Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzInA sathavAre kalyANanI pagathAre bhAga-4 8 vivecanakAra ka AcArya vijaya abhayazekharasUri
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ III motyu Na samasse bhagavao mahAvIrasTa sva. gurudeva zrI bhuvanabhAnusUrIzvarajI ma.sA.nI janmazatAbdinA upalakSamAM bIzInA sathAvArI kahyaTNanI pathArthe (bhAga-4, dazamI batrIzI) mahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAja racita dvAnniza ddhAtrizikA granthanA AdhAre lokabhogya vivecanakAra : zrI vijaya prema-bhuvanabhAnu-dharmaji-jayazekharasUri ziSya AcArya vijaya abhayazekharasUri ra prathama AvRtti vi. saM. 2066 mUlya : rU. 4pa-00 prakAzaka : divyadarzana TrasTa 39, kalikuMDa sosAyaTI, dhoLakA-387810 noMdha: jJAnakhAtethI prakAzita thayelA A pustakane gRhasthoe mAlikImAM rAkhavuM hoya to enuM mUlya jJAnakhAte cUkavavuM. bharata grAphiksa, nyumArkeTa, pAMjarApoLa, rilIpha roDa, amadAvAda-1. phona : (079) 22134176, mo. 9925020106 Esat p enalinnal ional
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ sakaLasaMghahitaiSI, 108 vardhamAnatapaoLInA ArAdhaka, hajAro yuvAnonA pratibodhaka gurudeva pa.pU. AcAryadeva zrImadvijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI ma.sA.nI janmazatAbdI prasaMge teozrInA anaMta upakAronA RRNanI smRtimAM A granthanI zrutaracanA sakaLa vizvanuM maMgaLa karo. prakAzakIya ~ zrI jaina saMghamAM lokapriya mAsika zAntisaurabhamAM cAlatI lekhamALA-batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre....nA 48 thI 61 lekho cothA pustakarUpe prakAzita karatAM ame AnaMda anubhavIe chIe. pU. A. zrI vijayaprema-bhuvanabhAnusUra samudAyanA pU. A. zrI vijaya abhayazekharasUri mahArAja zAstronA gahana padArthone paNa saraLa bhASAmAM raju karIne lokabhogya banAvavAmAM kuzaLa che e vAta zrIsaMghamAM prasiddha che. tethI upakAranI buddhithI teoe kalama upADI....ne zrAvakazrAvikAvargane paNa suMdara bodha maLI rahe evI lekhamALAnI zrIsaMghane bheTa maLI. A lekhamALA pratye jijJAsuone sAruM AkarSaNa jAgyuM che ne tethI anyone paNa sAro bodha maLI rahe e mATe A lekhone pustakarUpe prakAzita karavAmAM AvI rahyA che. lekhaka pUjya AcArya bhagavaMtanA caraNomAM bhAvabharI vaMdanA sAthe AvA bodhaprada pustakonI zrIsaMghane bheTa dharyA kare evI namra vinaMtI. ~ A pustaka prakAzanano saMpUrNa lAbha potAnA jJAnakhAtAmAMthI lenAra zrI dIpA kompleksa jaina saMgha, aDAjaNa, suratane hArdika abhinaMdana sAthe anumodanA. pustakanuM suMdara mudraNa karanAra bharata grAphiksanA pUrA sTAphane dhanyavAda. jijJAsuone svabodhane vizada karavA mATe A pustakanuM adhyayana karavAnI vinaMtI sAthe...divyadarzana TrasTa vatI Jain Bortion International For Private & Personal Uses Only. www.jainelry.org kumArapALa vi. zAha
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA (c) sarvajJakathita ane gaNadhara guNDita padArtho abhUta-alaukika- ! anupama hoya ja e niHzaMka che. AvA padArthone nyAyAcArya nyAyavizArada mahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAjano tarkapUta kSayopazama maLe eTale rajuAta paNa dhAradAra bane ja. prabhu zAsananA AvA adabhuta rahasyono sAmAnya kSayopazamavALA sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone tathA zrAvaka-zrAvikAone paNa paricaya maLe e mATe prastuta lekhamALAno prAraMbha thayo, jenA dazamI batrIzInA 48 thI 61 naMbaranA lekho prastuta pustakamAM prakAzita thaI rahyA che. (c) alabatta A cothA bhAgamAM AThamI batrIzIthI prAraMbha karavAno hato, paNa e rIte karavAmAM dazamI batrIzInA lekhonA be vibhAga karavA paDatA hatA.. e na karavA paDe e mATe lekha naMbara yathAvat rAkhI A bhAgamAM dazamI batrIzI lIdhI che. AThamI vagere AgaLanA bhAgamAM levA dhAraNA che. (c) siddhAnta mahodadhi sva. pU. A. zrI vijayapremasUrIzvarajI ma. sA., | nyAyavizArada sva. pU. A. zrI vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI ma. sA., siddhAntadivAkara gacchAdhipati zrI vijaya jayaghoSasUrIzvarajI ma. sA., sahajAnaMdI sva. pU. A. zrI vijaya dharmajisUrIzvarajI ma. sA. zrI sUrimaMtranA paramasAdhaka sva. pU.A.zrI vijayajayazekharasUrIzvarajI ma. sA. A suvihita guruparaMparAnA caraNomAM natamastake vaMdanA.. prabhuzAsananI anupama vAtone saraLa bhASAmAM samajavA mATe prastuta prakAzanano sahAro levAnI namra vinaMtI. caitra vada-6, 2066, gurupAdapadhareNu sva. gurudevazrI janmazatAbdI abhayazekhara prAraMbhadina prastuta prakAzanano saMpUrNa lAbha potAnA jJAnakhAtethI lenAra zrI dIpA kopleksa jaina saMgha, aDAjaNa, suratane pharI pharI abhinaMdana TJ
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjanIya sAdhu-sAdhvI bhagavaMtone vinamra nivedana Apane A pustaka vAMcavA khAsa vinaMtI che. vAMcyA bAda, jo zrI. jainazAsananI hitakara vAto sa2La bhASAmAM jANavA maLI...sAro bodha thayo evI jo pratIti thAya to anya sAdhu- sAdhvIjI bhagavaMtone, tathA ArAdhaka ke jijJAsu zrAvaka-zrAvikAone paNa vAMcavA mATe khAsa preraNA karIne ApavA mATe vinaMtI che. mr jijJAsu zrAvaka-zrAvikAone bhalAmaNa A pustaka vAMcazo... bIjI-trIjI vAra vAMcazo. anya zrAvakazrAvikAone paNa khAsa preraNA karI vAMcavA Apazo. ema 3-4-5 jeTalA zrAvaka-zrAvikAone vAMcavuM hoya te vAMcI le.. pachI tyAMnA sthAnika jJAnabhaMDAramAM jamA karAvI devuM... jo koIe pote potAnI pAse rAkhavuM hoya to pustakanI kiMmata jJAnakhAte jamA karAvI devI. prApti sthAna. (1)prakAzaka (2) DaoN. hemaMtabhAI parIkha 21, tejapAla sosAyaTI, phatehapurA basasTenDa pAse, pAlaDI, amadAvAda-7. phona : (079) 26630006 (3) mokSaruci mohanalAla jhaverI 6-1099, goLazerI, galemaMDI, surata-395 003, phona : (0261) 2430342 (4) nItinabhAI a. dhAmI 6-e, zyAma sarjita epArTamenTa, mathuradAsa ekasTezana roDa, kAMdIvalI, (vesTa) muMbaI-400067. phona : 28078833 Eternational
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekhAMka 48 navamI batrIzImAM kathAnI kathA karI. emAM dharmakathA mukhya che. A dharmakathAnuM phaLa che yoga. mATe havenI dasamI batrIzImAM yoganA lakSaNanI vicAraNA karavAnI che. zaMkA - dharmakathAnA zravaNathI dharma karavAnuM bane e barAbara che. paNa dareka jIvano dharma kAMI "yoga'rUpa banato nathI. mATe dharmakathAnA phaLa tarIke dharma kahevo joIe ne ! yoga zA mATe kahyo? samAdhAna - dharmanA upadezane yogya tarIke apunarbandhakAdi jIvo ja hoya che. eTale dharmakathAnA zravaNathI A jIvo je anuSThAna Acaraze te yogarUpa hovAthI ahIM dharmakathAnA nirUpaNanA phaLa tarIke "yoga" kahyo che. jIvane mokSanI sAthe yojI Ape = joDI Ape te yoga... AvI yoga' zabdanI vyutpatti che. (eTale ke A rIte "yoga' zabda banyo che.) eTale ke mokSanA mukhya hetuono vyApAra = pravRtti e yoga che AvuM lakSaNa (= yoganI AvI vyAkhyA) maLe che. prakRSTa jJAnAdi traNa (= kevalajJAna, kSAyikasabhyatva ane kSAyikacAritra) e svayaM mokSa che. apakRSTajJAnAdi traNa pariNAmo (= kSAyopathamika jJAnAdi traNa pariNAmo) nirjarAtmaka mokSanA janaka che. mATe mokSanA mukhya hetu che. tenA AcAronA pAlanarUpa dharmakriyA e yoga che. Ama to "jIvane guNanI sAthe joDI Ape te yoga' evI vyutpatti paNa karI zakAya che. chatAM mokSa sarvaguNamaya hovAthI ahIM mokSanI sAthe joDI Ape.. ema jaNAvyuM che. jo koI pratibandhaka na hoya to dharmakriyArUpa sadAcAra jIvane krodhAdi audayika bhAvamAMthI kSamAdi kSAyopathamikabhAvamAM laI jAya che.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 438 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 ne emAM paNa uttarottara AgaLa vadhatAM kSAyopathamikabhAvamAMthI kSAyikabhAvamAM laI jAya che. badhA kSAyika bhAvono saravALo e ja to mokSa che. Ama sadAcAra jIvane guNanI sAthe ne paraMparAe mokSanI sAthe joDI Ape che. abhavyapaNuM - acaramAvartakALa vagere pratibandhakarUpa che. e hoya to, sadAcAra paNa guNotpAdaka banI zakato nathI. mATe jo koI pratibandhaka na hoya to ema ahIM kahyuM che. asadAcAra jIvane kSamAdiguNarUpa kSAyopathamikabhAvamAMthI krodhAdidoSarUpa audayikabhAvamAM laI jAya che e jANavuM.. prazna - yoganA lakSaNamAM tame mokSanA mukhya hetunI vAta karI che. to kayo hetu mukhya bane ? kayo na bane ? uttara - je hetu aMtaraMga hoya... ane avilaMbe phaLotpAdaka hoya te mukhya hetu kahevAya che. je dharmakriyA mokSanuM upAdAnakAraNa banatI hoya te aMtaraMga kahevAya che. jhADa parathI paDatA phaLamAM rahelI patanakriyAne phaLathI kyAreya alaga-svataMtra astitvavALI karI zakAtI nathI. eTale jaNAya che ke kriyA kriyAvAn dravyathI kathaMcit abhinna hoya che. eTale dharmakriyA paNa dharmakriyA karanArA jIvathI kathaMcit abhinna hoya che. vaLI bhavyajIva svayaM sarvaguNamayamokSarUpe pariName che. eTale ke e mokSanuM upAdAna kAraNa che. eTale enAthI abhinna evI enI dharmakriyA paNa mokSanuM upAdAna bane che, ne mATe e mokSanuM aMtaraMga kAraNa che. abhavyajIva kyAreya mokSarUpe pariNamato nathI. eTale e mokSaparyAyanuM upAdAna na hovAthI enI dharmakriyA paNa upAdAna banatI nathI, ne tethI aMtaraMga hetu na hovAthI mukhya hetu banatI nathI. vaLI bhavyajIva paNa jo acaramAvartamAM rahyo hoya to enA dharmaAcArane yogarUpe kahevo nathI. tethI phaLa pratye avilaMbarUpe paNa
