Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjainadhe mU0 pU0 bADa'ganA hitArthe pragaTa thatuM ziegistered No. B. 876. buddhiprabhA. ( dhArmika-sAmAjika naitika viSayone carcAtuM mAsika.) [ saMpAThaka-maNIlAla mohanalAla pAdarAkara, pujArI chuM.] jJAnevAra, guvAra,mArca 2017. vIra laMvata 244 2. [ 20-2-22 viSayadarzana. viSaya pR8 viSaya - 1 mahAvIra stuti *** * 13 prabhu 3yAM che ? . a 350 2 vasantaparyAya.. .280 14 mRtyuvI lalanA 352. oNTAnI rAjakIya vicAraNA . . . 286 15 mahAvira prabhunA pAThathI zuM ava4 kAratakhaMDa ke mAryAvarta.. 307, - bedhavuM A ..353 5 sukha kyAM che ... ... 7 18 16 zrI keLavaNI upara jhakhaka blenanuM 6 tattvaciMtana .. . 320 bhANa . 355. 7 paropakAra *** ... 337 | 67 harbarTa spensaranI ageya mimAMsA, 357 te eka prAcIna gujarAtI jana kAvya. 34' 18 Atma zikSA. . . 39 8 rasAyana svarUpa, .. 346 18 zrI yazovijaya jaina gurukuLa vidyAlaya 378 10 unnata vicAra samaraNa. ... 347 | 24 zrI yazovijaye jaina gurukuLa 11 ajabda premane pyAlA ... 348 vidhAlaya-prAsaMgika vivecana. ... 381. 12 uSA .. ... ... 349 21 A mAsikanuM navamuM varSa ... 382 AvatA cA ne lagatI vAMdha upara vAMcakenuM khAsa dhyAna kheMcIe chIe. / zrI adhyAtma jJAnaprasAraka maMDaLa taraphathI prakArAka ane vyavasthApaka, zaMkaralAla DAhyAbhAI kApaDIA, nAgArIzAhaA sadAvAda, lavAjama-varSa ekane rU. 1-4-0 (chUTaka dUra eka nakalanA be AnA.) amadAvAda dhI " phAyama Da jayubIlI " prinTiMga presamAM parIkha devIdAsa chaganalAle chApyuM.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zekejanaka maraNa. kapaDavaNujanA pratiSThita zeTha vADIlAla jamanAdAsa potAnI 34 varSanI bhara vaye potAnI pAchaLa e bALavidhavA, be putra, be putrIo, eka bhAI ane eka bena mUkI saMvata 1973 nA aSADa suda 4 ne zanivAranA roja baporanA sADAbAra vAge paMcatva pAmyA che. e ghaNuMja bhADuM thayu' che. temanA maraNanA samAcAra zaheramAM phelAtAM ghaNAja hAhAkAra thaI rahyA hatA. sadhaLo bArA svayaMbaMdha thayAM hatAM. skule baMdha karavAmAM AvI hatI. gAmamAM sakhata huDatAla paDI hatI. maheMma svabhAve zAMta samatAguNI ane gaMbhira hatA. temanAmAM vepArIkuneha sArI hatI. teone jAtrA karavAnA ghaNe zekha hatA. ApaNA zeTha ANaMdajI kulyANajInI peDhInA teo membara hatA. temaja kapaDavaNajanI myunIsIpAlITInA teo kamIzanara hatA. temanA jIvananI rUparekhA ame AvatA amArA navIna varSanA prathama aMkamAM AlekhIzuM. temanA ladhubhrAtA zeTha kezavalAla tathA temanI bALavidhavA tathA temanAM sagAMsnehIjanone dilAse muLA ane temanA amara AtmAne zAnituM maLe evuM ane prabhu pratye prAthae chIe. A varSe yunIvarsITI tathA kaeNlejanI parIkSAmAM A saMsthA taraphathI beThelA vidyAthaonuM pariNAma nIce pramANe Avyu che. eDelA | pasAra beThelA pasAra beThelA pasAra 2 bI. e. - 2 4 pharsTa meDIkala 2 1 junIyara bI komarsa 1. triraArTasa 2 4 InTara kAmase - 3 2 junIyara bI. e. 2 11 saTIphIkeTa (pIvayasa) 11 1 sekanDe jhayara DAkaTarI 1 | 28 vidyArthIomAMthI 24 pasAra thayA che, bI. e. mAM eka vidyArthI narsa sAthe sekanDa kalAsamAM, prIvIyasamAM traNa ane InTara komarsamAM eka vidyArthI sekanDa kalAsamAM A vela che. pariNAma lagabhaga 86 TakA Avyu che. lI. sevaka, mAtIcaMda giradharalAla kApaDIyA, onararI sekreTarI bheTa-sarve jaina grejyueTa, jaina pAThazALA ane lAyabrerIone atrenA suprasiddha, zeTha jagAbhAI dalapatabhAI bI. e. taraphathI Concentration (dhyAna)nI buka ke jenI aMdara haTa vArane sAhebanI prAiveTa neTa uparathI cikAgA dhArmika pArlAmenTamAM gaelA jana dharmanA pratinidhi marTama erIsTara vIracaMda rAdhavajI gAMdhI B. A. M. R, A. C. nAM lakhelAM tata viSayane lagatAM bAra lekacara (bhASA)no samAveza karavAmAM Avyo che, te buka bheTa ApavAnI che. tenA pragaTa kartA rA. vakIla chATAlAla kALIdAsa gAMdhI che. paragAmathI maMgAvanAre TapAla kharcane mATe 0-0-6 nI TIkITa mokalI ApavI. vyavasthApaka-buddhiprabhA, yaMgapALa-amadAvAda sudhAroH 86 vasaMtaparyAya " nA lekhaka rA. haMsala ane " bharatakhaDe ke AryAvarta " nA lekhaka rA. pAdarAkara ema vAMcavuM,
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRddhipramA. ( The Light of Reason) brahmAnandavidhAnake pataraM zAntigradyotakam / satyAsatya vivekadaM bhavabhaya bhrAntivyavaccheda kam mithyAmArganivartakaM vijayatAM syAdvAdadharmapradam / loke sUryasamaprakAzakamidaM ' buddhiprabhA' mAsikam // 4 pustaka 9 yuM. ] jAnevArI, phebruArI, mArce sane 1917 [ aMka 10-11-12 mA mahAvIra stuti. jaya jaya zrI mahAvIra, raTaNa kareM nizadina hai! prabhu hArUM; karUNA sindhu pyArA, karaNa jagata vA upara karajo. ura viSa kApe, jagatamAM zAnti saghaLe karo; jaga udhAras tAram, arajI A ure prabhu dharo. vighna vilaya pAmo, zAsananI abhivRddhi karo; tuja paLye vicaravA, sahiM amane prabhu deo. rA. amRtalAla vADIlAla upAya. vasanta paryAya. ra ( aMga kavivara saravIndranAtha ThAkuranA The Cycle of Spring "nA anuvAda ) vairAgya-sAdhana. rAjA mAnasika vaisabhyagrasta che. ene prathama zveta keMgata niHzAmAM rANInI dRSTie paDayA. saMgIta baMdha thayuM che, viddezIya elacIne mulAkAta nathI maLatI, vigrahavRttAMta lAvela senApatine abhimukha ApavAnI paravAnagI nathI. kavine prasthApana karyAM che, Azcaya ApavA Avela zvazura paNa nirarthaka vATa jue che. rAjA mAne che ke sthitie brahmAMDansTAga karavAnA abhiyAga thayA che, ane parityAga-pathamAM madada karavA vepArAMgata mahAna pavitra zrutibhUSaNane lAve che. rAjA nyAyamaMdiramAM AvavAnI nA kahevAthI rAjyavahivaTa kaeNma calAvavA enI rAjya pradhAnane sUjha paDatI nathI. bhUmipara sarvatra duSkALa sAmrAjya calAve che,
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma buddhiprabhA ane rAjamahelanAM dvAra samIpa khunnukSita jana mahArava karI rahyAM che. prastuta mAnasikAvasthAma A viplavakAraka rAjAne lAge che. zrutibhUSaNa Ave che ane kevala anuvAgathI utpanna thata mAnasika prazAMti meLavavAnA rAjAnA nizcayane anumedana ApI uttejana Ape che. jamI ane gAyAnuM dAna karI rAjA nAma bakSe che. pachI kavi Ave che ane bhUmipara saMgIta punaH lAve che te vanamAM kAryane utsA prere che--rAjAnuM ya thayA chatAM e sarva nIcenA---- phAlgunI nAmaka nATakamAM che, jemAM sarvane sattASakAraka rIte sAkhIta karavAmAM AvyuM che ke navIna maiM cirjananI punarUkti che ke jenA prathama praveza mAskITa nAyaka che. dvitIya praveza anveSaNa, tRtIya praveza sadehuM ane chelle praveza prApti che, pratyeka praveza sa`gI tA mukhathI zarU thAya che. yuvakamaMDaLa. candravAsa. nAya dAdA ( peTa bhrAtA ) mAla nAvika rakSaka ne anya. vasantApresara. hemata ne henuM maMDaLa. nATakanAM pAtrA. jIvana rahasya nirUpA vana zrI bhUmikA vartamAna mALanA jIbhajvana--hetu maMDaLanA prasapuzya e pratidha rAkhe che, sayama rAkhe che ane maniSAprakRti che. dRSTithI anAhula thai satya jIvanane aMdhagAyaka ne nirIkSaka. bAlako ne bAlikAethI abinata sumanA, kaLAM paNa te nhAnAM pakSIo. prathama pravezanI saMgIta prastAvanA vasantAgresarI bahirgamana kare che. mammararava karatAM vAMsanA paEmAM, pakSIonA mALAmAM ne vikAsa pAmatI DALIo vacce gAna suNuAya che. vAMsa gAya che: e dakSiNu pavana ! e parizramaka! prere mhane. ane hulAvA mhane, nUtana paNunA AspheTamAM prakapeA hate. ucI eDIe ubhe haiM, panthanI bAjue nirIkSane tama dhIrA kaNaeNvAdathI satrasta thavA, pAda nyAsanA saMgItathI
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasaH paryAya. 241 mahArAM parNomAM harSanuM vidhuvana thatuM. ne mahArA gupta rahasyane bibheda tha. pakSI gAya che:vyoma reDe che jyoti hAra antaramAM mahAruM antara pratyarpaNa kare che temane saMgItathI. AvAta karUMchuM dakSiNa pavanapara, muja sUrothI. e vikasanta palaza (vananI javAlA ) vAtAvaraNa javalita che tama kAmukavathI, rata raMgyAM che mahArAM gAna hame hamArAM unmAdathI, e zirISa me nAMkhyo cheparimala-pAsa sudura ma viSe, mahAruM hRdaya mahArA ke birAjatuM. viksanta caMpaka gAya che -- chAyA hArI nAcatI hamArI vicimAM, ananta rahetI taraMgiNuMhuM vikAnta caMpaka, u chuM, sthira taTa pare. mahArAM puSpanA prajAgara sahita, mahArI gati vase che ghanatAkSobhamahIM, nUtana panA surasa janmamAM, sumananA edhamAM; jyoti prati jIvananAM adaI yAnamAM, enA ghananathI bema saMbhanuM, ne uSAnI zakti sare che. prathama praveza yuvakamaMDaLa ceSTAthe hAra paDayuM che. maMDaLanA prajJa purUSanA gaMbhIra upadeza bharyA catuSpadakokanI prati mATe zretAo joIe. paraMtu gaMbhIra vAgye A grAmya vyaktio para nirarthaka jAya che, ane hAsya ne pramAda sAmrAjya calAve che. te pachI ananta yovanabhUSita nAyaka praveza kare che, je A nATakamAM nanAme raheze. jyAre vRddha purUSa viSe e enI AgaLa vAta kare che tyAre e hasI paDe che. vasatsavArthe e vRddha purUSane baMdIvAna tarIke lAvI ApavAne hene abhigraha e svIkAre che. - dvitIya pravezanI saMgIta prastAvanA vasantAgresara hemaMta pAsethI vayanAM valkala chInavI levA prayatna kare che. eo gAya che ---- nIkaLyA chIe khoLavA amArA sAthIo, jagADatA pratyeka kaNamAMthI riNA agAu
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ resTara buddhiprabhA. belAvIe chIe pakSI-gAnathI, AvAhana karIe chIe, kaMpita viTathI emane; prasArIe chIe mAyA ama emane mATe emamAM, kadI nahIM saTakaze ama pAsathI e hemaMta ! dIpaka amAre baLane jaNAze hamane khe che te timiranA anIramAM che, hemaMta gAya che:choDa mahune, ahe javA dyo mane, sajaja chuM taraNArthI javA dakSiNa sAgara para thaI; zilIbhUta taTa pratye hasita che akAle hamAruM mama mitre - zuM che mahArA svasti sUre zuM, hamArAM gAna navala AgamananAM. vasattAsare gAya che. vanacAra chIe ame, sarvatra chupatA. vATa joIe chIe TavAnI hamArAM chellAM saMcita mRtapaNe, veratAM dakSiNa anilomAM. bAMdhIzuM hamane ame sukhanakhalAthI, jyAM vasanta rAkhe che baMdIone kAM ke jANIe chIe ame ke tame laI ja che, hamArAM rane saMtADI hamArA dhUsara karyuM. dvitIya praveza vRddha purUSanI choLamAM yuvakamaMDaLa nIkaLI paDe che. nAvikane e prazna kare che, paraMtu ene mArganuM tAna che, pathikAnuM nathI. rakSakane e prazna kare che ane e kahe che ene he rAtrine che eTale pathika mAtra chAyAmaya ja jaNAya che. mukhe daitya viSe e sUcave che. mAtra eTalIja bAtamI eone maLe che ke vRddha purUSa puchatA jaNAya che ataH nahIM. te daramiyAna catuSpadArtAnI saMgatathI nAvika ane rakSaka sIkha bhogave che, enA oka atyaMta ucchiSTa hovAthI e ene atyaMta prajJa mAne che. tRtIya pravezanI saMgIta prastAvanA hemaMtanuM vAstavika svarUpa AniSkRta thAya che. enA nibhUta yovananI nivRtti thavAnI taiyArI che. vasantAgresare gAya che;ke gaMbhIra jaNAya che e, ke hAsyAspada vRddha; ke sarya gya che mRtyu vidhAnArthe !
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ visanta paryAya. 2 Taka paraMtu sadana kheMce te pahelAM badalIzuM veza ene ne badalAze enuM mukhaDuM. vikSepa nAkhIzuM gaNanAmAM enI, chInavI zuM vRta enA mRta vastuthI phulele. ne tyAM prakaTa thaze, ene pramatta, ane yuvaka. e ene ahIve che ne gAya chee samaya Ave che, Avyo che, jyAre jANaze e che e ApaNo pitAne; jyAre pramatta strota chUTaze, hImanA kupaNuM baMdhanamAMthI. ne uttarAnila nRtyathI pharaze. e samaya Ave che, Avyo che. jyAre jANaze mAyAmaya DiDima, jyAre hasaze sUrya pheraphArane; tamArA ghara nIla thatAM. pachI yuvaka vastuonuM maMDaLa Ave che ane ene nIce pramANe gAI paricatpAda kare che. pharI pharI ryA hatA "praNAma punarAgamananI AzA na rAkhatAM. pharI pharI hAre pAchA pharyA, e koNa cho me ?"-- " huM chuM vikala ! " " ane koNa che me ?"-- huM chuM parUla. " " ane koNa che A anya?" " ame chIe Amrapalavo jyotine taMde rahelAM." ame hasIzuM ne jazu-Avaze ama samaya tyAre, kAM ke jANIe chIe ame ke nAkhIe chIe amArI jAtane anantanI bhujAmAM. o koNa che hame ? " huM chuM zimula. " " ne koNa che me ?" - huM chuM minI. " " ane koNa che A anya? "--
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 buddhiprabhAame chIe abhipAta vaMda; pAlavananAM nUtana panuM !" tIya praveza dina Athame che. yuvAna pathika kaMTALI gayA che, nAyakamAMnI AsthA kaMpita thAya che. eo bhayabhIta thayA che ke samakSanuM je sarva haimAM bharese na rakhAya, ke puchataH je che hemAMja AsthA rAkhI zakAya. e lagabhaga A sAhasika prakRtimAM cheeTalAmAM prajJa sUtrabharyA catuSpadaka banAvavA manuSe bese che. tyAM eka aMdha gAyakane enA panthamAM deravA sAthe laI maMDaLane valabha candrahAsa Ave che. daSTithI anAkUla he gAyaka nIhALI zake che. vRddha purUSane pakaDavA garimAM dAkhala thavA candralAsa taiyAra thAya che. caturtha pravezanI saMgIta prastAvanA hemaMta vasanta tarIke prAkaTaya pAme che. pachI saMtApaka samakSa Ama khyApana thAya che - hame kabale che, parAbhava Akhare yauvanane hAthe ?" " maLyA ane tvame vRddhanA je sadaiva bane che nUtanahi ?" " Ave che hame bhitimAMthI je jIrNa che ? kabula cho hame parAbhava Akhare pracchanna jIvanane hAthe ?" maLyA aMte hame mRtyamAM amane !" " gaI che ke je core che hamArA nagaramAMthI amaryane ?" caturtha praveza, candrahAsa maramAM adazya thAya che. henuM maMDaLa zaMkA ane viSaSNutAmAM grasta che. candrahAsa ekadama garamAMthI bahAra Ave che ane enA mitra punaHkha pAme che. eo annapaNu vize prazna kare che. baMdi je enI pAchaLa tarata AvanAra che huMnI vATa jovA e kahe che; eTalAmAM eonA viramaya vacce nAyaka nAte tAje ne yuvAna garamAMthI bahAra A che te vRddha purUSa koI ThekANe jaNAto nathI.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ visata paryAya. -- - - - - --- - - -- - --- - ---*--* -* * - *--* * - -*, vasantanA parijana enI AsapAsa pharI vaLe che ne gAya che - bahu bahu vATa joI hamArI priyatama, mArga nihALatAM nihALatAM dina gaNatAM gaNatAM. ne hAvA eprIlanAM sumane vikase che harSathI. bAlasainika tarIke Ave che tvame mRtyu dAre jIvana jatI. ahA ane ketuka ! vismApita banI succhIe chIe ame mArA tarUNa kaMiravanAM gAnaprakAzAvaraNa prasare che anile vasanta sumananI parimala samuM. prAkhidA mAlatI kusumanI che tama karNamAM, eka vAlA jale tama maMdasimatanA AvarakamAM, ahA enuM kautaka ! jANe che koNa kayAM tama sAyaka che jethI nidAna kare che. mRtyunuM ! prajJa purUSa pitAne chelle catuSpada eka lai Ave che, je nIce pramANe - ume che pUrva dhAra divAkara, enuM jaya-hiMDima Na karatuM me. namana kare che kara dharI haiye vibhAvarIne kahe che kRtArtha chuM huM, sakhya che mAruM mRtyu. " svIkAre che. timira enu suvaNamaikya bharI bhasmA kare che prayANuM." sarva gAya che Ane Ana! kAM ke eprila prajAgara che. prakSepa kare tama jAtane astitvanA ovamAM baMdhana-pheTanathI bhUtakALanAM, eprila prajAgara che. taTa rahita sAgara jIvanano lela che rAdhe prakAze naSTa che sarva kSaya ne vicimAM DUkhyuM che mRtyu. jhaMpalAve agAdhe banI bhavahIna tamArA rUdhiramAM eprilanA AhlAda sahita. rasabAla,
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 buddhiprabhA. pleTonI rAjakIya vicAraNA. (maLeluM.) seTa potAnA rAjakIya vicAronuM saMpUrNa vivecana bhinna bhinna pustakomAM bhinna bhinna rIte kare che. enAM lakhelAM pustakamAM "ripablika" nAmaka pustaka atyaMta mananIya ane bhavya che. ripablika" zabda hAlamAM prajAsattAka rAjyapaddhatinA arthamAM vAparavAmAM Ave che, paraMtu pleToe e zabda A arthamAM na vAparatAM rAjya saMsthAna ( State )nA arthamAM vAparyo che. pitAnA "ripablika' graMthamAM maratha rAja pati ilcal (Government) nirmANa karavAne pleToe prayatna karyo che. A pustakanuM bIjuM nAma " nyAya viSe { concerning Justic) che. nyAya eTale zuM ? ane nyAyAkhyAyanA pariNAma tarapha na jotAM nyAya vastutaHja jAteja anyAya karatAM sukhAvaha che ke zuM ? A prajAnuM vivecana karavuM e A graMthane mukhya udeza che. paraMtu nyAyane sadguNa, jema vyaktimAM Ave che tema samAjamAM paNa Ave che-are samAjamAM e vadhAre spaSTatAthI dekhAI Ave che. eTale samAjanI krAMti thavA mATe uttama rAjaya paddhati kaI, e uttama rAjya paddhati cirakAla Take mATe rAjya kartAonuM zikSaNa kevuM hovuM joie ityAdi mudAnAM anuSNathI vicAra karI nyAyanuM kharuM svarUpa ane naisargika sukhAvaha batAvavAne maTAe prayatna karyo che. Survival of the Filtest balabInuM hita e nyAya ( Justice is the interest of the strongcr) ItyAdi nyAya viSe pracalita kalpanA beTI che e batAvI, nyAyanuM kharUM svarUpa jevA ane nyAya svataHsiddha sukhAvaha che ke nahIM e DarAvavA, maratha rAjya paddhati banAvavI zakaya che. ema kahI e banAvavA paleTee AstA karyo che. manuSyane paraspara jarUrIyAta lAge che mATe samAja astitvamAM Ave che. pratyeka vyaktimAM viziSTa prakAranA guNa kivA tti hoya che ane tadanurUpa e che athavA udhoga kare che, ane e rIte naisargika pAtratA ( Natural aptitude ) nA tava5ra rahelI zramavibhAga paddhatine phAyado laI samAja pitAnuM jIvana calAve che. paraMtu kAlAMtara pachI tamAma moTA thaI henA tAbAmAM AvelI jamIna ne cAlI rahetI nathI, ane pADozInI thoDIka jamIna levAnI IcchA utpanna thAya che ane AthI sainika kiMvA kSatrIya varga nirmANa thAya che. jema sarvaja vyakti zeta karI athavA te vyApArI thavA pAtra nathI hotI temaja sarvaja sanika thavA pAtra hatI nathI. vaLI yuddhaphala anya kalAo karatAM adhika kaDina ane mahatvanI che. eTale jenA aMgamAM naisargika kSatriya hoya teoneja saMnika banAvavA joIe. A sinika rAjya saMrakSaka ( (jualians of chtslie) thAya ane nimaNuka kaI pAtratAthI tenI pachI hene uttama vatInuM zikSaNa ApavuM joie. A rAjya saMrakSanA saMgamAM svAbhAvika rIteja ojasvIne saumya sadaguNanuM gya saMmizraNa thayuM hoie zarIramAM baliSTa have joIe ane tenA aMtamAM capalatA vairya vigere guNa hovA joIe. e pitAnA dezabAdhave sAthe ajya ane premathI rahenAra ane zatrane niSpharapaNe zAsana karanAra hovo joIe. ane A henA sigika guNono succhuM vikAsa thAya mATe tenA hAnapaNathI uttama prakAranu zArIrika, ddhika, naitika ane dhArmika zikSaNa ApavuM joie.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ seTenI rAjakIya sudhAraNuM. 289 upara pramANe sainikavargane uttama zikSaNa ApyA pachI emAMthI je vRddha hoI dezasevAmAM vizeSa niSThAvaMta hoya pitAnA dezabAMdhavonuM sukha eja potAnuM sukha, tethI vyatirikta pitAnuM anya sukha nahIM, ema je vizeSatAthI mAnate heya henI nimaNUka karavI joIe; ane pachI ene bhinna bhinna paristhitImAM bhinna bhinna prakAranI kasoTI karavI: henI sakhta parIkSA lIdhA pachI hemAMthI jenI bhakti, nizraya, vairya vagere saguNa acala rahI zake tahenAja hAthamAM rAjyasUtra ApavAM joIe. kharekhara jotAM A rAjakartAnA vaja rASTrarakSaka (uiardians the State) nAma ApavuM ane bAkInA senikone sahAyaka (Auxiliarics) nAma ApavuM. rASTrarakSaka sajyakArabhAra calAve; e sAhAthaka para ane sAmAnya jana para prema rAkhI temAM vizvAsa vadhArI rASTranuM zatruthI saMraPNa kare ane A rIte rASTrIya svAtaMtryanA ghaTaka ((artifices of freedom) banAve. sAhAdhyako ane sAmAnya jano rAjaprakaraNamAM vikSepa na karatAM rASTrarakSakanI AjJA pramANe cAlI pita pitAnA udyoga dhaMdhA yogya rIte calAve. vyaktimAM kiMvA rAcyAM cAra guNa hovA joIe; te nIce pramANe -gAna ({\iston ); haiye ( Courage); niyama (Tem perence) ane nyAya (ustice ) eTale pratyeka vyaktI athavA varga bIjAnA kAmamAM bhAthuM na ghAlatAM pita potAnuM kAma cokhkhI rIte kare. nyAya ( Justice) e zabada paheToe vizeSa arthamAM vAparyo che. enuM bhASAMtara "svadharma' e zabdathI karIe te khoTuM na gaNAya. je arthamAM bhagavadagItAmAM "dharma' zabda vAparyo che teja arthamAM teo Justice phabda vAparyo che. vArUTa upara kahyA pramANe rAjyavyavasthA amalamAM AvI eTale jJAna (Wisdom) ne sadgaNa rASTrasaMrakSakanA vargamAM vizeSa rIte Avaze; saduguNa sAhAyakanA vargamAM vizeSa rIte Avaze; niyamane sadgaNa sAmAnya lokomAM vizeSa Avaze; ane nyAya kiMvA svadharmaniSThA traNe vargamAM sAMpaDaze. AvI rAjyavyavasthA ane samAjavyavasthA je rASTramAM heya te rASTra sarvaguNasaMpanna hoI sukhI kahevAya. rASTra saMrakSakanI upara pramANe nimaNuka karI teonA hAthamAM adhikArasUtra ApyA pachI eka daMtakathA utpanna karI sarvanA hADamAMsamAM khIlavavI joIe evuM pleTonuM kahevuM che ane vizeSataH sAmAnya lokonAM mana para AraMbhathI evuM ThasAvavuM joie ke sarva vargamAMnA leka-eTale rASTra saMrakSaka, sAhAyaka ane sAmAnyajana pita pitAnA guNasaha dharaNInA udaramAMthI nirmANa thayA che. mATe sarvee pitAnA dezane mAtA mAnI henuM zavathI rakSaNa karavuM joIe, ane henI sadaiva sevA karavI joie. sarva eka ja mAtAnAM hAI sarva baMdhu che paraMtu henI racanAmAM paramezvare bheda karyo nathI. rASTrasaMkSakone eNe sonAnA banAvyA che sAhAekone rUpAnA ane sAmAnya lokone lokhaMDa athavA pittaLanA banAvyA che. A paramezvaranA karelA naisargika bhedane lIdhe kaI rASTra saMrakSaka to koI sahAyaka thavA pAtra thayA che. bahudhA sonerI mAtapitAne sonerI bALaka avataraze ane rUperI mAtapitAne rUperI bALake avataze ane evI rIte rASTra saMrakSakonI ane sahAyakonI paraMparA kAyama raheze. paraMtu ekaja kuTuMbamAM A bheda haiI koI koI vAra senerI mAtapitAne rUperI bALaka avataraze. rUperI mAtapitAne sonerI bALake avataraze tema ja lokapilanAM mAtapitAne sonerI athavA rUperI bALake avataraze. vAstava paramezvaranuM rASTrasaMrakSakone evuM kahevuM che ke teoe rASTranAM sarva bALakanA guNa dharmanI zuddha parIkSA karI sonerI mAtapitAne gherI
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 buddhiprabhA. kiMvA hapittaLanAM bALake avatayAM che evuM jANavAmAM AvatAM, athavA AthI ulaTA prakAranI jANa thatAM upalA varganA bALakone nIcalA vargamAM ane nIcalA varganA bALakone upalA vargamAM, premAMdha na thatAM, niHpakSapAtathI mUkavAM joie. kAraNa, rAkasaMrakSaNanuM kAma sadaiva sonerI mANasonA hAthamAM hovuM joIe; e rUperI kiMvA lehapattaLanAM bhANuonA hAthamAM javAthI rASTrane nAza thayA vinA raheze nahIM e datakathA sarvanAM mana para rASTrasaM. rakSakoe ThasAvavI joIe ema lokonuM kahevuM che. sAdhAraNa rIte loka daMtakathA para bharose rAkhavA eTalA tatpara hoya che ke daMtAne prasAra karavAmAM zarUAtamAM ja vakhata lAgaze te paNa kAlAMtare e sarvane kharI ja lAgI enuM sarvanAM mana para ane AcaraNa para pUrNa pariNAma thayA sivAya raheze nahIM. upara kahyuM ja che ke je jAti ja rASTrasaMrakSaka thavAne pAtra che, haine uttama tareDanuM zikSaNa ApavuM joIe evuM pleTanuM mata che. paraMtu mAtra zikSaNathI ja e guNone vikAsa thaI e sadeva zuddha raheze evuM pleTane lAgatuM nathI. zikSaNane kAryane anukULa paristhitine paNa madada joie. mATe henI raheNI, ane henI hamezanI jIvanapaddhati evI joie ke, henA suvarNa kakSAnuM paNa kiMcita suhAM kalaMka lAge nahIM. temAM khAnagI bara na hovAM joIe ke khAnagI saMpatti paNa na hovI joIe; tenI sa raheNI sinika jevI hovI joie; sarvee ekatra rahevuM joIe ane bhejana paNa ekatra ja karavuM joie. jarUra uparAMta eone vetana ApavuM nahIM; eoe mAnA rUpAnA dAgInA vAparavA nahI athavA sonA rUpAnAM vAsaNamAM pANI suddhAM pIvuM nahIM--are eoe senA rUpAno sparza paNa kare nahIM tema ja teone svataMtra vadhu putre paNa have e kAmanuM nathI. ane artha strIpurUvane vyavahAra kare tevo thAya evo nathI. paraMtu rASTararakSakoe ane sAhAvyakoe pUNa paNe lakSamAM rAkhavuM joie ke, strI purUSanI saMgatIne hetu viSayasukha na hoI uttama bajetpatti che. eTalA mATe rASTasaMrakSakoe pitAnA naisargika jJAnabALathI evI kaMI janA karavI joIe ke, strIpurUSane je saMgama thAya te sarvopari paraspara anurUpa purUSa e ja thAya ane te paNa yogya kALe ane yathAvidhi thAya; AvA saMgamathI utpanna thayelA bALaka prasuti thatAMnI sAthe ekatra rAkhavAM ane mAtAne tyAM jaI bALakone stanapAna karAvavuM; paraMtu amuka bALaka hAruM ja ane amuka bIjI evI jA ke oLakhANa mAtAne hovI na joIe. sArAMza khAnagI kuTuMba, khAnagI milakata vagere je khAnagI baMdhane hoya che, ane jene lIdhe svArtha buddhi utpanna thaI leka pitAnAM rASTrIya kartavya visArI jAya che, te sarva baMdhanothI rASTrasaMrakSaka ane sAhAdhyaka tadana mukta hovA joie, evuM pleTanuM mata che, " peva ravajU ? evI rASTrasaMrakSakanI ane sahAdhyakonI mAtra bhAvane heya e upaganuM nahIM. e bhAvanAnI piSaka ane saMvardhaka enI jIvanapaddhati paNa hevI joIe. pleTonA mata pramANe strinA aMgamAM purUSa pramANeja sarca kAma karavAnI pAtratA che. strI purUSa vacce paramezvare mUlabhUta naisargika bheda utpanna karyo che, ane gRhakaya sivAya bIjAM kAma karavA strIe jAte je asamartha che e pracalita ka95nA pleTone jarA paNa pasaMda nathI. eTaluM ja nahIM paraMtu AvI jatA nasargika yojanAnI viruddha che. evuM paleTAnuM spaSTa
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ leTanI rAjakIya sudhAraNA 24 mata che. strI purUSa vacce je koIpaNa naisargika bheda hoya che te eka ja che. te e ke ekaMdare purUSa strI karatAM eka che. paraMtu tethI teonAM kArya tadana bhinna ane alaga che evuM kaMda che nahIM; je je kArya purUSa karI zake te te kAma strI paNa karI zake, uttama strI uttama purUSa sAthe barAbarI kare nahA; paraMtu seMkaDo strI seMkaDo purUSa karatAM zreSTha che. variTa patinI strI ne variSTha patinA purUSa sAthe barAbarI karI zake nahIM te eo madhyama ghatInA purU karatAM eka gaNAya. mATe strI purUSanAM kAryo bhinna che ane paraspara ekabIjAnAM kAmAM mAthuM ghAlavuM nahIM e kahayanA judI che. rAjyakArabhAra he kivA samarAMgaNa para zasa sAthe Takkara levAnI che, kiMvA kaI paNa dyoga dhaMdhA hai kivA koI paNa sArvajanika kaya ho-evuM koI paNa kArya nathI ke te karavAmAM strI kudaratI rIte asamartha che; ane AvI strI purUnI ekaMdara sAmAnya samatA hevAthI ke koI strI purU pramANe ja rASTra saMrakSanuM ane sAhAyakanuM kAma bajAvavA samartha che. ane tethI AvI strInI purU pramANe nimaNuka karIne teonI gejanA karavI joIe. je strI rASTra saMrakSaka thavAne pAtra hoya teone rASTra saMrakSakanI jagyAe nImavAM joie, ane rAjyakArabhAra, purUSa saTTa saMrakSaka ane strI rASTra saMrakSaka e banee maLI karavo joIe. A rASTra saMrakSaka vargamAMnAM strI purUSoe upara kahyA pramANe ekatra rahevuM joIe ane teone sarva vyavahAra eka ja thavA joIe. je artha strI purUSe pramANe rASTra saMrakSaka ane sahAyaka thavAne pAtra che, te arthe purUSa pramANe ja teone paNa zikSaNa ApavuM joIe. strI purUSonA zikSaNamAM kaMI paNa bheda rAkhave e sAruM nahIM. pura pramANe ja eone paNa yuddhazAstra avagata joIe. eoe paNa tAlIma karavI joIe, ane mardAnI khela khelavA joIe. teonuM aidhika naitika ane dhArmika zikSaNa paNa purUnAM zikSaNa pramANe ja hovuM joie. laDAI cAlatI hoya tyAre strI rAka saMrakSakoe ane sAlavyae purUSa rASTra saMrakSaka ane sAhAyakanI sAtha samarAMgaNa para javuM joIe eTaluM ja nahIM, paNa bALakane nahAnapaNathI laIne anubhava thAya anai ene enI bhIti lAge nahIM mATe ene pitAnI sAthe levAM joIe. vArU nI gratA vize leTanuM udAtta mata hatuM e upavA vicAre parathI spaSTa rIte rIsaze. have A rAjyavyavasthA keTalI zakya che e prazna rahyA. ene uttara detAM maeNTo kahe che. " A rAjayavyavasthA pUrNa paNe zakaya na hoya paraMtu je pramANe ekAda kuzala citrakAre pitAnuM hoya teTaluM kauzalya vAparI pUrNapaNe suMdara purUSanuM citra cItaryuM hoya paraMtu henAthI e citra parathI khare purUSa batAvI zakAya nahIM paNa teTalAthI enA citranI yogyatA kamI thatI nathI, te pramANe ja A je attama rAjyapaddhati he jaNAvI che tevI rAjyapaddhati Abehuba kAIpaNa sthaLe maLI AvatI nathI, paNa teTalA parathI henuM ekatra kamAM thAya che ema nathI. kalpanA kardI paNa pUrNapaNe amalamAM lAvI zakAtI nathI; vANuM pramANe sarvadhaiva kRti hoI zakatI nathI, ane pratyakSa sRSTi hamezAM satya sRSTi karatAM ochI ja hevAnI. eTale mArI manoratha rAjyapaddhati sarakhI rAjayapaddhati koI paNa ThekANe hAla maLI Ave nahIM emAM navAI nathI. tathApi je tatvavettAonA hAthamAM rAjasattA Ave kiM zarIkanA navA bana. ne pilI rAjyapaddhati pUrNa page che naI che. lagabhaga
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA. evIja amalamAM lAvavI zakya kharI. vAstava prathamataH tatvavettAonA hAthamAM rAjyasUtra ApavAM joIe kiMvA jyataM te tatvavettA thavA joIe." Puntil philosophers are kings, or the kings and princes o world have the spirit and power of philosophy, and political greatness and wisdon meet in one and those cominon natures who follow cither to the exclusion of the other are compelled to stand aside', cither will never cease from ill-10, nor the human race as I believe--and then only will our state have: il possibility of lisc and behold the light of Day. | rASTramAM uttama prakAranI rAjyapaddhati sthApI rASTra guNasaMpanna ane sukhI karavA rAjya sUtra tatvavettAnA hAthamAM ApavAM joIe e pleTane mukhya siddhAMta che. A siddhAMta, saM. TIjhanuM je tatva che, je jJAnI hoya teoe ja rAjyakArabhAra calAvavuM e tatvathI bhinA nathI. vadhArAmAM e tatvane e anuvAda che e khaluM che. A siddhAMta grIka lokomAM te vakhate je rAjakIya vicAra pracalita hatA tethI virUddha hatA. tatvavettAne nAme jeonI te vakhate khyAti hatI teomAMnA ghaNuM kharA jaNa je ke labADa nahIM hoya te paNa camatkArika hatA, ane bAkInA lagabhaga sarakhAja eTale nirUpagI hatA-evI grIka lokonI tatvavettA vize sAmAnya mAnyatA hatI. AthI rAjyakArabhAra calAvavA samartha kharA tatvavettA kaNa enA beToe vicAra darzAvyA che. are tatvavettA nAnAthI heya che. hene sarva prakAra ranuM jJAna saMpAdana karavAnI utkaTa icchA hoya che; henuM sAmAnya loko pramANe indriyagamya bAhya vastunA jJAnathI samAdhAna thatuM nathI; hatuM tatva tarapha lakSa hoya che; ane satya asatya nyAya anyAya sAruM narasuM-ityAdikanuM rahasya eLakhA levA tarapha henI patti hoya che. vizeSataH sAdhutvane marma (idea the tool) jAkhavAnI hene manasvI IcchA heya che. e satyane bhakta AtmAnaMdamAM rata, ahika sukhane dA, nirlobhI, prazAMta, kArpaNya rahita, trikAlata, sarvavettA ane udAramanaska hoya che, enI smaraNa zakti vizALa hAI enuM mana atyaMta moTuM ane vyavasthita hoya che. A sarvaguNa saMpanna ekaja tacvavettA hoya te paNa tenA hAthamAM rAjyasattA ApavAmAM Ave te ekaja uttama rAjyapaddhati sthApana karI zake. sAmAnya loka tatvavettAnI upekSAne nitsinA kare che enuM kAraNa e ke, khAsa tatvavettA teonA jovAmAM kavacitaja AvyA hoya che. upara kahelo kharo tatvavettA lokone maLavAthI leka e kahe te pramANe cAlavA taiyAra thaze emAM zaMkA nathI. sAmAnya loka ajJAnathI phrAya che ane anyane aMdha banI vAgI sArAnI avahelanA kare che, paraMtu e jANI joIne kadI paNa kharAba jananI bAMa dharatA nathI. eonuM ajJAna nAbuda thaI khara tatvavettA kaNa ane khATo koNa e ee sahamajyA pachI ee kharA tatvavettAnA hAthamAM rAjyasattA ApavAmAM kadI paNa pAchI pAnI karaze nahIM. barA tatvavettAnA guNa jemAM dekhAI Ave henI nimaNuka karI hene vizeSa prakAranuM baddhika ne naitika jJAna ApavuM joie, gaNitazAstra, bhUmiti, tiH zAstra, nizAstra yAdi tAtvika sArAnuM teNe zAna saMpAdana karI pitAnA nIza mAM thI pAMca varSa sudhI
