Jain Dharm Darshan Ek Jankari

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009415/1

Page #1
jain dhrm atee drs'n ik jaannkaarii lezva raajsthaan keesrii, adhiaatm yoogii upaadhiaa s'ii pus'kr munii jii mhaaraaj dee ceelee jain aacaariaaN s'rii deeviNdr munii jii mhaaraaj anuvaadk rviNdr jain purs'ootm jain lookgiit prkaas'n, srhiNd mNddii

Page #2
laalaaN srii raam jii jain sraaph' mleerkoottlaa jain sNgh dee prmuHkh seevk hn / aap jii daa jiivn deev guruu atee dhrm tee smrpit hai / aap rooj'aanaa smaaik atee svaidhiaaee vic ruHjhee rhiNdee hn / aap jain muniiaaN atee saadhviiaaN dii seevaa tn mn naal krdee hn atee kisee pkhooN kmii puurii nhiiN hoonn diNdee / aap jii dee sNpn privaar vic aap dee caar yoog spuHtr hn / doo puHtr srii deesraaj jii jain atee nHthuu raam jii ain goobiNdgrr vikhee aapnnaa vpaar krdee hn / aap dee spuHtr srii soohn laal jii jail aap laal sraaph'ee dee kNm viHc hHth bttaauNdee hn / choottee spuHtr srii baalkris'n jii jain niuu dyaanNd hsptaal vic bHciaaN dii biimaarii dee maahir ddaakttr hn ! caaroo puHtr aapnnee pitaa dii trhaaN daanii, s'iil, ruupii atee dhrm dii araadhnaa krn vaalee hn / laalaa jii vrtmaan acaariaa deeviNdr munii jii mhaaraaj dee prm bbgt hn / laalaa jii dii preernnaa nee naal uhnaaN dee puHtraaN nee is pustk diiaaN 300 tiiaaN khriid kee vNddn daa joo yoogdaan paaiaa hai / uh hoor daaniiaaN lii vii preennaa hai / pNjaabii saahit prtii uhnaaN daa preem bbgtii daa ih siHttaa hai / asiiN aapnnee vlooN atee prkaas'k vlooN laalaa jii dee privaar daa dhNnvaad krdee haaN atee kaamnn krdee haaN ki ih privaar iNjh hii bbgtii bbaavnaa vic liinn rhee atee bbgvaan ihnaaN dii hr kNm vic mdd kree / bbeeNtt krtaa : s'ubbciNtk ddaa. bii. kee jain (aim. ddii) purs'ootm jain ddaa. joonii jain (aim. ddii) rviNdr jain jain nrsiNg kliinik cauk maadhoopurii ludhiaannaa //

Page #3
dhNnvaad jain dhrm sNsaar dee puraatn dhrmaaN vicooN ik hai| is dhrm tee hjaaraaN saalaaN tooN aneekaaN bbaas'aavaaN vic jain saahit daa nirmaann huNdaa aaiaa hai| jain klaa, saahit, sNskritii srvpHkhii hai| jain dhrm vic tiirthNkr dii gairhaajrii vic aacaariaa daa hii mhHtvpuurn sthaan hai| jain aacaariaa jain dhrm dee srvpHkhii vikaas daa j'iNmeevaar huNdaa hai| inhaaN hj'aaraaN saalaaN vic hj'aaraaN hii jain aacaariaa hooee hn jinhaaN bbaartii saahit nuuN mhHtv puurn grNth diHtee hn| aHj dii sdii vic sthaankvaasii jain srmnn sNgh dee tiisree aacaariaa s'rii deeviNdr munii jii mhaaraaj usee puraatn prNpraa daa prmaann hn, aap hiNdii dee mhaan leekhk hn| aap nee 350 tooN j'iaadaa grNth likhee hn| unhaaN dee kii grNthaaN daa hoor bbaartii bbaas'aa vic anuvaad hoo cuHkaa hai| aap nee saaree bbaartvrs' vic look hiHt dhrm prcaar kiitaa hai| aHj kHl aap s'veeNtaabr sthaankvaasii jain sNgh dee tiisree aacaariaa hn| aacaariaa daa drjaa jain dhrm vic bhut mhHtvpuurnn hai| ih pHd ik jiNmeevaarii daa pHd hai| aacaariaa daa prmukh krtv hai "aap dhrm paaln krnaa atee duusriaaN nuuN dhrm paaln vic shaaitaa krnaa| aacaariaa aapnnee aap vic 36 gunnaa daa dhaark huNdaa hai| 1994 daa saal jain itihaas vic kii pkhooN mhHtvpuurn hai| sbb tooN philaaN taaN ih jain aacaariaa s'rii aatmaa raaj jii mhaaraaj dii diikhiaa s'taabdii hai, duusree s'mnn sNgh dee tiisree pttdhr aacaariaa 7

Page #4
aHj kHl aap jithee tp, jp, s'rii deeviNdr munii jii mhaaraaj pNjaab ghum rhee hn| ludhiaannaa vikhee coomaasee lii biraajmaan hn| svaadhiaaee dii gNgaa bhi rhii hai| jain dhrm vic svaadhiaaee nuuN aNdrlaa tp mNniaa giaa hai| jain grNthaaN daa kthn hai ki svaadhiaaee tooN brraa tp naa philaaN sii, naa hai, naa hooveegaa svaadhiaaee giaanii daa tp hai| is gHl nuuN prmukh mn kee aap nee vis'aal saahit rciaa hai, rc rhee hn| saahit dee 25 saal vii puuree hoonn vaalee hn| sbb pkhooN bbaagaaN vaalaa hai| ih saal pNjaabii jain isee kaarn ih saal asiiN 25 saal tooN pNjaabii vic jain saadhvii s'rii svrn kaaNtaa jii mhaaraaj dii agvaaii heetth likh rhee haaN kooii 40 dee kriib pustkaaN chHp cuHkiiaaN hn| aacaariaa mhaaraaj dee hukm anusaar asiiN is pustk daa pNjaabii anuvaad kiitaa hai| sNsaar vic dhn kmaaunnaa kooii khaas gHl nhiiN| dhn daa sdupyoog krnaa bhut aukhaa hai| aacaariaa s'rii deeviNdr munii jii mhaaraaj jii peernnaa atee aas'iirvaad naal s'rii crndaas jii jain nee look giit prkaas'n srhiNd jeehii sNsthaa nee aapdii hiNdii pustk 'jain dhrm aur drs'n' daa pNjaabii anuvaad chaapn daa prbNdh kiitaa| is lii asiiN is pustk dee prkaas'k; tee daan daataa sbb dee dhNnvaadii haaN jinhaa aapnnee dhn daa sd upyoog kiitaa hai aapnnii kmaaii nuuN dhrm prcaar hiHt smrpit kiitaa ih aapnnee is puNn kaarnn aacaariaa bbgvaan dee aas'iirvaad tee saadhuuvaad dee paatr hn| ih pustk paatthkaaN dee giaan vic vaadhaa kreegii ihoo umiid hai| aNt vic asiiN ih pustk aatm diikhiaa s'taabdii tee aacaariaa s'ii deeviNdr munii jii dii bbaavnaa anusaar ih pustk 8

Page #5
svrgvaasii aacaariaa srii aatmaa raam jii mhaaraaj dii yaad nuuN smrpit krdee haaN| pustk vic bbaas'aa pkhooN kii s'bd nveeN hn asiiN anuvaad nuuN srl bnaaunn dii koos'is' kiitii hai pr asiiN paatthkaaN tooN khimaa caahuNdee haaN ki sidhaaNt dee s'bdaaN nuuN asiiN usee prkaar likhiaa hai| kisee vii prkaar dii kmii lii asiiN paatthk vrg tooN khimaa mNgdee haaN atee aacaariaa srii deeviNdr munii jii mhaaraaj dee aas'iirvaad lii unhaaN dee upkaaraaN nuuN nhiiN bbuHl skdee| asiiN is pustk dee prkaas'k lii ati dhNnvaadii haaN jinhaaN aapnnii kmaaii dhrm prcaar hiHt smrpit kiitii hai| pustk vic rhi giiaaN truttiiaaN lii khimaayaack haaN| aktuubr, 1994 rviNdr jain jain bbvn, mleerkoottlaa| purs'ootm jain

Page #6
leekhk dii klm tooN jain dhrm, drs'n, saahit, atee sNskritii dee baaree viHc aam lookaaN viHc aneekaaN glt dhaarnaavaaN hn| kinee hii vidvaan, jain dhrm nuuN vaidik dhrm dii s'aakhaa aakhdee hn, kii buHdh dhrm dii, kii vaidik dhrm dii kraaNtii dee ruup viHc jain dhrm dii utptii mNndee hn| kii jain dhrm daa sNsthaapk bbgvaan mhaaviir nuuN mNndee hn| isee prkaar jain drs'n dee sbNdh viHc aneekaaN glt vicaar dhaaraavaaN hn| aneekaaN mNnee prmNnee vidaavaan siaadvaad nuuN s'Nkaavaad aakhdee hn| ihoo haalt hii saahit baaree vii hai| aacaariaa raamcNdr s'ukl jihee vidvaan aaloock jain saahit nuuN ghaasleettii saahit mNndee rhee hn| jainiiaaN daa dees' dee vikaas viHc kiNnaa hiHsaa hai, is sbNdhii aam lookaaN nuuN scaaii daa giaan nhiiN| meeree mn viHc lNbee smeeN tooN iHchaa sii ki iHk choottii jihii pustk tiaar kiitii jaavee, jis viHc bhut sNkheep ruup viHc jain dhrm, drs'n, saahit atee sNskritii dii jaannkaarii hoovee| glt dhaarnaavaaN duur hoonn| pr kii grNthaaN dee leekhn dee kNmaaN viHc rujheeviaaN kaarnn ih bbaavnaa siree naa crrh skii| mdraas coomaasee viHc maiN aapnnii yoojnaa nuuN amlii ruup diHtaa| meeraa udees' sii ki ih pustk kaaleej dee vidiaarthiiaaN lii upyoogii hoovee| jain dhrm, drs'n dee ichuHkaaN dii muHddhlii piaas bujhaa skee| is yoojnaa anusaar maiN pustk likhii| meeree saahmnnee sphiaaN dii mriaadaa daa svaal vii sii atee naal hii sNkheep viHc sbb kuHjh jaannkaarii deenn daa svaal sii| is lii bhut hii sNkheep pr saar ruup maiN jaannkaarii deenn dii koos'is' kiitii hai| 10

Page #7
ih sHc hai ki jain drs'n dee aapnnee pribbaas'ik s'bd hn| uh s'bd jd tHk naa jaannee jaann tHd tk vis'ee nuuN smjhnn viHc mus'kil aauNdii hai| inhaaN s'bdaaN nuuN duusree s'bdaaN viHc nhiiN bdliaa jaa skdaa| bdlnn viHc arth dii thaaN tee anrth hoonn dii sNbbaavnaa hai| is lii srl ddhNg tooN jaannn lii maiN kujh pribbaas'ik s'bd dee arth vii koos' dee ruup viHc piHchee dee diHtee hn, taaNki paatthkaaN nuuN smjhnn viHc aasaanii hoovee| hthlaa pNjaabii anuvaad jain dhrm drs'n ik jaannkaarii grNth dee hiNdii bbaas'aa viHc doo . sNskrn nikl cuHkee hn| is daa aNgreej'ii anuvaad vii prkaas'it hooiaa hai| ludhiaannee cumaasee viHc pNjaab dee s'rdhaaluu paatthkaaN dii ih bbaavnaa rhii ki jee kooii pNjaabii viHc jain dhrm sbNdhii pustk daa anuvaad hoovee taaNki pNjaab dee look jain dhrm dee rhHs nuuN shij hirdee viHc utaar sknn| unhaaN jgiaasuu paatthkaaN dii bbaavnaa nuuN dhiaan viHc rHkh kee prsiHdh saahitkaar sus'aavk purs'ootm jii jain tee s'ii rviNdr jain dhrm bbraavaaN nee bbgtii bbaav viHc dduHb kee is grNth daa pNjaabii anuvaad kiitaa / anuvaad vii ik klaa hai| is klaa viHc aap nipuNn hoo| pNjaabii viHc aap raahiiN ih kNm puuraa hooiaa hai is lii ih anuvaad sbb dee mn nuuN prs'n kreegaa! meeraa,dilii aas'iirvaad hai ki ih dooveeN aapnnii buHdhii dii tthiik vrtooN krdee hooee, pNjaabii bbaas'aa dee bbNddaar nuuN bbrdee rhinn atee ih vii umiid hai ki pNjaabii bbaas'aa jaannn vaaliaaN lii ih grNth sphl siHdh hoovee| 15-8-1994 aacaariiaa deeviNdr munii jain sthaank, ludhiaannaa|

Page #8
jain aacaariiaa s'ii deeviNdr munii jii mhaaraaj ik jaannkaarii muul leekhk : dinees' munii bbgvaan mhaaviir nee ik vaar phurmaaiaa, "kujh look vidiaa viHc s'rees'tt huNdee hn atee kujh aacrnn viHc, pr vidiaa atee aacrnn-st (giaan) atee s'iil doohaaN viHc joo s'rees'tt huNdee hn uh hii sHcee arthaaN viHc s'rees'tt hn, mhaan hn| giaan yoog dee saadhk : | ' inhaaN mhaan viaktiiaaN dii is s'reennii viHc aacaariiaaN s'rii deeviNdr munii jii daa naaN brree phkhr naal liaa jaa skdaa hai| uhnaaN dii vidiaa prtii dduuNghii abbilaas'aa, lgaataaraa adhiain dii aadt atee uhnaaN nuuN giaan gNgaa viHc hmees'aaN ddubkii lgaauNdee veekh kee mn uhnaaN nuuN giaan yoogii dee ruup viHc bNdnaa nmskaar krnaa caahuNdaa hai| uhnaaN dii shij srltaa, nimrtaa, saadhuuyoog aacrnn, s'rdhaa atee sNjm saadhnaa viHc lgaataar jaagruuptaa veekh kee unhaaN daa krmyoogii ruup mn dee prdee 'tee prkaas'it hoo jaaNdaa hai| , giaan atee krm yoogii dee naal hii uh bbgtii yoog viHc vii piHchee nhiiN hn| jiivn dii mitthaas atee hmdrdii daa jhrnaa taaN bbgtii yoog dee sikhr tooN hii phuHttdaa hai| drasl aacaariiaa s'rii deeviNdr munii jii jihee piaaree, gunnvaan, miHtthee atee duHdh-mis'rii dii trhaaN ghul-mil kee rhinn vaalee sNt daa jiivn giaan, krm, bbgtii * 12

Page #9
dii prtibbaa, mihnt tee preem daa iHk lgaataar vhinn vaalaa jhrnaa hai, jis dee kool prsNntaa vii mildii hai, vicaaraaN dii taaj'gii atee bbaavnaa dii pviHtrtaa vii praaptii huNdii hai| bhu-pHkhii s'kh'siiat : jain tHtv vidiaa dee bbiNn-bbiNn kheetraaN viHc aacaariiaa bii dii dduuNghii pkrr hai, vicaaraaN dii pkrr hai atee hr vis'ee uHpr sNpuurn adhikaar naal likh skdee hn, likhdee vii hn| bbaaveeN itihaas hoovee jaaN kthaa, saahit hoovee, drs'n atee krm saahit hoovee jaaN aacaar atee sNskritii hoovee, bbaavee ciNtn sbNdhii vis'aa hoovee jaaN aagmaa tee khooj daa vis'aa hoovee, aap dee ciNtn daa kheetr bhut vis'aal hai| likhnn dii ginntii pHkhooN aacaariiaa s'ii nee jiNnaa likhiaa hai, sNpaadn kiitaa hai, mus'kil naal kisee hoor jain mnn (saadhuu) nee aHj tHk likhiaa hooveegaa| choottee vHddee grNthaaN dii sNkhiaa 350 tooN uHpr hai| aacaariiaa s'rii dii buHdhii viaakhiaa prghaan hai atee dris'ttii, khooj tee sumeel tooN preerit hai| aaoo is prtibbaavaan purs' sNt daa sNkheep jiivn drs'n krkee unhaaN dee mhHtv puurn svruup nuuN smjhiiee| jiivn-pricai : aap daa jnm 7.11.1931 s'niivaar kHtk troodbii nuuN udaipur dee prsiHdh atee amiir jain ghraannee dee brrriiaa gootr viHc hooiaa| aap dee pitaa s'rii jiivn siNgh jii brrriiaa iHk ms'huur vpaarii sn| bcpn viHc hii pitaa daa prchaavaaN sir tooN uHtth jaann tooN baaad maataa nee aap dee jiivn sNsaar nuuN siHkhiaa tooN prbbaavit kiitaa| aap jii dii maataa s'riimtii tiijaabaaii vii iHk giaanvaan, 13

Page #10
vairaagvaan aurt sii| uhnaaN dii buHdhii atee cturaaii dii dhaaNk chuN paasee . sii| siHttee vjooN aap dee kooml hirdee `tee vairaag dee sNskaar biij ugnnee s'uruu hooee| pichlee jnm viHc kiitee s'ubb krmaaN dii preennaa hii smjhoo ki sirph 9 saal dii choottii jihii umr viHc 1 .3.1941 s'niivaar phHgnn s'uklaa tiij nuuN aapnnee khNddp j'ilhaa baarrmeer (raajsthaan) vikhee upaadhiaa puujy guruudeev s'rii s'rii 1008 srii pus'kr munii jii mhaaraaj dee pviHtr crnaaN viHc jain mnn diikhiaa dhaarn kr aatmaa saadhnaa ruupii tlvaar dee raah 'tee cHlnn daa mhaan sNklp liaa| aap upaadhiaa guruudeev s'ii jii mhaaraaj dee prdhaan sus'is' (ceelee) hn| aap dee naal hii aap jii dii puujniik maataa s'ii (tiijaa baaii), jinhaaN dii diikhiaa smeeN naam siHdh hooiaa "mhaasaadhvii srii prvtii jii" joo mhaan skhs'iiat sn atee brree bbainn mhaa saadhvii rtn srii pus'paavtii jii nee sNjm saadhnaaN daa pth sviikaar kiitaa| saadhvii s'ii pus'paavtii iHk gNbbiir adhiains'iil prtibbaa hn| aap miHtthaa prvcn krn vaalii atee s'ees'n leekhikaa hn| uhnaaN raahiiN aneekaaN pustkaaN likhiiaaN jaa cuHkiiaaN hn| vidiaa-ruucii : hiNdii, ssNkrit, praakit aadi bbaas'aavaaN dee giaan dee naal hii aap nee jain aagm/ardh maagdhii saahit daa dduuNghaa adhiain kiitaa| tiHkhii buHdhii atee prtibbaa kaarn cheetii hii aap nee jain ttHv giaan aagm atee drs'n dee vis'iaaN viHc vidvtaa haasil kiitii| aacaariiaa s'rii deeviNdr munii jii dii vidiaa prtii lgn iNnii teej' hai ki ih lgn aneekaaN hii vis'iaaN nuuN choohdeeN rhii hai| itihaas, saahit, sNskritii, klaa, aadi dee vis'aal aakaas'aaN nuuN 14

Page #11
naapdee hooee, aap vidiaa kheetr viHc binaa rukee, lgaataar vdhdee rhee| adhiain dee naal aap viHc likhnn dii ruucii vii paidaa hooii atee saahit dee bbiNn-bbiNn ruupaaN viHc aap jii dii klm gtiis'iil bnnii| aap srii dii leekhnnii dee muHkh vis'ee bnnee; gd, kaavi, lghuukhaannii, naavl, prvcn, khooj nibNdh atee llit leekh, jain aagmaa tee khooj puurn vis'aal prstaavnaa| dil-khiHcviiN skhs'iiat : | inhaaN sbb tooN chuHtt bhumukhii prtibbaa dee dhnii aacaariiaa .. deeviNdr munii jii raahiiN hoor kii trhaaN dee saahit daa sNpaadn, mhHtvpuurn prstaavnaavaaN atee sNpaadk mNddlaaN viHc shiyoogii bbuumikaa nuuN veekhkee, asiiN aakh skdee haaN ki aacaariiaa s'rii deeviNdr munii jii mhaaraaj dii skhs'iiat aNdr tee baahr doovaaN ruupaaN viHc vis'aal, mnoohrth atee anookhee prbbaav vaalii hai| gooraa sNgtthit sriir, aakrs'k suNdr deeh uHpr spheed kHprriaaN viHc uh iNnee prbbaavs'aalii tee vis'aal dikhdee hn| uh vis'aaltaa hoor vii dduuNghii hoo jaaNdii hai, jd drs'k uhnaaN dee haasee vaalii muHkh-mudraa atee apnntv nuuN nj'diik tooN deekhdaa hai| isdee naal hii aapdaa sHjnn vivhaar, saadhuuaaN vaalii miHtthii bbaas'aa, shij doostii bbaav atee dduuNghaa giaan s'ktii daa laabb praapt krkee kooii vii ciNtk prbbaavit hooee binaaN nhiiN rhiNdaa| dees' dee aneekaaN siHdh vidvaan ciNtn atee saahitkaar aacaariiaa s'ii nuuN guurree miHtr dii trhaaN kdee kdee milnn aauNdee hn atee pHtr vivhaar vii krdee rhiNdee hn| aap s'ii dii saahit seevaa nuuN veekh kee mhaamhim aacaariiaa smraatt puuj 1008 srii aanNd ris'ii jii mhaaraaj nee aap nuuN mnnsNgh dee saahit siHkhiaa mNtrii daa pd prdaan kiitaa| ph'ir puunaa sNt sNmeeln

Page #12
viHc 12.5.1987 nuuN s'mnn sNgh daa up-aacaariiaa daa pd prdaan kiitaa| 28 maarc, 1992 nuuN (ceetr kris'naa dsviiN) s'niivaar nuuN smaadhii mrn raahiiN aacaariiaa smraatt s'rii aanNd ris'ii jii mhaaraaj daa svrgvaas hooiaa| us tooN baaad aks'ai tiij daa bbaagaaN vaalaa din (15 mii, 1992) vii aaiaa jd mnn siNgh nuuN yug-purs', sNgh purs', mhaan buHdhiimaan atee kus'l annuus'aastaa puuj srii deeviNdr munii jii mhaaraaj dii buHdhiipuurn agvaaii srii siNgh nuuN aacaariiaa s'ii dee ruup viHc praapt hooii| s'mnn sNgh atee srii akhil bbaartii sthaank vaasii jain kaanphrNs nee srvsNmtii naal, aap nuuN aacaariiaa pd dii mhaantaa naal vibbuus'it kiitaa| ih phaislaa vii kiitaa giaa ki aacaariiaa pd daa cNdr smaarooh daa vis'aal iHktth udeepur vikhee 28 maarc, 1993 nuuN rHkhiaa jaavee| hmees'aaN hii is pd dee yoog aacaariiaa s'rii deeviNdr munii jii mhaaraaj nuuN aacaariiaa pdee dii mhaan atee prtis'tttaapuurn pdvii praapt hooii| phaislee anusaar caadr smaarooh hooiaa| udaipur ngrii nuuN aapnnee iHk mhaan spuHtr srnn, prms'rdhee aacaariiaa s'rii deeviNdr munii jii mhaaraaj daa abbinNdn krn daa maukaa miliaa| caadr smaarooh daa subbaag is ngr nuuN praapt hooiaa| mnn (saadhuu), mnnii ' (saadhvii, s'aavk (upaask), vikaa (upaas'ikaa) dee chu-mukhii dhrm sNgh raahiiN aapnnii s'rdhaa, aasthaa bbgtii daa aacaariiaa s'rii dee crnaaN viHc smrpnn daa ih vis'aal caadr smaarooh sHcee arthaaN viHc aadr smaarooh hoo giaa sii| unhaaN lHkhaaN dhrm preemiiaaN dii is aasthaa atee iHchaa nuuN puuj aacaariiaa s'ii aapnnee adbbuHt kaus'l atee s'ktii naal puuraa krn jaa rhee sn| "st daa iHk iHk dhaagaa jiveeN iHktthaa hookee caadr bnniaa, usee trhaaN eektaa viHc bNnh kee sNgh vii iHktthaa rhee| sNgh dii saarii s'ktii tee yoogtaa nuuN viaapk jn hit vlooN moorriaa 16

Page #13
jaavee, srii sNgh dii is iHchii dii puurtii lii aacaariiaa iHksurtaa naal jurree hooee hn| aacaariiaa s'rii dee s'ktiis'aalii hHthaaN viHc, sNgh dii agvaaii dii baagddoor sNbbaal kee s'rii sNgh aHj aapnnii gtii, prtii, vikaas atee trHkii prtii beeph'ikr hai, bbroosee viHc hai| aap srii dii pviHtr atee viveekpuurn srprstii paa kee s'rii sNgh dhNn-dhNn hoo giaa hai, khus'ii naal jhuum utthiaa hai| aap leekhk dee naal hii mhaan prcnkaar vii hn| aap jii dii prvcn klaa adbbuHt atee dil-khicviiN, hai| vis'ai dii thi tHk phuNc kee aap sunnn vaaliaaN nuuN aapnnee vHl khiHc laiNdee hn| asiiN bbviHkh diiaaN vis'aal sNbbaavnaavaaN dee naal sthaank vaasii jain smaaj dee is prtibbaas'iil purs', prbbaavs'aalii aacaariiaa daa sHcee dilooN abbinNdn krdee haaN atee aas rHkhdee haaN ki ihnaaN dee giaan prkaas' naal mnn sNgh dii mhaantaa nuuN yuHg-yuHg tHk caar cNn lHgee rhinngee| 17 '

Page #14
mhaan aacaariiaa dee mhaan guruu / bbaartii jain sNgh prpraa dee mhaan vidvaan sNt upaadhiaa pus'kr munii jii mhaaraajee , joo siHdh jp joogii, dhiaan yoogii atee saadhnaa dee sikhr purs' sn| meevaarr dii pviHtr dhrtii guruu pus'kr ngr (simttaar) vikhee aapnee jnm liaa| 14 saal dii choottii umr viHc mhaasthkr srii taaraa cNd jii mhaaraaj tooN jain (aartii) diikhiaa lhinn kiitii| sNskrit, praakrit, apbbNs', hiNdii, gujraatii mraatthii aadi bbiNn-bbiNn bbaas'aavaaN daa ghiraaii naal adhiain kiitaa atee dhrm, drs'n, aagm, veed, upnis'd atee tripittk saahit daa vii ghiraaii naal adhiain kiitaa| aap nee bbiNn-bbiNn vis'iaaN tee adhikaarii vidvaan vjooN saahit likhiaa| jain kthaa saahit dee 111 bbaag likhee, jinhaaN nee nvaaN rikaardd sthaapit kiitaa atee j'iNdgii dee aakhrii smeeN 48 ghNttee daa cauvihaar (saaree bboojnaaN atee paannii daa tiaag krkee, sNdhaaree raahiiN jiunn dii klaa daa aadrs' sthaapit kiitaa| ajihee giaa purs' dee crnaaN viHc koottii koottii bNdnaa| usee mhaaNguruu dee ceelee hn, aacaariiaa smraatt s'rii 1008 s'rii deeviNdr munii jii mhaaraaj saahib|

Page #15
saadhvii rtn mhaasaadhvii s'rii prbbaavtii jii mhaaraaj - iHk jaannkaarii saadhvii rtn mhaasaadhvii s'rii prbbaavtii jii mhaaraaj mhaan prtaapii prtibbaa dee dhnii sn| aap daa jnm bikrmii sNmt 1970 saavn vdii pNcmii budhvaar mutaabik 23 julaaii 1913 nuuN googuuNdaa piNdd viHc hooiaa| sNmt 1998 haarr sudii tiij s'ukrvaar mutaabik 27 juun, 1941 nuuN mhaasaadhvii s'rii soohnkuNbr jii mhaaraaj kool aap nee diikhiaa grhinn kiitii| bikrmii sNmt 2039 maagh sudii tiij viirvaar mutaabik 29 jnvrii 1982 nuuN aap daa svrgvaas hooiaa| aap mnn sNgh dee tiisree pttdhr aacaariiaa s'rii deeviNdr munii jii mhaaraaj dii puuj maataa jii sn| aap nee aagmaa daa dduuNghaa giaan rkhdee sn| buHdhii teej sii| saadhnaa prtii dduuNghii ruucii sii| aneekaaN gd, pd, rcnaavaaN aap diiaaN chpiiaaN hn| 19

Page #16
saadhvii rtn mhaasaadhvii s'ii pus'paavtii jii mhaaraaj saadhvii rtn mhaasaadhvii srii pus'paavtii jii mhaaraaj teej buHdhii dii dhnii jain saadhvii hn| aap daa jnm bikrm sNn 1981 mHghr sudii sHtviiN mNglvaar mutaabik 18 nvNbr 1924 nuuN udaipur vikhee hooiaa| aap dee puuj pitaa daa naauN jiivn siNgh jii brrriiaa atee maataa daa naaN preemkuNbr sii| bikrm sNmt 1994 din s'niivaar maagh sudii trhaaN mutaabik 12 phrvrii 1938 nuuN aapnnee sdguruu s'rii soohnkuNbr jii mhaaraaj tooN aartii (jain) diikhiaa grhinn kiitii| hiNdii, sNskrit, praakrit diiaaN uHciiaaN priikhiaavaaN paas kiitiiaaN| aap s'mnn sNgh dee tiisree pttdhr aacaariiaa smraatt s'rii deeviNdr munii jii mhaaraaj dii skii bbainn sn| aap diiaaN aneek rcnaavaaN chp cuHkiiaaN hn| pus'ppraag, khoolee mn kee dvaar aadi aneek rcnaavaaN chpiiaaN hn| aap dii bbaas'nn klaa mn moohnnii hai| | hr vis'ee dii viaakhiaa krn daa ddhNg anookhaa hai atee aap klm dee dhnii vii hl| aagm -atee drs'n s'aas'tr daa dduuNghaa adhiain aap nee kiitaa hai|

Page #17
bNdnaaN maMgalaM bhagavAna vIro, maMgalaM gauttamo gaNiH maMgalaM sthUlibhedrAdyA, jainadharmostu maMgalaM sarvamaMgalamAMgalyaM, sarvakalyANakAraNam pradhAnaM sarva dharmANAM, jaina jayaji zAsanam zivamastu sarva jagataH parahitaniratA bhavantu bhUtagaNAH doSAH prayAntu nAzaM sarvatra sukhI bhavatu lokaH arhanto bhaganta indra mahitAH siddhAzna siddhisthitAH AcAryA jinazAsano takarA, pUjyA upAdhyAyakAH zrI siddhAMnta-supAThakA munivarA ratnatrayA rAdha kA paJcaite paramaMSThinaH pratidinaM kurvantu no maMgalam bhavabIjAMkuna jananA, rAgadyA kSayamupAgatA yasya brahmA va viSNarvA haai va cino va namastasme sakala zAnti sudhArasasAgaraM yucitaraM guNaratnamahAkaraM bhavika paMkaz2a vodha divAkrama pratidina praNamAmi jinezvarama

Page #18
ttkraa jain dhrm - ithaasik jaannkaarii jain aacaar sidhaaNt jain tHtv drs'n jain saahit jain sNskritii jain pribbaas'ik s'bdkoos' : 22

Page #19
jain dhrm : itihaask jaannkaarii - 1 jain dhrm dii mhaantaa : | jain dhrm sNsaar daa iHk maanvtaavaadii mhaan dhrm hai, vigiaank drs'n hai, ih aatmaa dee uctm vikaas vic ykiin rHkhnn vaalaa dhrm hai| joo saadhk atee saadhnaaN doohaaN dii pHvitrtaa atee nirmltaa viHc vis'vaas rHkhdaa hai| is dhrm nee jaatpaat, vrnn atee vrg dii bbeed-bbaavnaa nuuN smaapt krkee, mnuHkh dii adhiaatmk s'ktii nuuN vikaas daa s'ubb avsr deenn dii ghoos'nnaa kiitii hai| isee lii ih hoor dhrmaaN atee drs'naaN tooN vis'ees' hai| is dhrm vic vicaar tee aacaar dii s'uHdhii 'tee braabr joor diHtaa giaa hai| jain dhrm daa itihaask sruup : itihaask nj'r tooN jain dhrm sNsaar daa sbb tooN praaciin dhrm hai| is nuuN anaadi tee anNt aakhiaa jaavee taaN kooii atikthnii nhiiN hooveegii| ih dhrm naa veedik dhrm dii s'aakhaa hai atee naa buHdh dhrm dii, sgooN ih ik srvpHkhii suNttr dhrm hai| puraattv, bbaas'aa , vigiaan, saahit atee tHtv vigiaan tooN ih spHs'tt hoo giaa hai ki vaidik kaal tooN philaaN vii bbaart viHc ik bhut hii vis'aal sNskritii sii, jis nuuN baahrooN aaunn vaalee akhautii aariiaa nee anaariiaa sNskritii aakhiaa| vidvaanaa daa mt hai ki anaariiaa sNskritii arthaat is jgt dii muul sNskritii mnn sNskritii jaaN jain sNskritii sii| veed atee aveestaa viHc jinhaaN ghttnaavaaN daa vrnnn hai, usee pHkhooN ajihaa mNniaa jaadaa hai ki aariiaa bbaart tooN baahrooN aaee sn| bbaart viHc aaunn tee vraatiaa, asur, daas atee dsuuyuu jihiiaaN uHc-sNskritiiaaN bbrpuur jaatiiaaN naal unhaaN nuuN sghNrs' krnaa piaa ! veedaaN viHc uhnaaN dee vis'aal ngraaN atee vis'aal kaaroobaar daa j'ikr kiitaa hai| uhnaaN dee aariiaa jaatii naal aneekaaN yuHdh hooee sn| rig veed viHc aariiaa divoodaas atee purkus dee yuHdh