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-48 439 mukhyatva kahyuM che. aca2mAvartavartI jIvanI dharmakriyA mokSAtmaka phaLajanana pratye vilaMba dharAve che, mATe mukhya na hovAthI 'yoga' nathI. [je AMtarikabhAvotpAdaka hoya ke evA bhAvathI sahaSkRta hoya te mukhyahetu kahevAya che. jyAM AMtarikabhAva upekSita hoya, athavA e bhAvathI viparItabhAva hoya to e dharmakriyA ahetu kahevAya che. te te dharmakriyAkALe AMtarikabhAva kevA joIe e ajJAta hoya to e pravRtti gauNahetu kahevAya che e jANavuM.] zaMkA - caramAvarta to eka pudgalaparAvarta jeTalo anaMtakALa che. e kyAM nAno che ? tethI, eTalA aMtare phaLotpAda karanAra dharmakriyA paNa vilaMbavALI che ja, pachI yoga zI rIte ? samAdhAna anaMtakALa hovA chatAM caramAvarta jeTaluM aMtara vilaMbarUpa gaNAtuM nathI. yogabindumAM kahyuM che ke - 'caramAvartavat jIvane mukti najIka ja che. kAraNa ke anAdi saMsAramAM ghaNA-ghaNA-ghaNA pudgalaparAvarta pasAra thaI gayA che, tyAre enI apekSAe A eka chello pudgalAvarta e kAMI ja nathI.' mATe ca2mAvarta jeTalA vilaMbane vilaMba tarIke gaNAto na hovAthI vinA vilaMbe phaLajanana kahI zakAya che. acaramAvartamAM bAhya dharma hoya, aMtaraMga dharma na hoya. acaramAvartamAM thatI dharmakriyA puNyahetu bane ja che, paNa guNahetu na banatI hovAthI mokSanuM kAraNa paNa nathI banatI. aMtaraMgadharma hoya te guNahetu banavA dvArA mokSahetu bane che, vaLI e paNa puNyahetu to hoya ja che. zaMkA - puNyane paNa upAdeya kahela che. eTale jo aca2mAvarta vartI jIvanI dharmakriyA puNyahetu bane che to e jIvone upadeza mATe yogya kema nathI kahyA ? samAdhAna - emanI dharmakriyA mokSamArgarUpa banI zakatI nathI, mATe.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 440 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 zaMkA - chatAM puNya upAdeya che, ne tethI enuM kAraNa bananArI emanI dharmakriyA paNa upAdeya to mAnavI ja paDaze ne ? samAdhAna - je puNya eka be bhavamAM paNa puNyAnubaMdhI puNyanuM, sadguru vagerenA yoganuM, ke AMtarika bhAvanuM kAraNa banatuM nathI ene upAdeya nahIM paNa upekSaNIya gaNAya che. mukhya vAta e che ke pravacana = zrI jainazAsana mokSa mATe che. eTale pravacanamAM upAdeya vagere je vibhAgo darzAvavAmAM AvyA che te mokSanI apekSAe ja che. mATe acaramAvartavartI jIvanI dharmakriyAo upAdeya nathI, yogarUpa nathI. tema chatAM emanI e dharmapravRtti niSiddha nathI e jANavuM. eTale ja anyatragranthamAM anaMtA oghAne paNa niSphaLa nathI kahyA, paNa saMkhyA pUraka tarIke sArthaka kahyA che. Ama, hetune be rIte mukhya kahevA dvArA abhavyanI dharmakriyAnI ane dUrabhavyanI dharmakriyAnI yogamAMthI bAdabAkI karI. AmAMthI abhavya mokSanuM anupAdAna hovAthI ane dUrabhavya phaLapratye vilaMbita hovAthI e baMnenI dharmakriyA yoga" rUpa nathI banatI e jANavuM. prazna-caramAvartamAM ja yogano saMbhava jo che to eno matalaba thayo ke acaramAvartamAM e hoto nathI, to e kema hoto nathI ? uttara - acaramapudgalaparAvartAmAM jIvonI buddhi mithyAtvathI AcchAdita hovAnA kAraNe e jIvo digUDhajIvonI jema sanmArgane abhimukha thaI zakatA nathI. mATe yogano saMbhava hoto nathI. jJAna-darzanacAritra e sanmArga che. jIva Ane abhimukha = sanmukha tyAre thAya jo ene jJAnAdinI ruci pedA thAya. paNa AgaLa kahevAze e mujaba acaramAvartamAM jIva bhavAbhinaMdI = 5galAnaMdI hoya che. vaLI tyAre jIva sAhajika - sArvatrika mithyAtvachannabuddhi hoya che. eTale jJAnAdi mArA AtmAne lAbhakartA che evo ene khyAla ja Avato nathI. tethI
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-48 441 jJAnAdinI ruci jAgatI nathI. vaLI, sanmArganI ruci nathI, eTale e kadAca dharmakriyA kare to paNa e sanmArga para cAlavArUpa na banavAthI mokSa tarapha laI janArI banatI nathI. te mATe yogarUpa nathI. prazna - jIva acaramAvartamAM sanmArgane abhimukha hoto nathI ne tethI ene yoga hoto nathI e jaNAvyuM... paNa e vakhate ene bAhya AcAra hoya che ? uttara - acaramAvartamAM jIva bhavAbhinaMdI hoya che. AvA bhavAbhinaMdI jIvomAMthI koka ja jIva kyAreka lokapaMktino Adara karanAro banIne, saMjJAonuM vikhaMbhaNa = aTakAyata karyA vinA dharma karanAro hoya che. AmAM saMjJAonuM vikhaMbhaNa eTale AhArAdisaMjJAnA udayanI vaMcanA karavI e. A vaMcanA traNa rIte thAya che. (1) saMjJAno udaya ja na thAya e rIte virodha karavo e. nimitta maLavA chatAM AhArAdi pratye kheMcANa ja nahIM. aMdara kazI asara ja nahIM.. evuM aMtaHkaraNa keLavI dIdhuM hoya. (2) udaya thAya to ene niSphaLa karavo. bhojananI sArI vAnagI joIne khAvAnuM mana thayuM. A AhArasaMjJAno udaya kahevAya.... chatAM sattva phoravIne - makkamatA dAkhavIne ene vaza na thavuM. manane mArIne paNa bhojana na karavuM... Ane udaya niSphaLa karyo kahevAya. (3) pazcAttApa... saMjJAno udaya thayo. mana lAlAyita banyuM. ene sattvathImakkamatAthI aTakAvyuM nahIM... ane tethI saMjJAne paravaza thaI bahAra koI evI pravRtti karI dIdhI. paNa pAchaLathI pazcAttApa karavo. prAyazcitta karavuM. A paNa saMjJAnI paMcanA che. jo ke A mukhya viSkrabhaNa nathI paNa sAMdho karavA jevuM che. chatAM AnA (pazcAttApa - prAyazcittanA) vAraMvAra abhyAsathI jIva bIjA prakAranI vaMcanAmAM Ave che. udayane niSphaLa karavAnI bhUmikAmAM Ave che. pachI enA paNa vAraMvAranA abhyAsathI
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 442 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 jIva prathama prakAranI vaMcanAmAM Ave che... eTale ke have saMjJAno udaya ja thato nathI. saMjJAonuM AvuM vikhuMbhaNa aca2mAvartamAM hotuM nathI, kAraNa ke jIva bhavAbhinaMdI hoya che. bhavAbhinaMdI jIvane saMjJAnI paravazatA ja iSTa hoya che, pachI enuM vikhuMbhaNa zI rIte kare ? prazna - jo saMjJAonuM vidhvaMbhaNa nathI, to dharma thAya ja zI rIte ? parigrahasaMjJAnA nigraha vinA dAnadharma zuM thaI zake ? AhArasaMjJAnA nigraha vinA tapadharma zuM thaI zake ? uttara sAcI vAta che. paNa bhavAbhinaMdI jIva A rIte AhArAdisaMjJAno nigraha je karato hoya che, te ene 'AhArAdisaMjJAo AtmAne nukazAnakartA che - mATe tyAjya che' AvuM saMvedAyuM che, mATe nahIM, paNa lokapaMktimAM Adara karanAro banyo hovAthI e laukika dAnAdidharma ke lokottara pravrajyAdi dharma paNa Acare che. lokapaMktino Adara karavo eTale lokasadezabhAva saMpAdana karavo. eTale ke lokonuM sAdRzya potAnAmAM Ubhu karavuM. arthAt lokothI judA na paDI javAya e mATe badhA karatAM hoya ema svayaM paNa karavuM. A lokapaMkti kahevAya che. eTale badhA dAna ApatA hoya ne pote na Ape to sAruM na lAge. mATe pote paNa Ape.. AmAM dAnadharma ke parigrahasaMjJAnuM vikhuMbhaNa hitakara lAgI gayuM che evI koI vAta nathI. mAtra lokothI alaga paDavAnI hiMmata nathI... mATe badhAnI sAthe rahevA mATe dAna Ape che... AvuM ja anya dharmapravRttio mATe paNa jANavuM. na jenA dilamAM adhikRta dharmaAcAranI mahattA nahIM, paNa lokanI mahattA hoya te lokapaMktikRtAdara kahevAya (= lokapaMktino Adara karanAro kahevAya). pratikramaNanI mahattA nathI, paNa lokanI che. eTale loko beThAbeThA pratikramaNa karatA hoya to pote paNa beThA beThA ka2e. gharamAM
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-48 443 badhA pUjA nathI karatA to pote paNa na kare. svAmI vAtsalya vageremAM badhA jayaNAnI kALajIvALA nathI. bhakSyAbhaDhyano vivekavALA nathI. to pote paNa, samajavA chatAM ene mahattva na Ape. jenA dilamAM adhikRta AcAranI mahattA hoya, lokanI nahIM te lokapaMktikRtAdara banato nathI, paNa lokathI judo paDe. badhA beThA beThA pratikramaNa karatA hoya to paNa pote UbhA UbhA kare, emAM zarama-saMkoca na anubhave. svAmIvAtsalyAdimAM bhakSyAbhaDhyano viveka rAkhe - jayaNAnI kALajI rAkhe. lokaviruddhano tyAga kahyo che... paNa lokonI sAthe ja rahevuM evuM kAMI vidhAna karyuM nathI. (jema asatyanA tyAgano artha satya bolavuM ja joIe evo thato nathI, ema prastutamAM jANavuM.) acaramAvartavartIjIvane AtmahitanuM ne tethI dharmAnuSThAnanuM mahattva nathI hotuM... paNa ghaNA karatA hoya to lokane dekhIne e paNa kare. ema lokane Avarjita karavA paNa kare. loka bahudhA paudgalika sukha mATe prayatazIla hoya che. eTale e mATe acaramAvartavartI jIva pravrayA svIkAra paNa kare, AmAM aticAra lagADIza to upara-uparanA devalokanA vaibhava nahIM maLe ema samajI niraticAra paNa pALe. chatAM A badhAmAM enA dilamAM svarganI - padgalika sukhanI ja mahattA hoya che, pravrajyAnI nahIM, mATe e paNa lokapaMktikRtAdara ja che. hA, e jIvone jo koI zarAbapAna-mAMsabhakSaNa vagere pApanI mahattA aMkAI jAya, to lokathI alaga paDIne paNa e zarAbapAna vagere kare che. eTale ke pApa AcaraNamAM lokapaMktikRtAdara na paNa hoya. paNa dharmaAcaraNamAM to e evo hoya ja che. caramAvartavartI dharmAtmA pApAcaraNamAM lokapaMktikRtAdara hoya zake, paNa dharmamAM nahIM. eTale ke pApanI icchA na hovA chatAM paNa seve. te paNa lokane Avarjita karavA nahIM, paNa lokacittanA avirodha mATe, e jANavuM.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 444 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 jIva acaramAvartamAM bhavAbhinaMdI hoya che e kahyuM... pahelAM bhavAbhinaMdI zabdano artha vicArI laIe... pachI e kevo hoya che te vicArIzuM. bhava eTale saMsAra. tethI bhavAbhinaMdI eTale saMsArane abhinaMdanazIla... je sAruM lAge, sukhAnubhava karAve ene jIva abhinaMdato hoya che. saMsAramAM pudgala sukhAnubhava karAve che. tethI e jIvo pudgalane abhinaMde che. mATe A jIvone pudgalAnaMdI paNa kahe che. saMsAramAM jIvane jema paudgalika sukha maLe che, ema enA pariNAme dAruNa duHkho paNa AvI ja paDe che. Ama sukha-du:kha baMne hovA chatAM A jIvo sukhanI ja mahattA mAnanArA hoya che, duHkhane gauNa karanArA hoya che. game evI bhayaMkara yAtanAo veThavI paDe to paNa "bhAI ! sukha joItuM hoya to thoDuM duHkha veThavuM paNa paDe..." Ama eka kaNa jeTalA sukhanI sAme eka maNa jeTalA duHkhane paNa e gauNa karanAro hoya che, ATalI badhI paudgalika sukhanI mahattA enA dilamAM aMkAyelI hoya che. eTale game tevA duHkho veThavAno avasara Ave to paNa ene saMsAra para kaMTALo kyAreya saMvedAto nathI. jema mokSArthI jIvane mokSanuM Atmika sukha maLatuM hoya to game tevA ghora upasargo paNa kAMI visAtamAM lAgatA nathI ema A jIvane paudgalika sukha sAme game tevA kaSTo | duHkho kAMI visAtamAM lAgatA nathI. eTale jema mokSArthI jIva AtmAnaMdI hoya che ema A bhavAbhinaMdI jIva pudgalAnaMdI hoya che. have bhavAbhinaMdIjIva kevo hoya te vicArIe. bhavAbhinaMdIjIva zuddha, lobharati, dIna, matsarI, bhayavAna, zaTha, ajJa ane niSphaLAraMbhasaMgata hoya che. bhavAbhinaMdInA A AThe lakSaNone kramazaH vicArIe. (1) zudra : zudra eTale kRpaNa. kRpaNa eTale dilanI udAratA vinAno - vizALatA vinAno. paudgalika sukha bIjAnA bhoge maLatuM hoya che. ekanuM khIsuM khAlI thAya to ja bIjAnuM khIsuM bharAya che. bIjAne maLeluM pudgalajanyasukha ochuM hoya to ja potAnuM paudgalika sukha