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'pleTonI rAjakIya sudhAraNuM. 301 -~- ~~ - ~ naitika zAstrane ane adhyAtmajJAnane abhyAsa karave joIe, ane hemAM praviNya meLavyA pachI pAMtrIthame varSe eNe sainika kiMvA anya khAtAmAM nekarI laI vyAvahArika jJAna ne anubhava prApta karI levA joie. AvI rIte eNe 15 varSa gALavAM joIe. Ama pacAsa varSanA manuSyamAM je pitAnA jJAna ane AcaraNamAM caDhate heya evAnA hAthamAM rAjyasattA ApavI joIe. e rAjyAdhikArArUDha thayA pachI eNe pitAnuM bAkInuM AyuSya rASTrasevAmAM ane tatvajJAna sevAmAM gALavuM. AvA jJAnI suzikSita, vayovRddha, anubhavI, svadezanika ane sarvaguNasaMpana tatvavettAnA hAthamAM rAjakArabhAra AvyA pachInI rASTrasthiti sarvata pari uttama thayA vinA raheze nahIM. prajAsattAka rAjyapaddhati sarvotkRSTa che e siddhAMta pleToe poliTikasa graMthamAM patipAdana karyo che. eja siddhAMtanuM " ripablimAM " vistArazaH vivecana karyuM che. paraMtu prajAsattAka rAjyapaddhati niyamabaddha hovI joIe ene "ripablikamAM spaSTa khulAse karyo nathI. * ripablika" graMtha prathama lakhele ane pachIthI " poliTikasa ' graMtha lakhele e je kharuM heya te rAjyasattA jJAnInA hAthamAM hovI joie e pleTanuM mata prathama nizcita thayuM ane pachI tene lAgavA mAMDyuM ke rAjyasattA nAnInA hAthamAM hevI joIe eTaluM ja nahIM paNa te nipratibaMdha hovI joIe. AvI henA vicAranI ukrAMta thaI hovI joIe ema lAge che. haze. uparanI rAjyapaddhati utkRSTa hoya e cirasthAyI thAya emAM zaMkA nahIM. paraMtu jene Adi che hene aMta paNa che e tava pramANe e traNa kAlAMtare nara thayA vinA raheze nahIM utkRSTa prajotpattizAstra (fingenic )nA ane kulaparaMparA ( credity )nA niyama eTalA sukSma che ke manuSya game teTalo nAnI hoya te paNa henI buddhi bahAra e gaNAya, eTale tatvajJAnI rAjyakartA (Philosopher-king) game teTalI khabaradArI rAkhe te paNa vacamAM vacamAM paraspara strI purUSonA agya samAgama thayA sivAya raheze nahI ane te paNa yathAvidhi ne cogya kALe thaze nahIM tethI kanika darajananI prajA nirmANa thaze ne kAlAMtare zikSaNa bagaDaze. te pachI sonerI mANasa kayAM, perI kayAM ane pittalanAM kayAM e jANuM vAnI rAjakartAnI zakti naSTa thai tatvavettAnA hAthamAMthI sattA hatI na hatI thaze. je prakAranI prajA heya te pramANe henuM rASTra ane rAjyapaddhati paNa hoya che ne prajAnI Avanati thatI cAlI eTale rAjyapaddhati paNa avanata thayA vinA rahetI nathI. tethI prathamataH uparanI sajyapaddhati duSita hAI ojasvI paraMtu zAna rahita manuSyanA hAthamAM sattA Avaze. teone yuddha sivAya bIjuM kaMI sakaze nahIM. ane progya che ne huM paNa parakIya lepara svArI karI teonI saMpatti lUTI lAvI pite gambara thavuM eja rAjyakartAnuM udiSTa che evuM eene lAgaze. A rAjayapaddhatine saMgrAtika vaibhavAsA janasatAka rAjyapaddhati ( Dimo... cracy Timarchy ) kahe che. e pachI adhikAdhika kaniSTa pratInI je rAjyapaddhati che te nIce pramANe --(1) sadhanasattAka rAjyapaddhati (Oligarchy) emAM zrImatinA hAthamAM sarva rAjyasattA hoya che marIba sarvarI adhikArarahita hoya che. je mata te adhikArI e A paddhatinuM tatva che. (2) sAmAnya janasattAka rAjyapaddhati (1)ennocracy) zrImaMta adhikArIonAM bALaka pitAnI sarva saMpatti manamAM Ave tema veDaphI nAMkhI nidhana
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 buddhiprabhA bane che. paraMtu teone adhikAranI caTaka hovAthI te nirdhananI sAhAvyathI rAjyakartAne padavuta karI sAmAnya jananI rAjyasattA sthApita kare che. A navIna rAjyapaddhatimAM sarvaja mAlika ne rAjyakartA. sarvanA haka sarakhA ne sarvanI akkala paNa sarakho. ethI kAlAMtare aniyamitA paramAvadhie macI sarvatra avyavasthA pracalita thAya che. A avyavasthAne phAyado laI ekAda bali manuSya AgaLa vadhe che te sarva sattA pitAnA hAthamAM laI sarva para pitAne dhAka bese mATe niSpharatAthI rAjya calAve che. AgaLa para e adhikAramadathI masta thaI phAve te ananvita kRtya karavA lAge che. A rAjyapaddhatine ekachatrI julamI rAjyapaddhati (Tyranny)nI saMjJA ApavAmAM AvI che. leToe pitAnAM vividha pustakamAM rAjakIya vicAranI saMpUrNa vistArathI samAlarAnA karI che. e suprasiddha lekhakanA "ripablika" nAmanA pustakamAM ati ucca ane bhavya vicAra pradarzita karyA che. atre e lekhakanA "lAjha" nAmaka ati rasika graMthamAM prAkaTaya pAmatA rAjakIya vicArenuM digdarzana karIe. vyavahAryo jevI uttama pratinI rAjyapaddhati kaI e dAkhavavAnAM vee "lAjha" mAM prayatna karyo che. "ripablika " lakhyA pachI vayamAna paratve enA rAjakIya vicArane vyAvahArika svarUpa AvavA lAgyuM. ane henA tAtvika vicAra pramANe sikyujhamAM rAjyapaddhati sthApana karavAne hene prayatna niSphaLa javA pachI e svarU5 vadhAre dUra thavA lAgyuM. nizcatibaMdha prasattAka rAjyapaddhati sephTa kharI; paraMtu e jaganI Adhunika sthitImAM zakya na hovAthI zakyAzakayatAne vicAra karIne vyavahArya evI uttama rAjyapaddhati zedhI kADhavI joIe evuM veTane lAgavA mAMDayuM. nibratibaMdha prajJasattAkarAjyapaddhati aiya che ane e visaravI kadI kAmanI nathI. paraMtu jyAM sudhI e koya pramANe rAjyapaddhati amalamAM lAvavA paristhiti anukUla nathI tyAM sudhI rAjyaktae niyamabaddha rAjyapaddhati sthApIne, pote kavala kAyadAnA sevaka {ervals | Law ) che enI bhAvanA rahevI eNe pote kAyadethI hukama calAvo; ane prajA kAyadAnuM ullaMdhana karaze nahIM' evI khabaradArI rAkhavI. A "lejha" A graMthamAMne mukhya pratipAdaM viSaya rAjyapaddhatinuM uddiSTa zuM hovuM joIe e viSe "ripablika" ane "laijha" e baMne graMthamAMnA vicAramAM taphAvata nathI. e udiSTa nAgarikone salluNasaMpanna karIne sukhI karavA S." The object of Laws is to make those who lose them happy, for all goods are derived from thein, New grocs ir: two kinels : there are human in there ise ciivind: groels must the human lang upon tive clivine and the state which attains the greater ill ilu same time acquires the less or 1101 having ihe griller lusses boch. Oi the loss goods, the first is health, the Secondi cauty. the third strengih, inclucling swillness is running and bodily ilgility generally; ind the fourth is wealth. Wisckom is chief :1 kader of the divine class of guls, and were follows temperence: ted! fu! cha min lille ! with courage prin: justice; ind
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ leTenI rAjakIya sudhAraNA kiTa fourth in the scale of virtue is courage. The lour naturally take precexlence of the other goods, and this is the order in which th: legislator must place then." (Ane sArAMza--kAyadAne hetu nAgarikane gukhA karavAne che; kAraNa sarva sukhanAM sAdhana kAyadAthI udabhUta thAya che, sukhanAM sAdhana diprakAranAM che; mAnavI sAdhane ane devI sAdhana. mAnavI sAdhananuM devI sAdhane para avalaMbana hoya che ane je rIte devI sAdhana pAma thayAM hoya ne bhAnavI sAdhana sahaja ja prApta thAya che. paraMtu jene devI sAdhane prApta thayAM nathI hene mAnavI sAdhana paNa upalabdha thatAM nathI. mAnavI sAdhanAmAM prathama sAdhana Arogya, dvitIya sAMdI, tRtIya zArIrika bala ane chelle saMpatti che. devI sAdhanomAM prathama mukhya sAdhana DahApaNuM ane bIjuM niyamatA. DahApaNa niyamatA ane dharma e traNa saguNumAM utpanna thatI svadharma buddhi e trIjuM sAdhana, ane cothuM dha. devI sAdhane mAnavI sAdhana karatAM zreSTha che; tethI kAyadAkAta karanArAone kAyadA karatAM devI sAdhane taraka avasya lakSya ApavuM joIe. sukhanAM sAdhanomAM saMpattine haoNTae atyaMta kaniSTha sthAna ApyuM che, e saMpattine ane zrImata lekine atyaMta mAna ApanAra ApaNA lokee dhyAnamAM rAkhavAnuM che. je samAjamAM zrImaMtAI paNa nathI ane dAridraya paNa nathI e samAja uttama evuM pleTanuM mata che. AvA samAjamAMnA loka ati udAna tatvathI prerita hoya che, temAMthI uddhatapaNuM kiMvA anyAyabuddhi jharatAM nathI, eo ekaeka laDhatA nathI ke IrSyA karatA nathI. ( The community which has neither poverty nor riches will always have the noblest principles: there is 110 insolenic or injustice ; nor again are there any contentions or envying's inmong them. ) rAjyavyavasthA kevI hovI joie e vi " lAga mAM mukhyatve karIne be to pratipAdana karyo che(1) samAjamAM sattAne paraspara virodhI evAM aneka tatvo nIkaLI Ave che. eenuM rAjyapaddhatimAM ekIkaraNa karavA prayatna karavuM joIe. nahIMta rAjadroha ane vaccavargamAM vaimanasya utpanna thavAne saMbhava rahe che. ( 2 ) eksattAka rAjya paddhati ane prajAsattAka rAjyapaddhati e bannenuM saMmizraNa thavuM joIe. eka sattAka rAjyapaddhatimAM rAjA pitAnI prajAnuM yogya svAtaMtrya chInavI laI henA para julama kare che, tyAre prajAsattAka rAjya paddhatimAM prajAmAM maryAdita kama heIne svecchAcAra vadhe che. mATe ane rAjyapaddhatinuM saMmizraNa thavuM joIe. ( 1 ) mAtApitAnI pitAnA putra para sattA, (2) ucca varganA lokanI kaniTa varganA loka para sattA, (3) vRddhanI tarUNa para sattA, (4) dhanInI gulAma para sattA, (5) balinI nirbala para sattA ( 1 ) jJAnInI ajJAnI para sattA, (7) sudhI mANasanI ( udAharaNartha, yogya na hovA chatAM paNa vavAta je ekAda adhikAra mATe yogya gaNAI jAya che evAnI) dudhI mANasa para sattA, evAM A sAta paraspara virodhI paNa naisargika adhikAranAM tatva che. A tatvomAM che eTale jJAnInI ajJAnI para sattA e ka hevAthI vAstavika jotAM eja tatva para rAjyapaddhati rahevI joIe. paraMtu vyavahAramAM A tatvanuM varcasva na hovAthI balinI nirbala para sattA eja tava vizeSa pracalita che. tathA A marma tAta ekarama karI rAjapaddhati karavI joie
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 buddhipabhA. eka sattAka rAjyapaddhati ane prajAsattAka rAjayapati e mUlabhUta rAjyapaddhati (matterpolitics ) che. e banne paddhatinuM yogya saMmizraNa karIne rAjyapaddhati sthApana karI eTale pratyeka taraphathI utpanna thatA phAyadA maLaze, paraMtu pratyeka taraphathI zuM nukasAna TaLaze. IrAnamAM ekasattAka rAjyapaddhatinuM anAvadhAna thavAthI irAnI lokone nAza thaze, ethensa nagaramAM prajAsattAka rAjyapaddhatine atireka thavAthI ethanIyana lokonI avanati thavA lAgI; mATe ekanA kiMvA anekanA hAthamAM aniyaMtrita sattA na ApatAM, ene kAyadAthI athavA " - nsTiTayuzana dhI maryAdita karavI joIe; ane * kaunsTiTayuzana'ne AdhAre rAjyakArabhAra calAvavA ie. sArAMza, sanadazIra rAjya paddhati (Constitutional (Government) sthApIne, e paddhatimAM ekasattAka rAjyapaddhati ane prajAsattAka rAjyapaddhati e banne hitakara tatvanuM ekIkaraNa thavuM joIe. rAjasattA kAyadAthI athavA " kansTiTayuzana'thI maryAdita hovI joie, tyAre alabatta kAyadA kevA hovA joIe e prazna upasthita thAya che. e viSe eTone mULa siddhAMta evo che ke, kAyadA karatI vakhate rAjakartAe hameza e dhyAnamAM rAkhavuM joIe ke rAjakAraNane viSaya vAdagrasta hoine e viSe mateSa kavacita ja hoya che, ane dezanI naisargika paristhitI; lokanI rItI ane jIvanapaddhatinuM rAjakAraNa para sadeva pariNAma thatuM hoya che. kAyadA karatAM ane rAjakIya saMsthA sthApana karatAM lekanI daDhamUla thayelI rIti tarapha durlakSa ApavAthI, tAtvika dRSTithI e kAyadA ane e saMrathI game teTalAM uttama hoya to paNa samAjamAM sArAM gaNAtAM nathI, ane tethI emAMthI joIe tevuM sAruM pariNAma AvatuM nathI. eTalA mATe ja samAjamAM je kalpanA je rIti ane je samAjIka temaja dhArmika saMsthA badhabhUla thaI hoya hene anurUpa prakAranA ja kAyadA sthApita karavA e ISTa che. upara jaNAvelI mizra rAjyapaddhatimAM sAmAnya lokone rAjyakta ane adhikArI thavAno haka hovAthI e lokone pitAnI javAbadArI uttama rIte bajAvatAM AvaDe. mATe e lokone sAruM zikSaNa ApavuM joie. (Those who are celect should be trained in habits of law, and lyc well-educated that they may bave a right judgement and may be able to select or reject men whoni they approve or disapprove its they are worthy of either ). ripablika " pramANe ja "plAjhamAM pleToe zikSaNane ati mahatva ApyuM che, ane zikSaNa khAtAne mukhya adhikArI bahuja moTI 5tAvALe hovo joIe ema kahyuM che. paraMtu " ripablikamAM paDeToe sAmAnya lokone zikSaNa ApavuM ke nahIM; ApavuM te e kayA prakAranuM hovuM joie e sabaMdhi kaMI vivecana ka nathI. phakta rAjayakartA kiMvA rASTra saMrakSaka ane sahAyaka e lokenuM zikSaNa kevuM hovuM joie eTaluM ja kahyuM che. paraMtu lejha'mAM sAmAnya nA zikSaNa viSe paNa pleToe vicAra kya che. e lokone kaMI nahI te sAdhAraNa zizaNa ( General education ) te ApavuM joIe evuM pleTanuM mata che. - rASTra vistAra viSe pleTanuM mata evuM che ke, rAbahu mahetuM na hovuM joIe tema bahu hAnuM paNa na hovuM joIe. maheTAmAM ekaya rahetuM na hovAthI hene kArabhAra paNa suyaMtrita rItithI calAvavo bahu kaThiNa hoya che. nAnuM rASTra hAya te henuM svataMtra naSTa thavAnI bhIti rahe che. mATe madhyama vistAranuM rASTra sarvotkRSTa gaNAya. sarva sthAvarajaMgama milakata
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ leTonI rAjakIya sudhAro 305 rAtI che e bhAvanA sarvanA manamAM hovI joIe. paraMtu " ripablikamAM khAnagI mitane pleToe jema niSedha karyo che tema " lejha "mAM karyo nathI. mAtra sthAvara milkata sarvanI sarakhI hovI joIe ane te paNa jeTalI avazya hoya te karatAM vadhAre na hovI joIe evuM pleTanuM mata che. jaMgama milakta sarvanI sarakhI hovI joIe evo preToe nibaMdha karyo nathI. mATe, amuka kimatanI jaMgama milakta jenI pAse hepa hene eka varga, hethI bevaDI kimatanI jaMgama milaktavALA lokone bIjo varga ethI traNagaNI kimatanI jaMgama milaktavALA lokone trIjo va, ane ethI cAragaNu kiMmatanI jaMgama milakatavALA kone ethe varga, evA cAra varga samAjamAM karavA joIe. A jaMgama milakatanA pAyA para ubho rahe varga, " ripablika "mAMnA traNa vargathI bhinna che e khuluM che. pleToe jaMgama milaktanuM je kaniSTa pramANa dhAraNa karyuM che, henAthI cAragaNI sudhI khAnagI jaMgama milakata heAya te harakata nahi. paraMtu e karatAM vadhAre milakata kaI meLave te henI mAlIkI nahIM ane e sarva rASTranI thAya. sthAvara milakatamAM viSamatA utpanna thAya nahI mATe hene daya vikraya vigere vyavahAra kAyadAthI niSiddha kare evuM TenuM mata che. pratyeka rASTramAM traNa niyAmaka saMsthA hovI joie ane te nIce pramANe, (1) rASTramaMDala (A council of State) (2) sAmAnya maMDaLa (General council) ane (3) viziSTamaMDaLa. pahelA arthAta rASTramaMDaLamAM 37 sabhAsada rahe. je nAgarikee sencamAM nokarI karI heya, kivA je karatA AvyA hoya teo henI nimaNUka kare. prathama eo 300 hoka nime, A traNaoNmAMthI pachI eo 100 nime ane pachI 37 sabhAsadonI je nimakhUka karavAnI te A somAMthI eo kare. A maMDaLamAMnA sabhAsada 50 thI echI ane 70 thI vadhAre ummaranA na hovA joIe. ane eonI nimaNuka 20 varSa sudhI rahe. ekAda sabhAsada nimaNuka vakhate 50 varSathI adhika vayane hoya te e vIsa varSa sabhAsada na rahetAM pitAnAM sattara varSa pUrA thatAM potAnI jagAnuM rAjInAmuM Ape, ane enI jagyAe bIjAnI nimaNUka karavAmAM Ave. A rASTramaMDaLanA 3 sabhAsada kAyadAnA saMrakSaka ((stardians of th: .) rahe; ane enuM mukhya kartavya kAyadAno amala gya rIte thAya che ke nahIM e jovAnuM ane nyAyAdhiza vagere adhikArI upara dekharekha rAkhavAnuM rahe. bIjI saMsthA sAmAnyamaMDaLanI. AnA sabhAsada ekaMdara 360 rahe ane teonI nimaNUka upara pramANe thAya. prathama pratyeka vargamAMthI 360 sabhAsada nimAya. pratyeka nAgarikane mata ApavAne adhikAra rahe. pahelA be vargamAMthI eTale jenI jaMgama milakta kaniSTha pramANathI anukrame cAra gaNI ane traNa gaNI heya teonA vargamAMthI je 720 sekenI nimaNUka thavAnI teonI nimaNUka karatAM pratyeka nAgarike-pachI te koipaNa vargane heya-pitAne mata Apaveja joIe. trIjA vargamAMthI eTale jenI jaMgama milakata kanika pramANuthI be gaNI hoya teonA vargamAMthI je 360 sabhAsadonI nimaNUka karavAnI te karatAM pahelA traNa vargamAMthI nAgarie pitAnA mata ApavA ja joIe; paraMtu konika vargamAMnA nAgari pitAnA mata pitAne phAve hene Ape. temaja cethA eTale 370 sabhAsadonI nimaNuka karatAM pahelAM ane bIjA vargamAMnA nAgarikoe potAnA mata ApavA joIe, paraMtu trIjA ane cothA vargamAMnA nAgariko potAne kAve hene mata Ape. A pramANe eka vamAMzI - nA
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA sabhAsadonI nimaNUka karyA pachI e 360 mAMthI 180 nI nimaNUka karavI ane e karatAM pratyeka nAgarike pachI te koIpaNa vargane hAya-mata ApavA ja joIe. A pratyeka vargamAMnA 180 mAMthI 40 nI nimaNUka karavAnI te matAdhikarSathI na karatAM "vaiTa thI karavI. A ekaMdara 360 sabhAsadomAMthI 30 sabhAsadonI eka eka kamiTI rahe ane pratyeka kamiTI eka eka mAsa kAma kare. A sAmAnyamaMDaLanuM kArya kAyadAno amala karavAnuM ane ekaMdara bhokanA vartana para ane vyavahAra para dekharekha rAkhavAnuM rahe trIjI saMsthA viziSTamaDaLanI. rAmaDaLamAMnA 37 sabhAsadamAMnA je 10thI vayamAM, jJAnamAM, anubhavamAM, AcaraNamAM ane katvamAM zreSTha hoya enuM A maMDaLa thAya. pratyeka sabhAsada sarva sabhAsadone saMmata ekatrIsa varSanA tarUNa gRhastha pitAnI sAthe le. AvA A dasa vRddha ane dasa tarUNa ema karI vIsa gRhasthonuM maMDaLa gaNAya. A maMDaLanuM kartavya e ke e rASTranuM eya je sadaguNasaMvardhana te sadeva AMkha AgaLa rAkhI nAgarike sadga saMpanna thAya e mATe yogya e yojanA amalamAM ANe. temaja e viziSTa prakAranA dharmamata sthApI, e nAgarikane zIkhavI te pramANe eo pitAnuM AcaraNa sakhe evI e vyavasthA kare. A sivAya sarva nAgarikonuM maMDaLa e cothI saMsthA. paraMtu A maMDaLanuM kArya karyuM ane anya maMDaLa sAthe ene saMbaMdha kevo hovo joIe e viSe Toe kaMI kahyuM nathI. upara pramANe rAjyapaddhatinAM tatva kayAM ane rAjakIya saMsthA kaI levI joIe enuM vistArazaH vivecana karyA pachI paToe kayA kayA kAyadA hovA joIe e kahyuM che. paraMtu e viSe satya vicAra karavAnuM kAraNa nathI. mATe upara darzAvelA paTanA rAjakIya vicAronI thoDI TIkAtmaka carcA karIe. veTanA rAjakIya vicAranI vicAraNA karatAM eka vAta lakSamAM rAkhavI joie te e ke e vicAra aDhI hajAra varSa pUrve hatA. laMkAnA naraNa pachI Aja sudhI rAjakIya zAnI anya zA pramANe ghaNI pragati thaI che. eTale tenA rAjakIya vicAra hAlanI jaganI sthitI samaye pUrNapaNe lAgu na paDe hemAM kaI navala nahI, rASTranuM kSetraphaLa amuka maryAdAnI bahAra hevuM na joIe. tahelI lokasaMkhyA paNa amuka ja hovI joIe, rAjakartAne khAnagI saMpatti ane kuTuMba hovA na joIe, sthAvara milakata sarvanI sarakhI hovI joIe, ItyAdi rAjakIya vicAra Aja sudhI jaganAM itihAsamAM koipaNa ThekANe amalamAM AvyA jaNAyA nathI, ane AgaLa para kaI vakhata paNa Avaze ema lAgatuM nathI. pleTanI caNanI kalpanA nagara-sasthAnathI (City State) AgaLa gaI na hovAthI ane temanA meTAM DeTAM rASTra sarakhI kiMvA sAmrAjya saraNI saTTanI kiMvA sAmrAjyanI rAjyapaddhatinA vicAra svAbhAvika rIte tenI rAjakIya tatvamimAMsAmAM na hovAthI henA vicAra paripUrNatAe pahoMcyA nathI. paraMtu A paTeine depa na gaNAya. henA samayane je rAjyapaddhati nahAnA sarakhA nagara-rASTramAM egya thAya te alabatta pracaMDa rASTrane-jemAM ekaja deza nahIM te aneka dezane aMtarbhAva thaye heya evA rASTrane lAgU paDe nahIM e spaSTa che. nhAnA sarakhA nagara- sasthAnamAM sarva nAgarikonAM maMDala sthApana karavAM zakaya che; paraMtu je rASTramAM ekaja nagara na heI aneka nagare hoya ane je te vistAra maheTa heAya evA rASTramAM AvA maMDaLa
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ pleTAnI rAjakIya sudhANu. sthApana karavAM zakaya nathI. AvA vistRta rASTramAM pratinidhItatvaneja aMgikAra karavA sneie. temaja ripablika mAM guAvyA pramANe rAjyakartI kaNa baMdhanathI tadana alipta hovA teo e beMke avazya ne kaSTa che, tepaNu kuTuMba Atmika saMpatti ityAdi sAmAjIka saMsthA eTalI kAmUla thai gaNu che ke ene naSTa karavI e zakya nathI; ane jo kadAca zakya hAya, ane naSTa karavAthI samAjanI prati kivA avagati thaze e prAja che. 307 pleTAnI hayAtImAM agrensa nagaramAM pracalita prAsattAka rAjyapaddhati atyaMta dUSita thai hatI, ane haeNna lIdhe pleTanAM mata e rAjyapaddhatiA virUddha thayAM hatAM e jazu. vavAmAM AvyuM che. A ainI rAjyapaddhati viSenI patikUlatA ' ripablika mAM pUrNapaNe pratibiMbita thaI che. emAM varNavelI mane!maya (!!) rAtimAM sAmAnya lokone bilaTTala sthAna nahIM. e potapotAnA ghega kaM. yegya rItidhA kare ane rASTrasaMrakSaka kahe te pramANe, eee cAlavuM ethI vadhAre enu kartavya nahIM. paraMtu A bAbatamAM pleTAnA manamAM lAgeyA tathAvata dhyAnamAM rAkhavA jevo che. sAmAnya lekAe paNa rAjA raNamAM yacAmati lakSya rAkhyuM jo ane eene nimaNUMkane haka ApavA joie, e pleTAnAM vicAramAM Avele takAvrata henA 'lAjha'mAM vyakta thayo che. rAjakIya buddhi (IPolitical Sns) mAtra viziSTa lAkoneja paramezvare ApI che, sAmAnya lokone e buddhinI gaMdha puchyu nathI evuM prathama pleTonu mata hatuM; paraMtu e potAnI bhUla che ane kharekharUM jotAM rAjakIya buddhi sarvamAM ochI vadhu prasarelI hoya che evuM hene pachIthI lAgavA mAMDyuM. ane tethIja eNe rAjyapaddhati kAyadAthI bahu hoi phAyadA karanArAM vigere rASTramAMnAM maMDaLAmAMthI sabhAsada nimavAnA hakka anya leAka pramANe sAmAnya lokone paNa ApavA joIe evuM mata 'lAjha'mAM pratipAdana karyuM. pratyeka rASTrane nasTiyUzananstitution ) hevuM jaoNie, ane huMmAM prathita karelA mUlabhUta niyamAnvaye rAjyakArabhAra calAvavA temaja pratinidhI nimavAnA hakka sarva varganA lokone hevA joie-A pleTanAM banne tatva arvAcIna sudharelA rASTranI rAjyapaddhatinAM pUrNapaNe jaNAi Ave che e kahevAnI jarUra nathI. pratinidhisattAka rAjyapaddhati Aja jagamAM ghaNAMkharAM rASTramAM pracalita che, ane je dezamAM e pracalita nathI tyAM paNa e kAlAMtare sthApana thayA sivAya raheze nahIM evAM spaSTa cihna jaNAya che. tathApi atyAra sudhI A rAjyapaddhatinI yogyatA viSe za`kA aNunA TIkAkAra nathI thayA ema nathI. pleToe ' ripablika 'nA mAratha rAjyapaddhatinuM varNaveluM citra eTaluM hRdayagama che ke ethI mAhita thai azikSita, tatvahIna ane cacalattinA sAmAnya lokonA hAthamAM nimaNUka jevA mahatvAdhikara ApavAthI rAjyakArabhAramAM avyavasthitapaNuM AvI rASTranu Akhare ahita thayA sivAya raheze nahIM. evuM kahenArA TIkAkAra TujI he ! paraMtu plene ripablikamAM vyakta karelA keTalAeka vicAra kai nahi teA avyavahArya hAvAdho cheDI devA paDayA ane Akhare pratinidhitva mAnya karavuM paDyuM e vAta A TIkAkAra bhUlI jAya che. pleTA jevA tatvavettAne pratinidhisattAka rAjyapaddhati prathama nApasaMda paDavI, paraMtu vicArane anubhavathI abhimata thavuM e vAta A rAjyapaddhatinA AkSepakAe vicAravA jevI che. zikSaNa viSe ane triyAnI cemyatA viSe pleTAnA vicAra atyaMta mananIya che. sarvane sAmAnya pranuM zikSaNa rAkhavuM joIe, ane sAmAnya lokA potAnAM nAgarikatvanAM kartavya
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308 buddhiprabhA sArI rIte kare mATe ene sAruM rAjakIya zikSaNa paNa ApavuM joIe. A pleTanA siddhAMta viSe have matabheda thave zakya nathI. striyonI vezyatA viSe enA vicAra eTalA udAtta ane purogAmI che ke, matAbhilASI triAnI athavA henA puraskartAonI paNa tyAM sudhI najara pahoMcI nathI, strI purUSamAM vAstavika bhinnatA nathI, eonA guNadharma ane eonAM kAryo purUSanA guNadharma ane kAryathI bhinna che e kalpanA naisargika na hAI varastutaH ethI virUddha che ityAdi tenA vicAra atizaya mArmika hAI mananIya che. tema ja rAjya paddhati game te prakAranI he, rAjya kArabhAra sAnanA sakhta pAyA para ghaDAe havA joie e paNa tatva atyaMta mahatvatAnuM che. IgleMDa, kAnsa amerikA vigere pAzcAtya dezanA hAlanA rAjakIya tatvavettAe paNa Ama ja kahe che. rAjyane saMkalita jJAnanI AvazyakatA nathI, hene ThekANe vyAvahArika kSamatA (Practical ability ) heAya eTale basa che e tatva nRzaMsa che evA A tatvavettAo Aza karatA che, jenA hAthamAM rAjasattA che kiMvA jenA para rAjyakArabhAra sArI rIte cAle che ke nahIM e jovAnI javAbadArI che, teoe rAjakIya zAstranuM ane henI sAthe nikaTa saMbaMdha dharAvatAM anya zAstronuM sAruM jJAna saMpAdana karavuM joIe, ema te spaSTa kahe che, A rAjakIya jJAnanI ApaNuM hindusthAnamAM keTalI AvazyaktA che e kahevAnuM kAraNa nathI. pleTonA samayamAM nItizAstra (ethics) ane rAjakIya zAstra (political science) e benI bhinnatA thaI na hatI. zAstranA vyavasthita adhyayana mATe Ama zA-zAstromAM be mata batAvo game teTale Avazyaka hoya te paNa hemAMthI eka moTI oTa jaNAvAne saMbhava rahe che. te eke manuSya kivA manuSyasamAja ene je vyApaka buddhithI vicAra tho joIe te thatuM nathI, ane manuSyanA athavA samAjanA ekAda viziSTa aMgane vadhu mahatva maLavAne saMbhava rahe che. saguNa saMvardhana e sarakAranuM pratyakSa kartavya che ke nahIM, sadgaNuM saMvardhana vinA sukha saMvardhana thavuM azakya che e tatva rAjakartAoe bhUlavuM chacha nahIM. sarakAra eka pracaMDa zakti che ane je ke te samAjathI ja utpanna thAya che te paNa hene samAja para eTalo pracaMDa AghAta hoya che ke, sadguNa paNa e kAma amAruM nahIM e te samAjanuM che ema sarakAra kahe e cAle nahi. vyakti viSayaka yogya svAtaMtryamAM bhaMga na pADatAM saddaguNa saMvardhananuM kArya pratyakSa kivA apratyakSa rIte jeTaluM karI zakAya eTaluM sarakAre karavuM ja joIe. prajAe saNuM saMpanna thavuM e zAsanapaddhatinuM aMtima dhyeya athavA kArya che e seTanA tatva tarapha AvI daSTithI joIe te che ke emAM zAstramizraNane doSa heya tepaNa emAM vyApaka nirIkSaNane guNa aMtargatta che. rAjakAraNa e zAstra che, ane sadgaNuM sivAya prajA sukhI thaze nahIM e bane to, mutsadI adhikArI ane rAjakIya kAryavAhaka je pramANamAM dhyAnamAM rAkhaze te pramANamAM samAjane vijaya thaze.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30e bharatakhaMDa ke AryAvata? bharatakhaMDa ke AryAvarta ? ( lekhaka. rA. maNilAla mohanalAla pAdarAkara. ) sajAta joDAM jAta bhegathI, parahitamAM paravaraze, aDaga vairya ne zirya bharyo saMtAna hindramAM saraze, tyAre devo avataraze, viralA naravara taravaraze ! hindajane arNava gUThThaze, ne brahmAMDa nAcavaze. DagamagatA DuMgara DelAvaze, raMgarAga relavaze. tyAre prabhutA saMcaze, svarga sama sundara hinda thaze. lalita. vizvanuM naMdanavana : pRthviI paranuM svarga devatAone paNa nivAsavA mATe lalacAvanArI bhUmi ! RSi munienI caraNarajathI pavitra banI rahelI pavitra pUraya bhUmi! satIo vaDe sevAyalI, kSatrI zama--bhISmapitAmahu-mahAvIrabuddha-Adi mahAna vibhUtio vaDe geravavALI banelI, sAMdabhara bharata bhUmi ! tyArI tulanA kaI bhUmi karI zako? koI ja nahIM ! tane koTI koTI vaMdana !" " rahelA bhArata ! mArA prANa samA bhArata ! uTha! hajI zuM ughe che ! have udhavAne vakhata nathI! hame dharma +, : vidhA vIdAya karI, ! zurAtana gumAvyuM ! pharaje cukayA ! kaThIna vRta ane udhama tyAmAM ! aMdara aMdara kapAI muvA ! pharajane badale mAja zekha svikaryA ! strIone devIo banAvavA-gaNavA-ne badale vilAsanuM sAdhana mAnI beThA. dhama dhyAna tyAgI adharma AcaraNa aMgikAra karyo ! paropakArane badale svArtha ane dayAne badale hiMsA. palle bAMdhyAM. abhakSa, madhapAna, chUta, vyabhicAra, cerI, ne ALasa, hasatAM hasatAM hasatagata kayAM ! brITIza jevA nyAyI nejA nIce rahIne paNuM utkarSa na sadhAya ! have udaya kayAMthI? are! suvarNa bharata ! have A zuM sujyuM? amArA, derA ne dharmanA utka artha gALelAM hamArA jIvana tamArI pAse vidyamAna chatAM, paNa na sujyu? jAga have, nIdrA tyAga ! kartavyamAM lAga. je pUrvamAM patharAtI lAlI dvArA ulya sUcave che. hArA saMtAnane vidyA, saMpa ne svataMtratA zIkhava! sukhI ne bhAgyazALI thaIza." (dharma arjunane bhImatrimUrtine bharatane Ade. janmavuM, kamAvuM, khAvuM, saMtati pedA karavI, udhavuM, ne marI javuM emAM ja manuSya jIvananI saphaLatA samAtI nathI. pAdarAra. rAMdhavuM, ghara kAma karavuM, AbhUSaNa mATe patine pajava, saMtAna prasavavAM, ane kalepamAM AyuSya pUruM karI marI javuM, eTalAmAM ja jIvananA kAryanI samApti thatI nathI. bhArata.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310 buddhiprabhA. himAMzu candra hajare kiraNAlio dvArA parirAja himAlayanAM raMge kAMga ajavALI rahyA che. mRtyulokanA A kalAsanA meLe jhUkI rahelI phaLa phala pariSTita aDhAre bhAra vanaspatino mizra parimalabha vAyu, girirAjanA pAya pakhALatI kalinInA kalaravanA virAma sAthe ja viramata ne pAcho vAta. je puNyabhUmi aneka mahAna vibhUtionA nivAsathI dIrdhakAlathI vibhUSita thaI rahelI hovAthI, hemanA saMskAra bharyA advitIya teja, guNa, pavitratA, ane eja saMpUrNa prabhAvathIja Aja paNa manuSya mAtrane sAtvika bhAvanA prANa karAvI zake che ane jyAM devone paNa nivavAnuM mana thai jAya, evA A dvitIya kaeNlAsa sadastha himAcaLanA kacanagaMgA roganA kailAsa udhAnamAMthI viSNu ane kiMmarakaMdanA mizra saMgItanA sumadhura AlApa tyAMnA pratyeka paramANane rasabasa karI, pitAnA aNuone caMdramAMthI varasatA amRtanuM pAna karAvI rahyA che-stha banAvI rahyA che; kAraNa sAkSAta kalA sanI spardhA karI zake tevA himAlayanA kAMcana gaMgA raMganuM kelAsaudyAna, vasanta tunI pUrNa candrayukta suMdara rajanI, girinadIna: kallolanI kudaratI ThaMDI lahekavALo, madhamaghatI suvAsabharyo vAyu, kinarakaMThI bumadhura viNayukta saMgItAlApa ane tahenA nA eka yuvAna rasika yugala !--A maNikAMcana suyoga zuM svagAya na kahevAya ? adAra varSanI satAga suMdara apa-Tu-DeTa naeNzanamAM ka thaelI, AMcyavidyA vibhUSita pUrNa zrImaMta ne khAnadAna kuTuMbanI, patisahavAsanI-lIlI-eka yuvatI pitAnI sukumAra aMgulIo vaDe viSNunA sura para tanamanaTa macAvI rahI che, ane aMgulIo paNa evI mRdutAthI kare che ke jANe tAra dabAi javAnI dhAsti bajAvanArane lagatI na hoya ! viNA bajAvatI vakhate candraprakAzamAM ghaDI ghaDI camakI uThatI bahumUlya hirAnI mudrikA, ane AlApa letI vakhate khUkI paDatI garadana para sadAminInI mAphaka bhabhUkA mArI rahetA hirAne hAra, tathA vINA bajAvatI vakhate te sukomaLa mukhathI para chavAI rahe svagaya hAsya-e sa A dAminInI zrImaMtAI ane rasikatA vyakta karI detAM hatAM. majA sAthenA besTIkanAM leDI buTa, zItalatAthI rakSaNa karanAra garama ovara-keTa, sarAjanI dAMDI samA sudAmela kAMDA para bAMdhela leDI vaica, chelAmAM chellI zanathI hoLela kezakalApa, hemAM beselI "anAghAta puSpa jevI mAtra beja gulAba kaNikAo, ane he. mAMthI AvatI "javAkusuma' telanI khuza-e si e maNinI pijhIzana' prakaTa karavA pUratuM hatuM. paravALAMnA banelA eka-ya pharakyA, mastIthI akkaDa rahetuM mAthuM DelavA lAgyuM, ane karAMgulioe viNAnA tAra para nAca karavA mAMDaze. luMTAI dhuMTAI gAna upaDavA lAgyuM. sura vAdhyA-A.A.A...A...A. locanIyAM laherAya ! locanIyAM harAya ! sakhIrI ! Aja kahe kayama locanIyAM kaherAya !
