________________
ਦਾ ਅਸਲ ਰੂਪ ਦੱਸਿਆ ਅਤੇ ਧੂਣੇ ਵਿੱਚੋਂ ਬੱਲਦੀ ਲੱਕੜ ਵਿੱਚੋਂ ਅੱਧ ਜਲੇ ਸੱਪ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਸੱਪਾਂ ਦਾ ਕਲਿਆਣ ਕੀਤਾ। ਕੇਵਲ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣ ਤੇ ਵਿਵੇਕ ਪ੍ਰਧਾਨ ਧਰਮ ਸਾਧਨਾ ਦਾ ਆਪ ਨੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੀਤਾ। ਡਾ. ਹਰਮਨ ਜੈਕੋਬੀ, ਕੋਲ ਬਰੁਕ, ਸਟੀਵੇਨਸਨ, ਐਡਵਰਡ ਥਾਮਸ, ਡਾ. ਬੇਬਲਕਰ, ਦਾਸ ਗੁਪਤਾ, ਡਾ. ਰਾਧਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਚਾਰਪੇਟਿਰ, ਮਜੂਮਦਾਰ, ਈਲੀਅਟ ਪੁਸਿਨ ਆਦਿ ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ, ਸਾਰੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੇ ਪਾਰਸ਼ਵ ਨੂੰ ਇਤਹਾਸਕ ਪੁਰਸ਼ ਮੰਨਿਆ ਹੈ 8 ਅਧਿਆਤਮ ਯੋਗੀਆਂ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਨੂੰ ਪਰਮ ਧਿਆਨਯੋਗੀ ਮੰਨਿਆ ਹੈ।
ਬੁੱਧ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਪਾਰਸ਼ਵ ਦੀ ਹੋਂਦ ਦੇ ਇਸ਼ਾਰੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਅਗੁੰਤਰ ਨਿਕਾਏ ਦੀ ਅੱਠ ਕਥਾ ਦੇ ਪੱਖੋਂ ਗੌਤਮ ਬੁੱਧ ਦਾ ਚਾਚਾ ਬੁੱਧ ਨਿਰਗਰੰਥ ਉਪਾਸਕ (ਸ਼ਾਵਕ) ਸੀ। ਬੁੱਧ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਮਹਾਨ ਵਿਦਵਾਨ ਧਰਮਾਨੰਦ ਕੋਸਾਬੀ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ : “ਤਥਾਗਤ ਬੁੱਧ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਪਾਰਸ਼ਵ ਨਾਥ ਦੀ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕੀਤਾ ਸੀ।” 30 ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਡਾ. ਰਾਧਾ ਮੁਕਰਜੀ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਰਾਈਸ ਡੇਵਿਸ ਦਾ ਮੱਤ ਹੈ ਕਿ ਬੁੱਧ ਦੀ ਸਾਧਨਾ ਪਸ਼ਵਨਾਥ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸੀ। 31
ਬੁੱਧ ਫਿਰਕੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਧਿਆਨ ਯੋਗ ਤੇ ਪਾਰਸ਼ਵਨਾਥ ਦੀ ਧਿਆਨ ਸਾਧਨਾ ਸਾਫ਼ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਬੀਰ
ਚੌਵੀਵੇਂ ਤੀਰਥੰਕਰ ਭਵਗਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਸਨ। ਆਪ ਦੀ ਜਨਮ ਭੂਮੀ ਵੈਸ਼ਾਲੀ ਦਾ ਉਪਨਗਰ ਖਤਰੀ ਕੁੰਡ ਸੀ। ਆਪ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਾ ਸਿਧਾਰਥ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਤ੍ਰਿਸ਼ਲਾ ਸੀ। ਆਪ ਦਾ ਜਨਮ ਚੇਤ ਸੁਦੀ
29.
30.'
ਵੇਖੋ ਭਗਵਾਨ ਪਾਰਸ਼ਵ-ਏਕ ਸਮੀਕਸ਼ਾਤਮਕ ਅਧਿਐਨ (ਦੇਵਿੰਦਰ ਮੁਨੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ) ਪੰਨਾ 61 ਤੋਂ 69 ਤੱਕ। ਵੇਖੋ ਭਗਵਾਨਪਾਰਸ਼ਵਨਾਥ ਥਾ ਬਰੁਕਜਾਮ ਧਰਮ (ਧਰਮਾਨੰਦ ਕੇਸਾਂਬੀ) ਪਨਾਂ 28- 31 ਓ ਹਿੰਦੂ ਸਭਿਅਤਾ(ਰਾਧਾਕੂਮਧ ਮੁਖਰਜੀ) ਪੰਨਾ 238 *) Gautam the Man (Mrs. Rhy. David) P8.22-35 ਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਸੇਖੋ-ਗਰਾਨ ਪਾਰਸ਼ਵ ਇੱਕ ਸਮੀਕਸ਼ਾਤਮਕ ਅਧਿਐਨ।
35.