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-48 445 sukharUpe anubhavAya che. nahIMtara e pudgala sukha ApI zakatuM nathI, paNa IrSA pedA karAve che. mATe bhavAbhinaMdInA eka lakSaNa tarIke AgaLa matsarI = IrSyAkhora kahevAnA che.) jema jema paulika sukha anubhavavAmAM Ave tema tema tRptinA badale atRpti ja vadhatI jAya che, vadhAre AkarSaka ane vadhAre pramANamAM pudgalo meLavavAnI icchA enI vadhatI ja jAya che. ane eTale potAnAM pudgalo ghaTI jAya che to koIpaNa rIte ene mAnya hotuM nathI. AvI badhI vAstavikatAnA kAraNe bhavAbhinaMdI jIvamAM kSudratA vagere doSo sAhajika hoya che. bhavAbhinaMdIjIva svotkarSavALo hoya che. svane ja kendramAM rAkhanAro hoya che. mAtra svArthane ja jonAro hoya che. parapratye tiraskAravALo hoya che, paradrohakArI hoya che. potAnI pAchaLa prANa nyochAvara karI de evI vyaktino paNa e to mAtra potAno svArtha sAdhI levA mATe ja upayoga karanAro hoya che, e rUpe ja ene jonAro hoya che, eTale ke potAnA paudgalika sukhAtmaka svArthane sAdhI ApanAra eka sAdhana tarIke ja jue che. ane tethI potAno svArtha ghavAto dekhAya ke vadhu svArtha sadhAvAnI kalpanA Ave to e mATe eka AvI premALa - atyaMta upakArI vyaktino paNa bhayaMkara droha karavA taiyAra thaI jAya evo hoya che. emAM ene kazuM anucita lAgatuM nathI, emAM ene kazo raMja hoto nathI. svArtha sAdhI levA mATe ene kazuM ja akartavya lAgatuM hotuM nathI. Avo jIva mAtra svArthapradhAna hovAthI dilano sAco prema koIne ApI zakato nathI. ema potAnI vastu paNa bIjAne ApI zakato nathI, svArtha ghavAI jAya ne ! are, svArtha na ghavAto hoya to paNa bIjAne ApI na zake, "mAruM ochuM thaI jAya ne!" A ja vicAra ene AvyA kare. kyAreka Apato dekhAya to enI pAchaLa potAno vadhAre svArtha sAdhavAnI kalpanA hoya ja. bIjA enA guNa gAya to paNa e bIjAnA
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 446 guNa gAI na zake evI dilanI saMkucitatA hoya. mULamAM paudgalika svArthane dilamAM eTaluM prabaLa mahattva ApI dIdhuM hoya che ke jethI dayA, paropakAra, kRtajJatA, lokalAja vagerene koI avakAza ja raheto nathI. ema, kSudra eTale bicAro - dayApAtra evo artha paNa karI zakAya che. zakti hovA chatAM sanmArge kharcI zakato nathI. buddhi hovA chatAM sanmArgano vicAra karI zakato nathI. mATe e 'bicAro' che. batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 kSudratA che, mATe dilanI tucchatA che. nAnI-nAnI mAmulI vAtamAM paNa rati-ati thAya. mAmulI-mAmulI nimitte bhaya lAge. anyanA sAmAnyadoSa - bhUla ke pratikULatA jovA para tiraskAra jugupsA jAge... AvI badhI paristhitivALo hoya che. AvI paristhiti hAsyAdi cha nokaSAyonA udayathI thAya che e jANavuM. (2) lobharati : bhavAbhinaMdInuM bIjuM lakSaNa che lobharati = lobhapUrvakanI rati. AnA kAraNe e jIva yAMcAzIla = mAgaNiyo bane che. e paudgalika viSayone ja mukhya karanAro hovAthI e meLavavAmAM, saMgharavAmAM ane rakSaNa karavAmAM tine anubhavanAro hoya che. vaLI, sarvatra paudgalika anukULatAo ja tapAsato hoya - zodhato hoya... eTale game te rIte ene meLavavA mathato hoya che. e mATe zaramane neve mUkIne mAgI paNa le.... game tenI pAse game tevI rIte mAgavAmAM ene zarama na naDe. potAnA mAna-sthAna-gaurava vagereno kazo vicAra na hoya. enAthI viparIta dInatA karavI paDe to paNa koI aphasosa nahIM. ne icchita vastu maLI gaI eTale jANe cha khaMDanuM sAmrAjya maLyuM evI khuzI. joIe eTale joIe... na maLe e na cAle. na maLe to baLApo kADhyA ja kare. arthAt lobharati jIva tiMtiNika hoya. meLavavA mATe ane maLe emAM rita hoya. na maLe emAM ati hoya. mATe A doSa rati-atinA
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-49 447 udaye jANavA. A bannenA udayanI yogyatA ke kSayopazama, je hoya te A baMneno sAthe ja hoya che. Ama, bhavAbhinaMdInA be lakSaNo vicAryA. have bAkInA AgAmI lekhamAM joIzuM. acaramAvartavartIjIvane yoga saMbhavato nathI. kAraNa ke tyAre jIva 3 49 bhavAbhinaMdI hoya che, A vAta gayA lekhAMka lekhamAM vicArelI... ane bhavAbhinaMdI jIvanA kSudra-lobharati A be lakSaNo paNa e lekhamAM joyA. have bAkInA dIna vagere lakSaNono A lekhamAM vicAra karavAno che. (3) dIna : dIna eTale sadevaadaSTakalyANa.. eTale ke kyAreya kalyANane jonAro - anubhavanAro bane nahIM. Azaya e che ke bhavAbhinaMdIjIva pudgalapradhAnadaSTi hovAthI tathA sarvatra anukULatAne ja zodhato pharato hovAthI je kAMI maLyuM hoya tenA para paNa corAI jaze - lUMTAI jaze evI tathA ApattinI - duHkhanI - pratikULatAnI zaMkA karyA karanAro hoya che. enA pariNAme e badhA para avizvAsa ja karanAro hoya che. na maLyuM hoya tyAre to dInatA hoya che, paNa maLyuM hoya tyAre paNa AvI badhI ciMtA-bhaya vagere hovAthI maLyAno AnaMda mANI zakato nathI. mATe kyAreya kalyANa = zAMti - sukha - prasannatA - svasthatA joyA hotA nathI. tethI sadeva adakalyANa hoya che. prasannatArUpa kalyANa saMtoSathI pragaTe che. saMtoSa pUrNadaSTi Ave tyAre athavA apradhAnadaSTi (gauNadaSTi) Ave tyAre Ave che. peTa
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 448 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 bharAI jAya eTale pUrNadRSTi AvavAthI bhojananI bAbatamAM (tatkALa) saMtoSa anubhavAya. athavA, 'zuM khAvuM hatuM ? nahIM khAIe to paNa cAle' AvI apradhAnadRSTi Ave to paNa saMtoSa Ave che. bhavAbhinaMdIjIvane Avo saMtoSa kyAreya hoto nathI. bhAvatI vastu hoya to peTa bharAyA pachI paNa 'have khavAtuM nathI' ema thAya, paNa 'have khAvuM nathI' ema na thAya. tethI maLatuM hoya to peTa bharavA uparAMta sAthe paNa laIne jAya. brAhmaNone lADunA bhojananA dRSTAntamAM 'jo cAlavAnI trevaDa rahe eTalI jagyA hota to haju eka lADavo vadhAre na khAta ?' AvI vicAradhArA hoya. bhavAbhinaMdIjIvane e pudgalAnaMdI hovAthI pudgalamAM kyAreya apradhAnadRSTi AvatI nathI. vaLI jahA lAho tahA loho... nyAye jema jema maLe tema lobha ja vadhato jato hovAthI pUrNadRSTi paNa kyAreya AvatI nathI. mATe ene kyAreya saMtoSa pragaTato nathI. Avo doSa lobhamohanIyakarmanA udayathI Ave che. lobha, prAptimAM rati (tathA adhikano lobha) karAve che ane aprAptimAM asaMtoSa karAve che. jyAre lobhamohanIyano kSayopazama prAptimAM saMtoSa karAve che ane aprAptimAM upekSA karAve che, e jANavuM. (4) matsarI : matsarI eTale parakalyANadu:sthita.. eTale ke bIjAnuM kalyANa = sukha joIne duHkhI thanAro tathA bIjAnA sukhamAM vighna karanAro. 'A mArA karatAM AgaLa nIkaLI gayo... vadhu pAmI gayo...' - A vicArathI bhavAbhinaMdI jIva potAnA karatAM adhikane khamI zakato nathI. ema 'A mAro pratispardhI che' evA vicArathI potAne samakakSa hoya evAne paNa khamI zakato nathI. AvuM paNa eTalA mATe ke e sarvatra potAnA mahattvane AtmotkarSane ja icchato hoya che. A doSa mAnamohanIyakarmanA udaye thAya che. mAnano udaya bIjAnA utkarSane joI zakavA deto nathI. =
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 449 batrIzI-10, lekhAMka-49 (5) bhayabhIta H eTale nityabhIta.. haMmezA bhayane anubhavyA karanAro. bhavAbhinaMdI jIvane mana paudgalika anukULatAo ja sarvasva hoya che. paNa A anukULatAo parAdhIna hoya che. chInavAI javI - corAI javI - nAza pAmI javI... vagere abhizApathI yukta hoya che. vaLI bhavAbhinaMdIjIva sattvahIna hoya che. eTale paugalika anukULatAo kyAMya corAI-chInavAI na jAya evo bhaya ene rahyA ja kare che. vaLI bIjAone sukhamAM vighna karanAro hovAthI temaja pratispardhInI buddhi hovAthI paNa bhayabhIta raheto hoya che. paugalika sukhanuM gADha mamatva hovAthI, je te game tevI ucca-saMpanna vyakti pratye paNa "A mAruM chInavI leze' evI ja zaMkAne AdhIna thaIne e bhayabhIta raheto hoya che. bhayamohanIyakarmanA udaye A doSa hoya che. (6) zaTha : eTale ke mAyAvI. bhavAbhinaMdI jIva potAnI anukULatAo ane potAnA utkarSane ja pradhAnatA ApanAro hoya che. eTale ene jALavI rAkhavA jarUra paDe to mAyAno Azraya karavAmAM paNa ene koI chocha hoto nathI. game tevI aMgata vyakti pratye paNa e saraLanirdabha banI zakato nathI. eTale ke sarvatra mAyApradhAna hoya che. mAyAmohanIyakarmanA udaye A doSa thAya che. (7) ajJa ajJa eTale mUrkha. pariNAmano vicAra karavAnI na taiyArI hoya, na kSamatA hoya. jema mUrkhane kaMIka kahevA jAva to sAMbhaLe ja nahIM. jJAnAvaraNIyakarmano kSayopazama garajathI - AturatAthI - jijJAsAthI thato hoya che. pudgalAnaMdIpaNuM pApanI-pApanA pariNAmonI jijJAsA-garaja ja rahevA detuM nathI. pudgalano AnaMda maLI jAya che ne.... bhayo bhayo. AnuM pariNAma zuM Avaze ? e vicAravAnI ene jarUra ja bhAsatI hotI nathI. eTale kSayopazama na hovAthI mUrkhatA hoya che. (paulika anukULatAo UbhI karavA aMge to hoMziyArI hoya ja che, mAtra enA pariNAmanI bAbatamAM ajJatA hoya che.) game tyAMthI - game
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 450 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 te rIte paulika anukULatAo meLavavI.. AvI ekadaSTi jene pakaDAI gaI hoya ene "ekadRSTi' kahevAya. ekadRSTi jIva guNa-doSano vicAra karI zakato nathI, anukULatA tarapha ja dRSTi hoya. pariNAma tarapha - pApa tarapha nahIM. AvI pariNAma pratyenI ghora upekSA - garajano abhAva rAgAndhapaNuM ke dveSAnyapaNuM Ave tyAre Ave che. mATe A doSa anaMtAnubaMdhI kaSAyonA udayathI jANavo. (8) niSphaLAraMbhasaMgata - niSphaLAraMbhasaMgata eTale vaMdhya kriyAvALo. eTale ke je kAMI kriyA kare te vaMdhya = niSphaLa ja rahe. bhavAbhinaMdIjIvane sarvatra atattvano abhiniveza hovAnA kAraNe e vaLyakriyAvALo hoya che. enI koIpaNa kriyAnuM kyAreya paNa zubhaphaLa utpanna thatuM nathI. pUrve jaNAvyA mujaba pravacana=zAsana mokSa mATe che. eTale puNyAnubaMdhI puNya, guNaprApti ane mokSa (nirjarA) A badhuM ja viziSTabhaphaLa gaNAya che. AvuM phaLa ane kyAreya koIpaNa kriyAnuM maLatuM nathI. mATe e vaLyakriyAvALo hoya che. duHkha Ave to nirjarAphalaka banatuM nathI. sukha Ave to emAM tyAga, sadupayoga ke anAsaktirUpa zubhaphaLa hotuM nathI. anukULa saMyogasAmagrI maLe to paNa AtmasAdhanArUpa phaLa maLatuM nathI. tathA enA badhA vANI-vicAra-vartana atattvanA abhinivezavALA ja hoya che. AvI badhI paristhitinuM mULa che atattvadaSTi. mugaladaSTi e atattvadaSTi che. siddhasvarUpanI mAnyatAvALI zuddha AtmadaSTi ke guNadRSTi e tattvadaSTi che. nirmaLasamyagdarzanavALA jIvanI ke tIvrakSayopazamadharAvanAra dezaviratidhara - sarvaviratidhara jIvanI sArI kriyA to nirjarAphalaka ne guNaprApaka hoya ja che. paNa enI narasI kriyA paNa pazcAttApa sahakRta banIne nizcayanaye nirjarAphalaka banatI hoya che. apunarbandhaka tathA