Page #20
daa vrnnn hai, jis viHc inhaaN nee anaariiaa jaatiiaaN nuuN hraaiaa sii| pichooN hoor vaidik saahit viHc vii is trhaaN dee hvaalee mildee hn| moohnjoodrroo tee hrrHpaa dee khNraaN nee puraatHtv kheetr viHc iHk nviiN kraaNtii paidaa kr diHtii hai| is tooN philaaN saaree praaciin dhrm tee drs'naaN daa sNbNdh aariiaa nuuN mNniaa jaaNdaa sii| pr khudaaii tooN praapt saamHgrii nee ih siHdh kr diHtaa hai ki aariiaa dee bbaart aaunn tooN philaaN ithooN dii sNskritii, sbbiataa, dhrm tee drs'n bhut hii unHt sii| uh look sbbiataa, sNskritii , klaa dee dhnii hii nhiiN sn, sgooN uh aatm vidiaa dee dduuNghee abbiaasii vii sn| puraatHtv vidvaan daa ih mHt hai ki joo khNdduur milee hn, unhaaN daa sNbNdh sNskritii (jain sNskritii) naal hai| ddaa. hooraas atee pheesr s'rii kNtth s'aastrii aadi daa vii ihoo mt hai| rig veed tooN ih vii ptaa cldaa hai ki bbaart viHc doo sNskritiiaaN sn| philaaN unhaaN viHc sNghrs' hooiaa| baaad vic ihoo sNghrs' aapsii piaar dee maahaul viHc bdl giaa| ihoo dauhaaN sNskritiaa aariiaa tee anaariiaa naal prsiHdh hooiiaa| aariiaa sNskritii vaidik sNskritii hai atee anaariiaa mnn sNskritii hai| rigveed viHc vaarht atee aart s'bdaaN daa isteemaal hooiaa hai| "vaah phirkee dee upaask veedaaN nuuN mNndee sn atee yHg, hvn aadi viHc uhnaaN daa vis'vaas' sii| 'aaht veed atee yHg, hvn aadi viHc vis'vaas' nhiiN sn rHkhdee| uh ahiNsaa atee diaa viHc vis'vaas' rHkhdee sn| uh arht upaask sn| vis'nuuN puraann, anusaar aaht krm kaaNdd dee viroodhii sn atee ahiNsaa dee sNsthaapk sn| pdm puraann, bbaagvt tee aadi grNthaaN viHc vii aarht sNbNdhii aneekaaN sbuut mildee hn| aarht phirkaa jain phirkaa hii sii| bbaartii itihaas -ik dris'ttii -ddaa. jyootii prs'aad jain pNnaa 28 ArhataM sarvametacca muktidvArama saMbRtam khvi kidhujeekddhii, keerlaavk:dhr: (visnnuu puraann 3/18/12) pdmpuraann 13/350 24

Page #21
aarht phirkee nuuN aarnnyk yuHg tHk vaatrsnaa munii jaaN vraatiaa kihaa jaann lHgaa| vraatiaa daa arth hai 'vrtaaN daa paaln krn vaalee| athrveed viHc brhmcaarii, braahmnn vis'ees' punvaan, vidvaan, sNsaar daa maanyoog purs' vraatiaa akhvaauNdaa sii| rigveed viHc jinhaaN vaatrs'naa muniiaaN daa j'ikr hai uh aarht hii hoonnee caahiidee hn| 6 aacaariiaa saayn he vaatrs'naa muniiaaN nuuN atiNiNdriiaarthdrs'ii aakhiaa hai| kees'ii tee munii vii vraatiaa hai| s'riimd bbgvt viHc inhaaN muniiaaN dee prmuHkh dhrm neetaa nuuN ris'bb deev kihaa giaa hai, joo naabbii puHtr sn| is tooN chuHtt hoor sbuut vii jain dhrm dii puraatntaa nuuN siHdh krdee hn| jain saahit viHc vii jain tiirthNkraaN dee lii arht s'bd daa isteemaal hooiaa hai atee us arht s'bd daa pryoog muHkh ruup viHc bbgvaan paars'v nirgrNth s'bd muHkh ruup viHc prclit hooiaa buHdh saahit viHc nirgrNth naath puHtr-nigNtth naatput aakhiaa giaa hai| as'ook dee s'ilaaleekhaaN viHc vii nigNtth s'bd vrtiaa giaa hai| bbgvaan mhaaviir tooN baaad 8 gnndhraa atee aacaariiaa dee smeeN tk nirgrNth s'bd hii muHkh ruup viHc vrtiaa jaaNdaa rihaa| vaidik grNthaaN viHc vii 'nirgrNth' s'bd daa pryoog hooiaa hai| stviiN sdii viHc bNgaal viHc nirgrNth phirkaa bhut prbbaavs'aalii phirkaa sii| 11 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. athrvveed s'aainn bbaas'y 15 [ 1 ] 1 | 1 saainn bbaas'y 10, 136, 2 faarde 10-11-1, 36-1 s'riimd bbgvt 5-6 -20 klpsuutr (deeviNdr munii sNpaadt) pNnaa 161-62 ) aacaarNg 1-3-1-108 (a) bbgvtii 16-386 ) diirghnikaaee saamaajhphl suut 18-21 a) vineepittk mhaavg pNnaa 242 ime viyAparA ho hati tti niggaMThesu pi-mekaTe praaciin bbaartii abbileekhaaN daa adhiain, bbaag-2, pNnaa-15 25

Page #22
'jain dhrm' s'bd daa isteemaal : | ds'vaikaaliik, utraadhiain atee suutrkritaaNg aagm saahit viHc jin saas'n, jin maarg, jin prvcn s'bd vrtee gee hn| pr jain dhrm s'bd daa philii vaar isteemaal vis'ees'k bbaas'y viHc hooiaa hai| ih grNth vikrm sNmt 845 dii rcnaa hai| mtHsy puraann'tee viHc jin dhrm atee deevii bbaagvt viHc jain dhrm daa uHleekh hai| saar ih hai ki dees' kaal dee haalaat anusaar s'bdaaN viHc bdlaau aauNdaa rihaa hai| pr s'bdaaN dee bdlnn naal jain dhrm dee aNdrlee ruup vic bdlaau nhiiN aaiaa| prraa pHkhooN jain dhrm daa sNbNdh bbgvaan ris'bbdeev naal hai| jiveeN s'iv tooN s'aiv, vs'nuuN tooN vais'nv atee buHdh tooN buHdh dhrm prclit hooee hn, isee trhaaN jain dhrm kisee khaas skhs'iiat dee naaN tee caaluu nhiiN hooiaa, naa hii ih dhrm kisee khaas viaktii dii puujaa krdaa hai| is dhrm nuuN ris'bbdeev, paars'vnaath jaaN mhaaviir daa dhrm nhiiN aakhiaa jaa skdaa| ih arhtaaN daa dhrm hai| aatm jeetuuaaN daa dhrm hai| is lii ih cain dhrm hai| jain dhrm daa spHs'tt mHt hai ki kooii vii aadmii adhiaatmik trHkii krkee mnuHkh tooN mhaaNmnuHkh, aatmaa tooN prmaatmaa atee jn (mnuHkh) tooN jin (jeetuu) bnn skdaa hai, tiirthNkr bnn skdaa hai, jin tooN keevlii (giaanii) bnn skdaa hai| ---------- -------- ----------------- ) yoodhaa riw vis'ees'aavs'k bbaas'y gaathaa 1043 a) rid dhaaN - oohii gaathaa 1045 -1046 mHsiaapuraann 4/13/54 gatvAtha mohayAmasa rapiputrAn bRhaspati jaina dharma krata svena yajJa nindA para tathA deevii bbaagvt 4/13/58 26

Page #23
tiirthNkr : 'tiirthNkr'-jain dhrm daa praaciintm pribbaas'k s'bd hai aadi tiirthNkr ris'bbdeev dee lii vii tithyr s'bd isteemaal hooiaa hai| jain prNpraa viHc is s'bd dii prmuHkhtaa hoonn kaarn is s'bd daa yoog buHdh saahit viHc vii hooiaa hai| tiirthNkr daa arth hai joo tiirth daa krtaa jaaN nirmaataa hoovee| joo sNsaar smuNdr tooN paar krn vaalee dhrm tiirth dii sthaapnaa krdee hn, uh vis'ees' viaktii tiirthNkr khaauNdee hn| ahiNsaa, astee (coorii naa krnaa), brhmcry atee aprigrhi (j'ruurt tooN j'iaadaa ciijaaN naa iHktthaa krnaa) ih dhrm hai| inhaaN dhrmaaN nuuN dhaarn krn vaalee srmnn (saadhuu) srmnnii (saadhvii) vk (upaask) vikaa (upaasikaa) dee is bhumukhii sNgh nuuN dhrm tiirth aakhdee hn| 1 sNskrit saahit viHc tiirth s'bd ghaatt dee lii pryoog kiitaa giaa hai| naal hii sNsaar smuNdr viHc dukhii praanniiaaN nuuN paar utaarn vaalee maarg nuuN tiirth kihaa giaa hai| us maarg dii aasaan viaakhiaa krn vaalee tiirthNkr hn|" jain dhrm anusaar uh sNsaar dii mooh maaiaa nuuN chHdd kee akhNdd adhiaatmk saadhnaa viHc siHdhii praapt kr prdee tooN rhit sNpuurn giaan praapt krdee hn| ph'ir sNsaar dee saaree jiivaaN dee lii dhrm daa updees' diNdee hn| ih yaad rHkhnnaa caahiidaa hai ki jain dhrm nee tiirthNkr nuuN iis'vr daa avtaar nhiiN mNniaa atee naa hii deevii s'ris'ttii daa adbbuHt praannii mNniaa giaa hai| jain dhrm daa mHt hai ki tiirthNkr saaddii trhaaN 15. 16. 17. ) bbgvtii 2-8-682 (a) sthaanaaNg 4/3/ ) jNbuudiipgiaaptii - ushHcriy| taranti mahArNavaM yena nimitena tattIrtham (-yuktyn.ttii.62) tIryate saMsAra samudro'nenani tIrtham tatkaraNazIlAstIrthakarA: ( jiivaabbigm mlygiri virtii 2-142 pNnaa 255) ; 27

Page #24
hii iHk din aam aatmaa dee ruup viHc paapaaN dee ciHkrr vic phsee sn| ks'aaee, kaam, kroodh aadi naal librree sn / , pr stisNg raahiiN bbeed vigiaan (aatmaa tee s'riir daa giaan praapt hoonn tee tHtv (dhrm) prtii rucii jaagrit hooii| aatmaa svruup daa giaan prgtt hooiaa, taaN unhaaN vaasnaa nuuN chHdd kee upaasnaa nuuN hinn kiitaa| uHcii tp tee sNjm dii araadhnaa kiitii atee iHk din aatmaa bbaavaaN dii prm nirmltaa (pHvitrtaa) naal tiirthNkr naam krm nuuN praapt (bNdh) kiitaa atee ph'eer uh tiisree bbv (jn) viHc tiirthNkr bnnee| pr ih vii bbuHlnnaa nhiiN caahiidaa ki jd tHk uh bboog-vilaas viHc uljhee hooee sn, td tHk uh tiirthNkr nhiiN mNnee jaaNdee sn| tiirthNkr bnnn lii aakhrii jnm viHc raaj suHkh, sNsaarik vis'ee vikaaraaN nuuN chHddnnaa paiNdaa hai| ucii saadhnaa krnii paiNdii hai atee jd giaan-drs'n dii rukaavtt s'ktii daa prdaa htt jaaNdaa hai, mooh ns'tt hoo jaaNdaa hai td hii uh caar prkaar dee tiirth dii sthaapnaa krkee tiirthNkr akhvaauNdee hn| utaarvaad : | is prkaar jain dhrm daa vis'vaas' avtaarvaad viHc nhiiN sgooN utaarvaad viHc hai| utaarvaad daa arth hai - maanv daa vikaarii jiivn tooN upr utth kee bbgvaan dee vikaar rhit ruup tHk phuNcnn jithooN uh murr vikaar ds'aa nuuN praapt nhiiN krdaa| tiirthNkr bnnn dee lii aNdrliiaaN s'ktiiaaN daa vikaas krnaa ati j'ruurii hai| aatm s'ktiiaaN daa sNpuurn vikaas hoonn tee kooii vii aatmaa srvHg (sbb kujh jaannn tee veekhnn vaalii) tiirthNkr jaaN jin (jeetuu) bnn skdii hai / | jain dhrm daa ih sps'tt mt hai ki aatm vikaas dii dris'ttii tooN tiirthNkr atee saadhaarnn arihNt jaaN srvHg viHc kooii ph'rk nhiiN hai| pr tiirthNkraaN viHc baahrii vis'ees'taavaaN huNdiiaaN hn joo pichlee jnmaaN dee pNnaaN kaarn praapt huNdiiaaN hn| hoor mukt aatmaavaaN tiirthNkraaN dii trhaaN dhrm prcaar nhiiN kr skdiiaaN| iHk smeeN viHc iHk sthaan tee srvaaNg aneekaaN hoo skdee hn pr tiirthNkr iHk hii hoo skdaa hai| 28 .

Page #25
jain aagmaa dii dris'ttii tooN sNsaar privrtns'iil hai| is privrtn dii upmaa cHkr naal kiitii gii hai| us viHc lgaataar .. untii, ghHtt-untii, vikaas tee ptn daa silsilaa cldaa rhiNdaa hai| is silsilee nuuN baaraaN aariaaN dee ruup viHc vNddiaa giaa hai| untii nuuN utsprnii kaal atee ptn nuuN avsprnii kaal kihaa jaaNdaa hai| hr kaal dee 6-6 aaree hn| inhaaN aariaaN dee vickaar tiirthNkr huNdee hn| is avsprnii kaal viHc cauvii tiirthNkr hooee hn| unhaaN viHcooN philaaN tiirthNkr bbgvaan ris'bbdeev sn| bbgvaan ris'bbdeev : bbgvaan ris'bbdeev jain aagmaa dee pHkhooN avsnii kaal dee tiisree aaree dee"at viHc paidaa hooee hn| vaidik puraannaaN anusaar stiyuHg tee aNt viHc hooee hn| raam atee kris'n tooN philaaN hooee sn| himNdd puraann viHc ris'vdeev nuuN ds prkaar dee dhrm daa sNsthaapk mNniaa giaa hai| bbaagvt viHc likhiaa hai -vaasuudeev nee aHtthvaaN avtaar naabbii atee mruu deevii dee ghr dhaarn kiitaa| unhaaN ris'bb dee ruup viHc avtaar dhaarn kiitaa| unhaaN sbb aas'rmaaN raahiiN nmskaaryoog maarg vikhaaiaa| ris'bbdeev dee sau puHtr sn| saaree m vidiaa dee dhnii sn, unhaaN dee puHtraaN nuuN aatm vidiaa vis'aard aakhiaa giaa hai| | uhnaaN dee vHddee puHtr bbrt philee cHkrvrtii raajaa sn atee usdee naaN tee is dees' daa naaN bbaartvrs' piaa| uNjh bbrt mhaayoogii vii sn| khud ris'bbdeev nuuN bbaagvt dee leekhk nee yoogees'vr kih hai 12 18. iha ikSvAkUkUla vaMzodbhavena nAbhisUtena marudevyA nandanena / dhveekees thpeedh v jee kh: seek jii -mNdd puraannaa mdbbaavt 1/3/13 uhii 11/2/16 mdbbaagvt 11/2/20 uhii 5/5.7 9

Page #26
uhnaa vHkh-vHkh prkaar diiaaN yoog kiriaavaaN nuuN apnnaaiaa sii| aacaariiaa s'ubbcNdr nee unhaaN nuuN yoog vidiaa sNsthaapik kihaa hai|' htthyoog prdiipikaa viHc ris'bbdeev nuuN htthyoog vidiaa daa updees' deenn vaalaa mNniaa hai| ris'bbdeev nee aapnnee puHtr bbrt nuuN 72 klaavaaN atee baahuublii nuuN praannii lHchnn vidiaa daa giaan kraaiaa| aapnnii puHtrii brhmii atthaaraaN lipiiaaN daa atee suNdrii nuuN gnnit daa giaan kraaiaa| istriiaaN nuuN 64 klaavaaN atee hoor lookaaN nuuN sau prkaar dee s'ilp atee kheetii sNbNdhii giaan kraaiaa| 24 uh philee raajaa sn| uhnaaN nee raajniitii, smaajniitii tee dhrmniitii aadi daa giaan kraaiaa| aNt viHc raaj chHdd kee saadhuu diikhiaa gUgTa kiitii| mhaan tp saadhnaa naal keevl giaan praapt kiitaa| bbgvaan ris'bbdeev daa jnm atee diikhiaa cait vdii 8 atee nirvaan maagh vdii 13 nuuN hooiaa| uhnaaN nuuN nirvaann bbuumii as'ttaapd prbt hai| duusree 22 tiirthNkr duujee tiirthNkr ajiit naath sn| uhnaaN daa jnm sthaan ayoodhiaa sii| uhnaaN dee pitaa daa naaN jiHts'truu atee maataa daa naaN vijai deevii sii| uhnaaN daa jnm maagh sudii 8 atee nirvaann ceet sudii 5 nuuN hooiaa| uhnaaN dii nirvaann bbuumii sNmeeds'ikhr hai| 25 tiisree tiirthNkr sNbbv naath sn| unhaaN daa jnm vsNtii vikhee hooiaa| uhnaaN dee pitaa daa naaN raajaa jitaari sii atee maataa daa 23. giaanaarnnv 1/2 24. jNbuudiip prgiptii, ushNcriyN 25. sveetaaNvr prNpraa viHc smeed sikhr naauN j'iaadaa prsiHdh hai atee digNbr prNpraa viHc smeed s'ikhr hai| srkaarii rikaardd viHc is nuuN paars'naab hil aakhdee hn| 30

Page #27
naauN sainaadeevii sii| unhaaN aapnnee pichlee jnm viHc vipulvaahn raajaa dee ruup viHc akaal dii maar heetth aaii prjaa nuuN saaraa s'aahii kh'jaanaa daan kiitaa sii| unhaaN daa jnm maagh sudii 14 nuuN atee nirvaann ceet sudii 5 nuuN hooiaa| uhnaaN dii nirvaann bbuumii smeed s'ikhr hai! | cauthee tiirthNkr abbinNdn sn| uhnaaN daa jnm ayoodhiaa viHc hooiaa sii| pitaa daa naaN raajaa sNbr atee maataa daa naaN sidhaarthaa sii| unaaN daa jnm maagh sudii 2 atee nirvaann vaisaakh sudii 8 nuuN hooiaa| aap dii nirvaann bbuumii smeed s'ikhr hai| pNjveeN tiirthNkr sumtii naath daa jnm ayoodhiaa viHc hooiaa| pitaa daa naaN mhaaraajaa meeghrth tee maataa daa naaN sumNglaa deevii sii| unhaaN daa jnm vaisaakh sudii 8 nuuN atee nirvaann ceetr sudii 9 nuuN hooiaa| jdooN aap grbb viHc aaee taaN maataa jii dii buHdhii bhut teej' hoo gii| isee kaarn aap daa naaN sumtii naath rHkhiaa giaa| aap dii nirvaann bbuumii smeed s'ikhr hai| cheeveeN tiirthNkr pdmprbbuu daa jnm koos'aaNbii vikhee hooiaa| pitaa daa naauN raajaa s'iidhr atee maataa daa naauN susiimaa sii| aap daa jnm ktk vdii 12 nuuN tee nirvaann maagh vdii 11 nuuN hooiaa| aap dii nirvaann bbuumii smeed s'ikh'r hai| sHtveeN tiirthNkr supaars'vnaath daa jnm kaaNs'ii vikhee hooiaa| . aap dee pitaa daa naauN raajaa prtis'tt atee maataa daa naauN prithvii sii / aap daa jnm jeetth sudii 12 nuuN atee nirvaann bbaadooN vdii 7 nuuN hooiaa| aap dii nirvaann bbuumii smeed s'ikhr hai| aHtthveeN tiirthNkr cNdr prbbuu daa jnm cNdr purii ngrii vikhee hooiaa| unhaaN dee pitaa daa naaN mhaaNseen atee maataa daa naaN lkhs'nnaa sii uhnaaN daa jnm pooh sudii 12 nuuN atee nirvaann bbaadooN vdii 7 nuuN hooiaa| aap dii nirvaann bbuumii smeed khr hai| nauveeN tiirthNkr suvidhii naath daa jnm kaakNdii ngrii vikhee hooiaa| aap dee pitaa daa naam sugriiv atee maataa daa naaN raamaadeevii sii| aap daa jnm mHghr vdii 5 nuuN atee nirvaann bbaadooN sudii 9 nuuN 31

Page #28
hooiaa| aap dii nirvaann bbuumii smee s'ikhr hai / dsveeN tiirthNkr s'iitl naath daa jnm bbHdlpur ngr viHc hooiaa| aap dee pitaa daa naaN raajaa drirrrth atee maataa daa naaN nNdaaraanii sii| aap daa jnm maagh vdii 12 nuuN atee nirvaann vaisaakh vdii 2 nuuN hooiaa| aap dii nirvaann bbuumii smeed s'ikhr hai| giaarveeN tiirthNkr s'reeaaNs daa jnm siNhlpur vikhee hooiaa| aap dee pitaa daa naaN vis'nnuuseen atee maataa daa naaN vis'nnaadeevii sii| aap daa jnm phHgnn vdii 12 nuuN atee nirvaann saavnn vdii 2 nuuN hooiaa| aap dii nirvaann bbuumii smeed s'ikhr hai| baaNhrveeN tiirthNkr vaas'puuj daa jnm cNpaa ngrii vikhee hooiaa| uhnaaN dee pitaa daa naaN vaasuupuj atee maataa daa naaNuN jai deevii sii| aap daa jnm maagh vdii tiij nuuN atee nirvaann haarrh vdii sHtviiN nuuN hooiaa| aap dii nirvaann bbuumii smeed s'ikhr hai| teehrveeN tiirthNkr vimlnaath daa jnm kNmpilpur vikhee hooiaa| uhnaaN dee pitaa daa naaN raajaa kritm sii atee maataa daa naaN s'iaamaa deevii sii| aap daa jnm maagh sudii 3 nuuN atee nirvaann haarr vdii 7 nuuN hooiaa| aap dii nirvaann bbumii smeed s'ikhr hai| * cauhdveeN tiirthNkr anNtnaath daa jnm ayoodhiaa ngrii vikhee hooiaa} aap dee pitaa daa naauN raajaa siNghseen atee maataa daa naaN suys' sii| aap daa jnm vaisaakh vdii 3 nuuN atee nirvaann ceet sudii 5 nuuN hooiaa| aap dii nirvaann bbuumii smeed s'ikhr hai| | pNdrveeN tiirthNkr dhrm naath daa jnm rtnpur vikhee hooiaa| aap dee pitaa daa naauN bbaannuu atee maataa daa naauN suvrtaa sii| aap daa jnm maagh vdii 3 nuuN atee nirvaann jeetth sudii 5 nuuN hooiaa| aap dii nirvaann bbuumii smeed s'ikhr hai| soolhveeN tiirthNkr s'aaNtii naath sn| unhaaN daa jnm hstiinaapur vikhee hooiaa| aap dee pitaa daa naauN raajaa vis'v seen atee maataa daa naauN aciraa sii| aap daa jnm atee nirvaann jeetth vdii 13 nuuN hooiaa| smeed s'ikhr aap jii dii nirvaann bbuumii hai| s'aaNtii naath jithee tiirthNkr sn uthee uh cHkrvrtii smraatt vii sn| uhnaaN pichlee

Page #29
jnm viHc raajaa meegh rth dee ruup viHc kbuutr dii rHkhiaa lii bdlee viHc aapnnee sriir daa maas kHtt kee diHtaa sii| aap dee grbb viHc aaunn tooN philaaN dees' viHc bbiNakr mhaaNmaarii daa roog ph'ailiaa hooiaa sii / pr aap dee prtaap naal ih roog mitt giaa| is kaarn aap daa naaN s'aaNtii naath piaa| staarveeN tiirthNkr kuNbuu naath sn| aap daa jnm sthaan hstinaapur sii| uhnaaN dee pitaa daa naaN sur raajaa atee maataa daa naaN s'rii deevii sii| aap daa jnm vaisaakh vdii 14 nuuN atee nirvaann vaisaakh dii 11 nuuN hooiaa| aap cheeveeN cHkrvrtii vii sn| aap dii nirvaann smeed s'ikhr hai| atthaarveeN tiirthNkr daa naauN arhnaath sii| aap daa jnm hstinaapur vikhee hooiaa| aap dee pitaa daa naaN raajaa sudrs'n atee maataa daa naauN s'rii deevii sii| aap daa jnm tee nirvaann mHghr sudii 10 nuuN hooiaa| aap tiirthNkr dee naal hii sHtveeN cHkrvrtii smraatt vii sn| aap dii nirvaann bbuumii smeed s'ikhr hai| uuniiveeN tiirthNkr daa naauN mHlii bbgvtii sii| aap daa jnm sthaan mithilaa ngrii sii| aap dee pitaa daa naaN kuNbb raajaa atee maataa daa naaN prbbaavtii sii| aap daa jnm mHghr sudii 11 nuuN hooiaa atee phHgunn vdii 12 nuuN aap daa nirvaann smood s'ikhr vikhee hooiaa| vrtmaan 24 tiirthNkraaN viHcooN aap ikoo ik istrii tiirthNkr sn 26 viihveeN tiirthNkr muniisuvrt sn| aap daa jnm sthaan raajgrhi ngrii sii| aap dee pitaa daa naaN raajaa sumiHtr atee maataa daa naaN pdmaavtii sii| aap daa jnm jeetth vdii 8 nuuN atee nirvaann jeetth vdii 9 nuuN hooiaa| aap dii nirvaann bbuumii smeed s'ikhr hai| iHkiiveeN tiirthNkr daa naauN nmi naath sii| aap dii jnm bbuumii mithilaa sii| aap dee pitaa daa naaN raajaa vjee sain atee maataa daa 26. sveetaaNvr prNpraa aap nuuN istrii tiirthNkr mNndii hai pr iNgbr prNpraa purs'| mHlii naauN doohaaN prNpraavaaN viHc mildaa hai| 33

Page #30
naaN vpraa deevii sii| aap daa jnm saavn vdii 8 nuuN atee nirvaann vaisaakh vdii 10 nuuN hooiaa| aap dii nirvaann bbuumii smeed s'ikhr hai| baaiiveeN tiirthNkr daa naaN neemi naath sii| aap daa duusraa naaN aris'ttneemii vii sii| aap daa jnm aagraa dee kriib s'auriipur vikhee hooiaa| aap dee pitaa daa naauN raajaa smuNdr vijai atee maataa daa naauN sivaaN deevii sii| aap daa jnm saavnn sudii pNcmii nuuN atee nirvaann haarrh sudii as'ttmii nuuN hooiaa sii|aap daa nirvaann sauraas'ttr viHc girnaar prbt tee hooiaa sii, jisnuuN reevtgiri vii aakhdee hn| krmyoogii s'rii kris'n aap dee caacee dee puHtr sn| aap dee updees'aaN tooN vaasuudeev s'rii kris'n bhut prbbaavit sn| jd aap grhisth aas'rm viHc sn us smeeN aap dii s'aadii mhaaraajaa ugr sain dii spuHtrii raajmtii naal nis'cit hooii| pr viaah dee smeeN baaraat dee bboojn lii, ps'uu hHtiaa veekh kee aap daa dil pighl giaa| aap nee soociaa ki meeree viaah dee maukee tee ih ps'uu hHtiaa hooveegii taaN maiN viaah nhiiN kraaNgaa| siHttee vjooN binaaN viaah kiitee hii vaapis aa gee| aa kee saadhuu diikhiaa grhinn kiitii| jain aagm saahit viHc bbgvaan aris'ttnoomii dee jiivn prsNgaaN daa visthaar naal vrnnn hai| mhaaNbbaart N atee veedaaN 28 viHc 27 vii unaaN daa vrnnn mildaa hai| tiirthNkr paars'v naath teeiiveeN tiirthNkr bbgvaan paars'vnaath sn| aap dii jnm bbuumii bnaars sii| aap dee pitaa daa naaN raajaa as'vseen atee maataa daa taaps prNpraa dee viveek rhit aneekaaN kiriaa kaaNddaaN prclit sn| jd aap grhisth aas'rm viHc sn td aap nee taaps kmtth nuuN dhrm 27. mhaaNbbaart bnprv 184/8 s'aaNtii prv 288,5-46 28. foarte 1/14/86/6; 1/28/180/10; 3/4/53/17/10/12/188/1; yjurveed 25/10; saamveed 3/8 (vis'ees' jaannkaarii lii veekhoo leekhk dii pustk bbgvaanaris'ttneemii atee krmyoogii s'rii kris'n eek anusiiln) 34

Page #31
daa asl ruup dHsiaa atee dhuunnee viHcooN bHldii lHkrr viHcooN aHdh jlee sHp nuuN baahr kHddh kee uhnaaN sHpaaN daa kliaann kiitaa| keevl giaan praapt hoonn tee viveek prdhaan dhrm saadhnaa daa aap nee prcaar kiitaa| ddaa. hrmn jaikoobii, kool bruk, sttiiveensn, aiddvrdd thaams, ddaa. beeblkr, daas guptaa, ddaa. raadhaa kris'n, caarpeettir, mjuumdaar, iiliiatt pusin aadi puurb atee pHchmii, saaree vidvaanaaN nee paars'v nuuN ithaask purs' mNniaa hai 8 adhiaatm yoogiiaaN nee bbgvaan nuuN prm dhiaanyoogii mNniaa hai| buHdh saahit viHc bbgvaan paars'v dii hooNd dee is'aaree praapt huNdee hn| aguNtr nikaaee dii aHtth kthaa dee pHkhooN gautm buHdh daa caacaa buHdh nirgrNth upaask (s'aavk) sii| buHdh saahit dee mhaan vidvaan dhrmaanNd koosaabii nee likhiaa hai : "tthaagt buHdh nee aapnnee s'uruu dee jiivn viHc paars'v naath dii prNpraa daa paalnn kiitaa sii|" 30 itihaaskaar ddaa. raadhaa mukrjii atee sriimtii raaiis ddeevis daa mHt hai ki buHdh dii saadhnaa ps'vnaath dee sidhaaNtaaN tooN prbbaavit sii| 31 buHdh phirkee viHc prclit dhiaan yoog tee paars'vnaath dii dhiaan saadhnaa saaph' prbbaav vikhaaii diNdaa hai| bbgvaan mhaabiir cauviiveeN tiirthNkr bbvgaan mhaaviir sn| aap dii jnm bbuumii vais'aalii daa upngr khtrii kuNdd sii| aap dee pitaa daa naaN raajaa sidhaarth atee maataa daa naaN tris'laa sii| aap daa jnm ceet sudii 29. 30.' veekhoo bbgvaan paars'v-eek smiiks'aatmk adhiain (deeviNdr munii s'aas'trii) pNnaa 61 tooN 69 tHk| veekhoo bbgvaanpaars'vnaath thaa brukjaam dhrm (dhrmaanNd keesaaNbii) pnaaN 28- 31 oo hiNduu sbbiataa(raadhaakuumdh mukhrjii) pNnaa 238 *) Gautam the Man (Mrs. Rhy. David) P8.22-35 ii vis'ees' jaannkaarii lii seekhoo-graan paars'v iHk smiiks'aatmk adhiain| 35.

