________________
ਹੀ ਇੱਕ ਦਿਨ ਆਮ ਆਤਮਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਾਪਾਂ ਦੇ ਚਿੱਕੜ ਵਿਚ ਫਸੇ ਸਨ। ਕਸ਼ਾਏ, ਕਾਮ, ਕਰੋਧ ਆਦਿ ਨਾਲ ਲਿਬੜੇ ਸਨ । , ਪਰ ਸਤਿਸੰਗ ਰਾਹੀਂ ਭੇਦ ਵਿਗਿਆਨ (ਆਤਮਾ ਤੇ ਸ਼ਰੀਰ ਦਾ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣ ਤੇ ਤੱਤਵ (ਧਰਮ) ਪ੍ਰਤੀ ਰੁਚੀ ਜਾਗਰਿਤ ਹੋਈ। ਆਤਮਾ ਸਵਰੂਪ ਦਾ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਇਆ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਾਸਨਾ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਉਪਾਸਨਾ ਨੂੰ ਹਿਣ ਕੀਤਾ। ਉੱਚੀ ਤਪ ਤੇ ਸੰਜਮ ਦੀ ਅਰਾਧਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਦਿਨ ਆਤਮਾ ਭਾਵਾਂ ਦੀ ਪਰਮ ਨਿਰਮਲਤਾ (ਪੱਵਿਤਰਤਾ) ਨਾਲ ਤੀਰਥੰਕਰ ਨਾਮ ਕਰਮ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ (ਬੰਧ) ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਫ਼ੇਰ ਉਹ ਤੀਸਰੇ ਭਵ (ਜਨ) ਵਿੱਚ ਤੀਰਥੰਕਰ ਬਣੇ। ਪਰ ਇਹ ਵੀ ਭੁੱਲਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿ ਜਦ ਤੱਕ ਉਹ ਭੋਗ-ਵਿਲਾਸ ਵਿੱਚ ਉਲਝੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਤਦ ਤੱਕ ਉਹ ਤੀਰਥੰਕਰ ਨਹੀਂ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਤੀਰਥੰਕਰ ਬਣਨ ਲਈ ਆਖਰੀ ਜਨਮ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਸੁੱਖ, ਸੰਸਾਰਿਕ ਵਿਸ਼ੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਉਚੀ ਸਾਧਨਾ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਦ ਗਿਆਨ-ਦਰਸ਼ਨ ਦੀ ਰੁਕਾਵਟ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਪਰਦਾ ਹਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਮੋਹ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਦ ਹੀ ਉਹ ਚਾਰ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਤੀਰਥ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਕੇ ਤੀਰਥੰਕਰ ਅਖਵਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਉਤਾਰਵਾਦ :
| ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਅਵਤਾਰਵਾਦ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਉਤਾਰਵਾਦ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਉਤਾਰਵਾਦ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ - ਮਾਨਵ ਦਾ ਵਿਕਾਰੀ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਉਪਰ ਉਠ ਕੇ ਭਗਵਾਨ ਦੇ ਵਿਕਾਰ ਰਹਿਤ ਰੂਪ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਜਿਥੋਂ ਉਹ ਮੁੜ ਵਿਕਾਰ ਦਸ਼ਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਤੀਰਥੰਕਰ ਬਣਨ ਦੇ ਲਈ ਅੰਦਰਲੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕਰਨਾ ਅਤਿ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਆਤਮ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦਾ ਸੰਪੂਰਨ ਵਿਕਾਸ ਹੋਣ ਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਆਤਮਾ ਸਰਵੱਗ (ਸਭ ਕੁਝ ਜਾਨਣ ਤੇ ਵੇਖਣ ਵਾਲੀ) ਤੀਰਥੰਕਰ ਜਾਂ ਜਿਨ (ਜੇਤੂ) ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ । | ਜੈਨ ਧਰਮ ਦਾ ਇਹ ਸਪਸ਼ਟ ਮਤ ਹੈ ਕਿ ਆਤਮ ਵਿਕਾਸ ਦੀ
ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਤੀਰਥੰਕਰ ਅਤੇ ਸਾਧਾਰਣ ਅਰਿਹੰਤ ਜਾਂ ਸਰਵੱਗ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਫ਼ਰਕ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਰ ਤੀਰਥੰਕਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਾਹਰੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਪਿਛਲੇ ਜਨਮਾਂ ਦੇ ਪੰਨਾਂ ਕਾਰਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਹੋਰ ਮੁਕਤ ਆਤਮਾਵਾਂ ਤੀਰਥੰਕਰਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧਰਮ ਪ੍ਰਚਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ। ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਥਾਨ ਤੇ ਸਰਵਾਂਗ ਅਨੇਕਾਂ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਪਰ ਤੀਰਥੰਕਰ ਇੱਕ ਹੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
28 .