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-49 451 maMdaSayopazama dharAvanAra samyakatvI, dezavirata ke sarvavirata jIvanI sArI pravRtti nirjarAphalaka ne guNamApaka hoya che - kSayopazamane nirmaLa karanAra hoya che. paNa narasI pravRtti mukhyatayA evI hotI nathI. apekSAe baMdhakAraka ne doSakAraka = kSayopazamane malina karanAra hoya che. jyAre acaramavartavartIjIvanI to sArI ke narasI... badhI ja pravRtti niSphaLa hoya che, kAraNake atattvanA abhinivezavALI hoya che. A atattvano abhiniveza mithyAtva mohanIyanA udayanA kAraNe hoya che. bhavAbhinaMdIjIvanA kahelA A ATha doSo acaramAvartamAM badhA hoya ja che. AnAthI vaiparItya = akSudratA vagere guNo kyAreya hotA nathI. kyAreka e jovA maLe to svArthasAdhI levAnA nimitte ja hoya. lAlo lAbha vinA loTe nahIM' A kahevata barAbara lAgu paDatI hoya. eTale akSudratA vagere jovA maLe tyAM paNa bhavAbhinaMdIjIvanuM praNidhAna to svArthanuM ja hoya che. acaramAvartimAM AvA doSonI sAhajika yogyatA hoya che. arthAt doSo svAbhAvika hoya che. emAM karmodayano prabhAva gauNa hoya che. vaLI, doSo svAbhAvika che, eTale puruSArthanI paNa koI asara hotI nathI. koraDuM maga.... game eTaluM bApho to paNa sIjhe nahIM - AvI hAlata hoya che. mATe vacanauSadha prayoga mATe ene ayogyakALa kahyo che. tethI acaramAvartamAM bhavitavyatA mukhya hoya che. caramAvartamAM A doSonI svAbhAvika tIvratA hotI nathI. karmavizeSakRta (= amuka prakAranA karmothI karAyelI) AgaMtuka - tatkAlIna tIvratA hoya zake che. karmavizeSakRta AvI tIvratAne dharmakriyArUpa auSadha dUra karI zake che. tethI vacanauSadha mATe A yogyakALa che. tathA A kAraNe ja caramAvartamAM karma ane puruSArtha mukhya hoya che. (karmodayathI doSa tIvra bane to karmanI mukhyatA. ane e vakhate jIva sapuruSArthadvArA karmone moLA pADe ane doSane atIvra banAve to puruSArthanI mukhyatA.) bhavAbhinaMdIjIvonA A doSo svAbhAvika saMskArarUpa ane
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 452 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 praNidhAnarUpa hoya che. saMskAra eTale jJAnAvaraNano kSayopazo. A kSayopazama e mohanIya karmanA udayathI anuviddha (= saMkaLAyelo) hoya to azubha saMskAra kahevAya che, ane jo mohanIyakarmanA kSayopazamathI anuviddha hoya to zubhasaMskAra kahevAya che. jemake je jIve potAnuM kAMIpaNa bagADyuM che enuM nAma mAtra levAthI jo Sa Sa thaI jAya to azubha saMskAra che. nAma levAthI jJAnAvaraNakarmanA kSayopazamanA prabhAve e jIvanuM (ne e jIve pahoMcADela nukazAnanuM) smaraNAtmaka jJAna thayuM. ne sAthe krodhamohanIyakarmano udaya thayo.... mATe gusso-gusso thaI gayuM. Ama, jyAre jyAre e vyaktinuM jJAna thAya tyAre tyAre bhego kaSAyAdi azubha karmono udaya thAya ja. ne tethI gusso vagere Ave. zubhasaMskAramAM AnAthI viparIta jANavuM.. eTale, e vyakti yAda AvavA para, eno aparAdha yAda Ave to paNa gusso gusso thaI jatuM nathI. paNa e vakhate krodhamohanIyano kSayopazama hovAthI zubhopayoganA kAraNe kSamAbhAva ja saMvedAya che. prasannacandrarAjarSine bhAre krodha-mAravA sudhInA hiMsakabhAvo AvI gayelA. paNa jevo mugaTa levA hAtha mastake gayo - zubhopayoga Avyo ke tarata krodhAdi zAMta thavA mAMDyA. A zubha saMskAra che. bhavAbhinaMdIjIvane kSudratA vagere doSonA azubhasaMskAro ja hoya che, tathA enuM ja praNidhAna hoya che. mATe eno aMtarAtmA malina hoya che. aMtarAtmA ja jo malina che to sankriyAnI ruci thaI ja zI rIte zake? tethI svarasathI thatI sankriyA ene saMbhavatI nathI. tema chatAM, lokathI alaga na paDI javAya.. evA IrAdAthI ke lokamAM mahattva sthApavAnA irAdAthI e sankriyA kare che. Ama lokanA ArAdhana mATe karAtI salkiyA lokapaMkti kahevAya che. zaMkA - bhavAbhinaMdIjIvane kIrtinI spRhA, devalokAdinI spRhA
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-49 453 hoya che... A iha-paralokasaMbaMdhI spRhA paNa aMtarAtmAnI malinatA che. eTale lokaArAdhana mATe na hoya, paNa A bhautika sukha ArAdhanA mATe paNa sarjiyA hoya ne? samAdhAna - hA hoya. lokaArAdhana je kahela che enA upalakSaNathI A bhautika sukha ArAdhana paNa laI levuM. chatAM ghaNuM kharuM lokArAdhanadaSTi hoya che, mATe eno sAkSAt ullekha karyo che. zaMkA - taddhatuanuSThAnavALAne mokSanI icchA che nahIM. eTale anya icchA tarIke kyAreka lokArAdhanadRSTi paNa hoya zake. to ene paNa lokapaMkti kahevAya ne? samAdhAna - hA, lokapaMkti kahevAya. paNa AMtarika yogyatA hovAnA kAraNe e lokapaMkti bahAranI = uparauparanI hoya che. Ama lokapaMkti bAhyakakSAnI hovAthI apradhAna - gauNa hoya che. . sAmAnyathI dharmAtmaka sa&iyA kalpavRkSa-cintAmaNiratnakAmadhenu.. vagere karatAM paNa adhika hoya che. paNa bhavAbhinaMdIjIva AvI mahimAvaMtI dharmakriyA karatAM paNa lokane pradhAna kare che. eTale mahAna dharmakriyAmAM alpatvano bodha hovAnA kAraNe enI dharmakriyA kevaLa niSphaLa ja banI rahe che ema nahIM, paNa viparIta phaLAvaha banI rahe che, duraMtasaMsArano anubaMdha = paraMparA calAvanArI banI rahe che. eTale ke eTalA anaMtAdikALamAM saMsAramAM bhogavavA yogya karmanA anubaMdha UbhA karanArI bane che. A aMgenI vizeSa vicAraNA AgaLa viSAnuSThAna vagerenA vicAra vakhate karIzuM. bhavAbhinaMdIjIva lokapaMkti mATe dharma kare che ane tethI e dharmakriyA viparIta phaLa ApanArI bane che e vAta joI. paNa jo koI dharmAtmA dharma mATe lokapaMktimAM Adara kare to e zubha paNa bane che. Azaya e che ke jeNe dharmane pariNamAvyo che. ne tethI pote dharmasAdhanAmAM
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 454 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 ramamANa che ene dharmaArAdhanAmAM evo AnaMda Ave che, evuM kalyANa bhAse che ke jethI bIjAo paNa A dharma pAme evI zubhabhAvanA enA dilamAM jAgrata thAya che. Avo bhAvanAzIla ane e mATe prayatnazIla evo paNa dharmAtmA jo lokapriya na hoya, uparathI lokamAM apriya hoya to e lokone e samyakatvAdi rUpa mokSabIjAtmaka dharma pamADI zakato nathI. enI apriyatA ja lokone enAthI dUra rAkhe che. kyAreka sAme cAlIne e lokanI vacamAM jAya ne dharma samajAvavAno prayAsa kare to paNa, apriyatAnA kAraNe lokadilamAM enA mATe pedA thayelI sUgavirodhanI lAgaNI nathI enI vAta dhyAnathI sAMbhaLavA detI ke nathI enA para vicAra karavA detI. pachI dharmaprApti zI rIte thAya? vaLI moTe bhAge A lokanI apriyatA lokanindakAryonA kAraNe ke lokavirodhanA kAraNe ke krodha-bhArekRpatA vagere vyakta doSanA kAraNe thayelI hoya che. eTale sAmAnyathI loka enA A nindakAryo vagerene vakhoDavAnI sAthe ene ane enA dharmane paNa vakhoDe che. A dharmanindAnA kAraNe loka bodhidurlabha bane che. pachI sAMbhaLavA-samajavA chatAM bodhiprApti thavI zakya rahetI nathI. AnA badale dharmAtmA jo lokapriya hoya to lokonA dilamAM enA pratye prIti-Adara hovAthI enI vAtone premathI sAMbhaLe che, samajavAno prayAsa kare che ane enI vAta svIkAravAmAM gaurava mAne che. tethI teone dharmaprApti saMbhavita bane che. mATe lokapriyatA jarUrI che. paNa je lokanI sAthe bhaLe nahIM, ataDo rahe, lokone khuza kare nahIM e zI rIte lokapriya banI zake ? eTale dharmAtmAe lokacittane ArAdhavuM paNa jarUrI bane che ane tethI e avasare lokacittanI ArAdhanA mATe paNa dAnAdi dharma kare che. A paNa lokapaMkti ja che. tema chatAM e zubhAnubaMdha pADanArI hovAthI zubha che. Ama dharma mATe = dharma pamADavA mATe dAna-sanmAnapriyamadhuravANI vagere rUpe thatI lokapaMkti zubha mATe thAya che. paNa
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-49 455 lokapaMkti mATe je dharma thAya che te zubha mATe banato nathI, paNa azubha mATe ja thAya che. AmAM dhananuM dRSTAnna che. dhanano arthI rAjAnI sevA vageremAM pravRtta thAya che tyAre keTalIya jAtanA kaSTo UThAve ja che. dhana mATe bhUkha veThe. niMda harAma karI nAkhe. AkhI duniyAmAM jyAM tyAM bhaTake.. apamAna sahI le.. AvA to kaika kaSTo UThAve che. eTale ke dhana mATe kleza paNa ISTa che. paNa kleza mATe dhana ISTa nathI. eTale ke dhanathI mane kaSTo AvI paDo.. AvuM koI icchatuM nathI. ema dharma mATe lokapaMkti paNa iSTa che. paNa lokapaMkti mATe dharma ISTa nathI. yogabindugranthamAM kahyuM che ke - "prajJAzIla puruSanI dharma mATe thatI lokapaMkti kalyANanuM kAraNa bane che. paNa alpabuddhi jIva lokapaMkti mATe je dharma kare che te pApa mATe thAya che." tathA SoDazakagranthamAM kahyuM che ke - zuddha evuM janapriyatna = lokapriyatva saddharmanI siddhisvarUpa phaLane ApanAruM che. kAraNake lokapriya jIvanA saddharmanA loko prazaMsA kare che jethI e prazaMsaka jIvomAM bodhibIjanI vAvaNI thAya che. anAbhogavALA jIvo saMmUrzima jevA hoya che. emane Atmika kalyANa - akalyANano kazo ja khyAla hoto nathI. AvA jIvo jo vainayika prakRtivALA hoya - eTale ke vinamra svabhAvavALA hoya, to enI A prakRti ja ene lokathI alaga paDavA detI nathI, lokanI sAthe ja rahevAnI preraNA kare che. tethI loka je dharma karatuM hoya, e dharma, AvA jIva paNa, lokathI alaga na paDI javAya evA IrAdAthI karatA rahe che. A lokapaMkti ja che. AvA jIvonI A lokapaMkti paNa dharmanI hAni karanArI na hovAthI kaMIka sArI ja che. Azaya e che ke A jIva dharmanuM mahattva jevuM che evuM jANato nathI. vaLI ene saMsAranI = sAMsArika bhogavilAsAdinI utkaTa icchA che nahIM. eTale
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 6 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 mahAnu evA dharmamAM e laghutA mAnato na hovAthI dharmanI hAni thatI nathI. tethI, bhavAbhinaMdI jIva lokapaMktithI je dharmakriyA kare che enA karatAM AvA jIvanI dharmakriyA kaMIka sArI hoya che. athavA, bhale Atmahitano khyAla nathI, chatAM AvA jIvo dAkSiNyathI lokanI sAthe rahevA dharmakriyA ja kare che, te bIjA jIvo lokanuM joIne paNa je nathI karatAM, enA karatAM kaMIka aMze sAruM che. tema chatAM A tAtvika dharma to nathI ja, kAraNake dharmanA mahattvano kazo khyAla nathI, AtmakalyANano koI Azaya nathI, mAtra gatAnugatikatAthI dharma thaI rahyo che. eTale AvI kriyA paNa tattvathI to zubha nathI ja. tattvathI zubha to e ja dharmakriyA banI rahe che je praNidhAnAdi AzayothI saMkaLAyelI hoya. kAraNa ke A Azayo ja dharmakriyAne zuddha karanAra che. AgAmI lekhathI A praNidhAnAdi Azayono vistArapUrvaka vicAra karIzuM. amadAvAda-pAlaDI-paMkaja sosAyaTImAM zrI bhuvanabhAnusUri smRti | maMdiramAM gurumUrtinI pratiSThA prasaMge vividha 22 samudAyonA 200thI vadhu AcAryAdizramaNonI ane 1100thI vadhu zramaNIonI upasthiti zuM e na sUcave ? ke gurudeva! ApazrI zAsananA hatA....mAtra ziSyonA nahIM. ApazrIe potAnA-parAyAno bheda rAkhyo nahoto. koIpaNa samudAyanA saMyamIonA svAdhyAya, saMyama, samAdhi ane aMtimanirdhAmaNA mATe ApazrIe dina-rAta joyAM nahotAM.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ gayA lekhamAM ApaNe e joyuM ke praNidhAna vagere Azayo dharmakriyAne zuddha karanAra che. eTale have A praNidhAna vagere Azayone samajavA che. e mATe prathama granthamAM Apela 50 enA TUMkA svarUpane joIne pachI enA parathI arthavistAra karIzuM. lekhAMka praNidhAna, pravRtti, traNa prakAre vighnajaya, siddhi ane viniyoga.. A karmamAM rahelA dharmakriyAmAM rAkhavA yogya zubhaAzayo che. A praNidhAna vagere potAnI puSTi ane zuddhino anubaMdha calAvanArA zubhapariNAmarUpa hovAthI zubhaAzayarUpa che. AmAM puSTi eTale pravardhamAna puNyadvArA thanAro upacaya. ane zuddhi eTale jJAnAdiguNono nAza karanArA ghAtIkarmano hrAsa thavAthI thayelI AtmAnI nirmaLatA. AmAM puSTi ane zuddhithI zubhAzaya Ubho thAya che ane e zubhAzayathI puSTi ane zuddhi zubhaanubandhavALI thAya che. A zubhaanubandhanA prabhAve puSTi ane zuddhi jIvane TheTha mokSa sudhI pahoMcADe che. abhavyAdijIvone praNidhAnAdi Azayo na hovAthI dharmakriyA hovA chatAM mokSa tarapha pragati thaI zakatI nathI. have pAMca Azayone vicArIe - = (1) praNidhAnaAzaya - 'mAre ahiMsAne AtmasAt karavI che' 'mAre kSamAne AtmasAt karavI che'... ahiMsA-kSamA vage2e te te dharmasthAnane siddha karavAnA AvA saMkalpavALuM citta e praNidhAna Azaya che. A praNidhAna Azayane paripUrNa thavA mATe cittanI keTalIka pariNatio jarUrI hoya che. jemake (1) A saMkalpa avicalita svabhAvavALo hovo joIe.. eTale ke pratikULatA - kaThinAI vagere anubhavAya to paNa e saMkalpa paDato mUkAI jAya evo na joIe. (2) adhovRttikRpAnuga - pote te te dharmasthAnane sAdhavAmAM jeTalA AgaLa vadhyA hoya enI apekSAe jeo haju pAchaLa rahI gayA che