Page #32
13 atee nirvaann kHtk amaavs (diivaalii) nuuN hooiaa| nirvaann bbuumii paavaa sii| aap daa jnm ii. puu. 599 nuuN atee nirvaann ii. puu. 527 nuuN hooiaa| bbgvaan mhaaviir dee smeeN hiNsk yHgaaN dii prmuHkhtaa sii| istrii jaatii dii ds'aa bhut hii trsyoog sii| eekaaNtvaad daa boolbaalaa sii| jaatpaat dii prmuHkhtaa sii| bbgvaan mhaaNviir nee ahiNsaa, aprigrhi atee aneekaaNt daa prcaar kiitaa| istrii jaatii nuuN saadhviiN atee vikaa (upaasikaa) dee ruup viHc adhiaatmk kheetr viHc iHj't daa sthaan diHtaa| hrikees'ii aadi cNddaal atee aariiaa-anaariiaa, hmnn-s'uudr vii unhaaN dee dhrmsNgh viHc diikhiat hooee| us yuHg viHc aHtth mhaan raajiaaN nee bbgvaan mhaaviir tooN mnn (saadhuu) jiivn hinn kiitaa| aneekaaN raajee bbgvaan mhaaviir dee upaask sn| bbgvaan mhaaNviir 30 saal histh aas'rm viHc rhee| saaddhee 12 saal tp kiitaa| unhaaN 30 saal tHk tiirthNkr dee ruup viHc dhrm prcaar kiitaa| aNt viHc paavaapurii vikhee kHtk dii amaavs nuuN mhaapri nirvaann praapt kiitaa| us smeeN noo mHl atee noo lichHvii ih 18 gunnaa dee raajee haajr sn| unhaaN amaavs dii raat nuuN diipmaalaa jlaa kee prkaas' kiitaa| deevtiaaN nee rtnaaN dee prkaas' naal dhrtii nuuN prkaas'maan kiitaa| td tooN hii diivaalii utsv dii s'uruuaat mNnii jaaNdii hai| . buHdh saahit viHc bbgvaan mhaaviir dee vHlooN aneekaaN prmaann mildee hn| mhaaviir buHdh dee smkaalii sn| mhaaNviir dee mukh ceelee iNdrbbutii gautm sn| uh mhaan tibbaa dee dhnii sn| joo sthaan upnis'daaN viHc udaalk dee smaan sveer keetuu daa hai, buHdh dee saahmnnee aanNd daa hai| uh sthaan bbgvaan mhaaNviir dee saahmnnee iNdr rutii gautm daa hai| uh mhaan jgiaasuu sn| unhaaN hj'aaraaN prs'n kiitee, jinhaaN daa aneekaaNt s'ailii viHc mhaaviir nee uHtr diHtaa sii| bbgvaan mhaaviir tooN baaad bbgvaan mhaaviir tooN baaad aariiaa sudhrmaa unhaaN / dii dhrm gHdii tee baitthee atee unhaaN tooN baaad aariiaa jNbuu svaamii dhrm gHdii dee adhikaarii bnnee| aariiaa jNbuu daa jiivn bhut hii anookhaa tee 3.

Page #33
preennaa daaik rihaa| joo unhaaN dee tiaag, vairaag dii soohnnii gaathaa nuuN , aam lookaaN dee saahmnnee pees' krdaa hai| uh vrtmaan avsvpnii kaal dee aakhrii keevlii sn| ithooN tk caaluu aacaar atee vicaar dii shij nirmltaa smeeN dee prbbaav naal haulii haulii khtm hoonn lHg pii| unhaaN tooN baaad ds gHlaaN daa khaatmaa hoo giaa : mn prbb giaan prm avdhii giaan (vis'ees' giaan) pulaaklbdhii (ik vis'ees' s'ktii) aahaark s'ktii (giaan s'riir) ks'pk s'reennii ups'm s'reennii jin klp / sNymtrik (prihaar vidhiicaaritr, suks'msNpraaee caariHtr, ythaa khiaat caaritr) keevly giaan (arihNt avsthaa) 10. sidh pd (mooks') bbgvaan mhaaviir dee smeeN aceel (vstk rhit) atee sceel (vstr shit) ih dooveeN (munii pr vaaN sn| sceel dee lii vstr . ees'naa (kprriaaN) daa vidhaan hai atee naal hii aceel mnn daa vii vrnnn hai| 32 pr bbgvaan mhaaviir, sudhrmaa atee jNbuu svaamii vrgii skh'siiat inaa prbbaavs'aalii atee mslee daa hHl krn vaalii sii ki mnnaaN viHc aacaar nuuN lai kee kooii mHtbbeed khrrhaa naa hoo skiaa| us tooNbaaad mnn sNgh viHc mHtbbeed paidaa hoo gee| sceel raa dii prmuHkhtaa s'veetaaNbr prNpraa viHc veekhii jaa skdii hai atee aceel prraa daa vikaas digNbr prraa viHc atee is mtbbeed nee aacaariaa kudkuNd dee smeeN hoor . bbiaank ruup dhaarn kr, aHdd aHdd dhaaraavaaN daa ruup hinn kiitaa| Nimitno io i 32. k) aacaarNg 1-1 --8-25, 1-1-6 kh) utraadhiain 2 -- 13 g) klpsuutr 9 - 28 - 63

Page #34
s'veetaavr atee digNbr prNpraa viHc s'uruu viHc kHprree nuuN lai kee mHtbbeed s'uruu hooiaa| is tooN baaad isee silsilee viHc istrii muktii, keevlii daa bboojn krn aadi vis'iaaN nuuN lai kee mHtbbeed ghiree huNdee gee| pr ih sHc hai ki sidhaaNtik atee daars'nik dris'ttii tooN kooii mHt-bbeed nhiiN hn| phir vii aacaar (baahrlee ruup) viHc kujh phrk hai| s'veetaaNbr prNpraa viHc bbiNn bbiNn gHch (phirkee) niklee| 1212 saalaaN dee bbiaNkr akaal dee kaarn aariiaa suhstii dee smeeN s'ithilaacaar giraavtt dii reekhaa prgtt hooii| us smeeN uh khud smraatt sNmti dee aacaariiaa guruu bnn kee, sukh dee saadhn daa isteemaal krn lHg pee| pr aariiaa suhstii, aariiaa mhaagiri daa is'aaree paa kee sNbbl gee| unhaaN dee sNbblnn tee vii ih giraavtt aHgee hii vdhdii gii| viir nirvaann dii nauviiN sdii viHc ceety (mNdr) vaas (tthhirn) dii sthaapnaa hooii| deev ardhiignnii dee svrgvaas ceetyvaas prNpraa hoor s'ktiis'aalii hoo gii| aacaariiaa hriibbdr nee "sNboodhii prkrnn" vic unhaaN (ceetyvaas) dee aacaar-vicaar daa jiuNdaa jaagdaa citr khiciaa hai| aacaariiaa abbai deev, deev ardhiignnii tooN jins'aasn dii asl prNpraa nuuN lupt mNndee hn| ceetyvaasii s'aakhaa dee paidaa hoonn dee naal, iHk pkh sNviNghn, vidhimaarg suvihit maarg akhvaaiaa| bbgvaan mhaaviir tooN baaad s'veetaaNvr tee digNbr dooheeN prNpraavaaN viHc aneekaaN giaan prkaas'k aacaariiaa hooee, jinhaaN vis'aal saahit dii rcnaa krkee aapnnii prtibbaa dii misaal pees' kiitii hai |unhaaN saariaaN dii ithee jaannkaarii deennii asNbbv hai| asiiN sirph doovee pNpraavaaN dee kujh prmuHkh aacaariiaaN dee naavaaN vHl hii is'aaraa kraaNgee; aacaariiaa bbdrvaahuu svaamii, aariiaa sthuulbbHdr, aariiaaN bjr svaamii, aariiaa deev aridhii gnnii s'maamnn, aacaariiaa umaasvaatii, aacaariiaa siilaaNk,' aacaariiaa hrii bbdr, aacaariiaa 33. devaDDhi khamAsamaNajAe paraMparaM bhAvAo viyANemi / siDhilAyAre ThaviyA, davveNa paraMparA bahuhA / . 38 (aalm attootrii 71 )

Page #35
mlai giri, aacaariiaa abbai deev, upaadhiaa ys'oovijee, aacaariaa smeeN suNdr, aacaariiaa kuNdkuud, aacaariiaa smNt bbHdr, aacaariiaa ytii vris'v, aacaariiaa jin seen, aacaariiaa s'ubbcNdr, neemii cNdr sidhaat ckrvtii, akNlk deev, vidiaanNd puujypaad aadi aneekaaN vidvaan prvk aacaariiaa atee adhiaatmik yoogii aacaariiaa dee naauN vrnnnyoog hn| soolhviiN sdii viHc dhrm prnn viir lookaa s'aah nee, muurtii puujaa viruHdh bgaavt kiitii| naal hii aacaar dii ktthoortaa atee drirrtaa tee j'oor diHtaa| bikrm sNmt 1666 viHc aacaariiaa jiivraaj jii mhaaraaj nee sbb tooN philaaN poopaarr vikhee kriaa dvaar nveeN siree tooN kraaNtii) kiitaa| us tooN baaad lv jii ris'ii jii mhaaraaj, dhrm siNgh jii mhaaraaj atee dhrm daas jii mhaaraaj nee kiaa dvaar kiitaa| ih sbb sthaank vaasii prNpraa dee aadi aacaariiaa sn| sthaank vaasii phirkee nee khaals aaddNbr rhit aarNb-prihi hiNsaa), rhit, dhaarmik atee adhiaatmik saadhnaaN tee j'oor diHtaa| is phirkee viHc aneekaaN jootii puNj aacaariiaa hooee| vrtmaan viHc sthaank vaasii bbiNn bbiNn phirkiaaN nuuN milaa kee iHk sNsthaa daa nirmaann hooiaa, joo vrdhmaan sthaankvaasii jain mnn sNgh dee naauN naal prsiHdh hai| is dee philee acaariiaa srii aatmaa raam jii mhaaraaj sn| pheer raas'ttr sNt aacaariiaa srii aanNd ris'ii jii mhaaraaj bnnee| 34 . | sthaank vaasii phirkee dee aacaariiaa srii rghuunaath jii mhaaraaj dee iHk coolee bbiikhnn jii sn| aacaar-vicaar dee mHtbbeed hoonn kaarn unhaaN atthaarviiN sdii viHc teeraaN pNth virkaa caaluu kiitaa| jis dee vrtmaan aacaariiaa s'ii mhaagiaa hn| philee aacaariaa srii tulsii jii, hunn is phirkee dee gnnaadhipti hn| aneekaaN atee adhiaat rhit aacaariiaa sn| 34. vrtmaan viHc s'veetaaNbr sthaank vaasii jain mnn sNgh prNpraa dee tiisree aacaariiaa is pustk dee muul leekhk puujy srii deeviNdr munii jii mhaaraaj hn| aap upaadhiaa s'rii pus'krmuunii jii mhaaraaj dee ceelee hn| aap nee hiNdii viHc 350 tooN j'iaadaa grNth likhee hn|

Page #36
. s'veetaaNbr muurtii puujk prNpraa viHc aneekaaN prbbaavs'aalii aacaariiaa aHj kHlh maujuud hn| is prkaar jain dhrm bbgvaan ris'bbdeev tooN lai kee vrtmaan yuHg tHk akhNdd ruup viHc cHl rihaa hai| vrtmaan viHc is dee s'veetaavNr tee digNbr doo muHkh ruup hn| s'veetaavr viHc muurtii puujk, sthaank vaasii tee teeraaN pNthii ih tiNn bbeed hn| muurtii puujkaaN viHc muurtii puujaa daa vidhaan hai| duusree doo phirkee muurtii puujaa viHc vis'vaas nhiiN rHkhdee| digNbraaN viHc mul sNgh viHc sHtgunnaa gnn daa vikaas hooiaa| deevgnn, soongnn, dees'iignn, sursthgnn, blaatkaargnn, kaaluurgnn atee nirmaanvyugnn| yaapniiaa sNgh, draavirr sNgh, kaas'tt sNgh, maas'uur sNgh teeraaNpNth, biis pNth atee taarnn pNth aadi vii hn|3 digNbraaN viHc vii kujh muurtii puujk hn atee kujh amuurtii puujk| jain dhrm bbiNn bbiNn s'aakhaavaaN, up s'aakhaavaaN viHc vNddiaa hoonn dee baavjuud vii saaree jain nmskaar mhaaNmNtr, cauvii tiirthNkr, dhrmadhrm aadi chee drvaaN, nauN jaaN st ttvaaN, ahiNsaa, apirihi, aneektaavaad, krmvaad aadi nuuN mNndee hn| is trhaaN tHtv dris'ttii atee sumeel dris'ttii tooN veekhiaa jaavee taaN inhaaN bbiNn bbiNn s'aakhaavaaN, ups'aakhaavaaN viHc kooii khaas phrk nhiiN hai| aacaar viHc phrk hoonn tee vii tHtv sbNdhii vicaaraaN viHc kooii phrk nhiiN / puujk hn : dhrm bbiNn bbiNn sbbaar mhaaNmNtr, ahiNsaa, | 35. dHkhnn bbaart viHc jain dhrm pNnaa 173-82

Page #37
jain aacaar sidhaaNt - 2 jain dhrm - iHk prmuHkh dhrm : dhrm jiNdgii daa sNgiit hai| j'iNdgii viHc smrstaa, srstaa atee mitthaas nuuN caaluu krkee uh mn tee dimaag nuuN saaph krdaa hai| vicaar s'uHdhii, virtii s'uHdhii atee vivhaar s'uHdhii krdaa hai| dhrm aatmaa nuuN mhaatmaa atee prmaatmaa tHk lai jaann vaalaa guruu mNtr hai| jain dhrm bbaart daa iHk prmuHkh dhrm hai| ih j'iNdgii viHc adhiaatmik gunnaaN daa vikaas krdaa hai| jain dhrm nee adhiaatmik vikaas lii smiaHk drs'n, smiaHk giaan atee smiaHk caaritr, inhaaN tiNn rtnaaN tee j'oor diHtaa hai| smiaHk drs'n daa arth hai -- sHc prtii viveek puurn drirr vis'vaas atee deev-arihNt guruu nirgrNth atee dhrm srv prmaatmaa raahiiN ds diaaN aadi dee prtii sHcii s'rdhaa, ttvaaN prtii sHcii lgn| jain dhrm nee raag dvees' vaalii aatmaa nuuN aapnnaa is'tt nhiiN mNniaa| raag daa arth hai mn dee yoog vstuu prtii mooh atee dvees' daa arth hai naapsNd ciij prtii ghirnnaa raag dvees' tee jiHt praapt krn vaalaa hii "jin hai, uh hii viiraagii hai, us nuuN arihNt vii aakhdee hn / arhr daa arth hai puujnnyoog| us nuuN bbgvaan atee prmaatmaa vii aakhdee hn| uh deev hai| ' jain dhrm vic guruu us nuuN mNniaa giaa hai, jis daa adhiaatmik vikaas sikhr tee hoovee, jis dii j'iNdgii vic gunnaaN dii prmuHkhtaa hoovee atee sbb naal braabrii dii bbaavnaa raahiiN viiraagtaa nuuN ujaagr krdaa hoovee| jain dhrm mt hai ki dhrm aatmaa daa div prkaas' hai, uh baahr nhiiN, sgooN aNdr hai, joo duHkh tooN, bbairrii gti tooN, paapaaN tooN atee giraavtt tooN bcaa kee uHcaa cuHkdaa hai|

Page #38
jain dhrm nirgrNth dhrm hai, arhr dhrm hai, giaanvaad daa dhrm hai atee ahiNsaa daa dhrm hai| jain dhrm daa paalnn krn vaalaa kisee vii jaat daa atee kisee vii dees' daa aadmii hoo skdaa hai, bbaaveeN uh hiNduu hoovee, muslmaan hoovee, iisaaii hoovee, jaaN braahmnn hoovee jaaN cNddaal hoovee| jis dee mn vic sHc, ahiNsaa aadi tHtvaaN dee prtii sHcii s'rdhaa hoovee, uh jain dhrm daa upaas'k bnn skdaa hai| sNkheep vic jain dhrm dee muHkh sidhaaNt is prkaar hn : look anaadi tee anNt hai| 2. aatmaa ajr, amr, anNt atee ceetnaa vaalii hai| aatmaa khud kiitee kNmaaN anusaar jnm mrn krdii hai| aatmaa hii prmaatmaa bnn skdii hai| | aatmaa dii as'udh sthitii sNsaar atee s'udh sthitii mooks' (nirvaann) vaalii hai| aatmaa daa as'ubb paasee lHgnnaa paap atee s'ubb paasee lHgnnaa puNn hai| ahiNsaa, sHc, ast (coorii naa krnaa) mcrj, nirlbbtaa aadi daa s'uHdh paalnn hii dhrm hai| dhrm saadhnaa viHc jaatpaat, liNg aadi daa kooii bbeed nhiiN rhiNdaa| drs'n (s'rdhaa) dii s'udhii hoonn tee agiaan giaan dee ruup viHc bdl jaaNdaa hai atee is prkaar vstuu dii shii asliiat nuuN jaannnaa smiaHk giaan hai| smiak drs'n tee smiaHk giaan dee naal smiaHk caariHtr (aacrnn) bhut j'ruurii hai| bbaartii drs'naaN viHc niaaee, saaNkhy, veedaaNt aadi drs'n giaan naal hii mooks' mNndee hn atee miimaaNsk aadi drs'n aacrnn tooN hii mooks' mNndee hn| pr jain drs'n, giaan atee kriaa raahiiN mooks' sviikaar krdee hn| adhiaatmik jiivn yaatraa dee lii giaan hii aHkh hai atee critr pair hn|

Page #39
jain dhrm viHc critr dee doo bbeed kiitee gee hn -dees' atee srv| joo adhuuree ruup viHc tiaag hinn kiitaa jaaNdaa hai, uh dees' critr hai atee sNpuurn ruup vic tiaag srv critr hai| dees' criHtr nuuN hinn krn vaalaah s'aavk hai atee sNpuurn critr nuuN hinn krn vaalaa mnn (saadhuu) hai| vk dhrm-histh dii bbuumikaa : | s'aavk bnnn tooN philaaN histhii nuuN heetth likhee sHt kuviaHsn (buriiaaN aadtaaN) daa tiaag ati j'ruurii hai : (1) juuaa (2) maas (3) s'raab (4) veesvaa dee ghr jaannaa (5) praaii istrii naal nj'aaij sbNdh (6) s'ikaar kheelnaa (7) coorii krnaa| uprookt sHt viaNjnaaN daa tiaag krn tooN baaad us nuuN / 35 maarg anusaarii gunnaaN nuuN dhaarn krnaa ati j'ruurii hai| uh (vk) niaaN puurvk dhn kmaaunn vaalaa hoovee| s'rees'tt purs'aaN dee gunnaaN dii prs'Nsaa krn vaalaa hoovee| aapnnee kul atee s'iil dii trhaaN bbiNn goot vaaliaaN naal viaah sbNdh sthaapit krn vaalaa hoovee| paapaaN tooN ddrn vaalaa hoovee| uh siHdh atee srbsmt dees' dee kaanuuNn paalnn krn vaalaa hoovee| kisee dii atee khaas ruup vic raajaa aadi dii niNdaa naa kree| kisee ajihii thaaN ghr paavee joo naa taaN ikdm khulaa hoovee naa ikdm bNd| ghr dee baahr aaunn nuuN aneekaaN drvaaj'ee naa hoonn| sdaacaarii purs'aaN dii sNgt kree / maaN-piu dii seevaa bbgtii kree / rgrree-jhgrree atee bkheerree vaalii thaaN tooN duur rhoo arthaat cit vic guHsaa utpNn krn vaalii thaaN tee naa rhee|

Page #40
14. 15. 16. 8 5 20. / 22. 12. kisee vii niNdaa yoog kNm vic naa lHgee| 13 . aamdn anusaar khrc kree| aapnnii aarthik sthitii anusaar kHprree paaee| buHdhii dee aHtth gunnaaN bbrpuur hoo kee hr rooj dhrm udees' sunnee| biimaar hoonn tee bboojn naa kree| 17. dhrm dee naal arth purs'aarth (meehnt) kaam purs'aarth atee mooks purs'aarth dii purs'aarth nuuN is trhaaN isteemaal kree ki kooii iHk duusree dii rukaavtt daa kaarn daa bnnn| niyt smeeN tee sNtookh naal bboojn kree| mhimaan, saadhuu atee griib, laacaar daa yoog stikaar kree| kisee glt vicaar dee vs naa pvee| gunnaaN daa pHkhpaatii hoovee| jithee kitee gunn vikhaaii deenn, uhnaaN nuuN grhinn kree atee uhnaaN dii prs'Nsaa kree| dees' tee kaal (smeeN) dee ultt naa cHlee| aapnnii s'ktii tee kmj'oorii nuuN smjhee| aapnnii hiNmt daa vicaar krkee hii kisee kNm nuuN hHth paavee| hiNmt tooN baahr kooii kNm naa kree| 24. sdaacaarii purs'aaN dii atee aapnnee tooN j'iaadaa giaanvaan purs'aaN dii vinai bbgtii kree| 25. jinhaaN dee paalnn-poos'nn dii j'iNmeevaarii us upr hoovee, unhaaN daa paalnn poos'nn kree| 26. . diirghdrs'ii hoovee, arthaat sbb kujh vicaar kee kNm kree| aapnnaa bblaa-buraa smjhee| hit ahit nuuN smjhee| 28 . ms'huur bnnee, arthaat aapnnee sdaacaar atee seevaa kNmaaN raahiiN jntaa daa preem haasl kree| 29. dhNnvaadii bnnee, arthaat aapnnee prtii kiitee gee upkaar nuuN nimrtaa puurvk sviikaar kree| 30. jiaa vaalaa hoovee, bbaav buree kNmaaN prtii s'rm anubbv kree| 31. | rhim dil hoovee|

Page #41
32. 33. 34. 35. sbbiaataa vaalaa hoovee, ceehree tee s'aaNtii atee muskraahtt . jhlkdii hoovee| prupkaar krn vic tiaar rhee| duusriaaN dii seevaa krn daa maukaa paa kee pichee naa httee| kaam, kroodh, loobb, mooh, hNkaar, niNdaa, inhaaN chee dus'mnnaaN nuuN jiHtnn vaalaa hoovee | iNdriiaaN nuuN vHs viHc rHkhee| ihnaaN 35 gunnaaN dii niiNh tee hii vk dhrm daa vis'aal bbvn khrrhaa hoo skdaa hai| inhaaN nuuN maarg anusaarii aakhnn daa arth ih hai ki ihnaaN gunnaaN dee kaarn mnuHkh dhrm dee maarg tee cHlnn dii yoogtaa praapt kr laiNdaa hai| vk dee 12 vrt hn| unhaaN viHc 5 nuuN annuuvrt aakhdee hn| uhnaaN dee naauN is prkaar hn : 1. sthuul paannaa tipaat virmnn -sthuul (moottee) hiNsaa daa tiaag| 2. sthuul mris'aavaad virmnn -sthuul (moottee) jhuutth daa tiaag| 3. sthuul aHdtaadaan virmnn -sthuul (moottii) coorii daa tiaag| 4. svdaaraa sNtoos' - praaii aurt daa tiaag krnaa| 5. iHchaa primaann -prigrhi (sNptii aadi) dii hHd nis'cit krnaa| pNj annuu vrtaaN tooN chuHtt tiNn gunnvrt daa vii paaln kiitaa jaadaaN hai uh is trhaaN hn : 1. dis'aa primaann vrt-dis'aavaaN viHc ghuNmnn dii hHd nis'cit krnaa| 2. upbboog-pribboog primaann vrt-vstuuaaN dii j'ruurt dii hHd nis'cit krnaa, jinhaaN naal jiivn vic saadgii aauNdii hai| 3. aNnrth dNdd virmnn-gair j'ruurii hiNsaa daa tiaag ih tiNnee gunn vrt, annuuvrt ruupii muul gunnaaN dii rHkhiaa daa vikaas krdee hn| tiNn gunnvrtaaN tooN baaad caar siHkhiaa vrtaaN daa vii 45

Page #42
vk paalnn krdaa hai| annuuvrt atee gunn vrt| j'iNdgii vic iHk vaar hinn kiitee jaaNdee hn, pr siHkhiaa vrt vaar vaar hinn kiitee jaaNdee hn, joo kujh smeeN lii huNdee hn| uh is prkaar hn : 1. saamaaik vrt - jis saadhnaa naal smbbaav vic vaadhaa hoovee| saadvy (paapkaarii) yoog (virtii) tooN chuttkaaraa paa kee nirvdy (paap rhit) yoog (virtii) vic lHgiaa jaavee| 2. dees'avkaasik vrt : kujh smeeN dee lii ahiNsaa aadi vrtaaN dii khaas saadhnaa krnaa| 3. poosdhoo upvaas vrt : ik din ik raat tHk dhrm sthaan tee nivaas krkee vrt (upvaas) krnaa| 4. atithii sNvibbaag vrt : atithi (sdaacaarii mnuHkh) dee lii, aapnnee lii bnnaaee hooee hooee jaaN aapnnee adhikaar dii vstuu daa ucit hiHsaa krkee deennaa| praapt vstuuaaN daa svaarth buHdhii tooN iHklee isteemaal krnaa glt hai| us paap nuuN dhoonn lii ih vrt daa vidhaan hai| | s'aavk daa ghr drvaajaa look seevaa lii sdaa khuHlhaa rhiNdaa hai| ih maarg vrt j'iNdgii viHc saadgii, sNjm dii preernnaa diNdee hn| inhaaN daa muHkh-udees' hai mnuHkh ghr tee privaar naal rhi kee vii pviHtr dhaarmik atee tiaagii j'iNdgii guj'aar skee| inhaaN vrtaaN daa paaln hr aadmii lii sNbbv hai| inhaaN vrtaaN daa dhaarn krn naal smaajik j'iNdgii sukhii huNdii hai| baaraaN vrtaaN dee doos'aaN (aticaaraaN daa ciNtn krn tooN ih gHl sps'tt hoo jaaNdii hai ki saaree vrt smaajik j'iNdgii dii uHctaa tee pviHtrtaa dee muHkh adhaar hn| inhaaN vrtaaN tooN viaktiigt jiivn dee naal hii smaajik jiivn sudhrdaa hai| kiuNki vrt hinn krn vaalaa s'aavk kisee dee naal durvivhaar nhiiN kr skdaa| joo us dee adhiin viaktii hn, uhnaaN tooN vii unaa hii kNm laiNdaa hai jis naal uhnaaN nuuN j'iaadaa ks'tt mhisuus naa hoovee| uh aapnnee naukraaN atee aapnnee tee nirbbr rhinn vaalee mHnukhaaN dee khaan-paan viHc rukaavtt nhiiN bnndaa| kisee dii mj'buurii daa njaaij' ph'aaidaa nhiiN utthaauNdaa| kisee daa bbeed prgtt nhiiN krdaa| jaaalii dstaaveej'

Page #43
jaaN likht nhiiN likhvaauNnnaa, kisee tee jhuutthaa doos' nhiiN laauNdaa| coorii kiitii vstuu nhiiN khriiddaa, kaumii hitaaN daa puuraa dhiaan rHkhdaa hai| glt taul, glt maap daa kNm nhiiN krdaa| s'ktii anusaar mcry dii saadhnaa krdaa hai atee j'iaadaa atee ph'aaltuu ciij'aaN iHktthaa nhiiN krdaa| ph'aaltuu upbboog-pribbaag viHc aaunn vaalee pdaarth tee kaabuu rHkhdaa hai| phj'uul khrcii aadi tooN bckee sNjmii atee smtaa vaalaa jiivn jiuunn dii koos'is' krdaa hai| daan dii aadt daa vikaas krdaa hai| is trhaaN is aacaar sNghtaa dee paaln krn naal us daa jiivn saadaa, s'aaNt atee sukhii bnn jaaNdaa hai| prtimaavaaN: " baarhaaN vrtaaN daa smiaHk (shii ddhNg naal paalnn krdaa hooiaa s'aavk tiaag vl vdhdaa hai| iHk din aapnnee privaar dii saarii j'iNmeevaarii puHtr nuuN dee kee saarii j'iNdgii poos'dhs'aalaa viHc jaa kee dhaarmik kriaavaaN viHc guj'aardaa hai| tigiaa vis'ees', vrt vis'ees', akihi (mn aNdrlii s'aap tooN tigiaa) vis'ees' dii saadhnaa timaa dee naauN naal pchaannii jaaNdii hai| prtimaa viHc sthit s'aavk saadhuu dii trhaaN vrtaaN daa paaln krdaa hai| ih giaaraaN timaa is prkaar hn : (1) drs'n (s'rdhaa) (2) vrt (3) saamaasik (4) poos't * (5) niym (6) mcry (7) scit kHcee bboojn-paannii) daa tiaag (8) aarNb (paapkaarii dhNdee) daa tiaag (9) prees'y pritikhiaan arthaat pri tiaag (10) udis'tt tiaag (apnnee * lii bnnaaee bboojn daa tiaag) atee; (11) mnn bbuut (saadhuu vrgaa bbeekh dhaarn krnaa)

Page #44
visthaar kaarn asiiN ithee sirph' sNkheep suucii diHtii hai| jain vk daa jiivn aneekaaN sdgunnaaN naal bbriaa huNdaa hai| grhisth dhrm tooN baaad mnn dhrm aauNdaa hai| s'mnn dhrm : tiaagii jiivn daa aadrs' s'mnn dii saadhnaa uHcii huNdii hai| us daa jiivn mmtaa rhit, hNkaar rhit, beejhijk, nimrtaa vaalaa huNdaa hai atee us dee mn dee aNdr sbb jiivaaN prtii smbbaav dii bbaavnaa aNgrraaii laiNdii hai| uh laabb-haanii, suHkh -duHkh, jiivn-mrn, niNdaa-prsNsaa, maan-apmaan viHc hmees'aaN iHk trhaaN daa rhiNdaa hai| uh hr pl, hr khinn, raag dvees' tooN duur rhi kee aatm bbaav dii saadhnaa krdaa hai| jain mnn dee lii pNj mhaavrtaaN daa vidhaan hai| aacaariiaa paaNtjlii nee likhiaa hai "jgt dees' kaal atee smeeN dii hHd tooN rhit sbb avsthaa viHc paaln krn yoog ym mhaaNvrt hn| mhaaNvrt daa arth hai mhaan vrt| mhaaNvrt is prkaar hn :- ahiNsaa, sHt, asHt, brhmcry atee aprigrhi| ih pNj mhaaN vrt hn| mnn inhaaN pNjaaN mhaaNvrtaaN daa tthiik ddhNg naal paalnn krdaa hai|" > pNj mhaavrtaaN dee naal uh raat dee bboojn daa vii puurii trhaaN tiaag krdaa hai kiuNki raat daa bboojn hiNsaa aadi doos'aaN daa kaarn hai| is lii s'roomnn sbb prkaar dee bboojn tee paannii aadi nuuN raat smeeN grhinn nhiiN krdaa| ahiNsaa mhaaNvrt dii sNpuurn saadhnaa dee lii raat dee bboojn daa tiaag j'ruurii mNniaa giaa hai| mhaavrt tiNn krn atee tiNn yoog raahiiN grhinn kiitee jaaNdee hn| kisee prkaar dii hiNsaa aap (kh'ud) naa krnaa, naa duusree tooN kraaunnaa, naa krn vaalee dii hmaait krnaa, mn tooN, bcn (baannii) tooN atee kaaiaa (s'riir) tooN -ih tiNn krn s'uHdh ahiNsaa mhaaNvrt hn| is trhaaN jhuutth, coorii, abrhmcrj, prigrhi dee sNbNdh viHc vii noo koottii raahiiN prtigiaa grhinn kiitii jaaNdii hai| s'mnn dee lii pNj mhaaNvrtaaN tooN chuHtt pNj smiti atee tiNn guptii daa paaln krnaa j'ruurii hai| smiti daa arth hai viveek puurvk 48

Page #45
kriaa| guptii daa arth iNdriiaaN raahiiN gupt rooknaa hai| aapnnee viruHdh aatm tHtv dii rHkhiaa dee lii as'ubb yoogaaN nuuN rooknnaa guptii hai| smiti diiaaN pNj kismaaN hn : 1. iiriiaa smiti : aapnnee s'riir dee aakaar jiNnii j'miin nuuN saavdhaanii naal veekhdee hooee, jiivaaN dii rHkhiaa krdee hooee ytnaaN (saavdhaanii) puurvk aaunn-jaann krnaa 2. bbaas'aa smiti : j'ruurt painn tee bbaas'aa sNbNdhii doos'aaN nuuN ttaal kee ytn puurvk hitkaarii, maitrii puurn, sHc tee spHs'tt bbaas'aa dii vrtooN krnaa| 3. ees'naa smiti : kiHkhiaa dee 42 doos'aaN nuuN ttaal kee bboojn, paannii,kHprraa, bbaaNddaa aadi grhinn krnaa| | 4. aadaan bbaaNdd maatr niks'eepnaa smiti : -kpHrree bbaaNddee, pustk, aadi upkrn (maan) nuuN tthiik ddhNg naal hinn krnaa atee jiiv rhit saaph' bbuumii tee sthaapit krnaa bbaav rHkhnnaa| 5. prisnaapniikaa smiti : -ml muutr aadi nuuN alHg jgaa tee suHttnnaa, jiveeN jiivaaN dii utptii naa hoovee| | guptii maansik, bcn atee s'riirk virtii daa niroodh (rooknnaa) hai| paapaaN vic lgee mn nuuN paap tooN rooknnaa mn guptii hai| isee prkaar bcn lii kaurraa naa boolnnaa bcn guptii hai| j'ruurt anusaar boolnnaa jaaN maun vrt dhaarn krnaa vii is vic s'aamil hai| utthdee, baitthdee, cldee, phirdee tee iNdriiaaN raahiiN rook kaaiaa guptii hai| saadhuu dii rooj'aanaa j'iNdgii : sveeree brhm mhuurt viHc utthnnaa, svaadhiaaee s'aastraaN dee , paatth nuuN yaad krnaa, dhiaan, kaayootsrg (dhiaan vidhii) krnaa atee raat viHc prmaad (annghilii kaarn lHgee doos'aaN dii tikrmnn vidhii naal aaloocnaa krnii (bbaav raat dee doos'aaN dii silsilee vaar aaloocnaa krkee) unhaaN baaree ciNtn krnaa atee khimaa mNgnnaa| aapnnee kool pee kHprree, bbaaNddee dii prti leekhnaa, (jhaarr puuNjh) krnaa, prrhnaa, prraaunnaa atee | praarthnaa, prvcn atee saahit likhnnaa| mdhuukrii (kNvree dii trhaaN) 49

