sahavAsa yAga ekasamAnA dakSiNa mahArASTra jaina zve. parISada vakhate maLelA. dakSiNamAM jaina bhAione parISada bharAvavAnA pahelA ja prasa`ga hatA. paNa lAlana sAhebe e pariSadanuM adhyakSa sthAna zAbhAveluM hAvAthI teoe suMdara mAdana karyuM. ane e pariSada saphaLa banAvI. e prasa ga amA dakSiNa nivAsI jaina madhuone bhulAya tema nathI. A pachI 2-3 vakhatta lAlana sAhebanA satsa'ganA thoDA lAla maLyA hatA. Aje paNa e pratibhAzALI purUSanuM jyAre jyAre smaraNa thAya che. tyAre tyAre temanuM' prasanna vadana, jozIluM vakatRtva, vRddha chatAM jIvAnane paNa lajAve evA utsAha ane dharmanI dhagaza e AMkha sAme taravaryo kare che. Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDitajInI pratibhA ( 277 ) lAlanasAhebanI khATa jainasamAjamAM paDI te paDI ja. lI. satsa*gAbhilASI, revacaDha tuLajArAma zAhe nipANI. ( A patra lakhanAranu nAma che revacaMda tulajArAma. tee elagAma jIllAmAM AvelA nipANI gAmanA vatanI che. temaNe sane 1934 mAM sametazIkharanI spezIyala kADhI hatI. dakSiNanI jaina prajA mATe khUba parizrama karyAM che. temanAMmAM zraddhA bhakti saMtASa ane sevA vRtti che. I 37 bhujapura-kaccha (tA. mudrA) tA. 12-4-5 riva. paramasnehI bhaktavaya zrImAna zIvajIbhAi, ApaneA premapatra maLyA. jaina patramAM jAherAta vAMcelI ja. Apane ane mAre ati sArA sabaMdha tema vaLI zrI jayacaMdabhAinA eezrI gurU. eTale emanA mATe mAre lakhavu ja joie ema vicAratA hatA. lakhIza lakhIza ema thayA kare paNa lakhavAne TAima naja maLe. zrI adhyAtmapremI zrImAna velajIbhAie Apane peAtA taraphanAM paMDitajI saMbadhenA sa`smaraNeA lakhI meAkalAvelA tene te dhaNA samaya thayA. paNa hAla huM. jaMjALAmAM paDyo chuM. upAdhie dhaNI. bahAra AvavuM-javu paNa bahu thAya eTale dhArU' chatAM lakhI na zakuM. paNu Apane premabharyAM patra maLyA. Apane Adeza thayA . pachI khIjI pravRttione be divasa bAjue mukIne paNa lakhavAnA Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 278). paMDita lAlane vicAra para Avyo, ane te pramANe pUjya paMDitajI saMbaMdhenuM lakhANa A sAthe mokalAvuM chuM. - Ape TIkITa mokalAvIne te lakhANa mokalavA mATenuM voraMTa ja malAvyuM che. kRpA karI pharIthI evuM voraMTa na kADhatA. ApanI IcchAno A jIvanamAM anAdara thAya tema che nahIM. ApanA pratye dekhAvane prema nathI, AMtarika prema che. pArelAnA divaso jIvanabhara visarAya tema nathI. te vakhate ApaNe AMtara ektA sAdhI che. IzvaranI kRpA ane pUjyapAduM gurUdevanI kRpAe temAM bheda paDavAne nathI. Apa zAMtimAM haze ? tabiyata sArI haze ? bAkI te Apa jyAM paNa haze tyAM AnaMda ApanI sAthe ja haze. "abadhu sadA maganameM rahenA" e siddhAMtane Ape apanAvyo che, ane AnaMda, lahera, maja e toe Apane apanAvyA che. mArI jaMjALo, upAdhio kaI azubha tatvanI nathI. pratichAnA muhurto, tenA sarasAmAnanI noMdhe, tene lagatA patravyavahAranA javAbe, doravaNIne lagatA patro e vigerene lagatI che. bIjI nahIM ja. eja. pesTakArDathI ja patra pahoMcyAnI pahoMca lakhaze. lI. ApanA kSamAnaMdajI ajAta zatru-kamaLa vidyAvaMta, paMDita zrI lAlanasAheba pUjya paMDitajI zrI lAlanasAheba mATe jyAre jyAre paNa vicAra karavAne mane samaya sAMpaDyo che tyAre tyAre mahA purUSe mATenI eka te A ukti haMmezAM yAda AvI che, Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 279 ) sabaLa kSamI nirmadadhanI, kemaLa vidyAvaMta; bhU bhUSaNa e tIna che, upajata avara anaMta, pU. paMDitajI vidvAna -samartha vidvAna hovA chatAM, emanAmAM potAnA jJAnane ghamaMDa nahote. aMgrejI, saMskRta, prAkRta, hiMdI, mahA rASTrIyana bhASAnAM ane jaina vAmayanA eozrI uMDA abhyAsI hatA, samartha vaktA hatA. kalAkonA kalAke lagI hajAro zrotAjanene potAnA pravacanamAM tanmaya banAvI zakatA hatA. bhAratavarSanI jainajainetara prajAmAM emanA hajAre prazaMsake ane anuyAyIo hatA. yuropamAM paNa ghaNA ghaNA vidvAna purUSone emaNe pitAnI vANIthI AkarSelA. uccakeTina zrethe emaNe lakhyA che. zreSTha kAvye racyA che. gujarjarI prajAmAM eka samartha vidvAna tarIkenI emanI gaNanA che. evA zaktisaMpanna purUSa hovA chatAM emaNe potAnI pratibhAne kayAreya garva karyo nathI. eTale paMDitajI vidyAvaMta hovA chatAM kemaLa hatA ane tenA lIdhe e bhU bhUSaNa svarUpa hatA ema mane hamezAM lAgyA ja karyuM che. ane bIjI yAda emane vicAra karatI vakhate zrI nalIyA jaina bAlAzramanA sAdhucarita sevAbhAvI gRhapati , zrI jayacaMdabhAI nathubhAInI AvI che. zrI jayacaMdabhAI pUrvajanmanA saMskAranA baLe bAlapaNAthI ja yoganA abhyAsa tarapha vaLelA. jaMgalamAM jatA, guphAomAM jatA, ganI sAdhanA karatA. pavana ane pANI bharakhIne rahevAnA prayoga karatA dIkSA levAnI bhAvanAthI Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 20 ) paMDita lAlana aneka sAdhu-saMta, sanyAsIo tathA jaina munivaryone sahavAsamAM AvatA, paNa emane AtmA Thare evuM sthAna hajI emane prApta thayeluM nahIM. e ja samaya daramyAna bhakta kavi zrI zIvajIbhAI devasiMha zAhanA prayAsathI kacchamAMDavImAM jaina bAlAzramanI sthApanA thaI. e bAlAzrama mATe eka sArA saMskArI dhArmika zikSakanI jarUra hatI. paMDita lAlanasAhebanA prasaMga paricayamAM zrI jayacaMdabhAI sArI rIte AvelA ane emanA tyAgamaya jIvanane lAlanasAhebane puro khyAla hato eTale emaNe jayacaMdabhAIne " janasevA te ja prabhusevA" e siddhAMta samajAvI mAMDavI bAlAzramanA dhArmika zikSaka tarIke pitAnA jIvananI saphara LatA karavAnI daravaNI ApI. zrI jayacaMdabhAIne paMDitajInI vANIe AkarSyA ane ee bAlAzramanA dhArmika zikSaka tarIke joDAyA. ga kriyA kare, eka vakhata jame. pitAnAM kapaDAlatA mATe ane pitAnA garIba bhAIne madada karavA mATe mAtra pAMca rUpIyA pagAra . mAMDavI bAlAzrame pitAnuM sthAna badalyuM. abaDAsA tAlukAmAM nalIA gAme e bAlAzrama gayuM. saMsthAnA saMcAlakone jayacaMdabhAInI yogyatA ane niHsvArtha parAyaNatAne pure khyAla Ave. junA gRhapatine rajA ApI, zrI jayacaMdabhAIne gRhapati tarIke niyukta karyA. zrI jayacaMdabhAIne tyAgI ane sevAparAyaNa jIvananI samAja para bhAre chApa paDI. saMsthAne lAkha rUA. dAnamAM maLyA ane saMsthA purepurI pagabhara banI. Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 281 ) zrI jayacaMdabhAI mArA saMskAra gurU che. saMvata 169 nA kAratakathI 1971nA Aso lagI traNa varSa e saMsthAmAM huM rahyo. e samaya daramyAna jAheramAM belatA emaNe zIkhavyuM, akSare sudhAravA peInTIMga kaLA emaNe zIkhavI jIvana bharamAM keInI pAsethI kazuM paNa mAgavuM nahIM, haMmezA para upara upakAra karatAM ja rahevuM, pisAnI khAtara kyAreya juThuM belavuM nahIM, jIvana bharamAM pramANikatAne kayAreya tyAga na kara; pitAnI lakSamIne sadupayega janakalyANanA mArge karo. evA evA aneka siddhAMte pitAnA jIvanamAM utAravA emaNe amane upadeza karyo, saMskAra reDyA. eo saMsthAmAM abhyAsa karatA bALakane pitAnA putro samAna mAnatA. emanuM vAtsalya cheDI bALaka ghare javAnI paNa IcchA na karatA. emanA priya putra tulya zi Aje ghaNuM ghaNA sArA sthAna para che. janmabhUmi" paMcAgane bhAratanA tamAma paMcAgamAMthI agraharolamAM lAvanAra; e paMcAgane rAjya mAnya ane jaina samAja mAnya banAvanAra, bhAratanI prajAne sAcA jyotiSa zAstrane khyAla apAvanAra, gurjarI prajAnA kehInura hIrA samAna mahAna gaNita tiSI zrImAna devazIbhAI vIrajI khAnAmAM je sevA bhAva che, janakalyANanI je uttama vRttio che, zeThazrI ratanazIbhAI khIyazI khAnA (kaccha sutharIvALA) e pitAnA unnati kALamAM je lAkhe rUpIA sanmArge vAparyA che, zeTha velajIbhAI kAnajI Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 282 ) paMDita lAlana ( gadaga ) e aneka mAnavIe upakAra karyAM che. e badhAmAM kharI preraNA zrI jayacaMdabhAInA susaMskArAnI che. paMDita zrI lAlanasAhebanA akSara dehanA paricayamAM paNa zrI jayacaMdabhAInA samAgama daramyAna huM' AvyeA. ane mane emanI aneka vAtA emanI sAdhutA, emanI nirAbhimAnI vRtti, bAlasulabha saraLatA ane jJAnanI prauDhatA e badhuM zrI jayaca'dabhAi pAsethI jANavAmAM AvyuM. paMDitajIne jayacaMdabhAi pAtAnA gurUtulya mAnatA eTale huM paMDitajIne pUjaya muddhithI jotA zIkhyA. A pramANe paMDitajIne yAda karatAM zrI jayacaMdabhAI yAda Ave che. paMDitajInA sahavAsa-prasa`ga-paricaya avAranavAra deza yA paradezamAM thatAja rahyo che, paNa sa. 1991-92 nI sAlamAM ane 1997 nI sAlamAM ahIM kaccha bhujapura khAte adhyAmapremI sakhIvajuda sajjanAtmA zrImAn velajIbhAi medhajIne tyAM ghaNA mahInAe lagI rahelA tyAre te ghaNA ghaNA paricayamAM AvelA. ghaNI ghaNI khAkhatAnI carcAe thaelI. ghaNA ghaNA gUDha praznonA nirAkaraNa bahu sahelAithI karI zakatA me emane joyA ane chatAM abhimAna ke mAyAnuM nAma nizAna na maLe. bhArata ane bhArata bahAra yuropamAM zAMti, nivaiya - paNAnA ane jainadharmanA siddhAMtAnA bhAre pracAra karyAM che. paMDitajI mATI ummaranA, lagabhaga azakta kahevAya e sthitie pahoMcela hevA chatAM emanA jIssA yuvAnane Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDitajInI pratibhA ( 283 ) paNa zaramAve evA hatA. koi temane kahe " sAheba ApatA " eTale teo javAba ApatA have bahu vRddha thayA nahIM bhAI ! huM tA hajI yuvAna chu, " ane yuvAnane chAje eTalI adamya zaktithI e kArya karatA, 66 bhaNAvavAmAM, pAThe samajAvavAmAM, gUDhatattvAnI carcA karavAmAM ane zrImad rAjacaMdrajInA siddhAMta samajAvavAmAM emanI A zaktinuM ApaNane bhAna thatu paMDitajI, zrImanA custa anuyAyI hatA. zrImanA ghaNA ghaNA siddhAMte emaNe potAnA jIvanamAM AcarI matAvyA hatA. saurASTrdhva, jAmanagare, jaina samAje lAlanagAtre AvA ajAtazatru, nirAbhimAnI vidvAna purUSa bhAratane caraNe dharI Aya saskRtinI bhAre sevA karI che. AvA AMtaradraSTivALA punita AtmAne vAsa svamAM ja che ane pariNAme zAzvavat zAMtine akSayadhAmane prApta karavAnA ja che, evA punita AtmAnA pavitra saMsmaraNe| bhAratavarSanI prajA sanmukha raju karavA mATe prayatna karanAra paMDitajInA custa anuyAyI aMtevAsI, bhakta kavi zrI zivajIbhAi devazI zAhane ApaNe jeTalA dhanyavAda ApIe teTalA thADA che. zivajIbhAi zaktizALI purUSa che. bhArata bharamAM emanA dhaNA mitrA che, snehio che, anuyAyIo che. ee bhAre niDara ane nirbhaya purUSa che, emanI nirbhayatAnA mane jAta anubhava che. aMjAra pariSada vakhate Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 284 ) paMDita lAlana seMkaDA bhAIoe emanA vyAkhyAna mATe virodha karelo paNa zIvajIbhAIe virodhathI jarAya gabharAyA nahIM, emaNe nirbhayapaNe siMhasamI garjanAe pitAnuM bhASaNa karyuM. AkhI sabhAe AkrIna AkrInanA pokArethI emane vadhAvI lIdhA ane emane virodha karanArAoe paNa emane page paDI caraNe zira rAkhI pitAnI bhulane pastA karyo. zrI zIvajIbhAI ane meM aneka sabhAomAM saha pravacane karyA che. saM. 2009 nA paryuSaNa pArolAmAM sAthe rahI ujagyA che. huM vyAkhyAna vAMcuM ane zrI zIvajIbhAI pravacana kare. khAnadezanA bhAI-bahenee A paryuSaNamAM khuba khuba AnaMda meLave che. AvA zrI zIvajIbhAI pUjya paMDita zrI lAlana sAhebanA pavitra saMsmaraNe pragaTa kare che. te mATe temane dhanyavAda. gurU pratyenI sAcI pharaja emaNe bajAvI che. kSamAnaMda (A patra lakhanAranuM nAma che. kSamAnaMdajI. teo zrI acalaga7nA AcArya pUjya zrI jIteMdrasAgarajInA vidvAna ziSya che. teo ajoDa vaktA che. vicAraka che. ane zAsanapremI che. aMcalagacchanuM temane abhimAna che. ane tenA utkarSa mATe banatuM karavA haMmezA tatpara rahe che.) Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 285) 38 zrI cepaDA tA. 13-4-1959 parama pUjya sadAya zubhecchaka sadRgurUvarya zrI ziva bApunI pavitra sevAmAM. - zrI ghoghAbaMdara tamAro tA. 5 mIne lakhela kavara maLe. sAthe mekalela paMDita zrI lAlanasAhebanA jIvana-prasaMge viSenA lekha mokalavA viSene vijJaptine kAgaLa maLe. tamee AraMbhela kArya ghaNuM ja uccane samagra janatAne temanA viSe ghaNI ja jANavA jega mAhitI malaze huM je ke temanA darzanane lAbha laI zaka chuM paNa khAsa temanA nikaTa paricayamAM AvyuM nathI. tethI temanA viSe kAMI ja vadhAre lakhI zakatuM nathI, tamoe te temanA jIvanamAM mULa bhAga bhajavyo hovAthI tamAre lekhaNImAMthI ja temanA viSe vadhAre prakAza paDaze. lI. laghu ziSya, umarazI mAlazI nA sASTAMga daMDavata svIkArazojI. dara chorU narazI umarazI nA page lAgaNa (A patra lakhanAranuM nAma che. umarazI mAlazI temanA pitAjI vidvAna hatA. jina AgamanA jANa hatA. zivajIbhAI temane gurU mAne che. umarazIbhAImAM zraddhA-bhakti-sevA ane udAratA che. temane parIvAra susaMskArI che. Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 286 ) paMDita lAlana 39 5. lAlananI vidyA-vATikA. (vADI ) paMDita DhAlanane aneka jaina jainetara vidvAne nA sa'paka hatA. vilAyata-amerikAthI jyAre AvyA ane tapagacchanA upAzrayamAM jaino taraphathI mAnapatra ApavAmAM Avyu' te vakhata temanA Dresa AkarSIka hatA. AkaSaka AMTIArI kAyama mATe AMdhI ja rahe tevI hAlArI-jAmanagarI pAghaDI erisTara pahere tevA abheA. khabe kAcanA sAnAnI mavALA cazmA AkharanI avadhi pativaya hai'sarAja zAhanA pramukhapade temanu' dilacasma bhASaNu sArA jAmanagaranI prajA bhASaNa sAMbhaLavA umaTI paDI. tapagacchanA upAzrayamAM mANasanA mahAsAgara ubharAyA rAtre ATha vAge bhASaNa zarU thayuM. lagabhaga 25 kalAka bhASaNa cAlyuM', lokone khUba AnaMda ne anubhava matcA pa'. lAlana eTale te vakhatanA eka sArA kAmika bhASaNakAra, hasAvavuM lAlanane khUkha priya. anubhava paNa sArI laine AvelA hasamukha udAra mUrti. paisAnI jagAe rUpIe Ape garIma mANasa pAsethI pAchA pasA ja na lIe. khIje divase jarUra paDe tA tene ja khaTAve. rUpI rAkaDA Ape e traNa paisAnI vastu lIe. pAchA paisA letAM ja zIkhyA nahAtA ajAramAM jyAM jAya tyAM vaTa paDe. kAI paNa vastunA bhAva ja na kare. ceAgya lAge teTalA paisA ApI vastu kharIde vividha bhASA jANavAnA khAsa zAkha hatA. Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - paMDitajInI pratibhA ( 287) paMDitajI aneka bhASA jANatA hatA, paM. lAlana lagabhaga 10) bhASAonA jANakAra hatA. kadi navarA te bese ja nahi. hajAmata karAve te paNa koI vidvAna vANuMda pAse pasA karAve nahiM. udhaDaka dhAryAthI vadhAre Ape. baccAo sAthe khUba khIle. gela kare ane ramujI praznottara kare bALakane gurU banAve ane te celA banIne bALakane praznottara kare. emAM khUba rasa lIe. baccAne mIThAI khavarAve, biskITa pIparameMTa khavarAve pote paNa khAya. je vastu kharIde te uttamottama kharIde lAlana eTale eka manuSyanA rUpamAM deva. paisAnI gaNatrImAM Accurate tevA ja udAratAmAM behada. AziSa Ape te hAMDA bharI bharIne lenArane zodhI zodhIne paNa Ape lAlana eTale laganIvAlA. paNa laganI zAnI? vItarAganA prazama rasanI, upazama bhAvanI samatAmaya zreSTha jIvananI. A mAro jAti anubhava che ke acchAbAbAne jAti anubhava dAnathI jIvana zobhAvanAra vyakti te 5. lAlana. jJAnathI jIvana zobhAvanAra vyakti te paM. lAlana. jJAna sAthe kriyAthI jIvana zobhAvanAra vyakti te paM. lAlana, kevaLa-guNagrAhI daSTivALA ane sAmAyika vratanA parama upAsaka temaja doSa jovAnI AMkhe AMdhaLI vyakti te paM. lAlana, Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 288 ) paMDita lAlana pU. pAda kesarasUrijInA premapAtra ane dIvALIbAInA dharmazikSaka ane sadAya udAra caritra vyakti te paM. lAlana. acchAbAbAnA paramahitaiSI mitra ane khUba khUba vizvAsa pAtra te paMDita lAlana. sadAya kalyANa che e paMDita lAlananuM. paMDita lAlanane aMgata paricaya ane zAsanasevA. paM. lAlana e eka pavitra purUSa hatA. sadAya musApharI karavI emane priya hatI. musApharIne hetu prajAne jaina dharmane baMdha kare eja hato. vIracaMda rAghavajI bAra eTa-le nA sanmitra hatA. aneka sAdhusaMtenA paricayamAM Avela hatA. zama, upazama ane prazama e emanAM priya upanAma hatA. zeTha zeviMdajI DosAbhAInA khAsa mitra hatA. emaNe aneka paleTaphermo gajavyA che. aneka vyAkhyAne bhASaNe, lekacara karI karIne lekene sadudha ApavAmAM jIvana gALyuM che. pAchalI avasthAmAM emanI banne AMkho gaI hatI. arthAt suradAsa banI gayA hatA. AkhuM jIvana udAratAmAM gALela hatuM pese emane mana hAthane mela jevuM lAgatuM. paisA saMbaMdhI huM mArA aMgata paricaya ApavA IcchuM chuM. emanI udAratA ajoDa hatI. acchAbAbA urpha velajI lAlajI verA e emanuM priti pAtra hatuM. pitAnI khAnagI bAbate paNa te mane kahete. mAre temane khUba vizvAsa hato. lagabhaga sADI sattaranI rakama temaNe mAre hastaka Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 289) sepelI. pite jIbhanA razIyA hatA. mIThuM bolatA ane mIThuM mIThuM khAtA khAya eAchuM paNa uttama padArtha khAtAM mane paNa khavarAvatA, mesuba-motIA lADavA emane ThIka bhAve uttama AMbA paNa khAya ane khavarAve. cA, kephI ne kekamAM kesara-jApharAna nakhAvIne banAvarAve. paMDita lAlananI khubIo? levA karatAM devAmAM AnaMda pAma e emanI khAsIyata. vyAjabI kiMmata karatA adakuM ApavuM. halake vicAra magajamAM pesavA de nahi. kaI ja pisI jAya te mukhathI uccAra kara nahi, savIchava karUM zAsana rasI, IsI bhAva kyA mana ulasI. deSa keinA paNa na jue, guNa save keInA jotA rahe. ochAmAM ochuM bele ane vadhAremAM vadhAre kAma kare. mana vANI ane dehamAM ekya sAdhavA satata prayatna kare. virodhI keIne paNa na gaNe, badhA sAthe samabhAva rAkhe. khUba khUba jANakAra chatAM dareka bAbatamAM jijJAsu buddhi rAkhe. miSTAnna ArogavuM ane miSTa bhASA belavI e emane nizcaya karelo aphara siddhAMta. gaMbhIra vyaktio sAthe khUba gaMbhIra banIne rahe ane hAsya priya baMdhuonI sAthe khUba khUba hase ane hasAve 19 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 20 ). paMDita lAlana paNa kharA. kayAreka daDAM revAnI vAta ja nahi hasyA tenAM vasyA ne reyA teNe kheyA. Laugh and the world will laugh with you but weep if you weep alone. je prasanna mukhamudrA rAkhI zake che, te ja vizvamAM vijaya prApta karI zake che. sukhI thanAre raDatI suratavAlI vyaktithI sadAya dUra ja rahevuM zreyaskara che, Rejoice always sadAya AnaMdI jIvana jIve ane sukhI thAva. tathAstu. paM. lAlananAM pravacanane arka nIce mujaba che, khUba samajavA jevI hakIkata che te lagIra joIe. AtmAnI kiMmata keTalI AMkI zakAya? bharasabhAmAM ekAda jhaverIne jaNAve ke tamArI vIMTI pAMceka mInITa mATe mane Apo, mAre jarUrI kAma che. vIMTI le. pachI sabhAne saMbadhe ke priya bAMdha, juve A eka lAkheka rUpIAnI kiMmatane kiMmatI hIre che. ane te senAnI vIMTImAM jaDelo che. jAtane te pathare ja che paraMtu UMcI jAtane pathare che. mANasamAM paNa khAnadAna, kadaradAna, nAdAna, zayatAna Adi vividha jAte heya che tema. hIrAnI kiMmata tenA pANI upara che. tema ja tenA jhaverI parIkSaka upara che. A hIrAnI kiMmata ATalI ane pilA hIrAnI kiMmata teTalI Ama hIrAnI kiMmata AMdhaLe mANasa karI zakatuM nathI. arthAt kiMmata AMkanAra mANasanI cahyuM che tethI hIrAne paNa hIre je kaI heya te te cakSu iMdriya che. eTale ke hIrA karatAM meMghI vastu cakSu Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 21 ). che. have cakSu te muDadAne paNa che chatAM te nakAmI che. bAlakane paNa che chatAM te paNa parIkSA karI zakatI nathI. parIkSA jhaverI ja karI zake che. eTale hIrA karatAM cakSunI kiMmata vadhAre ane cakSumAM paNa jhaverInI cakSunI kiMmata vadhAre. jhaverInI cakSu, tenI kiMmata AMkI zakavAnuM tenAmAM jJAna che mATe te tethI vadhAre kiMmatI che. hIrAnI kiMmatane badhe AdhAra jhaverInA jJAna upara avalaMbita che. eTale kharekharI kiMmatI vastu duniyAmAM je kaI heya te te jJAna ja che. pachI te vastunuM hoya, vyavahAranuM hoya, nizcayanuM hoya ke game tenuM hAya. kharuM ja 4yuM che -nahi jJAnena sadazaM pavitra niha vidyate // jJAnameva parabrahma / jJAnameva paraMjyotiH // samyakdazane jJAna cAritrANi mokSa mAga tavAthadhigamanuM prathama ja A mAMgalika sUtra kamAla che kharekhara A muktino mArga ja che. paheluM ja aneka zAstrone nIceDa che, AdhyAtmika zAstronuM navanIta mAkhaNa che. ajJAnanA gADha aMdhakAramAM jJAnabhAnunA prakhara kiraNe ja kAma kare che, bhavabhramaNanuM kAraNa mohanIya karma che, ane mohanIyanuM kAraNa kevala ajJAnatA che, jJAna thatA ja te ja samaye ajJAna dUra thaI jAya che. prakAza Ave ke aMdhakAra dUra palAyana karI jAya che, tema jJAna thatAnI sAthe ja ajJAna vilaya thaI jAya che. kharekhara jJAnanI te balihArI ja che. Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 292). paMDita hAlana - - - - - - - - " A jIva anAdikALathI ajJAnanA kAraNe cAre gatimAM rakhaDyA ja karate Ave che ane haju paNa je cetIne jJAnadazAne nahiM apanAve tyAM sudhI tene uddhAra thaI zakavAne nathI. aneka jJAnI mahAtmAonA bheTA thAya chatAM je jIva svayaM samaje nahi ane puzalanI AsaktiA cheDIne ravarUpastha thAya nahiM tyAM sudhI bhava baMdhana TaLe ja nahi, ane mukti kadi maLe nahiM baMdhana mukta thavAne eka ja utkRSTa mArga che ane te e che ke zvasvarUpane pIchAnI temAM ja TharI javuM, laya pAmI javuM, ke jethI navAM baMdhana aTakI jAya ane junA baMdhana jogavAI jAya, mAnava janma AryakSetra-sAdhusaMta-samAgama-vItarAganuM darzana A badhI mahAgherI vastuo mahA bhAgyanA ge sAMpaDelI che, he cetana je je vyartha veDaphAI na jAya nahitara pazcAtApane pAra raheze nahi. A bhale paMcama kALa hoya, paNa je satvazAlI vIra nare che temane mATe te sadAya ce Are ja varte che. loDhA jevA ja saMsArasAgaramAM sadAya buDavAnA ja che ane lAkaDA ke tela jevA cha sadAya taratA ja rahevAnA che. vItarAganA mArgane samajIne viSaya kaSAyane kacare. sApha ja karI nAMkhe svayaM vItarAga banI jAva, saMsArI ane svayaM tane tAre mamatA mUko ane samatAne Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 293) saje. mAnava jIvanane dhanya banAve Adarza bane ane saMtatine paNa Adarza banAvI jIvana saphala kare. eja. lI. sevaka, acchAbAbA-jAmanagara (A patra lakhanAranuM nAma che, acchAbAbA. teo jAmanagaranA vatanI che. temane paMDIta zrI lAlana sAheba sAthe khUba paricaya thayo che. teo vidvAna che ane sevApriya che.) zrImAna parama hitaiSI murabbI bhAIzrI zIvajIbhAI devazInI sevAmAM | mu. bhAvanagara ema to ApaNe cAra vakhata maLelAM paNa te smaraNamAM na heya to paNa eka bIjAnA nAmathI athavA akSaradehathI paraspara jANutA chIe. ApanI ekeeka kRti mArA saMgrahAlayamAM che. ApanA taraphathI jAherAta vAMcI Apane saMbaMdha zrImAna lAlana sAhebanI sAthe guruziSya jevo hato. Apa temane ucca daSTithI jotA hatA te vyakti temanA svargavAsa pachI ghaNA varSane AMtare maraNuM thAya che moDuM thayuM, te kAraNa jANavuM nathI paNa smaraNa thavA karavA mATe dhanyavAda! zrI lAlana sAhebane samparkamAM ghaNI vakhata Avela chuM, temaNe sana. 191ramAM mane patra lakhyo hato. tene 47 varSa thayA saMbhAla pUrvaka rAkhI rahyo chuM, tenI nakala ane patra sAthe mokaluM chuM Apane upayogamAM Ave te meTara ochuM vatuM karyA vagara chapAvI Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 294 ) paMDita lAlane zake che emanI lakhavAnI Dhaba, keTalI suMdara che e ApaNe jANIe chIe, AtmAvadha kulakanA vivecanamAM keTaluM upagI lakhANa che! e pustakamAM mane AmaMtraNa patrikA ApI che te paNa jovA jevI che. jyAre emano samaya hate te vakhate emanI prazaMsA cArekora thatI hatI. AvA samAja sevaka-dhamaratna purUSanI jIvana noMdha pragaTa thAya e icchavA joga che. ApaNe chele bhUpAla malyA hatA paNa smaraNamAM na hoya Aje navuM patra vyavahAra cAlu thAya che, Apa te ghaNAM jANItA adhyAtmI purUSa che, praNAma svIkAraze eja. cheTI sAdaDI lI. dharmabaMdhu, 2016 vaizAkha sudI 1 caMdanamala nAgerI asala uparathI nakla sara visanajI trIkamajI nepIyanasIreDa muMbaI tA. 22-8-1912 jJAna paribhASArtha jIjJAsu baMdhuratna bhAIzrI caMdana malajI nAgorI. aneka jayavIra pUrvaka jaNAvavAnuM ke ApazrI taraphanA laghu patra (kArDa) tathA patra darpaNamAM maMgala darzanathI pramoda, ApazrI zrAvaka dharmanA AkAra rUpa zrIyuta mezrImalanA maMgala samAgamamAM AvyA che jANe atyaMta AnaMda. ekavAra vizeSa ApanA laghubaMdhu lAlanane kaIka vizeSa niyama ApI AbhArI karI zake ema hoya te lAlanane temAMthI ghaNuM zIkhavAnuM malaze, hAlata emanAM alpa paNa Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 5 ) apUrva samAgamathI "vaphavamo camataH" kaMIka thayuM e vizeSa samAgama thAya te A pada rU5 jIrNajavara palAyana thaI apUrva zAMti bIjA guNe kare che, tethI adhika prApta thAya ema saMbhave che ApathI bane ane temanA paricayamAM hete lAlananI khAtrI temanA taraphathI jANI zakaze vivekathI te kaheze nahI paraMtu Apa taraphathI jANavAmAM AvatA huM lAlanane sudhAravA prayatna karIza ke jethI tenuM kalyANa thAya, prazna-paheluM jJAna ke darzana? A praznanuM utara yathArtha che, ema mAnavuM nahI lAlanane je kaMI male che teja teja mAtra jaNAve che. - jyAM be padanI sarakhAmaNI hoya che tyAM paheluM jJAna ane pachI kriyA ema jevAyuM che jyAM traNa pada hoya che tyAM paheluM darzana pachI jJAna ane tadanaMtara kriyA Ama dekhavAmAM Ave che. tathApi judA judA darzananA jJAnanA ane kriyAnAM arthonI apekSA dhyAnamAM hoya te pachI temAM vadhe AvatuM nathI. juo dAkhalA tarIke eja navapadamAM Apa lakhe che temaja ApelI sAtamI jJAna pUjAmAM lakhe che. sakala kriyAnuM mUla je zraddhA ( darzana ) tehanuM mUla je kahIe, to jJAna nita nita vaMdije. te vina kahe kema rahie re bhavikA, siddhacakrapadavaMda! 3. darzana zabdano artha jayAre sAmAnya upayoga hoya ane jJAnane vizeSa upayoga hoya e pelA darzana Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 296 ) paMDita lAlana pahelAM bira (kalA jJAnathI prathama levuM joIe. jema lAlana sAmAnya upage jatAM pahele na che pachI zvetAmbara. pahelAM hiMda che pachI kAThIyAvADI. pahelAM zvetAmbara (sAmAnya che.) pachI acalagacchI, pahelAM mUrtidvArAe prabhu pUjaka ane pachI zrIyut caMdanamalajIne laghu mitra (prathama vasudhAvAdI ane pachI hiMdi) Aja rIte vastune avadha pahelAM sAmAnya eTale darzanarUpa hoya ane pachI vizeSa eTale jJAna heya. ane vizeSa upayoge jJAna thayA pachI temanI sAthe kema vartana karavuM e nakI thAya eTale kriyA paNa karela ucita gaNAya ApaNe vyavahAramAM paNa tema karIe chIe. AgagADImAM musApharI karatAM je koI mANasa jene na jANatAM hAIe te ApaNe pUchIe ke tame kevA che? utara Ape ke ame vaNika (sAmAnya darzana) pachI pUchIe ke tame kevA vANiyA? uttara Ape ke ame "osavAla" vizeSa tyArabAda tame je esavAla te chaghamasthapaNAne laIne esavAla thayA tenA belavA sAthe tenA para rAga thaze. vaNika kahetAM te avyakta jJAna hatuM te pragaTa jaNAze. ane chadmasthapaNuM jarA dUra hoya te A AtmA che, huM AtmA chuM ubhayajJAna svarUpa chIe ema samabhAva raheze. samabhAva thayA pachI darzane upayoga thayA pachI jAtirUpe darzanarUpa abheda thayA pachI vyaktirUpe vizeSarUpe jJAnarUpe bheda jaNAze. paraMtu abhedradarzana jAtirUpa, abhedapUrvaka, samabhAvapUrvaka hovAthI AnaMdamAM ochuM vadhAre nahIM thAya, ke pUrNa thayAnaMtara apUrNa thayuM nathI. pRthvI para rAtri-divasa Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 297 ). ajavALuM aMdhArUM e apUrNa che. paraMtu sUyamAM sadA ajavALuM prakAza-divasa che. AnuM nAma pUrNa prakAza Ama pUrNadarzana pachI jJAna hoya paraMtu te kevalI hAya arthAt channamastha paNAnI samagra bhumikA olaMgI hoya te prathama jJAna ane pachI darzana thAya, vyakti jaNAtAM te vyakti kyA varganI sAmAnya kakSA che te dekhaze-darzana thaze. valI keI ema kare che. kevalI paNa samayAMtare upaga hoya che ane keI kahe che ke eka ja samaye jJAnaupayoga darzanaupayoga ema heya che. (lAlanane banne ISTa lAge che.) A badhI vAtane khulAso na thatuM hoya te jaNAvazo. 1. sarva upayoga sAthe kema hoya ? jema eka ja mANasa eka ja vakhate bAla heya. putra heya, bhatrIje haya, bhANeja heya, kAkA heya Ama bIjA upage aneka upaga ekavelA lAge paraMtu pote je samaya bhatrijA tarapha draSTi rAkhe tyAre kAkA ane kAkI tarapha draSTi karIe tyAre bhatrijA e prakAre eka samaye temAM eka pachI eka upayoga Ave che. te te paNa gya lAge che. AcArya zrI siddhasenadivAkara ane devadhakSamAzramaNa kaI kevalIne eka pachI eka upaga kahe che, keI sarva upayoga eka samayamAM kahe che. vastu ApaNu apekSAe te darzana pachI jJAna pachI kriyA che. . zrI siddhacakanAM geTAmAM joIe te je maMdira tapagacchavAlAnuM hoya tyAM temAM prathama darzanapada pachI jJAna Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (28) paMDita lAlana pada Ave che ane acalagarachI maMdiramAM paheluM jJAnapada Ave che. te AmAM ApaNI apekSA darzana paheluM che. ane zrI bhagavAnazrInI apekSA paheluM jJAna che ema banne apekSA satya hoya tema lAge che. vizeSa lakhaze te vizeSa khulAse lAlana karaze. hAla ahIM ja virame che. chatAM eka vAta lakhe che ke, jJAna thaye zraddhA paNa draDhatA pAme che jJAnavagaranI zraddhA-pramANa rahita zraddhA TakI zakatI nathI. pramANapUrvaka zraddhA-cakSu ughADI sadA rahevAthI kriyA (cAritra) yegyatA vAlI hoya che. tathApi deza yA saMsthAmAM kinDaragArTana sITamathI hoya tyAM pahele zabda ane pachI artha paraMtu jyAM e sIsTama hoya che tyAM pahele artha zikhave che. arthAt pahelAM jJAna mAnI dekhADe che ane pachI A e akSara Ama jovAmAM Ave che. ApaNA dezamAM Ama nathI hatuM. pahelAM AMka mArI mArIne zraddhA zIkhave che ane pachI hisAba zIkhe eTale jANe ke 12 ne traNe guNe tyAre chatrIsa thAya. pahelAM A gurU che tene tuM mAna pachI zraddhA rAkhe ane pachI tenA chatrIza guNe joje Ama krama judo che. pahelAM chatrIza guNe dekhADI temAM zraddhA karAvavAnI zailI ghaNakharI ApaNAM tarapha jaNAtI nathI uparathI bAlaka (manuSya bAlaka paNa) kAcI AMkhavAle hovAthI na samajAya chatAM hA pADe che ke AMka e hisAba che, guNAkAra che. Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 29 ) valI sinemeTegrAphamAM jeo jAya che tyAM sarva lAITe baMdha karI eka lAITa paDadA para rAkhI pachI citro dekhADe che, tema dharmasaMsthApake bIjA sarva mithyAtvI che. Heathesre nAstika che evA vizeSaNa vaDe temAMthI lAITane baMdha karI pachI pitAnI eka lAITa dekhADI temAM paNa zraddhA karAvyA pachI je paDadA para judI judI kriyA dekhADe che. Ama kAcI AMkhavAlA bAlajIne mATe upakArI paddhati gaNAI che. hAla pravRtimAM zrImadda haribhadrasUrIkRta yogadaSTi samucayane anuvAda karavAnuM vicAra cAle che. sarva zrI vIrabhakti-prema-dayAthI AnaMdarUpa he. lI. laghutama, lAlana nA anekazaH jayavIra. vi. vi. utara vilaMbe lakhAya che, te kSamA karaze. baMdhu vaeNrane ApanuM barAbara eDresa maMgAvyuM hatuM te - pAThavyuM che. teoe lakhyuM che, ke nImaca taraphathI vastu AvI che. ThekANuM jaNAvaze. (A patra lakhanAranuM nAma che caMdanamala nAgarI. teo cheTI, sAdaDInA rahIza che. temanA aMtaramAM zAsanaprema che. temanAmAM namratA ane sevAvRtti sahaja che.) Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (300) paMDita lAlana sarieja, AzramaroDa, amadAvAda, tA. 24-4-59 AdaraNIya zrIyuta zivajIbhAI, praNAma. zrI lAlajI sAthe mAre paricaya khare, paNa te bahu uparachale ane taddana alpa samaya pUrate. mAtra ATalA paricayane lIdhe je abhiprAya baMdhAya, te emanA jIvana-prasaMgamAM sthAna pAmavA lAyaka na ja hoI zake, chatAM jyAre tamAre Agraha che, te TUMkamAM lakhavuM yogya che. paM. lAlana guNagrAhI, sarala prakRtinA, sAhasika ane utsAhI hatA, e mArI chApa che. gaTulAlajI jevA kavi, zrImada rAjacaMdra jevA adhyAtma ane maNilAla nathubhAI jevA vidvAnene emane paricaya, e emanA jIvananuM kAMIka bhAthuM paNa kharuM. videza-pravAsa, svataMtra jIvana jIvavAne maneratha, e badhA guNe kahevAya, eka kALa evo hato, jayAre muMbaInI dareka sabhAmAM lAlana hAjara hoya ja jaina zve. konpharansa to emanA pitA zUnya lAgatI. gAMdhIyuga pachI teonI vRtti vikasI. Ama chatAM mArA mana upara emanA vizenI chApa evI che ke teo kaI siddhAntamAM bhAgye ja aDaga rahetA. terApaMtha hoya te tyAMya name; kAnajImuni hoya ke rAmajI hoya, te ya DhaLe. ane je kaMI je kAMI kahe tene zrotA thaI sAMbhaLe. jyAM kharekhara ajIgatuM heya, ane temane tevuM lAge, tyAM paNa teo pravaktA sAme cUpakIdI pakaDe. paNa A te savabhAvanI vAta thaI Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 301 ) ekaMdara e dIrghajIvI, vidyApriya ane niSpakSavRttinA hatA, e cokasa, sukhalAla " (A patra lakhanAranuM nAma che paMDita sukhalAlajI. temane jena prajA te ThIka paNa gujarAta ne karacha, kAThiyAvADanI samagra prajA pIchAne che. teo prajJAcakSu che chatAM samartha zAstravetA che.) cAritra ratnAzrama sonagaDha tA. 29-5-59 saujanyamUrti zrI zivajIbhAI, ApanI tabiyata sArI haze. Apane lekha mokalI zaka nathI. te tarata moklAvIza have te muMbaIthI mekalAvIza-Aje pU. bApAzrI sAthe muMbaI hamaNAM ja jAuM chuM.' - paNa ATaluM lakhyA pachI tamane ApeluM vacana AMkha sAme AvyuM ane UdhAranI vAta tamane pasaMda nahi paDe eTale hamaNAM ja eka nAnakaDo lekha taiyAra karI A sAthe ja judA bu. thI ravAnA karuM chuM te saMbhALI leze. - bIjuM naLiyAnA vakIla zrI lakSmInArAyaNa lAlajIne zrI lAlana sAheba sAthe sAro paricaya hate emane lakhazo te e paNa jarUra kaMIka mekalI Apaze tyAM saune mArAM smaraNa Apane, kArANI Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (302 ) paMDita lAlana traNa varSane tarUNa AjathI lagabhaga badhI sadI pahelA kaccha-mundrAnI dazA zrImALI vaMDInA moTA vyAkhyAna helamAM eka mahAna vaktAnuM pravacana hevAthI mundrA zaheranI moTI medanI ulaTI paDI hatI. e mahAna vaktA te bIjA keI nahi paNa zrI lAlana pite ja hatA. e vakhate kaccha ane saurASTramAM emanA nAmane ke paDatuM hatuM. AjanI sabhAmAM e pitAnA vilAyatanA pravAsanA anubhavo raju karavAnA hevAthI mundrAnI janatA ene lAbha levA adhIrI banI hatI. vyAkhyAna hela rotA vargathI jota jotAmAM Thasa bharAI gayuM. zrI lAlananI gaMgAnA pravAha samI ekadhArI amRta vANIthI tamAma zrotAo chakaya banI gayA. AjanA vaktAo lekene banAvavA mATe bole che. keTalAka mAtra bolavA mATe ja bole che. emanI vANIne hRdaya sAthe kaze saMbaMdha hoto nathI. jyAre zrI lAlana, je kaMI bolatA te pitAnA hadayanA UMDANamAMthI bolatA eTale emanAM vacananI zotAnA aMtara para haMmezAM UMDI chApa paDatI. tyAra pachI lagabhaga ardhI sadInAM vahANAM vahI gayAM ane eka divasa ekAeka zrI mahAvIra jaina cAritra-ratnazrama-senagaDhamAM, pUjya bApAzrInA sAnnidhyamAM emanA jarjarita dehanAM darzana thaI gayAM. dehanuM devaLa te khaDakhaDI gayuM hatuM. paraMtu tenI aMdara emanA sadA yuvAna AtmAne Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 303 ) nAnA huisale| pAMkhA kaDakaDAvatA jevA ne tevA beThA hoya evuM spaSTa dekhAtuM hatuM. zrI lAlananu vRddhatva yuvAnIne pazu zaramAve evu hatu, vRddhone paNa yuvAna manAve evI emanI vANI hatI. Old zabda paNa emane rUcatA nahi. e jIvyA tyAM lagI cuvAna ja rahyA hatA. emanuM jIvana mAnavajAtane mATe preraNArUpa hatu. kAI virala AtmAnI mAphka zrI lAlana pAtAnu jIvana sArthaka karI gayA. dhanya hA, e punita-pAvana AtmAne ! sAnagaDha zrI mahAvIra cAritra ratnAzrama tA. 20-5-19 dulerAya kArANI (A patra lakhanAra kacchanA ajoDa kavi che. teo kaccha kalAdhara ane kacchanA satAne kavienA lekhaka che. temanu nAma che dulerAya kArANI. teone gujarAtI jANanArI prajA bhUlI nahi zake ) pUjya zivajI khApA, 43 gArAvADI, pAlItANA tA. 10-4-1959 ApanA trIjI eprilane pU. lAlanajI viSe thADuM' lakhI AjJAanusAra lakhI mAkaluM chu, pApatra maLyA. ApazrI mAkalavA jaNAvAtA Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T ( 304 ) pIDita lAlana pa'DitazrI kruttecaMda kapuraca'da lAlananA paricayamAM te huM' nAnapaNathI Avela, Apa, paDita lAlana, pU. cAritra vija yajI khApA, mArA pitAzrI vagere zrI pUrakhAinI dhama zALAmAM ghaNI vakhata maLatA ane sAmAjika tathA dhArmika viSaya upara carcA karatA ane koika vakhata te carcA sAMbhaLavAnA mane lAbha paNa maLatA. A patramAM te huM paDita lAlana sAthenu mArUM' chellu saMsmaraNu lakhuM chuM. khAreka varasa pahelA rAtre mArA bAraNe kAie bUma mArI eTale me' pUchyuM " kANu che bhAi!" zeTha narazI nAthAnI dharmazALAnA paTAvALAe kahyuM' ke ApAne pa'Dita lAlanasAkha maLavA AvyA che. huM ekadama sAmA gayA, paTAvALA pAchA gayA ane pUjya lAlana tathA temanA koi sabaMdhI gharamAM AvyA. AMkhe AchuM dekhatA tethI meM lAlana sAheane pUchyuM ke dAdarA caDavAnA che te takalIpha paDaze? paMDitajIe kahyu ke, nA re nA. huM pitAzrIne kahetA gaelA eTale teo upara bAraNA pAse ubhelA te lAlanane bheTI paDyA, " ApaNe ghaNA vakhate maLyA. " ezI pacAzI varasanA vRddhomAM Ave aupacArika bhAva bahu ochA hAya che. khAsa karIne mArA pitAzrI teA AvI lAgaNI ochI matAve. eka vakhata rAtre khAra vAgyA pachI zaMbhukAkA (zrI zaMbhuzakara jagajIvana joSI ) khinna hRdaye * cAMpazIbhAi, cAMpazIbhAi, karatA AvelA ane raDI paDelA tyAre bApujIe 'zaMbhubhAi, zaMbhubhAi ? khAlI chAtI sarasA cAMpI peAtAnA palaMga upara besArI AzvAsana Apelu ane ' " Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA (305 ) pachI pitAnI pAse bIjo palaMga nakhAvI baMne vAta karatA karatA sUtA e dazya mane tAjuM thayuM. pU. lAlana ane mArA pitAzrIe aDadhA kalAka judA judA viSaya upara vAta karI temAM sAmAyika mALA japathI mananI ekAgratA zUnyatA ane chevaTe AtmamAM lInatA viSe khAsa carcA thaI. pAchaLathI maharSi aravindranA "atimanasa' viSe thoDuM thoDuM vAMcate tyAre uparanI carcA mane yAda AvatI. judA judA mahApurUSe jude jude kAme ane jude jude sthaLe vicAra pragaTa kare paNa te badhAmAM sAmya ekasUtratA hoya che tema lAge che. vidAya letI vakhate bApujIe kahyuM, "lAlana, tamo AvyA tethI mane bahu AnaMda AvyuM, have te ajaLa hoya te maLIe, A dehano bharose nathI" vRddha jaja rita dehe eja ullAsathI pU. lAlane kahyuM, "kema cAMpazIbhAI, ApaNe te haju ghaNI vakhata maLazuM ane ghaNe kALa sAthe paNa rahezuM." A vRddha purUSa mRtyune pelepAra prakAzamaya anata jIvananI vAta karI rahyA hatA, ze AtmavizvAsa ! AvA purUSe zarIra vRddha hovA chatAM tAjagIbharyuM AtmIya yauvana mANI zake che. kalApI bhalene gAya ke "jene yuvAnI mahIM vRddha thayuM gamyuM che" paNa kadAca baMnene kahevAne mAyane eka paNa hoya. thanaganatI yuvAnImAM vicArakSetre kareluM vRddhatva sAruM ane zithila vRddhAvasthAmAM taravarATabharyuM yauvana sArUM. 20. Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita lAlane -- -------- huM paMDita lAlanane mUkavA bhIDabhaMjana sudhI gayo. rastAmAM meM pUchayuM, "paMDitajI, A avasthAe ApanAmAM ATale utsAha kayAMthI?" paMDitajIe javAba Apyo ke "mArA karatA te mAro moTA bhAI vadhAre kAma karI rahyo che" huM camake, "ApanA moTA bhAI? "hA, huM ane banaze vilAyatamAM kalAkonA kalAko carcA karatA ane temane huM moTAbhAI gaNuM chuM temanI kAryazakti joI che?" meM pUchayuM, "lAlana sAheba, A lAMbA jIvana ane tAjagInI kaI cAvI kharI?" paMDitajIe javAba A "Ane kaI tALuM vAcyuM nathI ke kUMcInI jarUra paDe. ullAsa ane AyuSya khullAM ja paDyAM che, joIe teTalA laIle. ullAsa mATe game te sthitimA mananI moja, ane AyuSya mATe sAMbhaLo ApaNAmAM kahe che ne ke jeTalA zvAsozvAsa mAMDyA hoya teTaluM jIvavAnuM che, have je Ama ja hoya te te tamAre gaNitane A taddana sAde dAkhala che. zvAsozvAsanI saMkhyA te nizcita che eTale jeTalo zvAsa uDe ane dIrgha ho teTalo vadhAre kALA lAge ane AyuSya laMbAya, mATe lAMbu jIvavuM hoya te hAlatA, cAlatA, sUtA, beThA UMDA zvAsa le basa TUMku ne Taca" TUMkA sUcanamAM paNa keTaluM tathya paDeluM che, te vicAratA meM rajA lIdhI ane pAcho pharyo. pachIthI te paMDi. tajIe A dehathI vidAya lIdhI ema sAMbhaLyuM. paMDitajIne AtmA jyAM hoya tyAMthI anekane pratibodha-preraNA karatA rahe eja prArthanA, prabhu temanA AtmAne zAMti arpe e Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 307) prArthanA zA mATe! jemaNe A dehe zAMti anubhavI che, temane mRtyu pachInA jIvanamAM vizeSa zAMti heya temAM zI navAI? zivajI bApA, Apa mArA mATe je sadabhAva rAkhI rahyA cho te mATe AbhAra amArA maganabAbA saMpUrNa Arogya sAthe rAd sita rAhu" e veda vAkaya siddha karI batAve. lI. nehAkAlI, zAMtilAla cAMpazI zAha ne jayajinendra. ( A patra lakhanAranuM nAma che zAMtilAla cAMpazI. teo vidvAna che, pAlItANunI hAiskUlanA teo heDamAstara hatA teo sevApriya ane mauna sevaka che temanA pitAne zivajIbhAI pitAnA pitA gaNatA.), pAlItANA tA. 24-5-59 5. zivajIbhAInI AjJAthI saMta lAlananAM saMrakaraNe TUMkamAM lakhatAM mane bahu AnaMda thAya che. enAM vyAkhyAnee ane TUMka paricaye mane jIvanamAM ghaNe lAbha thaze che ema huM mAnuM chuM. huM jyAre I. sa. 1906 mAM trIjI aMgrejI bhaNate hatuM tyAre jIvanamAM pahela-vaheluM ja temanuM pAlItANAmAM narazI nAthAnA cekamAM temanuM vyAkhyAna sAMbhaLyuM ane te vyAkhyAne mArAM hadaya, buddhi, ane bhAvanA upara sacoTa Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 308 ) paMDita lAbhana asara kadI hatI. viSaya ' sarvadharma samabhAva harI ema huM mAnu chuM. temanI lAkSaNika zailImAM temaNe kahyuM ke kalpanA karo ke dhama pravattakAnI goLamejI pariSada maLI che. tema zama, kRSNa, mahAvIra, buddha, jisasa krAisTa, mahe'mada paya gakhara vagere hAjara che. ane manuSya kalyANa ane dhama siddhAnta upara carcA kare che. eka-bIjA paraspara kevI prIti, sahiSNutA ane namratA batAvatA haze! te ApaNe te dharmAvatArAnA ziSyA hoie te ApaNe eka-bIjA tarapha evA ja bhAva rAkhavA joie. > " pachI thoDA vakhateja keLavAyelA gRhasthAnI zrI pAlItANA Tenisa kalamamAM maLelI jAhera sabhAmAM temanuM vyAkhyAna sAMbhaLavAnA zubha avasara maLyA. mArAM amerikAnAM sa'smaraNA' e viSaya haze, amerikAnA leAkA kevA AnaMdI, mahenatu ane AzAvAdI che. enA emaNe emanI tejasvI zailImAM AbehUba khyAla ApyA. sIttera varSanA vRddha hoya tA paNa jANe doDatA hoya evI jhaDapathI cAle. atyAre lagabhaga sIttera varSanI vaye huM jyAre khUba jhaDapathI cAlatA hAu' ane mu'kha' ajAramAM mane koI pUche ke * ATalu madhu zu' utAvaLanuM kAma che ? ? tyAre mane paDiMta lAlanasAhebanu te vyAkhyAna mane yAda Ave che. > i. sa. 1917 mAM pAramaMdaramAM suzikSitAnI eka sabhAmAM temanuM vyAkhyAna sAMbhaLavAnA prasaMga maLyA. temAMnA eka muddo mane kharAbara yAda che. ' sAmAnya rIte vyAkhyAna Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 309). A upacAramAMthI eka kAre che, ane tamAre kAre zrotAgaNane ema kahe che ke tame Ama kare ane A samaje. jayAre lAlana bhASaNa karatA hoya che tyAre tame zabdane badale ApaNe zabda vApare che, ane lAlana pite paNa jANe zrotAgaNamAMthI eka hoya evI lAlananI daSTi che." A upadezathI potAnA deSa pahelAM jovAnI dRSTi sAMpaDI hAya ema huM mAnuM chuM. sane 1925-26 mAM huM eka jaina chAtrAlayamAM gRhapati hatuM tyAre vidyArthIo sAthe pite khUba ramUja kare. vidyArthIone pUche paga UMce ke parvata?" sahaja rIte vidyArthIo parvatane UMca kahe tyAre pote kahe ke paga UMce. kAraNa ke paga ethI paNa UMce jaI zake che. evI ja rIte gaja lAMbe ke tAke. ene vineda kare. evI ja rIte pote kahetA ke "mArAM patnI jIvatAM hatAM tyAre huM relagADImAM besatAM mArI sAthenA mANasane zrImatIne paNa eka dAgIne gaNavAnI sUcanA karato. mArI sAthe gharaDAM bairAM hoya tyAre huM temane paNa gaNatarImAM levAnI ramUja karIne pU. paMDitajIne yAda karuM chuM. mAtra chokarAo sAthe A vinoda ja karatA ema nahi paNa A rIte vidyArthIonA hRdayane AkarSIne vidyArthIenA sAmAyikane vakhate te sAthe sAmAyika karavA padhAratA ane sAmAyikanuM mukhya rahasya je sarva prANIo tarapha samatA che te suMdara, sAdI ane saceTa vANamAM samajAvatA. vidyArthIo pUche ke "ApanI uMmara keTalI?" tyAre pite aMgrejImAM javAba Ape ke huM ATalA varSane juvAna Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (31) paMDita lAlana chuM. aMgrejImAM "olDa" zabdanA be artha che "uMmarane ane "gharaDe pite ramUja sAthe AzAvAdanuM suMdara 2hasya samajAve. pite ghaNA vRddha thayA hatA ane paMDita te ghaNuM varSathI kahevAtA hatA chatAM pitAne jJAnapipAsA ghaNI prazaMsanIya hatI. senagaDhavALa pU. muni zrI cAritravijayajI mahArAja pAse eka jijJAsu vidyArthInI jema ghaNI pAkI avasthAe pote "gazAstra" zIkhavA jatA ane bahu vinayathI yegazAstrane abhyAsa karatA. pitAnAM ghaNAM vyAkhyAmAM pite khUba harSathI ane premathI "mAre putra zivajI" ema vAraMvAra kahetA meM temane anekavAra sAMbhaLyA che ane te premALa ane vaphAdAra zivajI urphe maganabAbAe temanA aMtakALa sudhI temanI saMpUrNa sagavaDa mATe kharca Age-apAvyo che ane vaphAdAra putra tarIke pharaja bajAvI che e ApaNane jANavA maLe che tyAre ApaNane ema thAya che ke saMsAra sAgara bhale khAre hoya paNa maganabAbA jevI mIThI vIraDIe paNa temAM che. A suputre potAnA dharmapitAne jIvatAM ja mAtra pigyA nathI, paNa temanA saMvargavAsa pachI temanI uttarakriyA paNa temanuM jIvanavRttAMta bahAra pADIne karI che te ghaNA harSanI vAta che. A zraddhAMjalimAM mane paNa jarAka bhAgIdAra banAvye che e mATe pU. zivajIbhAIne AbhAra mAnI viramuM chuM. viramatAM viramatAM eka brAhmaNa tarIke sapheda Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDitajInI pratibhA ( 311 ) dADhIvALA pUjya murabbI maganamAmAne AzIrvAda ApuM chuM ke Apa zatAyu thAze ane ApanI bhAvanA ane svabhAva pramANe A mAnI lIdhelAM duHkhabharI duniyAmAM AnaMdanA kuvArAo cheADIne bhAgyazALIonAM hRdaya upara zAMtinI varSA varasAve. jAdavajI narabherAma vyAsa ( A patra lakhanAranuM nAma che jAdavajI narabherAma. teo vidvAna che ane vicAraka che. temanAmAM niHspRhatA ane nibhayatA che. ) * 45 muMbaI tA. 10-6-59 pUjya pitAjInI sevAmAM, A sAthe pU. bApujI viSe thADu lakhANa lakhI meAkalyu che. jo ke kharAbara jevuM lakhavu. ezvae tevu' lakhI zakI nathI ane mane paNa ethI barAbara saMtASa thayA nathI. chatAM emanA AdhyAtmika jIvanathI te vakhate mane samaja na heAvAthI huM paricita nathI vadhu emanA mATe lakhavAnuM sujyuM nahi. saralA amArA yuvAna bApujI Ama te| huM emane bALapaNathI ja oLakhatI ema kahuM te paNa cAle paNa mAtra eka vidvAna, paradeza jaI Avela vyakti tarIke emanI sAthe rahevAnu` sadbhAgya paNa mane prApta thayuM hatuM. eka vyakti sAthe rahevA chatAM jo enA jIvanamAM ApaNane rasa na hoya tA enA pUra Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (31ra ) paMDita lAlana paricaya thate nathI. tyAre huM AdhyAtmika jIvanane sparza pAmI nahotI. eTale najIka rahevA chatAM emanA AdhyAtmika jIvanathI huM aparicita ja rahI hatI ema kahuM te paNa cAle. e maDhaDA gAzramamAM sAmAyikanA prAga karatA ne karAvatA, paNa mane te emAM rasa na hovAthI kazuM samajAtuM nahi ke emAM zuM kArya karI rahyA che. paNa emanA sAmAyikanA prayoga nAmanA pustakamAM ApelI dhArmika kathAo vAMcavI mane bahu gamatI. sauthI vadhu te emane ramujI svabhAva mane bahu gamate. pitAnI jAtane e chevaTa sudhI yuvAna ja gaNatA ane yuvAnanI jema vadhArene vadhAre pragatimAna kema thavAya te mATe sadA jAgrata rahetA. have huM vRddha thaye, zarIra cAlatuM nathI. have ApaNAthI zuM thAya, evI sAmAnya jamAM rahetI nirbaLa vRttine emane sparza paNa thayo nahote. haMmeza navIna jANavAnI ke abhyAsa karavAnI emanI bhAvanAne emanI vayane jarAya bAdha na naDate. jJAna-prAptinI jhaMkhanA sadAya emanAmAM tIvrapaNe kAma karatI. ahIM rahIne laMDanamAM rahetA emanA mitrane patra dvArA saMskRtane abhyAsa karAvatA. e rIte jJAnane pracAra paNa karatA. emanI vAMcananI bhUkha te sadAya atRpta ja rahI hatI. mane vAcanane zokha eTale emanA pustaka para mArI najara tarata paDatI. pote vAMcatA te pustaka viSe ghaNIvAra mane vAta