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ bharatakhaMDa ke AryAvarta? 311 -samayAnukUla A bheravInA sUra vadhAre mAdhuryathI cheDAvA lAgyA jaba jyama jAdubharyo cAMdalIo uce uMce jayaH anila pAre surabhi mIThI, keyalaDI TahukAya ! sakhIrI rAjalahase snAna kare che cakiraNa rasadhAra maNimuktAmaya yugala rasika A, vihare ekAkAra ! sakhIrI, dhIme dhIme candra uce jai hIMcavA lAge. kelAsa udhAnamAMnI eka ajoDa zIlA para ApaNuM A gAMdharva ramaNi saMgIta sAgaramAM snAna karI rahI hatI, ane henI sAtheja eka suMdara garbhazrImaMta prabhAvazALI tarUNa jANe samAdhivaza thaI gayo hoya ema jaNAtuM hatuM. zIlAnI kaThoratAnI paravA rAkhyA sivAya te para mAtra eka vyAghracarma bIchAvI samAdhistha thaelA A meghAvI yuvake dhIme dhIme zvAsa ghuMTavA mAMDe. pitAnA kolara, rAI ane ovarakoTa cuMthAze, ke paMca TAIpanA haLelA vALa bagaDI jaze, paMTa ke polIza karelAM buTa melAM thaze, agara nhAnI khullI paDI rahelI jhaMzanebala senAnI bImAM kAyadesara goThavAI jAnI mAnI besI rahelI DI re (1) Rozkc ) siMgAreTasa cagadAI jaze henI paravA rAkhyA vinA ja A rasika yuvAna saMgItasudhAnA ghUMTaDA bharatAM bharatAMja samAdhivaza thaI gayo, ane gAtAM gAtAM zramita thayelI ramaNi paNa patinA khoLAmAMja nidAsa thai gai. e daMpatI tarapha joI chAnI mAnI hasatI viSNu ane thoDIka mAdhavIkalakAo mAM sumAM besI rahyAM. jagatane jIvana ApanAra candra paNuM A vilAsI patipara amRtadhArAo karAvavA mAMDI, ane dayALu nidA devaDIe pitAnI pheNI AMgaLIe te daMpatine pipa para hemAM dhIme dhIme bena karavA mAMDayuM. kelAsaghAna zAMta thai gayuM. e prakRti kArya karatI rahI. dhIme dhIme yuvAne svapnasRSTimAM pagalAM bharavA mAMDayAM, gharathI kaMika divya prakAza Avate hene jaNAvA lAgyo. teja tejanA aMbAra pragaTI nikaLyA. vAyunI laharIo divya suvAsa phelAvA maMDI gaI. apsarAomAM saMgItanA bani saMbhaLAvA lAgyA. caMdrakiraNamAMthI aneka kiraNAvalioe vIMTAelI eka prazAta, gaMbhIra, ujjavala madana henA tarapha avataratI jANuI prasanna vadanathI dhIme pagale te mUrti henI najIka AvI, hene sparSa karI jagADatI jaNAi, e bhavya ane divya mUrtinA paravALAM zA che dhIme dhIme jUdA paDayA. mahIMthI vacanAmRta jharavA lAgyAM. sUre nidrAmAM svapnamAM bharatane kAne paDatA jaNAyA. heNe kAnathI sAMbhaLyuM - bharata : uTha ! jAgRta thA ! vizvanA dhanADhyamAM dhanADhaya vatsa ! nidrA tyAga? uMcuM je ! hArI aDhaLaka lakSmI, vimula sattA, asaMkhya mile, aneka AchIe, pAra vinAnI peDhIo, khetANe, lADIgADIo vigerenA vicAre tyAga ! je huM koNa chuM te ! huM sama ! dazarathane putra, lakSmaNane baMdhu ane jAnakIne pati rAma ! bharata. tyAre tyAM atyAre zuM cAlI rahyuM che? mahArI AjJAe vIsarI mUkI che ! nItine neve mUkI che? eka patnitane pANIcuM ApyuM che ! pitabhaktine paga taLe kacarI che ! baMdhu bhAvane bahiSkAra
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312 buddhiprabhA karyo che ! satya ane saMpane samULAM saLagAvI mUkayAM che ! arere ! mahAra bharata ! eka samayanA alaikika svarga! Aja hArI A zI dazA ! tuM uparathI bhapako mAre che ! paNa hAra keTalAM bALake durAcAra, anIti, vyabhicAra, kusaMpa, gulAmagirI, ane lebhane vaza paDI dubaLA thatA jAya che ! uTha! bharata ! hemane uddhAra kara ! eka vAranA mahArA prAdhika putra ! mhAruM cAritraya aMgikAra kara ! punaH tuM hArI pUrvanI sthiti prApta karI zakIza ! bharata ! hArAM saMtAne rIbe che ! uMdhIza nahIM hai ! jAga ! sAMbhaLa ! chAtabhAva suhAva, tAtanI bhakti prakAza tuM ! jAgRta kara sukha hAva bharata prajAgara thA have ! kalyANa! kalyANa!! " eka mahAna brahmanAda thatAMja e divyamUrti adrazya thai. bharatanAM nayane samakSa mAtra chAyA ane aMtaramAM mAtra kaNaja rahI gayAM. gata bedha hajI aMtara grahe che nathI grahetuM, tyAM te punaH pracaMDa brahmanAda jAo ane AkAzanAM paTa phaTamAM jaNAyAM. dUrathI eka bhavya Amatva, rame nayane ane divya zarIrathI jAjavalyamAna bhImapitAmaha yogIrAja nhAnI cI pAvaDInA rUperI ghaMTazA tINA sUra relavatA bharatanI aMtaSTie paDyA. chAyAja mAtra hatI e emaNe hAtha uMcA karyo ne bharatane AzISa ApavA lAgyA. bharate kaMIka sAMbhaLyuM - "vatsa! ara! pAcho uvavAne vicAra kare che? bhArata ! A zuM? kayAM che ApaNe zuddha sanAtana dharma, kayAM che ApaNI prAcIna nItimatA? aneka pilA DhoMgI dharmanI phasavaNI hAre tyAM vadhI gaI che ! jAga ! tArA gharamAM zuddha dharma vecAya che--dharAzAyI thaye che! adharma Acara thAya che! pati patninA dharma, pitA putrane dharma, gurU ziSyanA dharma, mAtA pitAnA dharma, bhAI bhAInA ane saMtAnonA dharma vIsarI javAmAM AvyA che ! brahmacaryanuM pAlana thatuM nathI ! tArAM pAmara bAlake bALalagna tathA vikArane vaza thaI brahmacaryathI parAgamukha thatAM jAya che ! prajA nabaLI paDatI jAya che ! vakIle patyenI pujyabuddhi naSTa thaI che ! mehanuM sAmrAjya prasaryuM che ! hAya! mhArA bharata! hArI A zI dazA ! sukholIyAM saMtAne joI eka vAranI mahArI bANa-adhyA smRtimAM Ave che tyAre baLI uThAya che ! jAga ! bharata ! kartavya parAyaNa, dhArmika, brahmacArI, karmavIra thA ! mhArA cariane aMgikAra kara! kartavyaniSTha banI amara ke bahAca jagAvaje !. banone prajAgara bharata! hAvAM, divyatA relAvaje!" pitAmaha vAkyAmRta sIMcI pAchA pharatA jaNAyA. pAchA pharatAM pitAmahanI madhura pAvaDI pagamAMthI nIkaLI paDI. pitAnA AvA bhavya svapnanI nIzAnI tarIke e pAvaDIe. ucakI lai levAnuM bharatane mana thayuM. paraMtu e arthe hAtha pasAratAM nidrAmAM ne nidrAmAM pitAnI patninA kezakalApamAM khUkI rahelI be gulakaLIe baratanA hAthamAM AvI. nidrAmAMne nidrAmAM heNe e zirapara mUkyAM. gulakaLIone sthAnaphera zuM sUcave che? chAyA adrazya thaI. bharatane ekalA paDavA jevuM lAgyuM. pharI nidrAmAM paDavA jAya che tyAM to sadAminI camakAra ubha, ane dharma arjuna ne bhImanI bhavya trimUrti eka paTa dUra karI AkAzI hayavAra thaI bharatanI samakSa AvI ubhI. baMTArava thaze ane bhArate sAbhaLyuM;
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ bharatakhaMDa ke AryAvarta. " hAlA bharata : pyArA prANasamA bharata : uTha ! hajI zuM uMghe che ? have udhavAne vakhata nathI. tame dharma tyo, vidyA vidAya karI, zurAtana gumAvyuM, pharaja cUkyA, kaThina vrata ane udyama tyAmAM, aMdara aMdara kapAI muA, pharajane badale mojazekha svIkaryA, strIone devIo banAvavAne gaNavAne badale vilAsanuM sAdhana mAnI beThA. dharma-dhyAna tyAgI adharma AcaraNa aMgIkAra karyA, paropakArane badale svArtha ane dhyAne badale hisA pahale bAMdhI. abha, madyapAna, bhUta, vyabhicAra, cerI, ne ALasa hasatAM hasatAM hastagata karyA. have udaya kayAMthI? are! suvarNa bharata! ne A zuM sUjhavuM? amArA deza ane dharmanA dhaka arthe gALelAM amArAM jIvana hamArI pAse vidyamAna hovA chatAM paNa na suvuM? jAga ! have nidrA tyAga' ne kartavyamAM lAga : je ! pUrvamAM patharAtI lAlI hAre udaya sUcave che. tyAruM saMtAnone vidhA, saMpa ane svataMtratA zIkhava ! nuM sukhI ane bhAgyazALI thaIza. je ? amara vane sau suhAze, ne svAtaMtrya pamAzeH bharata : prajAgara tuM je thAze, vageyatA saMcaze tyAre prabhutA paravaraze divyatA anaMta jhaLahaLaze. - trimUrti adazya thai, ane paTa badalAve. bharatanuM svama vadhyuM. hAme zAMta saravara kamaLothI ubharAi rahyuM che. vaccenA eka sahastrapAMkhaDInA zvetakamalamAMthI eka pracaMDa tejasvI, vIra mUrti pragaTa thatI jaNAI. dhanuSyabANathI alaMkRta thayelI, he para maheTI bharAhadAra mUcha, zira pecathI zobhatI asala cauhANuM pAghaDI, rAjavaMzI pizAka, gaLAmAM mulyavAna hIrAne hAra, ane hAthamAM pracaMDa khaDagathI vibhUSita thayelI masta kSatrIyamUrti jotAM ja bharatanAM eka vakhatanAM pANIdAra netra aMjAyAM, dhArI dhArIne jotAM jaNAyuM ke mUrti vIra pRthvIrAja cauhANanI hatI. budhavAtA sAgara jevI garjanAthI te mUrti gAjI uDI "bhasta ! sAvadhAna ! je! huM pRthurAja cauhANa khArA parama dhAmamAMthI hane kaMi kahevA Avyo chuM. sAMbhaLa! ararara! bharata! A badhuM zuM? A kaeNlara, TAi, cazmA, mojAM, sigAreTasa, tathA AMglezika, A mAthe paTIyAM ! A badhuM zuM ? pAzcAtyenI akkala vinAnI nakala! maryAdA vinAnA, nItidharmane na cho je hevA kudaratI hAjatothI prati kula A kSa vicitra vartana! arere! je ghera strIpurUSa prAtaHkAle cAra vAge uDI nityakarmamAM lAgatAM, tyAM Aje ATha ATha vAgatA sudhI zavyA sevAya che ! je pavitra mukhamAM prAta:kALamAM snAnAdi kriyA karI pavitra zAstravacana ane prabhunAM nAma ucarAtAM te mukhazrImAM Aja prAtaHkAle garamAgarama rahe ane bIDIonAM pAna thAya che ! jyAM nyAyapAna dravyathI zuddha khAnapAnAdi vastu enA upaga thatA, tyAM Aja gulAmagirI, kanyAvikraya vidyAvikraya yenakena prakAreNa hIMmAMsa jevAM nANuM, abhakSya Adi vastuonA upayoga karavAmAM Ave che ! zuddha sanAtana maryAdAyakA pizAka ne rItarIvAje tyAgI Adhunika pratila ane kharcALa pozAka ne amaryAdita rItarIvAjo dAkhala thayA che ! rahyA chaarsaMmati e sUtra ane maryAdAvALI strIo Aja devIe maTI kevala saMtati prAptinAM ane vilAsanAM sAdhane gaNAI amaryAdita pizAka herI nija rIte maMdiramAM beThAM bahAnA heThaLa keraThera AthaDe che ane anAcAra seve che! bhAI bhAI ane deza bAMdhavAmAM kusaMpa ane IrSyA ubharAya che ! DhIMgalA DhIgalI paraNAvI
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 buddhiprabhA bhaviSyanI prajAne nirmohna banAvA che : kRtrima adhyayana pAchaLa vitta, netra ane zarIrane kevala gulAmagIrI khAtara nAza karI che! vama, hannara, kaLA, kArIgIrI, saMgIta Adi satya vastue ApI cha mAtra Alasa, kusapa, vyabhicAra, parataMtratA bhUkhamare! te maraNu kharIdI lA che ! vidyArthIe gurUne tyAM rahI vinayathI hemanI sevA karI adhyayana karatA ane vAnaprastha thayelAe vinA mulye vidyAdAna detA; Aje vidyA kiMmata ApI veMcAtI levAmAM Ave che; gurU ubhA rahI amaryAditapaNe eDelA vidhArthIone dravyaprAptine khAtaraja bhaNAve che! lakSmInAM satAve nekarI, paisA ke muThThI avAjane mATe gheraghera AthaDe che ! hAya ! bharata hArI A zI dazA ! karyAM gai hArI pUrvanI bahujalAlI? yavaneAte anekavAra hAMkI kADhanAra, svadharma ane svadezanuM prANuAnta rASNa karanAra, raNamAM vIrAthI gadyanAra kSatrIya vIrazanI-jananI zuM nakSatrI ke niHsaMtAna thai gaI che? aDaga dhairya ne vAdArI amArI prajAnA javA sAtheja rAjyabhaktine sAthe laI rasAtala ga che zuM? A badhuM zuM mhArA bharatamAM mArA vhAlA AryAvartamAM ! hArI A dazA nei ddArA kalejAmAM Aga Aga saLagI uThe che ! jAga! hajI vakhata che: ceta ! aDaga dhairya, dharmazradda, vaDInA vinaya eka patnitrata, saMpa, udyama, kalA, dRDha dezabhakti custa rAjyabhakti pAlana kara ! thArAM strIvargane ajJAna rAkhoza nA! hune jAgRta kara ! huM jAuM chuM; tepaNu dUra rahyuM rahyuM mArA AtmA saMtuSTa thAya tema varte-je ! tuM suvarNanA tharA ! sAMbhaLa ! tuja sattAne AzA AsthA dAna bA sacaraze: bharata ! jAgara unnata thAtAM, dibdha jyota jhaLahaLazeH phrAnti janatAne maLaze, vizvamAM teMja ahA ! dIpaze ! bharata ! kANu !'' ?? pRthurAja cAhANunI mUrte Aste Aste puna: kamaLa upara virAjamAna thaI-kamaLa khIDAyuM. bharatanAM netrA AMsuthI ubharAyo. hAya! dhIra pRthurAja zuM kahI gayA ! Aje mhArI A zI dazA !! huM kANu hatA ane Aje zuM huM! prabhu strAya kara eTalA udgArA svapnamAM nIkaLI paDayA. bhAratanA aMtaranayana samakSane paDa badalAyA. navIna paTadarzana thayuM. dUra mahA sAgara enI najara paDaye. sUkSma dRSTithI jue che te mahIthI eka jAjvalyamAna mUrtei udbhavI ane vAyurUpI pAMkhAvI addhara uDavA lAgI. sAgara adRzya thayA. mUrtti najIka AvatI jaNAi. bharatanAM nayana adbhupUrNa thayAM jhaLajhaLIyAM dIpti pAmyAM. jhUkI jhUkI, meM bya ramya dinya ane ananya svAmI vivekAna MdanI mUrtine trandana karavA jAya che tyAM te mUrti kIne bharata samakSa AvI ubhI, ane hAtha prasArI jhINA sAde kaIka vAkyAmRta saumAM. bharate nidrAmAM sAMbhaLyuM: kr bharata ! jAge che ke ? tuM jANe che ? huM hamaNAM amerIkAthI AvuM chuM ? jAga ! tyAra dharma ((Duty) sabhAra ! kyAM che pUrvanI zuddha sanAtanatA ? e khATTA dharmanI ghelachAthI gherAyalA pelI kIrtinA dAsa nakkAmI khuzAmata ane khetAbhe khAtara krUra khAI nAMkhanAra ! jAma ! jo ! jyAre karaDe garIbA satre bhUkhyA peTa dAbIne AkAza nIce suve che ane vAvanA TADha ane lAjathI mRtaprAya banI rahe che tyAre tuM hArA rAjamahelamAM sukhethI nizcAtra AAgI AvA bahu mulya garama evarakeTa zA upara pahere che ! hArA gharamAM ajJAna saMtAno ane A adhAre AthaDe che chatAM tArI pattharanAM dize ane AvalAM dvArA amara nAma
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ bharatakhaMDa ke Avata 315 karavAnI lAlasA hajI jatI nathI! jIvatA nArAyaNene rakhaDatA anAtha dazAmAM mUkI A maMdirathI pele madira bhaTaktA pelA bharata! jAga ! ! hArAM saMtAno udyama, Azrama ane anAja vinA bhUkhe Talavale che ane vidharmamAM vaTalAI jAya che yA mare che, vidhavAo peTane khAtara anAcAra seve che yA to bhUkhe ApaghAta kare che. e nivRttine DhAMga karatA bharata ! A AgaLa vadhatA pravRttinA jamAnAmAM nivRttine ze svIkAra ! zaratamAtra mArA e sUvAnusAra nittinA kAnA heThala pravRttinI arAkti DhAMkavAno prayatna karatA bharata! have hArA bAyalA vicAre tyaja ! ra thA ! jAga hAruM hAruM mUkI zrImaMtAine, satAne, sadbhAgyane upayoga dezabAMdhavone udhame lagADavAmAM, kaLA kArIgIrI phelAvavAmAM, hamezAMnA roTalA khAtA karavAmAM, saMpa ane dInatA hAMkI kADhavAmAM, dharmamAM sthira karavAmAM, pAThazvALAo, gurU, pustakAlaya, AdhAla, Adi khelavAmAM, tejasvI yuvakane yurapAdi dezomAM mokalavAmAM, kavi lekhakone Azraya ApavAmAM, kurIvAjo ane rahI baMdhano kApavAmAM, alavinAnI pAzcAtyAnI nakala baMdha karavAmAM, garIbane uddhAravAmAM, vidhavAo tathA anAthane AdhAra ApavAmAM ane chevaTe dhaMdhA dhaMdhA ane roTale karI bharatI hArI nirUpama prajAne udhama ane roTalA bhegI karavAmAM gALa ! tuja sarva janane dharmanA kartavya pATha paDhAvaje tejasvI yavana ucca jIvana vatAya batAvajo ! bharata : purUSa thA ! manuSya thA ! deva thA ! " tejanA aMbAra javA sAthe bharata camakI u. apnanI ghenamAM ne ghenamAMja e. babaDI uThe. "hAya! sarva nAza ! khela khalAsa ! huM koNa? bharata ! AkhA nidhanuM naMdanavana? aneka rUSimunIonA Azrama! jemAM zrIkRSNa, rAma, dharma, arjuna, bhIma, Adi pAkayA te ja huM bharata ! hAya ! sadAminI-dAmina eka paLavAramAM ja jagamAM divyatA jhaLahaLAvI de che te ja pramANe A vamanI tathI bharatanA hRdayamAM vALA jhaLahaLI ane dIpti prakaTI emAM ne emAM ja e punaH samAdhistha thaye. zItala candrapratama ne khatama karavA hajI ye zItAMzu varSothI strI hatA. ahA zuM svagAma ula darzana! divya adazya paNa badalAye. purUSa prakRtie eka pachI eka pharIthI AvI adRzya thaI. bharatanI daSTie e zarIthI paDayAM. e te emane ema ja rahyA. ramaNi hAvAM samAdhistha avasthAmAM patisamAM anerA svama anubhavavA lAgI. ene kAne pracaMDa brahmanAdanA sUra paDayA. camakI dhImethI hAmethI casamakSa anerI ramaNIyatAnI mUrti AtmadIkSithI upalA mukhavALI satI sItA hAthamAM puSpada laI AvI. pAse AvI e mUrtie puSpa ramaNInA zarIra para veryo. AskA levA puSe viNI levA ramaNi para 5 nibavaza chatAM hAtha - sAratAM patinA mAthA para mUkI rahelI be gulakalikA hAthamAM AvI, ane nalagika rIte phalA ane hasta AMkhe para karI rahyAM. e avasthAmAM ramaNie tINA sura suNyA - AryA ! AryA : uTha! jAga! jo huM koNa chuM? huM sItA chuM. mArA pati rAma hArI vATa joi rahyA che. AryA! svargamAMthI tAre mATe huM eka saMdeza lAvI chuM te sAMbhaLa. dharatI mAtA hIrAM pApane bhAra have vadhuvAra sahana karI zakatI nathI ! AryA ! AryA! kyAM gayuM hAruM Ayatva? kayAM gayuM he ne ? kayAM gayuM hAruM pativratya ane
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA vAtsalya? kayAM che lhArAM dharma ane saka? ajJAnanI ghora nidrAmAM uMdhyAM karatI AryA ! jAga! patisevAne badale samAna hakanI mAgaNIo ! rAti e prAcIna sUtra pratipAlana karavAne badale svataMtratAnI abhilASAo, vaDIlone vinaya, ane avibhakta kuTuMbanAM vahANuM levAne badale, laDI jhagaDI vaDIlathI mAtra patine laI judA rahevAnI hamArI AkAMkSAo ! hA! khedanI vAta che ! A zuM? puNyazIlA Aya! hArA aMgane bhAvatI A anAye vastuo, buTa, ovarakoTa, A leDI voca, A mAthAnA vALanI zailI : hAya ! AryA! zuM pUrvanAM maryAdAzIla vastrAbhUSaNa? paganI pAnI paNa na jaNAya tevuM vastra dhAraNa ityAdi tyAmAM che ! strIone vaLI buTa ! ahA ! ATalA badhA pheraphAra ! mahArI Ayo tyArAmAM ? zuM huM mahArA rAma pAchaLa bAra-bAra varSa bhUkhI tarasI aDavANe page jaMgale jaMgale bhaTakI duSTa rAvaNanA divya vilAsane ThAkare mArI pativratya jALavyuM, patinA hema agnimAM paDI ane aneka kaSTa veThayAM paNa strIvarsa na tyAre te bhUlI gaI? jaga jAta thA. hArAM strIdharna pratipAlana karI tyArI prajane satya A banAva ! A hAra anArya vastrAbhUSaNane badale hAra aMga asala maryAdA vastrAbhUSaNathI vibhUSita kara ! kalyANa punita patita pAla, patine deva samANI? jagamaMDaLa ajavALa, Aya ! puNyazIlA banI! " eka pracaMDa avAja sAthe pRthvI kapaTI ane devI sItA adazya thayAM, ane AtmajJAnanAM gUDha tatvajJAnanAM gIta gAtAM gAtAM tapasvinIraMda vacce bhagavatI gAganI ujavala dehalatA aneka RSipatnio sameta dazyamAna thaI ane prabhAvazAlI mukhazrImAMthI vacanagagA stravavA lAgI - AryA! putrI ! hada ! have uMghavAnA vicAra cheDI de ! jAgRta thA !! khaTIe bheravele tyAre dharmane janme paherI le! putrIdharma, strIdharma, pativratA dharma, mATidharma dhAraNa karI le! have maMdire maMdira bhaTakavAnuM choDI de! patisevA eja tyAre dharma hamaja? mAMdAnI, duHkhanI, adhamanI, anAthanI parapakara daSTie sevA e sAkSAta prabhu sevAja hamaja! hArAM bALakane dUdhamAMja dharmabhakti, dezabhakti ane rAjyabhakitanuM zikSaNa Apa: hAruM bALaka pitAnA jIvananI adhI keLavaNuM hArA khoLAmAMthI ja le che ! ne evI keLavaNI Apa ke te pUrNa manuSya ane pachI deva thai zake. hArI ajJAna bhaginione keLava! hArA vaDe pRthvI ujaLI che ! tuM vizvanI mAtA che ! AryA! hAruM asala svarUpa prakaTa kara ! kartavya, puNyazIla thA ! amAre dhyAno samaya thayo che! paNa ATaluM karaje! strIdharma mAnadharma patnidharma tuM ya jagAva je. AryA! prajAgara thaI have prAcIna garave lAvaje!" AryAnAM carmacakSu khulI gayAM. paraMtu eka palavAramAM amAnuSI agamya mAyAnA prabhAvathI pAchAM baMdha thai gayAM, ne aMtaracakSu khulyAM to be bhavya tejasvI agocara mUrtioe samakSa AvI sthAna lIdhuM. e mUrtio vI kApadInI ane satI sAvitrInI hatI. A mAtra kAne sAMbhaLI rahI: AryA ! hAlI AryA! uMcuM ! ame sTaMne sadAcaraNa, pharaja, dharma, bhakti ane nItine raste derI janAra chIe. AryA! have hAra badhI jAtanA moTA mojazokha ane vizvAsa cheDI de ' tvArI sthUla vAMchanAothI ja te tAruM ucca pada gumAvyuM che; jyA
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ bharatakhaMDa ke AryAvarta? 317 rathI surmanI jagyA skUle lIdhI tyAthvI unnatinI jagyA avanatie lIdhI. tuM AryA! tuM hArI jAtane vicAra kara! tuM koNa? vizvanI adhidevI! jagatanI mAtA! parama pavitra puNyazIlA devI ! vizvamAMnuM sarvottama sthAna alaMkRta karanAra AryA ! tuM hArA sthAna parathI eTalI dUra jaI paDI che ke atyAre e sthAna prApta karAvavA mATe devone svargamAMthI ahIM AvavuM paDe cheAryA! tuM hAruM Arya hamaja ! dharmarAja AzA rAkhI rahyA che ke tuM hArA utkarSa mATe satata prayAsa Adaraze ane te tuM karavA baMdhAyelI che. hAruM pUrvapada prApta karavAnuM che. yAda rAkhaje ke tuM AyAM che. tyAre kartavyaniSTha thavAnuM che. hArI putrIo AjJAMkita putrI, kartavyani premI bhAryA, guNIyala vatsala mAtA, dayAnI bahena ane saujanyazAlI mAtAmaha thAya tevA upAye tyAre javAnA che kAraNa ke tuM hArA saMtAnanI vidhAtA che. hAra para bhAvi prajAne AdhAra che. tyAre va AryAvarta uvala che. te sarva kALamAM pUjAtI AvI che ane pUjAya che. premanI pratimA ! tuM Aja kevaLa vilAsanuM sAdhana manAI che. devI ! Aja dAsI gaNAI che. aAganA te Aja paganuM khAsaDuM gaNAya che. hArI sarakhAmaNI pAmara uMdaraDI sAthe karAya che. ahAhA ! satra nAryastu pUute ramatte tatra saMvatA: e sUtra AjanI uMdaraDInI upamAne prApta thayelI strI sAthe jou chuM tyAre AryA! mane zuMnuM zuM thaI jAya che. hArA beLAomAM aneka mahA purU devatAo pAyA. tuM puyazIlA gaNAI, paNa tuM Aja ajJAna, aMdha che. je ! pati sAthe vanavAsa ke, duSTa duryodhananI sabhAmAM bhayaMkara kaSTa paDayAM te veThayAM, pati sAthe vecAI te sa rAne ane te pAne pAna rakhaDI, putra mRtyu pAmyA ane sarvasva gayuM te sahyuM. paNa mAruM prAcIna Arya ane amulya strI dharma mahuM paNa te paNa na tyajyAM A mahArI sakhI sAvitrI zrI dharmane khAtaraja yamarAja sAthe yamadAra javA taiyAra thaI paNa strIdharma pratipAlana karyo. e Aya! prabhunI mAnIti putrI jAga! have udhIza nA ! samaya Avyo che. jagatamAM strI jatine suyaza phelAva ! sahanazIlatA eka patita ucca svama AcarazeH AryA! thaIne turta pUjAgara, vairya divyatA dharaze; tyAre darzana divyaja thaze, vizvamAM jati paravaraze ! bane devIo madhure sure muMjatI guMjatI pAMkhe pasArI uDI gaI-adrazaya thaI, ane eka ujavala suvarNapaTa be bAjue sarI jatAM sAdAminI prakAza sAthe eka suMdara navAvanA AkRti bahAra nIkaLI AvI, ane rUperI ghaMTaDInA jhINuM raNakAra karatA sura choDavA lAgyA - "AryA ! AryA! jaga ! je ! huM koNa chuM? DDIza mA! padminI chuM. cIkanA purANu zahera pAsethI huM AvuM chuM. tuM jANe che ke huM hArUM zIyaLa sAcavavA mahArI chase sakhIo sAthe mArA suMdara sukomala zarIranI amine Ahuti ApI hatI. ame Aja amara chIe, ane cAracaMdra rivAjA amara rahIzuM. Aja huM hArAmAM ju, dezadAjha, strIdharma ane pavitratAnI joti prakaTAvavA AvI chuM. pUrvakAlIna AryAoe karelAM prakhyAta kAmenI yAdagIrIdA hArAmAM te jAjavalyamAna jyoti prakaTAvI vizvamAM henuM tejomaya bhAvamaMDaLa racavA ati Atura chu. AryA! uTha! hAruM prAcIna garava pAchuM lAva ne ALasane paDade cIrI karmavIra bane! te he ghaNo samaya rAkhe, have hAra khare raMga batAvI de yAda rAkhaje ke manuSyanuM Astitva tyAre lIdheja che. AryAvarta hArA vaDe ja eka dIvasa pitAne uddhAra karI zakaze. hAruM saMtAne baLavAna, kartavyaparAyaNa vidhAna thAya, hArI kukha ujALe
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318 buddhiprabhA. ema karavuM e hArA hAthamAM che. koI paNa dezanI AbAdI ke paDatI te dezanI AryA upara avalaMbe che. AryA! pharaja, nIti, dayA, dharma, prema, dezabhakti, zorya ane svAtaMtryanI rela have AryAvartamAM relAvI de! lhAra bharatane kartavyanA satya paMthe derI , ne eka vakhata pUrvane bhAratane jayazrI vijaya raMga uDAva! svAtaMtrya zorya dayA prItine dharma pATha paDhAvaje ! che tuM adhama AryA! have tuja jata 3 caDhAva : kalyANa! kalyANuM! !" yuvAnA khoLAmAM sutelI ramaNinuM mukha ane yuvAna ane sAthe ja bolI uThayAM "prabhu sahAya kara!" ame camakI uThayAM-jAgRta thayAM. "AryA ! devI! zuM bolI ! prabhunI svAya kema yAcA che ?" "jIvana ? prANa! hame prabhunI davA kema yAge che?" devI! dee mahArA hRdayanAM devAI gayelAM dvArA divya upadeza rUpa cAvIthI belI nAkhyAM che. huM have pUrva aneka mIlonI, lakSmIne ke betAbone mAlika bharata nathI rahe ! have huM mArI devIne ja mahArAM saMtAnone bharata chuM. devI jema reyAM?" "deva! mahArAM cakSu devIonI abhuta aMjana zalAkAthI khuhyAM che. hadayamAM avana prakAza rAma rAma jhaLakI rahyA che. prANu! mane thaze kerI jA ! cAla A mAyAnuM kiDuM dUra karI uDIe. ApaNe AMgaNe svarga racIe." devI ! parama kRpA paramAtmAnI, cAleH kartavyamAM lAgIe. A vaibhavanAM nazvara ramakaDAM tyAgIe, AjJA ane dayA prabhunI mAgIe." - bhArata ane AryA uThayAM. rAmenI parNakuTImAMthI svAmIjI pAsethI be kathAo lAvI A dapatie herI dIdhI para pakArane dezaddhAra artheja javana gALavuM TharyuM, pitAnI sarva milkata pitAnA sanA zreyAja mahApAThazALAo, gurUka, pustakazALA ane pragAla, vyAyAmazALAo ane ASadhAlaya, kalAbhavane ane udhogala bolavAmAM vAparavAnI AjJA mekalI devAmAM AvI. A vakhate bhArata ane AryA e ulayanAM sukhanI AsapAsa ujjavala tejamaMDaLa racAvA lAgyuM. kaMthAdhArI A digya yugala eka zIlA pada chuM. TaNIe paDI prabhu prArthanA karavA lAgyuM - "he dayAvana prabhu! kRpA kara ! amAruM zreya karavAnuM baLa amane Apa ! mahAre hAruM bhulAvI de! amArA saMtAnane udyamI, kartavyazIla, kaLAvara ane saMpIla banAva. anItI aLagI karI khare dharma, khare prema, kharI kartavyanISTatA ane kharuM baLa ApaanaraNI ane anAvRSTA dUra kara! mahAmArI hAMkI kADha! amane kartavyanI banAva! namaste ! prabhu namaste !" dhIme dhIme teo uThayAM, "bharata-AryA >> ekAkAra thatAM jaNAyAM. himAlayanA gIe temanI AsapAsa vIMTAi vaLyA, Azcarya cakti thaI bolI uThayA " oha ! A ? A te bharatakhaMDa ke AryAvarta ? : puSpavRSTI sAthe AkAzamAMthI pratISmanI thayuM. e te hiMdusthAna"---sthUla rUpe bharata-AryA sUkSma rUpe "hiMdusthAna sa sAthe bolI uThayA "jya hIMdusthAna !" sajAta joDAM jAtabhogathI parahItamAM paravaze: aDaga gheryuM ne zeryabharcA saMtAna hindamAM sarazeH tyAre de avataraze rilA nIra taravaraze ? 2. haMsala
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukha kayAM che ? sukha kyAM che ? upajAtI.. vilAsa vastu mahi che raheluM ! ke palI gIte, vipine vaseluM ? prAsAdamAM nArI gIti zuM e che? kyAM sukha che e mujane kahene ? giri taLe ke nadInA pravAhe ? ke ratnavALA rUDalA sumere ? navina phUTayAM tarU pallave re, ! kyAM sukha che e mujane kahene ? tarU, latA ke phUla patramAM che? nadI, taTe maMdira mALamAM che ? zuM vAridhinA telamAM lakhyuM che ? kayAM sukha che e mujane kahene ? ghaDI dukhe te manane game ne, ghaDI sukhane mana cAya preme; puSpo khIlI ne pachI plAna pAme, kayAM sukha che e mujane kahene? kevAM rUpALAM tarUpaNe zobhe! pILAM thai te dharaNI paDe che; jo rUpI azru kahe ja ne ! nathI sakhA sukha ahIM amone ? mAAM nadIne athaDAya kAMThe, jenA prahAre nadI gAna gAje; te zabda dhIme paDI zuM kahe che? nathI sakhA sukha ahIM amone ? kokilakaMThI nitya gAya gAna, prIti batAve bamarI pramANa; kare che ke zakanA samA sI. zuM sukha temAM mujane kahene ? vIyA rUpALI ramaNInI sAthe, rame nara amRta pAna Aze; kare prItithI praNaya kriyAo, zuM sukhanA A saghaLA vilAse ? anu . bAthamAM duHkhane jANa, AtmAmAM sukha jANune; vAsanA vizvanI mithyA mUkIne Ama zene. rA, maganalAla bhAIzaMkara zAstrI,
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320 buddhiprabhAtatvaciMtana. (lekhaka. rA. jIjJAsu.) jaDa ane caitanya e emaya tatvanA dekhADanAra bhagavAnane namaskAra chesarve naya maya, ane paraspara virodha rahita evI enI kAnta vANIne namaskAra che. je gurU, pate pApa rahita mArgane viSe prave che. ane bIjA mANasane paNa (tevA mArge) pravartAve che, te jAte nispRha che (parigrahAdinI vAMchA rahita che), pate tare che ane bIjA mANasane tAravAne samartha che temane namaskAra che. jJAna, dareka mANasane tana dhana ane ThakurAI maLe che paNa mAtra eka jJAna maLatuM nathI ke jethI saMsAra samudrane pAra pamAya ane saghaLAM duHkha dUra thAya. je pApa rahita mArgamAM pravartatA nathI tene kharuM jJAna thAya nahI. je bIjAone pApa rahita mArge pravartAva nathI tene kharuM jJAna thAya nahIM. balIchAvasthAmAM nirmala garione mAkhesa karI dukha karanAra gunhegAra, ane krodha lobhAdi vAMchAo vaDe gherAyelAne kharuM jJAna thAya nahIM, guNa zreNInA unnata mArge AgaLa vadhavAne ane bIjAone AgaLa vadhAravAne samartha che tene ja kharuM jJAna thAya. samAgama-karanArane ane badale ke sAbAsI meLavavAnI AzA rAkhyA vinA sArA kAmamAM satata udhama karanArane ja kharuM jJAna thAya. bIjAone dukha ApavAnI dura baddIthI alaga rahetuM hoya, pApa rahita mArga pravartavuM hAya, ane sAcA jJAnanuM svarUpa samajavuM hoya te saddajJAnane Azraya kare. manuSya janma dukhe prApta thaI zake evuM manuSyapaNuM pAmIne je mUDha purUSa udyamathI dharma karate nathI, te ghaNI mahenate prApta karelA ciMtAmaNi (ra)ne AlasathI samudrane viSe nAkhI de che. je mANasa pramAdane vaza thaI pitAne janma vRthA gumAve che te mANasa senAnA thALamAM pakavAna vagere miThAinA badale dhULa nAkhe che, amRtathI paga dhue che, hAthI pAse lAkaDAMnA bAsa ucakAve che, ane kAgaDAne uDADI mUkavA mATe hAthamAMthI ciMtAmaNi ratnane pheMkI de che. je mUrNa purUSo, prApta thayelA dharmane tyAga karIne bhoganI vA mATe ghaDe che arthAta viSayamAM pravarte che, te mUrkha puSe potAnA gharane vize, utpanna thayelA kalpavRkSane ukheDI nAkhIne dhaMtUrAnA vRkSane vAve che, te ciMtAmaNi ratnane phekI daine kAcane kaDaka prahANu kare che. ane parvata sarakhA hAthIne vecI daIne gadheDAne kharIda kare che. mANasanI dinacaryA ( dararojanI pharaja ) dararoja prAtaHkALe vahelA uThIne nicenA maMtromAMthI harakoI maMtrane pATha kare. che, sAthuM, lii, unama nama: siddha, *, , , 3sA. nA A rIye ekAkSarI eTale eka akSara vALA be akSaravALA traNa akSaravALA cAra akSaravALA,
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatvaciMtana. 321 sapta akSaravALA, vagere bIjA paNa gurUmukhethI samajI laI tene pATha karo. A pATha karavAne mahAvare jema vadhAre tema uttama phAyado che. pachI nice mujaba saMkalpa. (1) A zarIra vaDe nahI karavA yoga je kR hAra vaDe tharyo hoya, tathA vicAre je mahArAthI karAyA hoya te mithyA thAo. (2) unmArga pravartavAnA kAraNabhUta thAya tevuM mArA vaDe kaMi paNa belAyuM heya tenuM pApa mitha thAo, (3) ajJAnatAnA kAraNathI unnatinA mArgathI avaLA mArga, javAyuM che ane nahIM karavA egya kArya mArAthI thayuM hoya te pApa mithyA thAo. (4) duSTa kArya karavAne manamAM ciMtavana karavuM, ane anAcaraNa karavuM te durbAna che. mATe te chavA yogya nathI eTaluM ja nahi paNa gRhasthane ucita nathI mAre tevA durgAna vaDe mahane je pApa lAgyuM hoya te mithyA thAo. (5) mithyA jJAnane "tatva jJAna" tarike mahane oLakhAtuM hoya te te jJAnane mithyA rUpe ja oLakhuM tevI mArI buddhi thAo. () zudha tatvanIja mAre jarUra che. tevI ne AsthA thAo, eTale ke -"A haze?" evuM avyakata jJAna-" A te Amaja haze ke bIjI rIce?" evuM zaMkAyukta jJAna-ane khoTuM hovA chatAM A te Amaja che" evuM durAgrahayukta mithyA jJAna ema traNe doSa vagaranuM zudha ane sAcuja tatvajJAna mane thavAnI jarUra che. (7) zuddha tatvanI draSTie mAruM je AcaraNa hovuM joIe tenAthI viparita vartana mArAthI je thayuM hoya te mithyA thAo. eka suMdara gRhasthane yogya mAruM AcaraNuM hovuM joIe. (8) gRharatha tarike mAre jJAnamAM ane samatAmAM rahevAnI jarUra che temaja zarIra mana, ane vacanane mAre kAbumAM rAkhavAM jarUrI che te mujaba mane AvaDavuM ja joIe. (9) dha, lobha, mAna, ane kapaTa upara mAre kAbu meLavavA joie. (10) nirpekSa, bInagunhegAra, moTA koI paNa jIvane, saMkalpa vaDe mAruM nahIM. e gRhathadharmanI nema che mATe te pALavAnuM sAmarthya blArAmAM pitta thAo ke jethI koIne mAra esa karuM nahi. raDA vaDe koIne jakaDa (majabuta khAdhu nahI, baLada ItyAdinAM avayava cheTuM nahIM. koI prANI para ati bhAra lAdu (bharuM) nahIM, koinA peTapara paga muM nahIM (khAvA pIvAnI bAbatamAM koine vina karuM nahI.) (11) vagara vicAryuM koIne khoTuM ALa Ape nahIM. koInuM rahasya khullu karuM nahIM. koinI thApaNa eLavuM nahIM. koIne kacchamAM pADavA beTI buddhi Ape nahIM. kheTa lekha banAvuM nahIM. (12) ceranI lAvelI vastu sastI maLe to paNa lauM nahIM. corane sahAya ApuM nahIM. kharI vastuomAM beTI vastuone bheLa karuM nahIM. sama virUddha AcaraNa karuM nahIM. beTA tAla, mApane upayoga karuM nahIM. (13) eka patnI ke jenI sAthe mAruM lagna thayeluM hoya te zIvAyanI saghaLI strIone mA ke bahena samAna gaNuM kuMvArI, vidhavA ke vezyA sAthe duSTa karma karuM nahIM. paranI strInI 1. majabuta 2. la.