Page #46
nirdoos' kiHkhiaa grhinn krnaa, s'aam smeeN bboojn tee paannii dii tinn raahiiN aaloocnaa krnaa| is tooN baaad pheer svaadhiaaee, dhiaan atee dhaarmik crcaa krnaa atee nauN vjee tooN baad hii aaraam krnaa| 6. jain saadhuu dee kujh khaas niym : 1. jain mnn, krrkdii tthNdd viHc vii aHg nhiiN skdee atee bbiaNkr grmii viHc vii pHkhee aadi nhiiN jhldee| bbiaNkr grmii viHc dhiaan naal gl suHk jaann tee vii raat nuuN paannii nhiiN piiNdee| uh s'raab aadi kisee trhaaN dee ns'ee daa seevn nhiiN krdee| histhaa dee bbaaNddiaaN viHc jaaN unhaaN dee ghr viHc baitth kee . bboojn nhiiN krdee| uh lHkrrii, jaaN miHttii dee bbaaNddee viHc hii bbiHkhiaa tee paannii hinn krdee hn| uh sttiil jaaN hoor kisee dhaatuu dee brtn daa isteemaal nhiiN krdee| uh kisee tooN vii bbeeNtt toohphee dee ruup viHc paisee aadi nhiiN laiNdee| 7. kHprree vii j'ruurt painn tee mNgdee hn| 8. uh caar mhiinee tHk caupaasee viHc iHk thaaN tee ttik kee rhiNdee hn atee baakii smaaN aapnnii shuult anusaar iHk thaaN tooN duusrii thaaN ghuNmdee rhiNdee hn| inhaaN 8 mhiiniaaN viHc iHk thaaN tee unHtii (29) din tooN j'iaadaa nhiiN rhiNdee ! puuraa jiivn dhrm prcaar krdee hn| 9. jain munii khuuh, tlaaoo,nlkaa,ndii,jhiil aadi daa kHcaa paannii isteemaal nhiiN krdee| uh sirph' grm paannii jaaN vidhii anusaar tiaar kiitaa aciHt (pHkaa) paannii hinn krdee hn| 10. uh kooii vii kHcii sbj'ii, anaaj, joo binaaN pHkiaa hoovee, usnuuN hinn nhiiN krdee| phl vii biij aadi tooN binaaN hii hinn krdee hn| S

Page #47
11. | 12. 13. jain munii unhaaN tooN bbiHkhiaa hinn krdee hn, jinhaaN kHcee paannii, aHg,kHcii sbj'ii nuuN naa choohiaa hoovee atee aurt bHcee nuuN duHdh pilaa rhii hoovee, grbbvtii hoovee, jis nuuN utthnn-baitthnn viHc tkliiph' hoovee, us tooN bboojn hinn nhiiN krdee| jain munii svaarii daa isteemaal nhiiN krdee atee pairaaN viHc juHtee, cHpl, buutt, maujee aadi kisee vii pair bcaaunn vaalii ciij' daa isteemaal nhiiN krdaa| ithooN tHk ki teej' dhuHp viHc jaaN j'iaadaa baaris' tooN bcaaoo lii chtrii daa isteemaal vii nhiiN krdee|' jain munii bbikhiaa mdhuukrii vidhii naal krdee hn| uh aapnnee lii bnnaaee bboojn nuuN hinn nhiiN krdee| joo vii s'uHdh s'aakaahaarii aadmii hn, unhaaN dee ghrooN vidhii anusaar uthooN hii khus'ii naal bboojn sviikaar krdee hn| jain munii daa aapnnaa kooii mkaan jaaN mHtth nhiiN huNdaa| srii sNgh jaaN dhrm vaadhee lii bnnaaee mkaan jaaN skuul jaaN jithee istriiaaN aadi dii jithee pHkii rihaais' nhiiN, uthee munii rhiNdee hn atee jain saadhviiaaN jithee purs'aaN dii rihaais' naa hoovee, uthee tthhirdiiaaN hn| jain munii khuHlhee aakaas' viHc raat nhiiN guj'aardaa atee drkht dii chaaN jaaN mkaan aadi dii chHt heetth hii sauNdaa hai| jain munii choottii tooN choottii kurrii jaaN istrii nuuN nhiiN chuuNhdee, naa hii jain saadhvii purs' jaaN choottee bHcee nuuN chuuNhdii hai| uh puurn ruup viHc mcrj daa paalnn krdee hn| jain munii tee saadhviiaaN kaiNcii, ustree aadi naal vaal nhiiN kttvaauNdee| uh daarrii, muHch jaaN sir dee vaal aapnnee hHth naal khiHcdee hn| jis nuuN jain pribbaas'aa viHc looc aakhdee hn| saal viHc ghHttoo ghHtt ik vaar sNmvtsrii mhaaNprv (coomaasee dee 50 din hoonn vaalaa tiuhaar) tooN philaaN ih looc kiitii jaaNdii hai| 15. 16. . 17. 51

Page #48
18 . | 19. jain munii kurrtaa, pjaamaa, burs'rtt aadi kHprriaaN daa . pryoog nhiiN krdee| jain munii jiivaaN dii rHkhiaa lii rjoohrnn (unhaaN daa guHchaa rkhdee hn| digNbr munii moor pichii (moor dee khNbbaaN daa bnniaa guHchaa) rkhdee hn| sthaank vaasii munii tee teerhaaN pNthii munii muuNh tee muuNh pHttii bNnhdee hn pr muurtii puujk seevbr-munii muuNh pHttii hHth viHc rHkhdee hn| jain munii paisaa, noott, ghinnee aadi kooii prihi (sNptii) nhiiN rHkhdee| jain munii jis mkaan viHc raat nuuN rhiNdee hn us mkaan viHc jain saadhviiaaN nhiiN rhi skdiiaaN, jithee saadhviiaaN rhiNdiiaaN hn uthee saadhuu nhiiN rhi skdee| 20. 21. s'tt (chee) aavs'k (j'ruurii kNm) : jain mnn (saadhuu) atee jain s'aavk (upaask) nuuN hr rooj' chee j'ruurii krn yoog kNm hn joo aavs'k akhvaauNdee hn| 1. saamaaik : paapkaarii dhNdiaaN daa tiaag krkee smtaa bbaav vHl vdhnn dii koos'is' krnaa| 2. ctur vitsv : tiirthNkraaN dee gunnaaN daa kiirtn krdee hooee prbbuu bbgtii viHc liin hoonnaa| 3. bNdn : ahiNsaa aadi mhaaNvrtaaN dee dhaark sNjmii saadhuuaaN nuuN bNdnaa-nmskaar krnaa 4. timn : sNjm viHc lHgee doos'aaN dii aaloocnaa atee aatm niriikhnn krnaa jaaN aatm prrtaal krnaa| 5. kaayoots'rg : s'riir dii mmtaa daa tiaag krnaa| iHk thaaN tee , binaa hiHlee-cHlee, hrkt rhit, s'aat muHdraa viHc khrrhee hoonnaa jaaN baitthkee aatm dhiaan viHc jurrnaa| deeh dii mmtaa daa tiaag krkee videeh sthitii daa anubbv krnaa kaaytoos'rg hai| 6 . tikhiaan : bboojnaaN aadi daa kujh smeeN lii tiaag krnaa| - 52

Page #49
gunn-sthaan : ' jain saadhnaa vidhii viHc aatmik gunnaaN dee vikaas dii silsileevaar avsthaa nuuN gunn-sthaan aakhiaa jaaNdaa hai| jain drs'n dii dris'ttii tooN aatmaa muul ruup viHc s'uHdh, buHdh (giaanvaan) atee sNpuurn hai| ih anNt giaan, anNt drs'n (s'rdhaa), anNt sukh atee anNt viirj dii svaamii hai| pr krmaaN dee kaarn aatmaa daa asl ruup ddhkiaa piaa hai jaaN vigrriaa hooiaa hai| jiuN jiuN krmaaN daa prdaa httdaa hai, tiuN tiuN aatmaa dee gunn prgtt huNdee hn| aatmik s'ktii dee ghHttoo ghHtt crraaoo daa naauN philaa gunn sthaan hai| ih gunn sthaan viHc aatm s'ktii daa prkaas' mHdhm huNdaa hai| ghHtt huNdaa hai| ustooN baaad dee gunn sthaanaaN viHc silsileevaar vdhdaa jaaNdaa hai| caudveeN gunn sthaan tee aslii aatmaaN dee svruup prgtt hoo jaaNdaa hai| gunn sthaan daa sidhaaNt mooh s'ktii daa (krm) teejii atee mNdee tee nirbbr hai| drs'n moohniiaaN krm tooN aatmaa dii aslii viveek s'ktii jaagrit nhiiN huNdii atee caaritr moohniiaaN tooN viveek puurn aacrn nhiiN huNdaa| sNkheep viHc 14 gunn-sthaanaaN dee naaN is prkaar hn:(1) mithiaa dris'ttii (2) saasvaadn (3) smiaHk mithiaa dris'ttii , (4) avirt smiaHk dris'ttii (5) dees' virtii (6) prt sNyt (7) at sNyt (8) apuurv krn (nivrtiivaadr) (9) anivirtii vaadr (10) sukhm sNpraaee (11) ups'aaNt mooh (12) ks'iin mooh (13) | syoog keevlii (14) ayoog keevlii|

Page #50
aatm vikaas dee doo maarg hn : 1. ups'm s'reennii - arthaat vikaaraaN nuuN dbaauNdee hooee aHgee vdhnnaa| ithee kroodh aadi vikaar sNskaar ruup viHc rhiNdee hn atee smaaN paa kee pheer ubbr aauNdee hn| saadhk saadhnaaN tooN heetthaaN gir jaaNdaa hai| 2. ks'pk s'reennii - is viHc saadhk vikaaraaN nuuN ns'tt krdaa hooiaa aHgee vdhdaa hai| us viHc giraavtt dii sNbbaavnaa nhiiN rhiNdii| dusree gunn-sthaan viHc giraavtt kaal huNdaa hai| ih mithiaatv praapt krn tooN philii haalt hai| is gunn-sthaan viHc saadhk tHtv rucii prtii maatr aasvaadn (dhiaan) rkhdaa hai| tiisraa gunn sthaan jhuulee viHc jhuulnn vaalee mnuHkh dii trhaaN hai| is gunn-sthaan viHc kdee smiHaktv atee kdee mithiHaatv prtii jhukaaoo hoo jaaNdaa hai| cauthee gunn sthaan viHc drs'n moohniiaa krm daa joor khtm hoo jaaNdaa hai| pr critr moohniiaaN daa joor hoonn kaarnn s'rdhaa s'uHdh hoonn tee vii vrtaaN nuuN grhinn nhiiN kr skdaa| pNjveeN gunn-sthaan viHc caaritr moohniiaaN dii teejii philaaN tooN ghHtt hoo jaann kaarn kujh tiaag virtii hinn krdaa hai| cheeveeN gunn sthaan viHc tiaag virtii puurn ruup viHc kdee kdee prgtt huNdii hai| pr naal hii kdee kdee prmaad dee prgtt hoonn dii sNbbaavnaa bnnii rhiNdii hai| sHtveeN gunn sthaan viHc prmaad dii hooNd nhiiN| aHtthveeN gunn sthaan viHc philaaN naa anubbv hooiaa hoovee, ajihii aatm buHdhii daa anubbv hai| nauveeN gunn sthaan viHc critr moohniiaa krm dii prkirtii daa ups'mn jaaN khaatmaa krn dii koos'is jaarii rhiNdii hai| dsveeN gunn sthaan viHc keevl suukhm look bcdaa hai| giaarveeN gunn sthaan viHc sukhm loobb nuuN ups'aaNt kiitaa jaaNdaa hai| baaruuveeN gunn sthaan viHc sNpuurn mooh nuuN khtm kiitaa jaaNdaa hai| naal hii giaanaavrnn, drs'naa vrn atee aNtraaee ruup bcee ghaatiiaa krm 34 .

Page #51
ns'tt hoo jaaNdee hn teeveeN gunn sthaan viHc mooh ns'tt hoonn tee vii viiraagtaa dee naal, srvHgtaa prgtt huNdii hai| is gunn sthaan viHc s'riirk, maansik atee baanii daa kNm baakii rhiNdii hai| jiivn-mukt avsthaa hai| cauhdveeN gunn sthaan viHc s'riir, mn atee bcn dee kNmaaN daa khaatmaa hoo jaaNdaa hai| pNj hHsv akhraaN (a.a.) aadi dee ucaarnn viHc jiNnaa smaaN lgdaa hai saadhk unii deer viHc sriir daa tiaag krkee mooks' praapt kr laiNdaa hai| ih videeh-mukt avsthaa hai| tp : jain dhrm viHc tp daa phkhryoog sthaan hai| joo aHtth prkaar dee | krmaaN nuuN tpaauNdaa hai| unhaaN nuuN bbsm krn viHc sphl hoovee, uh tp hai| jain muniiaaN nuuN mnn kihaa jaaNdaa hai| mnn daa arth hai tp saadhnaa raahiiN s'riir nuuN saadhdaa hai| bbaav mnn s'bd tpsvii daa prtiik hai| jain s'mnn daa jiivn, mNtv tp hai| tthaagt buHdh nee bbgvaan mhaaviir nuuN 'diightpHsii dii tpHsii nigtthee' kihaa hai| jain aagmaa viHc vii s'mnn daa vrnnn krdee hooee ugtvee, gheer tvee, tttvee, mhaatvee likhiaa hai arthaat ugr tpHsvii, ghoor tpHsvii, atee mhaatpHsvii sn| . saadhuu jiivn s'uruu krdee smeeN vii tp j'ruurii hai| tp nuuN mNgl ruup mNniaa giaa hai| tp nuuN doo bbaagaaN viHc vNddiaa giaa hai : 1) baahrlaa tp, 2) aNdrlaa tp !

Page #52
baahrlaa tp 6 prkaar daa hai : 1. ans'n (vrt) - bboojn daa tiaag krnaa| 2. uneeNdrii - bbuHkh tooN ghHtt bboojn grhinn krnaa| ks'aaee (kroodh, maan, maaiaa tee loobb) atee upkrn vstr, bbaaNddiaaN aadi nuuN ghHtt rHkhnnaa| 3. rs pritiaag - prnniit (aapnnee lii tiaar bboojn), ciknaa tee j'iaadaa bboojn daa tiaag| 4. bbiks'aacrii - vidhii puurvk bbikhiaa hinn krnaa| . 5. kaaiaa klees' - s'riir nuuN bbiNn bbiNn aasnaaN raahiiN ks'tt shinn yoog bnnaaunnaa| 6. tisNliintaa -- s'riir, iNdrii, mn, vcn aadi atee ks'aaee aadi daa sNjm krnaa, ikHlee s'uHdh sthaan tee rhinnaa| aNdrlaa tp vii 6 prkaar daa hai :1. praas'cit - doos'aaN dii s'uHdhii dee lii srltaa naal pchtaavaa krnaa| 2. vinai - guruuaaN aadi dii iHj't bbgtii, aadr krnaa| 3. viiaavrit - guruu, roogii, baalk, sNgh aadi dii seevaa krnaa| 4. svaadhiaaee - saas'traaN daa adhiain, ciNtn tee mnn krnaa| 5. dhiaan - mn nuuN ikaagr krkee s'ubb dhiaan viHc laaunnaa! 6. viuNtsr - ks'aaee tee s'riir dii mmtaa daa tiaag kr aatm bbaav viHc liin hoonnaa| is daa duusraa naauN aayootsrg hai| is prkaar jain dhrm viHc aNdrlee atee baahrlee tp daa joo vrnnn kiitaa giaa hai uh brraa adbbut hai| baahrlee tp nuuN aNdrlee tp raahiiN aNtrmukhii bnnaaiaa giaa hai| jis naal tp taap nhiiN, -1 (k) bbgvtii suutr 1/7 (kh) aip paatik suutr S :

Page #53
sgooN buHdhii daa kaarn bnndaa hai| jain dhrm daa tp keevl grNthaaN viHc nhiiN, sgooN chu mukhii sNgh viHc aapnnee jiuNdee ruup viHc prclit hai| aHj vii tp jain dhrm dee anuyaaii krdee hn| unhaaN hoor kisee dhrm dee anuyaaii nhiiN| jain dhrm viHc giaanyoog atee kriaa yoog daa sumeel hai| sNleekhnaa - sNthaaraa : j'iNdgii dii aakhrii ghrrii viHc tp vis'ees' dii araadhnaa krnaa sNleekhnaa hai| is nuuN aps'im - maarnnaatik sNleekhnaa vii aakhdee hn, jis daa arth hai maut dee smeeN philaaN kiitaa saaree kNmaaN dii cNgii trhaaN aaloocnaa krkee sriir atee s'aaee aadi nuuN kmjoor bnnaaunn vaalii aNtm tp araadhnaa| is nuuN sNdhaaraa, smaadhimrn jaaN pNddit mrnnn vii aakhdee hn| ih maut bhut hii khus'ii vaalii tee viveek vaalii huNdii hai| s'aavk tee muunn doohaaN nuuN sNleekhnaa daa vidhaan hai| sNleekhnaa jaaN sNthaaraa aatm hHtiaa nhiiN hai| aatm ghaat viHc kroodh aadi ks'aaee dii prmuHkhtaa huNdii hai jdooN ki sNleekhnaa viHc ks'aaee dii annhooNd hai| aatm hHtiaa mnuHkh td krdaa hai jd uh kisee kaamnaa nuuN puuraa nhiiN kr skdaa atee us dii puurtii dii kmii viHc usnuuN jiivn bbaar jaapdaa hai| isee ghbraahtt viHc uh aatm hHtiaa krdaa hai| teej piirr, j'kh'm hoonn tee aatm hHtiaa kiitii jaaNdii hai, us viHc niraas'aa atee mjbuurii sikhr tee huNdii hai pr sNleekhnaa viHc teej'ii dii kooii jgaa nhiiN| sNpuurn smaadhii avsthaa viHc saadhk hsdee hsdee aapnnee praann tiaagdaa hai| , 57

Page #54
jain yoog : aatm vikaas dee lii yoog ' iHk prmuHkh saadhn hai| aacaariiaa hribbHdr atee upaadhiaa ys'oovijee nee yoog dii pribbaas'aa krdee hooiaaN likhiaa hai - "jis tooN aatmaa dii s'uHdhii huNdii hai| krm mail ns'tt huNdii hai atee mooks' daa sNyoog mildaa hai, uh yoog hai|" jain aagm saahit viHc yoog s'bd daa pryoog jis trhaaN veedik tee buHdh saahit viHc hooiaa hai, us ruup viHc naa hoo kee mn, bcn atee s'riir dii kiriaa lii hooiaa hai| jain prNpraa dee yoog viHc tp atee dhiaan tee j'iaadaa joor diHtaa giaa hai| dhiaan daa arth hai mn, bcn tee kaaiaa dee yoog (meel) naal aatm ciNtn nuuN keeNdrit krnaa bbaav ikHtthaa krnaa| dhiaan viHc tn, mn atee bcn sthir hoo jaaNdaa hai| keevl saah cldaa hai| saahaaN tooN chuHtt saarii kiriaavaaN nuuN rooknnaa j'ruurii hai| sbb tooN philaaN s'riir diiaaN sbb kriaavaaN nuuN rookiaa jaaNdaa hai| bcn nuuN kaabuu kiitaa jaaNdaa hai| pheer mn nuuN aatm svruup viHc sthir kiitaa jaaNdaa hai| tn atee bcn dii saadhnaa drv saadhnaa hai atee mn dii saadhnaa bbaav saadhnaa hai| jain prNpraa viHc htth yoog nuuN thaaN nhiiN diHtaa giaa atee naa hii praannaayaam nuuN vis'ees' mhHtv diHtaa giaa hai| htth yoog naal joo kaabuu kiitaa jaaNdaa hai us daa * pHkaa laabb nhiiN huNdaa naa aatmaa s'uHdhii huNdii hai atee naa muktii dii praaptii huNdii hai| aagm saahit viHc dhiaan dee lHchnn, us dee bbeed, upbbeed tee caannn paaiaa giaa hai| aacaariaa bbHdraavaahuu svaamii nee 'aavs'yk niryuktii' viHc dhiaan upr vis'aal viaakhiaa kiitii 58

Page #55
hai| aacaariaa umaasvaatii nee tHtvaarth suutr viHc dhiaan tee ciNtn kiitaa hai| jin bbdr s'maamnn nee dhiaans'tk dii rcnaa kiitii| unhaaN khud dhiaan dii saadhnaa krkee joo anubbv aNmrit praapt kiitaa usee / nuuN aapnnee grNth viHc vrnnn kiitaa hai| aacaariiaa hriibbHdr nee jain yoog triikee daa nveeN ddhNg naal pees' kiitaa| unhaaN yoog biNduu, yoog . dris'ttii smucy, yoog vihiNs'kaa, yoog s'tk atee s'ooddsk aadi aneekaaN grNthaaN dii rcnaa kiitii| ihnaaN grNthaaN viHc jain prNpraa dee anusaar yoog daa vis'lees'nn dee naal naal paatNjlii dii yoog saadhnaa tee pribbaas'aa dee naal jain yoog dee lii yoog adhikaarii apunaabNdhk, smiHak, dris'ttii, dees' virtii, ih caar bbaag kiitee gee hn| yoog dii bbuumikaa daa ciNtn krdee hooee adhiaatm, bbaavnaa, dhiaan, smtaa, virtii sNks'ee viHc ih pNj prkaar dHsee gee hn| yoog dris'ttii smucy viHc aigh dris'ttii tee yoog dris'ttii tee vicaar kiitaa giaa| philee bbeed viHc muHddhlii avsthaa tooN vikaas dii aakhrii avsthaa tHk diiaaN bbuumikaavaaN dee krm meel pHkhooN meel dii dris'ttii naal, miHtraa, taaraa, blaa, diipraa, sthiraa, kaaNtaa, prbbaa atee praa ih aHtth hiHsee kiitee gee hn| ih aHtth hiHsiaaN dii tulnaa paatNjl yoog suutr dee ym, niam, aasn, praannaayaam, tiaahaar, dhaarnaa, dhiaan atee smaadhii naal kiitii jaa skdii hai| aacaariiaaN heem cNdr jii nee yoog s'aas'tr viHc jain dris'ttii koon tooN aasn, praannaayaam daa vis'aal vrnnn kiitaa hai| dHsth, piNddsth, ruupth tee ruupaatit ih caar dhiaanaaN daa svruup phurmaaiaa hai| viks'ipt, yaataayaat, slis'tt,

Page #56
mliin mn dii, inhaaN caar avsthaavaaN daa vrnnn kiitaa hai joo unhaaN dii aapnnii deenn hai| aacaariiaa s'ubbcNdr' dii giaanaarnn iHk mhHtvpuurn rcnaa hai| us viHc praannaayaam tee dhiaan dee svruup daa / vrnnn hai| upaadhiaa ys'oovijai jii nee aapnnee adhiaatmsaar, adhiaatm upnis'd yoog avtaar btis'ii, paatNjlyoog suutr virtii, yoog visNkaa, yoog dris'ttii kii svaadhiiai aadi grNthaaN viHc jain dris'ttii tooN yoog tee ciNtn nhiiN hai| unhaaN grNthaaN tooN unhaaN dii nirpHkh bbaavnaa, gunn hinn dii aadt atee sumeel bbaavnaa daa saaph ptaa cldaa hai| is prkaar jain prNpraa viHc yoog daa aapnnaa khaas sthaan hai atee khaas triikaa hai|

Page #57
jain tHtv drs'n - 3 bbaartii drs'naaN viHc jain drs'n daa vis'ees' sthaan hai| ih drs'n aapnnii anookhii atee apuurv vis'ees'taavaaN dee kaarn aam lookaaN dee mn nuuN khiHcdaa rihaa hai| jain drs'n viHc s'rdhaa atee meedhaa daa ikoo ruup viHc vikaas hooiaa hai| mnuHkhii jiivn dee vikaas viHc s'rdhaa dii j'ruurt hai atee meedhaa nuuN s'rdhaa dii| is lii jain drs'n viHc s'rdhaa tee meedhaa daa sutNtr ruup viHc vikaas daa maukaa huNdee hooee vii uh ik duusree daa puurk hai| jain prNpraa iHk dhrm hai taaN duusree paasee drs'n vii hai| jain drs'n viHc jiNnhaaN mhHtv s'rdhaa nuuN miliaa hai, unhaaN mhHtv trk nuuN vii miliaa hai| jd asiiN s'rdhaa dii dris'ttii tee veekhdee haaN taaN jain prNpraa dhrm vikhaaii diNdii hai atee trk dee pHkhooN veekhnn naal drs'n| jain prNpraa daa jiNnaa vii aacaar pHkh hai us daa muul ahiNsaa hai atee vicaar pHkh daa muul aadhaar aneekaaNt hai| ahiN! dii viaakhiaa jain dhrm tooN chuHtt hoor dhrm viHc vii mildii hai| pr ahiNsaa daa jiNnaa suukhm vis'lees'nn jain dhrm viHc kiitaa giaa hai, unhaaN sNsaar dee kisee dhrm viHc nhiiN| j'miin, paannii, aHg, hvaa, bnaasptii, doo iNdriiaaN, tiNn iNdriiaaN, caar iNdriiaaN atee pNj iNdriiaaN dii prvirtii, kisee vii praannii dii mn, vcn tee kaaiaa tee hiNsaa naa krnaa, naa krvaaunnaa atee naa himaait krnaa jain dhrm dii aapnnii vis'ees'taa hai| saaree jiiv jiunnaa caahuNdee hn, kooii praannii duHkh nhiiN caahuNdaa| saariaaN nuuN suHkh cNgaa lgdaa hai| duHkh maarraa lgdaa hai| is lii kisee vii praannii nuuN ks'tt nhiiN deennaa 61

Page #58
caahiidaa| ahiNsaa nuuN keeNdr mNn kee hii sHc, astee, mcrj atee aprigrhi daa vikaas hooiaa hai| ahiNsaa maanv mn dii iHk virtii hai, bbaavnaa hai, jiveeN aacaar pHkh viHc ahiNsaa nuuN prmuHkhtaa diHtii gii, hai, uthee vicaar viHc aneekaaNt dii prmuHkhtaa hai| aneekaaNtvaad : aneekaaNtvaad jain drs'n daa aadhaar hai - jain ttv giaan daa vis'aal bbvn is dii niiNh tee ttikiaa hooiaa hai| jain dhrm nee jis kisee vii vstuu dee baaree ciNtn kiitaa hai taaN aneekaaNtvaadii dris'ttii tooN kiitaa hai| aneekaaNtvaad daa arth hai vstuu dee bbiNn-bbiNn dris'ttiikoon tooN ciNtn krnaa! ik hii dris'ttii tooN kisee vstuu daa ciNtn krnaa adhuuraa hai| kiuNki hr pdaarth caahee choottaa hoovee, caahee vHddaa, us viHc anNt dhrm (gunn) rhee hooee hn| dhrm daa arth gunn tee vis'ees'taa hai| jiveeN iHk phl hai, us viHc s'kl vii hai, rs vii hai, gNdh vii hai, aakaar vii hai, bbuHkh s'aat krn dii s'ktii hai, aneekaaN roogaaN nuuN ns'tt krn dii s'ktii hai atee aneekaaN roogaaN nuuN vdhaaunn dii vii s'ktii hai| is prkaar us viHc anNt dhrm (subbaaa) hn| hr pdaarth nuuN drv tee priaaee - sthir ruup atee asthir avsthaa doohaaN dris'ttiiaaN tooN smjhnnaa aneekaaNt hai| aneekaaNtvaad viHc 'viiN daa pryoog huNdaa hai, eekaaNtvaad viHc 'hiiN daa pryoog huNdaa hai| jiveeN phl viHc ruup vii hai - ih aneekaaNtaavaad hai| phl viHc ruup hii hai ih eekaaNtvaad hai| 'viiN viHc hoor dhrm dii hooNd daa giaan hai jd ki 'hiiN viHc duusree saaree dhrmaaN tooN naaNh hai| aneekaaNtvaad viHc dhrm dii mNnjuurii krdee smeeN duusree hoor dhrmaaN prtii cuHp rhiNdaa hai, hoor pHkhaaN dii bbaavnaa rkhdaa hai| 62

Page #59
klpnaa kroo iHk aadmii nee kisee nuuN kihaa 'pitaa jii', duusree nee kihaa 'puHtr', tiisree nee kihaa 'bbaaii', cauthee nee kihaa, 'adhiaapk', pNjvee nee kihaa 'ptii', is prkaar kooii taaiaa, kooii maamaa, kooii bbaannjaa aadi bbiNn bbiNn ruupaaN viNc pukaardaa hai| uh puHtr pitaa dee pHkhooN pitaa hai| pitaa dee pHkhooN puHtr hai, ptnii tee pHkhooN ptii hai, vidiaarthii dee pHkhooN adhiaapk hai| is prkaar us viHc bbiNn bbiNn dhrm hn| - ik aadmii aakhdaa hai - maiN bhut uHcaa haaN| duusree nee kihaa ki tusiiN phaarr tooN j'iaadaa uHcee hoo ? uh aakhdaa hai - maiN choottaa haaN| duusree nee kihaa ki - tuuN kiirrii tooN brraa hai, ih prkaar saapeeks'vaad pHkhooN hr vstuu choottii vii hai, vHddii vii hai| iHk dris'ttii tooN aniHt (hmees'aaN naa rhinn vaalii) vii hai| jiveeN iHk aadmii nee kNgnn tooN aNguutthii bnnvaaii atee duusree nee ceen bnnvaaii| s'kl bdl gii, pr soonaa kNgnn, aNguutthii, cain viHc kaaim hai| soonee (drv) pHkhooN kooii privrtn nhiiN hooiaa| priaaee (aakaar) viHc privrtn huNdaa hai| us viHc utptii atee vinaas' huNdaa hai, kiuNki drv dris'ttii tooN uh dhruv (hmees'aaN rhinn vaalaa) hai| aneekaaNt kisee ik dhrm tee joor naa dee kee, bbiNn bbiNn pHkhaaN nuuN smjhnn daa maukaa diNdaa hai| aneekaaNt dris'ttii nuuN jis bbaas'aa dee raahiiN jaahir kiitaa jaaNdaa hai uh siaadvaad hai| aneekaaNt dris'ttii hai atee siaadvaad us dris'ttii nuuN prgtt krn daa triikaa 'bcn s'ailii' hai| aneekaaNtvaad atee siaadvaad viHc muHkh aNtr ih hai ki aneekaaNt vicaar prdhaan hai atee siaadvaad bbaas'aa prdhaan hai| jd tHk dris'ttii vicaar ruup hai, tk tHk uh aneekaaNt hai atee jd dris'ttii baannii dee kprree phindii hai, taaN uh siaadvaad bnn jaaNdii hai| aneekaaNtvaad trk daa sidhaaNt nhiiN, sgooN 63

Page #60
anubbv muulk sidhaaNt hai| isee lii aacaariiaa hriibbHdr nee aneekaaNt . baaree kihaa hai "aapnnee hii vicaaraaN vaalaa aadmii dii, jis vis'ee sbNdhii buHdhii huNdii hai usee vis'ee viHc uh aapnnii jugt lgaauNdaa hai pr iHk nirpHkh aadmii usee gHl nuuN sviikaar krdaa hai joo jugtii naal siHdh huNdii hai|'' - | hr vstuu viHc anNt dhrm huNdee hn| is lii aneek dhrmaatmk vstuu dii viaakhiaa lii siaad s'bd daa isteemaal dii j'ruurt rhiNdii hai| siaad daa arth hai kisee pHkh vis'ees' tooN, kisee iHk dhrm dii dris'ttii tooN aakhdaa| is viHc s'k nhiiN ki vstuu dee hoor gunn subbaaa dii atee apeeks'aa puurvk aapnnee kthn dii siphaaris' hai| kiuNki vstuu dee anNt dhrmaaN viHc kisee iHk dhrm daa vicaar usee pHkhooN kiitaa jaaNdaa hai, duusree dhrm daa vicaar, dusrii dris'ttii tooN kiitaa jaaNdaa hai| is trhaaN vstuu dee dhrm bbeed tooN dris'ttii bbeed utpNn huNdaa hai| is apeeks'aavaad jaaN speeks'aavaad daa naauN hii sidvaad hai| siaavaad jiivn dee uljhee hooee prs'naaN nuuN suljhaaunn dii iHk khaas vidhii hai us viHc naa aHdhee sHc dii kooii jgaa hai naa sNkvaad (s'Nkee dii| is pHkh tooN hr vstuu daa nis'cee pHkhooN ciNtn krdaa hai| is lii aneekaaNtvaad nuuN s'Nkvaad jaaN sNdeehvaad nhiiN kihaa jaa skdaa, pr is nuuN nirpHkh dris'ttii tooN sHc nuuN smjhnn dii caabii aakh skdee haaN| sNpt bbNgii : siaad daa arth hai kisee pHkh tooN| trk s'aas'tr dee anusaar kisee vii prs'n daa uHtr st prkaar naal diHtaa jaaNdaa hai| is lii siaadvaad dee maamlee viHc sptbbNgii daa pryoog kiitaa jaaNdaa hai| jain drs'n vstuu dee svruup dii viaakhiaa krdee smeeN bbiNn bbiNn 64

