________________
ਹਿੰਦੀ ਤੇ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਜੈਨ ਸਾਹਿਤ :
ਹਿੰਦੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਕੌਮੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਸ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਜੈਨ ਮੁਨੀਆਂ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਅਜੋਕੇ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਬੰਧ, ਕਾਵਿ ਮੁਕਤਕ,ਕਾਵਿ ਨਾਟਕ,ਏਕਾਂਗੀ, ਨਾਵਲ, ਕਹਾਣੀ, ਛੋਟੀ ਕਹਾਣੀ, ਪ੍ਰੇਰਕ ਪ੍ਰਸੰਗ, ਗਦ ਕਾਵਿ,ਜੀਵਨੀਆਂ, ਲੇਖ ਪ੍ਰਵਚਨ, ਖੋਜ ਲੇਖ ਆਦਿ ਸਾਹਿਤ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਕੋਟੀ ਦਾ ਸਾਹਿਤ, ਜੈਨ ਲੇਖਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕੰਮ ਹੁਣ ਵੀ ਪੂਰੀ ਤਰੱਕੀ ਤੇ ਹੈ।
ਭਾਰਤੀ ਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਜਰਮਨ, ਫਰੈਂਚ, ਰੂਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਜੈਨ ਸਾਹਿਤ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੰਗਲਾ, ਉੜੀਆ, ਅਸਮੀਆ, ਆਦਿ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜੈਨ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਰਾਜ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਸਾਹਿਤ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਰੁਚੀ ਵਿਖਾਈ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ ਲਿਖਿਆ ਸਾਹਿਤ ਅਧਿਆਤਮਕ ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤਿਕ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਹੈ।
ਸਾਹਿਤ ਨਿਰਮਾਣ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜੈਨ ਮੁਨੀਆਂ ਨੇ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਵੀ ਬਹੁਤ ਲਗਨ ਦਾ ਸਬੂਤ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਗਿਆਨ ਭੰਡਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜੈਨ ਸਾਹਿਤ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਵੈਦਿਕ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਦਾ ਅਤੇ ਬੁੱਧ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਦਾ ਸਾਹਿਤ ਵੀ ਇੱਕਠਾ ਕੀਤਾ। ਜੈਸਲਮੇਰ, ਪਾਟਨ, ਖੰਬਾਤ, ਲੀਬੜੀ, ਜੈਪੁਰ, ਬੀਕਾਨੇਰ, ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ, ਸ੍ਵਨ ਬੇਲਗੋਲਾ, ਮੁਡਵਿਦਰੀ ਆਦਿ · ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸੰ ਵੇਖਣਯੋਗ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਭੋਜ ਪੱਤਰਾਂ ਅਤੇ ਕਾਗਜਾਂ ਤੇ ਲਿਖੇ ਗਰੰਥ ਹਨ। ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਜੈਨ ਕਲਾ ਦੇ ਜਿਊਂਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਚਿੱਤਰ ਹਨ। ਅਲੋਕਾਂ ਸੰਗ੍ਰਹਣੀ ਤੇ ਕਲਪ ਸੂਤਰ ਆਦਿ ਹਨ।
106