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3rara buddhiprabhA, sAthe hAMsI karUM nahIM, pArakAM karAMnA vivAhanI bAbatamAM madhyastha rahuM paNa koinA pakSa karUM nahIM. kAma beganI titrAbidyAdhA aTakAvavA huM mhArA kAthu meLavuM. (14) dhana, dhAnya, kSetra, vAstu, sAnuM, rUpu, dharanI sarAjama, dAsa dAsI tathA hAthI ghoDA vagere paNuM je na maLelAM che. tenI saMpUrNa saMbhALa rAkhuM paNa tenA upara tIvra murchA rAkhu nahIM. (15) gRhasthane yogya guNavratA, ane zikSAvratane dhAraNa karUM. A saghaLA sone mArA zarIranA pUM mAre jALavavA oie, chatAM nahIM jaLavAyAthI je kaIndoSa lAgyA hAya te sarva mithyA thAeM. A saMpa virUddha AcaraNa thavAthI je kaI dekha lAgyo hoya tenI nivRtti mATe sthira bezI, mAnapaNe, hAlyA cAlyA vinA putraM jaNAvelA maMtranuM gupta smaraNu thoDAka vakhata karI. pachI, potAnAthI adhIka guvAnane namaskAra karI, ane temanA mArganuM anu karaNa karavAnI tema punaH smaraNamAM lAvo, pAtaHnAthI ardhaka guNavAna haivA chatAM bIjAM zarIrAmAM adhama AMtimAM kRkhAtA, athavA uSara uparathI kaLI nahI sakAya tevA rUpe A jagata upara aneka mAtmAe che, ane te bhAgaLa jatAM vadhAre jhaLakI uDavAnA che temane namaskAra karI ane temanA anukaraNIya mArganuM garathI anumedana kare. ajJAnapaNe je je pApe thayAM haiya tevAM karIthI nahIM karavAnA draDha nizcaya pUrvaka pratijJA karI. potAnA mana, vANI, ane zarIranA upara dinapratidina vadhAre ane vadhAre kAbu meLavavA mATe, darAja unnata mArgamAM dharI rAkhanArAM vrata dhAraNa karI ane tene jIbhanA kellAnI peThe jALavA. sajjana manuSyanAM lakSaNu. sarvadA tenA manamAM dayA hAya, du:khiyA prANInAM duHkha dUra karavAnI abica vALa DhAya, parepAra karavAmAM mAna dharAve, vANI madhura hAya, mhoTA guNavALA DAya, merU parvatanI peThe kadI paNa khase nahI tevA dhairyane dhAraNa karanAra hAya. sarvane AnaMda ApanAra hAya; duranA moTA dAva ApIne satAve teNe temanuM mana temanuM kharAba karavA ke ciMtavavA tarake mIna thAya nahIM. kAraNa ke temanI mAnyatA muLathI evI DrAya che ke--ajJAnI prANIe A pramANe khATA doSonA Aropa kare nahIM te pachI sasAra sukha rUpa thayA eTale mekSa sukhanI apekSAja rahe nahIM. ane viSThAne tenA mATe mahAkare paNa mahenata kare che. te zA mATe kare, jIA pada ane sItAne mATe sAnAnI kasoTI peThe durjanAnuM vartana thayuM paNa temaNe durjananAnu azubha yuM ja nathI. dUrjana lakSaNa. dUrjanamAM mA Deya nahIM, echI zakti vALA prANIone duHkhI karI khuzI thanAro hAya, jIrU khelavAmAM Anada mAnanArA hoya, cArI karavAmAM AnaMda mAnanArA hAya, kAma vAsanAomAM laTapaTa rahenArA, ane sati strIone trAsa ApanArA hAya, vyabhicArI hAya pApathI ane anyAyathI paizA ane sattA meLavanAra hAya, mAchalI, dhRtta ane uThAvagIra hAya, dvApA hAya, abhimAnI hAya, atyaMta leAbhI hAya, atyaMta rAgI ke dveSI heya, phajI priya haiya--jyAM tyAM kajI kare ane karAve, khATAM baLa Ape, nica vRtti vALe DAya,
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatvaciMtana. bIjAnuM zuM belanAre haiya, kapaTayukta juThuM bolatA hoya ane ajJAnI hoya. AvA durjane aneka prakAranAM pApAcaraNa karIne durgatimAM jaI duHkhI thAya che, te vAtane mAtra jJAnI purUja samajI zake paNa bIjo nahIM, sAdhu purUSone AvA durjane taraphathI niraMtara bhaya rahyAM kare che. ane tethI ja teonI pragati saMprApta karI zakeja mATe ja teo upakArI rUpe jJAnIone pariName che eTale teo gussAne pAtra nathI. paNa kharI rIye vicArIe to dayAne pAtra che, temanA tarapha dayAnI najarathI jevuM ane temanuM daijainatva dUra thAya tema dhIme dhIme viveka pUrvaka upAye levA e sarjananuM bhUSaNa che. guNa jemAM guNa hoya te sarva sthaLe vakhaNAya che, ane unnatine pAme che, sugadhanA guNavaDe mANaso kulane mAthe caDhAve che, hAnA paNa guNavAne sarvatra pUjAya che, bIjane caMdra nhAne hevA chatAM tenA prakAzaka guNavaDe te pUjAya che, DeTA guNavALAnI sobata ApaNumAM guNe AvyA vinA rahetA nathI malayAgiri parvatanA najIkanA pradezane sevanAra prANuM paNa uMnuM thayA vinA rahetuM nathI tema. sadgaNanA kSetramAM vasavuM e guNe meLavavAnuM paheluM pagathIyuM che. brahmacarya pALavAnI icchA rAkhanArAe nI vaye vRddha tathA jJAne vRddhanI sevAmAM niraMtara hAjara rahevuM joIe. guNIjanane saMsarga. je buddhihIna purUSa guNIjanane saMga tyajI daine kalyANanI AzA rAkhe che, te dayAnA tyAga karIne dharmanI IcchA karanAranA je mUe che, nyAyanI mAMga karanArane yaza maLe nahIM, ALasune dravya maLe nahIM, buddhi vinA kAvya baMne nahIM, samatA, ane dayA vinA tapa thAya nahIM. alpamativALAthI zAstrAyayana thAya nahIM AMkha vinA kaI vastune joI zakAya nahIM, ane caMcala cittavALAthI dhyAna thAya nahI. tema guNIjananA saMga vinA kalyANa thAya nahIM. guNIjananA saMgathI dUddhine nAza thAya che, moha bhedAya che, tava ane atatvanuM bhAna thAya che, satiSa pedA thAya che, nItine janma thAya che, guNa samUhane vistAra thAya che, yaza phelAya che, satya dharma dhAraNa thAya che, ane durgati dUra thAya che. tamArI buddhinA samuhane prApta karavAnI IcchA hoya, Apattine dUra karavAnI jIjJAsA haiya, nyAya mArge pravartavAne vicAra hoya, kIrti meLavavAnI IcchA hoya, durjanatA tyAga karavAnI marajI hoya, dharmane uttama rIye sevana karavAnI abhilASa haya, pApanA phaLane rokavAne bhAva hoya, svarga ane mokSa lakSmIno anubhava karavo hoya te guNa purUSane saMsarga jarUra karajo. | durgaNInA saMgamAM rahelA doSa hIma jema kamaLane nAza kare che. tema dUna saMgati kiIne nAza kare che, vRSTi karavAne taiyAra thayelA meghane jema bacavAyu vikherI nAkhe che tema durjana saMgati ApaNuM tayAra thaI najIka AvelA amyudayane vikherI nAkhe che, hAthI suMdara bagIcAne nAza kare che tema dayArUpa bagIcAne durjana saMgati nAza kare che. vaja jema parvatane vidAre che. tema pavatanA paDe sthira thayelAM mahAna kalyANane jaina saMsargavanI peThe nAza kare che, lAkaDAnA saMsargathI agni pitAnuM mahesuM rUpa pakaDe che tema durjana saMgatithI duddhi pitAnuM mahekuM rUpa pakaDe ka, khAMTa ina muMgane Aya kare nahIM.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3ra4 buddhiprabhA. durjana oLakhavAnA traNa mArga. neNathI-vidhAne AMkhe uparathI durjanane oLakhe che. vesathI-sAmAnya mANaso vacana uparathI durjanane oLakhe che. sethI --AcaraNa uparathI paNa durjanapaNuM oLakhAya che. jUnAM AcaraNa, vacana, ane AMkhe joyA chatAM sAdhAraNa mANasane te oLakhAtAM nathI paNa vimAnane temAM vAra lAgatI nathI. nyAya nyAyathI jagatamAM vadhe, lakSmi prApta thAya, pApa dUra thAya, saMpati maLe. anyAya tajavAthI jagata vaza thAya che. nyAyinI pazuo paNa sevA kare. anyAya mArge cAlanArane tene sage bhAI paNa taje. jue nyAyI rAmacaMdranI hanumAne sevA karI ane anyAyi rAvaNane tene bhAIe paNa tyajI dIdhe, nyAyathI yuddha kare che paNa tene yaza maLe che, ane hAthI thoDA vagere lakSmI tene pAme che, nyAyine zatruo parAjaya karI zakatA nathI, nyAya eja dharmane ApanAra che, nyAyI dhana dhAraNa karanArAoja pitAnA vairIo upara jIta meLave che, nyAyadharmanA virodhIone vairIo vaza kare che nyAya dharmanA kAraNathI ja pAMce pADava yuddhamAM jayapAmI rAjya lakSmIne varyA ane abhimAnI ane nyAya dharma virUddha vartanArA karavo raNamAM relAyA. pratijJA samajadAra mANasee satya, ane unnatinA mArge prayANa karavA mATe lIdhelI pratijJA kadIpaNuM tyajavI nahI. prativAnI bAbatamAM pratijJA lenAra ane prati ApanAra bannenuM kRtya jJAnamaya, ane nyAyapuraspara devuM joIe, ajJAnapUrvaka lIdhelI, ane ajJAnapUrvaka ApelI pratijJAmAM bhAgyeja satyatA hoya che eTale te pheravavA yogya hoya che, mATe te satya pratijJA nathI. unnA mArga pragati karAvanAra pratijJA te kharI pratijJA che, ane, je pratijJAna pari. NAme avanati thAya te pratijJA nathI, mATe pUrvApara vicAra karIne pratijJA levI, ane ApavI te hitakara che, ane hitakara mArgane pasaMda karavo joIe. jeo satya pratijJAnuM potAnA zarIranI peThe rakSaNa kare che teo pragatimAM AgaLa vadhe che. satya pratijJAnA mArgane mukIne dUragrahanA mArge deDI janArA haThIlAe ghaNuM sahana karIne paNa Akhare satya pratijJA dhAraNa karyA vinA chuTake thatA nathI. pratijJA lenAra pAtra kadAca ajJAna hoya, paNa pratijJA ApanAra, te tenA chupA hetune vivekI levo joIe. mArI vAhavA thaze, mArU jIvana cAlaze, ane ehika sukhanI mane prApti thaze evI icchApUrvaka pratijJA lenArAo paNa guNavAna gaNAya che, paNa te halakA prakAranA-kAraNa ke temane paNa-guNI samudAyamAM rahevAnI pharaja paDe che, te temanA mATe ahobhAgya samajavuM. upazamaupazama-eTale manevikArane kAbumAM rAkhI zAntabhAve rahevuM athavA bIjA zabdomAM kahIye te bIjA badhA vikAsane jJAnapUrvaka vivekathI dUra karI parama dharma ke tine dhAraNa pharavI upazama, A upazama samAna jagatamAM ke sukha nathI--kAmuka upazama vinA
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ ctvaciMtana 325 tapa japa sUra sevA, vagere je je AtmonnatinAM kAme Adare che te mAkhaNa meLavavAne pANuM vAve che, jJAnanA bhaMDArarUpa guNavAna munirAjAone dhanya che ke jeo tapazcaryAvaDe pitAnA zarIrane ma karyA chatAM, zaktine varasAda varasAve che, satyajJAna ane zuddha daDhatAnI bApti paNa A upazamanuM ja pariNAma che. khare satyane oLakhavuM ane tene ja vaLagI rahevAnI zakti te upazamathIja Ave che, upazama upara mANasa dhAre te ghaNuMja jhaDapathI ane vagara mahenate sArI kAbu meLavI zake che, ghaNAkharA loko upazama bhAvanI pApti mATe jIjJAsu hovA chatAM temAM pravRtti karatA nathI, te temanI bhula che, mAnasika ane vAcanIka temaja zArIrika AvezanA upara dhIme dhIme kAbu meLavavAnI Teva pADatAM te vAta tadana sahela thaI paDe che, dAkhalA tarIke ekAda mANasanuM apamAna karavAmAM Ave te turataja te cIDAI jAya che, ane bIjA keTalAka mANo evI prakRtivALA hoya che ke teone apamAna karavAmAM Ave topaNa AvezamAM AvatA ke cIDAtA nathI ane, zAntabhAvamAM rahI zake che. A vAtanI khAtrI karanArathI ajANyuM rahetuM nathI mATe upazamanuM kharU svarUpa samajIne dararoja thoDAka vakhata sudhI-zAnti rAkhavAne nizcaya kara, AvI dararoja Teva pADavI-bane te tene vadhAratA javuM athavA nAnI nAnI bAbatamAM paNa teno vAraMvAra upayoga kare-te AvI rItye ke Aje mArI sAthe kaMipaNa viparIta bAbata Ave te paNa mAre mArI zAnti jALavI rAkhavI ne mAruM mana kaluzIta karavuM nahIM tema AvezamAM AvIne kaMi yadvA tavA bolavuM ke kaMI Aveyukata kArya karavuM nahIM-pachI sAMje tapAsavuM ke mArAthI-mArI AjanI nema kevI rItye paLAI te tapAsatAM kaMI bhula thaI hoya te te bAbata ApaNI nAlAyakI ciMtavavI-ane pharIthI AvI nAlAyakI dUra karavAne nizcaya karIne pharIthI navI nema dhAravI-Ama dararoja mahAva rAkhatAM adbhuta upazama bhAva pamAya che, A nirvivAda che. - trIkaraNa zuddhi. tatvajJAnane zuddha baMdha ane te upara zraddhA thavI, temaja te zraddhApUrvaka sadAcaraNa rAkhavAne draDhanizcaya-e mananI pavitra ane uccattama zuddhi che, A buddha mArga sAceja che, e bIjAne baMdha karavA athavA jarUra paDe te A vAtanI puSTImAMja besavuM paNa tenAthI viparIta bAbatane mATe besavuM paDe te-A zuddha mArgane bAda Ave nahIM tevuM ja bolavAno nizcaya te vacanazuddhi che. A mArganI parAkASTAe pahoMcavA mATe ane bIjAone te mArganI parAkASTAnI Toce pahoMcADavA mATe je kaMI vartana karavuM paDe te kAya (zarIra) zuddhi che. AvI traNa prakAranI zuddhine dhAraNa karanAraja khare pavitra mANasa che, teja pUjavA, vaMdavA yogya mANasa che, tenuM tapa, japa, yAtra, vagere sadhaLI kriyA saphaLa thAya che AvI zuddhatA samajyA vinAnI saghaLI kriyAo, A zuddhinA jevuM pavitra pariNAma lAvavAne samartha nathI. gaMgAjaLanI peThe traNa zuddhi bane che tene ghera beThe nirAza thayAMja kare che. - A jagatamAM aneka jAtanAM kuLa che, temAM uttama phaLa pAmavuM e paNa eka ahebhAgyathI vAta che, jema zaMkhamAM vetatA, amRnamAM madhuratA, caMdramAM zItaLatA, puSpamAM sugaMdha ane zeraDImAM mIThAza, svAbhAvika che ke ne uttama kumAmAM svAbhAvika zubha sAmagrI
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326 buddhiprabhAsamudAya unnatti mArgane pAmanAra hoya che uMcA prakAranI vidyAnI sAmagrIthI saMpanna ghara je kuTuMbamAM hoya te kuLamAM janma thayo te ApoApa sau janmapaNAne dIpAvanAra svAbhAvika rIte thaI paDe che. viveka:-- jenA hRdayamAM vivekarUpI do vase che-tene sarva bhavane moharUpI aMdhakAra nAza pAme che, parama dharmanI vastu je tatva che, tene pratyakSa bhAsa thAya che, tenAM karmo paMtagIcAnI peThe sarvikarUpa dhyAnanI agnimAM baLIne nAza pAme che, jeo viveka vagaranA che, teo bALaka ane bheLA che, duniyAmAM potAne ke 5rane upakAra ke uddhAra karyo hoya te te mAtra vivekI manuSyaeja karyo che, viveka pedA karavAnI IcchA hoya, tamArAM karmane nAza karI unA mArge javuM hoya temaja bIjAono upakAra kare che ke, mAtra jJAnane Azraya kare kAraNa ke tethI ja tamArAmAM sAdika Avaze. vinaya, seLa kaLAnA pUrNa caMdranI zobhA vinA rAtrI zabe nahIM tema, vidhA ke vaDAI koI rIte zebhatI nathI. vidyA paNa vinaya vinA maLatI nathI vinaya vinA koIpaNa prakAranI uccatA rahetI nathI. vinaya guNathI lakSmI paNa pamAya che, vikrama rAjAe paNa vinaya vaDeja para kAya pravezanI vidyA saMpAdAna karI hatI-avinitanI jyAM tyAM anAdara thAya che, ane tenA saghaLA guNe anukrame nAza pAme che, je tamAre, guNavAna thavuM hoya, unnattinA mArga pakaDa hoya, sAcI vidyAnI jarUra che, lAyika viryanI prApti karavI hoya ane mokSanA sukhanI abhilASA hoya te jarUrI vinayane visAratA nahi, ApaNuthI guNavAna, mRddhivAna, ke vidvAna heya temanuM bahumAna karavAthI vinaya thAya che temaja je guNahitra, skRddhi vinAnA, mUrNa athavA bALa-ke bheLA je che temane unnatta bAmAM lAvavAne je je upAya karavA te temane vinaya kahevAya che, matalaba ke sArA narasA nA vinaya kare jarUra che, AkhA vizvane vinaya karavAne je asamartha che-teNe potAnAthI bane teTalA mANasane ke prANIone jarUra vinaya karavA cukavuM nahIM. vidyA, vivAvaDe bhUta bhaviSya, ane vartamAna kALanuM jJAna thAya che vidhAvo koI zatru phAvate nathI, zatranA lazkaranA baLane nAza paNa vidhAvaDeja thAya che, vidyAvaDe jagata mAtrane khuzI karI zakAya che, dhana nAca pAme che paNa vidhA nAza pAmatI nathI. gurUnI pAse rahIne bechelI vidyA ghaNI ja prakAzavAna hoya che. vidvAnanAM devatAe paNa vakhANa kare, vidyAvaDe vairIone nAza thAya che, jeo vidyAnA upAsaka che temane jagatamAM jarA vadhe che, vidhA vaDe kubaDe mANasa paNuM sabhAne pAme che, vidyAvaDe nAnA prakAranA kAga sukha, ane yaza pamAya che, mATe vidyAne Azraya karavA jarUrI che. keTalAka mANasanI evI mAnyatA hoya che ke amane te vidyA caDhatI nathI, mATe prayAsa karavo nahIM ema kahI teo bhaNavAnuM choDI de che, A temanI maheTI bhula che kAraNa vighA e eka e vastu che ke teno Azaro lIdhA vinA koI rIte koI prANa vistAra pAmavAne ja nathI. eTale A bhavane nAme gumAvazo to, pachI durgatimAM ja! tyAM aneka bo bhogavI pUrI rIte sniAkane pachI 1 : 1 ane mAre pAchA mata karanAramAM
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ tattvaciMtana. 327 Avaze! tyAre bhaNavAnu maLaze. vaLI keTalAka mANasA to ema mAne che ke have ame te mhoTA thayA mATe have te kai vidyA bhaNAya ?-mAvI paNa bhUla bharelI temanI mAnyatA hoya che, paNa temaNe vicAravuM joie, manuSya janmamAM sad sAmagrI maLyA chatAM vidyAne mAzraya nahI le te pachI du:khI thayA vinA chUTake nathI ane te vakhate tamane tyAM jJAnanuM sAdhana maLanAra nathI. mATe jo hAka vidyA meLavaze te tamAre naraka ke tiryaka ( pazu pretImAM janma levAja baMdha thaze. ane tamA dina pratidina unnata mArge jaze. A vAta khulavAnI nathI. upakAra. zarIra, dhana, yAvata, ane aNu e caMcaLa che, mATe popakAra karI leje; kAraNake tana dhana vagerenI prApti eja hArA sAthe samaya che, A vakhate tuM pareApakAra karIza to thaze pachIthI e sAmagrI nAsavata havAthI tuM bru thaiza mATe pachIthI dvArAthI kaIM thanAra nathI mATe cetavuM TrAya te cetIne jema dAva Ave tema paropakAra karI leje. nAtanA jamamAM ekAda mANasanA hAthamAM ghInI vADhI Ave che tA tene potAnA lAgatA vaLagatAonA bhANAmAM potAnuM mana mAnyu dhI ApIne khurA thate joie chIe tema temane sArIrika mAna sIka temanA dhana vagere sadhanI sAmagrI je dula hArA hAthamAM AvI che. te vaDe dvArA prasaMgamAM je Ave tene parApakAra karI le, nahIM te thADA vakhatamAM te sadhaLu hArA pAsethI jaze agara tu tene tyajIne bIjI duniyAmAM jaIza. masANa tarapha jatAM maDadAMnI zreNI tane yAda nathI AvatI ? jyAre tane vRddhAvasthA prApta thaze, tArUM gaLuM pakaDAze, dAMta pADI nAkhaze, kamara bhAgI nAkhaze, kALa najIka Avaze te vakhate tane kANu snAya karaze, tamAre evuM joie ke; jhADa kAna pedA kare che. paNa te potAne khAvA mATe nahIM, paNu bIjAonA tarapha upakAra mATe, nadI pate jaLa pItI nathI paNa potAnu jaLa bIjAonA upakAra mATe upayegI thAya teTalA mATeja vahe che. jaMtu dhana paropakAramAM vaparAya che, jeo pApakAmAMja potAnA deva arpe che, temane dhanya che, ane temanuMja vana saphaLa che, paNa kajIsanuM, A sunuM nahIM. naLa, kahyu, vikrama, ane rAma vagere rAjAe, ke jeo pApaDhAramAM peAtAnA dhvana gALanArA thai gayA che. ghama dhamathI ratnAkara tAya che, udyamathI lakSmI maLe che, udyame mahAna zAstrAnu jANupaNuM thAya che, dhamathI saghaLAM kaSTa dUra thAya che, du:khanI vakhate ghamaja mAne che, ughamavarDa bhalA karAya che, ane udhamavaDe sarva zreya sAdhi zakAya che, mATe udyame lAgavuM joie. me te prANI mAtra lAgelAM che, paNa jeeA potAnA ane paranA upakAra thAya, vistAra thAya--athavA unnati thAya tevI bAbatamAM thanArA saLA ghana zreSTa ane vadha che, ane pApAcaraNamAM, 6-peAtAne temaja anyane duHkhakara ke sukharUpa pariNAmanAra zcama, te adhama ane nidha che, te yajavAne uddeza samajavA. phona. ane game tema sAcavavAmAM Ave to paNa te sthapaNe rahetuMja nathI--tema tene nAkhI paNa devAtuM nathI--tenA traNa mArga che kAMte tenuM dAna apAya, bhogamAM levAya, ke nAza thAya che, je dAna ApateH nathI, tema petAnA bhAgamAM lete nathI. tenA dhananA trIjo mArga re
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328 buddhiprabhA nAza te to thAya cheja. lakSmI nadInI peThe nIcamAM jAya che, nidrAnI peThe cataone vinAza kare che, madirAnI peThe madanuM poSaNa kare che, dhumADAnA samuhanI peThe asthirapaNane bhaje che, dAvAgninI peThe tRSNane vadhAre che. ane kulaTA trInI peThe svecchAe bhramaNa kare che. dhanane dhikkAra che ke jayAM dhana hoya che tyAM dAvedAro (eka gotramAM janmelA ) icchA kare che, cAra loke cerI laI jAya che, rAjAo chaLa karIne laI le che, agni kSaNa mAtramAM bhasma kare che, jaLa dubhAvI de che, jamInamAM saMtADelI mAne vyaMtara devatAo baLAtkAre harI jAya che, ane durAcArI putre vinAza kare che. mAnavaMtA mANase paNa dravyanA artha thaIne nIca purUSonI Agama mIThuM mIThuM bole che, ( khuzAmata kare che ); nica purUSone namaskAra kare che, nirguNI zatranuM paNa uce svare guNane jANanArA svAmInI sevA karavAmAM paNa kAMI duHkha dhAratA nathI. AvI rIte svata mANase paNa dravyanA artha zuM zuM kaI nathI karatA ? pAtramAM purUSane Apela dAnavaDe sadAcaraNanI ane vinayanI vRddhi thAya che, jJAnane unnata kare che, zamatA rasanuM piSaNa kare che, tapane prabaLa kare che, zAstrane vAsa kare che, puNyane utpanna kare che, pApane vinAza kare che, svarga ane mokSane vistAra kare che. upadravane nAza karanAruM ane saMpatinuM kAraNabhUta evuM je dAna tene je purUSa pAtrajanane Ape che, te purUSanA sAmuM dAridraya jotuM nathI, darbhAgya tene sevatuM nathI. apapaza tene Azraya karate nathI, parAbhava tenI abhilASA karato nathI, vyAdhi tenuM zoSaNa karato nathI, dInatA tene Adara karatI nathI, bhaya tene pIData nathI ane Apattio ane kaleza pamADatI nathI. je purUSa puthArtha dravya Ape che te purUSanI lakSmI IrachA kare che, tene buddhi zeAdhe che, kIrti jue che, prIti cuMbana kare che, sibhAmAM sevA kare che. A gratA AliMgana kare che, kalyANanI paraMparA tenI sanmukha Ave che, svarganA upaganI paddhati tene vare che ane mekSa strI tenI vAMchA kare che. je purUSa pitAnA vizALa dravyarUpa bIjane sAta kSetramAM vAve che te purUSane sukha saMpati samIpa varte che, kIrti dAsI thAya che, lamI tene maLavAne utkaMThIta thAya che, buddhi nehavALI thAya che, cakravartIpaNAnI vRddhi paricaya vALI thAya che, svarga lA hAthamAM Ave che, ane mekSanI saMpatti abhilASAvALI thAya che. kupAtrane lakSmInuM dAna ApavAthI, durAcAranI vRddhi thAya che, vinayane nAza thAya che, jJAna vinAza pAme che, adhirAi utpanna thAya che, tapa jyAdino sadaMtara nAza thAya che, zAstrane lepa thAya che, pApa utpanna thAya che, punyane vinAza thAya che, naraka ane pazu gatimAM janma Apavo paDe che. - puNyanA kAmamAM je lakSmI vAparate nathI tenI lamI bIjI rIte nAza pAme che, tenI buddhi bhraSTa thAya che, apakIrti thAya che. aprIti upaje che, nAma rahetuM nathI, ArogyatA AliMgana kare che akalyANanI paraMparA tenI sanamukha Ave che. AtmajJAna pedA thAya tevo nimitinI racanAmAM paiso te dravya sanmArga vyaya che. jJAnamAM pese kharcave te sanmArge vyaya che, sarva pApakarmathI rahita evAM dharma prIpurUnA aDyudaya mATe dravya kharcavuM te sabhA thaya che, ghaNuM pApa tajyAM che, ane
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatvaciMtana. samuLagAM pApathI rahita thavAne utsuka che tevAM strIpuranA amyudaya mATe dravya kharcavuM te paNuM sanmAe vyaya che. pAna athavA jJAnInA abhyadaya mATeja dravyane baya eja sarvottama vyaya che. dAna ApIne, tene badale ke vakhANuM thavAnI AzA rAkhavI nahI kAraNa ke tevI AzA rAkhavAthI dAnanuM phaLa halakuM thaI jAya che, dAna ApIne pAchaLathI pitAnAM vakhANunI AzA rAkhe tenuM dAna kIrti dAnamAM gaNAya che, te che ke dAna ja che paNa kaMI halakA prakAranuM thAya che, vArasadArone dhana ApavuM te ucita dAna kahevAya che garIbonAM duHkha dUra karavA mATe dhana kharcavuM te anukaMpAdAna che, paNa te sarvamAM jJAna, ane jJAnInI vRddhi mATe supAtra dAna ApavuM te vadhAre moTuM che A saMsAramAM aneka prakAranA duHkhothI pIDAtA prANIne bhayamAMthI bacAvavA-jJAnI karavA, mAnabharI kamAI karI nItinA mArge cAle tema karavuM A saghaLuM uttamottama dAna che. ziyaLa kAmathI piDAyelo je mANasa potAnI strIne bolAvatA nathI ane parastrIne taja nathI, teNe jagatane viSe potAnI apakIrtine Dhela vagaDAvyA che, pitAnA kuLane kAjaLane kace lagAvyA che, saMyamane jalAMjalI ApI che, saguNonA vanamAM Aga lagADI che, sarva Apattio pitAnI pAse bolAvI che, ane mokSanAM dvAra baMdha karIne tALu vAyu che, je mANasa zIyaLa dhAraNa kare che temanA, vAgha, sI, jaLa, ane azmi ityAdi Apa ttio nAza pAme che, kalyANa vRddhi pAme che, devatAo sahAya kare che, kIrti vistAra pAme che, dharma viNu pAme che, pApa nAza pAme che, ane svarga temaja mekSanAM sukha pAse Ave che. nirmaLa zIyaLavaDe kuLanuM kalaMka nAza pAme che, pAparU5 kAdava dUra thAya che, sukRtanI vRddhi thAya che, prazaMsAne vistAra thAya che, devatAonA samuha tene name che, bhayaMkara vine nAza thAya che, ane ramata mAtramAM varga ane mokSa pamAya che. ta5, irachA niSedha te sarvathI ugra prakArano tapa che ane te sarvazI tapa kahevAya chetenAthI utaratA prakAranA bIjA tapa che, eka vakhatanA AhArane tyAga te tapa kahevAya che, icchA karatAM kaMIka ochuM jamavuM te risodarI tapa kahevAya, upavAsa karavA te tapa kahevAya che, manovRttine saMkSepa karavI, rasane tyAga karavo, zarIranuM damana karavuM ane AvelAne visArave nahI te tapa kahevAya che, karelA guhAnI gurU pAse mAphI mAgI prAyazcita levuM, guNI ane jJAnI gurUne vinaya kare, temanI vaiyAvata karavuM, bhaNavuM, vAMcavuM paDyuM ityAdi svAdhyAya karavo, dhyAna karavuM, ane kAyA vyApAra tyajIne ekAgra thavuM te sarva judI jAtanA tapa che. purva karelAM kapi parvatane chedavAne vaja samAna, manavAMkti rUpa dAvAnaLanI javALAne zamAvavAne jaLa samAna ugara evA je indrIya samuharUpa sarSane vaza karavAne maMtra samAna, vinarUpI aMdhakArane dUra karavAne dInakara samAna, ane labdhi tathA lakSmIrUpI latAne utpanna karavAne muLa samAna A tapa che mATe tame kampaNa phaLanI IcchA rAkhyA vinA vidhi pramANe tapazcaryA kare.
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 buddhiprabhA. tapathI kAnI paraMparA nAza pAme che, devatAo sevA kare che kAma vikAra zAnta thAya ane IndrIya damana thAya che, jevI rIte vanane bALavAne jAvAgni zIvAya bIjuM samartha nathI; vAgni zamAvavA, meghavinA anya koI zaktimAna nathI, ane meghanAM vAdaLAne vikherI nAkhavAne vAyuvinA anya koI nipuNa nathI tevI rItye karmanA samuhane haravAmAM anya koI samartha nathI. jeo tapa kare che temanAmAM, tapa, samatA, jJAna, indrIya nidhi, nirbhayatA, zraddhA, ane bhoga vigere aneka saMpatti AvIne maLe che, TuMkamAM tapa vaDe sarva labli pamAya che ane sarvopari sukhI thavAya che. bhAva, ( zuddha bhAvanA, ) jevI rIte nirAgI purUSane vize strIno kaTAkSa niphaLa che, kaMjusa zeThanI sevAnuM kaSTa niSphaLa che, paththara upara kamaLa vAvavAM nibaLa che, khAkhara vALI jamInamAM veda niSphaLa che tema, tapa, japa, dAna ityAdi sarva bhAvanA vinA niSphaLa che, je mANasa sarva vastu jANavA IcchatA hoya dharmane karate hoya, dayA dhAraNa karavAne Icchate hoya, pApa mApavAne icchatuM hoya, krodhane khaMDana karavAne IcchA hoya, dAna, ziyALa, tapanA phaLane saphaLa karavA icchatA hoya, kalyANanI zuddha icchatA hoya, ane saMsAra samudramAMthI pAra pAmavA IcchatA hoya to teNe zubha bhAvanAo lAvavI. zubhabhAvanAo, vivekane vadhAranAra, samatAne sajIvana karanAra, kAmAgni bujAvanAra, ane caLAyamAna idrAyarUpa mRgane bAMdhavAne pAsa samAna che mATe tenuM sevana kare, bIjAM anudAnanI jarUra mathI, bahu dAna ApyAM, samagra zAstranuM adhyayana karyuM. bhayaMkara krIyAkAnDa ra, vAraMvAra bhUmine vize zayana karyuM tIvra tapazcaryA karI, ane cirakALa sudhI saMyama-ke cAritra pALyuM paraMtu cittane vize zubhabhAva nathI te e sarve retarAM ( kazakA ) khAMDavAnI peThe nakAmuM che arthAta eka kaNa paNa napajavAne nathI. pitAnA hitanI vAMchAmAM nipuNa mANasee krodhane mULathIja ucheda karavuM joIe, dArUvaDe cittamAM vikAra thAya che tema krodhavaDe paNa te ja vikAra thAya che, sApa sarvane trAsa dAyI che tema krodha paNa sarvane trAsadAyI che, agnithI zarIra baLIne nAza pAme che tema kevaDe paNa zarIra baLI gaLIne nAza pAme che, jheravaDe ApaNe nAza thAya che tema kAlavaDe jJAnano nAza thAya che. gne kalyANanI paMktirUpa puNyanI zreNi utpanna karI che, ane zamatArUpe jaLathI sicIna cAritrarUpa vRkSane ucherIne maheNuM karyuM che, te vRkSa krodharUpa agninI pAse jAya te te bhasma thai jAya che. koi saMtApane vistAra che. vivekane bhedI nAkhe che, mitratAno nAza kare che, udegane utpanna kare che, asatya vacanane janma Ape che, kalesa karAve che, kIrtinuM ucchedana kare che,
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatvaciMtana. 331 durmati vistAra che, puNyanA udayane nAza kare che, ane durgatimAM laI jAya che mATe satyurUe te tajavAcya che. jema dAvA vRkSane bALe che tema krodha dharmane bALe che, hAthI vRkSane ummulana kare che tema krodha nItine ummulana kare che, rAhu caMdranI kaLAne kaleza pamADe che, tema krodha kIrtine nAza pamADe che. vAyu meghane nAza kare che tema krodha svArthano nAza kare che, grISma Rtu tRSAne vadhAre che tema krodha Apattine vadhAre che, ane dayAne lepa kare che, tevA krodha upara kAbu meLavavA jarUraja che. dhanA saghaLA guNe nAza pAme che. dayA te tene hotI ja nathI. mAna abhimAnane uco pahADa evo che ke, jemAMthI aneka vipattirUpI nadIo pragaTa thAya che, jemAM uttama purUSone dItikara guNonA samuhanuM nAma paNa nathI. vaLI hIMsAbuddhi rUpa dhumADAthI vyApta evI koparUpa dAvAnaLane dhAraNa kare che te jarUra tajavA gya che. te mAtra vinayathIja tAya che, te vinA eka paNa anya upAya nathI. madonmata hAthI AlAna sthaMbhane teDI nAkhe che, tema ahaMkArathI adha thayelA mANaso paNa samatA rUpa AlAna staMbhana teDI nAkhe che; mammata hAthI majabuta sakaLane teDI nAkhe che, tema ahaMkArathI AMdhaLo thayele mANasa nimala buddhine teDI nAkhe che; jema mammata hAthI dhULa uDe che tema ahaMkArathI aMdha thayelo mANasa durvacana rUpa dhULane ulaDe chemAnyata hAthI aMkuzane gaNatuM nathI tema ahaMkArathI aMdha thayelo mANasa A gama ( zarira)nA aMkuzane gaNatA nathI; enmata hAthI sArA mArgane teDI pitAnI marajI mujabanA raste bhame che tema ahaMkArathI aMdha thayelo mANasa paNa vinaya rUpa nyAya mArgane teDIne pitAnI marajI pramANe pRthvI upara bhame che, AvI rItye ahaMkArathI AMdhaLe thayela mANasa kayA anartha nathI kare ? ahaMkAra vAyunI peThe medha yogya AcaraNane lepa kare che, saMpanI peThe manuSyanA vita 25 vinAne nAza kare che, mannata hAthInI pike kamalinI rU5 kIrtanuM unmelana kare che, ane nIce purUSa jema upakAranA samuhane haNe che tema ahaMkArI mANase potAnA dharma artha ane kAma e traNene nAza kare che, je samasta vAMchitArthane sajIvana karanAra evA manuSyonA vinaya rU5 jIvitanuM ucchedana kare che, tevA jAta mada, kula mad ityAdithI utpanna thatA mAna rU5 viSadhI upanna thatA viSamavikArane komaLatA rUpa amRta rasathI zAnti pamADe, kamaLatA zIvAya mAnane ja karavAne bIjuM eka paNa sAdhana nathI, jeo namra svabhAvanA che, vinayamuNayukta che, game tevI rItabhAtanA mANase, ane game tevI prakRtivALA mANasethI paNa khAsa ane saMpa pakaDavAnI Teva che temane ahaMkAra kaMI karI zakatA nathI, jeo jJAnavAna che, jagatanA anitya padArthanuM bhAna che, mahAna raddhi bALAo nuM mAna ane maghA #matina pAmyA che tema jANe che ane pAna kaM
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 332 buddhiprabhA karI zakato nathI kAraNake ukata guNavALAonA ghaNaja komaLa pariNAma hoya che, chatI vastuono ahaMkAra karavo te mada kahevAya che, ane achatI vastuone ahaMkAra kare te mAna kahevAya che. A banne vastu mAtranA anitya svabhAvanA anAnapaNAnuM pariNAma che. mAyA (kapaTa che. kSema (kuzaLa) ne utpanna karavAmAM vadhyA strI samAna; satya vacana rUpa suryane asta thavAne saMdhyA samAna; kugati rUpI yuvatInI varamALa samAna; mela rUpI hAthInI zALA samAna; uparAma rUpI kamalapuSpane hima samAna, apayazanI rAjadhAnI, ane seMkaDe baMdha dunI sahAya vALI, evI je mAyA tene dUrathI ja tyAga kare. jeo vividha prakAranA upAyothI mAyA racIne parajanane chetare che teo mahA ajJAna yukta chatAM, poteja svarga ane mokSanA sukhathI pitAnA AtmAne chetare che, je duSTa AkAya vALA mANasa dravyanI AzAthI, avizvAsane ramavAnA kara rUpa evI mAyA () ne race che te bIlADInI peThe dUdha pItI chatAM daMDane prasAra thaze ema jatI navI-tema kaSTa samUha AvI paDaze ema jANa nathI. - jema apathya bhojana rega karyA vinA rahetuM ja nathI, kapaTane vize laMpaTa cittavRtti vALA mANasanuM, murkha janane chetaravAmAM tatpara evuM je cAturya prakaTa thAya che, te bhaviSyamAM upadravya vinA pariNAma pAmatuM nathI, lAbha dhananA lebhamAM AMdhaLI thayelI buddhi vALA mANase viSaya aTavImAM bhramaNa kare che, vikaTa pradezane viSe phare che, gahana samudranuM ullaMdhana kare che, bahu duHkha vALI khetI kare che. kRpaNa patinI sevA kare che, ane hAthIonA samuhanA pAse pAse rahevAthI aMdara praveza na thaI zake evA saMgrAmane viSe paNa jAya che, e sarca lebanuM ceSTita (AcaraNa) che. ajJAna rUpI viSa vRkSanuM mULa samAna, sukRtya rUpI samudrane ze ghaNuM karavAne agastha rUSi samAna, krodha rU5 agni saLagAvavAne araNInA kAda samAna, pratApa rUpI suryane DhAMkavAne megha samAna; kalezanuM kriDA gRha; viveka rUpI cakane gaLI javAne rAhu samAna, Apati rUpI nadIonA samudra samAna; ane kIrti rU5 latAnA samuhane nAza karavAmAM hastI samAna e je lebha tene parAbhava kare, lobha dharma rU5 vanane bALI nAkhe che, ane duHkhe vipatie rUpI rAkhane pedA kare che, apakIti rUpI dhumADe prasAre che, ane dhana rUpa IdhananA AvavAthI bhAgni vadhAre dIpa thatAM saghaLA sadguNe temAM pataMgapaNe pAmIne baLI mare che. cAritra. samyagu darzana, ane sabhya jJAna prApta karyA pachI, sakhya cAritra aMgikAra karavuM joIe. pahelAM kadI samyaga jJAna prApta vinA pApa kriyAne tyAga karI cAritrane bhAra dhAraNa kare che te cAritra samyanuM cAritra kahevAya nahI. jema ajANI vyakti sevana karavAthI maraNane saMbhava che, tema jJAna vinA baritra avanathI saMsAranI vRddhi thavAno saMbhava
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatvaciMtana. 333 che, marI gayelA zarIramAM indrione AkAra kaMI kAma nathI, tema jJAna vinA zarIrane veSa ane kriyAkAnDa sAdhana supayoganA sAdhana thai zake nahIM. hiMsAdika pApAna sarvathA tyAgane sakala cAritra ane eka deza tyAgane deza cAritra kahe che, sakaLa cAritranA svAmI, munio hoI zake che, ane deza cAritranA svAmI, gRhastha ( zrAvaka che hoI zake che, je parama vizuddhinuM skRiSTa dhAma che, yogIzvaronuM jIvana che, ane samasta prakAranI pApa rUpa pravRttiothI dura rahevAnAja lakSaNa rUpa che, teja samyam cAritra che, A cAritra sAmAyika, che pasthApanA, parihAra vizuddhi, sukSma saM5rAya ane yathA khyAta ema pAMca prakAra che, te eka ekathI ghaNIja vizuddha dazAnA svarUpane bodha Ape che. vaLI mahAvrata, sumati, guNi, dharma, anuprekSA, ane cAritra A sarvanA samudAyane cAritra rU5 vRkSa tarike zrI vardumAna svAmIe kahyuM che. hiMsAnI aMdara pAMce pApane sabhAsa thAya che, temAM nAma hiMsA amRta, cerI, mithuna, ane parigraha. A pAMce pApanA tyAga bhAvane mahAvata kahe che, tenAM nAma ahiMsA satya, acArya, brahmacarya, ane paricaha tyAga-pahelA ahiMsA mahAvratamAM bAkInAM vratane aMtarbhAva thAya che, jemAM mana, vANI ane zarIra vaDe nAnA meTA kaI paNa jIvane ghAta svamamAM paNa na heya tene ahiMsA mahAvata kahe che, che purUSanA manamAM, vANumAM, ane zarIramAM, krodhAdi pragaTa thAya che, tene mudde payoga rU5 bhAva prANano pahelo te ghAta thAya che, ane krodhAdikanI tIvratAthI dIrtha svAsa chavAsa vaDe te pitAnA hAtha paga ityAdi aMgone duHkha Ape che athavA AtmA ghAta kare che, A pramANe pitAnI hiMsA kare che, ane tenA kahelA marmabhedI kuvacana ane hAMsI ityAdi vaDe sAmA purUSane mAnasika pIDA thAya che, athavA sAmA purvane zAririka aMga chedana, ItyAdi pIDA pahoMcADe tevI pIDA thAya che-A saghaLuM dha ityAdikanA Avezane lIdheja bane che, mATe kodha ityAdika vaDe ApaNe ane bIjAnI vAta rU5 hiMsAnuM lakSaNa che, ApaNuM zuddhapayogane ghAta rAga ane doSathI thAya che, eTalA mATe rAga ane dveSane abhAva teneja ahiMsA kahe che ane rAga deva vaDe zuddhapagane ghAta thAya che mATe tene hiMsA kahe che, parama ahiMsA dharma pratipAdaka jaina dharmanuM parama rahasya Aja che. * ahI ke, lo. mAna, mAyA, kAma, meha, hAsya, bhaya, zoka, gussA ane pramAda ityAdi samasta vibhAveno aMtarabhAva batAve che, A vibhAvanAM saMkSipta lakSaNa A pramANe che:-rAga-koI padArthane Ida jAgIne temAM prIti rUpa pariNAma, deza-I padArthane anicha jaNane temAM aprIti rUpa pariNuma, meha-para padArthamAM mamatva 35 pariNAma, kAma-strI purUSa ane napusakamAM mithuna rUpa pariNAma, keTadha-koinuM kArya anucita samajIne tenI dukha ApavA rUpa pariNAma, mAna-potAne mATe mAnavA 35 pariNAma, mAyA-mana, vacana, ane zarIranI ekatAno abhAva, bha-para padArthathI saMbaMdha karavAnI cAhanA rUpa pariNAma, hAsya-sArI ane narasI ceSTAo dekhavAthI vikasita pariNAma, vAya-ApaNA du:khadAyaka padArthone joIne bhaya pAmavA rUpa pariNAma. .-ApaNA iSTanA asala prasaMge Apa pariNAma. gussA-glAnI rUpa pariNAma bAda cAkArI kArya mAM anAdara