Page #61
pHkhaaN nuuN saahmdee rHkhdaa hai| iHk hii vstuu kisee pHkhooN st (hooNd vaalii) hai duusree pHkh tooN ast (annhooNd vaalii) hai| iHk pHkh tooN grhinn krn yoog hai duusree pHkhooN chHddnnyoog vii hai| is pHkh nuuN lai kee st bbNg bnndee hn : 1. siaad aastii ttaav (avsthaa vis'ees') pHkhooN st hai| we hr vstuu aapnnee drv kheetr, kaal tee 2. siaad naastii - kisee pHkhooN uh vstuu, pr (hoor) drv, kheetr aadi pHkhooN ast hai| 3. siaad-naastii - doohaaN pHkhaaN nuuN ik saar silsilee vaar rHkhnn tee vstuu sNt vii hai atee ast vii hai| ' 4. siaad avHktvy - doohaaN pHkhaaN nuuN iHk saar rHkhnn tee vii kujh nhiiN kihaa jaa skdaa, kiuNki boolnaa silsilee vaar huNdaa hai| jee doohaaN nuuN iHk vaar booliaa jaavee taaN avHktvy hoo jaaveegaa naa aakhnnyoog hoo jaaveegaa| 5. siaadaastii avHktvy - vstuu kisee pHkhooN st hai atee kisee pHkhooN avktvy (naa aakhnnyoog) hai| 6. siaad naastii avHktvy - vstuu kisee pHkh tooN nhiiN hai atee kisee pHkh tooN naa aakhnnyoog hai| 7 . siaadaastii-naastii avkty kisee pHkh tooN hai, kisee pHkh tooN nhiiN hai, pr iHk smeeN us nuuN aakhiaa nhiiN jaa skdaa| is lii kisee pHkhooN avktvy hai| aastii-naastii dii trhaaN nit-anit, bbeed-abbeed, khaasaam aadi pHkhaaN nuuN lai kee vii spt bbNgii aakhii jaa skdii hai| asl viHc ih aakhnn s'ailii dee st prkaar jaaN viklp hn| 65 d

Page #62
ny aneekaaNt dris'ttii daa muul aadhaar ny hai| ny viHc saaree eekaaNtvaadii drs'n s'aamil hoo jaaNdee hn| unhaaN viHc sumeel sthaapit kiitaa jaa skdaa hai| ny daa arth hai -prmaann raahiiN hinn kiitii vstuu dee iHk dees' (bbaag) viHc vstuu daa nis'cee krnaa bbaav jaannn vaalee daa joo bbaav hai uh ny hai| . pdaarth dee bbaav svruup daa viveecn doo prkaar naal kiitaa jaa skdaa hai| drv ruup tooN atee priaaee (aakaar) ruup tooN| drv ruup tooN viaakhiaa krnaa prmaann hai atee priaaee akaar) ruup tooN viaakhiaa krnaa ny hai| drv vstuu daa puuraa ruup hai atee priaaee us dii vis'ees' haalt hai| ny aNs nuuN grhinn krdaa hai prmaann sNpuurn nuuN grinn krdaa hai| is lii prmaann nuuN s'klaadees'ii atee nyaNs nuuN viklaadees'ii aakhiaa jaaNdaa hai| saaree vivhaar ny dee adhiin hn| ny diiaaN (1) suny atee (2) durny doo kismaaN hn| suny vstuu dee j'ruurii aNs' nuuN muHkh ruup viHc hinn krkee baakii aNs'aaN nuuN nhiiN dsdaa| pr duurny baakii aNs'aaN nuuN vii dsdaa hai| ny dee anNt bbeed hoo skdee hn, kiuNki jiNnee s'bd, bcn, viklp hn, unhee hii ny hn| sNkheep viHc ny nuuN st bbeed viHc vNddiaa giaa hai| iHk hii s'bd vis'aal arth dHsnn dee smrth hoonn tee vii uh krmvaar sikurrdaa jaaNdaa hai| uh st ny is prkaar hn :1. naigmny : aam tee khaas aadi aneekaaN dhrm nuuN grhinn krn vaalaa hai! ih ny asliiat dee naal ilaaj nuuN vii grhinn krdaa hai| jiveeN asiiN taaNgee vaalee nuuN taaNgaa pukaardee haaN| viir purs' nuuN s'eer aakhdee haaN|

Page #63
is ilaaj daa aadhaar kdee gunn, kdee usee trhaaN atee kdee sbNdh hai| jiveeN taaNgee atee taaNgeevaalee dii mlkiiat daa sbNdh hai, is ny daa kheetr j'iaadaa phailiaa hooiaa hai| sNklp jaaN klpnaa pHkhooN hoonn vaalaa vicaar naigmny hai| 2. sNhiny : ' vis'ees' ny dii prvaah naa krkee, vstuu nuuN saadhaarnn ruup viHc jaannnaa atee saaree pdaarthaaN nuuN tthiik ddhNg naal ikHtthaa krkee joo abbeed ruup tooN grhinn krdaa hai uh sNhi ny hai| jiveeN jiiv aakhnn naal saaree hilnn tee cHlnn vaalee sthaavr (prvii, paannii, hvaa, aHg tee bnsptii) dee saaree jiivaaN daa giaan hoo jaaNdaa hai| smuuh dee pHkhooN hoonn vaalaa ih sNhiny hai| 3. vivhaarny : sNny raahiiN hinn kiitee pdaarthaaN daa bbaag krkee unhaaN / vNddee bbaagaaN nuuN hinn krnaa jiveeN mnuHkh nuuN braahmnn, khtrii, vais'y aadi jaatiiaaN viHc vNddnnaa| sNhiny daa pHkh abbeed vHl jaaNdaa hai taaN vivhaar ny daa pHkh bbeed vHl| viaHktii dee pHkh tooN hoonn vaalaa vicaar vivhaarny hai| 4. rijuuny : rijuu tooN bbaav hai srl| ih vrtmaan avsthaa nuuN lai kee / cHlnn vaalaa ny hai| rijuuny dii dris'ttii viHc jis aadmii daa muHkh dhNdaa prraaunnaa hai us nuuN adhiaapk aakhnnaa| caahee uh sauN rihaa hai, bbjn kr rihaa hai, us smeeN vii uh adhiaapk hii hai| vstuu dee muHkh gunn nuuN jaahir krdaa hai| vrtmaan avsthaa tooN hoonn vaalaa vicaar rijuuny hai|

Page #64
5. s'bdny : rijsuutr ny keevl vrtmaan kaal tee hii dris'ttii rkhdaa hai| pr s'bdny liNg, kaark, sNkhiaa aadi bbeed hoonn tee vii vstuu dee aapsii bbeed nuuN mNndaa hai jiveeN ngr atee pur s'bdny dii dis'ttii tooN alHg hn 6. smbbiruurrny : ih ny priaaee vaacii (smaanarth) s'bdaaN viHc bbiNn arthaaN nuuN prgtt krdaa hai| is utptii dee bbeed tooN priaaeevaacii s'bdaaN dee arth viHc bbeed sviikaar krdaa hai, jiveeN iNdr, s'kr atee purNdr priaaee vaacii hoonn tee vii iNdr dii vis'aal dooltaaN, s'ukr viHc smrthaa atee purNdr viHc ngraaN daa naas' krn vaalee bbiNn bbiNn arthaaN daa giaan huNdaa hai| bbiNn bbiNn tee utpNn priaaeevaacii s'bdaaN bbiNn bbiNn arthaaN dee prtiik hn | 7. eevmbbutny : joo jis prkaar kiriaa krn vaalaa hai, usee ruup viNc pukaarnaa| jiveeN puujaa krdee smeeN pujaarii aakhnnaa atee roottii bnaauNdee hooee, rsooiiaaN aakhnnaa| vstuu dee kNm anusaar s'bd pryoog pHkhooN hoonn vaalaa vicaar eevmbbutny hai| inhaaN st nyaaN viHc philee tiNn ny viHc arthaaN dii prmuHkhtaa hai, aakhrii caar ny s'bd prmuHkh hn| prmaann : uHpr likhiiaaN straaN viHc asiiN prmaann daa vrnnn kiitaa hai ki ny aneekaaN dhrmaaN vaalii vstuu dee iHk aNs' nuuN grhinn krdaa hai atee prmaann vstuu dee aneek aNs'aaN jaaN saarii vstuu nuuN grhinn krdaa hai| prmaann 68

Page #65
viHc vstuu daa shii giaan huNdaa hai| | prmaann dee doo bbeed hn : 1) prtHkh 2) rooks' gupt)| rooks' dee doo bbeed hn : mtii giaan atee s'rut giaan| prtHkh dee tiNn bbeed hn : avdhii giaan, mnprybbv giaan, keevl giaan| | prmaann aNs' atee aNbaaN doohaaN nuuN prmuHkh ruup viHc jaanndaa hai, jdooN . ki ny aNs'aa dee muHkh hiHsiaaN nuuN gupt ruup viHc jaanndaa hai| pr prmaann vstuu dee hinn krn (vidhii) tee nis'eedh (rooknnaa) doohaaN ruupaaN nuuN jaanndaa hai| mti giaan : | uh hai joo giaan iNdriiaaN atee mn dii shaaitaa naal huNdaa hai| isee dee avhi, iihaa, avaaee atee dhaarnaa aadi aneekaaN bbeed upbbeed hn| s'rut giaan : mti giaan tee baaad joo ciNtn mnn dee raahiiN pHkaa giaan huNdaa hai uh s'rut giaan hai| mti giaan kaarnn hai, s'rut giaan kaarj hai| s'rut giaan dee aNg prvis'ttii, aNg baahr aadi aneekaaN bbeed hn| avdhii giaan : jis giaan dii hd huNdii hai uh avdhii hai| avdhii giaan keevl ruupii (s'kl vaalee) pdaarthaaN nuuN hii jaanndaa hai, pr is lii iNdriiaaN tee mn dii j'ruurt nhiiN rhiNdii| is dee vii anugaamii, vrdhmaan, hiiymaan, atipaatii, tipaatii aneek bbeed hn| is vic bbvpry (jnm jaat) avdhii giaan deenn tee nrk dee jiivaaN nuuN huNdaa hai atee mnuHkh tee ps'uuaaN viHc gunnpry khaas ks'yooups'm raahiiN praapt huNdaa hai|

Page #66
mnpryubbv giaan : | mnuHkh dee mn viHc soocee vis'ee nuuN jaannn vaalaa giaan| is dee vii rijuumtii tee vipulptii, ih doo bbeed hn| ih puurn aatmaa dii s'ktii hai atee uc koottii dee saadhk nuuN praapt huNdaa hai| keevl giaan : keevl giaanvrn krm dee puurn taur tee ns'tt hoo jaann tee, joo giaan huNdaa hai uh keevl giaan hai| ih giaan buHdh, sNpuurn, asaadhaarnn atee anNt huNdaa hai| keevl giaan utpNn huNdee hii keevl giaanii look tee alook nuuN jaannn lgdaa jaaNdaa hai| giaanaavrnn, drs'naavrnn, mooh tee aNtraaee (rukaavtt) inhaaN caar ghaatii krm daa khaatmaa hoonn tee hii ih giaan prgtt huNdaa hai| nks'eep : nks'eep daa arth hai rHkhdaa jaaN vNddnnaa| s'bd daa arth krdee smeeN vNdd diiaaN caar dris'ttiiaaN saahmnnee rHkhiiaaN jaaNdiiaaN hn atee saanuuN unhaaN daa ciNtn krnaa paiNdaa hai ki sbNdhit maukee tee kis dris'ttii dii prmuHkhtaa hai| 1. naam niks'eep : naam prmuHkh - asiiN kisee aadmii daa naauN raajaa rHkh laiNdee haaN, bbaaveeN uh bbikhaarii hoovee, phir vii asiiN us nuuN raajaa aakh kee pukaardee haaN| is kthn nuuN glt nhiiN aakh skdee| naam niks'eep viHc naauN dii dris'ttii tooN s'bd daa isteemaal huNdaa hai| 2. sthaapnaa niks'eep : joo arth us anusaar naa hoovee us nuuN usee anusaar mNn lainnaa sthaapnaa niks'eep hai| arthaat kisee iHk ciij' dii hoor ciij' viHc klpnaa krnaa ki uh ihoo hai| sthaapnaa vii tdaakaar atee adaakaar doo kism dii aakhii gii hai| kisee vstuu dii 10

Page #67
us dee aakaar vaalii hoor vstuu naal sthaapnaa krnaa tdaakaar hai| sthaapnaa hai, jiveeN raajeeNdr kumaar dii phoottoo nuuN raajeedr kumaar aakhnnaa atee adaakaar sthaapnaa uh hai jiveeN strNj aadi dee moohriaaN viHc ghoorree haathii aadi dii klpnaa krnaa| 3. drv niks'eep : bbaavii jaaN bbuut priaaee dii dris'ttii tooN kisee vstuu nuuN us dee naauN tooN pukaarnaa: raaj kumaar nuuN hii raajaa aakhnnaa jaaN philaaN rhi cuHkee jHj nuuN jHj aakhnnaa| 4. bbaav nirs'eep : gunn jaaN vrtmaan avsthaa dee aadhaar tee vstuu nuuN us naauN tooN pukaarnaa| jiveeN raaj siNghaasn tee baitthee aadmii nuuN raajaa aakhnnaa| saadhnaa krn vaalee nuuN saadhk aakhnnaa| tHtvvaad : jain drs'n sNsaar dee muul viHc ceetn (jiiv) atee aceetn (ajiiv) doo tHtvaaN dii hooNd nuuN mNndaa hai| uh ih nhiiN mNndaa ki ceetn tooN aceetn dii rcnaa hooii jaaN aceetn tooN ceetn daa vikaas hooiaa| ih doo tHtv anaadi (s'uruu rhit) hn atee aaj'aad hn| visthaar pHkhooN doo tHtvaaN nuuN nau tHtvaaN viHc vNddiaa giaa hai| daars'nik grNthaaN viHc sHt ttvaaN daa vii vrnnn hai : 1) jiiv, 2) ajiiv, 3) aas'rv, 4) bNdh, 5) sNbr, 6) nirjraa, 7) mooks' aagm saahit viHc nauN tHtvaaN daa vrnnn hai 1) jiiv 2) ajiiv 3) puNn 4) paap 5) aas'rv 6) bNdh 7) sNbr 8) nirjraa 9) mooks' !

Page #68
1. jiiv tHtv : ih ceetn tHtv hai| ceetn svruup hai giaan drs'n ruup hai| ih raag aadi bbaavaaN - giaanaa vrniiaa aadi krmaaN daa krtaa tee bboognnvaalaa hai| s'riir vaalii aatmaa maatr hai| isdaa subbaaa urHdhv gmn (upr nuuN jaannaa) hai| jHd tHk krmaaN naal jurriaa huNdaa hai taaN sNsaarii akhvaauNdaa hai atee krm ns'tt hoonn tee uh hii mukt akhvaauNdaa hai| sNsaarii jiiv iNdrii, sriir mn aadi vaalaa huNdaa hai| naaNrkii, ps'uu, mnuHkh atee deevtaa jaaN tHrs atee svaarth dee ruup viHc isdee aneekaaN hiHsee hn| 2. ajiiv tHtv : jis drv viHc ceetnaa dii annhooNd hoonn jaaN jis nuuN grhinn krn yoog jaaN chHddnn yoog daa giaan naa hoovee, uh ajiiv hai| , is nuuN jrrh vii aakhdee hn| ajiiv dee pNj bbeed hn| 1. dhrm, 2. adhrm, 3. aakaas', 4. kaal, 5. pudgl; ih pNj drHv iHktthee rhinn dee baavjuud aHdd dee aaj'aad hn| | inhaaN viHc pudgl drd tooN chuHtt baakii caaree drv nit / (hmees'aaN rhinn vaalee sthir, aruupii (s'kl rhit) jaaN amuurtk hn| inhaaN viHc iHk kaal drv nuuN chHdd kee baakii aastiikaaee hn| jiiv dii , ginntii krn viHc pNj aastiikaaee bnndee hn| aastiikaaee daa arth hai jinhaaN daa gunn atee aneekaaN prkaar dee priaaee nuuN abbeed jaaN iHk surtaa hoo jaaNdii hai uh aastiikaaee hn| aastii daa arth hai prdees' atee kaaee daa arth hai smuuh pNj drv prdees' smuuh ruup hoonn tee ih aastiikaaee hn| kaal dee dees' naa hoonn tee ih aastiikaaee nhiiN hai| pudgl drv ruupii (s'klvaalaa) atee murtk hai| ruupii daa arth hai : sprs' (chooa) rs, gNdh atee rNg vaalaa pdaarth /

Page #69
dhrm tee adhrm ih jain drs'n dee khaas pribbaas'ik s'bd hn| ih aastiikaaee hai atee pdaarth vis'ees' daa vaack hai| dhrm tee adhrm kh'ud kriaa rhit atee preennaa rhit hai| pr ih jiiv tee pudgl nuuN clnn viHc atee tthhirn viHc shaaik j'ruur hn| jiveeN paannii mHchii nuuN tairn dii prnaa nhiiN diNdaa, pr tairdii hooii mHchii nuuN ih shaaitaa j'ruur diNdaa hai| is prkaar dhrm tHtvii gtii-kriaa viHc shaaik hai atee adhrm tHtv tthhirn viHc shaaik hai| | aakaas' vii aastiikaaee hai| us daa subbaaa jiiv, pudgl, dhrm,adhrm atee kaal drv nuuN jghaa deedaa hai| jis viHc dhrm-adhrm til viHc teel dii trhaaN phailee hooee hn| look aakaas' viHc jiiv tee pudglaaN dii gtii huNdii hai| jithee dhrm, adhrm,, pudgl, jiiv tee kaal nhiiN uh alookaa aakaas' hai| look tooN baahr daa anNt alookaaaakaas' hai| aakaas' anNt, nidd, tee amuurt pdaarth hai| ' kaal nuuN kujh jain aacaariiaa nee sutNtr drv mNniaa hai atee kujh jain aacaariiaavaaN nee us nuuN sutNtr drv nhiiN mNniaa hai| digNbr prpNraa kaal nuuN sutNtr drv dee ruup viHc mNndii hai| sveetaaNbr prraa viHc doohee maantaavaaN prclit hn| kaal aruupii ajiiv drv hai| jiiv tee pudgl dee prinmnn nuuN veekh kee vivhaar kaal daa giaan huNdaa hai| pr binaaN nis'cai kaal dee jiiv atee pudglaaN daa prinmnn nhiiN hoo skdaa| is lii jiiv, pudgl dee prinmnn tooN nis'cai kaal daa giaan huNdaa hai| vivhaar kaal priaaee prdhaan hooNd kaarn khicbbgur hai| jiveeN ghrrii, mhuurt, phir, din, rutaa,pHkh, mhiinaa,saal aadi atee nis'cai kaal drv prdhaan hoonn kaarnn nit hai| 13

Page #70
kaal daa muHkh aNs' smeeN hai| jain saahit viHc kaal daa visthaar shit vrnnn hai| pr ithee visthaar viHc naa jaa kee muHkh gHl dHsii jaaNdii hai| jis smeeN vrn (rNg), gNdh, rs atee sprs' (chooh) viHc sthitii (hooNd) avgaahnaa (aakaar) aadi daa vaadhaa huNdaa hai uh smaaN utsvnii kaal atee jd inhaaN dii ghaatt huNdii hai uh avsprnii kaal hai| utsvpnii kaal tee avsprnii kaal mil kee iHk kaal cHkr huNdaa hai| hr avsprnii utsvpnii kaal dee chee aaree yuHg huNdee hn ; 1. sukhmaa - sukhmaa, 2. sukhmaa, 3. sukh-dukh, 4. dukh-sukh, 5. duukhmaa, 6. dukh-dukhmaa| pudl : | s'bd, bNdh, suukhmtaa, sthuultaa, sNsthaan, bbeed, hneeraa, chaaN, tHp tee prkaas' ih pudgl dee priaaee (aakaar) avsthaavaaN hn| vais'ees'ik drs'n, s'bd nuuN aakaas' daa gunn mNndaa hai pr jain drs'n dee anusaar uh puudgl daa gunn hai / s'bd daa kujh naa kujh aakaar j'ruur hoonnaa caahiidaa hai, nhiiN taaN reeddiioo, rikaardd aadi raahiiN naa pkrriiaaN jaa skdaa| aadhunik saaiNs daa maittr Matter ) pudl daa hii duusraa ruup hai| pudgl dee caar bbeed hn : 1. skNdh, 2. dees', 3. dees', 4. prmaannuu jis nuuN doo jaaN doo tooN j'iaadaa bbaagaaN viHc vNddiaa jaa skdaa hai uh skNdh hai| skNdh iHk ikaaii hai| us ikaaii dee buHdhii kaalpnik ddhNg naal jurree iHk bbaag daa naaN dees' hai| jiveeN kitaab skNdh hai| taaN kitaab daa iHk pNnaaN skNdh dees' hai| skNdh naal jurriiaa bbuut, naa vNddnnyoog aNs' skNdh prdees' hai! pNnee daa uh hiHsaa joo vNddiaa naa jaa skee jis dee aNs' naa kiitee jaa skdee hoonn, uh skNdh prdees' hai bbaav

Page #71
prmaannuu jd tHk skNdh vaalaa hai td tHk uh skNdh prdees' akhvaauNdaa hai| skNdh daa aHdd nir aNs' tHtv prmaannuu hai| dees' atee prmaannuu keevl sNkdh tooN milnaa atee naal alg hood daa aNtr hai| jain drs'n vic prmaannuu dii puraannii viaakhiaa mildii hai| aHj daa vigiaan jis prmaannuu dii gHl krdaa hai, jain drs'n us dee sbb tooN choottee aNs' nuuN prmaannuu mNndaa hai| prmaannuu vigiaan jain drs'n dii maulik deenn hai| 3. puNn :- s'ubb krm naal jaaN prgtt hooee sbb pudgaalaaN nuuN puNn kihaa jaaNdaa hai| griib, duHkhii tee rhim krnaa, unhaaN dii seevaa krnaa, pr upkaar krnaa, aNn, jl, dvaaiiaaN aadi daa daan krnaa pr upkaar hai tee rhim raahiiN aneekaaN trhaaN daa puNn iHktthaa kiitaa jaaNdaa hai| 4. paap :- as'ubb krmaaN nuuN jaaN prgtt hooee as'ubb pudglaaN nuuN paap aakhdee hn| paap krn dee aneekaaN kaarn hn - hiNsaa, jhuutth, maaiaa, coorii, amcrj, kroodh, maan, (dhookhaa) loobb, prihi aadi| 5. aas'rv :- jis bcn tooN, kiriaa tooN atee bbaavnaa tooN krm vrgnaa (vrg) dee pudrl-(krm) aauNdee hn uh aas'rv hai| mithiaatv (glts'rdhaa), avirti (iNdriiaaN tee vis'eeaa daa tiaag krnaa) kbaaee, prmaad (asaavdhaanii) tee yoog (mn, bcn tee s'riir tooN hoonn vaalii kriaa) aadi tooN krmaaN daa aas'rv huNdaa hai| s'ubb krmaaN daa aaunnaa s'ubb aas'rv atee as'ubb krmaaN daa aaunnaa as'ubb aas'rv hai| 6. bNdh :- doo pdaarthaaN daa vis'ees' aapsii sbNdh bNdh hai| bNdh doo prkaar daa hai| 1) drv bNdh 2) bbaav bNdh| krm pudglaaN daa aatm dees'aaN naal sbNdh hoonnaa drv bNdh hai| jinhaaN raag, dvees', mooh aadi vikaar bbaavaaN naal krm bNdh huNdaa hai, uh bbaav bNdh hai|

Page #72
bNdh dee 1) kirtii bNdh 2) sthitii bNdh ) anubbaag bNdh atee 4) dees' bNdh caar bbaag hn| prkirtii krm daa subbaaa hai| sthitii krm dii aatmaa naal rhinn dii kaal (smaaN mriaadaa (siimaa) hai| anubbaag krm daa s'ubb as'ubb rs hai atee dees' bbrm dlaaN daa smuuh hai| bNdh doo prkaar daa hai - 1) s'ubb tee 2) as'ubb| s'ubb bNdh puNn hai atee as'ubb bNdh paap hai| jd tHk krm udai (prtt) nhiiN huNdee, uh sthaa viHc rhiNdee hn td tHk uh bNdh akhvaauNdee hn| duusree s'bdaaN viHc aakh skdee haaN ki krmaaN daa prgtt naa hoonnaa kaal bNdh hai| prtt hoonn daa kaal puNn-paap hai| 7. sNbr :- krm aaunnaa nuuN rooknnaa sNbr hai| sNbr aas'rv rooknn dii kiriaa hai| sNbr dii sidhii praaptii) guptii, smitii, dhrm, anupks'aa, pris'ai jiHt atee caariHtr naal huNdii hai| 8. nirjraa :- sNbr tHtv viHc aas'rv daa niroodh (ruknnaa) huNdaa hai atee nirjraa viHc philaaN tooN aatmaa naal jurree krmaaN nuuN jhaarriaaN jaaNdaa hai| tlaaoo viHc paannii dee aaunn nuuN rook deennaa sNbr hai| atee suurj dii grmii tooN haulii haulii tlaaoo daa suHk jaannaa nirjraa hai| nirjraa doo prkaar dii hai - 1) skaam nirjraa atee 2) akaam nirjraa| joo vrt aadi krn naal huNdii hai uh skaam nirjraa hai atee jiivaaN dee krm phl tooN joo prtt huNdii hai uh akaam nirjraa hai| 9. mooks' :- bNdh tee bNdh daa kaarn dii annhooNd meeks' hai| saaree krmaaN jhaarrn naal aatmaa daa puurn vikaas huNdaa hai| td anNt giaan, anNt drs'n, anNt viirj aadi gunn prgtt huNdee hn| jain drs'n viHc tHtvaaN dii viaakhiaa doo prkaar naal kiitii gii hai| 1) st tHtv jaaN nau tHtv dee ruup viHc atee chee drvaaN dee ruup viHc| drv, tHtv tee pdaarth ih tiNn s'bd iHk hii arth dee suuck . 76

Page #73
hn| uprookt straaN viHc asiiN tHtv baaree vicaar kiitaa hunn drv kii hai ? is tee vicaar krnaa hai| chee drd : gunn tee priaaee daa aasraa tee aadhaar drv hai| ih saaraa look chee drvaaN vaalaa jaaN pNj aastiikaaee ruup hai| drv uh hai joo aapnnii muul sthitii nuuN rkhdee hooee, bbiNn bbiNn ruupaaN viHc bdldaa hai aapnnee priaaee (aakaar) viHc vikhaaii diNdaa hai| kiuNki binaa priaaee tooN drv rhi nhiiN skdaa| drv gunnaatmk hai, gunnaaN daa aasraa tee gunnaaN daa aadhaar hai| us dee bbiNn bbiNn prinnnn jaaN ruup priaaee hn| gunn dee binaaN drv nhiiN atee drv tooN binaaN gunn nhiiN| arthaat joo gunn tee priaaee vaalaa hai utpaad (paidaa hoonnaa) atee khrc yoog hoo kee vii joo dhruv (sthir) hai uh drv hai| , vstuu viHc utptii sthitii tee vikaas iHk smeeN rhiNdee hn| vstuu naa ikHlii nit (hooNd vaalii) hai naa ikHlii naas'vaan hai atee naa ikHlii kuttsth (phaarr dii trhaaN) nit hai, pr uh prinnaamii nit hai| jain drs'n drv nuuN prinnaamii-nit mNndaa hai| iHk hii vstuu viHc avsthaa pHkhooN kii bbeed huNdee hn| jiveeN aNb philaaN hraaN rhiNdaa hai, pheer piilaa hoo jaaNdaa hai, taaN vii aNb rhiNdaa hai| soonee daa kuNddl mitt koo cuurrii bnn jaaNdaa hai| kuNddl priaaee daa khrc hooiaa atee cuurrii priaaee daa utpaad hooiaa pr soonaa usee trhaaN hii rihaa| drv naa kdee utpn huNdaa haiN, naa kdee vinaas' huNdaa hai| utpaad tee vinaas' drv dee priaa hn| jithee jithee drv hai uthee priaaee vii hai atee jithee priaaee hai uthee drv vii hai| drv viHc ikoo smeeN viHc utptii, vinaas' tee sthitii ruup bbaav rhiNdaa hai| drv pHkhooN 1) dhrmaa aastii kaaee, 2) adhrm 77

Page #74
aastii kaaee, 3) aakaas' aastii kaaee, 4) kaal, 5) pudgl aastii kaaee, 6) jiiv aastii kaaee, ih chee bbeed hn| jinaaN daa vrnnn philaaN kiitaa jaa cuHkaa hai| look sthitii : jithooN tHk asiiN (jiiv tee pudgl) rhi rhee haaN uh look hai| jithee paannii nhiiN rhi skdee, uh alook hai| look uh hai jithee dhrm, adhrm, akaas', kaal, pudgl tee jiiv, ih chee drv hn| look tee aalook dii vNdd kooii nviiN nhiiN, sgooN saas'vt hai atee unaaN vNddnn vaalaa tNtv vii s'aasvt hai| aakaas' akhNdd hai pr dhrmaa astii kaaee atee adhrm aastii kaaee ih look tee aalook dii siimaa nirdhaart krdee hn| ih (drv) jithooN tHk hai uthooN tHk look hai, jithee is dii hooNd nhiiN uh alook hai| dhrm aastii kaaee atee adhrmaa aastii kaaee dii annhooNd kaarn gtii tee sthitii (rukn) viHc shaaitaa nhiiN mildii| is lii jiiv atee pudgl look viHc hii hai| alook viHc nhiiN| look siimaa vaalaa hai alook siimaa rhit hai| lookaa aakaas' viHc anNt dees' hn| look caudhaa raajuu primaann akaar daa hai| pr alook dee lii ajihii minntii daa kooii vidhaan nhiiN| look heetthaaN tooN phailiaa hooiaa hai, vickaar tooN tNg hai atee uHpr tooN mrdNg akaar daa hai| tiNn ksooree ik ulttaa, duusraa siHdhaa atee tiisraa us upr ulttaa rHkhnn tee joo aakaar bnndaa hai uh tri s'raab sNputt-aakaar akhvaauNdaa hai| uh hii look daa aakaar akhvaauNdaa hai| alook daa aakaar ' vickaarlee poolvaalee goolee dii trhaaN hai| look aakaas' tiNn bbaagaaN viHc vNddiaa hooiaa hai| udhv .. look, mdhm look atee adhoo look| udhv look viHc muHkh taur tee siHdh atee | 78

Page #75
deevtiaaN daa nivaas hai| mdh look viHc mnuHkh tee ps'uu aadi daa nivaas hai| adhoo look viHc muHkh ruup viHc naarkii jiivaaN daa vikaas hai| jain drs'n look nuuN anaadi, anNt mNndaa hai| naa is sNsaar daa s'uruu hai naa aNt hai| anNt kaal tooN ih cliaa aa rihaa hai| anNt kaal tHk cldaa rheegaa| scaaii ih hai ki joo vii tHtv anaadi tee anNt huNdaa hai uh kisee raahiiN bnnaaiaa nhiiN huNdaa| joo bnnaaiaa hooiaa hai uh anaadi anNt nhiiN huNdaa| iis'vr krtaa : jain drs'n nee iis'vr nuuN mNniaa hai, pr uh iis'vr nuuN krtaavaadii jaaN jgt daa krtaa nhiiN mNndaa| us daa vis'vaas hai sNsaar nuuN bnnaaunn vaalaa iis'vr nhiiN hai| ih sNsaar sdaa tooN sii tee rheegaa| is dee lii vis'v staa daa kooii krtaa is nuuN sviikaar nhiiN hai| kiuNki kisee nuuN krtaa mNnnn tee us krtaa dee sbNdh viHc vii prs'n taaN kaaim hii rheegaa | jee sNsaar daa krtaa iis'vr hai taaN iis'vr daa krtaa kaunn hai ? iis'vr jee svaimbbuu hai taaN sNsaar svaituuN kiuN nhiiN / mNniaa jaa skdaa ? is lii jain drs'n jgt daa krtaa, rkhiak, vikaas krn vaalaa, iis'vr nuuN nhiiN mNndaa| ih sNsaar saas'vrr hai| jain drs'n daa iis'vr anNt giaan, anNt drs'n, anNt anNd atee anNt s'ktii sNpn hai| uh sriir dee krm bNdhnaaN tooN mukt hai atee subbaav viHc sthit hai| joo jiiv ik vaar prmaatmaa pd nuuN praapt kr laiNdaa hai uh pheer jnm hinn nhiiN krdaa| jnm tee mrn daa muHkh kaarn krm hai| iis'vr krm mHl tooN mukt huNdaa hai| is lii usdaa dvaaraa jnm jaaN deeh dhaarn krn daa kooii kaarn nhiiN hai| kaarn tooN binaaN kNm nhiiN hai| | 79