karatA. jIvananA aMta sudhI e jJAnanA ArAdhaka ja rahyA hatA. AnaMdamAM rahI saune e AnaMdanAM sahabhAgI Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 313) banAvatA. emanI vadhatI vaye paNa e sadA kArya rataja rahetA. ALasane te emane sparza ja nahete thaye. ane ethI ja te e sadA yuvAna rahA ne saune sadA yuvAna kema rahevAya ene mArga batAvatA gayA. cArANuM varasanI vaye pitAne e yuvAna tarIke badhAne oLakhAvatA tyAre sAMbhaLanArane ema na thatuM ke AvuM zuM bole che paNa emanA vacanamAM rahela vamanI pratitI sAbhaLanArAne barAbara karAvatA. saralA (A patra lakhanAra bahenanuM nAma che saralAbAI. teonI piDIcerInA zrI araviMda AzramanA saMcAlikA mAtAjI mIrAdevImAM zraddhA thaI. ethI teo 25 varSathI dara varSe paDIcerI jAya che ane mAtAjInI kRpAmRtanuM pAna kare che.) muMbaI, tA. 10-6-59 bhAIzrI zivajIbhAI, paMDita lAlana" mATe tamane prathamathI ja khUba mAna hatuM, e huM jANuM chuM. "paMDita lAlana" ne mane bahu vadhu paricaya na hatA, paNa je kAMI hatuM. e sukhada lAgyuM hatuM. mANekabA sAthe teone sI. ena. vidyAvihAramAM sArI peThe joyelA. pachI to teo ekavAra bhAla naLa kAMThA prayAgakSetranA kasabAmAM khAsa maLavA AvelA. ekavAra amadAvAda digaMbara bekiMgamAM huM thaDA vakhata mATe Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 314 ). paMDita lAlana Avele, tyAre paNa teo maLelA. "kuzala" e temane manapasaMda uccAra hate. temanA mukha para meM glAni joI nathI. teonuM jarjarita zarIra durbaLa chatAM kAtimaya jaNAtuM. teoe vRddhatvanI sAme mane baLanA ejasathI yuddha khelIne yauvananuM sAcuM sukha mANI jANyuM hatuM. pa. lAlana mAtra vidvAna ke kevaLa vaktA nahatA. zaktizALI ane AtmasauMdaryanA rasaktA hatA. evI mArA mana para, lAlananA jIvananI asara rahelI che. "saMtabAla? (A patra lakhanArA che pUjya munizrI saMtabAlajI. emanI pIchAna karAvavAnI heya nahi. temane kaccha-kAThiyAvADa ane gujarAtanI samagra prajA jANe che.) prakhara ane niDara samAja-hitaciMtaka zrIyuta lAlana jagatamAM mAtAnuM sthAna ajoDa che. mAtAne prema nisvArthI, tyAgamaya, tapamaya ane tamannAmaya hoya che. mAtA nirmamarva premanI mUtisamAna che. tenA pratyAghAta tarIke saMskArI saMtatino mAtA pratyeno prema paNa umAbharyo ane aMtarane heya che. ane huM joIe. zrIyuta lAlane samAjamAM judA judA kSetre niSThApUrvaka bArIka ane Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 315) talasparzI adhyayana ane avalokana karIne je kArya karyuM che te eka hitaciMtaka ane sevAparAyaNa mAtA tarIke kArya karyuM che. ane tethI ja temaNe aneka strI-purUSanA ane vidvAnenA hadayamAM gauravavaMtu sthAna prApta karyuM che. mAtA mAnanI bhUkhI hotI nathIte te prema ja Icche che. mATe ja izvarane ane mAtAne jagata "tuM" thI saMbaMdhe che. zrIyuta lAlananA premIo temane "lAlana sAheba"thI nahi paraMtu "lAlana"thI sAdhatA. "yathA nAmAstathA guNA" nAma tevA guNa bahu ochA mANasamAM jovAmAM Ave che. sAmAnya rIte te e anubhava thAya che ke nAmanA arthathI ulaTA vartanavALA mANase vadhu jovAmAM Ave che. paraMtu zrIyuta lAlane te pitAnA nAmanI sArthakatA pitAnA kartavyathI puravAra karI batAvI che. jenAmAM kazI moTAI nahi abhimAna ke ADaMbara nahi, nhAnA kSetra ke samAjanI maryAdA ke baMdhana nahi, saMkucitatA ke pUrvagraha nahi ane nhAnA moTA saunI sAthe eka sarakhuM vartana ane saddabhAva, dukhIyAnA belI, samAjanA utkarSanI uttama bhAvanA evA zrIyuta lAlana hatA. - ekavaDI kAyA, paNa paDachaMda kAThuM, zAMta ane gaMbhIra mudrA, paNa pracaMDa avAja, hRdayanI komaLatA, paNa vANune vega-A badhAne subhaga sumeLa temanAmAM jovA maLatA. dharma ane tatvajJAnane UMDo abhyAsa, sarva dezIya avalokana ane avagAhana, ekAgra ciMtana ane manana, e Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 316 ) paMDita lAlane temanA jIvananI viziSTatA hatA. samAjanA utthAnanI bhAvanAne zrotA Akhara paryata temanA AcAra, vicAra ane vANImAMthI vahA karato hate. dareka vastunuM avalokana karavuM, tenA upara ciMtana ane manana karavuM, pachI tene nirNaya kara ane chevaTe tene amala kare, A temanI kAryapaddhati hatI, AthI ja teo je nizcaya karatA te pAra paDI zakatA hatA. game teTalo virodha hoya, loke ke samAja game teTalI TIkA kare chatAM te kadI DaratA nahiM DagatA nahi. ane kArya pAra pADatA. evA te aDaga kAryakartA hatA. pote karelA nirNayamAM bhUla che. athavA pite hAtha dharela kArya samAjanuM ahitakartA che. evuM je temane puravAra karavAmAM AvatuM ane je temane tenI khAtrI thatI te teo potAnI bhUla kabula karI letA ane turtaja bhUla sudhArI letA. AvI temanAmAM saralatA hatI. samAjanA nAyakAmAM AvI saralatA bhAgye ja jovA maLe. jeo AtmakalyANanA sAcA sAdhake hoya che. teomAM ja AvI saralatA hoya che. saralatA vaDe ja samabhAva keLavI zakAya che. zrI lAlana pragativAdI ane sudhAraka hatA. samAjanA rItarIvAjo, rUDhI ke mAnyatA je samAjane pragati karavAmAM aMtarAyarUpa hoya tene nAbuda karavAmAM temaNe bahu ja agrabhAga bhajave che. rUDhIcusto temane sakhta virodha karatA keI vakhata te temanA upara vANInA, TIkAnA, TIkhaLanA ke AkSepanA aneka bANe aneka dizAmAMthI ekIsAthe Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 17 ) choDavAmAM AvatA. chatAM eka zuravIra ane bhaDavIra tarIke ekalA hAthe ane ekalA paDe teo badhAne sAmane karatA, pitAnI vAta virodhIone samajAvatA ane jarUra paDe te badhuM sahana karI letA. paraMtu pitAnuM kArya siddha karyA vinA kadI rahetA nahi. AvA purUSo ja samAjanuM ka9yANa karI zake che. pU. gAMdhIjImAM paNa A prakAranI kAryapaddhatiktI. jJAna, sAhitya ane zikSaNanA kSetre paNa temaNe samAjanI ghaNI sevA karI che. kacchI-prajAnA utthAnamAM ane utkarSamAM temaNe eTaluM suMdara kArya karyuM che ane eTalo badhe mahatvapUrNa bhAga bhajavyuM che ke Aje te bhAIe ane bahene mAM je zikSaNa, saMskAra, svacchatA, dharmaprema ke bhaktine vikAsa jovAmAM Ave che temAM zrI lAlanane paNa sAre hirase che. jJAti, jAti, pradeza ke dharmanAM baMdhana sAcA sevakone naDatA nathI. jyAM jyAM ane tyAre jyAre anukuLa taka maLe tyAM tyAM ane tyAre tyAre puruSArtha ane prayatna karavAmAM leza paNa pramAda na seva e kAryakaranuM mukhya sUtra hoya che. jayAM jayAM puSpa ane rasa hoya tyAM tyAM jamara kheMcAIne Ave che. rasanuM pAna karavAmAM masta bane che ane samayanuM bhAna bhUlI jAya che. zrI lAlana jayAM jyAM jatA te te gAmamAM kaNa kaNa vidvAna, paMDita ke paricita svajana che tenI mAhitI pUchI turata ja temane maLavA jatA, bahu ja premapUrvaka bheTatA, kSemakuzaLa puchatA, AgaLanA milananI vAte yAda karatA, navA sarjane ane navI pravRttiothI Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 318) . . paMDita lAlana paricita thatA ane vArtAlApamAM eTalA mazagula thaI jatA ke bIjuM badhuM bhulI jatA ane samayane paNa khyAla na rahetA. AvI maitrI, A prema, AvI AtmIyatA e ja mAnavajIvananAM sAcAM mUlya che. sArAnuM sagapaNa ane sArA saMbaMdha sau ke I I che. sau koIne pitAnI mahattA vadhAravAno svabhAva sahaja hoya che. " mAre lAlanasAheba sAthe sAthe saMbaMdha hato" ema temanA paricayamAM Avela sau kaI kahetA hoya. rAjAne sau koI oLakhe. ene artha evo nathI ke rAjA sAthe saune saMbaMdha ke aMgata paricaya hoya che. sArA mANasanA sagA thavA sau koI Ave; paNa nabaLAnA sagA kaI thatAM nathI. tema zrIyut lAlana sAthe paNa saMbaMdha, sagapaNa, maitrI ke oLakhANa hevAne dA karanAra paNa ghaNA ya hoI zake. guNIjananA guNanI A rIte paNa pUjA, prazaMsA ke pracAra thatuM hoya temAM ya samAjanuM kalyANa che. temanI sAthe mAre paricaya agAu ghaNI vakhata thaye hate. paraMtu te TuMkA TUMkA samayane hate. uchaLatI prajA ane khAsa karIne vidyArthIAlamane khaDatala, zikSita saMskArI, cAritravAna, sAhasika ane sadAcArI banAvavA mATe zuM pagalAM javA ane kaI rIte kAryanI zarUAta karavI te aMge ja amArI vacce carcA-vicAraNA thatI, ane te mujaba karela nirNayane ame amArI rIte amalamAM mukatA. temanA pratyenA mArA pUjayabhAvane laine sAMtAmAM ane pAlItANAmAM teo AvyAnI Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ke hevAnI mane jyAre jANa thAya ke tarata ja temane maLavA huM deDI jato. kalAka sudhI ame vAta karatA. ATalA varSonA gALA pachI je kAMI mArA maraNapaTamAM tAjuM yAda rahyuM che temAMthI je kaIne je kAMI grahaNa karavA yogya lAge te grahaNa kare e hetu lakSamAM rAkhI temanI smRtirUpe ATalI nAnI zI sanehAMjalI mArA taraphathI arpaNa karuM chuM.. lI. prANajIvana haragoviMdadAsa gAMdhI sumanavilA, bIjI hasanAbAda galI sAMtAkrujha (muMbaI 23) tA. 10-6-1959 (A patra lakhanArAnuM nAma che prANajIvana haragoviMdadAsa gAMdhI. teo sAMtAkrujhamAM rahe che. temanA bALake dhaMdhe kare che pote satevI ane sevApriya che. jainaprajA mATe temaNe ghaNuM karyuM che.) paDIcerI zrI araviMda Azrama tA. 7-5-59 paMDita lAlana eTale A jIvana satya zodhanAra sAdhaka. e rIte emanI smRti mAre mATe puNya smRtirUpa che. emane mArI sAthe paricaya kAlanI ke prasaMganI gaNanAe mApa barAbara nathI. kAraNa ke thoDA prasaMgamAM Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20) paMDita lAlana je anya nikaTanI oLakhANa thaI zake che evI amArI hatI. - jJAnanI pipAsA sAthe namratA e zrI lAlanane eka anukaraNa karavA je guNa hate. ene pariNAme je kaI emanA paricayamAM Ave tene sAre mANasa mAnIne ja teo vartatA. ane huM mAnuM chuM ke emanA evA vizvAsathI ghaNA mANase sArA na hatA te sArA thayA haze. sArA thavAne prayane te jarUra karyA haze. saghaLethI guNa grahaNa karavAnI emanAmAM khUba zakti hatI. te paNa emanI namratAne ja eka bhAga hatI. ane chatAM paMDIta lAlanamAM daDhatAno abhAva hatuM, evuM na hatuM. hiMdu dharmamAM saune sarakhe adhikAra che. paraMtu khrIsta, bauddha ane jainadharmomAM Adya pravartakenA be bhAga pADavAmAM AvyA, 1 sAdhu-zramaNane 2 gRhastha jIvana gALanArAone Ane laIne e dharmone saMkhyAnI najare game teTale lAbha thaye heya. paraMtu e dharmonA satyanA anusaraNamAM te ghaNI hAnI thaI che. dharmanuM netApaNuM bAhyAcAranA adhikAravALA eka varganA hAthamAM AvyuM ane sAmAnya mANasa te pitAne adhikArI mAnIne AstikatA, bAhyAcAravidhi ane kama kAMDamAM ja dharmanI ItizrI mAnate thaze. dhArmika jIvanamAM sAcI pragati karavA mATe adhikAra aMtarane have joIe. e mahAna satya A bheda pADavAmAM bhUlAI gayuM hatuM. Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patijInI pratibhA ( 321 ) paMDIta lAlane jaina samAjamAM pracalita e kRtrima maryAdA tADIne dharmanA anusaraNamAM saune sarakhA adhikAra che evu jAhera karIne samagra jaina samAjamAM jUnavANI mAnasa ane AcAra jaDatA sAme khaMDa uThAvyu. ane saMdha bahAra rahevAnI hiMmata darzAvI ne jainasamAjane DhAravaNI ApI. AjakAla ApaNA dezamAM mahattAne kAI khAkSetranA kArya sAthe joDavAnI vRtti jaNAya che. e dRSTie paNa 5'Dita lAlane jainasamAja mATe je kArya karyu che te amUlya che. paraMtu mahattAnuM mApa kAi bahAranA dheAraNe kADhavAnu hetuM nathI. paDiMta lAlananI mahattAnuM' kharU' mApa emanA satya prApti mATenA aMtaranA prayatnAmAM rahelu' che. ApaNI prajA jeTalA pramANamAM A mahAna satya samajatI thaze. teTalA pramANamAM ApaNI saMskRtInAM mULane sAcavI zakaze. A mAkhatamAM paDita lAlananu jIvana ApaNI atyAranI peDhIne preraNA dAyaka nIvaDaze, abAlAla purANI, (A patra lakhanAranuM nAma che akhubhAi purANI. teo zrI araviMda AzramanA thAMbhalA jevA che. temaNe aneka pustaka lakhyA che. gujarAtanI prajA temanA pratye sanmAna dharAve che. ) ta 21 Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 22 ) paMDita hAlana thAnagaDha tA. 13-4-59 zrImAna murabbIzrI zIvajIbhAI, zrI ghoghA zrImAna lAlana zrI phatecaMda kapuracaMdanA paricayamAM ghaNA vakhata pahelA pAlItANA narazI nAthAmAM teo utahatA tyAre maLavAnuM banela. teonI vidvatA, Tha Da savabhAva, dharmanuM jJAna, dhyAna apUrva ane adabhuta hatuM, ghaNA pustako lakhI temaNe samAja upara sAre upakAra karyo che, te bhulAya tema nathI. tame te temanA ghaNA prasaMgamAM AvI lAbha lIdhela te pustaka pragaTa thaze. te vAMcIne joIzuM. lI. zubhecchaka, mANekacaMdanA ghaTIta. (A patra lakhanArAnuM nAma che mANekacaMda pipaTalAla. teo thAnagaDhanA rahIza che vayovRddha che. temanAmAM zraddhA che bhakti che ane guNadaSTi sAthe sevAbhAva che.) 50 ghATakopara tA. 1ra-5-59 zrIyuta zivajIbhAI bhAvanagara paMDita zrI lAlana ane huM aneka vakhata saurASTra ane Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 323) kacchamAM paraspara paricayamAM AvyA hatA. teozrI ravabhAve AnaMdI, masta, tavaMgaveSaka ane cintaka hatA. lI. A, nemasAgarasUri , nA saprema AtmabhAve dharmalAbha, (A patra lakhanArA aMcalagacchanA AcAya che. temanAmAM vaktatva zakti che. teoe nAnI avasthAmAM dikSA lIdhI che, teo jyAM jyAM gayA tyAM tyAM saMghamAM jAgRti ANuM che.) prIyazrI zivajIbhAI, patra maLe AnaMda thayo. have huM paNa vRddha thayo chuM. pahelAMnI mAphaka pharatuM nathI ApanI AjJAnusAra paMDitajI viSe thoDuM lakhI mokalyuM che, Apane yogya lAge te prasiddha karaze. huM ahIM A mahInAnI Akhara sudhI chuM. anasUyAbahenane tyAM "ArAdhanA" mAunTa Abu, tabiyata sArI haze. muMbaImAM zrI saralAbahenane tathA temanA patizrIne bevAra maLyo hate. lI. advaitAnaMda nA sneha namana. zrI paMDitajI lAlana, zrI paMDitajI lAlananA saMparkamAM huM amadAvAda avAranavAra Avato. temanI sAthe AdhyAtmika viSayonI carcA paNa thatI. zrI paMDitajI pite jaina hatA. jaina dharmanA pite prakhara vidvAna hatA. paNa teozrImAM matAMdhatAne Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24) paMDita lAlana sada tara abhAva hatesarva dharmo tarapha samabhAva rAkhavAmAM teozrI mAnatA hatA. eka ja lakSaya tarapha javAnA A badhA bhinnabhinna bhAga che, evuM teozrInuM maMtavya hatuM. - zrI paMDitajI sArA vaktA ane lekhaka paNa hatA.' saMtajanenA premI hatA. teozrInI bhASA saraLa ane asarakAzka hatI. bhASaNa karatI vakhate ghaNIvAra premAvezamAM teozrI AvI jatA ane zrotA vagarane potAnI sahadayatAne paricaya karAvatA. ghaNI moTI vaye deha tyAga karyo. paNa pite bezaka yuvAna chuM. ema kahetA. vicAra-zaktinA sAmarthyamAM teozrIne pUrNa zraddhA hatI. chevaTa sudhI temanAmAM yuvAnane utsAha hate. pAyA vinA vyaktigata ane sAmuhika jIvanane sarvAgINa ane cirasthAyI vikAsa azakya che. ema temanI daDha mAnyatA hatI. AvA saMtapurUSanA bodha vacanene saMgraha karIne prasiddha karavAno vicAra stutya che. Ama janatAne tethI ghaNe lAbha thaze. e nisaMdeha che. * ArAdhanA mAunTa Abu svAmI adhyetAnA tA. 3-1-59 (A patra lakhanArAM svAmI zrI advaitAnaMdajInA lekha ghaNIvAra Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 325 ) akhaMDa AnaMdamAM Ave che. teo je vAMcatA haze te svAmIjIne sArI rIte jANatA haze. teo vidvAna che ane namra che.) vaizAkha suda 5 jayapura zahera (rAjasthAna) ghIvAlakA rastA, zrI AtmAnaMda jaina bhavana, tA. 13-5-59 zrIyuta zivajI devazI, zrI geDIjI mahArAja upAzraye. Apane patra tA. 9-5-59 ne lakhela maLyo. paMDita lAlanane mATe khAsa paricaya nathI. muMbaImAM svargIya pU. pA. paMjAbakesarI, yugavIra AcAryadeva zrImada vijayavalabhasUrIzvarajI ma. sA. nA cAturmAsamAM ekAda vAra sAmAyika viSayamAM vyAkhyAna pachI bhASaNe ApelAM te meM sAMbhaLelA, jethI huM kahI zakuM chuM ke eenA bhASaNe recaka, karNapriya ane zrotAjanene khuza karanArA hatA. saM. 12 mAM pU. pA. parama gurUdeva zrImada vijayavallabha sUrIzvarajI ma. sAhebanuM cAtumasa vaDedarA (gujarAta) mAM hatuM. te vakhate zrI parama gurUdeve paMDita lAlanane pAzrImAtya dezomAM jaina dharmanA pracAra mATe mokalyA hatA. ane eo tyAM jaI keTalAka samaya tyAM jainadharmane pracAra karatA rahyA. A saMbaMdhamAM zrI parama gurUdeva upara