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334 buddhiprabhA. jo koI sajana purUva sAvadhAnIthI kAmanAdika karatAM tenA zarIra saMbaMdhathI kaI pIDita thaI jAya te tene hiMsAne deva lAgatuM nathI. kAraNake tene pariNAma krodhAdika vibhAva yukata nahote vaLI "pramatta mAtabANa vyapadha" A pramANe hiMsAnuM lakSaNa che, je kadAca mAtra " prANa vapara paNa hiMsA " arthAta prANane pIDA devAthIja hiMsA thAya ema lakSaNa karyuM heta te ativyApti duSaNane sadbhAva thAtuM ane A zIvAya A vyApti kUSaNane paNa praveza thAta. je pramAdI phedha ityAdi vibhAvane vaza thaIne gamanAdi kSiA yatnapUrvaka karatA nathI te jIva mare athavA na mare " te paNa hiMsAnA doSane bhAgI jarUra thAya che, kAraNake hiMsA kedhAdi vibhAva pariNAmathIja thAya che, ane temAM vibhAvane sadbhAva che. hiMsA rAbdane artha "dhAta kare ema thAya che, paraMtu ghAta be prakAre thAya che, eka AtmaghAta, ane bIjo paghAta, je vakhate ApaNane krodhAdi vibhAvanI utpatI thAya che, te vakhate ApaNuM zuddha upayogarU5 bhAva bANano ghAta thAya che, arthAta AtmaghAta thAya che ane paraghAta paNa thAya che. para jIvanI ghAtarUpa hiMsAnA be prakAra che, eka avaraNabaNa rUpa ane bAjI parimana rU5. aviramaNa rUpa hiMsA ene kahe che ke --parajIva dhA: na hovA chatAM paNa hiMsA tyAganI pratijJA lIdhA vinA thayA ja kare che, kriyA vinA A hiMsA zI rITya thAya che tene Ara e che ke - pune hiMsAno tyAga nathI te je kaMI koI vakhata hiMsAmAM prati nA kare te paNa tenA aMta:karaNamAM hiMsA karavAne astitva bhAvane sadbhAva che. eTalA mATe te aviramaNa rUpa, hiMsAne bhAgI thAya che, pariNamana rUpa hiMsA ane kahe che, je bIjA nA ghAta karavAmAM mane vANI ane zarIravaDe prakRti thavAthI thAya che, A be prakAranI hisAomAM pramAdayukta pariNAmanuM astitva hoya che. ane jyAM sudhI pramAda hoya che tyAM sudhI hiMsAne abhIva kai rIye heI zake ja nahi. kAraNuM ke prabhAdanA gamAM sadAkALa parajIvanI apekSAe prANaghAtane sadabhAva hoya che, eTalA mATe pramAdanA parihArArthe parajIvanI hiMsAnA tyAga mATe kada pratijJA hovI ja joIe ke jethI be prakAranI hiMsAthI bacI zakAya. keTalAka mANase ema kahe che ke, mAruM adaranuM guma vana vaccha hovuM joie pachI. bAhyajIvana-parigraha rAkhavuM athavA braka rUpa AcaraNa mArAthI thAya te paNa kaMI harakta nathI. A pramANe kahenArAo, pitAnA ahiMsa rUpa AcaraNane naSTa kare che. kAraNa ke bAhya nimita * prANanA be bheda che, drA prANa ane bhAla prANa. dravyaprANunA dazabheda che, tenA nAma spandrIya, rasendrIya prANendrIya carInkIya, brAtIya; mane baLa, vacanabaLa, zarIrabaLa, svAsvAsa ane AyuM. bhAvaprANunA be di che, tenAM nAma. jJAna prayoga, ane darzanA prayoga. dIne prayoganA cAra bheda che tenAM nAma dhAdana, acAdarana, avadhidana, ane kevaLa darzana. jJAne paganA ATha bheda che, tenA nAma mati ajJAna, buta ajJAna, avadhijJAna, matijJAna zrutajJAna, avadhijJAna, mana paryAvajJAna, ane kevaLajJAna, A sAna ane darzana eja kharUM pramANa che. tene vizeSa vistAra-pramANa paNa kalIkA nAmano gujarAtI bhASAmAM lakhAyeluM zreya saraLa ane samajI zakAya te che. kAna kA ne , ke jharIna : dAda - 0 20 ja nirA
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatvaciMtana. 335 vaDe aMdaranAM pariNAma paNa jarUra azuddha thAya cheja, mATe ekAta paNa cheDI daIne, aMtaraMga ane bAhyarUpa nizraya ane vyavahAra e be prakAranAM jIvana aMgIkAra karavAM joIe. jenA pariNAma hiMsArUpa thAya che teo pachI hiMsA nA karI zake te paNa hiMsAnuM phaLa te tene bhogavavuM ja paDe che, ane je mANase pitAnA zarira vaDe hiMsA ta thaI gaI paNa tene aMtaHkaraNamAM hiMsA karavAnA pariNAma (mane vicAra ) nahote te te hiMsAnA phaLane bhAgI kApi thanAra nathI. je purUSa bAhya hiMsA to thoDI ja karI zakyo hoya, ane tenA aMtaHkaraNamAM vadhAre hiMsA karavAnI abhilASA sajaDa hoya che ne tIvra hiMsAne bhAgI thAya che. vaLI je purUSa manamAM hiMsA karavAne adhika bhAva rAkhyA vinA acAnaka bAhya hiMsA vadhAre karI bese te paNa te maMda hiMsAno bhAgI thAya che. - be mANase maLIne hiMsA kare te temAM jenA pariNAma tIvra krodhAdi vibhAgayukta thayelA che tene hiMsAnuM adhika phaLa bhogavavuM paDe che, ane jenA kodhAdi vibhAge maMda rUpe rahelA hoya tene alpa hiMsAnuM phaLa bhogavavuM paDe che, kaI hiMsA karatA pahelAM ja phaLa Ape che, koI hiMsA karatI vakhate rU5 Ape che, koI hiMsA karavAno AraMbha karatAnI sAtheja karyA pahelAM phaLa Ape che, ane koI hiMsAkArya karyA pachI turata ke kALAMtare phaLa Ape che. matalaba ke hiMsA krodhAdika vibhAvanA pramANe ja rUpa Ape che. koI jIvane mAranAM dekhIne bIjA khuzI thAya che. athavA te kRtyane ThIka mAne che. te sarvane hiMsAnuM kaLa bhAgavavuM paDe che eTalA mATe ekanI karelI hiMsAnuM phaLa bahu mANasone bhogavavuM paDe che. ane tevI ja rI saMgrAmamAM hiMsA te ghaNe bhANaso kare che paraMtu tene hukama karanAra rAjA te sarva hiMsAne bhAgI thAya che. matalaba ke anekanI karelI hiM, sAnuM phaLa ekane bhogavavuM paDe che. keTalAkane-hiMsA karI hoya teTaluM ja phaLa mogavavuM paDe che, ane keTalAkane hiMsAnuM phaLa bhogavavAnI vakhate ghaNuMja phaLa bhogavavuM paDe che. koI mANasa sAmA mANasanuM kharAba karavA mATe prayatna karI rahyA hoya paNa tenA punyabaLathI kharAbanA badale sArU thaI jAya te paNa kharAba karavAnI IcchApUrvaka prayatna karanArane te hiMsAnuM phaLa bhogavavuM paDe che ane teja pramANe ke vaigha daradine niregI karavAne prayatna karI rA ya ane te rogI kadAca koi kAraNavasAta marI paNa jAya te paNa tene hiMsAnuM phaLa bhogavavuM paDatuM nathI. A pramANe aneka atyaMta kaThaNa nAnA prakAranA bhevALI ahiMsAnA gahana vanamAM bhulA paDelA mANasane aMka prakAranI apekSAonA samuhane jANavAvALA gurU vinA koI bIjuM zaraNuM nathI. apekSAone gahana mA samajavo ghaNoja kaThaNa che. te samajyA vinA apekSA pakaDavAthI lAbhanA badale hAnI ja thAya che.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA uMghano ane hoMzIyAra bhANusene lAyaka che ke temaNe hi'sya hiMsaka-hiMsA, ane hiM sALane sArI peDaeN samajIne peAtAnI zaktianusAra hiMsAne tyajavI oie. hiMsA tyajavAnI icchAvALAAe-dArU-mAMsa-madha-ane udumbar // -( uMmara, kartubhara pIpara, vaDa, pAkara ) e jarUra tyajavAMja joie, madirA-manane mAhita kare che ( vikala kare che ) ane vikalpa cittavALA mANasa dharmane bhulI jAya che tathA dharmane bhulele mANasa niDarapaNe hiMsAnuM AcaraNa kare che. arthAt eTaka hiMsA karavA lAge che. vaLI madirAne rasamAM utpanna thanArA trAnu utpattisthAna kahe che. atyaMt dirA niratara jIvamaya hAya che teyA, tenA pAna karanArane jvAnuM pAna thAya che tethI hiMsA madirA pInArAe aTakAvI zakatA nathI, vaLI dhamaNDa, Dara, glAni, hAsya, zAka, arati, kAma, krodha yAdi vibhAva madirA pInAramAM kAyama rahe che. 336 mAMsa zarIranA eka bhAga che, ane te zarIra zIvAya mAMsa anya sthaLe bhalI zake tema nathI tethI zarIrane dhAta karyAM vinA mAMsa malI zake nahI. marelA jIvatA mAMsamAM paNa je jIvanuM te mAMsa che te jAtanA ane teja ramanA anaMta jvAnI rAzI-temAM utpanna thatI ane vinArA thatI kAyama DrAya che. mATe-te khAnArane paNa hiMsA to jarUra thayAvinA rahetIja nathI. madhanuM eka biMdu paNa mAkhIenI hiMsA vinA malI zakatuM nathI. mATe jee! madha khAnArA che tee atyaMta hiMsA karanArA che ema vidvAno kahe che. mAkhIonA madhapUDA upara julama gujArI hajArA ane lAkhonI saMkhyAne khuvAra karIne madha meLavAya che, eTakuMja nahIM, madhanI aMdara teja jAtInA asaMkhya suna tenA utpAda che. tethI te khAnArAenAthI ahiMsA tarIke rahI zakAtuMja nathI. madhamAM dhanA, dArUmAM dArUnA, mAMkhamAM mAMkhaNunA, ane mAMsamAM mAMsanA raMganA sukSma jIva utpanna thAya che ane te ApaNI draSTie paDatA nathI. mATe te khAvAM cit nathI. anI zake tenA sparzathI apavitra thayelI khIjha pavitra vastu pazu khAvI te ahiMsA nRta vALAne drAkSa rUpa che. udumbaramAM ghaNA jIve vase che mATe te khAnArane hiMsA lAge che. AvAM kada mULAdika ke jemAM ghaNA ve vase che, tene sukavIne khAvAnI abhilASAvALAe paNa temanA tIvra rAga bhAvanA pariNAme hiMsaka che. maMdirA, mausa, madha, ane pAMca udumbara-e Apha vastuone tajavAne pAtra nathI. arthAt tyajI zake nahI, te purUSa kepaNa prakAranA dharmopadeza sAMbhaLavAne pAtra nathI, ane unnattimArganu' avalaMbana karanAra nathI. ahiMsA rUpI dharmane sAMbhaLIne sukSma jvAnI hiMsA cheDavAne asamartha DrAya tevA mada purUSAe paNa sthaLa jIvanI hiMsA te teNe jarUra tyajavIja beie. hisya-jenI kriMsA karI rAkAya tevA ApaNA ane paranA phrenca prANa athavA nyAya prANa athavA-ekendvAyAdi chatra mAtrano samAsa hiMsA padArthamAM thAya che. hiAsaka karanAra jIvahaMsA-sisanI prANa dhAtanI kriyA, huM'saphaLa hi sAae maLanArAM naraka nigrAda ItyAdI duHkhA
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ paropakAra. 3i357 paropakAra. paropakAra eTale anya janonuM tana mana ane dhanathI balu karavuM tene papakAra kahe che. paropakArano mahimA apAra che. janasamAjanI aMdara te kIrtino phelAvo kare che. paropakArI mANasa potAnA kuLane dIpAve che, temaja pitAnI pAmelI kI vaDe pitAnA AkhA kuTuMbane dIpAve che paropakAra karavo e dareka mANasanI pharaja che. jema rajanI caMdrathI be che, sarovara kamaLathI zobhe che, bagIcI suvAsathI zele che. tema mANasa paNa paropakArathI zobhe che. paropakArI mANasa lokapriyatAnAM mIThAM phaLa cAkhe che, pitAnA aMtaHkaraNane vizALa kare che temaja dareka prakAranI unnati karI zake che. paropakArathI zatrae paNa mitra thaI jAya che, dumANane ahaMkAra caMdrathI thatI nisteja tArAonI mAphaka adrazya thaI jAya che. paropakAra traNa prakAre eTale tanathI, manathI ane dhanathI thAya che. dareka mANasa A traNamAMthI game te prApta thayelI vastuthI popakora karI zake che. bhagukhya tanathI paNuM paropakAra karI zake chezArIrika baLavALA bhANAe dharmanI unnatinAM temaja dezanI unnatinAM kAryomAM AgaLa paDate bhAga le joie. potAnA baLane duraupayoga nahi karatAM pitAnAM dharmamAMthI paDatA prANIone sthirikAra banavuM, temaja pitAne prApta thaelA baLane evI rIte upayoga karavo ke jethI karIne bIjA paNa zArIrika baLa meLavavAne mATe zaktivAna thAya. dAkhalA tarIke jeNe mI. rAmamuvI, se e pitAnuM zArIrika baLa vadhAsvAne mATe kevA phatehamaMda thayA che tethI ja teo pitAnA pakSamAM bIjAne anukaLa banAvavA prayatna kare che. tevIja rIte ApaNe paNa zArIrika baLa vadhAravAne mATe temaja bIjAone paNa tenA boktA banAvavAne mATe prayatna karI joIe. no manuSya manathI paNa paropakAra karI zake che. duniAnI aMdara Aja kharA ratna che, te pitAnI mAnasika zakti vaDe hajAre prakArathI paropakAra karI zake che, pitAnA mAnasika baLathI pustako vagere jana samAjamAM jJAnano phelAvo karavA mATe racavAM joie. lekha dvArA pitAnA ucca vicAre jaNAvI manuSyane sudhAravA prayatna karavo joie. vaLI pitAnA vakRtvathI bodha ApI dareka manuSyane ucca sthiti prApta karAvavA mATe prayatna karavo joIe. pitAnA vakRtvathI hajAro mANasane ajJAna timimAMthI dura karI dhArAmAM lAvavA joIe. mAnasika zaktithI pote jarA prakAranA hunnaranI zodha kADhI anya ja hIta karavuM joIe. mAnasika zaktithI adhika zuM che ? dAkhalA tarIke surendranAtha baeNnarajI ke je oe potAnI mAnasika zaktio evA prakAramAM khIlAvelI che ke jenA vakRtvathI hajAro mANase uzkerAI pitAnA pama kheMcAI Ave che ane pine je kAma sAva karavA mAge che. te kAma sAdhi zake che. mAnasika zaktione jema jema khIlave che tema tema vadhAre prakAzamAna thAya che. trIjA prakAre eTale dhanathI paNa paropakAra thaI zake che. koI garIba mANasane lugaDAM, vagere ApavAthI paropakAra thAya che. temaja boga, pAThazALAo vagere sthApavAthI paNa thAya che. A pramANe dhanane be karavAthI tene saduga thaI zake che. je mANasa dhanane anya jajonA hitArthe nahI vAparatAM phakta potAnA kuTuMbane ja jotA banAve che teo
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabA. koI prakAre ucca gatie jatA nathI. keTalAka baMdhuo, gADI, gheTA, lADI, vADI, vageremAM hajAro rUpIA pANInI mAphaka kharacI nAMkhe che paNa bIjI bAjue potAnA bhAio AjIvikAne mATe taraphaDIo mAratAM jovAmAM Ave che te paNa temanI dayAjanaka sthiti tarapha dhyAna nahI ApatAM AMkha mIcI cAlyA jAya che. baMdhuo bahu lakSmI meLavI tene saduyoga na karavAmAM Ave te bhoMyarAmAM dATelA dhananI mAphaka te kAMkarI samAna che. vaLI ApaNu jANe che ke, lakSmI caMcaLa che, pANInA parapoTA samAna che, temaja ekaja ThekANe vAso karI rahI nathI te rahevAnI paNa nathI te AvI kSaNabhaMgura vastune khare upayoga pAramArthika kAryomAM kara teja samayAnuMsAra uttama che. A traNamAMthI koI paNa prakAre paropakAra karavAthI pitAnA AtmAnI, dhamatI ane dezanI unnati karI zake che. ane manuSya janmane saphaLa kare che ane tenuM phaLa A lekamAM ane paralokamAM cAkhe che. eTale AnaMda gulAbanA puSpane jaNane maLe che, jeTalI zAnita jaLa pIvAthI maLe che, teTaleja AnaMda paropakArInuM mukhAravIda jevAthI ane teTalI ja zAnti paropakArInI vANI sAMbhaLavAthI maLe che. paraMpakArI mANasa sahanazIlatA ane na mratAnA mIThAM phaLa cAkhe che ane mokSanI nIsaraNInA prathama pagathI upara paga mukavAne mATe zaktivAna thAya che. paropakArI mANasa janasamAjane priya hovAthI je kAma sAdhya karavA irache che te kAma sAdhI zake che. paropakArI mANasa, janasamAjanA mukha AkAzamAMthI paramAnaMda ane parama sukha prApta thavAne mATe AzIrvAdanA varasAdathI bhIMjAI jAya che. paropakAra vinAnuM jIvana surya vinAnA dIvasa jevuM che. jema caMdra tArAonuM bhUSaNa che, rAjA pRthvInuM bhUSaNa che tema paropakAra e mANasanuM sarvotama bhUpa che; ane paropakAra rUpI bhUSaNathI konAM mana harI lai pitAnA jevAM anukuLa eTale popakArI banAve che. paropakArI mAbhu hamezAM svArthavRttithI ane pazutAthI vimukha hoya che. vaLI baMdhuo je tame kudarata upara dhyAna Apazo to mAluma paDaze ke se anya janone mATe atyaMta svAdavALAM phaLo ane adabhuta zItalatA Ape che, vanaspatI anya janane roga nivAraNa kare che, gulAbanuM puSpa janasamAjane, AnaMda Ape che, kamaLanI maLatA anya janane zAMti Ape che temaja pazuo, parvata, jala, agni, caMdra, surya vagereoe manuSya deha upara kevI addabhuta paropakAra vRtti dhAraNa karI che. baMdhue, AvI jyAre jaDa vastuo ApaNA upara mahata upakAra karI rahI che tyAre ApaNA jevA ciMtAmaNi ratanane hastamAM dharanAra manuSyoe te avazya karIne paropakAra vRti dhAraNa karavI joIe. paropakArI mANasa hamezAM prema ane unnatine pAme che. dAkhalA tarIke vRkSo, puNe, pazuo vageremAM je pAkAra vRtti na heta te teo kadI paNa janasamAjane prema meLavata nahi ane temano udaya thAta nahi. je vRkSoe mISTa phaLo ane zItalatA manuSyone na ApI heta, puSpoe suMdara sugaMdha na ApI hota te teone ugADavAne mATe Aje koNa parizrama leta ane teone saDI jatAM temaja sukAI jatAM pANI reDavAne mATe koNa hAtha laMbAvata tevIja rIta manuSya jyAre pitAnI zaktInA pramANamAM yathArtha rIte paropakAra vRtti dhAraNa kare che tyAreja ucca prema ane unnatine pAmI zake che. dunIAnI aMdara dareka sarjata ja yathArtha rIte paropakAravRttine dhAraNa karI rahyA che paNa asaMtoSanI vAta e che ke ApaNuM janasamAjanI aMdara pApakAra muddhine ThekANe
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ parepakAra 33 Te svArtha buddhi mAluma paDe che. svArtha vRddhi manuSyane du:kha, bhaya, ciMtA, mojazoka vagere ApaNe che, temanA manane saMkece che. svAthI manuSya hamezAM thoDA ja sadaguNa ane jJAna dhAraNa kare che. Apa jANe che ke bhaya ane ciMtA e manuSyane moTAmAM moTuM dukha che; kAraNa ke bhaya ane ciMtA koI paNa prakAre ujatine na thavA detAM paDatIne vaza kare che temaja zarIranuM saghaLuM satva zodhI le che, ane A bhaya ane ciMtAne prakaTAvanAra mAtra svArtha buddhi che, svArthI manuSya hamezAM A hAnIkAraka vastuone vaza hoya che ane tene vaza levAthI koI prakAranI unnati nahIM karatAM AtmAnI adabhuta zaktine aMdhArapacheDe e rAtrI de che. svArthI manuSya kadI paNa mitronA sahavAsamAM rahevAne mATe satavAna thatA nathI svAthI mANasa hamezAM apachI vaza thAya che. vaLI pote svArthI hovAthI potAnA AkhA kuTuMbane svArthI banAve che temaja pitAnA kumaLI vayanA bALakone paNa tevAja sarakAre paDavAthI bhaviSyamAM teo koi paNa prakAranuM zreya karI zakatA nathI. svArtha manuSyonA guNene prakAzamAM AvavA deto nathI ane ulaTA paDadArUpe ADe ume rahete saghaLA guNane DhAMkI de che. svArtha sAdhavAne mATe vakhate vakhata satya bolavuM paDe che, paraniMdA karavI paDe che ane chevaTe kusaMga paNa kare paDe che svArtha kadI paNa manuSyane sukha ApatuM nathI kAraNake duHkha vinA svArtha sAdhI zakato nathI. tIvALo mANasa hamezAM durgane seve che. vaLI Aje janasamAjanI aMdara deSa laDAie kusaMpa, vagere kare daSTigocara thAya che te phakta svArtha buddhine lIdheja banyA kare che. ane ApaNuM dezanI paDatInuM kAraNa paNa svArtha buddhi ja che. manuSyanuM mana svArthamAM nirbaLa thaI jAya che ane pote aMdhazradhALu bane che. svArthI manuSyanuM koI paNa hIta IcchatuM nathI. svArtha buddhimAM lIna thayelA mANase dhAmaka kAryomAM mana parAvatA nathI ane maraNa samaye temanuM mana svArthanI aMdara leluhevAthI naraka gatine AdaramAna Ape che. svAthI mANasa bIjAnA paropakArane ghaNuM prasage pAmI zakato nathI. vaLI ApaNe upara kajhI gayA chIe ke vRkSa, pukhe vagere pitAnA ekaja guNathI jana samAjathI mAna pAme che te Avo aneka guNone dhAraNuM karanAra, ciMtAmaNi ratnane haratamAM dhAraNa karanAra manuSya mAna kema na pAme paNa temAM svArtha buddhi vijJAraka che. vaLI vAthI manuSyane taMgIo bahu hoya che. baMdhue, paNa mANasa AvI svArtha buddhinI loluNAmAM lapAi jAya che, vaLI jema vAMdare mane joI samudramAM pheMkI de che tevI rIte A maLeluM ratna manuSya dehanu kedamAM paNa prakAre sArthaka karyA sivAya pheMkI de che ane A cAra gatiothI corAzI lAkha jIvAtmAonI mAhe bhaTakayA kare che. are nIca svArtha! tArA samAna eka paNa vastu manuSyane pAyamAla karanAra nathI ! ahA A ThekANe ApaNe mahAna paraduHkha bhaMjana rAjA vikramanuM smaraNa thaI Ave che ke jeoe potAnA rAjyane, dhana ane pANa ema sarvane bhega popakAra arthe Apo che ane hAla teonuM nAma amara che ane dareka ThekANe temanA nAmanAM kIrtana gavAya che baMdhuo vicAra karo ke teone riddhi siddhine pAra nahi hovA chatAM zA mATe temaNe tanathI anya jinene mATe asahya dukhe veThayAM haze, phakta pitAnA manuSyadehane saphaLa karavAne mATe. dhanya che tevA nara rastA ke teoe pitAnI mAtAnA kukhe janma dharIne manuSya avatArane saphaLa TIpe che. ane vicAra kare ke kayA svArthI mANasanuM nAma amara che. vaLI tevA nara rane nuM nAma sAMbhaLavAthI mana AnaMdamaya thAya che ane svArthI mANasanuM nAma sAMbhaLavAthI apazukana thAya che.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikrama ! tamArA jevAM nara rone jevAne amArI bharata bhUmi pharIthI kayA bhAgyazALI thaze ? baMdhuo ! have huM mArA lekhanI aNI para AvuM chuM. svArthI buddhine tamArU hadaya kamADa phighADI ekadama kADhI muke. popakAra vRttIne dhAraNa kare ane tene dhAraNa karavAthI tamArA saghaLA bhaya, dukha, meha, zeka vagere pIo dura thaI jaze, taMgI maTI jaze ane tethI karIne temane zAMtine bhAsa thaze ane baLane kSaya thatuM aTakaze. baMdhuo, paropakArane udaya kare ane tenAthI camatkAra najare paDaze ane tamArI unnati kevI bhaLATa thAya che te joze ane chevaTe sukha zAMti nirbhayapaNu, AnaMda vagerenuM svarUpa jozo. badhuo, chevaTamAM kahevAnuM ke, tamArI pAse je koI zakti hoya te popakArI kAmAM vApare. je vyApAra karavAmAM samartha che, te evA prakArathI vyApAra kare che tenAthI bIja mANasane paNa Azraya maLe ane vyApAra karI huM eka ja paisAdAra thAuM evI vArtha vRttine sevA nahi. tamArI pAse je dhana hoya te phakta huM ane mArA chokarA mAtA thAya tevI tIthI dhanano saMgraha na kare paNa dareka mANasa tene lAbha lai zaM tenI zive tene uoba kare. jo tamArI kane kaI paNa prakAranA hunnara hoya to te jaNAvI anekanuM jJAna kare ane tenA jevA bIjA hunara kaLA kAdI jana samAjanA AzIrvAdanA varasAdathI tamArA mukha pAtrane nRtya karo. vaLI je koI paNa prakAranI tamArI pAse vidyA hoya te teno lAbha paNa sarve bhatu laI zake tevI rIte upayoga kare. tamArI kane je jJAna hoya to te dIpaka vada sarvane ajJAnatAnAM aMdhakAramAMthI nisteja karI prakAzamAna karo AvI rIte je kAMI tanArAmAM sAmI hoya tene dareka mANasa upayoga karI rAMka tevI rIte vAparo temaja tamArI vRddhi ane sAmarthanA darekane bhogI banAvA. (sa. vADIlAla DuMgarazI.) yuvAnI, saMkalpa zAMtane barAbara keLavavAne vakhata muvAnI che. jiMdagImAM eka e kALa Ave che ke, je vakhate ApaNI buddhi vadhArI zakAya, upazI siddhAntanA moTA saMgraha karI zakAya, manavRttio vicAra zaktinI sattAne AdhIna thAya, ane kharAja nItina vicAre evA te mana para haze ke, pachInA vakhatamAM dareka agatyanA kAma para tenI asara thAya; paNa AvA vakhata pRthvI para ApaNe jyAM sudhI rahIe tyAM sudhI pahoMcatA nathI. temaja teno ghaNe bhAga paNa rahete nathI; evA amulya vakhata AyuSyane che bhAgaja paDene che, tethI e vakhate jo ApaNe bedarakAra rahIe te svAbhAvika niyama pramANe bula ke ajJAna avazya utpanna thaI mAthe cahere che. tyAre saMkalpa zaktinA niyama pramANa ja vartavuM paDe che. ane viSayavAsanAnuM prAbalya eTaluM badhuM vadhI jAya che ke pachI tenI sAme thavuM vyartha jAya che. ( igreja graMthakAra lAka)
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ "eka jaina prAcIna gujarAtI kAvya." (muni zrI kezaravimaLa zrI kRta) pvA prAcIna yunatI jaina vAvya. _(zodhaka-A. kezavalAla nagInadAsa) makSa varga grAhyA kiyaMtitha, mokSa vage; kama kSamA saMcama bhAvanA dhAH viveka niveda nija prAdhA datyevamete kavara prasaMga. mikSArca I-bhava sukha hete, ke praved bhalerI parabhava sukha he, je ghavane anere. avara aratha che, mukatI paMcA ArAdhe- parama purUSa sAI jeha, kSArtha sAdha, jaya bharata kerI, jeNe paTakhaMDa bhUmi zivapatha jiNa sAthe, sAme zAMti svAmI; gaja muni suprasiddhA, jema pratyeka buddA. avara atha iDI, dhanya te mekSa lubdhA. karama nRpati kope, duHkha Ape ghaNerAM naya tiraya kerA, janma janma anerA. buma pariNatI hove, jIvane karma te; sura nagarapanI kerI, saMpadA sAI dave. karama zazi kalakI, kama bi pinAkI; karama baLi nare, prArthanA virATI. karama vasa vidhAtA, dadra sUryAdi ; rAbaLa karama sAI, karama jevo na koI. kSamA rita bhara nivAra, je kAma, karma vAre; sakaLa tapa sadhAra, punya lAmA vadhAre. buta sakaLa ArAdha je kSamA mela sAdhe. jiNa nija guNa vAdhe, te kSamA kAMna sAthe sugati lali samAye, khaMdha zarIza zIrA. mugati daDha prahArI kura gaDu munIzA; gaja muniya kSamAe, mukatI pathA Ara. tima sugati samAye, sAdhu matArya sAdhe.
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 buddhiprabhA saMyama pUrva karma savi saMyama vAre, janma vAri nIdhI pAra utAre; teha saMyama na kema dharI che, jeNe mukita ramaNa vaza kIje. tuMga zila baLadeva suhA, jela siMha mRga bodha batAyo; tema saMyama lahaya ArAye, jeNe paMcama surAlaya pA. dvAdaza bhAvanA anitya- dhaNu kazu tanu chavI, vija jhAtkAra jevI, sujana tarUNa maMtrI, svapna jevI gaNavI. ahamama mamatAye, mUDhatA kAMI mAge athIra aratha jANa, eka zuM koNa rAcadharaNi tarU giridA, dekhIye bhAva joI; sura dhanuSa pareta, bhaMgurI bhAva teI. hama radaya vimAsI, kAramI deha chAyA; jaya bharata rAyA, citta yoge lagAyA, smAraNa parama purUSa jevA saMkaryA je kRtAte, avara saraNa kanuM liye teha aMte. prIya surada kuMTubA, pAsa beThA ji kAI, maraNa samaya rAkhe chavane te na koi; suragaNuM nara kaDI, je kare jAsa sevA. maraNa bhaya na chUTayA te, suredrAdi devA; jagata jana hara te, ema jANI anAthI. trita caNIya vichuTA, jeha saMsAramAMthI. saMsAra tiryaMcAdi nigoda nAraki taNa je yonI nI rahyAM, ne duHkha aneka durgati taNAM karma prabhAva lahyAM; yA saMga viga rAga bahudhA yA janma janme dukhI, te saMsAra asAra jANI che have, je e taje se sukhI, je hina te uttama ati jAe, je ucca te madhyama jAti thAeka kyuM mekSa-betA munIM jAe, huM maMgu surI-pura dakSa yAe.
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ "eka jaina prAcIna gujarAtI kAlpa." 343 ekava anyatva punya eka jIva svarga jAe, pApe ekalo jIva na jAe; e jIva jA Ava kare akele, e jANIne te bhamatA mahela - e ekale jIva kuMTuba ne, sukhI du:khI te tasa vipra yoge; strI hAtha dekhI vila akela, namI pabe tiNathI vahele. je ApaNe dehaja e na hoI, te anya ke ApaNa mitra koI je sarva te anya IlAM bhaNI je, ke he tihAM harSa viSAda kIje. dehAdi je jIva thakI anerAM, syA duHkha kIje tasa nAza kerAM, te jANIne vAghaNuine prabaMdhI, sukoLe vAMgana sAra kIdhI aNI Amala kayA mahA eha ara cItAI jihAM nava dvAra vahe sadA; kasturI kara sudavya sei, te kAya maga malIna hei. arAcI deha naranArI kerI, bharAya che e maLamUtra zerI; e kAramI deha asAra dekhI, caturtha cakriya paNa te uvekhI, chaha aviratI mIyA, yoga pApAdi sAdhe; iha uNa bhava chavA, Ave karma bAdhe. karama janaka je te, AzravA je na rUMdhe, samara samaya AtmA, saMvarI so prabuddhaje kuMDarIke vRta chAMDI dIdhuM, bhAI taNuM te vaLI rAjya lIdhuM; te du:kha pAme narake ghaNerAM, te hetue Azrava Tepa karo. je sarvathA Azravane nirAdhe, te mArI saMvara bhAva mAche. sara
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 te bhAva va gurU vajI svAmI, jeNe trIyA kaMcana haDI vAmI. nirA duya daza tapa bhede, karma e nIrjarAe, utpatI thiI nAra leka bhAva bharAe; pharalabha jaga badhI durlabha pama buddhi bhava haraNa vibhA bhAvanA eha zuddhi. be nirjarA kAma sakAma tehI, A kAma je te marU devI jehI te jJAnathI karmaTha nirjarI, da% prahArI pati tarI je. leka svarUpa nima purUSa viye, e adhA leka te: tirIya paNa virAje, thALa che. vRta revo. uradha muraja je, leka nALe prakAza timaja bhavana bhAnu kevaLI jJAna bhA. bAdhi durlabha bedhI bIja lahI je ArAdhe, te IlA suta pare ziva sAthe dharma- dharma bhAvanA lahI bhavi bhAve, raya saMpati pari sukha pAvA. dati dvAdaza bhAvanA. rAge bharAce bhava baMdha jANI, je te rAga vize anANI borI taNe rAga maheza rAgI, ardhaga devA nija buddhi jAgI. re java tu drava ane ma ANe--- viSa saMsAra nidAna jANe, sAsu naNaMde maLi kuDa kIdhuM, juhu subhadrA zira ALa dIdhuM. saMtoSa saMte nA janane sukha hoya jevuM, te dravya lubdha janane sukhanAM hi tevuM, saMtavavaMta janane sahu leka seve, rAjeda raMka sarikhA kari jo jove.
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ "eka jaina prAcIna gujarAtI kAvya." 345 zrI siddhasena gurAya gaMbhIra vANI, savitA jihataNI jaga mAMthI jANI bhAve karI jihataNuM suNi vANI , je sAtha vikrama dharI, jina ANa age. viveka- je je citte suviveka bhAse, te moha aMbAra vikAra nAse; viveka vijJAna taNe pramANe, jIvAdi je vastu svabhAva jAge bALapaNe saMyama yoga dhArI, vardhAte kAcalI je tArI; zrIvIra kere aImutta te, sujJAna pAmyo aviveka che, niveda je badhuM ja karma baMdhana jizA bhegAbhujaMgA giNe, nAkhuM to viSa sArikhI vighayatA saMsAratA te haNe; je saMsAra asAra hetu janane saMsAra bhAve huve, bhAva temAM virAgavata janane vairAgratA dAkhave. nirveda ne prabaLa dura baMdikhANe- je choDavA mana dhare budha teha jANe, nirvedathI jiya rAja viveka lIdhe, vAgiMka bhartuharI saMyama yoge lIdhe. Atmabodha e meha niMda taji kevaLa bedha hete, te mana zuddha hI bhAvani eka citti ni:prapaMca nija jyoti svarUpa pAve, nirbodha je akhaya mekSa sukhArtha Ave. bhavi viSayanuNa, je caMcaLA sakhya jANI, priyatama prIya gAbhaMgura citta ANI, kamaLa khape kevaLa jJAna le; dhana dhana nara te mekSa sAthe ji keda.
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346 buddhiAbhA. rasAyana svarupa. (lekhakaH mi. ela. e, rAha.) rasanA pheraphArathI ja kaMI phAyado thAya che tathA rasanuM ayana kevI rIte thAya che te badhuM jJAna ApanAra je graMtha tene sAyanazAstra kahe che. je aMgrejImAM Chenuestry nA nAmathI lakhAya che. A zomAM te anAdI kALanuM cAlatuM AveluM che. paNa tene Aja sudhI amalamAM mukAyuM nahotuM. keTalIka vastuo to kudaratathI ja banelI hoya che. jene sAyansanA niyama mujaba chuTI pADI vAparIe te nuksAnakAraka thaI paDe che. koI kaheze ke mIThuM ke je haMmezAM vApare che te to soDIama ne kalorAiDanuM baneluM che te koI ApaNane vaDhavA Avaze ne kaheze ke bahu bhaNyA eTale have khAvAnI vastune chuTI pADatAM zIkhyA? AvI vastuo je dhaNI agatyanI che te to kudaratathIja sarakhA pramANamAM joDAyelI che. jethI sAyasane te khapaja paDatuM nathI. A saMsAramAM mukhyatve karIne 10 ta che. ane tenA arasparasa beDA vadhAre pramANamAM joDAvAthI judA judA padArtho thavA che je vastuo ApaNe judI vAparIe te ekadama nukasAna thAya, teja je pramANamAM vAparIe te akasIra asara kare che. A badhuM jJAna ApanAra keNa, tenA javAbamAM sAyansaja kahevAze. pANI ke jenI upara dareka jIvajaMtuone AdhAra che te ekasIjana ane hAIjinanuM baneluM che. ane je kadApi A banne mudA bhaya karAya te ApaNe jIva jAya emAM kAMI navAI nathI. ane teja be vastu je sarakhA pramANamAM bhegI thaIne vaparAya che te mANasane mukhya AdhArabhuta thAya che. ApaNe jena chIe ApaNuM dharmamAM pANImAM temaja vAyumAM jIve che je anya dharmIo bilakula mAnatA nahatA. paNa hAlamAM sAyansathI sAbita thayuM che ke je che viSe nI vAta kahe che te vAta kharI che. sarve prANIone mukhya AdhAra sAyansa upara che. je dareka vastuo sAyansazAstra mujaba na joDAI hoya ne pariNAma zuM nipajata temaja Aje manuSya bhava dhAraNa karyo che te che ke nahi te badhuM manathI ja samaja vAnuM che. javAbamAM eTaluM ja ke sarva vastune pralayaja thAta. anya jane paNa kahe che ke paMcabutanuM putaLuM paMcatva pAmI gayuM eTale ke pAMca tatvamAM maLI gayuM. mATe vastune te nAza thaI gaye paNa janIe te prathamathI ja kahetA AvyA che ke dareka vastunAM judAM judAM rUpa thAya che. paNa vastu te pRthvI para rahe che. ane A bAbata sAyansathI paNa sAbita thaI cukI che ke koI paNa vastunuM nAzatva to cheja nahi A sAbitI karI Ape che ke jaina dharma asala che. je mAMsa, hADakAM, lehI vagere vastuo jevAthI ekadama citarAI caDyA vagara rahetI ja nathI. tene keLavIne kemesTrInA pagathI cogya rIte meLavIne judI judI vastuo banAvAya che. ane huM khAtrI thI kahuM chuM ke AvI vastuo te ApaNe hozethI kharIdIzuM. sapheda khAMDa ke je lohIthI dhevAya che, hADakAM ke jenI aneka tarehanI vastuo banAvAya che, mAMsa ke jenA satranI judI judI davAomAM meLavaNuM thAya che. teo kemIstrInA pravegathI vaparAya che. cIna I pyAlA, pAlI, vADakA vagere judI tarehanI vastue banAvAya che. hAlamAM sAyansamAM hiMdustAna thazeja pachAta che. tenuM saMpUrNa jJAna hota te Aje hiMdustAna pUrNa kaLAeja heta ema kahIzuM te paNa cAlI zakaze. vilAyatI
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ unnata vicAra maraNa. 3yche ' davAo ke je sAyansa progathI banAvAya che, te bilakula vAparavI paDataja nahi. ne dharma thakI bhraSTa thavAtaja nahi. ApaNAmAM vaidyakazAstra paNa che paNa je pago pramANe upayoga karavAmAM Ave ne bIjI davAne bilakula uga karavuM paDe ja nahi. jANanAra te ghaNuja thoDA hoya che. mANasa ema jANatA haze ke ApaNAthI evA prayogo karavA bese te nIce navI navI vastuo banAvI zake. je ApaNe jovA jaIzuM te mAlama paDaze ke AgaLa taravAra ane tIrakAmaThA sivAya bIjI kaMI paNa jAtano havIAra hatAMja nAha. ane A hathiyArane badale hAlamAM tapa, baMduke vigere aneka tarehanAM hathiyAre ane temAM paDavAnI vastuo temaja dIvALImAM vachoDavAnI vastuo mAtra sAyansathIja thaI che. hAlamAM sAyasane upayoga jagajAhera puSkaLa thaI cukyA che. pIvA, khAvA, paheravA, evA vageremAM sAyansane upaga keTale sudhI thAya che, te anubhavathI vadhAre siddhi thAya che. je mATe sAyansa e udaSamAM prathama jarUranuM che. unnata vicAra kara. / sevAdharmaH paramagahano yoginAmapyamabhyaH / Lutty Soul teach its cuar lu very cry of pain paraniMdA paranArI arU, paradravya nakI Aza, choDI tane bAta, banne eka avinAza. manaH eva manuSyANAM kAraNaM bandhamokSayoH / To err is human. to forgive is divine karIe sAruM koInuM, eja dharmanuM karma, bIje kalpita dharma che, manamAM sama marmaytkrossi yadanAsi yajuhosi dadAsi yat / yattapasyAsi kaunteya tatkuruSva madarpaNam / / Ask, und it shall be given you; kinock, it shall be opened to yoli, prabhune game te same e saheva; sadA rAjI rAjI mAM rahevuM. I. 1 111 phe lierer Sun cry on nar A sin : : by h.. wiped in frusna tle suferer's tyr: / saMtoSaH eva puruSasya paraM nidhAnam / kAcIsanI pAse paNa vizvapatine vAsa. is tru: in action; D.xr pretend to be then you are. / paropakArAca satAM vibhUtayaH / The way to final frorilou is within thy Sell / citta bAci kriyAyAM ca sAdhUnAmekarupatA / zaSya,
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24: buddhibhA ajaba premano pyAlo, - ( gajhala kavvAlI ) hRdayarage raselA A, amI jharaNAM jhare jemAM, prabhue pIraselA A, binavye bhAvanAomAM, gaLA sudhI bharelo A, pIe kai premanA pyAle ! lIe koi premanA pyAlA ! praNaya gauDA Thare temAMH pIe koi premane pAlI ! jamALye kai jamAnAmAM; sudhA dhAre dharelA A, pIe kASTha premanA pyAle ! sAkhI. vikasyAM kamaniya kALaje, premaja kura hRdayayaMtramAM pIlatAM, praye arka kapUra. kamaLanetre jhIlelA A, pIe koi premanA pyAlo ! kanakayAre khilelA A, lIe koi premane pyAle sAkhI. zAstra zabda bhramA vaDe, bhUlyA kaMika muntra; premaprasAda pavitra zmA, varSe veda purANu. prabhucaraNe jhavele A, pIe kAi premane pyAle ! zruti satve sare A, lIe kASTha premanA khyAle / sAkhI. DAlAve kAmanA, uchALa brahmAMDa; nayanajhalaka palake ce, navalA mAyA kAMDa, mahA sidhu bharele A, pIe kAI premane pyAle ! amaratAmAM, marele A, pIe koi premanA pyAlA sAkhI. pUchIne parataMtra jana, pagalAM bharatA naya; svataMtra siMha kadi nahIM, paranuM bAruM khAya. du:khane trisarelA A, pIe kASTa premane pyAle ame vhAlA karelA A, lIe kAi prema pyAle ! sAkhI, komaLa kamaLa kaLi khIlI, hasI rasIne malakAya; bhramita bhramara ajJAna, karma nahiM samAya. ajakha mastI bharele A, pIe koi premano pyAle ! thI pa pesara pyAlo ! vAghe gema
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 sAkhI, tuM yegI huM ginI, prema nika je Aja ajaba pagane sAdhIe, sajI svarganAM rAja, viraha TIpe barelo A, pAe koI premane vAle ! barapha jevo relo A, lIo ke premane mAlo ! sAkhI, bhUlAve saMsAra, bhUlave vyavahAra Ape bhUlI Apane, thayuM Aja eka tAra. adharathI utarele A, pAo , premane khyAla ! jagara rasathI karele A, lIe kai premano hAlo ! - - mA bantA sAriNI, zAnti saMcAriNI, uSAthI svAtmA hasAvoire. ume citanyathI, mRtA saMsAramAM; sava caitanya prasarAve. jancalatA uira se, kiSA devI taNI; ri uDANa ubharAjIre. zAnti sAmrAjyamAM, uSA Ananda che; zAtimAM sthiti suhAvo re. bAna vikAsa pAzu, mA prakAra che; uvA prakAza prANa AjI. che sAdamAM, pANInA prANumAM: pAne hAtha ura jANo. saritA salilamAM, suna sugamAM ghA aMbara teja nAcechare. jAya vihAramAM, paMkhInA nAdamAM: ughA mAdhurya ura cere. uSA bhAyamAM, bhAgya che ghANI bhAgya e bhAre. sAbhAga siddhi, jIvana jhaahIra vathI ameluM saMbhALe che.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3pa0 buddhiprabhA dAmpatya premanA, divya prasAdathI; bhAgya upA bhavya bhAse chare. digdha brahmAMDa A, uSA gRhakuMja che. uSA devI tyAM hAjara levuM saprema je, vuiM saprema te; uSA udeza ura ka re. zikhI saprema e, pAchalI saprema te; ane prema prabhumAM khaMjIre. rA, mANekalAla mahAdeva vorA, prama kayAM che?" (gajhala) vibhu kayAM vAsa tAre che, jANato nuM nathI karIe, nahi khADI ane kharlDa, karI se nathI darie. vide zrImatI nahi joye, garIba kahe nathI pharate; phakIra olIA sAdhu, tapasvIne nathI maLatuM. nahi maMdIra ne vADI, masIdamAM nathI tuM te. nahi smasAna ke smare, na kAbAmAM najara Ave. badhA zahera viSe ze, kadI najare nathI po: dhaNu pahADo ane parvata, nathI jaMgala viSe ja te. bhulIne mAnavI bhamatA, hadayamAM tAta vAse che; june te dIvya cakSuthI, jagatanA nAtha pAse che. re, ratanalAla nAgaradAsa vitA koyalano TahakAra. (mA. } yala TahUkAra, khArI : koyalanA TahUkAra, vasata Rtune hAra, samIrI ? kAyalane TakkAraramya rasilI rasa gheluDI, karaze madhura TahakAra; vasanta tumAM vasata banIne, relaze rasa apAra--- sakhIrI : mada vihala keyalaDI rahRke, rahaDaze temanAM pUra; samaya hado thAze sanAM, pUraNe premanA sUra-- sakhIrI ?