Page #76
jeen drs'n daa purs'aarth viHc vis'vaas hai| purs'aarth tooN aatmaa suHkh tee duHkh praapt huNdaa hai| jee purs'aarth shii dis'aa viHc hooiaa taaN suHkh daa hree bbree baag lhiraaunn lgdaa hai| jee purs'aarth ulttii dis'aa vHl hoovee, duHkh dii kaalii bdlii umdd paiNdii hai| purs'aarth viHc vis'vaas krn tee vii niatii, krm, subbaaa tee kaal aadi saaree tHth nuuN jain dhrm sviikaar krdaa hai atee ih mNndaa hai ki hr kNm dii utptii inaaN saaree dee meel tooN huNdii hai| iHk iHk hHth naal kNm puuraa nhiiN huNdaa| niatii, kaal, krm, purs'aarth saaree daa meel krnaa hii jain dhrm daa purs'aarthvaad hai| aatmvaad : jain drs'n viHc aatmaa nuuN ceetNn svruup mNniaa giaa hai| upyoog isdaa lHchnn hai| upyoog s'bd giaan tee drs'n daa sNhi hai| binaaN anaakaar (bkl rhit) upyoog drs'n hai atee saakaar upyoog giaan hai| joo upyoog jaatii, gunn, kiriaa aadi daa giaan kraauNdaa hai, uh saakaar upyoog hai atee joo aam staa daa giaan kraauNdaa hai uh anaakaar hai| aatmaa viHc anNt gunn priaaee hn, pr us viHc upyoog muHkh hai| ih aapnnee tee praaee daa prkaas'k hai| aapnnee tee duusree drv, gunn, priaaee daa giaan kraa skdaa hai| upyoog jrr pdaarthaaN viHc nhiiN huNdaa| is lii upyoog (giaan drs'n) aatmaa daa lHchnn hai| aatmaa aruupii hai| uh naa istrii hai naa purs'| ih saarii upaadhia (gunn) sriir aas'rt (shaaree) tee krmjny (krm tooN paidaa) hn| aatmaa saas'vt hai| aatmaa asNkhiaat dees'ii hai| aatmaa daa kooii vii aakaar nhiiN| pr krm yukt hoonn tee ih sriir nuuN dhaarn

Page #77
krdaa hai| jihaa sriir huNdaa hai uh us trhaaN daa hii aakaar dhaarn kr laiNdaa hai| jiveeN diivee nuuN kisee ghrree heetthaaN rHkh diHtaa jaavee taaN us daa caannn ghrree viHc smaaN jaaNdaa hai| jee us diivee nuuN vis'aal kmree viHc rHkh diHtaa jaavee taaN uh prkaas' phail kee saaree kmree viHc bbr jaaNdaa hai| is trhaaN aatmaa dees'aaN daa ikHtthaa hoonnaa tee phailnnaa huNdaa rhiNdaa hai| ginntii pHkhooN jiiv (aatmaa) anNt hn| joo look ih mNndee hn ki prithvii, paannii, aHg, hvaa tee aakaas' inhaaN pNj mhaaN bbuutaaN dee sNyoog tooN aatmaa utpNn huNdaa hai unhaaN dee khaatmee naal aatmaa ns'tt hoo jaaNdii hai| unaaN daa ih aakhnnaa glt hai| kiuNki aHdd gunn vaalee pdaarthaaN dee ikHtthee hoonn tooN kisee apuurv gunn vaalee pdaarth dii utptii nhiiN huNdii, jiveeN ruHkhii miHttii tee knnaaN dee ikHtth tooN ciknee teel dii utptii nhiiN huNdii| isee trhaaN ceetnaa gunn vaalii aatmaa dii, jrr gunnaaN vaalii bbuutaaN dii utptii nhiiN hoo skdii| jrr tee ceetn dii utptii kdee sNbbv nhiiN hai| pNj iNdriiaaN aapnnee aapnnee vis'iaaN daa hii giaan kraaNdiiaaN hn| iHk iNdrii raahiiN jaaNnnee hooee vis'ee nuuN duusrii iNdrii nhiiN jaanndii| kiuNki pNj iNdriiaaN dee jaannee hooee vis'ee nuuN smistt (iHktth) ruup tooN mhisuus krn vaalaa aatmaa hai| s'riir viHc jd tHk aatmaa hai tk tHk iNdriiaaN aapnnaa kNm krdiiaaN hn, unaaN viHc ik surtaa bnnii rhiNdii hai| aatmaa, iNdrii mn tooN nhiiN jaanniaa jaa skdaa, kiuNki uh bbautik nhiiN| is lii amuurt hai| amuurt tHtv sirph anubbuutii (aNdrooN) raahiiN huNdaa hai| maiN jaaN 'asiiN daa giaan hii us dii staa dii suucnaa diNdaa hai| aatmaa dee doo bbeed hn 1) sNsaarii tee 2) mukt| mukt aatmaa daa iHk hii ruup hai| us daa kooii hoor bbeed nhiiN| sNsaarii 81

Page #78
aatmaa dee krm kaarn bbiNn bbiNn bbeed hn, jiveeN mnuHkh naarkii, ps'uu aadi| krmvaad : aatmaa viHc joo bbiNn bbiNn bbeed, uuc-niic, suHkhii-dukhii vikhaaii diNdaa hai us daa kaarn krm hai| aatmaa khud hii krm daa krtaa hai atee us dee kaarn hii uh sukhii dukhii huNdaa hai| jain drs'n daa krm sidhaaNt bhut hii dduuNghee ciNtn vaalaa hai| krm tee bhut hii gNbbiir, vis'aal tee vigiaank dris'ttii tooN ciNtn kiitaa giaa hai| jain dris'ttii tooN aatm dee dees'aaN viHc kNpn huNdaa hai us kNpn tooN dl daa prmaannuu-puNj prbbaavit hoo kee aatmaa naal mil jaaNdaa hai uh hii krm hai| duusree s'bdaaN viHc jiiv nuuN joo gulaam kree uh hii krm hai| mithiaa (glt s'rdhaa) drs'n aadi prinnaamaaN (prbbaavaaN) naal jurr kee jiiv raahiiN jis nuuN sNhi kiitaa jaaNdaa hai uh krm hai| aatmaa tee krm doohee sutNtr pdaarth hn| iHk ceetn hai duusraa jrrh ceetn tee jrrh daa meel nhiiN hoo skdaa| pr doohaaN viHc ik veebbaavik s'ktii hai joo hoor daa shaaraa lai kee vstuu daa hoor ruup viHc prinnmn kr diNdii hai| krm bNdhn dee pNj kaarn hn : 1) mithiaatv, 2) avrt, 3) prmaad, 4) ks'aaee, 5) yoog| sNkheep viHc krm bNdh dee doo kaarn hn : 1) ks'aaee 2) yoog| s'riir, baannii tee mn dii iHktthii kiriaa yoog hn| kroodh, maan, maaiaa, loobb aadi maansik aaveeg (asr) ks'aaee hn| ks'aaee tooN rs bNdh tee sthitii bNdh huNdaa hai| jis trhaaN ks'aaee tee yoog viHc krm bNdhn' huNdaa hai, us prkaar krm muktii dee lii smiaHk drs'n, 82

Page #79
smiaHk giaan, smiaHk caaritr, tee smiaHk tp daa vidhaan hai| sNkheep viHc giaan kiriaa ih muktii daa maarg hn, krm s'ktii daa saadhn hn| krm dee muul aHtth bbeed hn| 1. giaanaa arniiaa s'rm - jis tooN aatmaa dii giaan sktii ckii jaaNdii hai| uh giaanaa arniiaa krm hai| jiveeN aHkh tee lHgii kHprree dii pHttii veekhnn viHc rukaavtt paauNdii hai| isee traaN giaanaa arniiaa krm hai| giaan aatmaa tee aapnnaa niHj gunn hoonn tee bbaaveeN kiNnaa vii giaanaa avrn krm kiuN naa hoovee, taaN vii aatmaa hmees'aaN giaan rhit nhiiN huNdaa| jiveeN kaaliiaaN ghttaavaaN viHc din tee raat dii pchaann maujuud rhiNdii hai, isee trhaaN giaan aavrniiaa krm dee udai (tt) hoonn tee vii aatmaa viHc iNnii ceetnaa rhiNdii hai jis naal aatmaa nuuN jrrh tooN alHg kiitaa jaa skee| 2. vrnaa arniiaa km - ih aatmaa dii drs'n (veekhnn) s'ktii nuuN ddhHk lainn vaalaa krm hai| is viHc jiiv nuuN veekhnn dii s'ktii bkii jaaNdii hai / jiveeN cprraasii avsr nuuN milnn viHc rukaavtt paauNdaa hai usee prkaar drs'naavrn aatmaa nuuN pdaarthaaN dee drs'n (veekhnn viHc rukaavtt paauNdaa hai| 3. veeniiaa krm - is krm kaarn aatmaa nuuN sNsaarik yoog ayoog vis'iaaN tooN utpNn suHkh-duHkh daa veednaa (bboognnaa) huNdaa hai| ih krm nuuN 's'hid librrii tlvaar dii upmaa diHtii gii hai| suHkh duHkh mhisuus hoonn daa kaarnn vii ih krm hai| 4. meethniiaa krm - aatmaa dee bblee buree nuuN naa pchaann kee atee sHc apnaaunn dii buHdhii nuuN vigaarrn vaalaa ih krm hai| moohniiaa . krm s'raab dii trhaaN hai| joo mnuHkh nuuN viveek dris'tt kr diNdaa hai| ih

Page #80
krm sbb tooN muHkh hai| is lii is nuuN krmaaN daa kaarn kihaa jaaNdaa 5. aayus' krm - jiivaaN dee jiunn dee smeeN daa nirnnaa krn vaalaa krm aayus' hai| is krm dii hooNd kaarnn hii paannii jiuNdaa rhiNdaa hai atee khaatmaa hoonn tee maut aNgiikaar krdaa hai| is krm dii tulnaa jeelhkhaanee naal kiitii gii hai| doos'ii dee caahunn tee vii smaaN puuraa hooee binaaN uh mukt nhiiN hoo skdaa| is prkaar aayus' krm s'riir viHc jiiv nuuN kaabuu krkee rkhdaa hai| . 6. naam krm - jis krm tooN jiiv gtii (jnm-mrn) aadi daa bbeed utpNn hoovee jaaN jis graahiiN iHk gtii tooN duusrii gtii viHc jaaiaa jaavee, uh naam krm hai| is krm dii tulnaa citrkaar naal kiitii gii hai| jiveeN citrkaar aapnnii klpnaa naal mnuHkh, ps'uu, pNchii aadi dee bbiNn bbiNn ciHtr bnnaauNdaa hai| isee prkaar naam krm vii naarkii, trimNc (ps'uu) mnuHkh atee deevtiaaN dee s'riiraaN dii rcnaa krdaa hai| is krm tooN s'riir, aNg, iNdriiaaN, s'kl, s'riir bnntr, iHj't, hHtk aadi daa nirmaann huNdaa hai| 7. gootr krm - jis krm dee prgtt hoonn tooN jiiv dii utptii uuc jaaN niic, puujnnyoog jaaN apmaan yoog, goot, kul, vNs' aadi viHc hoovee arthaat jis krm dee prbbaav kaarn jiiv uHcaa jaaN niivaaN khaauNdaa hai, uh gootr krm is dii tulnaa ghumiaar naal kiitii gii hai| ghumiaar aneekaaN prkaar dee ghrriaaN daa nirmaann krdaa hai| kii ghrriaaN viHc cNdn aadi ikHtthaa kiitaa jaaNdaa hai atee kii ghrree s'raab ikHtthii krn dee kNm aauNdee hn| is trhaaN is krm dee prgtt hoonn tee jiiv iHj't vaalee jaaN iHj't rhit kul viHc paidaa huNdaa hai| 34

Page #81
8. aNtraaee krm jis krm dee prgtt hoonn tee deenn-lainn viHc atee iHk vaar jaaN aneekaaN vaar bboognn tee smrthaa praapt krn viHc rukaavtt khrrhii hoovee uh aNtraaee krm hai| is krm dii tulnaa raajee dee bbNddaaree naal kiitii gii hai| raajaa dee hukm deenn tee vii bbNddaarii rukaavtt paauNdaa hai| isee trhaaN daa hii ih krm hai| ihnaaN aHtthaaN krmaaN diiaaN aneekaaN uHtr praakritiiaaN (subbaaa) hn| jiveeN jiiv krm ikHtthee krn viHc aaj'aad hai, uNjh hii is daa phl prmaatmaa nhiiN diNdaa| aapnnee raahiiN hii us nuuN kiitee krmaaN daa phl bboognnaa paiNdaa hai, jiveeN mHkrrii aapnnaa jaalaa kh'ud bunndii hai atee khud aap hii is viHc phs jaaNdii hai, us nuuN phsaaunn lii kisee hoor dii j'ruurt nhiiN hai| isee prkaar jiiv vii kh'ud s'ubb-as'ubb krm krdaa hai atee kh'ud aap krm dee prbbaav tooN is daa phl bboog laiNdaa hai| jiveeN biijdaa hai usee trhaaN kHtt laiNdaa hai| joo krm bNdh kiitaa hai uh krm j'ruur hii bboogee jaaNdee hn| krm bNdhn smeeN asiiN aaj'aad haaN pr krm bNdhn tooN baaad asiiN caahiiee ki us daa phl naa milee ih sNbbv nhiiN hai| bbgvaan mhaaviir nee phurmaaiaa hai : " - 'kaDANa kammANaM na mokkha atathi' (kiitee krm daa phl bboogee binaa mooks' nhiiN mildaa) krm daa sidhaaNt kNm tee kaarnn daa sidhaaNt hai| bbaav krm tooN drv krm atee drv krm tooN bbaav krm utpNn huNdaa hai| jiveeN biij tee drkht atee drkht tooN biij| bbaav krm tooN drv krm, drv krm tooN bbaav krm dii prNpraa anaadi hai| pr purs'aarth (meehnt) naal us 1 utraadhiaan 4/13 - 85

Page #82
krm bNdh nuuN rookiaa jaa skdaa hai, bdliaa jaa skdaa hai| joo anaadi hai, us daa aNt nhiiN huNdaa| ih niym smuuhdaaik (sbb lii hai| khaas aadmii tee hii laaguu nhiiN huNdaa| soonee tooN miHttii daa, ghii tee duHdh daa joo sbNdh anaadi hai, pheer vii aHdd huNdee hn isee traaN hii aatmaa tee krm daa sbNdh anaadi hoonn tee vii uh aHdd huNdee hn| aatmaa tooN jiNnee krm pudraal ciNmrrdee hn unhaaN daa kujh naa kujh smaaN huNdaa hai| kooii vii krm anaadi kaal tHk aatmaa naal ghul mil kee nhiiN rhiNdaa| jd aatmaa mooks' yoog ucit smHgrii (saadhnaa) nuuN paauNdaa hai taaN us daa aas'rv ruHk jaaNdaa hai atee joo krm ikHtthee hooee huNdee hn us nuuN jp-tp dee raahiiN ns'tt krm aatmaa krm mukt bnn jaaNdaa hai| leeaa : jain drs'n viHc krm sidhaaNt nuuN smjhnn lii loobiaa nuuN smjhnnaa j'ruurii hai : 'lizyate - zliSyate AtmA karmaNA sahAnayeti lezyA' arthaat aatmaa jis dii mdd naal krmaaN naal librrdaa hai, uh lees'iaa hai| nees'iaa pugl drv dee meel tooN utpn hoonn vaalaa jiiv daa prinnaam atee aNdrii aatm dii vis'ees' haalt (avyvsaaee) hai| aatmaa ceetNn hai| uh aceetn sruup tooN aHdd hai| pheer vii sNsaar avsthaa viHc us aceetn pugl drv dee naal bhut hii dduuNghaa sbNdh rhiNdaa hai| is lii aceetn drv tooN uddpn prinnaamaaN daa jiiv tee asr huNdaa hai / jinaaN pudglaaN - vis'ees' tooN jiiv dee vicaar prbbaavit huNdee hn| uh hii leekh'iaa akhvaauNdee hn| jiiv dee joo mn dee bbaav huNdee hn usee tHt dii lees'iaa hoo jaaNdii hai jaaN nees'iaa anusaar mn dee bbaav vii bdl jaaNdee hn| loothiaa pudgl hai, is .

Page #83
lii is viHc vrn (rNg), gNdh, rstee sprs' hai| inaaN pudgl rNgaaN dee aadhaar hii lees'iaa dee naauN kris'n lees'iaa, niil lees'iaa, kpoot lees'iaa, teejoo lees'iaa, pdm lees'iaa tee s'ukl lees'iaa nirmaan hooee hn| s'uruu dee tiNn loos'iaa naa hinn krn yoog prs'st) hn| is lii uh bbairrii gtii daa kaarnn hn atee baaad diiaaN tiNn lees'iaa (hinn krn yoog) prst hn| is lii ih cNgii gtii daa kaarnn hn| lees'iaa dee vii (1) drv atee bbaav ih doo bbeed hn| drv lees'iaa pudgl vis'ees' hai| anNt dees'aaN vaalii hai, us diiaaN anNt vrgnaavaaN hn| ih aatmaa nuuN chHdd hoor kitee prinnmn nhiiN krdii| ih prinnaamii tee aprinnaamii doovaaN trhaaN dii hai| ih drv lees'iaa , krm pudraal, ks'aaee drv, drv mn dee pudglaaN daa tthikaannaa hai atee audaarik (hHddii maas dee) s'riir dee pudgl, s'bd pudraal, teejs s'riir dee pudgl tooN suukhm hai| ih iNdriiaaN dee raahiiN hinn nhiiN kiitii jaa skdii| pr mn, bcn, kaaiaa dee meel (yoog) dee raahiiN drv loos'iaa hinn kiitii jaa skdii hai| bbaav lees'iaa aatmaa daa prinnaam vis'ees' hai| joo sNslees' (librrii) atee yoog naal anubNdh (juurrii hai| bbaav loos'iaa ruup rs, gNdh, vrn tee sprs' rhit hai| ih ks'ai ( bdh), ups'm tee ksyoops'm bbaav tooN mukt hai| jain tHtv drs'n daa ih sNkheep svruup hai|

Page #84
jain saahit - 4 bbaartii saahit dee vikaas viHc jain ciNtkaaN daa ahim hiHsaa rihaa hai| unhaaN bbaas'aa, praaNt dii tNg dilii tooN uHpr utth kee aam aadmii dii uHntii lii bbiNn bbiNn bbaas'aavaaN dee bbiNn bbiNn vis'iaa tee saahit dii rcnaa kiitii| adhiaatm, yoog, tHtv viaakhiaa, drs'n, niaaee, kaavy, naattk, itihaas, puraann, niitii, arth saas'tr, viaakrnn, koos', chNd, alNkaar, bbuugool, khgool, gnnit, jiuts', aayuurveed, mNtr, tNtr, sNgiit, rtn priikhiaa aadi vis'iaaN tee adhikaar puurn ddhNg naal likhiaa hai| praakrit bbaas'aa viHc jain saahit aNg jainiiaaN daa puraannaa saahit praakrit bbaas'aa viHc hai| bbgvaan mhaaviir dee pviHtr updees' nuuN gnnraaN nee suutr ruup viHc rciaa| uh gnnipittk dee naaN naal prsiHdh hooiaa| nNdii suutr dee saaree aagm nhiiN mildee| sveetaaNbr jainiiaaN vic tiNn maantaavaaN prclit hn| philii maantaa 45 aaraamaa dii hai, dee naauN is prkaar hn : aNg 1. aacaar 2. sutrkri 3. sthaan 4. smvaay upaaNg 1. auppaatik 2. raajprniiaa 3. jiibbaa vigm 4. giaapnaa chee mnsuutr 1. aavs'k 2. ds'veekaalik 3. utraadhiain 4. nNdii 88

Page #85
5. anuyoogdvaar 6. piNddniryuktii 7. ooghniyuktii 5. bbgvtii 5, jNbuudiip giaptii 6. giaataa dhrm kthaa 6. suurygiaptii 7. upaas'kds'aa 7, cNdr giaptii 8. aNtkritds'aa 8. niryaaa vliikaa 9. anuroopaatiks'aa 9. kpaavNtsikaa 10. prs'n viaakrn 10. pus'pikaa 11. vipaak 11 . pus'pcuulikaa 12. vris'niids'aa chee cheetr 1. ns'iib 2. mhaans'iith 3. tklp / 4. ds'aa sruut sNkdh 5. vivhaar 6. pNcklp ds prkirnik 1) aaturtikhiaan, 2) bbgtprigiaa, 3) tNdulveecaarik, 4) . cNdrveedik, 5) deeviNdrstv, 6) gnnii vidiaa, 7) ctu s'rnn, 8) viirstv, 9) mhaa tikhiaan, 10) sNstaark, 11) aNg, 12) upaaNg, 6 muul suutr, 6 cheed suudr atee 10 iNnaa is prkaar kuHl 45 aagm bnnee| 84) aagmaaN dee naaN (duusrii maantaa) 1 tooN 45 tHk uh hii aagm hn| 46) klp suutr, 47) ytiijiit klp - soomprbbsurii, 48) s'rdhaajiit klp - dhrmghoos' surii, 49) paats'ik suutr, 50) khimaapnaa suutr, 51) bNdit, 52) ris'ii bbaas'it, 53) ajiiv klp, 54) gHchaacaar, 55) mrn smaadhii, 56) siHdh bbrt, 57) tiirth udgaar, 58) araadhnaa 89

Page #86
ptaakaa, 59) diip saagr prgiaaptii, 60) jootis' krNddk, 61) aNg vidiaa, 62) tithii prkink, 63) piNdd vis'udhii, 64) saaraavlii, 65) mrn priaNtsaadhnaa, 66) jiiv vibbktii, 67) kbc prkrnn, 68) yoonii bbaart, 69) aNg cuuliiaa, 70) bNg cuuliaa, 71) vridh ctus'rn, 72) jNbuu pynaa, 73) aavs'yk niryuktii, 74) ds'vee kaaliik niryuktii, 75) utraadhiain niryuktii, 76) aacaarNg niryuktii, 77) suutr kritaag niryuktii, 78) suury prgiaaptii, 79) bhtklp niryuktii, 80) vivhaar niryuktii, 81) ds'aas'rut niryuktii, 82) ris'ii bbaas't niryuktii, 83) sNskt niryuktii, 84) vis'ees'k bbaas'y / uprookt aagm vrgiikrn nuuN s'veetaavr muurtii puujk prNpraa mNndii hai| 32 aagm : is aagm vrgiikrnn nuuN s'veetaavr sthaank vaasii tee teeraaNpNthii prNpraa mNndii hai| aNg aacaar suutrkrit sthaan upaaNg mlsuutr aupaatik upaas'kds'aa aNtkritds'aa smvaay bbgvtii giaataa dhrm kthaa cNdr giaapii raajniiaa jiivaabbigm prgiaapnaa jNbuudiip prgiaaptii suurj prgiaaptii niry avlikaa cheed str dsvaikaalik nis'iith utraaadhiain vivhaar 90 anuyoog duaar nNdii suutr bhtklp ds'aas'rut

Page #87
anuddoop paaddiks'aa balapamavA prs'nviaakrnn pus'pikaa vipaar pus'p-buulikaa vrisnnii aabaag suutraaN . sbkr (muniiaaN) dee hjaaraaN prkrnn grNth likhee unaaN tooN baaad aagmaa tee viaakhiaa shit likhiaa giaa| niyuktii, bbaas'aa, tee cunnii, ih tiNnooN praakrit bbaas'aa viHc hn| niryuktii tee bbaas'aa pdaaN viHc hai| cunniiaa gd bbaas'aa viHc hn| curnniiaa sNskrit milii praakrit bbaas'aa viHc hn| niyuktiiaaN : 1) aavs'k niyuktii, 2) ds'veekaalik niyuktii, 3) utraadhiain niyuktii, 4) aacaarNg niryuktii, 5) sutr kritaaNg niryuktii, 6) ds'aabbuut skNdh niryuktii, 7) t klp niyuktii, %) vivhaar niyuktii, 9) piNdd niyuktii, 10) ooghniyuktii, 11) ris'iis't niyuuklii| 1) vis'ees' aavs'k ddaath, 2) dbveegaalig ddaas, 3) pNc klp bbaas'y, 4) t klp ddaas'y, 5) pNc mhaaNklp, 1.vis'ees' crcaa dee lii dookhoo - proo. kpaaddiiaa daa 'ee histtrii aaph dii booroonikl littreecr aaph' jainj' bbaag 2.

Page #88
6) vivhaar bbaas'y, 7) nsith bbaas'y, 8) jiitklp bbaas'y, 9) oogh niryuktii lghuu bbaas'y, 10; piNdd niryuktii bbaas'y cuurnniiaa : 1) 4) aavs'k crnnii, 2) ds'vaikaalik, 3) nNdii, anuyoogdvaar, 5) utraadhiain, 6) aacaarNg, 7) suutrkritaag, 8) ns'ith, 9) vivhaar, 10) ds'aasrut sbNdh, 11) bhtklp, 12) jiivaabbigm, 13) bbgvtii, 14) mhaans'ith, 15) jiitklp, 16) pNc klp, 17) agh niryuktii| digNbr prNpraa inaaN grNthaaN nuuN sviikaar nhiiN krdii| digNvr aacaariiaavaaN nee uprookt s'veetaaNbr maantaa vaalee aagm grNth nuuN shii naa mNn kee paakrit bbaas'aa viHc aagm grNthaaN dii rcnaa kiitii| 's'ttkhNddaagm' unhaaN daa aadi grNth hai| ih aacaariiaa pus'pdNt atee bbutblii aacaariiaa dii rcnaa hai| unaaN tooN baaad aacaariiaa gunndhr nee klaaeepraabbrit dii rcnaa kiitii| aacaariiaa viirseen nee s'ttkhNdd aagm tee dhvlaa ttiikaa likhii atee ks'aaee praabbrit tee vii ttiikaa likhii| aacaariiaa kudkuNd nee cnsaar, smeesaar, pNc aastiikaaee atee aacaariiaa noomiicNdr sidhaaNt ckrvrtii nee goomttsaar, lbbHdhii saar grNth likhee| aagm saahit tooN chuHtt s'veetaavr tee digNbr nee praakrit bbaas'aa viHc kaavi saahit vii likhiaa| paadlipt suurii dii trNg vlii, bimlmunii dii pumcrioo, sNghdaas gunnii dii vsudeev hiNddii, hriibbdr suurii dii smraaic khaa mhHtvpuurn rcnaavaaN hn| is tooN chuHtt viaakrn nmit, jootib, s'aamudrik (hbreekhaa) aayurveed tee vii paakrit bbaas'aa viHc vis'aal saahit hai| bbaas'aa pHkhooN s'veetaaNbr saahit mhaaraas'ttrii praakrit viHc hai atee digNvr saahit soor sainii praakrit viHc hai| 92

Page #89
sNskrit bbaas'aa viHc jain saahit : jain vidvaanaaN nee praakritk bbaas'aa dii trhaaN sNskrit bbaas'aa viHc vii khuHl kee likhiaa hai| aakhiaa jaaNdaa hai ki 'puurv' sNskrit bbaas'aa viHc sn| vrtmaan viHc uplbdh saahit viHc tHtvaarth suutr philaa sNskrit grNth hai| jis dii rcnaaN tiisrii sdii viHc hooii atee us upr sveetaaNvr atee digNvr vidvaanaaN nee sNskrit bbaas'aavaaN viHc ttiikaavaaN likhiiaaN| daars'nik saahit daa vikaas 'tHtvaarth suutr' nuuN keeNdr mNn kee hooiaa| aacaariiaa sidhsoon divaakr dii 'niaaee avtaar', vtiis dvaadris'ikaaee aadi mhHtv puurn rcnaavaaN hn| aacaariiaa smHtbbdr dii deevaagm stootr 'yuktynus'aasn'svaimaidduu stNtr mhHtv puurn rcnaavaaN hn aklNk, vidiaanNd, hriibbHdr jinseen, sidhris'ii, heemcNdr, deevsuurii, ys'oovijai jii aadi dee aneekaaN daars'nikaaN grNthaaN dii rcnaavaaN kiitiiaaN| aHtthviiN sdii viHc aacaariiaa hriibbHdr nee sbb tooN philaaN aagm grNthaaN tee sNskrit bbaas'aa viHc ttiikaa likhiaa| unaaN aavsyk, dvaikaalik, nNdii, anuyoogdvaar, jNbuudiipgiaaptii, jiivaabbigm tee vis'aal ttiikaavaaN likhiiaaN| jain yoog tee vii aap nee caar mhHtvpuurn grNth likhee| aacaariiaa siilaaNk nee aacaarNg sutrkritaaNg suutr tee ttiikaavaaN likhiiaaN| mldhrii, heemcNdr nee anuyoog dvaar tee aacaariiaa mlaigirii nee nNdii, pgiaapnaa, jiivaabbigm, bhut klp, vivhaar, raajpns'niiaa, cNdrgiaatii atee aavs'k tee ttiikaavaaN likhiiaaN| ds'vaikaalik tee utraadhiain tee aneekaaN vidvaanaaN nee ttiikaavaaN likhiiaaN ! 93

Page #90
sNskrit viaakrnn : . jaineedr viaakrn, s'aakttaayn krit s'bdaaaNbooj, taas'kr, hoom s'bdaa anusaas'n, s'bd sidhii viaakrn, mly mlaigirii viaakrn, deevaanNd viaakrn aadi| koos' grNthaaN viHc dhnNjee naam maalaa, aapvrgnaam maalaa, amrkoos', avidhaan ciNtaamnii, s'aardiiaanaam maalaa aadi mhHtvpuurn grNth hai| kaavi kheetr viHc aneekaaN pdaaN atee gd grNth rcee gee jiveeN : paarsvaa ady, dvianusNdhaan mhaaNkaavy, ys' tilk cNpuu, bbrt baahuvlii, mhaaNkaavi, dvaiaas'ree kaavy, trees'tt purs'slaakaa caaritr, neemiinirvaann, mhaaNkaavi dhrm s'rm ady mhaaNkaavi, ys'oodhr caaritr paaNddv critr aadi| naattkaaN viHc sHt hriis'cNdr, raaghvaa abbudy, ys'oovilaas, rghuvilaas, nlvilaas, mlikaa mtheerNd, roohinnii mhigaaNk bnmaalaa, cNdr leekhaa vijee, maan muNdraabbNjn, buHdh roohiinniiaa mooh,raajee aadi khaas rcnaavaaN hn| upmitii bbvpNc, kuvneemaalaa aadi kbaa saahit mhHtvpuurn hn| aadi puraann, utr puraann, s'aaNtii puraann, mhaaNpuraann, hriibNdh puraann aadi mhHtv puurnn grNth hn joo puraann saahit dee mhHtv nuuN prkaas'it krdee hn| niitii sbNdhii - niitii vaakyaa amrit, arh niitii aadi srees'tt grNth hn| yoog sbNdhii gthaaN viHc yoog dris'ttii, yoog dris'ttii smucai, yoog biNduu, yoog saas'tr, yoog vidiaa, adhiaatm rhHs giaanaa rv, yoog ciNtaamnnii, yoogdiipikaa, aadi grNth hn| 94 +

Page #91
chNd sbNdhii grNth : chNdoo anusaas'n, jaikiirtii chNdee anusaas'n, chNd rtnaavlii aadi hn| alNkaar grNthaaN viHc alNkaar curraamnnii, kvii s'ikhaa, kviklpltaa, alNkaar boodh, alNkaar mhoodhii aadi - bbiNn bbiNn grNth hn| stootr saahit viHc viiraag stootr, bbktaamr stootr, kliaann mNdr, ris'iimNddl aadi stootr hn| jootis' sbNdhii : jyootis' rtnmaalaa, gnnitvilk, bbvndiipk, naar-cNdr jiutiis' sNsaar, bhut prvmaalaa, aadi atee sNgiit sbNdhii sNgiit upnis'd, sNgiitsaar, sNgiit mNddl aadi hn| jain muniiaaN nee ajain vidvaanaaN raahiiN likhee grNthaaN tee vii ttiikaavaaN likh kee aapnnii khul dilii daa sbuut diHtaa hai| jiveeN paannni viaakrn tee s'bdaa avtaar niaas, dignaag dee niaaeevees' tee virtii, s'riidhr dii niaaee kNdlii tee ttiikaa, naagaa arjn dii yoog rtn maalaa tee virtii, aks'eepaad dee niaaeesuutr tee ttiikaa, vaatsaayn dee niaaee bbaas'aa tee ttiikaa, vaacspti dii taatpy ttiikaa tee ttiikaa aadi is traaN kaavi saahit tee vii ttiikaavaaN likhiiaaN hn / jiveeN meeghduut, rghuubNs, kaaNddhNbrii, kumaar sNbbv noos'dhiaa aadi| | kii jain aacaariiaa nee saahit dee kheetr viHc nveeN tj'rbee kiitee hn, jis trhaaN smeesuNdrgnnii nee as'tt lks'ii grNth bnnaaiaa hai| us viHc kaagai ree sii is pd dee 1022407 arth likhee hn| aacaariiaa kumudeedeeN nee 'kuvl naau dee anookhee grNth nuuN aNkaaN viHc likhiaa hai| is viHc 64 aNkaaN dii vrtooN hooii hai| siHdhii laaiin viHc prrhn tee iHk bbaas'aa daa slook bnndaa hai, khrrii laaiin viHc duusrii bbaas'aa 95.

