________________
ਨਾਂ ਵਪਰਾ ਦੇਵੀ ਸੀ। ਆਪ ਦਾ ਜਨਮ ਸਾਵਨ ਵਦੀ 8 ਨੂੰ ਅਤੇ ਨਿਰਵਾਣ ਵੈਸਾਖ ਵਦੀ 10 ਨੂੰ ਹੋਇਆ। ਆਪ ਦੀ ਨਿਰਵਾਣ ਭੂਮੀ ਸਮੇਦ ਸ਼ਿਖਰ ਹੈ।
ਬਾਈਵੇਂ ਤੀਰਥੰਕਰ ਦਾ ਨਾਂ ਨੇਮਿ ਨਾਥ ਸੀ। ਆਪ ਦਾ ਦੂਸਰਾ ਨਾਂ ਅਰਿਸ਼ਟਨੇਮੀ ਵੀ ਸੀ। ਆਪ ਦਾ ਜਨਮ ਆਗਰਾ ਦੇ ਕਰੀਬ ਸ਼ੌਰੀਪੁਰ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਆਪ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਉਂ ਰਾਜਾ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿਜੈ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਉਂ ਸਿਵਾਂ ਦੇਵੀ ਸੀ। ਆਪ ਦਾ ਜਨਮ ਸਾਵਣ ਸੁਦੀ ਪੰਚਮੀ ਨੂੰ ਅਤੇ ਨਿਰਵਾਣ ਹਾੜ੍ਹ ਸੁਦੀ ਅਸ਼ਟਮੀ ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ।ਆਪ ਦਾ ਨਿਰਵਾਣ ਸੌਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਗਿਰਨਾਰ ਪਰਬਤ ਤੇ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਰੇਵਤਗਿਰਿ ਵੀ ਆਖਦੇ ਹਨ। ਕਰਮਯੋਗੀ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਆਪ ਦੇ ਚਾਚੇ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸਨ। ਆਪ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਵਾਸੂਦੇਵ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸਨ। ਜਦ ਆਪ ਗ੍ਰਹਿਸਥ ਆਸ਼ਰਮ ਵਿੱਚ ਸਨ ਉਸ ਸਮੇਂ ਆਪ ਦੀ ਸ਼ਾਦੀ ਮਹਾਰਾਜਾ ਉਗਰ ਸੈਨ ਦੀ ਸਪੁੱਤਰੀ ਰਾਜਮਤੀ ਨਾਲ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੋਈ। ਪਰ ਵਿਆਹ ਦੇ ਸਮੇਂ ਬਾਰਾਤ ਦੇ ਭੋਜਨ ਲਈ, ਪਸ਼ੂ ਹੱਤਿਆ ਵੇਖ ਕੇ ਆਪ ਦਾ ਦਿਲ ਪਿਘਲ ਗਿਆ। ਆਪ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਮੇਰੇ ਵਿਆਹ ਦੇ ਮੌਕੇ ਤੇ ਇਹ ਪਸ਼ੂ ਹੱਤਿਆ ਹੋਵੇਗੀ ਤਾਂ ਮੈਂ ਵਿਆਹ ਨਹੀਂ ਕਰਾਂਗਾ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਬਿਨਾਂ ਵਿਆਹ ਕੀਤੇ ਹੀ ਵਾਪਿਸ ਆ ਗਏ। ਆ ਕੇ ਸਾਧੂ ਦੀਖਿਆ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕੀਤੀ।
ਜੈਨ ਆਗਮ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਅਰਿਸ਼ਟਨੋਮੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਸੰਗਾਂ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਵਰਨਣ ਹੈ। ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਂ ਅਤੇ ਵੇਦਾਂ 28 ਵਿੱਚ 27 ਵੀ ਉਨਾਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
ਤੀਰਥੰਕਰ ਪਾਰਸ਼ਵ ਨਾਥ
ਤੇਈਵੇਂ ਤੀਰਥੰਕਰ ਭਗਵਾਨ ਪਾਰਸ਼ਵਨਾਥ ਸਨ। ਆਪ ਦੀ ਜਨਮ ਭੂਮੀ ਬਨਾਰਸ ਸੀ। ਆਪ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਾ ਅਸ਼ਵਸੇਨ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਤਾਪਸ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਦੇ ਵਿਵੇਕ ਰਹਿਤ ਅਨੇਕਾਂ ਕਿਰਿਆ ਕਾਂਡਾਂ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਸਨ। ਜਦ ਆਪ ਗ੍ਰਹਿਸਥ ਆਸ਼ਰਮ ਵਿੱਚ ਸਨ ਤਦ ਆਪ ਨੇ ਤਾਪਸ ਕਮਠ ਨੂੰ ਧਰਮ
27.
ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਬਨਪਰਵ 184/8 ਸ਼ਾਂਤੀ ਪਰਵ 288,5-46
28. foarte 1/14/86/6; 1/28/180/10; 3/4/53/17/10/12/188/1; ਯਜੁਰਵੇਦ 25/10; ਸਾਮਵੇਦ 3/8 (ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਵੇਖੋ ਲੇਖਕ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਭਗਵਾਨਅਰਿਸ਼ਟਨੇਮੀ ਅਤੇ ਕਰਮਯੋਗੀ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਏਕ ਅਨੁਸੀਲਨ)
34