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ yuvA lalanA. upara masta banelAM prema pravAsI, banaze ghelAM apAra; prema prabhunuM dhyAna dharIne, karaze prema pikAra-sakhIrI rasanI lahANI karaze sikaDAM, rahamajI jIvane sAra; "prema vilAsI' keyala ke, bharaze prema apAra-sakhIrI ! premavilAsI * - * * - mRtyuvaza lalanA. sukomaLa A bALA nahi bAna tanamAM jarIre, bicArI para tApe nila vaNa vapue dIse; sarva vyAdhI vyAkhyA bicArI bALa kuLa vadhune, nahi eke AzA jaza viNu mahA ! ugAravAne ! ghaDI dhImA zvAse nirdamAM bALA dIsatI hatI, ghaDImAM aciMtI nindamAM bALA bhaDakatI ! pati tene pAro ubhA kare che edhAra abu, bicAruM bALaka eka ramatuM phare che hasatuM ! nahi te jANe kaMI nija mAta svae sIdhAvI, hase che ude ne kare se zAntimAM bhaMga pADI ! A veLa mAtA uThatAM nIja bALane hete jue, pAse jaNAtAM sagAMo amRthI AMkhe bhare; jaya bALaka bhAta pAse kAlu kAlu kaMI lavIaNativIe AMcakIthI bhAna te bhUlI gaI ! mAtane bolAvatAM nava zabda jyAre nIkaLe, roI paDI e bALane pItA taNuM aNu name; karUNAjanaka A khela dekhI ayu saikA kADhatAM, (pati) ardha murzIvaza thaI gharaNI DhaLe A dekhatAM! "are bahAlI ! bahAlI" pati muchavAza lave, * nava tajI de ane A prANa a tujane; uThane thA beDI nuM Abha nirAza karanA, " hamAre tyAre su saMbaMdha dara kara nA. sagA vahAlA e ke Aza hArI dhare che, sanA nayanathI azrudhArA vahe che. " kadI jAme tuM te thAya hArI gatI zI? pI vInA tArI hAya ! muMjhAtI matI. "ahA dvArA vInA beTa mAnI ke bhAge ?
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara buddhiprabhA. -- - - -- - "are kayAMthI uDe bALa A viNa pAMkhe? " arere vahAlI tuM tane zuM tuja de? kadI e nava banaze IMza deze na che? * rUDAM phulo A je harniza prema rAkhatI, "khIlyAM che te hAvAM je preme paherAvatI, " haju AnaMde sA dina jaze rUpALAM, " ne purNa raheze hRdaya je prema vALAM?" raMdhAtA kaMda dhImethI paDe che baMdha premIne, pharIthI muchatA pAme are! e premane bhIne. badhAM meM chupI rItethI kahADe che abunI dhArA, dekhI durbhAgya premInuM UMDI : "hAya" mukha dvArA have nayane ughADe che to te mugdha baLA hA ! bicArI duHkhanA bhAre nathI beThI thatI te tyAM. dezI nAthane hAvAM jahAM te bolavA jAye, mRdu ne maMda madharo svara nIkaLe konA dvAre. ja nahi nahi A vahAlA ! prema mAMhI tuM khAmI, gaNuM chuM ne bhAgyazALI, prema pure huM pAmI. nava nava kadI mukyuM bAkI teM muja mATe, sae mane tuM te dUdha pANIne mATe : muja hRdayanI AzA puNe hameza karate, prabhu pUre tama AzA thA nityAnaMda bharate bAluDAM ! vahAlAM! tuM ahI A Avaje, prema banI tuM jananI svarga sIdhAjo; nahi kaI jANe zuM banyuM te veLaje. nirdoSI thaI nuM khele AnaMda bhera je ! bedina dayA khAnAM hAlAM bALa je; jananI jAta nA rahI tama para DhAla je ! hasatAM rotAM detAM je tama gALa che, rahetI hasatI mAtA ha te veLa che ! ramatAM'tAM nehe mAtAnI saMga ja, Anada khelatA karatA jaMga je. te sa hAvAM jananI jatAM dUra che, bhulaze. hAlAM! bALako che ke ? pItA tama para rAkhe nIja prama , ucheraze tuM vahAlA puraNa prema je.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra prabhunA pAkathI zuM avadhavuM? 353 nahi duniyAmAM mAtA avara banAya che, ratAM gALe bALuDAM dina hAya ! je. zuM dauM AziSa kaMi phudhAte Aja je, saMsAre kAle tama prabhucha hAtha jo."--- zvAsozvAsa rUMdhAi jAtAM mAtA baMdha paDI are, nava zabda bIja nIkaLyA te premIlI raMbhA mukhe. parizrama thakI thAkI jatAM te ghera nidrAmAM paDI, dekhAva dekhI zako pAse hatAM te de raDI. bALa uDI nidrAmAMthI nA kaDI te na uThI, moha saghaLe kyAM mukI te nAra te svarga gaI. pati premanA uMDA urethI zabda bALA khIlaje, " tama kAmane rAta moje sneha sucaka hIra che. ra. kezarI, - t ; ; - mahAvira prabhunA pAThathI zuM avabodhaq ? (lekhaka che. AtmArAma khemacaMda.) je manuSyo phakta ekalI kriyA karavA sucave che teonA kathana pramANe cAlatAM phaLaprApti thaI zakatI nathI temaja jeo phakata ekaluM jJAna prApta karavA sucave che teonAja kathana pramANe phakta vatAM paNa phaLa prApta karI zakAtuM nathI. zrIcarama tIrthakara zrImad mahAvIra prabhu temaja jaina zAstra te pikArI pokArI emaja pharamAve che ke nA thALA jesaH zAna ane kriyAthI mokSanI prAptI thAya che tema khAsa pharamAna kare che ane zrImad mahAvIra prabhu pitAnI madhura ane amRta vANIthI jaNAve che ke jJAna prApta karI tene AcAramAM mukaze tyAreja mokSanI prAptI thaI zakaze. zrImadda zrI mahAvIra prabhunA siddhAMtAnusAra je bhavya ja cAle che teja uttama gati yAne sadgati prApta karavA bhAgyazALI banI zake che eTaluM ja nahi paNa pite pitAnuM zreya karI zake che ne bhavya jIvonuM pitAnA jJAna baLathI zreya karavA bhAgyazALI bane che. zrImAna zrI mahAvIrabhunI AjJA uThAvavI, temanI AjJAnusAra vartavuM te pramANe vartanArA paNa teozrInI sevA karyA jeTaluM ja phaLa prApta karI zake che. pUjA karI ApaNe tyAMthI zuM grahaNa karavAnuM che teno barobara vicAra karavo joIe ane pUjA karI ApaNe eja pATha zIkhavAne che ke zrImad mahAvIrabhue aneka guNe prApta karI aneka bhavya ne pote tAryA ane pote taryA. ApaNe paNa temanA pagale cAlI uttama punI pUjA karI ApaNe paNa aneka guNo jevA ke dayA, satya, maMtrI, madhyastha, kArUNya, Adi guNa prApta karavAnA che eja ApaNe pUjA karI phalItArtha karavAnuM che paNa phakta derAsaramAM jaI ADuMavaLuM game tyAM citta javA daI phakta cAMllA karI AvyA tethI ja ApaNe pavitra thaI AvyA eTalethI saMtithI thavAnuM nathI paNa pujA karI zrImad mahAvIra prabhunA aneka guNe yAda lAvI ane teTaluM grAhya karavuM eja pujA karavAne hetu che. bane
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 buddhighA. teTalA guNa grahaNa karI pitAnuM zreya karavAnuM che eTaluM ja nahi paNa duniyAmAM cotarapha jaina dharmanA ucca siddhAMtane prakAza karavAno che jeo duniyAmAM janma dhAraNa karI aneka manuSyanuM kalyANa karavA taiyAra thayelA che, kalyANa karavA nIkaLelA che ne jeonA hRdayamAM "savI jIva karuM zAzana rasI esI bhAvadayA manadidhrAsI." AvI bhAvanA vasI rahI che temaja jagatanuM bhaluM karavA aneka kAryo karyA kare che, unnatine mATe bane teTaluM karI pote aheniza jaina dharmanA ucca siddhAMti phelAvavA prayatna kare che tevA purUSone tenA AcAryone, tevA gIene, tevA banIone, tevA zAstra vizAradone, tevA jJAnIone, tevA mahAtmAone, tevA adhyAtmIone koTIzahaH dhanyavAda ghaTe che. mArI ane tamArI temaja jaina komanI unnati karavA vALA ApaNA pUjya gurUo kahe ke AcAryo tethI ja ApaNuM temaja jaina kemanI unnatinAM kAryo teozrInA hAtheja thayAM che-thAya che ane bhaviSyamAM thavAnAM che. ApaNe tevA mahAna purUSonI jeTalI bhakti karIe teTalI ochI che. temanI bhakita karI aneka guNa prApta karavAnA che. pitA paNa jyAre putranI kharI bhakti zivAya pitAnuM dhana samarpa zako nathI arthAt potAnuM ghaTeluM dhana batAvI zakatA nathI to pachI parama pUjya gurUzrIo zikhanI kharI bhakti sivAya kayAMthI bIjuM dhana saMpa zake tArUM ? alabata naja samapa zake ! ziSyonI kharA dilanI kharI bhakti hoya te te vya bhakita gurUthI jANuM ziSyane aneka vidyAe gurathI samaya zake che zrI sadagurUnI, mastaka kore mukI tana mana ane dhanathI yathAzakti bhakti karavI joIe ane jeo tema karavA bhUla kare che teo pAchaLathI pazcAtApa karavAne pAtra bane che. ahA? AvuM jAya chatAM sAMbhaLyA chatAM zravaNa karyA chatAM paNa kema cho cetI zaktA nahi hoya ? tenuM kAraNa jJAnIo pikArI pikArI kahe che ne te hamezAM ApaNe gurUzrInA vyAkhyAmAM zravaNa karIe chIe te e ke anAdi kALathI ja mehanA jorathI cetI zakatA nathI ane te dura karavA sArUM ApaNuM jJAnacAo ughADavAnI jarUra che ane te jJAnacakSuo uttama sazuonI saMgatithI temaja samAgamathI uDI zake che. (arthAta prakAze che) ahA ! manuSya bhava punaH punaH maLanAra nathI ema jANI pitAnuM zreya zubha kRtya AdithI bane teTaluM karavuM teja ya kare che ane te karavuM pitAnA hAthamAM che ema jANuM yathAzakti banatuM karavA ghama karo eja hitakara che. udhama karavAthI sarva prApta thAya che, mane mATe muni mahArAja zrI buddhisAgarajI mahArAja pitAnA banAvela bhajana saMgra, bhAga. 6 nIce pramANe kahe che ke, nasIbe hAtha dene, are besI rahe zAne, kaLe AzA TaLe duH, kare udyama vijayabhAva. have te besI nahIM rahevuM, chavAnuM sarva, udhamathI: anuvamathI ghaNuM boyuM, rUce udhama mane manamAM, kavizrI udyamanI dizAe jatAM kahe che ke te manuSyo ! tame nazIbe hAtha daIne zA bhATe besI rahe che? vijayane karavAvALe evo tame udyama karo jethI tamArI AzAo phaLe ane dukhe TaLe. puna: pAchA pharI udyamanI dizA tarapha jatAM kahe che ke he manuSyo ! have to besI rahevAnuM nathI ne sarva kArye udyamathI thavAnA che ApaNe anughamathI ghaNuM badhuM.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ strI keLavaNI upara jhaLaka bahenanuM bhASaNa. " 355 mATe kavizrI kahe che. " ce brUma myune manamAM, " have matema ghaNAja rUcikara che. ema pote nizcaya karI, pote sarvane udyama karavA mATe che, uttama sadgurUenI grahaNa karI peAtAnuM ane paratu ane teTalu zreya karavuM eja hitakara che. hita zikSAe 66 strI keLavaNI " upara jhavaka vhenanuM bhASaNa. viduSi pramukha vhena ! ane jaina sannArIe! ! " Aje zrI. jaina mahilA maMDaLamAM " strI keLavaNI. " upara bhaththu ApavAnI mane je taka maLI che te khAte huM mane peAtAne bhAgyazALI lekhuM chuM. mhArI alpa mati anusAra bhe zo Apa sanmukha ratu karUM chuM te kRpA karI ekAgra citte zravaNu karaze. evI AzA che. cho ! masta deza, kema, ane dharmanI OMnnatinA mukhya AdhAra mahilA keLavaNI upara TakI rahele che. strI e purUtu Avu aMga che, dAkhalA tarIke. zarIranA be avayave paikI eka nabaLA hAya, ane jo tene sudhAravAmAM na Ave, to bhaviSyamAM khInna aMgane paNa mahAna nukazAna kare che. matalaba ke, puruSa keLavAyela hoya ane strI abhayu. ( bina keLavAyela ) DeAya te tenI pazu eja sthiti samajavI. purUSa karatA rAkha che. ane strI gharanI pradhAnaH jyAM pradhAna pheLavAyela na hoya tyAM svAbhAvika rIte gRhurUpI rAjyanI bAjI bagaDe che. eka gADIne jArelA e maLo paikI eka mULa kharAba hoya te te gADInI kevI churI hAlata thAya che te taraka Apa dvaine vicAra kararo ! vhena ! Aje yuropa, amerikA, jApAna vagere sudhArAnA zikhare paheAMcelA dezA taraph je Apa najara karaze to tyAM sekaDe 5 paMcANuM TakA strI varga kaMLavAyela che. jayAre hiMdamAM strI varga sekaDe pAMca TakA keLavAyela che. jyAM AvI sthiti che, tyAM ApaNAM strI samAjanI unnatinI AzA rAkhavI vyartha che. strIe te yAgya rIte keLavAze te bhaviSyamAM tenI prA paNa tevI uttama thaze. nAnAM mALAne prathama zikSaNa ApanAra tenI mAtA che. mAtAomAM jevA saMskAra haze tevAM tenAM khayyAmAM Avaze. henA ! strIne dhArmika, naitika vyavahArika, ane sArIrika jJAna ApavA sAthe bharata kAma, zANu kAma, guthaNu kAma, zvetara kAma, AdI hunnara udyoganI tAlIma paNa maLavI joie. kAraNa ke bhaviSyamAM ApattinA vakhatamAM gurAnanuM sAdhana thai paDaze ! ApaNI prAcIna jaina mahilA, brAhmI, suMdarI, tulasA, ca'danabALA, rAjematI, sItAjI, OApadajI, Adi aneka zrAvikA ratno kevAM kevAM mahAna kAryo karelAM che, saTanA samayamAM ziyaLanu rakSaNa karela che. te tarapha Apa krmAMna khece ! jenA pavitra nAmathI ApaNAM pApa karmono nAza thAya che. teenAM pagale cAlavAnI kozIza karavAnI agatya che. ApaNA "mahAvira" prabhue potAnI putrI sudarzanane ucca keLavaNI ApI hatI. kuMbha rAjAnI putrI malI kuMvarIe atyuttama keLavaNI saMpAdana karI, kaivalajJAna meLavI, chelle tirthaMkara pada prApta karyuM hatuM. zrIpAla rAnanA rAsamAM mayaNA suMdarI ane sura suMdarI evAM te prakhyAta paMDita hatAM ke, myuTI mhoTI rAjya sabhAemAM dhArmika vAdaviSNudramAM te
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 buddhiprabhA meLavI che. zrImad hemacaMdrAcAryanA vakhatanI jaina kAmanI bar3ojalAlI ane cAlu samayanA mukAbalA karatAM AsamAna, pAtALa jene taphAvata draSTiIcara thAya che. rAgaDhaghUte jItanArate "na" kahevAmAM Ave che. tyAre Aje mamatva, ahaMkAra ane irSALu svabhAva jovAmAM Ave che. keLavAyelI vhenA kurasanA TAima vidhA vitAda ane parezapakAra karavAmAM gALe che. tyAre na keLavAyela mhene navarAzanA vakhata kuthalImAM ane TIAmAM pasAra kare che. ApaNAmAM jaDa trAlI beThelA bALa lagna, 2 vivAha kanyA vikraya, ane raDavA phuTavAnA jyAM sudhI hAnIkAraka rivAje taiyAnI bhAgavuM chaeN tyAM sudhI ammudRzya thavAnA nathI. . >> zrama bALa lagna, ane kanyA vikrayanA duSTa rIvAjathI Aje ApaNI traNe phIrakAnI na kAmamAM Azare zA lAkha yuvAna vidhavAe draSTigeAcara thAya che. te dveSa hRdaya pIMgaLe che. jemAMnI hunnare vidhavAe kaMgALa ane dayAmaya hAlata gujAre che. teone AdhAra mAtra daraNuM daLavuM, kAlAM phAlavAM, ane pArakI majurI karavAnu che. chatAM peTapura dhAnya maLatuM nathI. A bAbata ApaNA AgevAna jaina baMdhue e khAsa zrI jaina nirAdhAra vidhavAsthApavAnI jarUra che, ane te saMsthA khAsa rAjanagaramAM rAkhavAmAM Ave te vize aenA tenA lAbha lei zake, kAraNa rAjana e jainapurI lekhAya che tema hiMdunuM bhAna cesTara che, mIlaghAgathI vyApAramAM Aje prasiddha zahera che. tema kaccha, kArDiyAvADa ane rajaputAnAnuM dhyabiMdu che. plega, kAlerA Adi duSTa rAgeAthI haMmezAM nirAlu che. AvI atyuttama saMsthA sthApavA ApaNA jaina AgevAnenu lekhadvArA lakSa kheMcavA meM lAMbA vakhata thayA icchA dhArI che, paNa hAla ApaNAM AgevAtA sameta zIkhara, ane cArUpa kezanA takarAramAM paDelA che. te have jyAre aMdara aMdaranI takarAromAMthI mUkta thaze tyAre apIla karavA dhArU' chuM. zrI viraparamAtmA savar sule karAve ane sapa ek sthApana thAya evI mhArI aMtaHkaraNathI prArthanAM che. ja hetA ! keLavaNInA artha " nizALamAM bhaNuvuM evA thatA nathI paNa potAnu kartavya karavAne sapUrNa rIte lAyaka thavuM. evA thAya che. " cAlu samayamAM zanebala kapaDAM ane TApaka TIpakanI kheATI baDAi vadhI paDelI draSTigeAcara thAya che. vIsamI sadInAM sudhArAnA cAMcalya pravAhe manuSyAne jAgRta karyAM che, chatAM jamAte oLakhatA nathI e eka annayA jevuM che ! potAnA gharanI sthitine vicAra karI cegyatAthI vartavuM evI mhArI vinati che. ApaNAmAM eka hajAra strIe 875 strIe taddana ajJAna dara bagave che. e zuM ochuM kheda pAmavA jevu che ! strI zikSaNa mATe strI zikAnI hu achata che. temAM vaLI bharata kAma, zIvaNuM kAma, guthaNu kAma, vetara kAma, vAlI hunnarAma jANanArI jana mhenonI bahuja kheMca che. strIvargane rAgmatAnA niyame ane mAMdAnI mAvajata karavAnu zikSaNa paNa ApavuM joie. jaina kAmanI saMkhyA divase divase ghaTatI jAya che tenAM kAraNo tapAsavAnI paNa AgevAto jarUra che. paNa te pahelAM traNe phIrakAmAM khAsa saMpa eya rAkhavA mhArI vinaMti che. takarArathI kadI paNa "jenedaya thavAnI AzA rAkhavI e eka ujaDa araNyamAM rUdana karavA jevu che. tra ---
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3519. karTa nAranI aya-mImAMsA. haTa spensaranI ajJeya-mImAMsA. (gatAMka para 282) AvAM anumAnane sAMketika kapanAo ( Symbolic Conceptions) kahe che. arthAta e evI kalpanAo che ke je koI atithI thAya che ane je gI sAthe e saMbaMdha dharAve che e cIjonuM paNa kAma thatuM nathI. sAMketika kalpanAomAM be prakAranI bhUla thAya che. eka to e ke jyAre nAnI vastu joIne herI vastunuM anumAna karavAmAM Ave che. tyAre gaNanAmAM koI evI bhUle thAya che ke je pakaDI nathI zakAtI. bIjI e ke je cIne sAMkatika kalpanAothI amita thAya che e jevI kalpanAnI che tevI nathI hatI. AvI kalpanAone loka satya mAnI le che A kAraNathI sAMketika kalpanAo badhA zazaganI anurUpatA rAkhe che. yathArthamAM emAM kaMipaNa satyatA nathI rahetI. - have dharmaviSayaka vicAromAM mAnasika kalpanAo prayoganA hAla joIe. jyAre koI adbhuta dhaTanA thAya che jevI ke mahAmArI ativRSTi, bhUkaMpa ityAdi-jyAre asabhya jaMgalI manuSya te enuM kAraNa koI devane athavA devIno kApa mAnI le che. marI gayelA manuSyone svapnamAM jovAthI mAnavAmAM Ave che ke bhUta preta yoni vagerenuM astitva che. A bhUta 9temAM je heTA gaNAya che enI zakti paNa bahu adhika kalpanAthI thAya che. jema jema manuSya sabhya ane suzikSita thatA jAya che tema tema A bhUta pretanI jagyAe devI devatAone mAnavA lAge che. dhIme dhIme eo e anumAna sudhI pahoMce che ke samasta saMsAramAM koI adazya zakti avazya che. eja A ghaTanAonuM kAraNa che. eja saMsArane utpanna karanArI che. A anumAna kevala sAMketika kalpanA che. e spaSTa jJAnano viSaya nathI. saMsAranI utpattinA viSayamAM traNa kalpanAo mukhya che-- (1) saMsAranI sattA saMsArathI che-arthAta e pite jAte vidyamAna che ane svAdhIna 5. ( The Universe is selesistent. ) (2) saMsAra pite jAte utpanna thAya che (The Universe is self-created) (3) saMsArane ke anya zaktio utpanna karyo che. arthAta e pite jAte utpanna nathI thayo, ene koI bIjI sAktae karyo che. (Th: I'miv re is created by an external agency. A kalpanAo para kramazaH vicAra karIe. prathama kalpanA. A kalpanAne artha e che ke saMsAranI sattA saMsArathA che ke bIjI sattA sAthe saMbaMdha nathI. bIjA zabdomAM kahIe te A sattA anAdi che enuM koI kAraNa nathI. anAdi kalpanAnI koI paNa cIjane game teTale gADha vicAra karIe te paNa enuM spaSTa jJAna thatuM nathI. anAdi kalpanAnI sAme paNa ananta bhUtakALanI kupanA karavI Avazyaka che; ema karavuM ana che, je kaI vastu anAdi gaNavAmAM Ave te saMsAra zuM che? ene sAre javAba ApI zakAne nathI. tame kalpanA kare ke eka vastu A samaye varta.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 buddhipabhA. mAna che. eka kalAka eka divasa athavA eka varSa pahelAM paNuM e vartamAna hatI. A kalpanAthI eTaluM to siddha thayuM ke e vAtu kaI varSothI vartamAna che paraMtu e vastu zuM che e te ramAyuM paNa nahIM. je vastunuM jJAna A samaye jethI thaI rAkatuM e viSe je Ama mAlUma paDe ke e pahelAM vartamAna hatI, te eTalAthI enI nAnaprAptimAM kaMI sTAthatA maLatI nathI. rahasya eTaluM ne eTaluM gUra temaja gaMbhIra banI rahe che. A pramANe je saMsAra anAdi mAnavAmAM Ave te evuM mAnavAne e artha thAya ke saMsAra anaMta kAlathI (jenuM ciMtana nathI thaI zakatuM) cAlatA Ave che. paraMtu saMsAra e vastu zI che? A praznane uttara kaMipaNa na maLe. AthI nAstika lokonA e mata sArI nathI ke saMsAra svayaM sattAvALo arthAta anAdi che. dvitIya kalpanA bIjI kalpanA evI che ke saMsAra pite jAte panna thayo che. uSNatAnA prabhAvathI pANInI varALa bane che. varALa upara rADhIne vAdanuM rUpa dhAraNa kare che. evI ghaTanA jeine sAMketika kalpanA thAya che ke saMsAra paNa AvI ghaTanA banI zake che. saMsAra jAte utpanna thayo che e kalpanAne e artha e ke ditpanna thavA pahelAM saMsAra-racanA-viSayaka koI zakti avazya koI guma bhAvathI vidhamAna hatI. A dazAmAM kaMI kAraNuM upasthita thayuM ke jethI A gupta zaktine saMsAranAM rUpamAM AvavAnI AvazyakatA paDI. ne ema kalpanA karavAmAM Ave ke pahelAM A zakti avyakta (1'otential ) hatI, arthAta pragaTa hetI thaI. pachIthI vyakta thaI te ema paNa avazya mAnavuM paDe ke A zakti koI vastu hatI. je vastu hatI te e vyakata (pragaTa) hatI abhyA nahIM. ne hame ema kahe ke pahelAM e kaMi na hatI. (Nothing) arthAt zUnyarUpa hatI te anya be prakAranAM mAnavAM paDe-eka zUnya evuM ke koI cIja utpanna thAya, bIjuM e ke jemAMthI koI cIja utpanna na thAya. eTale paraspara virodha thaye. AthI A kalpanA nirarthaka che. enuM atirikta ema paNa mAnavuM Avazyaka che ke evuM kayuM kAraNa upasthita thayuM ke jethI avyakta zaktine vyakta rUpa dhAraNa karavAnI AvazyakatA lAgI? enuM koI kAraNa batAvI zakAtuM nathI. AthI ema siddha thayuM ke avyakata zaktimAM vinA phAraNuja vikAra utpanna thaI gayo ane e avyaktanI vyakata thaI gaI. e vAta te mAnavAmAM AvI che ke vikAra ( Chu ) vinA kAraNa nathI thatA. A dazAmAM pUrvokta vicArane AdhAra satya nathI. e mAtra pralApa che. e kevaLa saMketa che. ane sakitamAM yathArthatA kayAM? jo ema mAnavAmAM Ave ke A zakti pahelAM avyakata hatI, pachI vyakta thaI te pAcho prazna uThe che ke A avyakata zakita kayAMthI AvI? vyA saMsAranuM Adi-kAraNuM banAvavuM ane adhyakSA zakitanuM Adi-kAraNa batAvavuM e ekaja che. saMkaTa te pUrvavat banIja rahyuM. je avyakta zakitanuM kAraNuM pUchavAmAM Ave te ema kahevuM paDe ke enuM kAraNa paNa koI bIjI avyakata zakti che. ane enuM kAraNa puchavAmAM Ave che ke bIjI avyakta zakti che ema kahI zakAya. A pramANe eka bIjAnuM kAraNa tvame anaMta kAla sudhI batAvatA rahe paNuM samAdhAna nahI thAya ane prazna etone roja rahe che ke saMsAranuM Adi kAraNa rahyuM che ?
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ haTe spensaranA aya-mAmAM tA. 35. A kalpanA e lokonI che ke ema kahe che ke saMsAramAM je kAMI che te koI vizeSa zaktithI, IcchAthIja pite jAte utpanna thayuM che. arthAta A mahata zakita svayameva saMsAranA rUpamAM pragaTa thaI gaI. je loko A kalpanA rAkhe che ene ApaNe vizvapariNAma vAdI kahIe chIe. tRtIya kalpanA A kalpanA izvara vAdIonI che. e kahe che ke je pramANe koI kArIgara Tebala khurazI vagere sAmAna banAve che teja pramANe izvare paNa pRthvI ane ane AkAza AdinI racanA karI che. AvuM mata mATe heTA vidvAno ane paMDita dharAve che. paraMtu sukSma dRSTithI joIe te emAM paNa eka depa mAlUma paDe che ke je pUrvokta bane kalpanAmAM che. ema kahevuM ke jema kArIgara kharazI Tebala banAve che tema Izvara paNa pRthvI AkAza anAve che e kevala upamA che. enuM mAtra kathana che bIjuM kaMI nahI. je vastuo vAparane kArIgara Tebala khurazI banAve che ene ApaNe utpanna karI nathI zakatA. A sarva sAmagrI enI hAme vartamAna thAya che. ene e mAtra Tebala khurazInuM rUpa Ape che. paraMtu izvara dvArA pRthvI AkAza AdinI racanA viSe vicAra karIe te eka upasmita thAya che ke e sAmagrI ke jethI pRthvI AkAza Adi banyAM te kayAMthI AvI? ene uttara eTaloja ke e pahelAMthI ja majabUda hatI. je pahelethI mejUda hatI, te pachI pAchA prazna upasthita thAya che ke e kayAMthI AvI ? jo ema kahIe ke e zunyamAMthI utpanna thaI te evuM kadApi thaI zakatuM nathI. kAraNa ke je zUnya che hemAMthI koI utpanna thaI zakatI nathI. e sAthe eTalo paNa prazna upasthita thAya che ke je mahAdAkAmAM saMsAranI sa cIja sthita che e kyAMthI AvyuM ? zuM mahelAM anta zanya hatuM? je ema kahIe ke mahAdAkAza e ja rIte utpanna thayuM ke je rIte prakRti utpanna thaI to ema prazna thAya che ke zuM pahelAM mahAdAkAza nahotuM ? paraMtu evI kalpanA karavI e buddhi bahAranI vAta rahI. je mahAdAkAzanuM pahelAMnuM astitva buddhi grahaNuM na karI zake te mahAdAkAranuM upana thavuM paNa enI zakti bahAra che. have paga khAtara ema mAne ke A sarva DIka che, athavA AvA AvA prazna jethI thaI zaktA ane je karavAmAM Ave che te eenA yathArtha uttara maLI zakatA nathI. A dizAmAM hame ema batAve ke je izvare saMsAra e e kayAMthI AvyuM? Ane uttara ApavA mATe paNa pUvAta traNa kalpanAone prayoga karavo paDe che, arthAta- 1. Izvara pote jAte vidhamAna che (Self existent). 2. izvara pite jAte utpanna thaye che self created ). 3. izvarane koI bIjAe utpanna karyo che ((Created by an external agency AmAMthI trIjI kalapanA te kathA ja che kAraNa ke enuM kAraNa bIjo ane bIjAnuM kAraNe trIje e pramANe hame anata kAla sudhI kAronI paraMparA chellAM karaze temaNe kadI aviratana thaze ja nahIM. bALa kalpanAmAM paNa e saMkaTa upasithata thaze-arthAta anaMta avyakta zakitaonI gaNanA karyA pachI paNa vastusthiti evI ne evI ja rahe che. have
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 360 buddhiprabhA. bAkI rahI helI kalpane je tarka ApaNe anAdi saMsAra viSe karI gayA chIe ethI A kalpanA paNa nirarthaka siddha thaI zake. eTale pakata traNe kalpanAomAMthI eka paNa kArIgara nathI thaI zakatI. ene AdhAra kevaLa sAMketika che. pratyakSa rIte to e traNe eka bIjAthI pratyakSa gaNAya che. paraMtu tarkanI kasoTI thI sarvane AdhAra ekaja siddha thAya che. e AdhArane ApaNe svayaM sattA athavA te svayaMbhUta astitva kahI zakIe. paraMtu evI kalpanAne buddhi kadI grahaNa karI zakatI nathI. A prakAranI sattA athavA astitvane AdhAra anaMta bhUtakALanI kalpanA para sthita paraMtu anaMta bhUtakALanI kalpanA sarvathA asaMbhava che. AthI je kalpanAe A AdhAra para avalaMbita che e aciMtanIya ane nirarthaka che. saMsAranI utpattine viyAra bAjU mUkI, have ApaNe sarve vicArIe ke A saMsAra zI vastu che? athavA e che kevA prakArane ? AnA saMbaMdhamAM pahele prazna e thAya che ke jJAnendrione anubhavanuM kAraNa zuM ? indrionuM zabda, sAthe rUpa Adi viSenuM jJAna kevI rIte thAya che ! e avazyaja koI kAraNanuM kArya hevuM joIe. koI vizeSa kAraNa avazya hovuM joIe ke jemAMthI A utpanna thAya che. A saMbaMdho traNaja kAraNanI kalpanA karI sakAya che-- 1. prakRti. (Matter ) 2. gaMtanya, ( Spiri ) 3. 447. (Divine Power ) A traNamAMthI koI eka enuM kAraNa avazya hevuM joIe. kAraNa ke kAraNa vinA kArya kadApi thatuM nathI. - have game te kSamAM paNa Adi kArane (Firs cause) pana upasthita thAya che. ema kalpanA kare ke koI Adi-kAraNuM che. tyAre ema batAvIe ke enuM lakSaNa zuM che. je Adi-kAraNa AnI (limite) che te e parimita ( Limited) arthAta sImAbaddha che. sImA-baddha hoya to enI sImAonI AgaLa paNa koI sthAna avazya hovuM joIe. kAraNa ke jyAre koI cIja parimita mAnavAmAM Ave tyAre je sthAna enI sImAonI hAra hoya he paNa vicAra manamAM Ava5 utpanna thAya che. A sthAna athavA aMza viSe ema kahIe ke enuM koI Adi-kAraNa nathI. kAraNa ke jene AdikAraNa mAnyuM hatuM e te parimita thaI gayuM. bIjA zabdomAM kahIe te e ke je kaMI Adi-kAranI sImAnI bahAra hoya e vinA kAraNanuM che. eTale jyAre vinA kAraNanI paluM ke cIja thaI zake che tyAre kAraNe baLavAnI AvazyakatA paNa zuM ? jo ema kahIe ke Adi-kAraNanI sImAonI hAra je kaMI che te ananta (Inlinine) che te A anA aMza Adi-kAraNanI hAra mAnavuM paDe che. evuM mAnavAthI kArya-kAraNanA saMbaMdhane niyama paNuM vyartha thaI jAya che, kAraNa ke je ananta vinA kAraNanuM che te sanatanuM kAraNa mAnavuM sarvathA nirarthaka che. A dizAmAM kAraNanuM lakSaNa zAnta athavA parimita nathI thaI zakatuM je e parimita nathI te avazya parimita ( Inlimited che ane (Onfinite) che. AthI Adi kAra anacja siddha thAya che. sAta nahI.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ harTa spensaranI ayamImAMsA. Adi-kAraNanuM A paNuM lakSaNa hovuM joIe ke e bIjA koI kAraNane Azrita nathI. kAke je e bIjA koI kAraNane Azrita hoya eja AzrayabhUta kAraNu mukhya kAraNe thayuM. AthI eTaluM avazya mAnavuM paDe che ke Adi-kAraNa savAdhIna (Independent) che. je e svAdhIna heya te ene ema artha tha ke enA sivAya bIjI koI cIja nathI. kevaLa eja vidhamAna che, ene bIjI koI vastu thavAnI AvazyakatA nathI. je svAdhIna che te nathI keI bIjI cIjane Azare ke nathI ApaNuM svabhAvanIH kAraNa ke e te niratara svataMtra che. AthI eTaluM siddha thayuM ke evI koI cIja nathI ke je emAM vikAra upanna karI zake, athavA vikAra utpanna thavAne rokI zake. jo evuM baMdha nA thAya te Adi-kAraNunI svAdhInatA ja naSTa thAya. Adi-kAraNanuM trIjuM lahANa saMpUNatA che. arthAta AdikAraNa niyama ane baMdhane hita che. e sarva zaktimAna ane ananya-saMbaMdha che. sArAMza e che prakRtinuM kAraNa khoLatAM kheLatAM ApaNe Adi-kAraNa sudhI pahoMcyA ane Adi-kAraNanAM lakSaNa ananta svataMtra ane saMpUrNa nizcita thayAM. tethI te A lakSaNa ThIka che paNa buddhithI grahaNa karavA egya nathI. kAraNa ke anaMtatA, saMpUrNatA ane svAdhInatAnAM lakSaNethI mukA Adi-kAraNanuM kadApi jJAna nathI thaI zakatuM. enI carcA karavI e kevaLa sAMketika kalpanA che, bIjuM kAMI nahi. vAra tyAre ( 1 ) kAraNuM ( cause ) ( ra ) anaH : Unlimite ) ( 3 ) saMpUrNa ( 4sole ) A traNa zabdo para vicAra karIe. je A traNe zabdo ekaja vastunA sUcaka heAya te paraspara virodhI che. je saMpUrNa hoya te kAnuM kAraNa te rAkanuM nathI. AthI Adi kAraNa saMpUrNa nathI, kAraNake kAraNe te kAryanA saMbaMdhathI ja thaI zake che-kAryathI kAraNuM, kAraNathI kArya saMpUNano artha e ke ene saMbaMdhI koI sAthe nahIM. jo ema kahIe ke Adi-kAraNa pahelAM pitAnA rUpamAM saMpUrNa hatuM paraMtu pachIthI kAraNa thaI gayuM che e yuktimAM eka pa Ave che ke te eke Adi-kAraNuM anaMta nathI. kAraNa ke je anaMta hAya henuM rUpAMtara jema thaI zakanuM arthAta je cIja pahelAM nhotI te pachIthI paNa tethI thai zakatI. je saMpUrNanuM kAraNa tevuM mAnavAmAM Ave to eTaluM paNa mAnavuM paDe ke e cetana ( conscious ) che ane pitAnI IcchA ( Free will ) thI kArya kare che. jyAM sudhI ema na mAnavAmAM Ave ke Adi kAraNa pitAnI icchAthI kArya kare che tyAM sudhI e saMpUrNa ane anaMta na kahI zakAya. kAraNa ke je koI bIjI vastu enI preraka hoya te e vastu avazya enAthI maheTI hevI joIe. jo ema mAnavAmAM Ave ke AdikAraNe potAnI icchAthI ja kArya kare che te kArya sAthe enA svabhAvane saMbaMdha hovuM joIe e siddha thAya che. bIjuM eka Ijha cetanAmAM ja thaI zake che ane cetanakatAM ane kAryane saMbaMdha rahe che. emanA saMbaMdhamAM bIjI be vAta paNa che. eka te e ke jenAthI jJAna thAya che arthAta jJAtA. bIjI e ke jenuM jJAna thAya che arthAta ya. rAtA ane yamAM paraspara saMbaMdha rahe che. vArU tyAre A bemAMthI tvame tene saMpUrNa kaheze ? tane ke tamane ? emAMthI ekane paNa tame saMga nahIM kahI zako, AthI eTaluM siddha thayuM ke je saMpUrNa hoya eja A lakSaNa che joIe-nathI e cetana, nathI jaDa, nathI zeka, nathI neha thI medavALuM, nathI divALa, nathI saMsAra-rUpa,
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 buddhiprabhA. nathI asa'sAra-rUpa. AvI vilakSaNa vastunu jJAna thavu kevaLa asaMbhavita che. AthI ApaNu upaniSad vageremAM dhara ( Adi-kAraNa ) nA svarUpa Adi viSe " nAM, na prati" neti neti) kahyuM che. je Adi-kAraNane anata mAnIe te TremAM anaMta-zakti ( Infinite / Power che te sarve kaI karI zake che, jemAM ananta yA che te pApanI utpatti rekI zake che. jo anaMta nyAyazIla thavAnu kAraNu pApIone daMDa karavA ane mATe Avazyaka che te anta dazAzIla thavAnu kAraNa pApIone kSamA karavI paNa Avazyaka che. je anaMta jJAnanA prabhAvathI thanArI samasta durghaTanAonu jJAna thaI zake te anata zakti dvArA ene rekavAta paNa ene lIdhe saMbhava che. jo anaMta dayAnI preraNAthI pApano nAza saMbhavataH hAya te pApa che zuM ? jo enu astitra pAtAnI icchAthI hAya emAM anaMta ane saMpUrNa nirdoSatA nathI. te pachI enI chAmAM phAkavI che ane enA kAryamAM dhana che. eTale tenI ananta svataMtranAnI siddhIna thai. e ke sasAmAM kAi ? ene bheda jANuvAnI sarvathIe siddha asaMbhava che. nathI henA. sarve mA sArAMza e ke sarva dharmamAM e bALatA hoya che. eka to adbhuta ane akRSTa zakti che. bIjI e ke e zakti che ke ane evuM jJAna prApta karavAnI jeTalI ceSTAe kahevAmAM AvI che te thAya che ke susAra eka gUDha rahasya che. eno bheda samajavA kaThina ane e sasAranI utpattinA pattA lAgatA ke nathI je cIjathI e mRtmyak ane dhArmika vizvAseAmAM sa'sAranI utpatti rahasya-pUrNa mAnavAmAM AvI che ane aMtamAM eTaluM kahyu che ke saMsAranuM Adi-kAraNa game te he! paNa enuM jJAna prApta karavuM asa'bhava che. je azikSita ane asabhya haiya che te adRSTa zaktione bhUta preta kahe che. dharmiSTha lAka ene deva devatA kahe che. Astika ane izvara mAne che. kaMi kaMi rUpamAM pazu sarva ene mAne te cheja, paNa rahasya pAchuM evuM ne evuMja rahe che. vAta e che ke je zakti saMsAramAM karma karatI jovAmAM Ave che te ajJeya che. e jANI nadhI zakAtI. A siddhAntane AdhAra mAnavAthIja ne ane vijJAnanA meLa thai zake che. vijJAnaviSayaka atima vicAra (Utimate Scientific Ideas} mAkAza ane phAla (5pace and Time.) AkAza ( Space ), kAla ( Time ), prakRti ( Matter) gati (Wotion) zakti ( Force ) ane caitanya (Conociousness) ema cha aMtima tatva, vijJAna zAstranA AdhAra che. jemAM sa`sAranA sarva bhAtika padArtho sthita che, haeNne AkAza kahe che. koi paNa mA TInA ghaDAnI AjIbAju najara karIzuM te jaNAze ke AsapAsa sarvatra AkAza che. AkAza vinA kAi paNa vastu DarI zaktI nathI. je pramANe pustakanA akSara kAgaLapara sthira hepa che ane kAgaLa vinA akSara lakhavA asaMbhava che teja pramANeja saMsAranI jeTalI vastu che parvata nadI Adi-e sarva AkAzamAM sthita che. te AkAza na hoya te padArthonI sthiti asaMbhava thai naya. kAla samayane kahe che; e spaSTaja che. vArU, AkAza ane phAla e che zuM? cIjo ane enuM jJAna kevI rIte thAya che? e vize be mata che. eka te e ke AkAza ane kAla evA padArtho che ke je AA mananI
