________________
ਮਲੀਨ ਮਨ ਦੀ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਾਰ ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਦੇਣ ਹੈ। ਆਚਾਰੀਆ ਸ਼ੁਭਚੰਦਰ' ਦੀ ਗਿਆਨਾਰਣ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਉਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇ ਸਵਰੂਪ ਦਾ । ਵਰਨਣ ਹੈ। ਉਪਾਧਿਆ ਯਸ਼ੋਵਿਜੈ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਤਮਸਾਰ, ਅਧਿਆਤਮ ਉਪਨਿਸ਼ਦ ਯੋਗ ਅਵਤਾਰ ਬਤਿਸ਼ੀ, ਪਾਤੰਜਲਯੋਗ ਸੂਤਰ ਵਿਰਤੀ, ਯੋਗ ਵਿਸੰਕਾ, ਯੋਗ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਕੀ ਸਵਾਧੀਐ ਆਦਿ ਗਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਜੈਨ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਯੋਗ ਤੇ ਚਿੰਤਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਗਰੰਥਾਂ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਿਰਪੱਖ ਭਾਵਨਾ, ਗੁਣ ਹਿਣ ਦੀ ਆਦਤ ਅਤੇ ਸੁਮੇਲ ਭਾਵਨਾ ਦਾ ਸਾਫ ਪਤਾ ਚਲਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਜੈਨ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗ ਦਾ ਆਪਣਾ ਖਾਸ ਸਥਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਖਾਸ ਤਰੀਕਾ ਹੈ।