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 458 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 evA jIvo pratye cittamAM karuNA sphuryA karavI joIe, paNa dveSatiraskArAdi na thavA joIe. (3) paropakArasAra - paropakAra karavAnA rasavALuM citta joIe. jenI svArthapradhAna vicAradhArA hoya e praNidhAnAdi Azayone keLavI zakato nathI. (4) pApavivarjitacitta - praNidhAna mATe je saMkalpa joIe te sAvadyavastuno na joIe paNa ahiMsA vagererUpa niravadyaviSayano hovo joIe. Ama A cAra vizeSaNovALuM citta e kriyAmAM rahela praNidhAnaAzaya che. (2) pravRttiAzaya : ahiMsA vagere je dharmasthAnane sAdhavAno saMkalpa che te dharmasthAnane sAdhI ApanArA upAyone jyAre ajamAvavAmAM Ave - ene anukULa pravRtti karavAmAM Ave tyAre e pravRtti mAyakAMgalI DhIlIpoMcI na thAya, paNa potAnAthI jevI atizayita = caDhiyAtI = vadhune vadhu pAvaraphula karavI zakya hoya evI yatnAtizayavALI ja karavAnI preraNA karyA kare evI cittapariNati e pravRttiAzaya che. cittanI AvI pariNati jo ghaDavAmAM na AvI hoya to, jIva to anAdikALathI pramAdagrasta che. eTale pravRtti karavA chatAM emAM veTha ja vALe. pachI ahiMsAdi AtmasAt zI rIte thAya ? vaLI A cittapariNati anya abhilASathI rahita joIe. ahiMsAne sAdhavAnI pravRttinA kALe anya kazAnI abhilASA jo cittamAM ramyA kare, to ahiMsAno sAdhaka prayata prabaLa thaI zake ja nahIM e spaSTa che. vaLI A cittapariNati sthira joIe, eTale ke ekAgra joIe. Azaya e che ke cittapariNati evI hoya ke svaviSayanI yatnAtizayavALI pravRttithI e ghaDAtI jAya...ne vaLI vadhAre adhika yatnAtizayavALI pravRtti karAvyA kare. AvI cittapariNati e pravRttiAzaya che. (3) vighnajayaAzaya H ahiMsA vagerene AtmasAt karavAnI sAdhanAmAM je naDatararUpa banI skhalanA pedA kare e vighna che. A vighna traNa prakAre che. zIta-uSNa parIsaho e jaghanyavighna che. jvara vagere vyAdhio madhyamavighna che. bhagavAnA vacananI azraddhArUpa (ke
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-50 459 viparItazraddhArUpa) mithyAtva e dimAohanAme utkRSTavighna che. A traNa vighno kramazaH kaMTakavighna, jvaravighna ane dilmoha vighna paNa kahevAya che. jema musApha2ne rastAmAM kAMTA hoya to gati skhalita thAya che, ne kyAM to e kAMTA khaseDI nAkhe ke kAMTA asara na kare e rIte pote joDAM paherI le to pAchI askhalitagati thAya che. A vighnajaya che. e ja rIte musAphara bimAra paDI jAya to gati skhalita thAya che. nirogI banIne pAchI askhalita gati kare eTale vighnajaya. tathA pUrvadizAmAM javAne icchatA musApharane digmoha thayelo che. pazcimadizAmAM pUrvadizAno bhrama thaI gayo che. vaLI bIjAo ene samajAve che ke A to pazcimadizA che. eTale e gati karavA chatAM emAM jhaDapa lAvI zakato nathI. mATe A digmohavighna che. pachI sUryodaya dekhADavo... vagere dvArA enI bhramaNA dUra karavAmAM Ave to pAchI askhalitagati thAya che. mATe e vighnajaya che. A ja rIte mokSamArganA musAphara evA sAdhakane paNa upAdhi (= zIta-uSNa vagere bAhyapratikULatAo), vyAdhi ane Adhi (= mAnasikabhramaNAo.. - kalyANakaracIjane akalyANakara mAnavA vagerenI bhramaNAo) e kramazaH traNa vighno che. A traNa para vijaya meLavavAmAM Ave to ja askhalitagati thAya che. mATe vighnajayaAzaya jarUrI che. (4) siddhiAzaya : sAkSAt anubhavAtmaka tAttvika dharmaprApti e siddhi che. abhyAsathI zuddha thayela dharmaprApti e tAttvikadharmaprApti che, bAkInI AbhAsika hoya che, eTale ke mAtra dekhAvanI hoya che. AmAM pote svayaM potAnA AtmAmAM ahiMsAdine potAnA svabhAvarUpe saMvede che. eTale ke 'hiMsA karAya nahIM ema nahIM', paNa 'hiMsA mArA svabhAvamAM ja nahIM' AvI svayaM anubhUti hoya che. AvI anubhUti-saMvedanA e jJAna-darzana-cAritrakamUrtikA hoya che. vaLI AvI siddhi hInajIvo pratye dayAvALI, madhyamajIvo pratye upakAravALI ane adhikajIvo pratye vinayavALI hoya che.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 460 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 (5) viniyoga Azaya : potAne siddha thayelA ahiMsAdidharmanuM bIjI yogya vyaktine dAna karavuM e viniyoga che. A viniyoga e siddhiAzaya pachInuM enuM kArya che. A viniyoga bhavAMtaramAM paNa potAne siddha thayela A dharmanI uttarottara avicchedapaNe prApti karAve che. Ama uttarottara dharma prApta thavAnA kAraNe jIva parAkASThAnA dharma sudhI pahoMcI zake che. mATe viniyoga avaMdhyaphaLavALo hoya che. Ama pAMce AzayanuM TUMkamAM svarUpa vicAryuM. have enI spaSTatA thAya e mATe A pAMce Azayane vistArathI samajavAno prayAsa karIe. sugRhItanAmaya sUripuraMdara zrI haribhadrasUri mahArAja viracita yogaviMzikA vagere yogaviSayaka prakaraNagraMthomAM yoga aMge suMdara prakAza pAtharavAmAM Avyo che. jIvane mokSa sAthe je joDI Ape tevI sAdhu-zrAvaka saMbaMdhI koI paNa dharmakriyA e yoga che. je dharmakriyAmAM praNidhAnAdi Azayo bhaLelA hoya te jIvane mokSa sAthe joDI Ape che. Ama dareka dharmakriyA e yoga nathI paNa mokSa sAthe joDI ApanArI dharmakriyA e yoga che. A parathI jaNAya che ke dharmakriyA yogarUpa bane paNa kharI ane kyAreka na paNa bane. chatAM e nakkI che ke jo banaze to mAtra dharmakriyA ja yogarUpa banaze, hiMsAdi pApakriyAo nahIM. eTale e paNa jaNAya che ke jeo haju dharmakriyAmAM ja joDAyA nathI, athavA jeo dharmakriyAmAM joDAyA hovA chatAM emAM haju khAsa sthira thayA nathI, (manamAM AvyuM to kare, na AvyuM to na kare, AvI hAlakaDolaka sthitivALA che.) evA jIvone yoganI vAto karavAno kazo artha nathI. je dharmakriyA karato ja nathI evA jIvane, "tArI dharmakriyA yogarUpa to ja banaze, jo e praNidhAnAdi AzayothI yukta haze' AvuM kahevAno zo matalaba ? ene to prathama pagathiyA rUpe e pApakriyAo choDI dharmakriyAomAM joDAya e mATe dharmano mahimA gAtI vAto ja karavAnI
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 461 batrIzI-10, lekhAMka-10 hoya. je AkhA gAmamAM rakhaDyA kare che ane dhaMdho vagere kazuM karato nathI ene jo dhaMdho A rIte karAya to napho thAya ane A rIte karAya to napho na thAya" vagere kahevAno zo matalaba ? ene to dhaMdho karavAthI A lAbha ne dhaMdho karavAthI te lAbha... vagere karI dhaMdhAnuM AkarSaNa pedA karavAnuM hoya ane enA dvArA dhaMdhe lagADavAno hoya.. A rIte eka vAra e dhaMdhAmAM rasa laI temAM joDAI jAya eTale enI bhUmikA taiyAra thaI gaI. have ene kahevuM joIe ke A rIte dhaMdho karavAthI napho ane A rIte karavAthI napho nahIM. AvuM ja prastutamAM jANavuM. jeNe dharmanA AcArone asthimajajA jevA banAvI dIdhA che, evA dhArmika jIvone ja emano dharma yogarUpa banAvavA AvuM mArgadarzana ApavuM Avazyaka che. eTale, A graMthonA zrotA khUba dharmamaya jIvana jIvanArA che e spaSTa che. mATe navA jIvone dharmamAM joDavA mATe jevo upadeza Apavo yogya hoya tevo upadeza emane Apavo Avazyaka hoto nathI, paNa emanA dharmane yogamAM rUpAMtarita karI zake evo upadeza Avazyaka hoya che, e mATe AvazyakatAnusAra kaMIka kaDaka zabdo kahevAmAM Ave to paNa teo dharmane choDI de evA hotA nathI. AvI badhI bhUmikAne najaramAM rAkhIne prastuta vAto che e badhA sujJoe nirNaya karI levo hitAvaha che. A bhUmikA najara sAme che mATe ja jJAnIo "jo praNidhAna Azaya vagere rU5 bhAva nathI, to badhI ja dharmakriyA mAtra dravyakriyA che, svaphaLasAdhaka na hovAthI tuccha che." AvuM badhuM bedhaDaka kahI zakyA che. nahIMtara AvA Azaya vinAnI dharmakriyA paNa, durgatimAM paDatA jIvane dhArI rAkhe (durgatimAM paDavA na de) te dharma', AvI dharmanI vyAkhyAmAM, dharmanuM je kArya durgativAraNa jaNAvyuM che, te to karI ja ApatI hovAthI svaphaLasAdhaka paNa che ja, ane tethI tuccha paNa nathI ja. tethI ja jIvone navA navA dharmamAM joDavA hoya, yA joDAyA hoya teone sthira karavA hoya to, "jo tamAre durgatimAM na javuM hoya, "jo tamAre Aloka-paralokamAM sukhI thavuM
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 2. batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 hoya." "to tamAre dharma karavo joIe, vagere upadeza apAya che, jemAM praNidhAna Azaya vagerenI koI vAto paNa karAtI nathI. upadeza taraMgiNImAM to tyAM sudhI kahyuM che ke "rAjan ! dharma to sAMbhaLyo hoya, joyo hoya, anumodyo hoya to paNa sAta peDhIne pavitra karI de che." praNidhAna vagere na hovA chatAM paNa dharmane ahIM ATalo badho prabhAvavaMto kahevo ane yogagraMthomAM ene sAva tuccha kahevo. Avo taphAvata paDavAnuM eka mAtra kAraNa zrotAonI judI judI bhUmikA che. kazuM kamAto na hoya ene hajAra rUpiyAnI kamANI paNa moTI siddhirUpe kahevAya, ane lAkho rUpiyA kamAvAnI bhUmikAvALAne hajAra rUpiyAnI kamANI sAva tuccha kahevAya. to emAM Azcarya pAmavA jevuM zuM che ? jeo pApapravRttithI haTI dharmamAM joDAyA che, sthira thayelA che, teone mokSamArga para AgaLa vadhAravA mATe prastuta nirUpaNa che e spaSTa che. eTale ja anya granthone bhaNavAnA adhikArI tarIke sAmAnyathI bALajIvo = ajJAna jijJAsu jIvo kahevAtA hovA chatAM yoganA granthonA adhikArI tarIke (1) yogIonA kuLamAM janmelA hoya.... vagere guNovALA kulayogI jIvo temaja (2) IcchA tathA pravRtti kakSAnI ahiMsA, satya vagere jemanA jIvanamAM hoya evA pravRttacakrogI jIvo ja kahevAyelA che. AvA jIvone ja, durgativAraNAtmaka phaLano sAdhaka hovA chatAM praNidhAnAdi na hovAnA kAraNe mokSAtmaka zreSTha phaLano asAdhaka hovAthI praNidhAnAdizUnya dharma dravyakriyArUpa che, tuccha che. evuM kahevuM e praNidhAnAdine keLavavA mATe preraka banatuM hovAthI hitAvaha che. jeo haju dharmamAM joDAyA nathI, athavA joDAyA hoya to paNa Dagumagu sthitimAM che teone to 'tamArI dharmakriyA tuccha che evI vAta praNidhAna keLavavA mATe preraNArUpa to nathI banatI paNa uparathI dharma choDI devAnI durbuddhi jagADanArI bane evI zakyatA che. mATe ja tevA jIvo A graMthonA