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ harbarTa spensara aneyamImAMsA mhAra che. ( objectiv* xistence ) arthAta e svarUpALA che--jevAM ke vRkSa, parvata AdiH khIjuM e ke AkAza ane kALa kevaLa manAkAkSita (Subjective existence) vastue che. jemAM vRkSa parvata Adi mananI mhAranI vastue che tevAM e nathI. arthAta eenI sattA ja manAya che; e manathI pRthaka nathI. 363 have ApaNe pratyeka matanI samAlecanA karIe. je AkAza ane kAlane mananI vhAranAM mAnIe te ene evA artha ke e qAi svatantra vastu che. jo ene vastu mAnIe te ene rUma paNa hovuM joe. paraMtu evu ke rUpa dekhAtuM nathI. ane dhyAnamAM pazu nathI AvI zakatuM. jevuM vRkSa parvata AdinA rUpanuM spaSTa citra mananAM thai zake tevuM enA rUpanuM jJAna nathI thatuM, jyAre kAi vastunA vicAra karIe chIe tyAre e vicAra e vastuonA guNA sArAja thAya che. guNenuM kAraNa ja eka vastu bandhI bhinna kahevAya che. te AkAza ane kAlanA guNa zuM ? AkAzamAM hoLAi che-arthAta e vistArabhaya che. eja enuM lakSaNa thayuM. AkAzamAM vistAra sivAya bIjI koi cIja nathI. matalaba eke vistAra ane AkAza ekaja vastu che. ene artha e thayo ke vizeSa ane vizeSaNu ekaja cIja che. kAlanI paNu eja sthiti che. enA vicAra karavAthI paNa Aja niSkarSe nIkaLe che ke sasAranI jeTalI vastu che te sarve parimita (Limited ) arthAta sImAbaha che. paraMtu AkAza ane kAla viSe ApaNAthI e pazu na kahI zakAya ke enI kAi sImA che, kAi sImA nathI, je AkAza ane kALa aparimita ane rahita che vhenI kapanA manadvArA nathI thai zakatI. ApaNAthI ema kalpanA karI zakAtI nathI ke e antanA vibhAga thai zake. AthI AkAza ane kAlanuM jJAna jema vastunA rUpamAM nathI thatuM tema vastunAM vizeSaNa rUpamAM te nathI thatuM avastunA vizeSa rUpamAM paNa AkAza ane kAlanuM jJAna nathI thatuM, tathApi eTaluM mAnavuM paDe che ke e avazya che kharAM. bIjuM, mana evuM che ke AkArA ane kAla kevaLa mana kati che. enI koi sattA pRthaka nathI. krAnTa ( Kant ) nAmaka tatvavettAe lakhyuM che ke AkAza ane kAla kevaLa buddhinA vikAra che. A matamAM nIce pramANe dekhe che--- jo AkAza ane kAla mananuM bhItaraja hoya te nananI hAra enI pRthaka sthiti na gaNAya-arthAt sa'sArika prakRti sAthe ene kAMi saMbaMdha nathI; saMbaMdha kevaLa AtmA sAthe che, paNa AvI kalpanA karavI asaMbhava che. plAnTanuM kahevuM che ke AkAza ane kAlanuM jJAna sTulethIja manamAM AvyuM Ave che ane e jJAna eTalu dRDha che ke koi paNa rIte naSTa thatu nathI. je A rAtane ApaNAthI kADhI mUkAtuM nathI te pachI e banne cIjo mananI mhAra avakSyaja upasthita thavI tee. kAraNa ke manamAM bhItarathI enuM jJAna naRRja nathI thatuM. e viSe have ApaNe jarA AgaLa vadhIne gUDha vicAra karIe. eTaluM pratyakSa mAlUma paDe che ke AkAza ane kALa banamAM nathI paraMtu mananI mhAra che ane evA svataMtra rUpALA che ke jo banato nAza thai jAya to paNu e vartamAna rahe. jo ApaNA AtmAte vizeSa ane AkAzane vizeSaNa mAnIe. ema paNu nathI dhai zakatuM, kAnTanAM kathanAnusAra AkAza ane kAla buddhinA vikAra che. te e buddhinA vikAra heya tA buddhi enuM ciMtana kema nathI karI zakatI ? e gRhaNa karavAmAM e--asamartha zuM che ? eTaluM te asabhava che
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA. ke koI vastu buddhine vikAra paNa hoI zake ane enuM upAdAna kahyuM paNa heI zake. je AkAza ane kAla reya padArtho hoya to e jJAnanuM rUpa kevI rIte thaI zake ? je kAlanI dvArA mananI kalpanAo thatI hoya te AkAza ane kAlanuM baMdhana emAM na Ave. paraMtu Ama nathI thaI zakatuM. AkAza ane kAla vinA mana dvArA koI kapanA hAija nathI rAkatI. eTale eTaluM te siddha naja thayuM ke AkAra ane kAla evI vastuo che ke jenuM kadApi jJAna nathI thaI zakatuM. AkAza ane kAla mananI bahAranI vastuo che e sarva manuSyone siddha vizvAsa che. paraMtu ema kaI nathI siddha karI zakatuM ke hAra kevI rIte che. je ene mana kalpita mAnIe te paNa nathI siddha thaI zakatuM. A kevala mithyA kalpanA che AthI AkAza ane kAla aya vastuo che-arthAta evI vastuo che ke jenuM aSTa jJAna thavuM azakaya che. prakRti ( matter ) cetanane dUra rAkhatAM saMsAramAM jeTalI ja vastuo che e sarva prakRtinI aMtargata che pRthvI, vRkSa, parvata nadI Adi sarva prakRtinI banI hoya che tenA kakaDA avazya thaI zake che. have prazna eTalo ke A kakaDA ananta hoI zake ke nahIM. bemAMthI eka vAta te avazya seja. jo ema kahIe ke enA ananta bhAga hoI zake che te e kalpanA buddhi vicArathI dUra rahe che. prakRtinA barAbara bhAga karatA jAo ane e pramANe ema mAne ke enA anata bhAga thAya che to e kalpanA sAMketika thaze. enI sthAta jJAnamAM nahIM thAya. jo ema kahIe ke prakRtine ananta bhAva nathI thaI zakatA te eTaluM siddha thaze ke kevala evA kakaDA thaI zake che ke jenA bIjA kakaDA thavA asaMbhavita che. A paNa kalpanAmAM nathI AvI zakatuM. nAnAmAM nhAnA kakaDA kema na thAya ? enI paNa upara nIce dharAtala ane bhuja avazya haze ja. kAraNa ke A lakSaNe sivAya koi kakaDA nathI thaI zakatA. je A lakSaNa A bahAnAmAM nhAnA kakAmAM paNa gAvAmAM Ave to ema na kahI zakAya ke enA bIjA kaTakA na thaI zake. AthI ema mAnavuM paDe ke prakRtinA ananta nAra thaI zake che. paraMtu enA pahelAMthI paNa ApaNe jovA AvyAM chIe ke prakRtinA anaMta bhAga nathI thaI zakata. A be bAbatomAMthI eka ja mAnya hoI zake, bIjo prazna e che ke je rUpa ApaNe joIe chIe te prakRtinuM kayuM rU5 che? zuM prakRti e eka vada ane data padArtha che ke jevo dekhA de che ? je ghaTTa ane daDha hoya te dabAvavAthI kadApI na dabAya, paraMtu yathArtha evuM nathI. e dabAi zake che. A kAraNathI prati jevI jAya che tevI ghaTa ane 9 cIja nathI. nyUTana ( Newtne )ne evo siddhAMta che ke prakRti dai paramAe (Atoms) nI banI che. paNa A paramANu pite pitAmAM maLelAM nathI kintu eka bIjAthI alaga che. e kevala AkarSaNa ( httraction ) ane pratisAraNa ( Repulsiox ) zakti dvArA paraspara kAma kare che. A zaktio pAse hovAnA niyamathI baLavAna ane balahIna thAya che. jevo bIjA matemAM doSa duSTa thAya che. tevo ja A matamAM thAya che. prazna te e che ke paramANu e zuM cIja che; prakRti pramANe ene paNa vicAra thaI zake che. bekanika ( Bosonik ) nAmanA eka vijJAna vettAnuM mata che ke jene prakRti kahe che te zakti ( Force) nAM binduo ( Points ) nI banI che. ane A binduo vistAra
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ haTa spensaranI aya-mImAMsA. 365 ( Extention ) vinAnAM che. A vicAramAM eTalo depa che ke zaktinAM evAM binduonI kalpanA paNa nathI thaI rAkarI ke je laMbAI hoya. rasAyanazAstra kahe che ke paramANu ekaja vajananAM heAya che. lAM kevIna ( Kelvin ) nAmanA tatva vettAnuM mata che ke jene prakRti kahe che te kevala paramANuonAM cakra che ( httic ferties ). sArAMza e ke je pramANe AkAza ane kAlanuM pAna hovuM asaMbhava teja pramANe prakRtinA rUpa AdinuM varNana sAthe saMbaMdha dharAvatAM jeTalAM mata che e sarvemAM kaMI paNa deva che. AthI prakRti paNa aya che. gati ( Motion ). jyAre koI vastune ApaNe Thokara mArIne calAvIe chIe tyAre e cAle che ane je tarapha calAvavI hoya che te tarapha cAlI jAya che. ene cAlavAmAM ane e niviSTa dizA tarapha cAlavAmAM-e bane bAbamAM kai saMdeha nathI. e cAlavuM e vastunuja nathI e cAlavuM nirviSTa dizA taraphanuM che. dAkhalA tarIke - ema dhAre che ke madhyarekhA para eka jarAja pazcima tarapha moM rAkhI laMgara nAMkhI uluM che. jahAjano kAptAna jahAjanA mi taraphathI pAchaLanI tapara phare che. have kahe ke kaptAna kaI tarapha cAle che. uttara ema baLaze ke pUrva tarapha jahAjanuM laMgara ucakavAmAM AvyuM ane pazcima tarapha jahAja cAlavA mAMDayuM ane jeTalI jhaDapathI katAna jahAja para cAle che teTalI ja jhaDapathI jahAja cAle che. have kahe ke tAna kaItarapha cAle che. ApaNAthI ema na kahI zakAya ke e pUrva tarapha cAle che, kAraNake je vegathI kaptAna jahAja para cAle che teja vegathI kaMtAnane jahAja pazcima tarapha laI jAya che. ema paNa ApaNAthI na kahI zakAya ke e pazcima tarapha cAle che. jahAjanI hAra jeTalI vastuo che enI draSTie te kaptAna ubheja rahe lAge che. paNa jeo jahAja upara che teone e cAlata lAge che. have kaho ke katAna sthira che ke cAle che. pRthvI pitAnI purInI cAre tarapha phare che. pRthvInI A gatine dhyAnamAM laIe te kaptAna kalAkane bajAra mAdalane dare pUrva tarapha jAya che. pRthvI pitAnI kakSA ( ()rit ) para paNuM 68000 mAIla dara kalAke cAle che. A gatine dhyAnamAM laie te kaktAna 63000 mAila dara kalAke pUrva tarapha jAya che. A vAta madhyAha-kAlanI bAnamAM lIdhI che. ethI paNa kharI gati ke dizA mAluma na paDI; je pRthvInI gati sAthe sUrya-maMDala (Solar System )nI e gati paNa dhyAnamAM laIe ke jethI e harakayulIjha nAmaka nakSatra tarapha jAya che te mAluma paDe che ke kaptAna nathI pUrva tarapha ja ke pazcima tarapha, paraMtu kAnti- la ( livic )nA dharAtala tarapha jhUkI rahelI rekhAmAM cAle che. je tArA-maMDalanI sthiti mAlUma hoya ane enI gatinuM paNa jJAna hoya te pUrvadakSiNa gatimAM kaMika vadhAre aMtara paDe. A sthitimAM koI cIjanI gati ane e gatinI dizA je ApaNe samajIe chIe te barAbara nathI. je gati pratyakSa dekhAya che te dekhAvamAM te barobara jaNAya che ane kharI paNa manAya che paraMtu yathArtha rIte e vAta khoTI che. asalI gatine ApaNe khyAla nathI karI zakatA ke bhajI paNa nathI zakatA. ethI atire jyAM sudhI koI sthAnane lakSyamAM rAkhIne gatino vicAra nathI karavAmAM Ave tyAM sudhI gatinuM ciMtana nathI thaI zakatuM.
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA. gati eTale sthAnatyAga. paraMtu AkAzamAM koI sthAnanuM kaMi nizrita ThekANuM nathI. AthI sthAnatyAganI kalpanA paNa nathI thaI zakatI. jo ema kahIe ke AkAzamAM paNa enI sImAone layamAM rAkhavAthI sthAnanI bejanA thaI zake che, te prazna thAya che ke AkAza sImA-sahita che ke sabhA-rahita ? ene uttara e ke AkAza sImA-rahita che, je AkAza sImA--rahita che te sthAnane khyAla thaI paNa nathI zakate. je rImAe paNa nathI te pachI sarva jagyAo ekathI dUra paNa thaze. AthI lAcAra thaIne ApaNane rahevuM paDe che te kharuM paraMtu e samajavI e ApaNI buddhinI bahAranI vAta che. gati badalavAne viSaya paNa eja kilaka che. dhAro ke eka gaLe paDI rahyuM che. bIjo goLo pahelA gALA tarapha pheMkavAthI pahele gALo cAlavA lAgyo, tyAre pahelo cAlavA kema lAge! banyuM chuM ke pahelAM e paki rahyA hata--sthira hato-ane have e cAlavA kema mAMDavo hame ema kaheze ke gatimAM parivartana thayuM. paNa e uttara barobara nathI. tvameja kahe ke je vastunuM parivartana thayuM te vastu zuM che ? geLo che. je hatuM te hajI paNa che. emAM te parivartana thayuM nathI. goLAnuM je vizeSaNa hatuM he paNa kaMI aMtara nathI AvyuM. niSkarSa evo nikaLe ke je vastu parivartita thAya che te mAluma nathI thaI zaktI. gatinA vizrAma viSe eka pusaNI vAta hajI sudhI sAMbhaLavAmAM Ave che. te e ke je vastu gatimAM che te vastu jyAM sudhI jeTalI jAtanI gatio saMbhave te sarva zAna na thAya tyAM sudhI aTakI zakatI nathI. pahelA jorathI cAlatI hatI, have dhIme dhIme cAle che. A pramANe barAbara ghaTatI jatI gatinI manamAM kalpanA karatA . te paNa je gatithI anya koI gati ochI na hoya evI gati te maLI zakatI nathI. zunya gati karatAM samamAM sUkSma gati paNa moTI che. bhale AkAzane lakSya dhArI vicAre, ke bhale prakRtine laya dhAro ane bhale gatinA vizrAmane lakSya gaze, paraMtu gatinuM jJAna thavuM azakaya che. ApaNe je je samajavAnI ceSTA karIe chIe tenuM rahasya khUdatara banatuM jAya che. AthI emaja mAnavuM paDe che ke gatinuM jJAna asaMbhavita che. zakita ( Force ) jyAre kaI paNa khurazIne ApaNe ucakIe chIe tyAre jeTa bhAra khurazIne hoya che eTale ja bAra ApaNe ApaNuM baLathI kAmamAM lagADavo paDe che. e tuva padArthomAM ja sarakhAmaNI thai zake che. paraMtu e vAta evI viparIta che, kAraNa ke baLa te ApaNA bhItaranuM che ane khurazIne bhAra bahAra khurazImAM che. je cIja ApaNuM bhItaramAM che arthAt manamAM che e manane vikAra che-e te cetanane bhAva che. khurazI to jaDa che, je zakti cetanane bhAva che ane cetananI tulya che te zaktinuM emAM hevuM Azcarya bharyuM che. ethI eTaluM jJAna thayuM ke zaktine cetanya yukta mAnavI e murkhatA kahevAya. paraMtu ema nathI, kAraNake ApaNuM bhItaramAM je zakti che te manane vikAra che, ane mana cetana che. AthI zakita paNa ciMtana ja che. zakti ane prakRtine paraspara zuM saMbaMdha che hene nirNaya karavuM joIe. jene prakRti kahIe chIe te kevaLa zaktinA kAraNa tarIke ja dekhAya che. prakRti ( Matter ) mAMthI je pratirodhatA ( Resistance ) kADhI nAkhavAmAM Ave te kevaLa vistAra ( Extension ) rahe. paNa prakRti vinA vistAra samajI zakAtuM nathI. jo ema kahIe ke zaktinA vistAra
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ harTa spensaranI aya-mImAMsA. 367 rahita azuomAMthI thAya che te e kalpanAnI bahAranI vAta rahIeTaluM paNa nathI hamajI zakAtuM ke zAthI vistAravALA ane vistAra vinAnAM zaktinA ANu koI paNa prakAranI prAkRtika sahAyatA sivAya pite jAte AkarSaNa ane pratyAkazuM karI zake che. e viSe nyuTana ane kahitanA vicAra dAva rahita nathI. kAraNa ke mAtra AkAzadArA eka cIjanI asara bIjI cIja para thAya che ema eo batAve che. e vidvAnonuM evuM mata che ke eka prakAranI dava varatu paramANuo athavA zaktinAM aNuomAM thAya che. A vastu dvArA eka paramAra bIjA paramANupara asara kare che. tyAre A dravya vastu zuM che ? je kaThinatA paramANuonuM rUpa batAvavAmAM upasthita thAya che teja kaThinatA ene uttara ApavAmAM upasthita thai che. jene jotiSa zAstrane AdhAre vicAra karIe te A saMkaTa vadhAre vikaTa banatuM jAya che. sUryathI ApaNane prakAza ane uSNutA maLe che. sUryathI pRthvI sudhI pahoMcavA prakAzane 8 mInITa lAge che. emAM be vAta kAraNabhUta che. (1) zakti ane (2) gati. sUrya ane pRthvInI vacce 02000000 mAilanuM aMtara che. A atara zUnyamaya che. A zavamAM zakti proga thAya e hamajaNuM bahAra che. cAlatI vastune gati hoya che. ane gati hotI nathI. paraMtu ahIM te cAlatI vastu koI nathI. Aka- zakti vize nyuTane lakhyuM che ke jyAM sudhI be vastuo vacce pravRtti ApavAmAM AvatI nathI tyAM sudhI eka cIja bIjI cIjanuM AkarSaNa karI zakatI nathI. ema dhAre ke A cIja havA ( her ) che ke je bahuja juhAnA nhAnA paramANuonI banelI che. Ama mAnavA pachI paNa paramANu vacce zunyanA abhAva thato nathI. zUnya athavA antara gamete. , athavA te vadhAre ho paNa che. te kharuM ja. AthI lAcAra thaIne mAnavuM paDe che che ke prakRtinA paramANu bhale bhAre che ke bhale halakA he. bhale nhAnA ho ke bhale maheTA --he te hepaNa akArA hArAja eo eka bIjA para asara kare che. paraMtu e vAta evI che ke je dhyAnamAM nathI AvI zaktI. (1) pakata vicArathI eTaluM siddha thAya ke prakRtinA paramANu AkAza dvArA ja pita pitAnAmAM eka bIjA para asara kare che. (2) AthI eTaluM paNa siddha thayuM ke prakRtinA paramANu eka bIjApara ane sarva paramANuo para paNa ekaja AkarSaNa-prabhAva nAkhe che, pachI bhale vaccenI jagyA bharelI ho ke khAlI hA. dAkhalA tarIke-eka vastu hame addhara uMco. pRthvI ane vastu vaccenI jagyA khAlI che. e be vaccenI jagyA khAlI che ke pachI koI anya cIjothI bharelI he paNa vastunI AkarSaNa-zaktimAM kaMI paNa aMtara paDaze nahIM. pRthvInuM pratyeka paramANu A vastupara eka sarakhI asara kare che. varaca kaI che ke na che. samasta pRthvInI pelI pAravAmAM sarva paramANae paNa A vastu para eka sarakhe AkarSaNaabhAva nAkhe che. vastu ane paramANuo vacce koI cIja hoya ke na hoya paNa AkarSaNa-zakti para enI kaMIja asara thatI nathI. sArAMza e ke nathI ApaNuthI zaktinA rUpanuM jJAna prApta karI zakAtuM ke nathI e vAtane ke e zaktinA baLane kaI rIte thayoga thaI zako. AthI zakti paNa aya che. siirt 2444 Hot ( Conciousness or Mind ). prAkRtika vastuonI vicAraNA bAjUe hare ApaNe mana viSe vicAra karIe.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 buddhiprabhA. jJAnanI aneka avasthA che. A avasthAonI kalpanA eka sAMkalanA rUpamAM karI le. ane prazna e che ke A sAMkaLa anata che ke zAnta ? ananta ti na banI zake. zAnta mAnIe te e paNa siddha jema thatuM nathI, kAraNa ke A sAMkaLanA bane cheDAomAMnA ekanuM paNa sAna nathI. arthAt nathI ApaNuthI e avasthAne bedha karI zakAte ke jemAMthI ApaNe tAnanI utpatti thaI che, ke nathI ene bodha thaI zake che, je avasthA jJAnanA vikAsanA ananta rUpa heya. tAneda ane jJAna-samAminI avasthAmAMthI koInuM paNa pratyakSa jJAnI nathI thaI zakatuM. smaraNa zakti dvArA ApaNe pAchaLa jaNAvelI bAbatone game teTale vicAra karIe te paNa ApaNAthI ema nathI kahI zakatuM ke pahela bahelAM jyAre baMdha karavAnuM zarU thayuM tyAre kai avasthA hatI. A jJAnAvasthAnI sAMkaLIne aMta kadI kadI paNa AgaLa jatAM Avaze ja evuM anumAna karavuM paNa sarvathI asaMbhava che. ene anubhava ja nathI thaI zo. kAraNa ke je avasthAne ApaNe antanI dhArIe te atnI na paNa hoya, enA pahelAMnI hoya kAraNake jene ApaNAM jJAnanI aMtima avasthA dhArIe te e avasthAne anubhava karavAmAM cAlI jAya. AthI ApaNuthI A A sAMkaLa vive sAdhanA nathI kahI zakatA. jJAnane parimita jANavuM e che ke ApaNI buddhinI vhAranI vAta che te paNa AvuM anubhAna avazya karI zakAya che. sArAMza e ke ApaNuthI e jJAnane zAnta paNa nathI gaNanuM ke ananta paNa nathI manAtuM. paNa eTaluM anumAna te karI zakAya che ke e ananta athavA aparimita nathI, paNa parimita che. have joIe jJAna e zuM cIja che ? pratyeka manuSyane pitAnA astitvane pUrNa vizvAsa che ane e vAta sarva vivettAoe kabulI che. jyAM sudhI mAnasika dazA sArI che tyAM sudhI ApaNuM astitva viSe kAM, saMdeha nathI panna thatA tyAre have joIe ke je saMka ane vicArothI jJAna banyuM che e zuM che? zuM e mane.vikAra che e manamAM utpanna thAya che, jene mana kahIe chIe tenuM nAma jIva che ? hA" kahIe te ama siddha thAya che ke jIva eka svataMtra cIja che; athavA e ke saMkalpa ane vicAra mana athavA jIvanA vikAra nathI. paraMtu jIvanI racanAnA kAraNabhUta padArtho che. AthI eTaluM paNa siddha thAya che ke jIvAtmA nirantara banatI cIja che. kAraNuM vikAra koI paNa cIjane thai zake che. nAstinuM mana evuM che ke je saMkalpa ane vicAra thAya che te satya che. je aMtaHkaraNa athavA manamAM e thAya che e koi cIja nathI, A barobara nathI. kAraNa ke AdhAra vinA saMkalpanuM thavuM azakaya che. A nAstika-manamAM paraspara virodha che je kaI cIjamAM AtmA athavA java na mAnatA-che, kevala saMkalpa-vikalpane ja jIva mAnatA che te e kevI rIte kahI zake che ke hamAre paNa saMkalpa ane vicAra che ? je saMkalpane satya mAnIe te " huM chuM ane saMkalpa kema asatya manAya che ? pitAnA astitvano vicAra te sarvane che, paraMtu e vAta buddhithI nathI siddha thatI. ema koithI nathI kahevAtuM ke jema guNa-samuhanuM nAma prakRti che temaja vicAra samuhanuM nAma paNuM mana che. jJAna prAptinI jJAtinA vicAryA emAM siddha thAya che ke zAna prApta karavAmAM be vastuonI AvazyaktA che eka te nAnA ane bIjI naya arthAta eka te e vastunI AvazyaktA che ke jethI zAna prA': 1 ane bIjI nI ke je mAna pata karI zakAya. jenuM nAnuM pAna karo : 4 athavA jana
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka nasaranI aya-mImAMsA. 369 mAnIe te jJAna karanAra koNa? je jJAna karanAra tarIke AtmAne mAnIe te e AtmA konA jevuM che ke jenuM jJAna prApta karI zakAya che? A sthitimAM ApaNuM astitva sAthe saMbaMdha dharAvatA jJAnane e artha thAya che ke jJAna prApta karanAra ane je vastunuM jJAna prApta karavAmAM Ave e-bane ekaja che. arthAta ApaNuM astitvano nizcaya karavAmAM jJAtA ane geya eka thaI jAya che. paraMtu tatvavettAonAM mana pramANe A vAta sarvathA virUddha che. kAraNake AtmA e che ke jenuM jJAna thaI zake-vijJAnavettAo AmAnuM A lakSaNa batAve che. ya te ethI sarvathA alaga che. je A vAta mAnIe te AtmAnuM jJAna nathI thaI zakatuM. sArAMza e ke vaijJAnika vastuone AdhAra koI vizeSa vastuo che. e viSe eTaluM to svIkAravuM paDe che ke e satya che. paNa te sAthe eTaluM mAnavuM paDe che ke e jJAnane viSaya nathI. game teTalo parizrama kare paNa enuM jJAna nathI ja thaI zakatuM. saMsAramAM, ane ApaNuM mananA bhItaramAM paNa niraMtara evuM parivartana thaI rahyuM che ke jenI sAnta sthiti samajavI azakya che. je ema mAnIe ke pahelAM saMsAra chinna bhinna sthitimAM hatA te e evI dazAmAM zA mATe hato e batAvavuM kaThina thaI paDe che. je ema vicArIe ke bhaviSyamAM saMsAranuM zuM rUpa thaze te je ghaTanAo ane drazya niraMtara thayAM kare che jenI aMtima sImA bAMdhavI e duHsAdhya che. mananA bhItaranI sthiti joie. enI parIkSAthI ApaNane mAluma paDe che ke jJAna-dazAonI sAMkaLa eTalI aparicita che ke ene banne cheDAmAMthI eka cheDAne paNa buddhi prahaNa karI nathI zakatI. kaI cIjanuM asala svarUpa jANavAnI IcchA rAkhIe ke game teTalA prayatna karIe te paNa e kArya sadhAtuM nathI. je ApaNe sarva vastuone ghaTADatA ghaTADatA kaI zakti-vizeSa sudhI pahoMcIe ane eno AdhAra AkAza ane kAla mAnIe to eTalI kaThinatA upasthita thAya che ke zani, AkAza ane kAla e traNamAMthI keinA rUpane paNa nizcaya thaI nathI zakate. te ja pramANe je badhAM mAnasika kAryone ghaTADatAM ghaTADatAM ene AdhAra saMka9pa ane vicAra mAnIe te eTaluM batAvavuM asaMbhavita thaI paDe che ke saMkalpa vikalpa zuM cIja che ane jethI saMkalpa-vikalpa upanna thAya che te zuM cIja che. A kAraNuthI khvAra bhItaranI mULAdhAra jeTalI cIjo che henA saMbaMdhamAM nathI eTaluM jJAna thatuM ke enuM asalarUpa zuM che ke nathI eTaluM sTamajAtuM ke e utpanna kevI rIte thai. enI khoLamAM manuSyanI sarva ceSTAo niSphala thAya che. AthI lAcAra thaIne mAnI levuM paDe che ke buddhinI sImA bahu alpa che. je viSayone anubhava thaI zake che te viSayo buddhi grahaNa karI zake che. je viyeno anubhava nathI thaI zakti te viSe buddhi jANI zakatI nathI. koI paNa vastunA asalarUpanuM jJAna thavuM kevaLa asaMbhavita che. prApta) zrI AtmazikSA. zrI gurUo namaH zrI janadharma parama AdhAra che AtmA asaMkhyAta pradezI jJAna darzana cAritra ratnatrayI dharma ahIMsaka anaMta riddhino dhaNI che, eka eka pradeze anaMta guNa avyAbAdhAparI rahyA che evuM AtmAnuM svarUpa che te anAdi kALane addhi pratie karI
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA - - - - - parabhAvane bhegI thaIne ATha karame avarANo paDyo che te have ghaNI puNya prakRtine udaye karIne, daza draSTAMte dohIle manuSya bava ratnaciMtAmaNi sarakhe pAye, tethI AmAthI jIve aprasasta kAraNa choDIne zubha prasasta kAraNa joDavAM. kAraNa kAraNa rUpe rAkhI zuddhaupaga rAkhI anuzana traNa viSe -garala-anya anya-chAMDI anuSThAna vahetu-amRta AdarI-Atmatatva dharma ratnatrayInI sAdhanatA karaze, te manuSya bhava saphaLa karaze. pharI pharI manuSya bhava pAmavo ghaNo durlabha che tame te kaI rIte uttama va che paNa AtmA anAdikALane sAMtara karma bAMdhe che te AtmAne asaMkhyAta pradeze punyanAM daLIyAM anaMtAM rahyAM che te bAMdhI sthitine AbAdhAkALa pAke udaye Ave che te udaya be prakAra che, eka pradeza udaya, bIjo vipAka udaya, pradeza udaya samaye samaye abAdhAkaLa pAke udaya thAya che tene bhogavAya che tenI khabara paDatI nathI, avyaktapaNe bhegave che ne je nikAcata karma bAMdhyAM abAdhAkALa pAke vipAke diye Ave che te vAre AbhA bhogavatAM AkaLI paDe che te vakhate AtmA vicAre je he cetana te karma bAMyo che te tuMja bhAgava-evuM vicAre tene hita thAya ane je AdhyAna kare te vaLI navA karma badhe. koI veLA zubha karmano udaya thAya te vAre umeda pije che tihAMpaNa AtmAne samabhAve rahevuM. vaLI AtmA vicArI jue te zubha kAmane udaya thAya. jyAM jaie, jyAM berIe, jyAM uThIe tyAM kAjAvAnAM kare che, e paNa koI veLA udaya thAya, ke veLA azubha karma bAMdhyAM hoya te abAdhAkALa pAke vipAka udaya thaze azubha je paNa thAya te vAre vaLI bhegavatAM AkaLA thAya che. AtmAthI chava hoya te samabhAve bhagave te nirjarA che e rIte AtmAne asaMkhyAta pradeze puNya tathA pApanAM eNI rIte daLIyAM sattAmAM rahyAM che. te have AtmAthI jIva hoya tene praNAma sArA rAkhavA te praNAme AtmAne hIta thAya te IsArate lakhIye chIye, zrI karma payaDI graMtha maLe ATha kamanI vyAkhyA abhUta che, baMdhana karazu. 1 saMkramaNa karaNa, 2 udavartanA karaNa 3 aravartano karaNa. 4 udIraNa karazu. 5 upasamAnAma karaNa. e nimita karaNa. 7 nikAMcIta karaNa- 8 eNuM rIte karma ATha karma yaDI maLe che tene vistAra ghaNe che, je sAMbhaLe te AtmAne hIta thAya evA praNAma sArA rAkhe te AtmAne hita thAya athavA hINA paNAma rAkhe te ahita thAya tenI asAratA lakhIe chIe. AtmAne asaMkhyAta pradeza punyanA daLIyAM paNa sattAe che, te AtmArthI jIva hoya te udaya thae sAro praNAma rAkhe, dharma carcA kare, vAdhyAna-pacakhANa pisaha paDikamANa janapUjA svAmIvasala zubha kAraNa joDe kadAca tevI zubha kIyA karavAne joga na maLe te vAre bhAva dharmanI oLakhANavALA jIva sArA praNAma rAkhe te zubha karma baMdhAya. te zubha karma bAMdhatAM je AtmAne asaMkhyAta pradeze pApanAM daLIyA anatA rahyAM che, te daLIyA pApanAM zubha bAMdhatAM zubha pakRtane graha thAya. anaMtA raLIyA pAparUpa che te saMkramaNa punyarUpa thAya athavA koI jIvane udaya thae hINuM paraNAma rAkhe ghaNAM kuDa, ghaNAM 5Ta, ghaNuM chaLabheda, vizvAsaghAta pArakI nIMdA kare evA aneka hiNe paraNAma besatAM hatAM kare che azubha karma baMdha kare. punAM daLIyA arAja karma bAMdhe te azubha patata praha thAya te asaMkhyAta padeza anaMtA puOAnA daLIyA sattAmAM rahyAM che te azubha saMkrame pA535 thAya e rIte AtmAnA samaye samaye jevA praNAma thAya che tevA saMkramaNe daLIyA badalAya che evI rIte AtmA jhaghaDA kare che, te mATe AtmAthI chava heya teNe sArA pariNAma rAkhavA. vaLI udavarta apavartana same same thAya che, tenI imArata lakhIe chIe, je koI veLA chava ke DI.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzikSA. 371 1nI sthiti bAMdhe te bAMdhatI veLA te kaDA keDI ekanI bAMdhe pachI saMgata hINuM karatAM hINa paraNAma karatAM keDA kaDInI sthItI bAMdhI hoya te vadhArI te sItera keDA kaDInI uNI kare athavA kaMI sAre paraNAme bhAva dharmanI oLakhANavALo chava dharma carcA kare AvA praNAma rAkhe te mohanI kamanI tathA bIja karmanI sthiti utkRSTI bAMdhI hoya te sArA praNAma kare eka keDI koDImAM ANI muke evI kamanI bhAMjagaDa thaI rahI che, sArA praNAme muLa karma tathA uttara prakRtinI evI rIte bhAMjagaDa kare che. sArA praNAme zithila kamarasa prakRtinA ghaTADe che, parINe praNAme vadhAre che. sAre praNAme punyane rasa vadhe, pApane ghaTe, diNa praNAme rAkha pApanI rAsa vadhe, punyanI ghaTe, te mATe AtmAthI jIva heya teNe sArA praNAma rAkhavA vAtate hAM ghaNI che, eka vedanI karmanI imArata lakhIe chIe vedanI karmanI sthiti utkRSTI trIsa koDA kaDIne baMdha che, have azAtA vedanI utkRSTI trIsa keDA koDInI che te sArA praNAme zAtA vedanI bedha te azAtA vedanIno daLIyA koDA keDI trIsa asaMkhyA te pradeza bAMdhI nAkhe che, te sArA praNAme sAtA vedanInA baMdhAya te asAtAnA dIpA kaDI kaDA trIsanAM che, te sAtA vedanI bAMdhatA prakRta grahamAM paDe tete sAtArUpa thAya evI rIte sarva muLa karma utara karma pratye e rIte saMmaya che, artha te ghaNe che paNa sArata lakhIe chIe. udIka Ave "rya suNuM rAkhavuM. duhA paMDIta sarasI goThaDI muja mana kharI sahAya, A lAje lAvatAM, mANeka ApI jAya, balIhArI paMDIta taNI, jasamukha amI jharaMta, tAsa vacana zravaNe suNa, mana rati atI karaMta, mana majurI guNa rahyuM che, cupakara dI tAla, dharAga hoya te bolIe, vANuM vacana rasAla. AtmAne bhAvanA karavA kiMcIta mAtra lakhIe chIe. A AtmA tuM pAMca pramadamAM paDe thakI kAMI vicArato nathI. manuSya bhava pAmIne zrI vItarAgane dharma Adarate nathI te kIma saMsAra samudra tarIza, he AtmA, te anaMtA pugala parAvartana karyuM te paNa Aja lagI dhura dahADo che bhava karyAne bhaya tujane nathI evI rIte hathI karma karyA che dharma sAdhanane viSe ulAsa thato nathI, paNa tuM vicArI ne ke keI dharma sAdhana vInA pAra pAme ? te AtmA ajJAna dazAe karI Ima jANe che je manuSya bava rUpI saMpadA emane ema raheze paNa he cetana ! jInarAjanA vacana hada dharI dharma sAdhana karavAne avasara jAya che pachI pastA karIza, manuSya bhava padvIpaNe jAya che. heDe utarI jaiza tevAre sAmagrI kayAMthI maLaze? anaMtA kalino viraha paDaze te vAste pramAda cheDI eka pitAne AtmA nI rAvarNa karavA svadharma pragaTa karavA loka saMjJA taja. e saMjJA taja. AzIbhAva taja. zaMkA raDIta dharma sAdhana karaje. manuSya bhava baMdhanathI mukAya paNa cetana tujane puSNalIka sukhanI IcchA ghaNI che paNa vicArI joje, pudgala dravya baMdha anaMtI varaNI ane te paramANu anaMtI te sarve anaMtI vAra leI laIne be gavI cuzI karI mukayA che te haju sudhI paNa naSNA na chuTI. vaLI cetana, te bhava anaMtA karyA janma maraNa paNa anitAM kayA udarAjamAM ekaleprakAza deze ana tA jA ane ta! nAraNa kA Ni eke rahyA nahIM paNa cetana nuM kAM
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA vicArato nathI te vAte have tuM pratibaMdha pAma. para bhAvanI praNIta mA mukIne Atma satA bhaNI nihALI cetana jJAna, darzana cAritra evA guNa anaMtA tArI satAnA gharamAM che ane yugalanA TukaDA zuM irache che. AtmA, tuM Atmika sukha bhogI che tArU aNakArI pada nIpajAvya chama tAre janma maraNanA pherA Tale te vAste zrI paMca paramaTInuM dhyAna smaraNa karatAM thakAM jema cetana nIrmala thAya thI paMca parameSTI jevI rIte che tevA oLakhIne tenuM dhyAna karatAM catana aDelakara mahAnikarA thAzya. Atmika guNa pragaTa thAzya pramAda choDIne dharma kA avalaMba rahevuM paNa cetana mahA kaSTa paDe ke dharma choDIza nahI. dharma rUpaNa pucha haze te tyAM jAdazA tahAM sukha pAmIza te vAte zraddhA rAkhIne zrI vItarAgane dharma ahiMsaka rUpiI che ANuM sahita dharma karaje. chama ghaDA kALamAM AvyAbAdha sukha nIpaje, je sukhanI upamAM saMsAramAM nathI evuM sukha nIpajAvavA dharma kAraNa zevavAM, evI bhAvanA AtmAmAM bhAvavI, ahe. cetana tuM Atma svarUpa vicAra, saghaLA jIvanuM avalaMbana ne karI uttama jIvanuM avalaMbana karaje, amAdapaNe sAdhana karaje, lekane dekhADavA bahu mAna karAvavAnI sAdhanA karavI nahI. leke bhale kahyuM teNe tArI garaja sAre aratha na saryo. bhavAI ApaNu mukI tArA AtmAne artha sAdhanakarI muni bhAva vicAra. je rAjarUpa saMpadA mukI idrInA bhAga mukI Atma sAdhana kare che sadA rAkamAdapaNe vicAre che eka nikevaLa potAnuM svarUpa pragaTa karavA ujamALa che cetanA nirmaLa rAkhe che pulane cetana bhInna karI jANe che. zarIra upara mucha rAkhatA nathI je Ima jANe che je jJAna darzana caritra lAyaka bhAve nIpaje te mahAre kAma che. mAre zarIrathI e sabaMdha che tahAM sudhI avyAbAdha sukha rokANuM che te vAsta thoDA kALamAM avyAbAdha sukha nIpaje te bhalu che evA munirAjane praNAma che, te munIne dhanya che. vaLI munirAjasAlaMbana bAna nirAlaMbana dhyAna kare che. sAlaMbana dhyAna te zrIjInarAjanI mudrA nirakhI zrI jInezvaranA guNa citana karethI cetanA thIra thAya pachI nirAlaMbana dhyAna kare che je zrI siddha bhagavAnanuM dhyAna kare je zrI siddha bhagavAna sakala pradeze nirAvarNa thayA avyAbAdha sukhanA bhakatA thayA ava, agadhe, ararsa, aphAse anaMta jJAna dazaNu dhara acaLa pradezapaNe rahyA che; eka samayamAM vaTa vyane kapAda bhaya dhruvapaNe sarva jANa che; samaya samaya anaMtA AnaMda upaje che sarva upAdhi rAhata thayA che evuM nIrAlaMbana dhyAnakare dhyAna karatAM ati tIvra praNAma thAya te TApaka zreNI mAMDI kevaLa jJAna, kevaLa darzana upaje, laMkA leka prakAzaka thAya te vAste munibhAvanA bhAvavI, sadA cetana nA rAkhavI, cetanA nirmaLa thae vaTadravya vastu dharmanI oLakhANa hoya te pramANe kaSTa paDe. e nahI te vAte bhAvadharmanuM oLakhANa karavuM te sAra che. aho AtmA tuM pramAdamAM dina kema kADhe enu kema vicAra karatA nathI je manuSyabhava ratnaciMtAmaNi sarakhe pAmIne e kema khue che? je manuSyabhavanI eka paNa kSaNa kaDADI ratna dIdhe ne pAmIe te nuM puravadhunyanA jene pAmyo paNa tuM have hArIzamAM. devAdhI deva tenA vacananI pratIti karaje have ghAtI karma cAra kSaya karI kevaLajJAna pAmyA loko loka prakAzaka thayA mAM karUNuM upajI je jagatanA prANI pAMca pramAdane vaze paDayA saMsAramAM bhame che. janama maraNanAM dukha sahe che te bhaNI mahArAje dezanA deIna jagata prANIne nihAla karyA, saMbakInAM dAna dIdhAM, sarva viratine dAna dIdhAM deza viratinAM dAna dIdhAM, ke mela paga paNa hAra ane jagata guru mAre tene