Page #92
viHc, tteeddii laaiin viHc tiisrii bbaas'aa viHc| is grNth viHc utr bbaart dee atee dHkhnnii bbaart diiaaN bbaas'aavaaN dii vrtooN hooii hai| ih 18 bbaas'aavaaN viHc prrhiaa jaa skdaa hai| is grNth viHc iHk kroorr s'look daa aNdaajaa hai atee ajihaa kooii vis'aa nhiiN joo is viHc naa hoovee| bbaart dee philee raas'ttrptii ddaakttr raajiNdr prs'aad jii nee is vis'v nuuN mhHtvpuurn acNbbaa mNniaa hai| apbbrNs' bbaas'aa viHc jain saahit : apbbrNs' subaaiiaaN bbaas'aa dii maaN hai| apbbrNs' daa philaa jain kaavi 'jooiduu' hai| prmaatm prkaas' atee yoogsaar unaaN diiaaN mhHtvpuurn rcnaavaaN hn| us tooN baaad svaibbuu nee raamaainn tee hriibNs mhaaNkaavi dii rcnaa kiitii| pus'pdNt nee aadi 'puraann' likhiaa| deevseen mhees'vr suurii, pdmkiirtii, dhnpaal, hris'oon, nynNdii dhvl, viir, s'riidhr, knkaamr, dhaahil, ys'kiirtii aadi nee apbbrNs' nee aneekaaN utm rcnaavaaN kiitiiaaN| aacaariiaa heem cNdr nee apbbrNs' viHc viaakrn likhiaa| udaahrnn vjooN joo doohee diHtee hn uh bhut hii rspuurn hn| mhaaNkaavi riidhuu diiaaN 23 rcnaavaaN praapt huNdiiaaN hn| raas saahit dee leekhk muHkh ruup viHc jain kvii rhee hn| unaaN dii sNkhiaa lgbbg 500 tooN vii j'iaadaa hai| ruupk kaavi viHc mdnpraajee crioo, mynnjuj, sNtoos' tilk, jaimaal, mnkrhaa raas aadi apbbrNs' saahit dee vis'ees' grNth hn| apbbrNs' bbaas'aa hoor bbaas'aa nuuN joorrn vaalii kurrii dee ruup viHc rhii hai| hunn tHk apbbrNs' saahit bhut hii ghHtt prkaas'it hooiaa hai| saaraa saahit prkaas'it hoonn tee nveeN tHth saahmnnee aa skdee hn| 96

Page #93
inaaN prciin bbaas'aavaaN tooN chuHtt hoor praaNtaaN diiaaN bbaas'aavaaN viHc vii bhut saaraa saahit likhiaa giaa hai| jain kviiaaN nee saahit diiaaN saariiaaN dhaaraavaaN tee kujh naa kujh likhiaa hai| kNnrr bbaas'aa viHc jain saahit : | krnaattk viHc puraatn kaal tooN hii jain dhrm aam lookaaN dee dhrm dee ruup viHc prsiHdh rihaa hai| gNg, kdaurv, raas'ttrkuutt, caalukiaa, hooysl, aadi raajvNs'aaN viHc raajaa, saamNt, seenaaptii tee mNtrii is dhrm tooN prbbaavit rhee hn| ithee aam look is dhrm nuuN apnaaunn viHc aapnnaa gaurv mhisuus krdee rhee hai| ihoo kaarn hai ki nbeelgoolaa, paudnpur, koopl, punaadduu, humc, muNddbiNdrii, beettuur, kaarkl aadi prsiHdh sthaan is gHl daa sbuut hn| | puraatn kNnrr saahit daa s'uruu jain kviiaaN tooN hooiaa hai| kNnrr daa puraatn grNth kvii raajmaarg jis daa iisvii sn 5 sdii tooN 6 viiN sdii dee vickaar sNkln hooiaa, jain kvii srii vijai raahiiN rcit hai| inaaN dii rcnaa cNdr prbbuu puraann aapnnee aap viHc anookhii rcnaa hai| iHk hoor mhaan kvii asNg nee jain dhrm naal sbNdhit aHtth pustkaaN likhiiaaN| unaaN viHc s'aaNtii puraann atee vrdhmaan daa caaritr muHkh hai| iisvii sNn dii 9viiN sdii tooN 12viiN sdii daa smaaN kNnrr saahit daa sunhirii yuHg mNniaa jaaNdaa hai| isee kaal tooN krnaattk viHc jain dhrm daa bhupHkhii prcaar hooiaa| aneekaaN jain vidvaan, jain dhrm vHl prbbaavt hooee| kNnrr dee jain saahitkaaraaN nee vii pNp, mhaaNkvi cHkrvrtii, poon atee mhaaNkvii rtn vis'ees' thaaN rkhdee hn| inhaaN tiNn kviiaaN nuuN kNnrr saahit daa 'rtnkriaa' kihaa jaaNdaa hai| ih tiNnoo jain dhrm nuuN mNnnn vaalee sn| aadi puraann atee vikrmaa 97

Page #94
arjun vijee ih doohee kaavi pNp diiaaN mhaan rcnaavaaN hn| ckrvrtii poon nee jain dhrm naal sbNdhit 's'aaNtii puraann jinaks'r mniiN atee 'bbuvnaik raamaa abbydy' tiNn mhaaNkaavi likhee| mhaaNkaavi rtn nee ajiit puraann, saahs bbiim seen, vijai ps'uu raam crit atee ckrees'vr crit inaaN caar grNthaaN dii rcnaa kiitii| | uprookt kviiaaN tooN chuHtt krnnaahaariaa (neemiinaath puraann), rtn (gHdaayuHdh tee ajit puraann), caamuNdd raaee (rees'tt purs' slaakaa puraann tee caamuNdd raaee puraann), abbinv pNp naagcNdr (mHlii puraann atee raam cNd critr puraann), bNdhuu vrmaa (hribNs puraann), kumudeeduu (raamaainn), rtnaakr vrnii (bbrtees' veerv), aaNrrddeeiiaa (kvigr naav), abbinv vaagdeevii kNtii aadi prmuHkh ruup viHc ginnaaee jaa skdee hn| taamil bbaas'aa viHc jain saahit : | dHkhnnii bbaart viHc ii. sn tooN philaaN jain dhrm bhut prsiHdh rihaa| taamil bbaas'aa tee saahit viHc jain kviiaaN tee vidvaanaaN nee iNnaa yoogdaan paaiaa ki taamil bbaas'aa hmees'aa uhnaaN dii rinnii rheegii| toolkaa piym taamil bbaas'aa daa puraannaa viaakrnn grNth hai, is nuuN kisee jain vidvaan nee likhiaa| 'trikuurl kaavi taamil lookaaN daa niitii saas'tr tee smaaj saas'tr mNniaa jaaNdaa hai| isdee kuHl 1330 pd hn| isnuuN taamil dee look taamil vaid aakhdee hn| ik prNpraa dii dris'ttii tooN is dii rcnaa guNd kuNd (ailaa aacaariiaa) hai| duusrii prNpraa anusaar is dii rcnaa tirubllubr sn ! tirbulbr nuuN kujh vidvaan jain dhrm anuyaaii aakhdee hn taaN kujh s'eevmt anuyaaii| 'naalii ddyaar ih sNhi rNth hai| utr viHc kaal dee kaarn aHtth hj'aar saadhuu dHkhnn bbaart dee paaNddee dees' viHc aaee

Page #95
sn atee pheer vaapis aauNdee smeeN taarrptr tee ik ik sNt nee ik ik pHd likhiaa| inaaN pdaaN daa sNgrhi naalddiaar dee naauN naal prsiHdh hooiaa| ih niitii daa uHckoottii daa grNth hai| naalddiaar grNth dee baaree kujh vidvaanaaN dii maantaa hai ki ih cauthii sdii dii rcnaa hai| ceern raaj viHc bjrdNt munii hooee joo vidvaan sn| unaaN caar caar laaiinaaN viHc rcnaa kiitii| caar nuuN taamil vic 'naal' aakhdee hn| s'eev vidvaanaaN nee bjrdNt munii dee naauN nuuN chipaaunn lii is grNth nuuN 'naalddiaar dee naauN naal prsiHdh hai| | puraatn taamil viHc pNj mhaaNkaavi hn| s'ilpdikaarm, blyaapti, jiivk ciNtaamnnii, kuNddl kees'ii tee mnnimeelaa| vidvaanaaN daa vicaar hai ki pNj mhaaNkaavi vicooN tiNn dee leekhk jain hn atee doo mhaaNkaavi buHdh leekhkaaN dee hn| blyaapti atee kuNddlkees'ii ih doo mhaaNkaavi aHj klh nhiiN mildee| ih kaavi ii. dii duusrii sdii tooN aHtthviiN sdii dee vickaar likhee gee| s'ilpdikaarm dee leekhk ceer nee yuvraaj kumaar mhaaNkaavi ilNgoo arrigrr sn, joo baaad viHc jain saadhuu bnn gee sn| 'jiivk ciNtaamnnii mhaaNkaavi 'tiruddookdeevr joo jain drs'n dee mhaan vidmaan mNnee jaaNdee hn unaaN raahiiN likhiaa giaa hai| is viHc kvii nee siNgaar atee vairaag daa suNdr ciHtr khiciaa hai| is kaavi daa taamil dee look viaah smeeN paatth krdee hn| is lii taamil nivaasiiaaN daa ih viaah grNth hai, taaN jainiiaaN daa dhrm grNth| 'vlyaapti grNth aHjkHlh praapt nhiiN : huNdaa! pheer vii hoor jain kaavi grNthaaN tooN ptaa cldaa hai ki is vic ahiNsaa atee sdbbaavnaa rHkhnn daa suNdr vrnnn hai| mnnimkhailee tee kuNddlkees'ii buHdh mt dee pairookaaraaN raahiiN rcee gee hn| taamil dee pNj choottee kaavi viHc ys'oodhr kaavi cuurraamnni, 99

Page #96
niilkees'ii, naagkumaar kaavi tee "udai nn kthee jain rcnaavaaN mNniiaaN jaaNdiiaaN hn| is viHc ys'oodhr kaavi uHcaa hai| vaamnmunii daa meermNd puraann, agiaat kviaaN dee s'rii puraann tee kliNgutupprni jain grNth 'c vrnnnyoog hn| chNd saas'tr viHc 'yaapruglNkaarikai viaakrnn s'aastr viHc neemiinaathm tee nluu, koos'kheetr viHc divaakr nighNttuu, piNgl nighNttuu atee cuurraamnni nighNttuu atee prkiirnn saahit viHc tritraadii atee tirklmbgm, gnnit saahit viHc eecNvrri atee jiutis' saahit viHc jineedr moolii grNth taamil bbaas'aa dee srv saaNjhee jain grNth hn| teelguu bbaas'aa viHc jain saahit : jiveeN krnaattkr viHc kNnrr, taamilnaadduu viHc taamil bbaas'aa boolii jaaNdii hai| isee prkaar aaNdhraa viHc tailguu bbaas'aa boolii jaaNdii hai| is bbaas'aa viHc jain saahit nhiiN dee braabr mildaa hai| pheer vii kliNg dee raajaa khaarveel dee pootee sNmti aadi aneek raajaavaaN tee aacaariiaaN gunncNdr, aacaariiaa vsuucNdr, aacaariiaa vaadiraaj aadi aneekaaN prsiHdhjain aacaariiaaN nee aaNdhraa viHc jain dhrm daa khuub prcaar kiitaa sii| aHj vii ii. puurv 6viiN sdii dee s'ilaaleekh, muurtiiaaN jaaN muurtiiaaN dee khNddr praapt huNdee hn| phir vii kisee jain aacaariiaaN jaaN jain vidvaan nee tailguu viHc kooii grNth likhiaa hoovee atee jis dii ginntii saahit viHc kiitii jaa skee, ajihaa kooii vrnnn praapt nhiiN huNdaa| aaNdhraa viHc ghuNmdee hooee aacaariiaa jin sain nee 783 ii. viHc hrivNs puraann dii rcnaa kiitii sii| pr ih rcnaa sNskrit viHc hai| aaNdhraa dee iHk prsiHdh kvii mlioo reecnaa daa naauN chNd / saas'tr dee mhaan kviiaaN dii s'reennii viHc aauNdaa hai, joo dhrm dee mNnnn 100

Page #97
vaalee sn| roocnaa nee 'kvijnaas'ree' naauN prsiHdh chNd grNth likhiaa sii, joo tailguu dee puraannee chNdaaN dii jaannkaarii dee lii bhut shaaik siHdh hooiaa hai| kujh vidvaanaaN us rcnaa 'vaackaabbrnn' dii mNndee hn| ih vii jain mHt dee pairookaar sn| istooN chuHtt aaNdhraa prdees' dee us smeeN dee bbiNn bbiNn raajaaN tee aacaariiaaN raahiiN jain dhrm daa vis'aal ddhNg naal prcaar hoonn tee vii jain saahit nhiiN mildaa| ih iHk mhaan acNbbaa hai| hoo skdaa hai ki jain dhrm daa prcaar dee lii jain saadhuuaaN, vidvaanaaN tee kviiaaN nee tailguu bbaas'aa daa shaaraa liaa hoovee pr aHj is gHl nuuN siHdh krn vaalaa kooii sbuut nhiiN mildaa| isdaa ik kaarn ih vii hoo skdaa hai ki ii. sn duusrii sdii tooN 10 viiN sdii tHk joo vii jain saahit jaaN vaidik saahit likhiaa giaa uh sbb dhrm viroodhiiaaN nee aHg viHc jlaa diHtaa| kujh vidvaanaaN daa mt hai ki 11 viiN sdii tooN philaaN kooii jain saahit likhiaa hii nhiiN giaa| dhrm viroodhii look jee saahit ns'tt vii krdee taaN us smeeN dee kvii vidvaan jaaN vicaark is gHl daa jikr j'ruur krdee| mraatthii bbaas'aa viHc jain saahit : mraatthii bbaas'aa viHc jail vidvaanaaN nee maulik saahit ghHtt likhiaa hai| sNskrit, praakrit grNthaaN dee anuvaad mukh ruup viHc hooee hn| mraatthii jain leekhkaaN dii suucii lNbii hai| sNkheep viHc prmuHkh jain leekhk bbttaark jindaas (hribNs puraann), gunndaas (s'reennik raam rukminnii hrnn, dhrm amrit, pdm puraann, meegh raaj, ys'oodhr raaritr, girNnaar yaatraa) kaam raaj, (sudrs'n puraann, ceetny hn - 101

Page #98
phaag), suriijn (prmhNs), mhaakiirtii (aadi puraann), lks'mii cNdr, jnrdn daamaa (jNbu caaritr), gNgaadaas, jinsaagr, jinseen tthkaapaa (paaNddv puraann), deeviNdr kiirtii (kaalikaa puraann) aadi likhee| gujraatii bbaas'aa viHc jain saahit : | gujraat sveetaaNbNr prraa daa prmuHkh keeNdr rihaa hai| uthee saiNkrree, hj'aaraa munii paidaa hooee hn| unhaaN vis'aal saahit dii sirjnaa kiitii hai| us sNpuurn saahit dii jaannkaarii ithee deennaa asNbbv hai| 'jain gurjr kvioo grNth tiNnee bbaagaaN viHc gujraatii kvii atee unaaN dii rcnaa dii jaannkaarii diNdaa hai| s'aaliibbHdr suurii daa 'bbrtees' baahuvlii raas', dhmuu daa 'jNbuuraas', vinai prbbuu daa 'gootm raas'| raajs'eekhr daa 'neeminaath phaaguu`, baaliibbHdr raas, gootm prichaa, jNbuu svaamii viaah, jaavrr, bbaav raas, sudrs'n srees'ttii raas, viml prbNdh, siiltii raaj, nl dmyNtii, raas anNd coosii, aanNd ghn bhootrii aadi bbiNn bbiNn grNth hn| gujraatii jain saahit bhut hii amiir hai atee bbiNn bbiNn vis'iaa tee likhiaa giaa hai| raajsthaanii viHc jain saahit : hoor raajaaN diiaaN bbaas'aavaaN dii trhaaN raajsthaanii bbaas'aa viHc sau tooN vii vHdh j'iaadaa jain kvii hooee hn, jinaaN raajsthaanii bbaas'aa viHc saahit dii rcnaa kiitii hai| bbdrseen suurii (bbrtees'vrbaahuvlii ghoor), s'aaliibbdr suurii (bbrtees' bhuuvlii saar), cNdnvaalaa raas, jNbuu svaamii raas, subbdraa stii ctuspdikaa, mhaaviir raas, s'aaNtii naath raam, s'aaliibbHdr raas, vaagunnrt raas, viis vihrmaan raas, s'aavk vidhi 102

Page #99
raas, pdmaavtii coopaaii, sthuliibbHdr phaag, s'aaliibbNdr phaag, siitaa raam coopii, aacaariiaa jiit ml jii mhaaraaj dee cNdrleeh critr aadi| puraatn kaal viHc gujraatii tee raajsthaanii bbaas'aavaaN mil cuHkiiaaN sn| inaaN viHc aNtr krnaa ktthin sii| pNjaabii viHc jain saahit : | puraatn smeeN tooN aneekaaN jain aacaariiaaN uHtr bbaart dee hiHsiaaN viHc dhrm prcaar krdee rhee hn| ihnaaN viHc pNjaab, ks'miir, gNdhaar, himaacl daa vrneenn hai| ihnaaN aacaariiaaN nee puraatn kaal tooN hii pNjaabii bbaas'aa nuuN prcaar daa maadhiam bnnaa kee aneekaaN grNthaaN dii rcnaa kiitii| pNjaabii bbaas'aa dii kiuNki kooii pHkii lipii nhiiN hai, aaj'aadii tooN philaaN ih bbaas'aa gurmukhii, urduu atee deevngrii dee aHkhraaN viHc likhii jaaNdii sii| jain aacaariiaaN nee aapnnaa j'iaadaa saahit hiNdii tee urduu lipii viHc likhiaa hai| aneekaaN jain puujaaN nee tiirthNkr sbNdhii bbjn puujaa tee hoor jiivn sudhaar sbNdhii kaavi rcnaavaaN kiitiiaaN, joo bbaart dee hHth-likht bbNddaaraaN viHc praapt huNdiiaaN hn| meegh munii nee phgvaarraa vikhee meegh-vinood, meegh-vilaas tee gNgyti tee aNmritsr vikhee ytii nidhaan naaN dee hikmt grNth likhee| vrtmaan kaal viHc sthaank vaasii jain up prvrtk kvii rtn srii cNdn munii, teeraaN pNth munii dhn raaj, s'rii cNdn munii s'rii s'usiil kumaar jii, srii biml munii aadi nee aapnniiaaN rcnaavaaN is bbaas'aa viHc kiitiiaaN hn| pr jain saahit daa gurmukhii viHc anuvaad daa kNm ' is pustk dee anuvaadk srii rviNdr jain tee purs'ootm jain mleerkoottlaa , nee sNn 1972 viHc s'uruu kiitaa| uhnaaN s'ii utraa adhiain surt srii 103

Page #100
upaas'k ds'aag suutr, srii sutr kritaaNg surt dee pNjaabii anuvaad kiitee| us tooN chuHtt jain itihaas, jiivn critr, drs'n, khaannii aadi vis'iaaN tee choottiiaaN-moottiiaaN caalii tooN vHdh kitaabaaN likhiiaaN hn| uhnaaN raahiiN likhee niriyaavlkaa atee mnn suutr daa pNjaabii anuvaad chpaaii adhiin hai| im tooN ilaavaa philaa s'veetaaNbr muurtii puujk aacaariiaaN s'rii vijai nNd suurii, aacaariiaa s'rii vijai vHlbb suurii atee srii prkaas' vijai jii nee aneekaaN jain kvitaavaaN tooN gNthaaN daa nirmaann pNjaabii bbaas'aa viHc kiitaa hai| 19viiN sdii dee aNt viHc seeruu raam, pNddt cNduu laal (mrkoottlaa) ms'huur kaavi hooee / jinaaN ttvaaN, khaanniiaaN nuuN chNd, baaraaN maasee, dee bbjnaaN dee ruup viHc vrnnn kiitaa| 20viiN sdii dee s'uruu viHc sthaank vaasii jain munii srii raam svruup jii ceelee s'rii amr munii jii bhut prsiHdh kaavi hooee| unhaaN pNjaabii viHc aneekaaN cooviis' tiirthNkr diiaaN stuutiiaaN likhiiaaN| aap dee bbjnaaN daa prkaas'n urduu tee pNjaabii lipii viHc tiNn bbaagaaN viHc hoo cuHkaa hai| ih sbb pNjaabii bbaas'aa dee kvii tee leekhk sn| aacaariiaa rtii raam jii dee prmuHkh ceelee puujy srii nNd laal jii mhaaraaj pNjaabii, raajsthaanii tooN chuHtt kit bbaas'aa dee mhaan vidvaan sn| aap diiaaN 25 rcnaavaaN mildiiaaN hn| praakrit vic aap raahiiN likhiaa 'lbdhii saar' grNth hai baakii sbb aprkaas'it hn| pNjaabii dii pviHtr dhrtii tee aneek jain munaaN nee sNskrit, raajsthaanii atee gujraatii vic hiNdii saahit likhiaa| us dii vis'aal suucii s'rii hiiree laal duhaagu nee mHdh ees'iiaa atee pNjaab dee jeen dhrm viHc diHtii hai| unhaaN viHc j'iaadaa grNth hn, aprkaas'it hn| aacaariiaa vrdhmaan suurii nee ( 11 sdii) aapnnaa aacaar dinkr grNth pNjaab viHc puuraa kiitaa| puujy mhaasiNgh puuj amrsiNgh jii mhaaraaj,

Page #101
nee aneekaaN kaavi grNthaaN dii rcnaa kiitii| aacaariiaa s'rii aatmaa raam jii nee is viHc 20 aagmaa dii hiNdii ttiikaa liHkh kee duniiaaN viHc naauN khHttiaa| unaaN hiNdii saatih nuuN 60 grNth hoor prdaan kiitee| hiNdii dii philii istrii jain leekhikaa mhaasaadhvii s'rii paarvtii dii mhaaraaj nee aneek grNth chpvaaee| puujy s'rii suukl cNd jii, puujy s'rii preem cNd jii, mNtrii s'rii giaan munii jii, srii sumn munii jii, s'rii upaadhiaa, s'rii mnoohr munii jii, baannii bbuus'n s'rii amr munii jii, aacaariiaa ddaa. s'iv munii jii, prvtk s'rii phuul cNd jii srmnn, ddaa. suvrt munii jii nee pNjaabii dii dhrtii tee rhi kee jain saas'traaN tee kNm kiitaa| up vtnii munii svrn kaaNtaa jii, saadhvii sritaa, saadhvii suniitaa, saadhvii smtii jii, saadhvii siitaa jii saadhvii nee pNjaabii dii dhrtii tee rhi kee bhut saahit rciaa hai| ddaakttr bnaarsii daas jain laahaur paakit bbaas'aa dee mhaan vidvaan sn| unhaaN raahii rciaa saahit pNjaab yuuniivrsittii laahaur viHc prrhaaiaa jaaNdaa sii| pNjaab viHc hr thaaN tee grNth bbNddaar maujuud hn jinhaaN viHc prsiHdh hn - laahaur, gujraavaalaa, siaalkoott, multaan, raavlpiNddii, jNmuu, mleerkoottlaa, ludhiaannaa, sunaam, aNbaalaa, sirsaa, smaanaa', pttiaalaa, phriidkoott dee bbNddaar taaN bhut prsiHdh rhee hn| paakistaan sthit bbNdd'aar aaj'aadii tooN baaad s'rii bHlbb jain smaark diHlii viHc sthaapit hn| kujh bbNddaar ajee vii surHkhiat hn| jithee hjaaraaN annchpee grNth pee hn| prvtk bbNddaarii s'rii pdm cNd jii mhaaraaj dii preernnaa naal upaadhiaa s'rii amr munii jii mhaaraaj diiaaN jain khaanniiaaN daa pNjaabii anuvaad pNj bbaagaaN vic chp cuHkaa hai| 105

Page #102
hiNdii tee hoor bbaas'aavaaN viHc jain saahit : hiNdii bbaart dii kaumii bbaas'aa hai| is bbaas'aa viHc jain muniiaaN nee sbb tooN vHdh likhiaa hai| ajookee yuHg viHc prbNdh, kaavi muktk,kaavi naattk,eekaaNgii, naavl, khaannii, choottii khaannii, preerk prsNg, gd kaavi,jiivniiaaN, leekh prvcn, khooj leekh aadi saahit diiaaN saariiaaN prvirtiiaaN viHc uHc koottii daa saahit, jain leekhkaaN duaaraa rciaa giaa hai atee ih kNm hunn vii puurii trHkii tee hai| bbaartii tee videes'ii leekhkaaN nee aNgreej'ii, jrmn, phraiNc, ruusii bbaas'aa viHc jain saahit likhiaa hai| isee trhaaN bNglaa, urriiaa, asmiiaa, aadi hoor bbaas'aavaaN viHc vii jain leekhkaaN nee raaj bbaas'aavaaN dee saahit nirmaann viHc aapnnii vis'aal rucii vikhaaii hai| unhaaN raahiiN likhiaa saahit adhiaatmk tee dhaarmik atee sNskritik preernnaa deenn vaalaa hai| saahit nirmaann dee naal hii jain muniiaaN nee saahit dii raakhii lii vii bhut lgn daa sbuut diHtaa hai| unhaaN giaan bbNddaaraaN viHc jain saahit hii nhiiN, sgooN vaidik prNpraa daa atee buHdh prNpraa daa saahit vii iHktthaa kiitaa| jaislmeer, paattn, khNbaat, liibrrii, jaipur, biikaaneer, ahimdaabaad, svn beelgoolaa, muddvidrii aadi * praaciin sN veekhnnyoog hn| unhaaN viHc hj'aaraaN bbooj pHtraaN atee kaagjaaN tee likhee grNth hn| hj'aaraaN jain klaa dee jiuuNdee prtiik ciHtr hn| alookaaN sNgrhnnii tee klp suutr aadi hn| 106

Page #103
jain sNskritii jain sNskritii maanvtaa dii sNskritii hai| mnuHkhii gunnaaN daa vikaas, sHc, s'iil, bhaadrii, sdaacaar, rhimdilii, doostii, driaadilii aadi gunnaaN dii sthaapnaa tee mnuHkhii j'iNdgii daa sNpuurn vikaas krnaa hii is daa udees' hai| sNskritii daa mnuHkh j'iNdgii naal dduuNghaa sNbNdh hai| ih jiivn dii suNdrtaa hai, mitthaas hai, jiivn dii mhaantaa hai| jis smaaj dii sNskritii viHc paann hn| us daa ptn kdee nhiiN hoo skdaa sNskritii daa ih mhaan naaaraa hai ki saaree look sukhii hoonn, maiN saaree praanniiaaN nuuN aapnnee vaaNg smjhaaN! is prkaar jain sNskritii vicaar niitii dee naal aacaar kraaNtii dii sNskritii hai| cain sNskritii daa mhaaNmNtr nvkaar hai| ih mhaaNmNtr is prkaar hai : moo arihNtaannNm moo sidhaannNm moo aariaannNm maiN ukuHjhaayaannNm moo looee sHv saahuunnNm eesoo pNc nmukaa roo sHvpaavpnnaasnnoo| mNglaannNc c sHvee sii prrm hvii mNgl| 107

Page #104
| ihnaaN pdaa dee arth is prkaar hn : nmskaar hoovee arihNt nuuN nmskaar hoovee sidhaaN nuuN nmskaar aacaariiaa nuuN nmskaar upaadhiaavaaN nuuN nmskaar sNsaar dee saaree saadhuuaaN nuuN ihnaaN pNjaaN nuuN kiitaa nmskaar saaree paapaaN daa naas' krn vaalaa hai| ih sbb mNglaaN viHc philaa mNgl hai, bbaav uHtm mNgl jain sNskritii daa ruup sdaa viaapk rihaa hai| us dee drvaaj'ee hmees'aaN sbb lii khuHlhee rhiNdee hn| us dee vis'aal dris'ttiikoonn daa muul aadhaar aph'irkuu, aneekaaNt mukhii bbaavnaa rhii hai| s'uruu tooN hii jain dhrm nee phirkaaprstii nuuN aasraa nhiiN diHtaa atee naa hii jaat paat nuuN mhHtv diHtaa| us nee dhrm nuuN phirkee dii kaid viHc bNd nhiiN kiitaa| usnee phirkiaaN nuuN nhiiN, jain hoonn nuuN mhHtv diHtaa hai| jain hoonn daa arth hai smiHak drs'n, sHmiak giaan, atee siHkhiak caaritr dii araadhnaa krn vaalaa| is rtn tree tiNn rtn) dii joo araadhnaa krdaa hai pheer bbaaveeN us daa kooii vii phirkaa hoovee, uh muktii (nirvaann daa hHkdaar hoo skdaa hai| us nee any liNgii sidhaa (duusree bbeekh viHc siHdh) histh liNg sidhaa (ghr viHc rhinn vaalee histhii sidh) jeehaa vis'aal dris'ttii tooN ih dHsiaa hai muktii laabb kisee vii bbeekh atee doos' viHc hoo skdaa hai|

Page #105
jain klaa : jain sNskritii viHc klaa daa vii mhHtv puurn sthaan rihaa hai| bbgvaan ris'vdeev nee purs'aaN nuuN 72 klaavaaN atee istriiaaN nuuN 64 klaavaaN sikhaaiiaaN| klaa daa arth hai vstuu daa shii giaan klaavaaN dii suucii viHc likhaaii, gnnit, ciHtr, naac, gaannaa, kaavi, s'ilp, usaarii aadi aneekaaN vis'ee s'aamil kiitee jaa skdee hn| jain klaakaaraaN nee ciHtr klaa dee kheetr viHc iHk kiirtiimaan sthaapit kiitaa hai| bbooj pHtraaN, kHprree, kaagj', kNdh aadi dee hj'aaraaN ciHtr bnnaaee hn| inhaaN ciHtraaN viHc tiaag, vairaag, prmuHkh rihaa hai| lipii klaa dee kheetr viHc jain munii piHchee nhiiN rhee hn| suNdrtaa aadi dee pHkhooN uhnaaN lipii klaa bhut dil khiHcviiN rhiiN| sthaankvaasii svrgiiaa aacaariiaa s'rii jiit mHl jii mhaaraaj dii atee puuj tirlook ris'ii jii ciHtrklaa tee lipii suNdrtaa veekhnnyoog hai| jain phirkee vic joo phirkaa muurtii puujk hai uhnaaN muurtii klaa tee usaarii klaa daa bhut vikaas kiitaa| s'veetaaNbr muurtii puujk prNpraa nee aabuu, dilvaarraa dee vis'aal mNdr klaa pHkhooN bhut hii dil-khiHcveeN hn| raannkpur daa mNdr klaa daa srvuc nmuunaa hai| isee trhaaN s'rii kees'riaa jii, smood s'ikhr jii, paavaapurii jii, paaliitaanaa aadi s'veetaaNbr muurtii puujk phirkee dee tiirthaaN dee ruup viHc prsiHdh hn| digNbr prNpraa viHc sthn boolgoolaa, amraavtii, muurrbiNdrii, gNjpNthaa s'rii mhaaviir jii, mthuraa aadi dii bbvn usaarii tee muurtii klaa uc pHdhr dii mNnii jaadii hai atee unhaaN thaavaaN nuuN tiirth mNndee hn| 109