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-50 463 adhikArI nathI. chatAM teone jo A vAto karavAmAM Ave to, temanuM hita thavAne badale ahita thavAnI nobata AvI zake che. eTale, dharmamaya jIvana jIvanArA bhAvuko yogagranthonA adhikArI che. teone jJAnIo hitabuddhithI kahI rahyA che. 'sAdhupaNAnI ke zrAvakapaNAnI nAnAmAM nAnI paNa parizuddha dharmakriyA e 'yoga' che. kAraNa ke e jIvane mokSa sAthe joDI Ape che. arthAt e dharmakriyA jIvane mokSa tarapha laI janArI hovAthI yoga che. je dharmakriyA mokSa tarapha eka kadama paNa AgaLa vadhAranArI na hoya, te mAtra dravyakriyA che, tuccha che. je dharmakriyA praNidhAnAdi AzayothI saMkaLAyelI che te parizuddha che, ane tethI e yoga che. zrI haribhadrasUri mahArAja ahIM eka mahattvanI bAbata para prakAza pheMkI rahyA che. teo, dharmakriyAmAM rahelA praNidhAnAdi AzayAtmaka bhAva e 'yoga' che ema nathI kahetA, paNa praNidhAnAdi bhAvavALI dharmakriyA e 'yoga' che ema kahI rahyA che. ane e dvArA kriyAnuM paNa mahattva AMkI rahyA che. enI pAchaLa aneka kAraNo che. vivakSita vyaktino 'e yogavAn che ke nahi' eno vyavahAra Alaya vihArAdisaMbaMdhI dharmakriyAne joIne thaI zake che. arthAt AlayamAM upAzrayamAM rahyA hoya tyAre pALavAnA AcAro, vihAra = vihAra daramyAna pALavAnA AcAro.. A badhAnA pAlanarUpa dharmakriyA kevI karAI rahI che, zAstrAnusArI ke enAthI viparIta ? e joIne thaI zake che. AMtarika bhAvo atIndriya hovAthI ene joIne nahIM. arthAt vyavahAra kriyAne = AcArane AdhIna che. - = vaLI nizcaya (bhAva pariNAma) paNa bahudhA AcArathI ja utpanna thAya che, Take che ane vadhe che. karma vagere kAraNavazAt yogathI bhraSTa thanArane bhavAMtaramAM punaH yogamArge caDAvanAra jAtismaraNa jJAna,
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 4 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 kriyAjanya saMskArathI utpanna thayuM hoya evuM valkalacIrI vagere aneka dAMtomAM jovA maLe che. AgaLa viniyoga Azaya je kahevAno che temAM paNa viniyoga bAhyadaSTie AcArano ja hoya che. arthAt viniyoga Azaya pAmela sAdhaka sAmA jIvamAM AcArano viniyoga kare che. (paNa viniyoga AzayanA prabhAve e AcAra bhAva pedA thAya tevo avabdha hoya che) ane e AcAra sAmA jIvamAM kramazaH bhAvane pedA kare che. koI paNa saMjogomAM zarAba pIvAya ja nahi' AvI pariNati e zarAbatyAga aMgeno nizcaya che. zarAba pIvo nahi e vyavahAra che. zarAba tyAjya che' ema kahyA kare ane pAcho zarAba pIdhA kare e potAnA ArogyanI pAyamAlI sarjavAno ja che. A rIte kriyA to bAhya bhAva che, tuccha che" e pramANe kahI korA nizcayanI vAto karanAro pApakriyAnA prabhAve durgatimAM sabaDavAno che. sAme pakSe zarAbane tyAjya mAnavAnI pariNati kadAca na hovA chatAM zarAba na pInAro Arogya jALavI rAkhavAno che. ema kadAca nizcaya na keLavAyo hoya, chatAM je dharmakriyA pakaDI rAkhe che ene devaloka to avazya maLavAno che, e durgatimAM nahIM jAya. dharmakriyAne pakaDI rAkhavI ane enA dvArA bhAva-pariNatione ghaDatAM rahevuM e AtmahitecchuonuM kartavya che, ane kyAreka zakti, saMyoga vagerenA kAraNe bAhyakriyA pakaDI na zakAya tyAre paNa bhAvanA dvArA kriyA pratye kheMcANa UbhuM karavuM, tene jALavI rAkhavuM, tene vadhAravuM... e paNa bhAva pariNatirUpa che. ane e dharmakriyAne kAlAntare kheMcI lAve che, temaja vipula karmakSaya paNa karAve che. mATe evA avasare e kartavya banI rahe che. dharmakriyAne yogarUpa banAvanAra praNidhAnAdi pAMca AzayonA
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 465 batrIzI-10, lekhAMka-10 svarUpanuM ahIM je varNana karavAmAM Avaze temAM e Azayo kaMIka aMze kriyArUpa jaNAtA hovA chatAM evI kriyAthI abhivyakta thatI cittanI vRttio-pariNatio e ja Azaya che ema jANavuM. eTale ke A pAMce Azayo kriyArUpa nathI, paNa cittanI avasthA svarUpa "bhAva" rUpa che. pAtaMjalayogasUtramAM 'cittavRttinirodho yogaH' e sUtra dvArA 'cittavRttionI aTakAyata e yoga" AvuM je lakSaNa ApyuM che, eno upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAje "klicittavRttinirodho yogaH" evo pariSkAra karIne cittanI kliSTavRttionI aTakAyata e yoga che? evuM lakSaNa ApyuM che. viSaya-kaSAyanuM praNidhAna vagere kliSTa cittavRttio che. ene khaseDIne jIva, zuddha AtmasvarUpanuM (mokSanuM) praNidhAna vagere keLave eTale yoga Ave ja. eTale, praNidhAna vagere cittanI akliSTa avasthAo che e jANavuM. praNidhAnAdi pAMca prakAranA Azayo e bhAva che. "pAMca prakAranA Azayono samudAya ja bhAva che evuM nathI. tethI "eso paMca namukkAro savvapAvappaNAsaNomAM jema eka-ekane karelo namaskAra paNa sarvapApapraNAzaka che ema prastutamAM jANavuM. arthAt haju bIjA pravRtti vagere Azayo pragaTyA na hoya, mAtra prathama praNidhAna Azaya pragaTyo hoya to paNa, e praNidhAnapUrvakanI dharmakriyA yogarUpa che ja. vaLI pachI pachIno Azaya tenI pUrva-pUrvanA Azaya vinA Avato nathI, eTalI ahIM vizeSatA che. tethI jene viniyoga Azaya keLavAyo hoya ene pUrvanA cAra Azayo to hoya ja e jANavuM. A praNidhAnAdi Azaya vinAnI Alaya vihArAdi dharmakriyA e dravyakriyA che. A kriyA mokSa tarapha eka kadama paNa laI janArI na hovAthI talanA photarAM jevI tuccha che, sAra vinAnI che. arthAt praNidhAnAdi Azayo hoya to te yoga ane na hoya to te tuccha dravyakriyA. Avo
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 6 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 abhiprAya che. paNa koI jIva marI na jAya evo zubha upayoga hoya to pUjavA-pramArjavAnI kriyA e yoga ane jo e zubha upayoga na hoya to e tuccha dravyakriyA.... Avo abhiprAya nathI. eTale ke A zubha upayoga vagere hovA chatAM, jo praNidhAnAdi keLavAyA na hoya to pUjavA vagere kriyA yogarUpa banatI nathI, ne tuccha dravyakriyArUpa ja banI rahe che. zrI mahAnizItha sUtramAM bhAva stavane = saMpUrNa AjJA pAlanarUpa sAdhupaNAne prazasta ane dravyastavane = prabhunI jaLapUjA vagere rUpa dravyapUjAne aprazasta kahyo che. AmAM dravyastavane je aprazasta kahyo che te bhAvastavanI apekSAe ja, bIjI pApakriyAonI apekSAe nahIM. ema prastutamAM paNa zubhapayogavALI pramArjanAdi kriyAne tuccha dravyakriyA je kahI che te e mokSasAdhaka nathI banatI e apekSAe ja. bAkI e paNa zubhopayogapUrvakanI zubhakriyA svarUpa hovAthI puNyabaMdha jarUra karAve che. ane bhavitavyatA vagere jo pAkI gayA hoya to e zubhakriyA A puNya dvArA yoganI sAmagrI pUrI pADavA rUpe saphaLa paNa banI zake che. vaLI, A zubhakriyA tathA zubha upayoga praNidhAnAdinA bAdhaka to nathI ja. paNa uparathI vahelA moDA jyAre paNa A Azayo keLavavAnA haze tyAre A zubhakriyA ane zubha upayoga ja emAM sahAyaka banavAnI saMbhAvanA ghaNI vadhAre che, eTale, kadAca praNidhAnAdi Azaya na keLavAyA hoya to paNa zabhakriyA ke zubha upayoga choDavAnI to vAta ja nathI. uparathI eno abhyAsa to vadhAratAM ja rahevAnuM che. mAtra upara kahyA mujaba e mokSanAM nathI zIdhra kAraNa banatAM ke nathI nizcita kAraNa banatAM, ane tethI zIdhra AtmahitanA icchuke praNidhAnAdi Azayo keLavavA atyaMta Avazyaka che e upadeza ahIM jANavo. praNidhAnAdi pAMce AzayonuM vistArathI - saraLa rIte svarUpa AgAmI lekhothI vicArIzuM.
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekhAMka , 51 dharmakriyAmAM praNidhAnAdi Azayo bhaLe to ja e dharmakriyA yogarUpa bane che, jIvane mokSamArga para Agekadama karAve che e vAta gayA lekhamAM joI. eTale have A pAMce Azayone vistArathI samajavA che. emAM sau prathama che praNidhAna Azaya. praNidhAna Azaya : praNidhAna zabdanA be artho pracalita che : (1) daDha saMkalpa (2) cittanI ekAgratA. ahIM prathama artha levAno che. bIjo artha pravRtti AzayamAM Avaze. eTale mokSaprAptino, enA bAhya AtyaMtara upAyabhUta ahiMsA, kSamA vagere sAdhavAno daDha saMkalpa tathA emAM bAhya Avyetara pratibaMdhakIbhUta (=aTakAyata karanAra) pramAda, krodha vagere apAyone pariharavAno daDha saMkalpa sAkSAt upayogarUpe ke saMskArarUpe cittamAM ramyA kare... vicalita na thaI jAya. AvI cittanI avasthA e praNidhAna Azaya che. ema TUMkamAM jANavuM. AmAM adhaH kRpAnugatva vagere bIjI cittavRttio paNa je samAviSTa hoya che enI vAta AgaLa karIzuM. koI paNa kriyAnA be viSayo hoya che. eka udezyatA viSaya ane bIjo vidheyatayA viSaya. jema ke kuMbhAra ghaDo banAve che. AmAM ghaDAne udezIne mATIne ThapakAravI, ghATa Apavo vagere kriyA kare che. eTale ghaDo e udezyatayA enI kriyAno viSaya kahevAya. mATI e vidheyatA viSaya kahevAya. kuMbhAra mATI khUMde, piMDo banAve, cAkaDA para goThave, cAkaDo ghumAve...vagere ghaNuM badhuM kare. paNa "mAre ghaDo banAvavo che' evo saMkalpa ja karyo na hoya to ghaDo zI rIte bane? eTale kriyAnI saphaLatA mATe udezyanA saMkalparUpa praNidhAna Avazyaka che e jaNAya che. have "ghaDo banAvavo che" evo nirNaya to karyo che paNa eTalA mAtrathI kAma sarI
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 468 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 jatuM nathI. kAraNa ke mATIne ghaDA sudhI pahoMcADavA mATe vacce paNa ghaNI avAMtara prakriyAo hoya che. eTale A dareka prakriyA aMgenuM paNa, pahelAM A karavAnuM, pachI ATaluM ATaluM karavAnuM vagere praNidhAna Avazyaka che. vaLI mATIthI ghaDI sudhInI yAtrAmAM keTalAka pratibaMdhaka paribaLo paNa hoya che. eTale te pratibaMdhakonA parivArano saMkalpa (= te pratibaMdhakone dUra rAkhavAno saMkalpa) paNa Avazyaka hoya che. basa, A ja rIte apunarbandhaka avasthAthI mokSa sudhInI yAtrAmAM ahiMsA vagere dharmasthAno sAdhaka che ane pramAda vagere pratibaMdhako bAdhaka che. eTale praNidhAna AzayamAM udezyarUpe mokSa prAptino saMkalpa, enA upAyabhUta ahiMsA vagere dharmasthAno sAdhavAno saMkalpa ane emAM pratibandhakIbhUta pramAdAdinA parihArano saMkalpa.. A traNe bAbato samAviSTa che e jANavuM. vaLI ghaDAmAM ane zuddha AtmasvarUpamAM mokSamAM) prAptavya rUpe eka mahattvano taphAvata paNa che. ghaDo to zarUAtathI pratyakSa che, tathA pUrve anekazaH pote banAvyo hoya e paNa saMbhavita che. jyAre prAthamika kakSAmAM AtmasvarUpanI jhAMkhI na ja thaI hoya e paNa zakya che. ne tethI enuM evuM praNidhAna UbhuM na thayuM hoya e paNa nakArI na zakAya, chatAM jo prAptavya rUpe bhoganI tIvra icchA vagere upAdhithI rahita evuM ahiMsA, kSamA vagerenuM nirupAdhika praNidhAna hoya, (arthAt ahiMsA keLavIza to svargAdi maLaze evuM vyaktapaNe ke saMskArarUpe paNa na beThuM hoya. mAtra ahiMsA gamI gaI che... hitakara lAgI che, ne tethI sAdhavI che. AvuM praNidhAna hoya to e paNa praNidhAna AzayarUpa bane ja che e jANavuM. e ja rIte pramAda, krodha vagere parihArya bhAsI gayA hoya ne tethI enA parihAranuM nirupAdhika praNidhAna UbhuM thayuM hoya to e paNa praNidhAna AzayarUpa bane che e jANavuM. A praNidhAnAtmaka saMkalpa