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AtmazikSA. 373 vacananI pratIta karIne dharmakara mehamAM mUkAIza mAM. paMcaIdInA viSayamAM mUjhAiza mAM. Atma vibhAgamAM tuM ramaNa kare che paNa AtmAne AvaraNa vIlagaSe tenI khabara tujane paDI nathI. samaya samaya jevA tArA adhadha visAya thAya che tevI karma vaNI le che te vAste zubha kAraNa melIne ghaNuma samAri leka saMjJA muka, egha saMjJA muka, Aleka saMsAra je pudagalIka vastu mujane Ape, mArI sadA sAja kare mArI jasa kIratI thAya evI AzaMkA nahI, ekanI kevaLa pitAne AmA nirAvarNa karavA hete AtmA nuM dharma kara. loka paravAda chAMDa tuM ajJAna dazAe je je idrIya sukhamAM rAgyA kare che te Atmika dharmanu jANapaNa nathI te anujAe cAle tuM dharma kAma pApIza te vAte dharmanAM kAraNane sAmAjIka pisaha paDIkamaNAM thI chanapujA carcA jAya dhyAna evAM suna kAraNa joDIne AtmAne samAra, vithA saMsAranI vAratAmAM kALa na kADho te mATe je thI nasAzana A bhave ArAdhaze te AgaLa paNa thoDA kALamAM zrI chanasAzana pAmaze. vaLI A bhavamAM ALasa karaze te ghaNo pazcAtApa karaze te vAte rAga dha baMDI saraLapaNe sadA sarvadA zrI janadharma karazuM karaze te jIva bhara lekhe karaze samatA sahIta dharma karazuM karaze te bhara lekhe karaze evI AbhAmAM bhAvanA bhAvaze te vana nirvAha karazojI. aho AmA, tujane je avyAbAdha sukhanI icchA hoya te paDiMta virya pheravavAnAM dharma kAraNa zeva, zrI paMca parameSTInuM dhyAna oLakhIne karI sadA cetanA guNI AlaMbanamAM rAkha, jIma tArI cetanA nirmaLa thAya, cetanA nirmaLa thae guNa nIpajaze evI bhAvanA nItya bhAvavI. kajANe se jagato, upasamAve saMta: jasa ghaTa rIsa navI upaje, te sadA bhagavaMta. 1 udAsInatA saralatA, samatA rasAla cAkhI, para kathanImAM mata paDe, nIja guNa nijamAM rAkhI. A 2 3 jANyuM te tenuM khara, mehe navalepAya sukha duHkha Ave javane, harSa soca navI thAya. 3 A bhavamAM samajo nahIM, paDaze vAta udhAra, pharI te maLavuM dohIla, bhamatAM bhava apAra. # 4 murakhara jANe nahI, khINa lAkhI jAya baLa agIta Avaze, zaraNuM kAnavI thAya avasara Ave avazyakara, avasara na Ave bhula, avasara cukyA te nara, te mANasa koDI mula che ke te narabhava ciMtAmaNI samo, jIva tu eLe mata hAra, janasAzana mana thIra karI, jIvatuM Apa saMbhALa ma che " bhoga bhalA nara te lahe, harakhe je dAna, samakita sahita zIva padalahe, anaMta sukhane ThAma 8. Atama sAkhe dharma chahAM tahAM ja jAne zuM kAma, jana manaraMjana dharmanu, mula na eka badAma | 8 | bIjI vAta sarva asaMtI vAra te AvI che paNa potApaNA meLavyuM nathI teNe karIne ane te kAne thaze parIbhramaNu kare
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 buddhiprabhA jahAM lage AtmadharmanuM, lakSaNa nathI jANyuM tIhAM lage guNaThANuM bhaluM, kema Ave nA tANya 1 1 | e gAthAne rahaya ema che ne nAma bhekha thakI guNaThANa bhalu karatuM nathI guNaThANa AtmAnA guNuM pramANe kare che. vaLI bIjI gAthA lakhI che. AtamarAma anubhava bhaje, tane para taNuM mAyA, ehIja sAra chata vacanane, vaLI ahIja zIva chAyA | 2 | bajI karaNa avasare karajo. paNa avakAza pAme te veLA ekati bezIne AtmAne puchaje je nuM kevuM che ? kayAMthI AvyA che ? kahAM javuM che ? zuM kare che ? zuM tune karavuM ghaTe che ? evI rIte AtmAne puchIne pAchA upayoga devo je huM te siddha sarUpa chuM siddha sthAna vAMchu, mArU svarUpa te ratnatrayI che, to huM e thake zarIramAM kIma raze. chuM? paNa pitAnuM svarUpa vicAratA nathI. tuM ane kALa thayAM baMdhIkhAne rahyA, have tune zarIramAM rahevuM ghaTe nahI. zarIranI saMge rahIne ghaNe kALa bhae paNa che cetana, e tArI bhula thaI, have avasara pAme che te mATe tArI bhula kADhIne tAre thAnake vaza. zA mATe je mAnavabhava pAmavA dahI che te mATe AtmA ekAMte bezIne pitAnA mana sAthe bhAvavuM je he AtmA tane A sukhe ugha Ave che. te AtmA tuM zuM hase che ? zuM rame che ? zuM pharate phare che ? he AtmA tArI keDe ekasane aDAvana raNa lAgyA che. tuM nIcIta naphakara thaIne beTho che tAre mAthe janama, jarA, maraNa, naraka, nAgeda, ga, zeka tathA vijoganA eTalA bhaya thakAM kALanA mahAmAM beThe che koI vicAra karatA nathI. AmAnuM svarUpa tathA sukha avarANuM che, tuM nIcIta kIma rahe che. dharmanA kAmamAM kema gAya che? pharI pharI manuSya bhava pAmavo ghA durlabha che, pharI pharI A avasara pAma ghaNA durlabha che, te mATe vicAra kara ne dharmane viSe ujamAla thavuM. jema thIratA thAya te lakhe che. te traNa prakAre 1 bahIrAbhA. 2 aMtarAtmA. 3 paramAtmA. have bahIrAtmA kone kahIe. je zarIra, kuTuMba, mAla, dhana, parivAra, ghara, nagara, deza, rAga, dveSa, mithyAtva, meM mA, meM vAze, meM sukhI karyo, meM dukhI karyo, saMzaya vimeha pramukha, sanija svabhAva jaNe te bahi. rAmA. tene bAhara draSTi hoya te prathama mithyAtva guNa TANe heya. have aMtarAtmAnA ravarUpa kahe che prathama karma bAMdhyAnAM kAraNa jANe te lakhIe chIe. mithyAtva 5, aviratI 12, kavAya 25, yoga 15, e satAvana hetue jIva karma bAMdhe te vaLatI bhogave che te bhAgavatAM mehanI karmane jere duHkha pAmyA te vAre ema jANe re svabhAva mAre nahI. kasI vastu jAya tathA maraNa Ave te vAre ema jANe je mArA pradezathI kaMi jatuM nathI. huM sarva vastuthI bhinna chuM, kaI vAre lAbha pAme tyAre ema jANe je vastu azAzvanI che te te upara harSa zo dhara tathA koI jAya te vAre ema jANe je vastutho sabaMdha tha vedanAdi kaSTa Ave, samabhAva rAkhe, parabhAva pudgalAdaka AtmAthI bhIna jANe, chAMDavAne khapa kare paramAtmAnI vAMchI kare, dhyAna sajhAya vizeSa kare, bhAvanA khINa khINa bhAre saMvara Adare nIja svabhAva je jJAna tene viSe ema magana rahe te aMtarAmAM dhyAna karavA para. mAmAnuM yogya cethA guNa TANuthI bAramA guNa dANa sudhI aMtarAtmApaNe che te oLakhe te vAra paramAtmApaNu pAme. paramAnuM svarUpa lakhIe chIe. sAkSAta potAnuM svarUpa
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ bI AzikSA 375 dekhyAmAM Ave, karmanI upAdhi rahitane paramAtmA terame dame guNa TANe tathA siddha jANavA, e paramAtmA dhyAna karavA yogya aMtarAtmAne dhAvavA yogya che. zikhAmaNa. 1 jenI sarahaNa sudhI have tene upadeza sAMbhaLa. 2 jenI maryAdAe karI, sadaNae karI, AjJAe karI, vata pacakhANa taNAM heya tehane nIrvAha kIje. 3 jevA tevA manuSyane mukhathI belAvIye nahI. 4 kai AvI laTapaTa kare te sAMbhaLI rahIe, mIlI jA nahI. 5 je gharamAM ekalI strI ekale purA heya tIhAM utaravuM nahIM. 6 pitAne vAhabhera sajjana hoya tenI zikhAmaNa pramANu karI mAnI le. che jene bele baMdha nahI tene saMga na karIe. 2 avasthA paDe thake ziyaLa paNa draDha rAkha. ka vikalpa zuM prema na kIje, 10 saMgIyAnI saMga na kIje patata ghaTe. 11 rAte ane ekalA vATe jAvuM nahI. 12 sajajana vAlesara zuddha matimAM koI ekavAra ceka paDI hoya te vAraMvAra kahIe nahI. 13 avivekIne vAraMvAra cheDIe nahI e kaleza karavA Ave tevI karIe nahIM. 14 vaDerA ghaNuM karI ApaNe mAne te paNa vinaya na muko. 15 sahIle hI khame, bhAlAkuLanI maryAdA na lepe Iha loka paraloka sukhI thAya. 16 pitAnA guNa pitAnA mukhathI kahIe nahI 17 nIkhara manuSyane AchI zIkha na devI, samI, na, paragame te sAmo Ava guNa mAne. 18 kaIka avaguNa jevA tevA AgaLa kahIMe nahI pAchA kahe te kharAkharI karavI paDe. 1pitAnA mananI vAta jevA tevA manuSya AgaLa kahIe nahI pAcho kahe te vIcAra po. 20 eka zILa bAju samyakatva tenA ghaNA khaLa vaDagArA che mATe e be purI zuddha pAlaze te anaMtA sukhane pAmaze. 21 khaLa manuSyane cheDIe nahI 22 be jaNa vAta karatA hoya tyAM trIjAe javuM nahI agara rahevuM nahI. 23 jahAM tahAM manuSyane bolAvIe nahI kAma paNa pADIe nahI. 24 kadAcIta rIsa cote jamatIma bhAkhIe nahI, damamAMhI bhArIe. 25 nizcaya upara mana rAkhoe paNa vyavahAra ApavI e pachI nIzraya thavAnuM hoya ne thAya.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376 hiprabhA 26 vaDerA sAthe vAda na kIje e tAre ApaNe asate mukIe je thAya te manamAM jANe rahIe paNa rAga raza na karIye. 27 saMsAranAM kAma ghaNAM che te kahe purAMna thAya mATe eka ghaDI te pitAnI kIje 'Iha bhavapara bhava sukhI thAya, AgaLa pAchaLa parIkSA karI rajabuja AvIne uttama manuSya sAmA gaI teryu kharakhare karo paDe nahIM e zIkhAmaNanI sadaNa rAkhavI sahI duhA, zrI paramAtma para nahI, paramAtma nijapAsa; samAd sura ughAtane, havata jJAna parakAza. zuddha tama bhajIe sadA, tajIe para parINAma; pugalathI balaja lakhe, cetana AtamarAma. Atama divya akhaMDa he, ratnatraya meM bIna; anaMta catuSTathI bhAtIe, cIdAnaMda guNa pIna. zuddhAtama anubhava bhaje, pUrNAnaMda pavitra; thatuM hIta zikSA jJAnakI, citamAM dharI prIta. mugata purI gaDha bIjIe, kIje dharma su sAra; paravaza paDIyA duHkha ame, lekhe nahIja lIgAra. paravaza paDase vedanA khame, tene somo bhAgaH Atama sAkhe je khame, te lahe muktine bhAga. prAhi kalIyuga chavaDA, saheje na kare dharma paravaza paDIyA duHkha khame, ude Ave jaba ka. paravaza khamatA prANIyA, mAnu kula navI hoya; mana vInA nara paMkhI pazu, kacha ma karaze keya. saramAM lahe che zubha pare, ne kare miththA saMga; jenayati zrAvaka bhaNI, dekhI upaje raMga. zeva kare zrAvaka taNuM, zrAvakane ghare dAsa; sajana te zrAvaka bhalAM, jahAM bAvaka tahAM vAsa. sArathI paNa zrAvaka bhale, zrAvaka bhalA ApAra; pathI paNa zrAvaka bhalo, bole tatva vicAra. munivara ja nathI karyA, tize kAraNe duHkha thAya; na suNI mana ArAdhanA, tiNe kara gatimAM jaya. bAla maraNa Age kIyA, jIva anaMtI vAra; chana darazana vINuM jIvaDe. na la bhavana pAra, mana zuddhi zatru jeya che, jina puje vIhuM kAla; bhIma taNI pare te sukhI, suNa je sahu bAlage pAla. aravI kahe nara te bhalA, chaNe jaga pikhyA pAtra dhana AvyuM jagatinuM, kIdhI setraja jAtra.
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AtmazikSA. 399 * * * * * * * * - - - - zrI jana kahetI ratha vaDe, zrI kSetra sAra; gaNudhara munivara pAMDavA, INe gIrI pAmyA pAra. suraja kuMDa zetrujI nadI, je navI nAhyAnIra: zrIna kahe sahu jANaje, melAM tAsa zarIra. gatama sarIkhA gurU vaLI, rUSabha sarIkhe deva zetrujA sara girI varU, puNe latIe zeva. "jo bahu dhana pAmI, navI kIdhe uddhAra; zetruja gIrI navI pharaza, teNe hA mAnava avatAra. zetruja nAma suNatAM thakAM, hIyaDe harakha apAra, sakala tIratha mohI vaLI cha sIddhAcala sAra. dAna na kIdhu mahitale, piSyA nahI supAtra: te nara raNamAM rAIyA, na kIdhI zetruje jAtra jana pratImA kIdhI nahI, punyA nahI jaganAtha, zetruja gIrI navI nIrakhIye, dIdhI bAula bAtha. dIna udhaLa na kIdhale, na karyo cAstra vicAra; zetrajagIrI caDha nahI, eLe gayo avatAra. mugatI taNe paMthe vaLyA, pAmI kevaLa jJAna; siddha Age ana tA huA, karatA zetruja dhyAna. sAra tIratha ja gayo gaNAM, temAM zetrajo sAra, rAyaNa rUkha taLe hAM, prabhu pagalAM mahAra. tana dhana janana kAramuM, jAtAM na lAge vAra tINu kAraNa zetraja jaI, saphaLa kare avatAra kavItA kahe nara lobhIyA, karatA pApa je jALa; rAmA rAmA dhanA dhanA, karata gamADe kALa, rUkhabha kahe nara keTalA, na kare tevuM vicAra; thoDA dIvasane kAraNe, zira le sabale bhAra. lebhe jaga vigevi, lobhana na jI jAya; ne bharatane bAhubalI, dIye zIra tAkI dhAya. le jaga e bhaya, mAne gaye viveka; krodha karI tapa bALI, dukha lahe jaMtu aneka krodha paNa nidrA dhaNuM, ahAra taNe nahI pAra; bhogatra patana pAmate, tasa karagatI nIradhArasaMjama pAle zIdha name, zIla na khare reva; te paNa mumatI galI, je ghaTa rAgane daMpa. ne kina ve AtamAM, te mukhe madhura mA: rakha kahe ja vaDA, mahusa vI rAkha.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 buddhiprabhA para nesthA nara parI hare, stutI navI kIje Apa; iNe pare Ama le cage na lAge pApa. kaMcana taja sahela hai, para nArIke sane; para nIMdA para charaSA, kara lAbha tajavo teha, sukha ke duHkha meTA, kSamA karaNa aparAdha; nAnI kayAre bheTazuM, evA saMta snehI sAdha. akala baDI kucha upakAra kara, bhAgya baDA kucha de; DIla vaDo kucha upakAra kara, vanake phaLa eha. sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM dIna gaye, bu na rIjya mana; jJAnI kahe hajI cetyo nahI, hajI A pahale dIna. vekA na kare saca kare, bhagave bhoga vilAsa; jJAnI kahe ese jIvaku, bera bera dhIkkAra. kAgaLa vAMcIne tatvanI vAta dhAray. chatI AtmazikSA saM. saMgrAhaka--vakIla mAhanalAla hImacaMda-pAdarA tamAre gRhasaMsAra suramya ane naMdanavana sarakhe banAva hoya te strI sukhadarpaNa yAne zrAvikA jarUra vAMce. temAM vidvAna strI purUSanA buddhigamya lekhe, vArtAo ane vividha vAnI Ave che. eTaluM ja nahi paNa te dareka viSayane ghaTatA citrothI spaNa karAya che. dareknA dareka vartamAnapatra, mAsikamAMthI paNa strI upagI jANavAnuM maLe che te saghaLuM A ekaja mAsikamAM dAkhala thayeluM tame joze. vArSika lavAjama phakta rUA. traNa-paSTa kharca maphata. pa. trI sukhadaNa-zrAvikA Aphisa. bhAvanagara--( kAThiyAvADa. : ---- - 4 -
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29, - * * * * zrI yazovijaya jaina gurUkuLa vidhAlaya zrI yazovijaya jaina gurukuLa vidyAlaya. saM. 1873 nA phAgaNa mAsamAM AcArya mahArAja zrI buddhisAgarasurijInI pAse roDa jIvaNacaMda dharamacaMda jaina gurUkulanI sthApanA koI paNa cagya sthaLe karavAnA IrAde vicAra Apa le karavA mATe gaela te samaye AcArya zrI buddhisAgarasUrijIe zeTha jIvanacaMdabhAIne javuM ke tadana navI saMsthA ubhI karavI tenA karatAM je saMsthA kAM khAtI hoya athavA to saMbhALanAra vagara bhAMgI javAnI aNI upara hoya tevI saMsthAne pinarUddhAra karavA vadhAre sAre che. Ama jaNAvI teozrIe jaNAvyuM ke pAlItANAnI zrI yazovijayajI jaina saMskRta prAkRta pAThazALA beDIMganA saMbaMdhamAM munizrI cAritravijayajI (ka) ka aMgIyA nAmanA gAmathI mane patrathI jaNAve che ke e saMsthAnI kamiTi hatI te vicArabheda thatAM chuTI thaI che. hAla e saMsthAne saMbhALanArI kamiTi nathI jene laI e saMsthA kai sthitie pahoMcaze te samajAtuM nathI. mATe e saMsthAne saMbhALanArI sarva sattA sAthe e kamiTine seMpI devA Icche che. vaLI AcArya mahArAja vijayadharmasUrizvarajInI paNa A saMsthA tarapha sArI lAgaNI che. kemake A khAtAne namunedAra banAvavAnI khAtara teozrIe atyArasudhImAM ghaNA prayAsa karelo che. ane teo bIjA jANItA baMdhuonI eka miTiMga te. 16-5-1917 nI rAtre zrI muMbaI mAMgaroLa sabhAnA holamAM zeTha jIvanacaMdabhAInA taraphathI bolAvavAmAM AvI hatI. jemAM bAbasAheba mohanalAlajI lakSmIcaMdajI zeTha pramukhasthAne birAjyA hatA. prAraMbhamAM sadarahu pAThazALA beganI atyAra sudhInI skUla mAhitIne TuMka ahevAla jaNAvyA bAda munizrI cAritravijayajI mahArAjazrIne Avele patra vAMcavAmAM AvyuM hatuM. temAM teozrIe jagvyuM hatuM ke: jhaverI jIvaNacaMda dharamacaMda tathA vakIla lakhamasI hIrajI mezarI jega dharmalAbha sAthe mAluma thAya che ke zrImadda thazevijayajI jana saMskRta prAkRta pAThazALA beDIMga je pAlIzrInI preraNA ane udezathI ghaNuja sArI madada maLelI che. tathA keTalIeka madada atyAra sudhI cAlu paNa che. A khAtu tamArA jevA hAthamAM che te vizeSa madada haju paNa maLatI raheze ane vadhAre sahAya kamiTine maLaze. te ghaTatI tapAsa karI yogya gRhonA vicAro meLavI A khAtAne punaroddhAra kare te IcchavA cogya che. A hakIkata jANyA pachI yAtrA nimitte zeH jIvanacaMda dharamacaMdabAinuM pAlItANe javuM thayuM ane vijayakamalasUrizvara mahArAje tathA temanA ziSya muni cAritravijayajI (kaccha) e pAThazALA beDIMga saMbaMdhI keTalIeka bhalAmaNa karatAM zeTha jIvaNacaMdabhAI bIje divase pAThazALA beDIMga tapAsavAne khAtara gayA. ane jANavA lAyaka dareka vyavasthAnuM nirIkSaNa karyuM. tyArabAda muMbaI AvI kamiTi ubhI karavAnA hetu mATe keTalAeka baMdhuonI jAte mulAkAta laI, vicAro lIdhA. tathA pahelAnI kamiTinA pramukha vakIla lakhamasIbhAI hIrajI masarI vagerenI paNa mulAkAta lIdhI ane cAritravijayajI mahArAjazrIe jaNAvelI saghaLI hakIkata vakIla misarIne jaNAvI. mazarIne saMva thatAM kahevAmAM AvyuM ke have tamAre matabheda dUra karI A saMsthAnI navI
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 380 buddhiprabhA. ubhI thanArI kamiTimAM joDAvuM paDaze. te vAta vakIla lakhamasIe kabula rAkhI. tyArabAda mahArAjazrI cAritravijayajI sAthe patravyavahAra calAvavAmAM AvyuM temAM nIce TAMkele patra AvavAthI te saMbaMdhI vyavasthA karavI te saMsthAnI AgalI kamiTi paikInA ane pAlItANAmAM cAle che tenI vahIvaTa karatA kamiTimAM gegya lAge te pheraphAra karIne tathA gRhasthane joDIne tene tamAma vahIvaTa kamiTi saMbhALI le ane tame baMdhuo saMpUrNa lAgaNuthI kAma karo tevI mArI saMpUrNa IcchA che, ane mane lAge che ke, temAM mAruM kAma mAtra upadeza vaDe te khAtAne sahAya karavI, teTaluM ja che. te huM sukhethI bajAvIza, ane yogya lAgatI sucanA kamiTine karI. A khulAsAthI tame baMdhuo majakura khAtAne sArA pAyA upara mUkaze tevI khAtrI rAkhuM che. uparokta pAThazALA beDIMganA nAmamAM tathA bIjA paNa dhArA, dhoraNa, zikSaNa, baMdhAraNa ityAdi tamArI kamiTi kaMI pheraphAra kare temAM bhAre kai jAtane vAMdho levA nathI. A khAtuM sArA pAyA upara cAle je vadhu lAbhakArI jana samAjane thAya evI AzAe kamiTine soMpuM chuM. pAlItANA lI muni cAritravijayajInI sahI dA. pitAnA tA. :-5-1917.3 zAkha zA. mohanalAla goviMdajI A sahI mArI rUbarU karI che. A uparathI nIcenA gRhanI eka menejIga kamiTi nImavAmAM AvI hatI ane te sAthe jaNAvelA heronI nimaNUMka karavAmAM AvI hatI. zeTha jIvaNacaMda dharamacaMda jhaverI-pramukha, bAbusAheba lakSmIcaMdajI beda-upapramukha, zeTha phakIracaMda kezarIcaMda, zeTha lalubhAI karamacaMda-o, sekreTarIo, zeTha maNIbhAI surajamala jhaverITrejharara, zeTha dalasukhabhAI vADIlAla, zeTha lakhamazI hIrajI maizerI-bI. e. ela. ela. bI. zeTha hIrajI ghelAbhAi, zeTha makanajI juThAbhAI mahetA berisTara, zeTha mohanalAla maganalAla jhaverI, zeDa bAbu ratanalAla cunIlAla, zeTha umedacaMda dolatacaMda bareDIyA, zeTha narotama bhANajI, zeTha devakaraNabhAI muLajI, zeTha goviMdajI rUganAtha, zeTha nAnacaMda kasturacaMda-DaoNkaTara modI, zeTha khubacaMda rAyacaMda, zeTha muLacaMda harajI, zeTha hIrAlAla-nANAvaTI. menejIMga kamiTinuM korama pAMcanuM rAkhavA TharAva thaye hato. uparokta pAThazALAnuM nAma have pachI "zrI yazovijayajI jaina gurUkuLa vidyAlaya" e pramANe rAkhavA tathA vidyAlayamAM zikSaNa letA vidyArthIo temAMthI bahAra paDayA bAda sArI jIMdagI pasAra karI zake te mATe zikSaNunI vyavasthAmAM egya sudhAre vadhAre karavA mATe ane bIjI sucanAo mATe vidhAna sAdhu munirAje ane anya vidvAna guhasthonA abhiprAya meLavavA Aja sudhInI hakIkatavALuM tathA have pachInuM kAma kaI rItI levuM te jaNAvanAra eka vinatIpatra bahAra pADavAne TharAva pasAra karI pramukhane upakAra mAnI sabhA visarjana thaI hatI. (jaina-7 me, 1917).
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI yazovijaya jana gurUkuLa vidyAlaya (pAlItANA) 381 381 bhASaNakartA mATe Avazyaka sadguNo. 1. vANI madhura joie. 2. svara uge ne gaMbhIra joIe. 3. bhASAnI pUrI mAhitI joie. 4. je viSaya upara bolavAnuM hoya te sArI rIte jANIne have joIe. ane che. tene rasika karavAnI zakti hovI joIe, 1. je loko samakSa bhAvaNuM karavAnuM hoya temanI akala keTalI che, samajaNa kevI che ane temane kaI kaI vAta upara rAga-deva Ave che te saghaLuM samajavuM joIe. 7. vaktAnI mudrA ane zarIra bhaya joie. 8. bhANa karatAM karatAM yogya abhinaya karatAM AvaDavuM joIe. A guNamAMnA keTalAka svAbhAvika che, ne keTalAka abhyAsathI Ave che, je svAbhAvika guNemAM nyUnatA hoya te abhyAsathI dUra thAya che. (bhaLeluM.) zrI yazovijaya jaina gurukuLa vidyAlaya (pAlItANA). (prAsaMgika vivecana.) prastutata saMsthA prathama "zrI yazovijayajI saMskRta pAThazALA"nA nAmathI cAlatI hatI. ane hAlamAM te nAma pheravIne "zrI yazovijaya jaina gurUkuLa vidyAlaya" nAmathI calAvavA nakkI thayuM che. "gurUkuLa vidyAlaya" rUpe A saMsthA saMgIna pAyA para AvIne vizALa daSTiye jJAtinI sarvottama sevA bajAve tevA stutya hetuthI surata nivAsI jhaverI jIvaNacaMde A khAtAnI AgevAnI svIkArI che. jeonA hamezanA sakhI hRdaya pramANe udAratAthI asAdhAraNa sakhAvata karIne teo potAnA dAnezvarI dilanI pratIti sene karAvI ApI che, te jANIne kone AnaMda nahi thAya? A navA svarUpamAM rUpAntara pAmelI saMsthA suvyavasthita rIte nabe ane cAle teTalA mATe tenuM navesarathI kAyamanuM baMdhAraNa racavAmAM AvyuM che. te vize have pachI jaNAvIzuM harSa utpanna thAya che ke saMsthAnA onararI sekreTarI tarIke ra. rA. zrImAna lallubhAI karamacaMda dalAlane nImavAmAM AvyA che. A paropakArI ane samartha komahitaciMtaka naranI koma pratyenI satata sevA nirvivAda rIte mazadUra che. vaLI muMbaimAM khyAti pAmelI ApaNuM sabhAnuM kAmakAja pite lAMbI mudata thayAM karI rahyA che. ane adhApi paryata te pravRtti cAlu ja che. adhyAtmajJAna prasAraka maMDaLa taraphathI Aja paryata zrImadAcArya buddhisAgara sUrijI racita lagabhaga 30-32 gre teoe adhyAtmajJAnapasAraka maMDaLanA nAme prasiddhimAM mUkI eka prazaMsApAtra ane anukaraNIya sevA teoe bajAvI
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 382 buddhiprabhA che. A mAsikanuM paNa atyAra sudhI je jIvana TakI rahyuM che ane bhaviSyamAM saMpUrNa rIte TakI rahevAne ekasa saMbhava che te teoneja AbhArI che. A pramANe jaina komanI niHsvArtha sevA bajAvanAra eka kharA khaMtIlA ane utsAhI narane re. . jhaverI jIvaNacaMdabhAI ane kamiTInA anya sabhAsadoe rA. rA. lallubhAInI sekreTarI tarIke je nimaNuMka karI che te vicArapUrvakanI ane saze vAstavika che. A prasaMge ame zrImAna lallubhAIne eTalI ja vijJapti karIzuM ke je rIte ApanI dekharekha heThaLa ane ApanA satata prayatnothI anya saMsthAo vagere saMtoSajanaka sthiti jogavI che te ja pramANe A saMsthAne paNa uttarottara unnata dazAe pahoMcADI jena komane hamecanI ApanI RNi rAkhaze. A takane lAbha laI prasaMgAnukULa amAre jaNAvavuM joIe ke zrImAna jhaverI jIvaNacaMdabhAI AvuM eka gurUkuLa sthApavAnI ghaNA samayathI hoMza dharAvatA katA. ane te bhAvanAne paramapUjya AcArya zrI buddhisAgarasUrijIe amUlya paNa ApyuM hatuM. chevaTa te bhAvanAne maLelA "mahAprasAda rU5 piSaNanA pratApe teo potAnI pavitra, sundara, stutya ane anukaraNIya bhAvanAne saphaLatAthI amalamAM mUkI zakayA che te mATe aMtaHkaraNapUrvaka ame teone anibaMdana ApIe chIe ane AzA rAkhIe chIe ke jete ane potAnA snehIo taraphathI tene saMgIna madada karI cIraMjIva karaze. parama pUjya AcAryazrI buddhisAgarasUrijI paNa eka jarjarIta thaI gayelI saMsthAne punaroddhAra karavA ane sAmpata jamAnAne Avazyaka, evI "jaiina gurUkuLa"nI yojanAne nipajAvavAne re. rA. jhaverI jIvaNacaMdabhAine mahad preraNuM karI che. te mATe tene ozrIne paNa samasta jaina koma upara apUrva upakAra utaryo che. muni mahArAjazrI cAritra vijayajIe tathA AcArya dharmavijayae prastuta saMsthA paratve udAra vicAre pradazita karI temAM ghaTatI etha ApavAnI anumati darzAvI che teja A saMsthAne bhAvI abhyadaya sUcave che. chevaTa ame A saMsthAne sarvadA ane sarva prakAre kaha ichI ATalethIja vIramIzu. = = A mAsikanuM navamuM varSa. (vastu nirdeza.) mAsikanA A aMka sAthe tenAM ATha varSa pUrAM thAya che, ane have te navamA varSamAM praveza karaze. "buddhiprabhA" e ATha varSa daramiyAna kAma ane samAjanI banatI je kaMI sevA bajAvI che te viSe kazo paNa ullekha karI AtmazlAghAne doSa vahoravA ame icchatA nathI. tathApi have pachI te zI rIte sevA bajAvaze te saMbaMdhI mAsikanA navA vyavasthApakadvArA saMkSepamAM Avazyaka khulAso karAve ame ucita dhArIe chIe, ane te sAthe mAsikanI nisvArtha sevA atyAra sudhI saMpAdaka tarIke jemaNe bajAvI che ane have pachI paNa prathama karatAM paNa vizeSa jIvanabhega ApavA je taiyAra thayelA che te rA. bAI maNi lAla mohanalAla pAdarAkarane upakAra mAnavAnI A taka amAre gumAvavI na joIe. buddhiprabhA'nA rasajJagrAhaka ane vAcakavRndane viditaja haze ke prastuta mAsikanI abhivRddhi ane utkardhanI temanAmAM ramI rahelI satata bhAvanAne savize saphaLa banAvavA temaNe
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ o mAsikanuM navamuM varSa. 383 rAmya teTaluM sabaLu karyuM cheja, ane temanI tevI stutya sevAnA pariNAme have tene saMpAdakanA sthAnamAMthI khaseDDI amArA maMDaLa tarkathI A mAsikanA taMtrI pade temane nImavAmAM Ave che. temanAmAM amane saMpUrNa zraddhA che ane te ahA, teenI have pachInI mAsika pratyenI karaja ane sevAdArA saphaLa thayelI ame temaja amArA kadaradAna grAhaka gRhasthA niHzaka rIte jozuMja khuza thavA jevI eka bIjI bhAmRta e che ke mAsikanA navamA varSanA navA beMkanA prArabathI, mAsikanI paddhatisaranI vyavasthA, niyamitatA ane lokapriyatA jaLavAya, ane tene mATenI Avazyaka, prAsaMgika ane ucita saghaLI jarUrIAtamAM saMpUrNa hAyaka thavAya teTalA mATe vyavasthApaka tarIke rA. rA. karAva che. zeThe joDAvAnuM svIkAryuM che, rA. zeThanI kalama gujarAtane suvidita che, ane te eka bAheAza ane sajjane temaja suzikSita vargamAM eka sArA lekhaka tarIke ati thayalA che-te jaNAvavAnI jarUra nathI. yuropIya vigrahane! aMta haju nathI AvyeH vastu mAtranI moMdhavArI vadhye jAya che. mAsikane lagatA adhI prakAranA sAhityanI paNa eNja dazA che, te mAsike ke patravALA ane tene vAMcanArA sArI rIte anubhave cheja. evA khArika samayamAM paNa A mAsika atyAra sudhImAM je pravAhe peAtAnuM vahana vahevarAvatuM hatuM, te pravAha karatAM vadhAre kiMmatI, kharcALa ane ucca pravAhe have vaheze, ane tenuM taMtra bhAi pAdarAkara ane za. zeThanA hAthamAM soMpAya cheH banne bhAie sAhasika che ane te grAhakagaNane ghaNA sArA saMtASa Apaze ema ame saphArahita hRdaye jAhera karIe chIe. vyavasthApaka-adhyAtma jJAnaprasArka maMDaLa. mAsikanA navA aMka. grAhakA, lekhakA ane vAcakanuM dhyAna khecIe chIe. mAsikane aMge yogya teTalI satro taiyArIone pahoMcI vaLAya teTalA mATe have pachI tenA navamA varSanA nave-pahelA aMka julAI mahinAnI Akhara tArIkhe prasiddha thaze ane tenI prasiddha thavAnI hamezane mATenI tArIkha have pachI mukarara thaze. lekhA. kevI jANItAnAja nahiM paNa kasAyelI kalamathI lakhAtA suna lekhakAnA lekho chapAze. deza, samAja ane dharma; tatvaciMtanAtmaka, hAsyarasAtmaka ane vartamAna viSayAne carcanArA lekhA pasadagI pAmaze. A lekhA, nibaMdha, kathA, kAvya, salAda, nATapradeza ane padmanA rUpamAM vividha rIte apAze. ane khAlasAhitya, srIya payogI sAhitya, vaidaka vibhAga temaja narakaLA ane vahepArane lagatuM sAhitya paNa temAM sthAna saMge. ane A uparAMta suprasiddha
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA tatvajJAnI zrImad devacaMdrajI mahArAjadvArA prAcIna aprakaTa jaina sAhitya ke je hAlamAM pAdarAnA tatvajJAnAbhilASI rA. vakIla mAhanalAla hIMmadabhAi emanA stutya prayAsathI maLI AvyuM che, te paikInuM keTaluMka temaNe udAra bhAve amArA AvatA navA aMkathI dara akamAM niyamita rIte prakaTa karavA ApavA icchA batAvI che te paNu prasiddha thaze. kada ane lavAjama. 384 mAsikanuM kada che te pramANe kAyama raheze tenA dIkhAcA navA lekhAsamAM dekhA dege. chatAM tenuM lavAjama tA je che teja eTale pesTeja sivAya mAtra eka rUpiyAja kAyama rAkha vAno nizcaya karyo che. yuddhanA gaMbhIra mAmalAne aMge pratyeka vastunI Azcarya pamADatI moMdhavArI temaja te moMdhavArIne lIdhe lagabhaga gujarAtanAM NA pannAe vadhArelAM lavAjama ane ghaTADeluM patraka, amArA kadaradAna grAhaka gRhastheA ane mhetenI jANubahAra nahija hAya. chatAM ame khInnane pagale nathI cAlyA--te evIja zraddhAthI ke mAsikanI yogya kadara grAhakamAM thaze, ne tene yogya nyAya maLaze. no aMka joyA pachI paNa jo pratyeka grAhakagaNu eka eka navo prANaka karI Apaze tepaNa amane sArA soSa maLaze. lekhAneH-- gujarAtanA udAra lekhakene paNa namra nivedana karIe chIe ke dareka mahinAnI paMdaramI tArIkha daramiyAna potAnA taraphathI prati mAse lekharUpa sAhitya sevAmAM kALA bharatA raheze tA upakAra thaze. bhASA sAdI, saMskArI ane khAlaka, strI ke purUSa sau jhaTa samajI zake tevI zailI vALA vadhu pasadagI pAmaze. takhallUsa vALAee khAnagI ntraNa mATe kharUM nAma amane jAvavuM. rAjakIya viSayo, aMgata takarAravALA lekhA ke TuMkI najare lakhAyalAM carcApA athavA lakhANane ame sthAna nahi ApIe. prakIrNe. naherakhakharAnAM haju dheDAMka pAnAM rAkI zakAze. vAste dhadhAdhArIeAe tene mATe nIcI ziranAme patravyavahAra dvArA veLAsara gAThavaNu karI levI joie. lekho, badalAmAM apAtAM patrA, mAsike, avalakana mATenAM pustakA tathA lavAjama, mAsika na maLyA bAbata, vagerene lagatA patravyavahAra vyavasthApakane ziranAme nIce pramANe karo. amadAvAda-rIcIDa buddhiprabhA" mAsi rA. kezava che. roDa. vyavasthApaka-buddhiprabhA,
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina prajA mATe eka nirbhaya ane bhasApAtra ThekANuM ! ke jyAM agADI apaTuDeTa phezananA sonAnA! masIna paoNlIsa dAgInAo nI seMkaDo phezanono moTo jaththo taiyAra rahe che ! ane nirbhaya rIte tanaja cokhkhuM ane saphAI badha phensI kAma dharAkAnA sAnAnuM kIphAyata majurIthI ghaNIja jhaDapathI vAyadesara ane banAvI ApavAmAM Ave che. GOODLUCK taiyAra dAgInAonI majurI kApI nANAM pAchAM ApavAnI lekhIta geraTI maLe che. IMglIza jvelarI, rAlDagAlDa jvelarI, ane cAMdInI sekaDA phezanebala cIjonA jaMgI sTAka taiyAra rahe che. khAsa vilAyatathI AvelA khIlIyAna kaTanA hIrAo, mANeka, pAnA vigere jhaverAtanu kAma dharAkI ane vahepArIonu sagavaDa paDatI rIte karIe chIe. raoNyala jvelarI mATe. mAprAyaTara-jhaverI muLacaMda AzArAma vairATI. rIcIrADa--amadAvAda.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ godarejanA seIphaTI kaeNza bAkaso. " A peTI Tebala upara athavA kabATamAM jaDevAthI cArathI upADIne laI jaI zakAtI nathI. temaja sTIlanA eka patarAmAMthI akhaMDa banAvela hovAthI ane majabUta kaLa besADela hovAthI cArathI tuTavAnI dhAstI rahetI nathI. sArI tIjorInI gerahAjarImAM A peTI bahu upacAgI che. paTInuM mA5 4deg40degx" kImata rU. 8 48 gAraDIana ? kaLAvALInA (cAra cAvI) rU 23 godarejanA kabATamAM jaDavAnAM peTa khAnAM. A khAnAM kabATamAM ThuvatI jaDavAthI cArathI kADhI zakAtAM nathI, temaja sTIlanA eka patarAmAMthI akhaMDa banAvela hovAthI ane ghaNI majabuta kaLa besADela hovAthI cArathI toDI paNa zakAtAM nathI. navA kabATamAM lAkaDAnA 'khAnAne kharaca bacAvI tene badale AvA lekha khAnAnuM' mApa 4"xra''xTu'' kImata rU. 20, dareka pradarzanamAM (14 pradazana) pahelAM InAma-senAnA cAMda lULyA che. godareja ane bAIsanI kaMpanI, zAkhAH-rIcIrADa-amadAvAda,