Page #106
khaas jain tiuhaar : aulii prv : ih tiuhaar saal viHc doo N vaar mnaaiaa jaaNdaa hai| ceetsdii stviiN tooN s'uruu hoo kee nau din (puurnmaas'ii) tHk mnaaiaa jaaNdaa hai| isee trhaaN saavn s'udii sHtviiN tooN puurnmaas'ii tHk ih tiuhaar mnaaiaa jaaNdaa hai| is tiuhaar viHc nv pd dii araadhnaa kiitii jaaNdii hai| nv pd viHc rNgaaN dii klpnaa hai| jiveeN nmoo arihNtaannN rNg sph'eed, nmoo ubbjhaayaannN rNg niilaa, nmoo sidhaannN rNg laal, nmoo aayaariaannN rNg piilaa, nmoo looee svsaahunnee rNg kaalaa nmoo naannseeN, nmoo dsNnnsH, nmoo criHtsH, nmoo tHvs - ihnaaN daa rNg sph'eed hai| isee prkaar nauN pdaaN viNc hr rooj iHk pd dii araadhnaa kiitii jaaNdii hai atee us din usee rNg anusaar ruukhaa, rshiinn, (duHdh) ghii, gurr, s'Hkr, miHtthee tooN rhit, svaad rhit bboojn kiitaa jaaNdaa hai| ih aayNvil tp jiibb dee rsaaN tee jiHt praapt krn daa mhaan aadrs' hai| jiibb iNdrii daa sNjm hai| is viHc saadhk nuuN mn maarnaa paiNdaa hai| is tiuhaar dii s'uruuaat raajaa s'riipaal mainaaNsuNdrii dii khaannii tee aadhaarit hai, jis aNdr raajaa s'rii paal daa atee koohrr roog tooN duHkhii sHt sau aadmiiaaN daa roog duur hoo giaa sii| ih tiuhaar tp araadhnaa siHdh cHkr dee naauN naal vii prsiHdh hai| drasl ih tiuhaar tp araadhnaa tee iNdriiaaN tee jiHt daa tiuhaar hai| mhaaNviir sNytii ceetr s'uklaa tryoods'ii nuuN bbgvaan mhaaNviir daa jnm din mnaaiaa jaaNdaa hai| 110

Page #107
aks'ee tiij : aks'ee tiij daa tiuhaar daa sNbNdh philee tiirthNkr bbgvaan ris'bbdeev dee naal hai| ris'bbdeev nee iHk saal dee tp tooN baaad vaisaakh s'udii nuuN gNnee dee rs naal paarnaa (vrt khoolnn dii kiriaa) kiitaa, jis kaarn ih tiuhaar iikthu tiij jaaN aks'ee tiij dee naaN naal prsiHdh hooiaa| jain histh aHj vii iHk saal daa eekaaNtr tp (iHk din khaannaa tee iHk din tp) mcry paaln krkee is vrs'ii tp dii araadhnaa krdee hn| rks'aa bNdhn : | is tiuhaar daa sNbNdh vis'nnuu kumaar munii naal hai| nmuucii, jau cHkrvrtii smraatt mhaapdm daa mNtrii sii| cHkrvrtii smraatt nuuN khus' krkee nmucii sHt din daa raaj haasil kiitaa| jain muniiaaN tooN dhrm crcaa viHc haar kaarnn uh bdlaa lainn dii sooc naal us nee uhnaaN muniiaaN nuuN koohluu viHc piirrn daa hukm diHtaa| td vis'nuuN kumaar nee vis'aal s'riir dhaarn krkee usnuuN smaapt kiitaa atee jain muniiaaN dii rHkhiaa kiitii| td tooN rHkhrrii daa tiuhaar s'uruu hooiaa| priuus'nn mhaaNprv: | ih adhiaatmk saadhnaa daa mhaan prv hai| ih tiuhaar bbaaNdooN vdii 12 jaaN 13 tooN bbaadooN s'udii cauth jaaN pNcmii tHk mnaaiaa jaaNdaa hai| aakhrii din sNmvtsrii mhaaNprv hai| is din jain saadhk mn, bcn tee kaaiaa tooN aapnniiaaN bbuHlaaN prtii khimaa mNgdaa hai tee diNdaa hai| ih tiuhaar khimaa tee doostii daa pHvitr tiuhaar hai| digNbr praa viHc bbaadooN sudii pNcmii tooN coodaaN tHk ih tiuhaar iii

Page #108
mnaaiaa jaaNdaa hai| jis viHc hr rooj' khimaa, nirloobbtaa aadi ds dhrmaaN viHc iHk dhrm dii aaraadhnaa kiitii jaaNdii hai| is lii is nuuN ds lks'n prv aakhdee hn| khAmi savve jIve, savva jIvA khamatuM me maitrI maM savvabhUe vera bhaJjhaM na keNaI (arthaat saaree jiivaaN tooN maiN khimaa mNgdaa haaN, saaree jiiv mainuuN khimaa krn| meerii sbb sNsaar dee praanniiaaN naal doostii hai| dus'mnnii kisee naal nhiiN|) priuusn daa ihoo muHkh sNdees' hai| diivaalii : diivaalii tiuhaar daa sbNdh bbgvaan mhaaviir dee nirvaann naal hai| us smeeN deevtiaaN tee mnuHkhaaN nee prkaas' kiitaa sii| usee trhaaN sbb nee kiitaa| us smeeN tooN diivaalii daa tiuhaar s'uruu hooiaa| giaan pNcmii : ih tiuhaar giaan dii upaasnaa daa tiuhaar hai| ih tiuhaar kHtk s'udii pNcmii dee din mnaaiaa jaaNdaa hai| puraatn kaal viHc jain saadhuu likhdee nhiiN sn| uh aagm aadi sbb grNth muuNh jbaanii rHttdee sn, yaad rHkhdee sn| baaad viHc yaaddaas't kmj'oor hoonn lHgii| td viir nirvaann sNmt 980 (bikrm sNn 510) viHc deevardhiignnii s'maamnn dii agvaaii viHc bHlbbiipur viHc likhnn daa dii daa kNm s'uruu ' hooiaa atee kHtk s'udii pNcmii nuuN ih sNpuurn hooiaa| coomaasee dii brsaat kaarn hth likht grNthaaN daa kitee nuksaan naa hoo jaavee, is lii saaNjhee ruup viHc vrt tee upvaas krkee giaan bbNddaaraaN dii ptii leekhnaa (jhaarr puuNjh) kiitii jaaNdii hai| giaan pNcmii nuuN vrt dee naal 'nnmoo nnaanHs' dii maalaa vii pheerii jaaNdii hai| 112

Page #109
moon ikaads'ii : joo s'riirdhaarii hai uh saaree bboorn krdee hn| pr bboojn kis trhaaN daa, kiNnaa tee siht lii bboojn kdooN j'ruurii hai, ih jaannnaa bhut hii j'ruurii hai| siht pHkhooN bboojn dee kaarnaaN naal kiitaa jaadaa hai| s'riir viHc joo kmj'oorii aaii hai us nuuN puuraa krn lii s'ktii dee vaadhee lii| A 2. jain dhrm viHc maas, mHchii aNddee aadi taamsik bboojn dii sdaa lii mnaaNhii kiitii gii hai| kiuNki maas, mHchii atee aNddee ih gair kudrtii bboojn hn| ih aneekaaN bimaariiaaN tee nuks paidaa krdee hn| s'riir s'aastraaN dii dris'ttii tooN maas bboojn, mHchii bboojn mnuHkh lii tthiik nhiiN hn| maas khaann vaalee tee s'aakaahaarii dii sriir rcnaa viHc aNtr hai| maas khaann vaalee ps'uuaaN dee nhuuN tteeddee tee nookdaar huNdee hn| uhnaaN dee jbaarree lNbee huNdee hn| uh jiibb raahiiN cpl cpl paannii piiNdee hn, pr s'aakaahaarii dee nhuuN tiHkhee nhiiN huNdee| uhnaaN dee jbaarree gool huNdee hn| uh buHlaaN raahiiN paannii piiNdee hn| maasaahaarii diiaaN aaNtrriiaaN choottiiaaN huNdiiaaN hn| uh kHcaa maaNs khaaNdee hn| aadhunik vigiaan dii dris'ttii tooN mnuHkh baaNdr daa vikisit ruup hai| baaNdr kdee maaNs nhiiN khaaNdaa| mnuHkh nuuN vii maas, aNddee aadi nhiiN khaannee caahiidee| is naal us daa aarthik pHkhooN vii nuksaan hai| maas khaann naal s'riir viHc aneekaaN bbiNakr bimaariiaaN jnm laiNdiiaaN hn| maas khaann vaaliaaN dii buHdhii tee vii buraa asr paiNdaa hai| is lii bboojn sjNm rHkhnnaa j'ruurii hai| bboojn naal s'raab, tNbaakuu, sigrtt, crs, aphiim, gaaNjaa, ais.ais. ddii., maarjuuaanaa aadi ns'iilee pdaarthaaN daa vii isteemaal nhiiN krnaa caahiidaa| is naal ciNtn s'ktii tee buraa asr paiNdaa hai| jain dhrm viHc bboojn s'udhii dee bhut joor diHtaa giaa hai| 113

Page #110
sumeel : | jain dhrm dii mhHtvpuurn vis'ees'taa hai ki us dris'ttiikoonn tooN hmees'aaN phraakh dil rihaa hai| ih dhrm iHk hii sHc nuuN bbiNn bbiNn dris'ttiiaaN tooN veekhdaa hai, prkhdaa hai atee aneekaaNt dris'ttii dee aadhaar tooN sbb daa sumeel krdaa hai| jain dhrm daa muul naaaraa hai : pakSAghAto na me vIre , na dveSaH kapilAdiSu yuktimad vacanaM yasya , tasya kAryaH parigrahaH arthaat bbgvaan mhaaNviir naal meeraa kooii pHkhpaat nhiiN hai atee kpil ris'ii naal dvees' nhiiN hai, jis kisee daa bcn vii trk bbrpuur hai, us nuuN sviikaar krnaa caahiidaa hai| | uprookt straaN viHc asiiN jain dhrm drs'n, jain saahit tee jain sNskritii daa bhut hii sNkheep viHc iHk ruup reekhaa pees' kiitii hai| jis raahiiN paatthk nuuN jain dhrm dii mhaantaa daa giaan hoo skee atee joo glt dhaarnaavaaN hn, uh duur hoo sknn| ih sHc hai ki jain dhrm dee prookaar hoor mHt dee prookaaraaN dii trhaaN j'iaadaa ginntii viHc nhiiN hn, pr jiNnee vii jain dhrm dee pairookaar hn uh bbaart dee prsiHdh naagrik hn, ucee drjee dee viupaarii atee vidvaan vrg dee look hn| jain dhrm ktthin saadhnaaN dee niamaaN kaarnn sNsaar viHc naa phail skiaa| pr ih gHl nis'cit hai ki jain dhrm dee sidhaaNt iNnee vigiaank atee buHdhii tee utrn vaalee hn ki jee uhnaaN nuuN dhaarn kiitaa jaavee taaN sNsaar diiaaN kii smHsiaavaaN suljh skdiiaaN hn| ihoo kaarn hai ki ajookee yuHg dee iHk mhaan ciNtk brnaardd s'aaa nee aakhiaa sii "jee meeraa dubaaraa jnm hoovee taaN maiN jain kul viHc jnm lainnaa psNd kraaNgaa jis viHc jnm lai kee maiN adhiaatmk saadhnaa shij ruup viHc kr skaaN" 114

Page #111
akrm bbuumii agaarii aghaatii krm aNg prvis'tt aNg baahr aceelk jainN pribbaas'k s'bd koos' hthiaar, siaahii, kheetii aadi kNmaaN tooN rhit bbuumii agaar daa arth hai| ghr smeet joo hai uh grhisth jaaN saavk agaarii hai| : jiiv dee jiiv vaalee gunnaaN daa ghaat krn vaalaa krm, us kaarn aatmaa nuuN s'riir dee kaid viHc rhinnaa paiNdaa hai| vaidniiaa, aayuu, naam tee gootr krm aghaatii hai| : jinhaaN s'aastraaN s'aastraaN dii rcnaa arth dii dris'ttii tooN tiirthNkr atee suutr dii dris'ttii tooN gnndhr krdee hn, jiveeN aacaarNg aadi| ih 12 aagm hn| gnndhraaN dee ceelee aacaariiaa raahiiN thoorrhii buHdhii ceeliaaN dee bblee lii kiitii s'aastr rcnaavaaN jiveeN, uppaatik, raajprsniiaa, aadi aagm thoorrhee kHprree dhaarn krn vaalaa jaaN jisdee kool kooii kHprraa nhiiN hai| 115

Page #112
ariaaN mhaaNvrt ajiiv agiaan annuuvrt : kisee vii thaaN tee rHkhee hooee bbuHl kaarn jaaN, ddigee hooee drv nuuN hinn krn dii iHchaa naa krnaa jis viHc ceetnaa paaii jaavee| mithiaatv dee prgtt hoonn tee haaj'r giaan hii agiaan hai joo dees' maatr dee hoonn vaalee sprs' (chooh) aadi priaaee (aakaar) tooN utpn krn viHc smrth hai ajihee pudgl dee avinaas'ii (naa vNddee jaa sknn vaalee) aNs' nuuN annuu aakhdee hn| hiNsaa, jhuutth, coorii, kus'iil tee prihi, inhaaNsthuul (moottee) paap daa tiaag annuuvrt kihaa jaaNdaa hai / caaritr sbNdhii doos'aaN dee naauN jaaN vrt daa iHk doos' daa bbNg hoonnaa aticaar hai| : joo khud tthhirdaa hooee jiiv tee pudglaaN drvaaN nuuN tthhirn viHc shaaik huNdaa hoovee| aayhit (aamdnrhit) atee lgaataar khrc hoonn tee vii joo raas'ii smaapt nhiiN huNdii hoovee atee joo raas'ii iHk maatr keevl giaan daa hii vis'aa hoovee uh anNt akhvaauNdii hai| aticaar : adhrm dl anNt 6

Page #113
anNt kaaiaa : aNntaanubNdhii : anuprees'aa : jinhaaN anNt jiivaaN daa iHk saadhaarn s'riir hoovee atee joo aapnnee muul s'riir nuuN bbiNn bbiNn hoo kee vii dubaaraa ug.. jaaNdee hn| jis dee paidaa hoonn tee smiaHk drs'n utpn nhiiN huNdaa hai atee jee utpn hoo cuHkaa hai atee ns'tt hoo jaaNdaa hai| duusree s'bdaaN viHc anNt jnmaaN dii prNpraa nuuN caaluu rHkhnn vaalee ks'aaee nuuN anNtaanubNdhii kihaa jaaNdaa hai| s'riir aadi dee subbaaa daa ciNtn krn jaa prrhnaa arth daa mn viHc abbiaas krnaa anupreeks'aa svaadhiaaee hai| ik vstuu viHc muHkhtaa atee gupt pHkhooN haaN tee naa aadi aapnnii viroodhii dhrmaaN dii viaakhiaa aneekaaNvaad hai| joo krm daataa tee vstuu aadi vickaar rukaavtt paauNdaa hai| uh aNtraaee krm hai! jiiv dee s'riir viHc aHdd hoonn tee us s'riir * * naal sNbNdhit puHtr, miHtr, ris'teedaar aadi us tooN aHdd hn| jiiv daa unhaaN naal kisee prkaas' daa sbNdh nhiiN hai| is prkaar dii bbaavnaa 117 aneekaaNdd : aNtraaee krm : anytvaanaa :

Page #114
anytv bbaavnaa hai| aaprigrhi : mooh 'dee prtt hoonn tee ih meeraa is prkaar dii mmtaa bbaav dii buHdhii prihi hai atee prihi tooN chuttkaaraa aprigrhi hai| aprmt sNdht : s'ubb prkaar dee prmaannaaN tooN rhit atee vrt, gunn, s'iil tooN yukt dhiaan viHc liin, ajeehee mnn aprt sNt hn| ayoogii keevlii : joo s'kl dhiaan ruup aHg tooN ghaatiiaa krmaaN nuuN ns'tt krkee, yoog tooN rhit hoo jaaNdee hn uh ayoog keevlii jaaN ayoogii keevlii hai| ardh maagaadhii bbaas'aa : joo bbaas'aa mgdh dee aHdhee hiHsee viHc boolii jaaNdii sii jaaN joo atthaarhaaN dees'aaN dii bbaas'aa viHc niyt sii, us daa naauN ardh bbaag hai| alook look tooN baahr jinhaaN vii anNt aakaas' hai uh sbb alook aakaas' jaaN alook hai| avsprnnii : jis kaal viHc jiivaaN dee anubbv, umr,prmaann tee sriir aadi ghHttdee hn uh avsprnii kaal hai| avirtii s'aa aadi paapaaN tooN nivrt hoonn daa naauN virti hai atee is prkaar dii virti dii ghaatt avirti hai| li

Page #115
asaataa veedniiaaN : amriikaaee kaa aacaar jis krm daa veedn-anubbv duHkh naal bboogiaa jaaNdaa hai uh asaataaN veedniiaaN hai| aneek doos'ii drvaaN nuuN astiikaaee aakhdee hn| joo dhrm, adhrm, kaal, pudgl atee saaree jiivaaN nuuN sthaan diNdaa hai uh aakaas' hai / jis viHc mnnaa dee aacaar, bbiks'aa vidhii, vinee, phl, siHkhiaa, bbaas'aa, abbaas'aa, crn, krn, sjNmyaatraa aadi daa kthn kiitaa jaaNdaa hai| us daa naaN aacaar hai| jis vic bigee (ciknee, duHdh, dhiiN, teel atee mitthaaii tiaag kee keevl din viHc / ik vaar ruHkhaa rshit aNn khaadhaa jaavee atee grm paannii piitaa jaavee ih aayNvil hai| nrk aadi gtii nuuN praapt kraaunn vaalee krm nuuN aayuukrm aakhdee hn| guruu dee saahmnnee srl bbaav tooN aapnnee doos'aaN nuuN prgtt krnaa| joo j'ruurii krn yoog hai uh aavs'yk timnn hai| mn, bcn atee kaaiaa dii kripaa ruup aayNvl aayuukrm aaloocnaa aavHs'k aas'rv : 119

Page #116
iNdriiaaN iiriiaa smiti utraadhiain utsvprnii upyoog ups'm : : : 4. arthaat joo yoog hai uh aas'rv hai| jis vic krm prbbaav aauNdaa hai uh mithiaatv avrt aadi aas'rv hn| krn vaalee uh iNdr deekhdaa hai, dhrm s'ktii vaalee nuuN praapt aatmaaN nuuN iNdr kihaa hai| jisdee raahiiN sunndaa hai, suNghdaa hai, ckhdaa hai, atee sprs' krdaa duusree s'bdaaN hai| uh iNdriiaaN hn| viHc joo jiiv nuuN arth praaptii viHc nmit (kaarnn) huNdaa hai uh iNdriiaaN hn | din viHc tthiik trhaaN deekhdee hooee viveek puurvk clnnaa iiriiaa smiti hai| silsilee pHkhooN aacaarNg tooN utr (baaad) prrhiaa jaann vaalaa aagm (s'aastr) jis kaal viHc jiivaaN dii umr s'riir dii ucaaii atee s'kl aadi viHc vaadhaa hoovee us nuuN lgaataar utsvprnii kaal aakhdee hn| baahrlee atee aNdrlee kaarnn bs, ceetntaa, tee cl kee joo prinnaam paiNdaa huNdaa hai uh upyoog hai| aatmaa dee kaarnn krm phl deenn dii 120 joo

Page #117
upaaskds'aa urdhv look rijuu suutr eek iNdriiaaN s'ktii dee prgtt naa hoonn nuuN ups'm aakhdee hn| jis aNg viHc s'roomnnee upaas'k (vk) dee annuuvrt, gunnvrt, poos'dh, vrt dii vidhii tee tiaavaadii dii crcaa hai| : mHdh look dee upr joo khrree hooee mridNg dii trhaaN dii look hai uh urdhvlook hai| : tiNnoo kaal dee vis'iaaN nuuN chHdd kee, joo keevl vrtmaan kaal bbaav dee vis'ee nuuN hinn krdaa hai uh rijuu strny hai| : uh jiiv jinaaN nuuN ik iNdrii jaatii naam krm daa udy (prgtt) huNdaa hai atee jinhaaN viHc sprs' iNdrii hii paaii jaaNdii hai| : . joo drv jis prkaar dii kriaa viHc bdldaa hoovee us daa usee trhaaN nis'cee kraaunn vaalee ny nuuN aivmbbutny aakhdee hn| krnaa, kraaunaa tee krdee dii hmaahit krdee smeeN doos'aaN tooN rhit, duusree dee raahiiN diHtee gee paak (jiiv rhit) atee s'uHdh bboojn nuuN grinn krnaa smitii hai| mithiaatv, avirt, prmaad, ks'aaee tee yoog dee nmit hooii jiiv dii hrkt aivtny ees'naasmitii: krm 121

Page #118
kaaiiaa guptii kaarmnn kaal : raahiiN khiHc daa kaarn tee bNdhn dee yoog pudgl prmaannuu ks'aaee aatm gunnaa nuuN ns'tt kree jaaN jis raahiiN jnm mrn sNsaar ruup dii dii praaptii jaaN praaptii hoovee criHtr, mavala smiHaktv, dees' criHtr nuuN naa hoonn deevee uh kjhaaee hai kjhaaee moohniiaaN krm dee prgtt hoonn tee sNsaar vaadhee dee kaarn ruup maansik, ikaar ks'aaee hai| duusree s'bdaaN viHc smbbaav dee mriaadaa nuuN toorrnaa criHtr moohniiaa dee udooN (prgtt) hoonn tooN khimaa, vinai, sNtookh aadi aatmik gunnaaN nuuN prgtt naa hoonn dee naa ks'aaee hai saunn, aasn, aadaan-niks'eep, tooN cln aadi kriaavaaN dee krdee smeeN sriir dii hrkt kaabuu rHkhnnaa, saavdhaanii naal unhaaN kNmaaN nuuN krnaa kaaiaa guptii hai| sthaan joo sbb sriiraaN dii utptii daa biij sriir hai us daa kaarnn kaarmnn sriir hai| : joo pNj rNg, pNj rs, doo gdhee, 8 sprs'aaN tooN rhit, chee prkaar dii laabb haanii tee vaadhaa svruup, aguruu-lghuu (bbaar rhit tooN choottaa) gunnaaN vaalaa hoo kee khud viitdaa atee khud hoor prinnm 122

Page #119
kris'n nees'iiaa : keevl giaan : keevl drs'n : hooii drvaaN nuuN prinnmn viHc shaaik lHchnn vaalaa hai uh kaal hai| nirdii, kruur subbaaa vaalee s'raab, maas atee yuHdh aadi viHc uljhee, jis dee prinnaam mkoooo dii trhaaN tee khNjn pNchii dii trhaaN kaalee hn| joo giaan keevl, mti giaan aadi tooN rhit, sNpuurn, vis'ees', kisee vii pHkh tooN rhit, visuHdh, saaree pdaarth nuuN prkaas' viHc liaaunn vaalaa look atee alook daa jaannkaar hai, uh keevl giaan hai| tiNn kaalaaN dee vis'ee pHkhooN anNt priaaee tooN sNyukt, nij svruup krdaa hai uh keevl drs'n hai jaaN prdee daa puurii trhaaN khaatmaa hoo jaann tee joo binaaN kisee shaaitaa tooN saaree s'kl vaalee, binaaN s'kl vaalee drvaaN nuuN jaanndaa hai uh keevl drs'n hai| annuuvrtaaN dee , upkaar hoonn tee , digvrt, arnrth dNddh vrt, bboog up bboog primaann vrtee nuuN gunn vrt kihaa giaa hai| giaan aadi gunnaaN dii s'uHdhii tee abuHdhii dee ghaattee vaadhee dee bbaav viHc , hoonn vaalee gunn vrt . gunn sthaan : 123

Page #120
jiiv dee svruup vis'ees' nuuN gunn sthaan aakhdee hn| arthaat giaan, drs'n, caaritr aadi jiiv dee subbaaa nuuN gunn aakhdee hn atee unaaN sthaan dii ucaaii tee giraavtt svruup vis'ees' daa bbeed gunn sthaan hai| duusree s'bdaaN viHc aakhiaa jaavee taaN drs'naa moohniiaa aadi krdee dee udai, upsm, kyeeps'm aadi avsthaavaaN dee hoonn tee utpNn hoonn vaalee jihrree bbaav jiiv viHkh vikhaaii diNdee hn unaaN bbaavaaN nuuN gunn sthaan aakhdee hn| smiak drs'n puurvk, mn, bcn, tee kaaiaa dee doos'aaN tee kaabuu paaunn nuuN guptii aakhdee hn| s'aavk yoog nit (hr rooj) atee nmit kiriaavaaN krn vaalee mnuHkh nuuN histh aakhdee hn| keevl giaan, keevl drs'n, smiaHktv, caaritr tee viirjee ruup jiiv gunnaaN dee ghaatk giaanaa vrniiaa, drs'naa vrsiiaa, moohniiaa tee aNtraaee ih caar krm ghaatii krm hn| guptii histh ghaatii krm 124

Page #121
cHkrvrtii : cNdr giaaptii : chee khNdd bbrt kheetr dee raajee atee 32 hj'aar muktt bNdh raajiaa dee svaamii cHkrvrtii hai| cNdrmaa dee vimaan, umr, privaar, cNdrmaa dii gtii, us tooN utpNn hoonn vaalee din raat aadi dii viaakhiaa jis grNth viHc hoovee| sNjm dii vis'uHdhii kaarn doos', lgn tee unaaN nuuN duur krn daa naaN cheed hai| joo ceetnaa prinnaam svruup upyooraa vis'ees'taa nuuN praapt hai, uh jiiv hai| drv bbaav krmaa dee aas'rv aadi daa svaamii, krmaa daa krtaa bbaugnn vaalaa, praapt s'riir dee aakaar, krm dee naal hoonn vaalee eektv prinnaam dee pHkhooN muurt (s'kl vaalee atee krm viHc lHgaa hooiaa hai| joo aHtth prkaar dee krm gtth nuuN tpaauNdaa hai, ns'tt krdaa hai| uh tp tp hai| taaps jttaadhaarii, bnvaasii, pNj aHg dii dhunii krn vaalee saadhuuaaN nuuN taap kihaa giaa hai| iHk lHkh yoojn dee stveeN bbaag maatr suucii aNgul dee brree ruup jg prr 125 tiryg look ::

Page #122
tiirth tiirthNkr * thi) nuuN triyg look aakhdee hn| vk, vikaa, mnn, mnnii is chumukhii sNgh nuuN tiirth kihaa jaaNdaa hai| joo anupm mihnt dee dhaark, kroodh aadi ks'aaee daa khaatmaa krn vaalee, hHd rhit giaanii, keevl giaan dee maalik, sNsaar smuNdr nuuN paar krn viHc smrHth, saariiaaN gtiiaaN tooN utm pNjviiN (mooks') gtii nuuN praapt siHdh, naath dee updees'k tiirth dee sNsthaapk hn, uh tiirthNkr akhvaauNdee hn| tiirthNkr naam krm jis krm dee udai tooN drs'n, giaan, caaritr, svruup tiirth dii sthaapnaa kiitii jaaNdii hai| aakseep, sNkheep, sNveeg atee nirveed drvaajee raahiiN lookaaN nuuN sidhii dii praaptii lii munii dhrm tee histh dhrm daa updees' kiitaa jaaNdaa hai atee suriNdr ' tee krvrtii tooN puujaa praapt krdee hn, us nuuN tiirthNkr naamkrm aakhdee hn|'' aapnnee tee duusree dee upkaar lii joo dhn aadi daa tiaag kiitaa jaaNdaa hai uh daan hai| daan 126

Page #123
diikhiaa saaree aarNb (paapkaarii dhNdee, prihi nuuN tiaag kee joo vrt hinn kiitaa jaaNdaa hai, nuuN diikhiaa aakhdee hn| dees'akaas'ik vrt dr digvrt viHc joo dis'aa dii hd miHthii jaavee us nuuN hr rooj sNkheep krnaa, dees' avkaabik vrt hai| joo aapnnee subbaaa nuuN naa chHdddaa hooiaa utpaad (paidaa), viaaee khrc hoonn) tee dhroovy (sthaapit rhin) naal sbNdht rhi kee gunn tee priaaee vaalaa huNdaa hai, joo gunnaaN daa aasraa hai, uh drv hai| pudgl vipaakii vrn naam krm dee udai hoonn tee joo lees'iaa sriir daa rNg huNdaa hai uh drv leesiaa hai| vis'n, niil tee piilaa aadi drvaa nuuN hii drv lees'iaa kihaa hai| drl nees'iaa : drv aarthik ny joo bbiNn bbiNn priaaiiaaN (aakaar) nuuN vrtmaan viHc praapt krdaa hai, bbviHkh viHc kreegaa atee jis nee bbuut viHc praapt kiitaa hai, usdaa naauN drv hai| is drv nuuN vis'ee 127

Page #124
prmaatmaa prmees'ttii prlook pris'ai priaapt paarthivii dhaarnaa sNpuurn doos'aaN tooN rhit, keevl giaan aadi ruup s'uHdh aatmaa hii prmaatmaa hai| 13 aatmaa daa hit caahunn vaaliaaN lii is'tt atee mNgl svruup arihNt, siHdh, aacaariiaa, upaadhiaa tee saadhuu| maut tooN baaad praapt hoonn vaalaa hoor : cit dii ikaagrtaa hoovee | uh pdHsth dhiaan hai| : jnm| rstee viHc rukaavtt naa hoonn lii atee krmaaN dii nirjraa dee lii bbuHkh piaas aadi nuuN shinn krnaa| joo jiiv bboojn aadi chee priaaptiiaaN tooN sNpuurn hoo cuHkee hn uh priaapt jaaN priaaptk akhvaauNdee hn| : dhiaan avsthaa viHc mHdh look dee braabr khiir saagr, us dee jNbuu diip dee akaar vaalee shstrpth vaalee svrn kml, us dee praagsmuc dee aNdr piiluu kaaNtii vaalee sumeeruu dee akaar dii ddNddii atee usdee upr iHk sphaid rNg dee siNghaasn tee sthit hoo kee krm nuuN ns'tt krn lii tiaar aatmaa daa ciNtn krnaa paarthivii dhaarnaa hai| 129 .

Page #125
piNddsth dhiaan puNn pudgl pa brhcrj 4. :: aapnnee s'riir viHc purs' dee aakaar daa joo nirml gunn vaalaa jiiv prdees'aaN daa smuuh sthit hai us dee ciNtn daa naaN piNddsth hai, dhiaan hai| duusree s'bdaaN viHc naabbii kml aadi ruup sthaanaaN viHc joo is'tt (deevtee) daa dhiaan kiitaa jaaNdaa hai uh piNddsth dhiaan hai| jis krm dee udai hoonn tee jiiv nuuN sukh anubbv huNdaa hai, uh puNn hai| sNkdh, sNkdh dees', sNkdh prdees', prmaannuu, ih ruupii hn | inaaN ruupii drvaaN nuuN pudgl aakhdee hn| mithiaatv aadi kaarnaaN raahiiN kHjl naal u bbrii ddHbii dii trhaaN poodglik drv naal phailoo look viHc krmyoog pudgl vrgnaavaaN daa aatmaa dee naal ikmik jaaN aHg tee loohee daa goolee dii trhaaN prvees' iHk kheetr avgh ruup sbNdh hoonn nuuN bNdh aakhdee hn| aatmaa tee krm prmaannuuaaN dee sbNdh vis'ees' nuuN bNdh aakhdee hn| nveeN grhinn krmaaN nuuN bNdh aakhdee hn| brhmaa, aatmaa, brhmaa vidiaa, brhmaa adhiain aadi viHc ghuNmnnaa atee brhm viirj dii rkhiaa krnaa| 130

Page #126
mii ih bbgvaan ris'bbdeev dii putrii sii, jis nee sbb tooN philaaN lipii vidiaa , dii s'uruuaat kiitii| usdee naauN tooN * brhmii lipii siHdh hooii| bbaav lees'iaakR : yoog tee sNklees' naal jurriiaaN aatmaaN daa prinnaam vis'ees sNklees' daa muHl ks'aaee daa prgtt hoonnaa hai| is lii cimrrii yoog virtii lees'iaa mooh krm dee udai jaaN ksyoops'm jaaN ups'm jaaN ks'ai (khtm) tooN hoonn vaalii jiiv dee dees'aaN dii cNcltaa bbaav lees'iaa hai| mti giaan : iNdriiaaN tee mn raahiiN hoonn vaalaa giaan| mn prbbv giaan : iNdrii tee mn dii * j'ruurt naa / rkhdee hooee, maanv look dee sNgii (mn vaalee) jiivaaN dee mn aNdrlee bbaavaaN nuuN jaannnaa mn prbbv giaan hai| mn dee ciNtn prinnaamaaN nuuN jis giaan tooN tHkh kiitaa jaaNdaa hai uh mn prbbv giaan hai| mnooguptii : mn dii kriaa nuuN gupt rHkhnnaa mnooguptii hai| jis doos' viHc niivaaN hoonn dii aadt naa hoovee| jaat, kul, tp aadi daa hNkaar naal duusree prtii hHtk dii 131 maan

Page #127
maaiaa : mooks' moohniiaa krm : aadm maan hai| vicaar atee kriaa viHc iHkruuptaa dii kmii maaiaa hai| sNpuurn krmaaN daa khaatmaa hoo jaannaa| jiiv dee aapnnee-praaee viveek atee svruup ghumnn viHc rukaavtt phuNcaann vaalaa krm jaaN aatmaa dii smiaHktv atee caaritr gunn jaaN ghaat krn vaalaa krm moohniiaa krm akhvaauNdaa hai| jiiv dee ajihee prinnaam jis raahiiN aatm krm tooN librrdii hai, jaaN ks'aaee udai viHc ruHjh jiiv dii aatmaa lees'iaa akhvaauNdii hai / leeaa 132