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-51 469 vAraMvAra doharAvavAthI AtmAmAM eka saMskAra UbhA thAya che. eTale jyAre upayogarUpe praNidhAna na hoya tyAre paNa A saMskAra praNidhAnanuM kAma karIne viparIta pravRtti vakhate jIvane sAvadha kare che. A saMskArAtmaka ke upayogAtmaka saMkalparUpa praNidhAna matijJAnAvaraNIya karmanA kSayopazama svarUpa che. paNa zuddha AtmasvarUpanI jhAMkhI thavI, enA parathI enI laganI lAgavI... athavA prAptavyarUpe bhoganI tIvraicchA vagererUpa upAdhithI mukta thavuM - mukta rahevuM... A badhuM darzanamohanIyakarmanA kSayopazama vinA saMbhavita nathI. eTale pAyAmAM eno paNa kSayopazama jarUrI che. A praNidhAnanA viSaya tarIke mokSa, mokSanA kAraNarUpa kSAyikabhAvo, vaLI e kSAyikabhAvonA kAraNabhUta kSAyopazamikabhAvo, A kSAyopazamikabhAvonA kAraNabhUta zubhabhAvanAo ane sadsacAro, A badhAno pratibaMdha karanAra (= aTakAyata karanAra) audayakabhAvono nirodha, e nirodhanA kAraNabhUta asadbhAvanAtyAga-asacAratyAga... A badhuM ja Ave che. arthAt 'mAre mokSa joIe ja' Avo saMkalpa ane enA saMskAra jema praNidhAna svarUpa che ema 'mAre AtmasvabhAvarUpa (= kSAyika) kSamA joIe ja' 'mAre cauda pUrvanuM jJAna (= kSAyopamika bhAva) meLavavuM ja che' 'mAre pAMca praharano svAdhyAya karavAno ja che' 'mAre sajjhAya samo tavo Natthi vagere bhAvanA (= kSAyopazamikabhAvanA kAraNabhUta bhAvanA) bhAvavAnI ja' 'mAre krodhAdine aTakAvavAnA ja (= auyika bhAvanirodha)' 'krodhAdine aTakAvavA mATe enA nimittothI mAre dUra rahevAnuM ja' 'krodhAdinI pratipakSa bhAvanAothI mAre bhAvita thavAnuM ja' AvA badhA saMkalpo ane enA saMskAro paNa 'praNidhAna' rUpa che ja e jANavuM. AmAM 'mAre mokSa to joIe ja' AvuM je praNidhAna che e aMtimaphaLanuM praNidhAna che, e aMtima uddezyanuM praNidhAna che. ahiMsA,
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 470 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 kSamA vagere keLavavAnuM praNidhAna e mokSanA kAraNa tarIkenuM praNidhAna che. vaLI ahiMsA vagere samitipAlana vagerenA udezya rUpa paNa che ja, eTale ke samitipAlana vagerenI apekSAe ahiMsA vagere keLavavAnuM praNidhAna e udezyanA praNidhAna svarUpa paNa che ja. samitipAlana vagerenuM praNidhAna A ahiMsA vagere udezyanA kAraNa tarIkenuM praNidhAna che. Ama mokSa vagere A saMkalpa svarUpa- saMskAra svarUpa praNidhAnanA viSaya che, e ApaNe joyuM. ema, praNidhAnanA phaLa tarIke pravRtti, enA dvArA AtmasaMskAranI - kSayopazamanI vRddhi, enA kAraNe pratibaMdhakakarmonA udayamAM hRAsa, ane ema karatAM chevaTe, kSAyikabhAvanI prApti. A badhuM jANavuM joIe. ahiMsA-kSamA vagere zA mATe keLavavA che ? to ke "mokSa mATe keLavavA che' A rIte ahiMsA vagerenA udezyavALuM praNidhAna paNa mULataH mosaMkalpamUlaka hoya to to ghaNuM sAruM ja che. paNa, kyAreka e AvA mokSasaMkalpamUlaka na hoya to paNa, jo e "ahiMsAdi pALuM jethI mane navamo naivayaka maLe vagere abhavyAdinI icchA jevI icchAmUlaka na hoya to emAM phaLataH mokSa saMkalpa rahyo ja che ema mAnavuM Avazyaka che, kAraNa ke ahiMsA vagereno Avo nirupAdhika saMkalpa ene mokSasaMkalpamUlaka ahiMsAdi saMkalpanI jema mokSe pahoMcADavAno ja che. (arthAt A nirupAdhika saMkalpanuM paNa ene mokSAtmaka phaLa maLavAnuM ja che.) jema nIcalA dhoraNamAM bhaNanArane upalA dhoraNamAM javA mATe A nIcalA dhoraNamAM bhaNuM chuM' eve khyAla na hoya to paNa, jo e "mAre barAbara bhaNavuM che, kALajIrtha bhaNavuM che, sArA hoMziyAra banavuM che' AvA saMkalpathI bhaNe to upala dhoraNamAM jAya ja che. eTale ke upalA dhoraNamAM javAnA saMkalpapUrvaka bhaNanArane jema upalA dhoraNamAM javAnuM phaLa maLe che ema Ane paNa
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-51 471 maLe ja che. mATe Ane paNa phalataH upalA dhoraNanuM praNidhAna mAnavuM ja paDe che. ema prastutamAM jANavuM. A ja rIte koIka madhyama jIva vagerene samitipAlana vagere AcAra svarUpataH gamI jAya ane tethI enuM pAlana karavAno nirupAdhika saMkalpa kare to, bhale kadAca mokSanuM ke ahiMsAsiddhinuM praNidhAna svarUpataH na paNa hoya to paNa phaLataH enuM astitva mAnavuM Avazyaka bane ja che. kAraNa ke e paNa kramazaH ahiMsAnI siddhi ne mokSaprApti sudhI pahoMcADe ja che. TUMkamAM, aprazasta audayika bhAvathI je prerita na hoya evo kSayopazama bhAvano (ahiMsA, kSamAdi keLavavAno) ke enA kAraNabhUta samitipAlanAdino saMkalpa, kAraNarUpe sarva kSAyika bhAvanA saMkalparUpa bane che ne tethI 'praNidhAna' rUpa paNa che ja. eTale, koIne haju mokSanuM praNidhAna na banyuM hoya, to paNa jo ahiMsAsiddhi vagerenuM ke samitipAlana vagerenuM nirupAdhika praNidhAna keLavyuM hoya to enI dharmakriyA e tuccha dravyakriyA rUpa nathI banatI, paNa 'yoga' rUpa bane ja che. mokSanA praNidhAnanI jema AvuM nirupAdhika praNidhAna paNa abhavyAdi acaramAvatavartI jIvane kyAreya saMbhavatuM nathI. kAraNa ke ene vyaktarUpe ke saMskArarUpe bhautika apekSA rahelI ja hoya che. A apekSAthI e kyAreya mukta thaI zakato ja nathI. tathA, mokSanuM praNidhAna e kAMI sahelI vastu nathI. pravacanamAM sAMbhaLIne ApaNe paNa AvuM bolatAM ke vicAratAM thaIe ke 'huM A sAmAyika mokSa mATe ja karuM chuM' vagere vagere... eTalA mAtrathI mokSanuM praNidhAna AvI ja jAya evuM nathI... e vAta AgaLa spaSTa karIzuM. Ama enI apekSAe ahiMsAdinA praNidhAna kaMIka sulabha che. ahiMsAdi keLavavAno saMkalpa karavAno, ne koI bhautika icchArUpa upAdhi coMTIne
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 472 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 ene sopAdhika na banAvI de e kALajI rAkhavAnI.... ATaluM karavAmAM Ave to praNidhAna Azaya keLavAvA mAMDe. bIjI rIte kahIe to mokSa sarvaguNamaya che. ahiMsA, kSamA vagere guNo enA ja aMzabhUta che. sarvaguNamaya avasthAnI jhAMkhI thAya ne e meLavavAnI lagana lAge e bhale kaMIka kaThaNa hoya.. *koIne paNa mana-vacana-kAyAthI pIDA pahoMcADAya ja zI rIte ? huM koIne AvI koI pIDA pahoMcADanAro na banuM Avo saMkalpa kaMIka sulabha che. ne e aMzabhUta hovAthI kAlAntare mokSasaMkalpane kheMcI lAvanAra che ja. A ja kAraNa che ke zrI yogaviMzikA, SoDazaka vagere prakaraNomAM praNidhAna AzayanI je vyAkhyA ApI che temAM mokSanA praNidhAnano sAkSAt ullekha karyo nathI. ne sAkSAt to mAtra ahiMsA vagere dharmasthAnano kartavyatA upayoga (daDha saMkalpa) jaNAvyo che. ne e dvArA ene keLavavA para sAdhake jora ApavuM ema sUcana karyuM che. A ahiMsAdinA dRDha saMkalpamAM upara jaNAvI gayA mujaba nirupAyikatA UbhI karavI ane tene jALavI rAkhavI e dareka sAdhaka mATe atyaMta Avazyaka che. anyathA abhavyAdimAM paNa praNidhAnAdi AzayanI ne tethI yoganI vidyamAnatA mAnavI paDe. kAraNa ke abhavyAdi acaramAvartavartI jIvo raiveyaka prApti vagerenA udezathI cAritrajIvanano jayAre svIkAra kare che ane niraticAra saMyamapAlana mATe kaTibaddha bane che tyAre praNidhAna, pravRtti vagere Azayo jenAthI upalakSita thAya evo bAhya badho dharmavyApAra teomAM paripUrNatayA jovA maLe che. avicalita svabhAvavALo kartavyatA upayoga, prayatAtizaya vagerenI koI kacAza teomAM dRSTigocara thatI nathI. kAraNa ke "mAre ahiMsAnuM niraticAra pAlana karavuM che' vagere saMkalpa ane pramArjanA vagerenI prayatAtizayavALI pravRtti teomAM jovA maLe ja che. tema chatAM temanI Alaya vihArAdi
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-51 473 dharmakriyA 'yoga' rUpa hotI nathI e vAta badhAne mAnya to che ja. eTale bAhya rIte paripUrNa evI paNa teonI dharmakriyAne dravyakriyArUpa TheravavA mATe, praNidhAna vagereno abhAva mAnavo ja paDe che. vaLI ekalo praNidhAna Azaya hoya to paNa kriyA yogarUpa banI ja jAya e ApaNe pUrve joI gayA. mATe praNidhAnano ja abhAva ane tenA kAraNe pravRtti vagere Azayono abhAva teomAM mAnavo Avazyaka che. to evI kaI zarata che je aparipUrNa hovAthI abhavyamAM praNidhAna Azaya hoto nathI ? A vicArI levuM paDe. game tevI viSama paristhitimAM paNa e manane vicalita thavA deto nathI. hInaguNa jIvo para dveSa lAvIza ke paropakAranI vAsanA nahIM keLavIza to mane traiveyaka prApti nahIM thAya evuM e supere jANato hovAthI emAM paNa e kacAza to AvavA deto ja nathI. to pachI khAmI kyAM che ? chevaTe khAmI, mokSa saMkalpa ke ahiMsAdino nirupAdhika saMkalpa ene je hoto nathI e ja mAnavI paDe che. navamA traiveyaka sudhI javAnI icchAvALA abhavyAdine pAMca mahAvratonA pAlananuM praNidhAna, IryAsamiti vagerenA pAlananuM praNidhAna, dazavidha zramaNadharmanuM praNidhAna.. A badhuM to prabaLa hoya ja che, ane enA prabhAve e mAkhInI pAMkha paNa na dubhAya evuM nirmaLa saMyama pALe che... paNa A badhAnA uddezya tarIke enA manamAM navamA grevayakanuM praNidhAna jaDabesalAka hoya che. (phaLa tarIke A navamA traiveyakanI tIvra AkAMkSA ja enA dilamAM saMyamapAlananuM tIvra praNidhAna UbhuM kare che. 'saMyamapAlanamAM jo jarA paNa aticAra lagADIza to navamo traiveyaka nahIM maLe... ne mAre e to joIe ja che...' A praNidhAnanA prabhAve ja e lAkho pUrva sudhI satata apramattapaNe saMyamapAlana kare che) paNa nathI ene kyAreya AtmAnA zuddha svarUpanuM (mokSanuM) praNidhAna AvatuM ke nathI kyAreya ahiMsAdinuM nirupAdhika praNidhAna AvatuM.. A praNidhAna na