eonA Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 326) paMDita lAlana pracAra saMbaMdhI patro AvelA. emAM jANavA jevI ane upayogI hakIkata lakhAyela hatI. paNa aphasosa sa6 aphasosa che ke e patro mArI pAse nathI. nahIM te Apane mokalAvI Apata, jethI evaNanA jIvanacaritramAM upayogI thAta, astu, bhAvI prabala, saM. 2007 mAM zrI parama gurUdeva pAlaNapurathI vihAra karI pAlItANA padhAratA eka divasa lagabhaga sAMjanA pAMceka vAgye senagaDha zrI cAritrAzramamAM padhAryA. paMDita lAlana senagaDhamAM hatA. zrI parama gurUdevanA padhAravAnA samAcAra sAMbhaLatA ja rAtanA eo darzanArthe AvyA. ane lagabhaga kalAkeka sthiratA karI dhamAM carcA karI hatI. vAvRddha ane netrAmAM joti nahatI chatAM bhAvanA hatI. Apa gujarAnavAlA paMjAbamAM zrI parama gurUdevanA darzanArthe AvelA ane eozrIjInA janma divase gurU stuti racI chapAvIne lAvyA hatA ane janatAmAM vitaraNa karI hatI. e zubha prasaMge Ape Apela bhASaNa temaja saM. 2007 mAM parama gurUdevanA pAlItANAmAM praveza prasaMge temaja saM. 2008mAM eozrIjInA janma divasanA prasaMge Ape Apela bhASaNe haju sudhI mArA kaNemAM gAjI rahela che. dharmarane vizeSa rAkhaze. hAla e ja, lIsvayama samudravijayanA dharmalAbha, (A patra lakhanAra paMjAbakezarI zrI vijayavallabhasUrinA ziSya Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 327) che. pite AcAya che, ane temanI daSTi vizALa che ane jJAna agAdha che, paMDitajI upara temanI kRpA dRSTi che.) 53 baMsI tA. 27-4-59 murabbI zrI zIvajIbhAI, pahele patra maLyo. tyAre te kaMI lakhavAnuM mana nahetu. tyAM A bIjo patra maLe, have chaTakI zakuM tema lAgatuM nathI. jo ke AjakAla kaMIja lakhavAnA muDamAM nathI. paNa ATalA premavaza thaIne lakhelA patrane TALI zakato nathI. ethI utAvaLe A sAthenA pAnA lakhI mokaluM chuM. AzA che ke kAma cAlaze. prapha phAInala chapAya te pahelAM jevA mokalaze. sucanA:-vyAkaraNa doSa sivAya ke hasva dInA bhASA deSa sivAya kaMI ja pheraphAra na thAya te jozo. prapha bane te phAInala chapAya te pahelAM mane vAMcavA melaze. -baMsI. ragIle lAlana 30-3ra varSo pahelAMnI e samRti tAjI thatAM mahArA mAnasa pradeza para cItarAyaluM eka manahara "rekhAcitra Aje upasI Ave che. AchI AchI rekhAo ane jAMkhA jAkhA raMge vacce chupAyeluM satva "Aje paNa jIvanane eka zakti" dhIre che! amArI "madabharI" yuvAnInuM e prabhAta hatuM. meM ke gAMDAghelA savapnAomAM ame julatA hatAM, amArI Ida Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 328 ) paDita lAlane gImAM "mastI" ubharAtI hatI. kaMIka karavuM, karatAM karatAM maravuM, ne maratAM maratAMya Adarza ane khumArImAM hasatAM ja rahevuM e amArI aMdaranI "garamI" hatI. tyAre bhAvanagaramAM jaina yuvaka pariSada bharAyalI. "pATaNanI prabhutA'nA aMge amArA dilamAM sAro ke kheTe eka prakArane reSa hate. yAda che tyAM sudhI e TharAvAra bhASaNa "bharaDavAne" mahaneya meke maLela. jezathI bolIne besI gayA ne mahArA caherA para parase TapakI paDaye. | moDhuM lUchIne jouM chuM tyAM mahArA Azcarya vacce eka 69 varSane "Dosale" dhaba dhaba karate maMca para deDate AvyuM. - huM jarA cIDAya ne mahArI cIDa mahane ja vadhu cIDAvavA beThI. zabda sAMbhaLyA. " A da va " " juvAna lAlana A maMca parathI paDakAre che ke kevA baLavAna AtmAnA e "preraNA" dAyI zabda ! keNa hatuM e. "juvAna lAlana? je hArI juvAnIneye paDakAsse hate? 25 varSanA juvAnane 70 varSane Deso teNe mAthe paherelI hatI khAdInI TopI, Ape lagAvelA hatA cazmAM, zarIre pahereluM hatuM paheraNa ne uMcI paherelI hatI potaDI. Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 329 ) pAtaLuM zarIra, zAMta mukhamudrA kALa kAne cheADI zake che? eTale vRddhAvasthAnI karacalIA mADhA para paDelI hatI, paNa tenI cAlamAM vIza varSanA yuvAnanA 'dhabakAra ' hatA. buDhDhA lAlananA zarIramAM 25 vaSa~nA juvAnane AtmA mhekatA hatA. ' e juvAna nhAtA. ummarathI paNa enAM pratyeka halanacalanamAM eka prakAranI ApaNAmAM irSyA jAge tevI ' tAjagI ne camaka hatI. ? eTale ja pahelAM darzane e mhane raMgIlA lAgyA. ane ene ' ra'gIlA ' kahevAmAM khATu' paNa zuM che ? kAraNa ke tenA eka jIvanamAM aneka rage| bharyAM hatA. ane mahArathI dekhAtA sAva sAdA ane sIdhA jIvanapara aneka prakAranI phIlsaphInI kaiM kaiM rUpALI bhAtA paDelI hatI. A mhArA ne temanA pahelA paricaya | svabhAve saumya ane bahuja ciMtanazIla prakRtinA, je ciMtananuM dAhana ApaNane temanA sAmAyika paranA tAtvika vicArAmAMthI sArI rIte sApaDI zake che. ane samatA premIya kevA ? eka vakhata me puchyu. " 66 Apa ATalA badhA e....tAmasika * sAdhunI ' sAnidhyamAM kAM rahyA che ? " javAma maLyA ke 8 mArA pyArA sAmAyika pratyenA vicArAnI ' nakkaratA 'huM tapAsI Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 330 ) paMDita lAlana rahyo chuM, ane kahe! mahAvIra zuM caMDakauzika hAme nahetA gayA?" A parathI temanA jIvanane khare kayAsa nIkaLI zake che. A juvAna lAlana ApaNI pAse Aje nathI paNa tenI mIThAza-jemanA jemanA saMsargamAM teo AvyA che temanA dilamAM bharelI paDelI che. - e jozIlA lAlananuM jeza, e raMgIlA lAlananA raMge ane e samatApremI lAlananI zAMta "lAlI ApaNAmAM prasarA ! zAMti, kAlabAdevI, muMbaI baMsI tA. 27-4-59 (A lakhanAranuM nAma che prabhudAsa. temane sau baMsI tarIke oLakhe che. "baMsI kaMpanI prasiddha che. e bhAImAM sAhasikatA, hiMmata, dhIraja ane utsAha sahaja che. eo jApAna jaI AvyA che. emanI kalamamAM jAdu che. Thera Thera sAmAyikanA rahasyane samajAvanAra paMDita lAlajI sAmAyika prayogone samajAvavA pharatA pharatA sAvarakuMDalAmAM eka vaiSNava sadabhAvanAzALI haragoviMda zAhukArane Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA (331 ). tyAM paMDita lAlanajInuM Agamana thayuM. utaratAnI sAthe pUchayuM ahIM sAmAyika karanArAonA ghara keTalA? kema paMDitajI Apane pracAra karavA icchA che te hamaNAM ja thALI vagaDAuM chuM, sau dharmazALAmAM Avaze. samayasara sau AvyA. paMDitajIe caravaLo kaTAsaNuM laI ubhA thaI sAmAyika levAnI zarUAta karI. sauthI vadhu bhAvavALI sAmAyika keNe karelI, pUNiyA zrAvaka, jenI sAmAyika bhagavAna mahAvIra deve vakhANuM. A bhAva zAthI Ave nItinI kamANuM, saccAIpUrvakano vyavahAra, manane sa teSa, sAdAImAM AnaMda, AvA guNe Ave te sAmAyikanuM phaLa bese ja. - sAmAyikane pAvara eka vakhata bhAvanagaramAM sAmAyika viSe samajAvatAM paMDitajIe kaheluM AjanI karelI sAmAyikane pAvara 24 kalAka rahe te ja kyanI saphaLatA. samatAnI khIlavaNuM kevI rIte karavI, mULa guNa AtmAne samatA che. je vikRti thaI che te sAmAyika dvArA dUra karI legasamAM AvatA 24 bhagavAne AcarelI samatA khIlavavA temanA guNenuM maraNa sAmAyikamAM karatAM karatAM samatAne pAvara vadhAro. evI zubhecchA. sadaguNatrIjI tA. 25-4-59 narazI nAthA dharmazALA pAlItANA Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 332 ) - paMDita lAlane (A patra lakhanAranuM nAma che. saguNathI. teoe gRhasthA zramamAM zikSaNanuM kAma ghaNuM varSa karyuM che. bAlabrahmacArI che. temanAmAM sevAnI tamannA che. matAgrahathI teo dUra che.) kiMmata kenI? senagaDhamAM vIracaMda pAnAcaMdanA bhAInA baMgalAmAM eka prasaMge ghaNA bahene ekaThA thayA hatA. te veLA AbhUSaNomAM sajaja thaelA benene samajAvavA paMDitajIe kahyuM, huM ekavAra laMDana gaele, tyAM mIsa merI mane pitAne baMgale laI gayA. tyArabAda meM pUchayuM tamAre mana kimatI zuM? teo eka DAbalo laI AvyA. eka pachI eka traNa peTI khelI temAMthI kiMmatI caLakATa vALI hIrAnI vIMTI batAvI, meM kahyuM A vIMTI kiMmatI ke ene jenAra vadhAre kiMmatI? jenAra AtmA che, te enI kiMmatane ? A vAkaya sAMbhaLatA teo chaka thaI gayA. A AdezanI saMskRti ane tenuM jJAna, vAha paMDitajI Apane dhanyavAda. tA. 26-5-59 kIrtilatAzrIjI - pAlItANA (A patra lakhanArA sAdhavIjInuM nAma che. zrI kirtilatAzrI. teo aMgrejI meTrika sudhI bhaNelA che, temanAmAM jijJAsA che, ne vizAlatA che. sazuNAzrInA teo ziSyA che. ) Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 333) - - - - eka amUlya prasaMga . . AjathI lagabhaga paMdara varasa pahelAM sonagaDhamAM zrI pU. paMDita lAlanajIne susamAgama zAha kapuracaMda hIrAcaMdanA baMgalAmAM thayela hatuM. te vakhate teozrInA satsaMgano lAbha levA ghaNA bhAIo ane bahene ekaThA thayA hatA. tyAre paMDitajIe pUchayuM duniyAmAM kimatImAM kimatI zuM? tyAM beThAlAmAMthI eke kahyuM ke kehInura hIre. teozrIe jaNAvyuM ke hIre dekhanAra koNa? eka hene kahyuM ke AMkha, AMkha hoya chatAM AtmA na hoya te AMkhethI na dekhAya. mATe kiMmatImAM kimatI AtmA che kharuM ne? zrI paMDitajInI vAta karavAnI Dhaba evI suMdara hatI ke teozrIne satsaMga ekavAra thayA bAda vAraMvAra navuM navuM jANavAnI jIjJAsA thayA kare. - teozrIne AtmA jyAM hoya tyAM zAMti maLe. evI aMtarecchA. narazI nAthAnI dharmazALI lI. acaratabahena dezI pAlItANA tA. 4-6-59 samuha baLa - jaina samAjanI unnati mATe eka daSTAMta basa che. eka vakhata paMDitajIe pUchayuM pANI ane patthara e bemAM Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 334) paMDita lAlana kaThaNa kaNa? sAMbhaLanArAmAMthI eke kahyuM patthara kaThaNa, tyAre paMDitajIe kahyuM ke pANuM. pANInuM samuha baLa pattharanA cUrecUrA karI nAkhe che. A rIte je samuha baLa keLavAya te pANI ATaluM karI zake che te mAnavInuM samuha baLa zuM zuM na karI zake. narazI nAthAnI dharmazALA lI. acaratabahena dezI pAlItANuM tA. 4-6-59 (A patra lakhanAranuM nAma che acaratabaheya dozI. teo viduSI che. temanA pati vidvAna che. daMpatIe jIdagIbhara zikSaNa ApavAnuM kAma karyuM che. temanA svabhAvamAM namratA ane vinaya sahaja che.) pa7 amadAvAda, tA. 22-6-59 murabbI zrI zivajIbhAI A sAthe zrI lAlana sAheba aMge sUjhayuM te lakhI mekahyuM che AnI pahoMca jarUra mokalazo. - lI. Apane, ratilAlanA praNAma gRhasthasaMta zrI lAlanasAheba sAmAnya rIte evI mAnyatA pravarte che ke adhyAtmisAdhanA karavA mATe ke jIvanane saMta keTinuM zuddha ane Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa'hitajInI pratibhA ( 335 ) ucca manAvavA mATe gharasa'sArane-gRhasthAzramanA tyAga karavA anivAya che, paNa A mAnyatA ekAntika na khanI jAya, ke gRhasthAzramamAM rahIne ucca koTInI AtmasAdhanA na ja thaI zake evI lAgaNI gRhasthAzramIomAM ghara karI na jAya e mATe sake sake evI keTalIka vIrala vyaktie janme che ke je, gRhasthAzramanA tyAga karyA sivAya ke vezaparivata na karyAM sivAya, sahajapaNe, jJAna ane cAritranI uMcI sAdhanA karI batAve che. ane muLAH pUnAsthAtaM kuLiyu na pa hita nA 6 vacaH ' e uktine sAcI pADe che. zrI lAlana sAheba A sadInA AvA ja eka gRhastha saMta hatA. nirdoSa jIvana, bALaka jevuM bhALuM hRdaya, dhama pratyenI dRDha zraddhA, dhama pAlananI satata jAgRti, dhama pracAranI kharI dhagaza, AchI jarUriyAtA, akriyanavRtti, vagere aneka guNeAthI lAlana sAhebanu' jIvana maghamaghatu' hetu', naryAM zuSka khauddhika ke tArkika vAdAvAdanA badale premabharI hArdikatA, e emanA jJAnanI aneAkhI vizeSatA hatI, ane e vizeSatA emane satAnA mArgonA pathika tarIke khiDDAvatI. eka hRdayasparzI vyAkhyAtA tarIke jyAre zrI lAlana sAhebanI nAmanAnI cAmara melakheAlA hatI, tyAre te emanAM dana karavAnA ke emanI urmilatA bharI vANI sAMbhaLavAnA vakhata naheAte maLyo paNa e vakhate dhArmika badha ApatI emanI nAnI nAnI saraLa ane sAdI pustiphAo vAMcelI e yAda che, e vakhate zrI lAlanasAheba Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 336 ) paMDita lAlana pratye manamAM ahAbhAvamizrita AdarabhAva jAgyA hatA, ema kahI zakAya. eka mATe mATe emanA darzana karavAnA ane emanI lAgaNI bhInI vANI sAMbhaLavAnA thoDAka avasara maLyeA hatA, zrI lAlanasAhebanu nAma yAda Ave ane enI sAtheAsAtha ja young ( navajuvAna ) zabda yAda Ave e ane ja nahIM, ema kahI zakAya ke e zabda emanA nAmanA paryAya ke aMza ja anI gayA hatA. kAcA ane chAyAne alaga karI zakAya tA e be zabdone judA pADI zakAya. ane jo jarA uMDANathI vicAra karIe te| e eka ja zabdamAM emanA jIvananA vizeSatA ane emanA jIvananA sadeza samAi jAya che. kAyAne te vRddha thatI sadAkALane mATe kANuM rokI zakyuM che ?' kAI upara Aje tA kAI upara kAle, ema sau upara vAdha yanA paDachAyA paDavAnA ja che, je nAnI uMmare ja duniyAmAMthI vidAya thai jAya emanI te vAta ja zuM karavI ? paraMtu je peAtAnA manane vAkayanI asarathI dIna-hIna ke zithila-rAkaDuM' manavA na detA masta, jAgrata ane gatizIla rAkhe e sadA juvAna. zrI lAlanasAhebanu' cauvana Avu' cira'jIvI hatuM, ane e cira'jIvI yauvane ja zrI lAlanasAhebane amarapaNAnAM amRta aryAM hatAM. zrI lAlanasAhebanA cirayauvanane bIjI rIte paNa ALakhI zakAya. dhama pAlananI emanI tatparatA, dharma Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patijInI pratibhA ( 737 ) pracAranI emanI dhagaza ane dharmanA uMDA tatvAne jANu vAnI emanI jijJAsA jindagInA cheDA sudhI channu varSanI uMmara sudhI paNa kuMThita thaI na hatI. manane nItenIsa, mana have sAra e ukti mujaba lAlanasAhebe peAtAnA jIvanamAM sadAya jayanA ja anubhava karyAM che, jenA manane vAkaya sparzI zakatuM nathI. enA kadI parAjya thatA nathI, ane sadA vijaya hAMsala karavAne A kImiyA, enu' nAma ja AtmasAdhanA, ane Atmazakti, zrI lAlanasAheba e mArganA ja upAsaka hatA. emanI tattvajijJAsA tA evI ke ene satASavA e game tenI pAse paNa jaI pahoMce ane ema karavAmAM AkharU, pratiSThA ke gauravabhaMganA koi vicAra emane rAkI zake nahIM, ema karavA jatAM samAjamAM potAne mATe gerasamaja UbhI thaze, pote leAkaniMDhAnA bhAga banaze ke sAmA mANasA peAtAnA geraupayAga karaze-evA badhA bhayane e kha'kherI nAkhatA ane je vakhate je karavA jevu lAge emAM e tanmaya banIne lAgI jatA. hRdayanI UmilatA ke bhAvuktAnA ja jANe teo upAsaka hatA. peAte dharmatattvane samajavu' ane bIjAne e samajAvavuM, e emanA jIvananI mAja hatI; ane e mAjane lIdhe ja e hamezAM Apa svabhAvamAM masta rahetA, ane duniyAnI jajALa ane jaLeAjaLAthI pAtAnA maMtarane alipta rAkhI zakatA. A rIte emanu jIvana jaLakamaLanAM jIvanta edhapATha samu anyuM hatuM. 22 Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita lAlana zrI lAlana sAhebanuM sAmAyika bahu jANItuM che. ema lAge che ke sAmAyikane emaNe jIvanamAM samatAno lAbha karavAnuM sAcuM vAhana banAvyuM hatuM, ane sAcuM sAmAyika kene kahevAya enuM emaNe chAMta pUrUM pADayuM hatuM. eka sAcA sAmAyikanA upAsaka tarIke ApaNe zrI lAlana sAhebane hamezAM samaya karIza. * ATalI utkaTa dhArmikatAnI sAthosAtha bhArobhAra rASTrIyatA, e zrI lAlana sAhebanI na bhUlI zakAya evI viziSTatA hatI. pitAnA dharmanuM aNIzuddha pAlana karavAnI sAthosAtha mahAtmA gAMdhIjInI rASTrauddhAranI pravRttinuM emaNe mahatva pichAnyuM ane emAM pitAne banate sakriya sAtha Apo, e zrI lAlana sAhebanI vyApaka ane udAra daSTinuM sUcana kare che. zrI lAlana sAhebe cAra-sADAcAra varSa lagI paradezamAM jana dhamane ahiMsAne saMdeza saMbhaLAvavAnuM je ajoDa kArya karyuM hatuM, e te emanA jIvananI yaza kalagIrUpa banI raheze. atyAre jyAre AkhA vizvamAM ahiMsAne pracAra karavAne sonerI avasara AvyuM che tyAre zrI lAlana sAhebanuM saheje samaraNa thaI Ave che. emaNe AdarelA e kAryane vyavasthitapaNe ane vegapUrvaka AgaLa vadhAravuM e ja AvA pavitra dharmAtmA saMtapurUSane sAcI aMjali che. ratIlAla dIpacaMda desAI Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 378) " (A lekha lakhanArA bhAIzrInuM nAma che zrI ratIlAla dIpacaMda desAI. temanAmAM vidvatA ane namratA sAthe che. teo vaktA che. lekhaka che ane kavi che. temanAmAM sevAnI bhAvanA che ane zAsananI dAjha che.) pAlItANA, tA. 6-6-59 pUjya zivachatAdA, Apano patra prApta thaye. pratyuttara ApavAmAM vilaMba mATe kSamA. ApazrI paMDita zrI lAlanajInI jIvana-jharamara AlekhI rahyA che e eka AnaMdaprada khabara che. AnaMda eTalA mATe nahi ke ApanA eka sanehI-svajananI prazaMsA pAtha ratI ane guNe gaNAvatI eka suMdara pustikA prakAzita karaze ! AnaMda ane viziSTa Anada eTalA mATe ke Apa eka evA mahApurUSanuM caritra lakhI rahyA che ke jeNe haMmezAM sau nehIo, savajane ane sArAye samAjamAM preraNA ane prANa pUryo che.! ApanI dvArA, vartamAna patrothI ane kavacita aMgata paricayathI paNa paM. lAlana viSe ghaNuM ghaNuM jANyuM-sAMbhaLyuM che. hemanI viziSTa vidvatA, samyajJAna, uttama cAritra, asAmAnya sajajanatA, agAdha dharmabhAvanA AvA AvA te aneka saguNe ane sadbhAvanAe temanA jIvanamAM vaNAyela haze! Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (34). paMDita lAlane paM. lAlanane mahane thaDe aMgata anubhava che. huM lIMbaDI boDIMmAM bhaNate hate. 1927-28 nI vAta haze. . lAlanajIe ame sau vidyArthIone emanI saraLa, samajAvaTabharI ane dhIrI zilimAM saMbodhyA Adarza vidyArthI jIvana, jIvanamAM saMskAra saurabha, dharmanuM jIvanamAM kendra sthAnamAM AvI aneka vAnagIo cakhADI. khUba majA paDI. - parantu khAsa te paM. hAlanajIe amane "sAmAyika' karAvI te aMdagIbhara visarAze nahi. sau vidyAthIone sAmAyika karavA besADyA, pite caravaLe laI amArI vacce ghumatA gayA ane vidhi daramyAna pratyeka sUtrane vigatavAra ane bArIkAIthI zabdArtha samajAvatA gayA, tyAre ja amane samajAyuM ke "sAmAyika eTale mAtra 48 mInITa muMgA besI rahevuM ema nathI paNa jIvana ane vyavahArane sparza kaI viziSTa artha paNa che. tyAre ja amane lAgyuM ke "sAmAyika e sUrone bare gaNagaNATa nathIe te mAnavInA hadaya-tAra jhaNajhaNAvI mUkI jIvanamAM sUrIlApaNuM ane ektAnatA ANI de che. mIThuM-madhuruM samatAnuM saMgIta pIrase che. paMDitajIe pUkAyuM. "sAmAyikanI saravANIomAMthI samatA, namratA ane saraLatAne triveNI saMgama janme che. jIvana dhanya bane che." pAlItANAmAM paNa saddabhAgye temane maLavAne ekAda prasaMge prApta thayela temanI sAdAI, sajajanatA ane sara Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 341) LatAnI hamezAM mane uMDI chApa paDI che. samAjamAM teozrInuM uMcuM sthAna hatuM ja. paNa kadIye emaNe e dAve ke dekhAva karyo nathI! e te kahetA ke " huM te nAne mANasa chuM, tirthaMkarane pratinidhi chuM...kaMipaNa karI chUTavAnI bhAvanA sevuM chuM." A zabda ja emanI alpatA, namratA ke saraLatA dAkhave che. pitAnI jAta ja avagaNa anyane upayogI banI - pAra pattAM mUita | sUtra anusAra jIvana jIvI gayA. paMDitajI te eka mahAna vibhUti hatA. hemanA viSe huM zuM lakhI zakuM? lAyakAta paNa hArI zI? A te anubhavanA be zabda sarI paDyA e TAMkyA che. kharekhara e mahApurUSane sAcI aMjalI ApavI hoya te ApaNe emanA jIvanane anusarIe ane dhanya banIe. lIsevaka, DaoN, bhAIlAla ema, bAvIzI nA savinaya vaMdana, * (3. bhAIlAla bAvIzIne pAlItANAmAM keI na jANe evuM bane ja nahi. pAlItANuM sTezanathI talATI sudhI zikSaNanI pratyeka saMrathAmAM temaNe pitAne hisso Apyo che. teo vivekI che. samayanA jANu che ane sevApriya che.) Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 342 ) paMDita lAlana pisTa-valAda (chale amadAvAda) tA. 1-6-59 paMDita lAlanajI ( svAmI mAdhavatIrtha ) paMDita lAlanane pahelo paricaya mane I. sa. 1906nI sAlamAM muMbaImAM thayo hate. te vakhate meM temanuM eka jAhera bhASaNa sAMbhaLyuM hatuM. temaNe yuropa ane amerikAnI musApharI karela. ane temanuM vAMcana vizALa hatuM tethI aneka prakAranA navA daSTAMta ApIne sAMbhaLanArAo pAse pitAne viSaya spaSTa karI zakatA hatA ane tethI temanA bhASaNe kapriya thayA hatA. amerikAnA eka prasaMganuM varNana ApatAM temaNe kahyuM ke "eka dhanADhaya bAIne suMdara gAlIce temanI eka nekara bAIe zAhI DhaLIne Doka bhAga kharAba karyo hato. tene baLApa te zeThANI paMDita lAlana pAse karavA lAgyA. eTale paMDitajI te bagaDelA bhAga upara ubhA rahyA ane te bhAga dAbI dIdho. ' ane kahyuM ke "tamAre gAlIce kyAM bagaDyo che?" TuMkAmAM tenA kahevAne bhAva e hatuM ke saMsAramAM thoDe vikSepa thAya te dAbI daIne sAre bhAga levAnI Teva pADavI joIe. bIjA eka bhASaNa vakhate keIe temane pUchayuM ke " jaina dharmamAM ema kahela che ke" A paMcamaAro kaThaNa Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 343 ) che. ane A ArAmAM keIne mekSa thavAne nathI. tenA javAbamAM paMDitajIe kahyuM ke "ApaNe prayatna karIne, sAdhanA karIne mokSanA bAraNA sudhI te pahoMcI jazuM ane pachI jyAre mokSane dUravAjo ughaDaze tyAre temAM dAkhala thavAne ApaNane pahelI vakhata maLaze." paMDitajI hamezAM AzAvAdI hatA. temanA mukhamAMthI nirAzAne zabda nIkaLatuM nahotuM. temane amerikana lekhaka emarsananA lekhe bahu gamatA hatA. kAraNa ke temAM tene joIte sarvAtma bhAva maLI zakatuM hatuM. temanI 60 varSanI umara thaI tyAre keIe pUchyuM ke tamArI umara keTalI che? tyAre temaNe javAba Ape ke 60 varSane juvAna, 70 varSanI umare ane 80 varSanI umare paNa e javAba ApatA hatA. evI bhAvanAne laIne 5 varSanI umara sudhI pahoMcI zakyA hatA. te koIne ghera jatA ane gharamAM bAI ekalI hoya tyAre ema pUchatA ke "mArA banevI kayAM che?" kaI bAIe kahyuM ke "ema kema pUche che?" eTale paMDitajIe kahyuM ke "tuM mArI bahena thAya che. te tAre pati mAre banevI kema na thAya ?" I. sa. 1916 mAM ghATakuparamAM eka vAra te svAmI haMsanI pAse beThA hatA. huM paNa te vakhate hAjara hate. te svAmI haMsane tenuM jIvana vRttAMta pUchatA hatA ane savAmIjI kahetA hatA ke himAlayamAM tene gurU dattAtrayanA Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 344 ) sAkSAta darzana thayA hatA. te pachI anubhava levAnI vidyA tene maLI hatI. paMDita lAlana sAkSInA AtmArUpe "" i. sa. 1920 mAM meM " araviMda ghASanuM tattvajJAna pustaka prasiddha karyuM'. paMDitajIne khabara paDI eTale mane kahyuM ke " eka jAhera bhASaNa ApIne zrI araviMdane siddhAnta samajAve . " te pramANe bhASaNa nakkI thayuM. paMDitajI te vakhate pramukha thayA. ane me' zrI araviMdanA avatAravAda samajAvye. pachI ame ekAMtamAM maLyA tyAre patijIe mane pUchyuM. ke je zuddha brahma nira'jana nirAkAra che, tenA avatAra zI rIte thatA haze te samajAtu' nathI. meM kahyu ke brahmanA be svarUpa cheH-- 1. AdhyAtmika svarUpa-nirajana nirAkAra che ane tenA avatAra thAya nahi. 2. Adhidaivika svarUpamAM thADI mAyA rahe che ane mAyAdvArA avatAra thaI zake che. zrI araviMda ema mAne che ke AdhyAtmika karatAM AdhidaivikamAM zakti vadhAre che, ane tethI te samAjane vadhAre upayAgI che. ekavAra ame rAjakATamAM maLyA hatA ane paMDitajI rAjakoTathI muMbai javAnI taiyArI karatA hatA. meM pUchyuM ke " sAthe keTalA dAgInA che ? " teNe kahyuM ke " pAMca ' me' kahyu` ke najare teA cAra dAgInA dekhAya che. teNe kahyu ke " pAMcamA dAgInA lAlana che." tene paNu eka dAgInA tarIke saMbhALavA paDe che. Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 345 ) eka vAra ame sAthe amadAvAdamAM gAMdhIjIne maLavA gayA, gAMdhIjInA karatAM paMDitajInI umara maTI hatI. gAMdhIjIe temane pUchayuM ke "kema paMDitajI tabIyata kema rahe che?" paMDitajIe kahyuM "tame ane huM sAthe deDIe eTale tabIyatanI khabara paDI raheze." TuMkAmAM moTI umare paNa paMDitane zarIramAM sphati sArI lAgatI hatI. rAjakeTamAM zrI kAnajI svAmInA satsaMgamAM ghaNuM mANaso jatA hatA. te AtmAnA svarUpanuM varNana Ape tyAre vidvAne paNa mugdha thatA hatA. paMDitajI ane huM paNa keI kei vAra zrI kAnajI svAmInA vyAkhyAna sAMbhaLavA jatA hatA, kAnajI svAmI kahetA ke AtmA akhaMDa parathI de, jJAnaghana ane AnaMdaghana che. tene asaMgabhAva kahe che ane vairAgya vALAne te svarUpa samajavuM saheluM paDe che. paMDitajImAM premane bhAga vadhAre hatuM tethI te kahetA ke AtmAne sarvAtmabhAva paNa jANavuM joIe, je AtmA asaMga che, te sarvamAM che. I. sa. 1947mAM amadAvAdamAM sarva dharma parISada bharANI hatI ane te vakhate amane paMDitajIne meLApa thaye hate. amAre rahevAnuM paNa eka ja jagyAe banyuM hatuM. tyAM ekavAra paMDitajIe mane kahyuM ke "pro. AI sTAInane sApekSavAda samajA" meM kahyuM ke te siddhAnta sAmAnya mANasane samaja aghare paDe che, kAraNa ke temAM kaI cIjane athavA vastune vicAra AvatuM nathI paNa AkhI avasthAne vicAra Ave che, tene kahe che, Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 346 ) paMDita lAlana TukAmAM tenA sAra nIce pramANe cheH-- 1. deza ane kALa kalpita che, tethI itihAsa, bhUgeALa, janma, maraNu, ane jagatanI utpatinAM vicAra navI paddhati pramANe-navI rIte karavA joie. 2. catutha parimANu athavA aMdarathI joi zakAya paNa khahArathI joi zakAya nahi. jemake svapnuM' aMdarathI joi zakAya paNu mahArathI joi zakAya nahi, tevI ja rIte AkhI jAgrata dazA paNuM aMdarathI dekhAya bahArathI dvekhAya nahi. 3. A matane dRSTi-sRSTivAda paNa kahe che 4. dRSTi-sRSTivAdamAM dRSTi pahelAM sRSTi nathI. tethI e AMkhathI jovAnI vastu nathI paNa gaNItathI athavA buddhithI siddha thai zake che. 5. jAgrata, svapna ane suSupti e traNa avasthAnA vicArathI sApekSavAda saraLatAthI samajI zakAya tevA che. ( A patra lakhanAranuM nAma che svAmI mAdhavatI. temaNe amadAvAda pAse Azrama karela che. temanI tAttvika dRSTi che, temane mukhya viSaya che. veddAMta ane yAga. temanI dRSTi vizALa che ane dila dilAvara che. ) A viSaya upara meM eka judu* pustaka paNa lakhela che. Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita jInI pratibhA (347) 60 kacchakaDAya tA. 20-5-59 pUjya lAlanasAhebane deha vilaya thayo che, chatAM evA bhavyaAtmAnI aMtaramAM hamezAM yAdagIrI rahyA kare che. amArA pUnyapratApe lAlanasAheba hamezAM keDAya upara mamatA dharAvatA hatA. jethI prasaMge pAta hamezAM koDAya AvatA ane enI sAnIdhyamAM hamezAM amone lAbha thato hatuM. temAM paNa emanI nIraMtara AtmajAgRtI ane Atma tinA darzana thatA hatA. emanI bAlaprakRti hamezAM amane preraNA ApatI hatI. ghaNA vakhata amene avanavuM amArI kSatIonuM bhAna karAvatA hatA. temAM paNa AtmAnI oLakha mATe khUba jAgRta karAvatA hatA. emanI deha avasthA moTI chatAM pite yuvAna lAlananuM bhAsa karAvatA hatA ane pite hamezAM jAgRta avasthAmAM rahetAM. evA bhavya AtmAne dehavilaya thayo chatAM hamezAM amaraAtmA dekhAyA kare che. evA bhavya AtmAne keTavaMdana he. - pUjya lAlanasAheba ane pUjya zivajIbhAInA koI pUrvabhavanA saMbaMdha thakI ekAtmA dekhAtA ane hamezAM keDAya AvatA ane khUba AtmajAgRtI dazAvatA. vizeSamAM kaDAcanI sadAgama pravRtti AzramamAM e bhavya AtmAonuM keI rUNAnuMbaMdhI pUrvabhavanA keI saMbaMdha hatA, keDAyA Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 348 ) paMDita lAlane upara mamatA hatA hamezAM koDAya AvatA, ane keDAyanI mumukSu janatAne khUba lAbha ApatA hatA. lI. DAyanivAsI, lAlajI ebhAyA nA nehavaMdana. (A patra lakhanArA bhAI lAlajI ebhAyA ghaNe bhAge kacchakeDAyamAM rahe che. zrI sadArAma pravRti saMsthAnA teo TrasTI hatA. temanAmAM saMtoSavRtti che. teo vicAraka ane sudhAraka che.) nipA tA. 28-4-59 pUjya zrI bhAI zivajI devazInI sevAmAM ApanuM pesTa kavara maLyuM. pa. pU. lAlanabApujInuM jIvanacaritra chapAya che te vAMcI ghaNe AnaMda thayo. Apane prayatna saphaLa thAo. bIjuM mArA paM. lAlanabApujI saMbaMdhInA vicAre ane temanI sAthe paricaya TuMkamAM lakhI jaNAvela che. te vAMcI temAMthI jeTaluM levA jevuM hoya teTaluM leje. mArI mAtRbhASA gujarAtI hovA chatAM atre ghaNA varSothI marAThI bhASAne paricaya thavAthI gujarAtI bhASAnA zabda barAbara lakhAI zaktA nathI ane tethI zabdomAM pheraphAra thavAno saMbhava che. mATe temAM sudhAro karI levA Apane vinaMtI che. ane te bAbata tame sarvAdhikArI che. huM Apane bhulyo nathI ane bhulIza paNa nahIM. Apane namra sevaka nemacaMda jeThIrAma mahetA, daH buddhicaMdranA jyachadra Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 349) pUjya paM. lAlanabApujIne saM. 1970 mAgazara suda 6 mAM nipANa bAvanajInAlayanI pratiSThA vakhate zrI saMdha taraphathI temane atre vyAkhyAna karavA sArU lAvavAmAM AvyA hatA. temanuM nAma meM sAMbhaLeluM chatAM prathama ja te vakhate temanI tathA mArI mulAkAta thaI. huM kepTana tarIke sadara pratiSThA mahotsavamAM kAma karatuM hatuM. zrI saMghanA AmaMtraNane mAna ApI teo atre padhAryA. teozrIne bahu dhAmadhumathI moTA saraghasa sAthe gAmamAM lAvavAmAM AvyA. nipANInA zrI ThAkora (sarakAra) nA adhyakSapaNA nIce eka vyAkhyAna thayuM. bIjA paNa savAra sAMja vyAkhyAne thayA, ane atre padhArelA saMghamAM evI jAgratI karI ke- "jJAna vinA ghera aMdhakAra che. enI dAkhalA sAthe pratItI karI ApI. ane vyAkhyAnamAMthI citrakAra ane vicitrakArane eka dAkhalo Apela haju mane yAda Ave che. pratiSThAnuM kArya pUrNa thayA pachI atre karAone bhaNavA sArU dakSiNa mahArASTramAM eka beDIMga nathI tenA mATe yojanA ghaDAI. te vakhate mesANAnA zikSaka maNIlAla suMdarajI zAha paNa AvyA hatA. bahu prayatna karI saMghamAMthI AgevAnene maLI samajAvI lagabhaga rUpIyA cAlIza hajAranI rakama beMdhAvI pachI te kAma maNIlAlabhAIne suprata karavAmAM AvyuM. pachI teo muMbaI cAlyA gayA. pU. lAlanabApujI jeTalA divasa mahArASTramAM hatA teTalA divasa sudhI huM temanI sAthe rahele. ane temanA vyAkhyAne meM atyaMta Adara pUrvaka sAMbhaLelA. temaja temanI sAthe khAnagImAM besI vicAra che. pratiSThA karI karoone te rASTramAM eka Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 350 ) pahita lAlana vinimaya paNa karatA hatA. tethI temanA AcAra vicArano tathA vANIne lAbha meM purepuro meLavyuM hatuM. bIjI vakhate atre dakSiNa mahArASTra jaina kenpharansanuM adhyakSa pada pU. lAlanabApujIne ApavAmAM AvyuM hatuM.. te vakhate temanI sAthe pU. zIvajIbhAI maDhaDAvALA tathA suzIla vigere maMDaLI AvI hatI. te vakhate lAlanabApu jIe adhyakSa pada dIpAvyuM hatuM. ane Akhe mahArASTra jAgI uThyo hato. ane khAdI tathA kanyAvikriya baMdha karavA bAbata TharAva karI mahArASTrane eka navI ja dI ApI hatI. tenuM parINAma atre kanyAvikraya sadaMtara mATe baMdha thaI gayA. temaja temanA vaktavyathI atre lAyarIo tathA pAThazALAo sthapAI. huM jyAre jyAre muMbaI jate tyAre tyAre temane maLI temanI vANIne lAbha uThAvate, ane AzIrvAda lete. junnaranI pariSadamAM paNa temanA vyAkhyAne sAMbhaLyA ane sAthe siddhagIrI yAtrArthe gaye hato. te vakhate maDhaDA utarIne lAlana nIketanamAM cAra divasa raho ane temanI vANIne lAbha uThAvyo. - trIje vakhate teo akSayacaMdabhAInA lIdhe nIpaNuM padhAryA. te vakhate zrI stavanidhI kSetramAM cAra divasa rahevA gayA hatA. (A kSetra dIgaMbara jainonuM che) sAthe vizeka sajajane hatA. te vakhate "sAmAIka" nuM mahatva ane tenAthI AgaLa vadhavAnI mAhItI ApI hatI. temaja zravaNa manana vIgerenA pATha zIkhavyA hatA. ane AthI AtmA mekSagAmI kema thaI zake che tene baMdha Ape hate. huM Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIDitajInI pratibhA ( 351 ) temanA eka bhakta tarIke hato. amArA gharamAM cI. buddhicaMdra tathA cI. vinayabena temanA paricayamAM AvyA hatA, temanI 91 varSe muMbaImAM jayubIlI thaI hatI tyAre teo temanI sAthe hatA. ane cI. vinaya ene svAgata padya gAyuM hatuM ane pU. lAlana bApunA vicAro sAthe teo eka rUpa thayA hatA. temanuM temanA pratye bahumAna hatuM. AvI rIte huM ane amArA gharanA badhA temanA pratye bhatI bhAva dharAvanAra bhakta chIe. pU. lAlanabApu haju amane amArI AMkha sAme pratyakSa dekhAya che. teone amo kadI bhulazuM nahIM. teo tyAgI temaja nIyamIta hatA. lI. nemacaMda jeThIrAma mahetA (nIpANI vALA) . (A patra lakhanArA bhAIzrI nemacaMda jeThIrAma nI pANImAM rahe che. temanAmAM utsAha che, prema che, udAratA che, ane satsaMganA raMgI che.) - pAlItANA tA. 18-5-59 pU. zivajIbApA, 5. lAlanabApAno paricaya karavAnI prathama taka mane 194ra mAM maLela. jayAre huM jAmanagarathI AvatuM hatuM. pU. lAlanasAheba ane huM eka ja DabAmAM sAthe. A nAmathI jarUra huM temane jANato. paNa temanAM darzana thayela nahIM. prathama DabAmAM mArI najara temanA pAtaLA khAdImaya zarIra para paDI. jabhAnA khIsApara lebala lagADela joyuM. temanA para lakhela paMDita lAlana. A joI mane jarA Azcarya te lAgyuM. Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (352) paMDita lAlana meM kahyuM lAlanasAheba A lebalane artha zuM? huM lAlana chuM, meM kahela cheTI rIte zakti kharcavI na paDe. temaNe kahyuM huM abhyAsa arthe senagaDha jaI rahyo chuM. meM kahyuM ApanI umara zuM? temaNe kahyuM paMcAzI varSa, huM navayuvAna chuM. mArA jJAnataMtu haju abhyAsa mATe khUba sApha ane taMdurasta che. keTaluM asAdhAraNa AtmabaLa e mahApurUSanuM! tyArabAda te temaNe rASTrIya samAjasevA, sAmAjIka kAtInI khUba carcAo karI. satya darzana amone karAvyA, e hatI amArA jIvananI kIMmatI rAta. je e mahAne phalesaphara sAthe gALavAnI kIMmatI taka amane maLela. samAjasevA, sAmAjIka kAMti, rASTrIvikAsa tathA zikSa zunI AvazyaktAo tathA dharmanuM sAcuM cIMtana mATe e haMmezA eka bhAratanA nUtana yuvAnanI mAphaka jIdagInA cheTalA divasa sudhI jIvyA che. ane mahAna vAraso ApaNA mATe jJAnarUpI rAkhatA gayA che. temanA pavitra vicAra Aje ApaNA sAme jIvaMtaja che, ane raheze. emaNe rAkhela apUrNa citra ApaNe purUM karavAnuM che. ane te karavA ApaNe zapatha laIe eja. e mahAnapurUSa mATenI sAcI lAgaNaenuM jIvaMta pratika che. " Apane, kAphe nArasiMga brahmabhaTa, (A patra lakhanAra bhAi zrI kAku nArasIMga bAroTa che. temanAmAM samayasUcakatA ane nirbhayatA che. teo satsaMganA raMgI che, ane vicAraka che.) Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 357) pAlItANu, tA. 18-5-1959 parama pUjya zivabApunI sevAmAM | mu, bhAvanagara - pUjya zrI paMDita lAlana sAheba sAthe mAre paricaya lakhI jaNAvuM chuM. zrI paMDita lAlana sAhebane pahelo paricaya Avata 1975 nI sAlamAM pAMcarA mukAme thayo. te vakhate huM pAMcerA rehete hate. pAMcArAmAM zeTha vacharAja rUpacara jaina pAThazALAnuM makAna rUA. 30000) trIsa hajAranA kharcanuM navuM baMdhAvyuM, ane tenA udaghATana vakhate pAMcarAnA saMghe paMDitajIne bolAvelA. hu teonI khyAtI tathA lekho AnaMda nAmanA mAsIkamAM vAMcate. ane jaina dharma pravezIkA nAmanI copaDIo teonI banAvelI e pAThazALAmAM bALakone zikSaNamAM cAlatI. ane huM paNa te bhaNelo tethI mane aNadIThe teo upara lAgaNI thAtI ane teone jovAnI jIjJAsA thAtI. te kudarate e pAThazALAnA uddaghATana upara AvyA. tyAM meM eonA bhASaNe sAMbhaLyA. mane tathA pAMcarAnA AkhA samAja upara teonA bhASaNanI ghaNI ja sArI ane UMDI chApa paDI. huM te eonuM bhASaNa sAMbhaLI dIMga thaI gayo. kAraNa evI vastRtva kaLA vALuM bhASaNa meM paheluM ja sAMbhaLyuM. bhASaNa keLavaNI upara hatuM. teonI bhASaNa karavAnI ane vastune samajAvavAnI Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 354 ) paMDita lAlana kaLA kAI ajaba hatI. te vakhate teonA khelavAne jIssA ajaba hatA. me' evA jussA keAImAM joyA nahIM, huM khuba eka tAnathI eenA bhASaNe sAMbhaLatA. tyAra mAda huM sa. 1987-88 nI sAlamAM pAlItANA zeTha narazI nAthAnI dhama zALAmAM munIma tarIke ANye. pachI tA vakhatA vakhata temanA paricaya thAta. kAraNa jyAre tee pAlItANA AvatA tyAre zeTha narazI nAthAnI dhamazALAmAM utaratA. ane te mArI pAse ja utaratA. ane tethI huM peAtAne dhanya mAnatA. mArA aheAbhAgya mAnatA ane khUba harSita thAtA. mane evuM lAgatuM je mAre tyAM AvA mahApurUSanA utArA kayAMthI hoya ! huM eenI sevA karI peAtAne dhanya mAnatA. tee navarAzanI veLAe ane rAtanA ghaNA vakhata deza agIAra vAgyA sudhI mane ane bIjA jIjJAsuone pAMca bhAvanA, mAra bhAvanA khAra vRtta viSenI carcA karIne khuba samajAvatA. teonA paricayathI mArA svabhAvamAM ghaNeA palaTA thayA. mArAmAM ugratA hatI, aviveka hatA, ahuMpaNuM ghaNuM hatuM te eenA sahavAsathI ghaNuM maMda paDI gayu ane kAMika dhama vastu samajavAnI zakti AvI. ajJAnatA ochI thaI. ene sAmAyika upara bahuja prItI hatI ane te je Ave tene samajAvatA. ane amuka sAmAyaka rAjanA karavA evA ghaNA bhAione paccakhANa ApatA. teone huM jyAre jyAre eenI eraDImAM eene jotA tyAre e vAMcatA ja hoya, huM ene puchuM, bApujI ATaluM zuM Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA (355), vAMcatA haze? te kahe huM vAMcatuM nathI. hajI te bhaNuM chuM, mane lAgatuM je eone te have zuM bhaNavAnuM hoya ! ane pharI puchuM je Apane te have zuM bhaNavAnuM hoya? te kahe kevaLajJAna nahIM thAya tyAM sudhI te samudramAM bIMda samAna chuM. ee sArA taravajJAnI hatA ane yogI hatA.. mArA je eenI jJAna zaktinuM zuM mApa kADhI zake? paNa enI pAse sArA sArA vidvAne AvatA ane pataMjalI yoganI vAta karatA. keI tasvAdhIgama sutronI vAta karatA, keI SaTadravyonI carcA karatA te te huM muMge maDhe sAMbhaLate. teo prakSakone khuba saraLatAthI samajAvatA ane temAM mArI buddhI pramANe huM paNa sAMbhaLo ane cItane karate. teonI saraLatA ajaba hatI, dayA hatI, kSamA hatI. e viSenA nAnA nAnA anubhavo mane khuba thatAM. lakhavA besuM te pAra na Ave. paNa be traNa anubhave mArI buddhinA lakhuM chuM. keI mANasa kAMI jabarI bhula karI jAya te kaheze chadamasta hoya te te bhulanA pAtra che. enA upara roSa na hoya kevalI bhula na kare. udAratA evI hatI je eo jyAre dharmazALAmAMthI vidAya letA tyAre mArA pAse AvatA, ane mane kahetA. sejapArabhAI lAlana have Aje javAnuM che. kahe dharmazALAmAM sAdhAraNamAM zuM Apu? tathA dharmazALAnA mANasone zuM ApuM? huM kahuM bApujI tamArA pAsethI te zuM levAnuM hoya, tame te gI Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 356 ) paMDita lAlana gaNAo. te kahe nahIM, dharmazALAne lAbha lIdhe che, ane tamArA mANasanI sevA lIdhI che. te ApavuM ja joIe. eTale parANe mArA meDhethI bolAvatA. huM DarIne kahuM je bApujI paMdara rUpIA sAdhAraNamAM maMDA. to kahe nahIM. paMdara ochA thAze. meM lAbha ghaNe lIdhe che. mATe 20) vIza mAMDo. mANasane ApavA viSe kahuM je mANasane ATha ATha AnA Apaje, kAma karanArI bAIone rUpIe Apaje, te kahe nahI, e te ghaNA ochA thAya. garIba ApaNA upara AzA na rAkhe te kAnA upara rAkhe huM kahuM tethI traNagaNA paisA e majurane Ape ane vaLI ApIne kahe je ochuM te nathIne! AvI udAratA meM eemAM joI, nahIM te mane evA anubhave che je lakhapatI zaktivALA hoya teone kahIe je ene rUpIo Apaje. te eo ATha AnAthI kasavA mAMDe e ja enI udAratAnuM mApa hatuM. eo svabhAvanA ghaNA ja AnaMdI ane khuzamazkarA hatA. teo ghaNA vakhata potAnA keTa upara lAlana evA nAmanuM lebala mArIne pharatA. eDhavAnI chatrIne koI divasa chatrI nahIM kahetA. mArI nava cArka (36) kayAM che? evI te ghaNI vAtethI e amArA jevA ajJAnene AnaMda karAvatA. vizeSamAM mArI buddhI eenA svabhAvanuM ke jJAnanuM zuM mApa kADhI zake? e ja. lI sejapAra kezavajI ke. zeTha narazI nAthA dharmazALA Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 357 ) (bhAIzrI sojapAra kezavajIe pAlItANunI zeTha narazI nAthA dharmazALAnI 28 varSa sudhI ekadhArI sevA karI che. temanAmAM namratA sevAvRtti ane kartavyabhAna che.) pAlItANuM tA. 16-5-59 parama vahAlA dezabhakta kavirAja murabbI zIvajIbhAI devazI u (paMjAbamAM-maganabAbA)nI sevAmAM, lI. sevaka zAmajI bhAIcaMdanA jayajInendra murabbI lAlanasAhebane abhiprAya ane anubhava lakhavA preraNuM karI. mArI zakti nahIM. ApanA AzIrvAdathI pahelA godhAnA zIranAme abhIprAya lakhela te patra guma thayo. have A patra lakhuM chuM. dIlanA premathI lakhela che. lAMbo patra che. jene lAge to sthAna Apaje. ApanA premane laIne lakhela che. dAru sevaka zAmajI bhAIcaMda mAstara nA jayajIne. paMDita lAlanasAhebane mAro anubhava. pahelAM te A mahApurUSane abhiprAya lakhavAnI mArI zakatI nathI. kAraNa AvA vidvAne samAjamAM bahuja thaDA. te paNa murabbI zIvajIbhAInA premanA laIne lakhavA vicAra thayo. 1. paMDita lAlanasAhebane pahelavahelA karAMcImAM maLavAne prasaMga Avyo. lagabhaga saMvata. 1988 nI sAla. Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (358) paMDita lAlana haze. te vakhate karAMcImAM AcArya deva vijaya dharmasUrIzvarajInA ziSya ratna vidyAvijayajI mahArAjasAhebanuM comAsuM hatuM. te vakhate bhAdaravA suda 14nA sva. vijaya dharmasUrIzvarajI mahArAjanI jayaMtine prasaMga te vakhate ujavavAthI amArI saMgIta pArTIne bolAvela. te vakhate huM sAthe hatuM. te vakhate lAlanasAhebane paricaya thaye. lAlanasAhebanuM bhASaNa sAMbhaLatA dilamAM thayuM ke A eka samAjamAM ratna che. ane paricaya thayA pachI zAmasuMdara kahIne mane bolAvatA. eka vakhate karAMcImAM tedI rAtre temanA eTale lAlanasAhebanA pramukhapaNA nice sabhA thaI. te vakhate emaNe je pravacana karela tenI samAja upara sArI chApa paDI. temane svabhAva mIlanasAra, namratAvALe hate. nAnAnI sAthe nAnA, moTAnI sAthe moTA, amArI vidyAlayanA bALake jyAre saMgIta gAtA tyAre teo DelatA ane kahetA ke, ApaNuM nararatna che. khubaja AnaMda sAthe amAre ane temane samAgama jIvanabhara yAda rahe te banela. 2. bIje paricaya mane yAda che ke eka vakhata kesa adhIvezana abadulagaphAranagaramAM hatuM tyAre zrIyut abbAsa taiyabajInI sAthe thayela. ane tyAM paNa mane sArA sArA netAone paricaya karAvela. pU. gAMdhIjIthI mAMDIne je hatA temane badhAne. tyAM paNa zyAmasuMdara kahIne bolAvela. 3. eka vakhata AbunA mahaMta, yegI, jJAtA, zAMtIsUrIzvarajI pAse thaye lAlana AvelA. yegI beThelA hatA. * huM paNa beThela hatuM. tyAre lAlana AvelA. huM ubhe thaye Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 359 ) tyAre mane bathamAM lai nIce besArela. yogIe mane kahyuM ke zAmajIbhAI A eka mahAmulya ratna che. paNa Aje samAjanI dazA pheravAI che. kIMmata nathI paNa lAlana te lAlana che. emanI mIThI vANuM alaukIka che. ema kahetAM lAlana belyA, gurUdeva ! AvuM mArAmAM kaMI nathI. Apane AzIrvAda. paNa zyAmasuMdarane Apa jANe che ? teNe eTale gurUjIe kahyuM ke A mAre zAmajIbhAI bhagata che ane khubaja saMsthAnI sevA kare che. e vakhate paNa amo ghaNA divasa rahIne khubaja AnaMda meLavela. gurU pratyenI temanI bhakti alaukika hatI. gurUdeve kahyuM, lAlana have kayAM javuM che? temaNe kahyuM ke muMbaI javuM che. ane kahyuM Aje jAo. zAmajI sAthe raheze. tyAMthI ame AzIrvAda laI judA paDayA. teo muMbaI gayA ane huM pAlItANA Ave, 4. eka vakhata zrI jaina zvetAMbara kenpharansanA adhivezanamAM sabhA rAkhI hatI. na lakhuM paNa temane khabara paDatAM amAre mukAme maLavA AvyA. zyAmasuMdara Avela che ke ? ame cAra jaNa beThA hatA tyAM AvyA. khubaja vAte karI. kenpharansa viSe paNa vAta karI. temane joIe te rasa temAM na lAgyA. premane vaza thaIne mane maLavA AvatA. mane be cAra vAte sArI sArI samajAvI. ane haju zyAmasuMdara ! samAjanI sevA bane teTalI kare. sAcI sevA svadharmI baMdhuonI karatAM zIkhe ane atyAre tamArI jevAe bahAra AvIne jaina samAjanI dareka saMsthAnI mulAkAta laIne samAja premI banIne khubaja kAma kare. eja mAre. Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 360 ) paMDita lAlana AzIrvAda. AvI bhAvanA, e vakhate emanI ummara avasthA lAyaka banI. AMkhanI jhAMkha hatI chatAM avAjathI oLakhIne mane khubaja AnaMda karAvela. chello paricaya pAlItANAmAM paMDitajIne thayo. temanI sAthe eka bhAI Avela. temane AMkhe bIlakula dekhAtuM nahIM chatAM mArI ophIsa pAse nIkaLyA. meM belAvyA. avAjathI e zyAmasuMdara tamo ahIMA che. bolavAmAM mIThAza bahu jovAmAM AvI. mArA ahebhAgya. A punyavAnanA darazana thayA. be kalAka mArI ophIse beThA. atyAranI caturvidha saMghanI paristhitInI bahuja vAta karI ane kahyuM jamAne badalANe che. yuvAne bahAra paDIne have je sudhAro mAge che te karavA tatpara bane. ame kAMThe beThA chIe. tame karo amAro AzIrvAda che. pAlItANA mATe jarA temane bahu ja lAgyuM ke atyAranI viSama paristhitImAM ApaNuM madhyama varganA bhAIo mATe khubaja mahenata kare tame mahenatu che, belavAvALA che, samajAvI zake che, pisA letA AvaDe che. basa chellI mulAkAta thaI. teo ahIMyAMthI gayA pachI thoDA TAIma bAda temane svargavAsa thayo. temanA AtmAne zAtI eja bhAvanA. pAlItANA Avela tyAre mane puchela ke zIvajIbhAI kayAM che te khabara che? meM kahyuM ke teo poMDIcerI tarapha haze. mAre patra AvatuM nathI. temaNe kahyuM ke e eka aNamola ratna che. buDhA chatAM juvAnInuM kAma kare che. temaNe paNa jIvanamAM ghaNuM ja karyuM che. temanI sAthe paNa paricaya Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 361 ) karavA jevuM che. meM kahyuM ke paricaya karela, temane hAtha bhAMge tyAre. meM puchayuM kema. tyAre temaNe kahyuM ke, je thAya te sArA mATe. tenuM draSTAMta ApI mane samajAvela. A kahetAM te khuzI thayA. ane temane zIvajIbhAI pratyene sadabhAva joIne mane aMtaramAM khubaja AnaMda thayo. vizeSa lakhavAnI mArI zakti nathI. a5 buddhivALe mANasa vizeSa zuM lakhe, eja, lI. sevaka zAmajI bhAyacaMda zAha nA jayajIne. (bhAI zrI zAmajI bhAIcaMda mAravADamAM khUba jANItA che. teo vaktA che ane zikSaNanA pracAraka che.) muMbaI tA. 14-5-59 va. zrI zIvajI devazIbhAI, gAghA vi. jaNAvavAnuM ke paM. lAlananA paricaya-saMsmaraNe mane je rIte yAda hatA te rIte A patra sAthe lakhI mekalyA che te jANaze. patranI pahoMca lakhazo. tamArI tabIyata sArI jANuM saMteSa, gaghAmAM muMbaI karatA paNa havAmAna suMdara che temaja ekAMta sthaLa che. prathama te amArA vakhatamAM chaThThI paDImAM, Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 362 ) paMDita lAlana geghA pATaNa gAma gaMbhIra, nirmaLa che arNavanAM nIra, e kavitA cAlatI hatI. Aja to khaMDerAvasthAmAM che. paraMtu dravya, kSetra, kALa, bhAvamAM caDatI paDatI Ave che, tema have kSetranI . unnati thoDA vakhatamAM thavA yogya kharI, vaLI tamo te ghaNuM anubhavI vyakti che, tethI AgAhI paNa karI zake. dharma sAthe atre sahu majAmAM che. e ja. lIphatehacaMda jhaverabhAI ne praNAma. paM. lAlananA paricaya-saMsmaraNe. paM. lAlana eka saraLa hadayI adhyAtma vibhUti hatA. amane ghaNuM ghaNI vakhata temane paricaya thayuM hatuM. emanAmAM aneka saddaguNene vikAsa thayo hate. navIna navIna vidyA pravRtti, milanasAra vRtti, madhura prasanna bhASaNa, kavi, lekhaka, vaktA, mananazIla, sAhityasevI, guNAtA ane tatvadarzI philasUpha tarIkenA aneka saddaguNe hatA. khAsa karIne saM. 1981 mAM ame pannAlAlanI dharmazALAmAM pAlItANAmAM pANI phera mATe rahelA hatA te vakhate pU. sanmitra zrI kaWvijayajI kAMTAvALAnI dharmazALAmAM hatA, te prasaMge paM. lAlana teozrI pAse avAra navAra AvatA jatA hatA. sAmAIka pote laI amane levarAvI tenI kriyAnuM zarUAtathI te pUrNAhuti sudhI pU. zrI karavijayajInI hAjarImAM yaugika paddhatithI AdhyAtmika rahasya samajAvatA hatA. Asana-prANAyAma vaDe keTalIka Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 363 ) " ' siddhi temaNe meLavI hatI. muMbaImAM vaktRtva kaLA prasAraka sabhA varSo pahelAM temaNe sthApI hatI. vaktA anA'tuM pustaka temaNe bahAra pADayuM hatuM. tyAra pachI muMbaImAM vaktRtva kaLAnI pragati thAya tevI koI sa'gIta sauMsthA jaina samAjamAM sthapANI nathI. paramayAti pa'viMzikAnA anuvAdamAM temaNe mUrtipUjAnI siddhi * AATe rUpIA jema ' e kAvyathI siddha karelI che. zubhacaMdrAcAya kRta jJAnANuM va graMthamAMthI zuddhopayeAga athavA saheja samAdhi tathA savIya dhyAnanuM vivecana amuka bhAganuM karelu che. je varSo pahelAM prakAzita thayelu che, svAnubhava darpaNu nAmanA graMthanA vivecanamAM nizcayanaya upara ekAMta lakhANa temanu thayelu' hAvA pachI jaina kAnpharansamAM ghaNA uhApAha thayA hatA, ane saraLatA pUrvaka temaNe pAchAthI micchAmi dukkaDaM ApelA hatA. jo ke savIya* dhyAnamAM * nizcaya dRSTi hayadharIjI, pALe je vyavahAra' e zrImad upAdhyAyajInA vAkyane teozrIe syAdvAd dRSTi pUrvaka vAraMvAra AgaLa karela che. jo svAnubhava darpaNa graMthamAM TIpaNumAM' vyavahAra naya pUrNAMka mUrtipUjAnu TIppaNu mukavAmAM AvyuM hAta te vizeSa uhApAha thAta nahIM, teozrI 63, 73, ane 83 vanA hatA tyAre huM aneka vakhata emanA bhASaNAmAM jatA. ane tee 63, 73 ke 83 varSa nA tarUNlR tarIke bhASaNamAM jaNAvatA. e temanI pAkaTa ummara hovA chatAM peAtAne utsAhI tarUNu mAnatA ane manAvatA. manuSyanI ummara karatA utsAha ane AzA tenu jIvana che, nirA 6 Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 364) paMDita lAlana zAne varelo mAnava nAnI ummara hovA chatAM ardhamRta samAna che. paM. lAlana te lagabhaga 95 varSanI ummare avasAna pAmyA. kaI kaI vAra amane maLatA tyAre AnaMdathI kahetA ke "phatehacaMda" sthUla zabda ApaNA bannene samAna che, paNa adhyAtma daSTie sUkSamatAthI ApaNe evuM thavuM paDaze. ane te mATe savizeSa prayatna karavA mATe paNa mane sUcanA karI, khAsa karIne jaDa-cetanane viveka karavAnI ane samajAvavAnI temanI svAbhAvika abhuta zakti (genolus) hatI, bhASaNamAM temanA prazra ane uttare tAvika ane alaukika ja hoya, pratyeka zretAne kAMIka navInatA maLatI rahe. jaina kenpharansamAM athavA game te sthaLe temanuM bhASaNa sAMbhaLavA leke utsuka ja hoya. saMvata 166 mAM teo tathA zrI zivajIbhAI vigeree maLIne vIrazAsana AnaMda samAjanI sthApanA pAlItANAmAM karI hatI. temanI adhyAtma daSTinI kavitAne Hyal N. Y.,-U.S. A. yule Lilydale en Alsaal A che - mane kaI kahetuM jagata TuM, te te meM have jANyuM, mane kaI kahetuM jagata sAcuM, te paNa meM have jANyuM, kadI khoTuM te mAre zuM ? kadI sAcuM te mAre zuM? nathI thAtuM nathI jAtuM, huM mA huM samA chuM; akhaMDa A sthira jyotimAM, nathI thAtuM nathI jAtuM. A kAvya dravyaguNa ane paryAyanA vivecanapUrvaka akhaMDa amaraAtmAne lAgu paDe che. Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 365) emaNe laMDanamAM AdhyAtmika liTarecara saMsAITa, sthApI hatI. aneka sabhyone zAkAhArI banAvyA hatA, amerikAmAM mahema vIracaMda rAghavajI gAMdhI sAthe paNa gayA hatA. ane bhASaNe karyA hatA. jenA darzananuM rahasya anerI paddhatithI samajAvyuM hatuM. svAmI vivekAnaMda paNa te vakhate tyAM hatA. emaNe dayAnane abhyAsa (theoretical) nahIM paNa pragarUpa (practical) karale hate. saM. 1981 mAM mAre navapadajI pUjAnA artha prakAzita karavAnA hatA, te vakhate navapadajInA varSo saMbaMdhamAM temane pUchatAM temaNe pra. leDabITaranA man visible and invisible tathA thought-forms nA pustako vAMcavA kahyuM. kemake pra. leDabITare clairvoyance thI buddhigamya rIte vicArenI raMgIna AkRtio siddha karelI che te Abehuba navapadajInA vaNene lagabhaga maLatI AvI. zrImadda haribhadrasUri kRta yogabiMdu graMtha bhAvanagaramAM saM. 1985 mAM ame va. zrI kuMvarajIbhAI, heDamAstara metIcaMdabhAI tathA saMghavI dAmodara nemacaMda. pU.kapUravijayajI mahArAja pAse dAdAsAhebamAM vAMcatA hatA tyAre vacce vacce paM. lAlana mahArAjazrInA darzanArthe AvatA hatA. tyArapachI yogabiMdu uparanA vivecananI noTa paMDitazrIe mArA pAse maMgAvI hatI ane te saMbaMdhamAM svataMtra graMtha taiyAra karavAnA hatA. tyArapachI temaNe graMtha taiyAra karyo ke nahIM te jANavAmAM AvyuM nathI, Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 366 ) paMDita lAlana eezrI aneka tAttvika prathAnA abhyAsI hatA. paraMtu temAMthI nIceADa kADhI te nIceADane addabhuta vaktRtvathI anyane kema samajAvavA ane AtmA sAthe samanvaya karavA te temanI khAsa buddhinI zakti viziSTatA hatI. mATI te sahu mAtR tulya gaNuM. hu, cheTI gaNu putrIe je hAye sama varSImAM muja taNA, tene gaNuM bhaginIo. 1 jJAna AnadathI Alekhela jagata-jJAnarUpe ati ulasI rahetu, da nAna'thI pUrNa pAte rahI, svaparyAyane bheTI rahetu' ' A temanI kAvyaprasAdInA alpAMza che. kAvyeAmAM paNa AtmAnA adbhuta vilAsa che. jaina zAstrakArAe jIvananI ma`gaLayAtrA icchAyAga, zAsrayAga ane sAmakhya cAganA sa MkettAthI vadhu velI che. aneka manuSyA A ceAgeApUrvaka jIvananI maMgaLayAtrA pUNa karIne anya janmamAM gayA che. vidyA ane prajJAnA ArAdhaka 5. lAlana paNa evu ja kAMIka jIvana jIvI gayA che. chellAM subaImAM AnaMda-bhuvanamAM temanu sanmAna zrI mAtIcandva gIradharalAla kApaDIAnA pramukhapade thayuM hatu te vakhate hu* hAjara hatA. ane temanu namra AdhyAtmika vaktavya zravaNa karyuM hatuM. mu. zivajIbhAI tathA temanI virala joDI hatI. eka zrotAone kAvya-mAdhurya thI bhaktirasamAM tarakhALa karatA, tyAre pa. lAlana tattvajJAnanA zikSaka-adhyApaka tarIke samAjasevA karatA. Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA (367 ) lagabhaga 5 varSanuM sudIrgha jIvana jIvI teo vargavAsI thayA. temanA aneka guNothI vikasita amara AtmAne zAMti che ! muMbaI, , saMvata 2015 . zudI 3 somavAra phatehacaMda jhaverabhAI - akSayatRtIyA. (A patra lakhanAranuM nAma che phatehacaMda jhaverabhAI. teo bhAvanagaranA rahIza che. temanAmAM zraddhA-bhakti ane bhalAInI bhAvanA che. teo muMbaImAM rahe che ane vepAra kare che.) ujamaphaInI dharmazALA amadAvAda, tA. 21-5-59 li. pU. munizrI kumudavijayajI mahArAja, dehAdhyAsa rahIta syAdvAdI paMDita lAlana, paM. lAlana viSe eka jena yogI tarIke meM pahelIvAra nipANImAM sAMbhaLeluM. pachI maDhaDA AzramamAM temanuM yoga sAmrAjaya rUbarU joyuM. sArA vaktA tarIkenI emanI kIti punAmAM mArA kAne AvelI paNa muMbaImAM-zvetAMbara kenpharansanA adhivezanamAM meM temanuM vakatRtva sAMbhaLyuM. vaktA ane degI tarIkenI potAnI tAkAta dvArA temaNe deza paradezamAM jaina dharmane pracAra karele, gAcaraNathI temaNe dIrdhAyuSya, Arogya ane bAucita nirdoSa AnaMda meLavyA Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 368 ) paMDita lAlana ane jJAna ane sevAthI samatA, laghutA, Atmarati ane syAdvAda dRSTi meLavI, seAnagaDhamAM me' joeluM ke temanA sAmAyika pracAranI mazkarI kAnajI svAmI khUba uDAvatA paNa eka apekSAthI ja tee sakaLa samahA. tethI teozrIne rASa pAmavAnuM ke phulAI javAnuM kAraNa ja na rahe pU. rAmasUrijInA vyAkhyAnAmAM paNa te jatA. brAhmaNA, vaiSNavA sAthe paNa te eka rUpa thai jatA. kAraNa ke teo samyakatvanA mama pAmyA hatA. pArasI, islAmI, khrIstI Adi aneka dharmI sAthe paNa te sadhamAM AvelA ane jaina tattvajJAna tene samajAvI zakayA hatA. tatva ane yAganuM' jJAna teozrIe peAtAnA AcaraNamAM varSoMthI utArela tethI ama`dha bhAve jJAnaceAgI tarIke teozrI jIvana gALI zakayA. eka kamacAgI bhakta tarIke zivajIbhAInA sAtha teozrIne varSo sudhI maLyA ane tethI teozrI prakAzamAM AvyA. pote saccIdAnaa hAvAthI dipha kAlAdinI apekSA vagara sarakhI rIte prakAzatA ja rahyA che. teo sadA apramata rahetA. leAkeAne samajAvavAnI tAlAvelI teozrIne bahu rahetI. pAlItANe mane maLelA tyAre anubhavanI vAtA mane kahevA mATe keTalA badhA utAvaLA, utsAhI ane Atura banyA hatA. bIjI vAta mane karavA de nahIM. meAlatA thAkI jatA chatAM AtmAnubhavane jagAvatA ane pUche| pUcheA kahyA karatA. sAgAra chatAM aNugAra jevA. je kAI thADA zrImada rAjaca'dra, ma, gAMdhIjI, mArakhI vALA DA. vallabhadAsa jevA mahAtmAone ApaNe joi Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA zakayA te keTInA ja paM. lAlana ane zivajIbhAI che. IrSALuoe teone kanaDavAmAM bAkI nathI rAkhI. chatAM hema-kSema pAra utaryA che. amAre kesarasUri samudAya teone sahAyabhuta thayo che, te mATe huM magarUrI anubhavuM chuM, 5. lAlanamAM je dehAdhyAsa vihInatA meM joI ane jene huM zivajIbhAImAM jeuM chuM te deha nirapekSatA, videha dazA mArAmAM Ave e ja mArI jhaMkhanA che. AvA sajIva pratIkenI paNa upAsanA karatA ApaNe zIkhavuM joIe, vItarAga biMbanI upAsanAnI jema ja manamaya guNe pAsanA saphaLa thayA vagara rahe ja nahIM. - jainamaMdira upAzraya zAhapura, amadAvAda, vaizAkha suda 14 kumuda vi. taraphathI zIvajIbhAIne dharmalAbha. tamArA kAgaLa maLyo. te pramANe thoDuMka lakhI sAthe kahyuM che. tamee pitAnuM jIvana saphaLa karyuM che. badhI pharajo bajAvI che. purI pADI che. AtmAnA guNe zIkhavyA che. paropakAra ghaNe karyo saMtati paNa saMskArI che. ema badhI rIte puNyazALI che. te joI AnaMda thAya che. hAla e ja, (A patra lakhanAra muni kumudavijayajImAM guNadaSTi che. teo virata-zAMta ane ekAMta priya che.) Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 370 ) paMDita lAlana dhADanadI tA. 11-6-5 paDita lAlana ane mahAsatI ujavalakumArI lADIlA lAla paMDita javAharalAla naherU rASTranA lADIlA lAla gaNAya che, tevA jaina samAjanA lADIlA lAla paDiMta lAlana eka ja hatA. jAdugaravaktA temanuM vyAkhyAna sAMbhaLavuM te jIvananA lhAvA manAtA hatA. temanu vyAkhyAna sAMbhaLavA zrotAonI paDApaDI thatI hatI. sukhaInA mahAvIra jayaMtinA meLAvaDAmAM 5'. lAlana hAya ja. je sabhAmAM 5. lAlana vaktA na haiAya te sabhA prANa vinAnI zUnya lAgatI. temanu nAma zravaNa thatAMnI sAthe jAdunI asara thatI. ne te jAduI asarathI janatA temane sAMbhaLavA mATe zvAsabhera DhADI AvatI ne vyAkhyAna sAMbhaLavAmAM tadAtma anI peAtAnuM bhAna bhulI jatI hatI. vaktA jAdugara paNa potAnI jAdui jImhAthI-pratyeka gahana viSayanuM paNa evI sarala ane sacATa zailIthI vivecana karatA hatA ke '. lAlana pote karyAM che tenu bhAna pAte bhulI jatA ane vItarAga vANInA rasamAM lIna thai AkhA pleTaphAma' para DAlatA ne sabhAjanAne DolAvatA Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 371 ) hatA. ne zrotAjanone virAgya rasa ne karUNA rasathI tarabaLa karI nAkhatA. ne patthara hRdayavALA zrotAonA dilane narama mAkhaNa jevA banAvI pratyekanA nayana kamaLamAMthI muktAhAra tuTI paDatA jovAmAM AvatA. zrotA varga A jAdugaranI jAduI vANamAM pitAnuM bhAna bhulI jatA hatA. ne svargIya sukhane AnaMda anubhavatA hatA. senaiyAne varSa koI navIna saMsthAnI sthApanA karavAnI hoya, moTA phaMDanI jarUra hoya tyAre paM. lAlanane moMgherA mahemAna banAvavAmAM AvatA hatAM. ne te megherA jAdugaranI sonerI vANunA jhaMkAra thatAM senaiyAne varSAda thavAvata dAtAomAM dAna ApavAnI harIphAI thatI hatI te rakama mAMDanAra bhAIonA hAtha thAkI jatA hatA. ne jAdugarane vinaMtI karavI paDatI ke bhAIe ! dhImA thAo. tirtha kara gotra bAMdhavA mATe ATalI paDApaDI na karo. bhagavAna tamArI bhAvanA svIkAraze. te keDInuM dAna ApanArane paNa koDanuM dAna ApanAra vat tirthaMkara pada prApta thaze. dAnanuM mahatva * keTaluM dAna ApavuM tenuM mahattava nathI pazu kevuM dAna ApyuM, kevA saMgemAM dAna ApyuM tenuM mahattava che. vItarAgI bhagavAnanA trAjumAM te koDAnuM dAna ane keDInuM dAna samAna che. mAtra samabhAvI mahAvIra te bhAvanAnA telane mApa karanArA che, Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 372 ) - paMDita lAlana - svayaMsevake ane bahene jheLIo laIne pharatAM tyAre je bahenoe pitAnA patithI laDI jhagaDIne sonAnA ghareNA banAvyA hatA tevA navA ne navA dAgInA jAdugaranI jAduI daSTinA pratApe bharAI jatA hatA. temAM garIba bahenane . dAgIne jaNAtAM tenuM lIlAma thatuM. te te dAgInAnA hajAra rUpIA AvatA ne lIlAmanI rakama saMsthAne ApatA. ne jAdugara dhanyavAda tathA namaskAra sAthe te benane dAgIne pAcho ApatA hatA, gurUziSya yugala . . amArA pUjya gurUdeva amane vinayane pATha zIkhavatAM samajAve che ke gurU-ziSyanI joDI A yugamAM jovI heya te paM. lAlana ne temanA vinIta ziSya zrI zivajIbhAInI joDI Adarza samAna che. eka vakhata muMbaInA keTanA vizALa vyAkhyAna holamAM moTI sabhA hatI. ne jemAM mahAtmA gAMdhIjInI paNa hAjarI hatI. je viSaya para paM. lAlana bhASaNa ApatA hatA, te samaye temanA paganA mojA nIce utarI javAthI vinIta ziSya zrI zIvajIbhAI hajAronI mAnavamedanImAM ubhA thayA ne koIne khabara na paDe te rIte temanA mojAM uMcA karI dIdhA. ne hajAre mAnavene bhagavAna mahAvIrane vinayane mULa maMtra maunapaNe zIkhavyuM. Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 373 ) videza gamana I. sa. 1936 mAM amArA pUjya gurUdeva ghATakopara birAjamAna hatA tyAre paM. lAlana laMDanamAM sarva dharma pariSadamAM jaina dharmanA pratinIdhI tarIke vyAkhyAna ApavA javAnA hatA tyAre AzIrvAda levA AvyA hatA. te vakhate belI uDyA ke bhagavAna mahAvIrano bALaka lAlana bhagavAnane saMdeze saMbhaLAvavA vilAyata jAya che, 80 varSane yuvaka lAlana vilAyata mATe tarUNavat doDI rahyo che, chatAM samAja lAlanane lADabALa lAlana kahevAne badale 80 varSane vRddha kahe che. chatAM Apa jevA gurUdevenA pratApe A umare paNa yuvaka chuM. ne bhagavAna mahAvIrane divya saMdeza yuvaka vANImAM saMbhaLAvIza. Ama ramujI Takora karIne AzIrvAda laIne vilAyata mATe vidAya thayA. iglIzanuM prAthamika jJAna hovA chatAM pitAnI vakatRtvanI lalItakaLAne lIdhe paM. lAlana vilAyatanA pleTaphormane paNa mahAvIranA divyanAdathI daza dizAne zuM jAvI detA hatA. pUjya gurUdevanA pAse gurU tathA ziSyanI joDIne ATalo paricaya thaye hate. I. sa. 1940 amArA ghATakoparanA nivAsa daramyAna paM. lAlana acAnaka AvyA hatA. te samaye vyAkhyAna cAlatuM hatuM. AbhArthi munizrI mehanarUSijI mahArAja. Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 374 ) paMDita lAlana * ne te vyAkhyAnanA viSaya dharma ane vijJAna ' hatA. A vyAkhyAna pUrNa thayA pachI pa'. lAlana khelavA ubhA thayA tyAre teoe kahyuM ke Ajanu' vyAkhyAna sAMbhaLIne ATalI vRddhavace 5. lAlana nAcI uThe che. mahAsatIjInu' Avu' sudara vyAkhyAna ApyuM. huM paNa vaktA chuM chatAM mAre kahevuM paDe che ke Ajanu' mahAsatIjInuM byAkhyAna vijayAlakSmI paMDitane amerikAmAM broDakAsTIMga karavA mATe mAkalI Apavu' joie. jethI surApa ane amerikAnA leAkAne dhama ane vijJAna zuM che tenuM sAcuM' jJAna thAya tevI temanAmAM guNa grAhaktA hatI. sAhitya sAmAyakanA prayAgeA jevI aneka leAkapriya pustaka lakhIne AjanA vijJAnayugamAM nAstikatAnA pravAhane AstikatAnA paMthe vALavA mATe A jAdugara lekhakanI kalame pustakamAM jAdu bharela che. pustaka purU' karyA sivAya che|DavAnu mana na ja thAya. temanI dRSTi, vANI ane lekhInImAM jAdu hatA. tenA pratyakSa pramANarUpe temanI prasAdI vidyamAna che. AMkhe mAtIyA temanI AMkhe meAtIyA AvyA eTale kahe ke samasta samAjanI AMkhe mAtIyA AvyA hatA. tene dUra karI samAjane punaH prakAza ApavA mATe parama sevArasIka dharma parAyaNa DA. cImanalAla zrophe AjanA vijJAnanA prayAganA ati kuzaLatApUrvaka upAya karI joyA. paNa samAjanA Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDitajInI pratibhA ( 375 ) durabhAgye pUrNa saphaLatA na maLI. Do. zropha to yazasvI ja gaNAya. paNa samAjanA bhAgyamAM lADalA lAla lAlananA prakAzanI aMtarAya rahI. te kheTa samAja mATe na vIsarAya tevI che. paNa kudarata AgaLa kene upAya? aMtima jIvana aMtima jIvana paMDita lAlane samAjanAM lADalA bena ke IMdumatInAM sevAbhAvI mAtuzrI samAjanA mANeka samAna mANekabenanI vAtsalya parAyaNa sevA zukazAmAM vyatIta karyuM ne jyAre tyAre mANekabena muMbaI darzana karavA AvatAM tyAre samAjanA jAdugara lADalA lAla lAlananI smRti prasAdInuM mAtabhAve amane pAna karAvI, te potAnA jIvanane dhanya mAnatA hatA. sthA. jaina dharmasthAnaka mahAsatIjI, mu. pi. dhoDanadI ujajavala kumArI (jI. pu.) (mahAsatIjI ujajavaLa kumArIjhanI oLakha ApavAnI na heya. temanAmAM vizALatA che, samatA che, temanI vANImAM mIThAza che, temanA aMtaramAM amRta che.) Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamArA gharamAM nIcenA pustako che? zAha zivajIbhAi devisa hu nA lakhelA pustakA * mArA jIvana-prasagA * zivajIbhAie pAtAnAM jIvananI aDhAra varSanI uMmarathI paramArthika jIvana pasaDha karI jIvanabhara mAnava sevA, samAja sevA, aneka saMsthAonI sthApanA kema karI; khAsa karIne potAnI mAtRbhUmi-kacchanI janatAmAMthI ajJAnatA, duba LatA ane khATA rivAjo Adi dura karavAnA bhagIratha prayatnA tathA aneka mahAna purUSanA satsaMganA prasagA AlekhAyA che. tenA khyAla A pustakamAM AvI zake che. bhAga 1. kIMmata rUA. 3-0-0 bhAga 2.kImata rUA. 4-0-0 . bhAga 3. kIMmata rUA. 3-0-0 bhAga 4. kIMmata rUA. 5-0-0 zivasadana graMthamAlA kAryAlaya maDhaDA [ saurASTra ] - Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SNET