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 474 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 Ave tyAM sudhI saMyamapAlana vagerenuM game eTaluM daDha praNidhAna paNa praNidhAna AzayarUpa banatuM nathI.. ne tethI eno dharmavyApAra "yoga" rUpa banato nathI. paNa dravyakriyA rUpa ja bane che. pAyAmAM A praNidhAna Azayano abhAva che eTale abhavyAdi jIvo sukya rahitapaNe yAtizayapUrvaka nipuNa upAyamAM pravRtti karatA hovA chatAM (eTale ke pravRtti AzayanI badhI zarato paripUrNa dekhAtI hovA chatAM) pravRtti Azaya hoto nathI. ema jaghanya vagere koIpaNa vighna Ave to paNa alanA na pAmavAnI mAnasika bhUmikA keLavI hovA chatAM (arthAt vidhvajaya AzayanAM badhAM cihno jaNAtAM hovA chatAM) vidhvajaya Azaya hoto nathI. A ja rIte siddhi ke viniyoga Azaya paNa hotA nathI. eTale ja abhavyAdinA upadezathI koI samyakatvAdi pAme to paNa abhavya viniyoga karyo ema nathI kahevAtuM paNa "e jIva potAnI yogyatAnA kAraNe samyakvAdi pAmyo' vagere kahevAya che. have AmAM mokSanuM praNidhAna eTale zuM ? e paNa vicArI laIe. upara uparanA devalokamAM javAnI icchAvALo abhavyAdi jIva paNa zAstro dvArA samajyo hoya che ke mArA vacanayoga - manoyoga jo zAstrathI viparItapaNe pravarte to saMyamamAM eTalo aticAra lAgavAthI icchitanI prApti nahIM thAya. eTale nathI e vacana dvArA mokSane nakArato hato ke nathI e manamAM mokSane nakArato hato, tethI ApaNe paNa je vAMceluM che, sAMbhaLeluM che, gokheluM che.. ne ene anusarIne "huM A ArAdhanA mokSa mATe karuM chuM' evuM ApaNe je bolIe - vicArIe chIe.. tene paNa bedhaDaka rIte mokSanA praNidhAnarUpa mAnI na levAya. alabatta A vAraMvAra bolavuM - vicAravuM e paNa mokSanuM je vAstavika praNidhAna che ane pragaTa thavAnuM kAraNa banI ja zake che. vaLI e svargaprApti vagerenI bhautika icchArUpa upAdhine dUra rAkhavAmAM sahAyaka banI zake che ane tethI ahiMsA vagerene sAdhavAnA ke pramAdadino
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-51 47pa parihAra karavAnA daDha saMkalparUpa praNidhAnane nirupAdhika banAvavAmAM paNa upakAraka nIvaDI zake che. eTale ene niSedhavAnI ke vakhoDavAnI A vAta nathI, paNa ene ja zuddha AtmasvarUpanA praNidhAnarUpe mAnI levAnI bhUla na karavI joIe. to pachI mokSanuM vAstavika praNidhAna e zuM che ? Ano nirNaya karavA mATe zrI yogadaSTisamuccayamAM mitrA vagere dRSTinA nirUpaNamAM je kahyuM che eno paNa thoDo vicAra karI laIe. tyAM kahyuM che ke mitrA dRSTivALo jIva je vaMdanAdi kare che e prayoganI vikalatA (koIka aMzanI uNapa) hovAnA kAraNe dravyakriyA rUpa hoya che, bhAvavaMdanAdirUpa hotA nathI. abhavyAdi jIvo oghadRSTimAM rahelA hoya che. ane chatAM, jo teo yogya veLA-yogya vidhi, vinaya bahumAna bhAva vagere paripUrNa pALI zake che - pALe che, to enAthI AgaLa rahelA mitrA dRSTivALA jIvo A badhuM na ja jALavI zake ema mAnI zakAya nahi. eTale veLA-vidhi vagerenI adhUrAza ja hoya evo niyama nathI raheto. tethI ahIM je prayogavikalatA kahI che tene veLA-vidhi vagerenI vikalatArUpa na samajatAM je bodhane dRSTi tarIke kahevo che enI ja vaMdanAdikALe vikalatA svarUpa samajavI joIe. eTale ja tyAM "taNakhalAnA agninA kaNa samAna bodha vaMdanAdi karavAnA kALa sudhI Takato nathI ke paTuvIrya na hovAnA kAraNe saMskAra paDyA na hovAthI vaMdanAdikALe smaraNarUpe paNa e hAjara thato nathI. ane tethI e abhISTakAryakSama thato nathI." ema jaNAvyuM che. vaLI, mitrAdi dRSTi pAmelA jIvono jJAnAvaraNa kSayopazama maMda ja hoya ne tethI e jIvo vismaraNazIla ja hoya, ne tethI "AtmA che "AtmAno mokSa (zuddha svarUpavALI avasthA) che" vagerenI enI zraddhAyukta jANakArI vaMdanAdikALe yAda ja na Ave.. AvuM kAMI che nahIM. eTale "huM AtmAnA zuddha svarUpa mokSanI prApti mATe A vaMdanAdi karI
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 476 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 rahyo chuM." evo vicAra vaMdanAdikALe ene paNa hovo azakya nathI ane chatAM bodhanI vikalatA to mAnavAnI ja che. eTale jaNAya che ke, je bodha dRSTi tarIke abhipreta che e "zuddha AtmA niraMjana - nirAkAra che, nirvikAra che, vItarAga che, azarIrI che, avyAbAdha anaMta sukhavALo che, kevalajJAnayukta che' AvI badhI mAtra je jANakArI, tasvarUpa nathI. ane A vAta barAbara paNa che, kAraNa ke AvI spaSTa jANakArI hoya to ene taNakhalAnA agninA kaNa samAna zuM kahevAnI ? to pachI dRSTi zuM che ? A paNa prazna Ubho rahe che. "AtmAnA zuddha svarUpanI jhAMkhI e dRSTi che." "zuddha AtmA niraMjana nirAkAra che.' vagere upara kahelI jANakArI zAstravacano dvArA maLe che. AtmasvarUpano A bodha jANakArInA stara para hoya che. e pratItinA stara para.. saMvedanAnA stara para thAya e dRSTi che. mitrAdaSTimAM rahelA jIvane, jyAre e tattvacintanAdimAM caDhelo hoya che tyAre eka kSaNa mATe taNakhalAnA agnikaNa jevo eka camakAro-saMvedanAtmaka bodhaAtmasvarUpanI jhalaka maLI jAya che, je kSaNika hovAthI tarata vilIna thaI jAya che. vaLI e eTalI pAvaraphula paNa nathI hotI ke jethI kAryakSama saMskAro UbhA karI zake. eTale vaMdanAdikALe A saMvedanAtmaka bodhanuM sAkSAt ke saMskAra dvArA anusaMdhAna na hovAthI, veLA-vidhi vagere sacavAyA hovA chatAM tene jANakArInA stara para rahelA AtmasvarUpanuM anusaMdhAna paNa hovA chatAM - arthAt jANeluM - gokheluM- "huM A mokSa mATe karuM chuM' evuM vicArAtuM paNa hovA chatAM-) e vaMdanAdi dravyathI ja thAya che, bhAvathI nahIM. jANakArInA stara para rahelo bodha ane saMvedanAnA stara para rahelo bodha. A be vaccenA pharakane have AgAmI lekhamAM vicArIzuM.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ praNidhAna vagere Azayone lekhAMka vistArathI samajavAno ApaNe prayAsa karI rahyA chIe. emAM mokSanA - para praNidhAnane samajavA mATe mitrAdi dRSTi zuM che e vicAravAnuM che. e vicAravA mATe jANakArInA stara para rahelo bodha ane saMvedanAnA stara para rahelo bodha. A be vacceno pharaka A lekhamAM vicArIe. eka rAjAnA hAthamAM eka pustaka AvyuM. emAM ThAMsI ThAMsIne vairAgya bharelo hato. vAMcatA vAMcatA rAjAne paNa kSaNabhara to saMnyAsa levAnuM mana thaI gayuM. pustaka lekhakanI rAjAe maMtrI dvArA tapAsa karAvI ne enI mulAkAte gayA. e vakhate e lekhaka potAnA bALakane hasAvIkhilAvI rahyA hatA. ne pote paNa enA hAsya para ekadama khIlI UThatA hatA. rAjAne bhAre Azcarya thayuM. A to mohamAyAmAM rahelo che. pustaka batAvIne kahe che - "A pustaka tame lakhyuM che ?" "hA." "AmAM to nItarato vairAgya che ne tame to mohamamatAnA khela....eka rAgI mANasa vairAgyanI AvI vAto lakhI ja zI rIte zake?" "rAjana ! A pustaka mAruM ja lakheluM che. e vAta so TakA sAcI che." "paNa.." "rAjan ! mArI sAthe cAlo..." lekhaka rAjAne tIkSNa zastro banAvatAM luhArane tyAM laI gayo.... dhAradAra talavAra banAvelI joIne lekhaka luhArane pUche che - AvAM tIkSNa hathiyAro banAvo cho to tame to ghaNA yuddhamAM vijaya meLavyo haze ?" "bhAI! yuddho laDavA e to A rAjA jevA parAkramI mANasonuM kAma. ame zastro ghaDI jANIe, calAvI na jANIe. eTale lekhake rAjAne kahyuM: 'harino mAraga che zUrAno - nahIM kAyaranuM kAma jo ne... ame vairAgyanI vAto pIrasI jANIe. vairAgyane jIvavo e to zUrAonuM kAma che, amArA jevA kAyaranuM nahIM.'
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 478 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 vAta A che - viSayo viSa karatAM paNa bhayaMkara che, dArUNa vipAkavALA che. kyAMya tRpti karanArA to nathI, paNa tRSNAne vadhAranArA ja che. vagere jANakArI hoya, ne enA AdhAre asarakAraka varNana karI zakatA hoya ne chatAM potAnI samakSa AkarSaka viSayo Ave eTale dilamAM kaMIka cahalapahala macI jAya bhogavI levA mATe mana lAlAyita thayA kare... vairAgya to kyAMya saMvedAya nahIM, indriyavaza banI viSayo bhogavI lIdhA pachI paNa pazcAttApa na jAge.. kadAca evuM bane ke viSayavilAsanA dArUNa - vipAko je sAMbhaLyA - yAda rAkhyA hoya tene yAda karI karIne pazcAttApa Ubho karavo paDe. (arthAt pazcAttApa aMdarathI jAgato nathI. paNa prayatapUrvaka vicArI vicArIne Ubho karavo paDe che.) jo AvI paristhiti hoya to samajavuM paDe ke vairAgyano bodha jANakArInA stara para che, paNa saMvedanAnA stara para nathI... AvuM ja aneka bAbatomAM jovA maLaze. "bhaya zuM rAkhavAno ? je thavAnuM hoya te thAya ja che..." bhaya rAkhavAthI to Dagale ne pagale, vagara kAraNe paNa herAna thayA karavAnuM che... vagere nirbhayatAnI evI jANakArI hoya ne evI evI vAto kare ke zrotA paNa bhayane tilAMjalI ApI nirbhaya banI jAya. paNa potAnI hAlata pUcho to rAtre ekAMtamAM kaMIka avAja thAya. ne zarIramAM bhayanI dhrujArI pharI vaLe... dilanI dhaDakana vadhI jAya. mAthAnA vALa UMcA thaI jAya.. eTale... nirbhayatAnI jANakArI che paNa saMvedanA nathI, pratIti nathI.. ema mAnavuM paDe. miThAI khAvAthI zuM zuM takalIpha paDe eno DAyAbITIsanA dardIne DaoNkTara pAsethI meLavelI mAhitInA AdhAre je bodha hoya te prAraMbhe jANakArInA stara para hoya che. tene tethI miThAInA tyAgano nirNaya evA daDha saMkalpa rUpa na hoya...) paNa pachI eka vAra miThAI khAya, ne sugara vadhI javAthI paDatA trAsane svayaM anubhavI le. have ene miThAI khAvAthI thatI muzkelIono je bodha te saMvedanAnA stara para
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-52 479 hoya che. (ne sAmAnyathI, e bodha miThAI tyAganA nirNayane dRDha saMkalpa rUpa banAve ja.) AnA parathI jANakArInA stara paranA bodha ane saMvedanAnA stara paranA bodha vacceno taphAvata spaSTa samajI zakAya che. AtmAnA zuddha svarUpanI jANakArI to abhavyane paNa hoI zake che, paNa enI ene kyAreya saMvedanA thatI nathI, ne tethI e kyAreya oghadRSTimAMthI yogadRSTimAM Avato nathI. AtmAnA svarUpanI A jhAMkhI - anubhUtinA - saMvedanAnA stara 52 thavI ke je 'dRSTi' che te be rIte thAya che - vidheya mukhe ane niSedha mukhe. AtmAnuM saccidAnaMdamaya svarUpa saMvedAya e vidheya mukhe anubhUti che. ane 'huM manuSya nathI' 'huM krodhI nathI...' 'rAga e mAruM svarUpa nahIM' AvI badhI nakArAtmaka pratItio e niSedha mukhe anubhUti che... prazna - 'huM Avo nathI...' vagere to AtmAnA svarUpanA niSedha rUpa ja che... mATe e AtmAnA svarUpa rUpa che ja nahIM, to enI saMvedanAne AtmasvarUpanI anubhUti kema kahevAya ? uttara - ghaTa vagere koI paNa padArthanA svarUpa (paryAyo) be prakAre hoya che. ghaDAno potAno AkAra-varNa-sparza-vagere svaparyAya kahevAya che. e astitvana ghaDAmAM saMbaddha hoya che. ane ghaTa bhinna paTa vagerenA je tANAvANA vagere svarUpa, e ghaDAnA pa2paryAya kahevAya che ne ghaDAmAM nAstitvena saMbaddha hoya che. eTale e paNa ghaDAnuM (niSedha mukhe) svarUpa che ja. AvuM ja zuddha AtmA aMge jANavuM... bauddhonI paribhASAmAM Ane anyApoha (itaravyAvRtti) kahe che. AtmAnI vidheya mukhe saMvedanA karatAM niSedha mukhe saMvedanA saraLa che. ne krama paNa A ja hoya che. pahelAM niSedha mukhe ne pachI vidheya mukhe. 'huM zuM chuM ?' enI saMvedanA karatAM 'huM zuM nathI ?' enI saMvedanA
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 480 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 saraLa eTalA mATe che ke emAM jeno niSedha karavo che e to anAdikALamAM vAraMvAra saMvedanAno viSaya banyuM ja che, jyAre huM zuM chuM ?" emAM je saMvedavuM che te Aja sudhImAM kyAreya saMvedAyuM nathI. jenI kyAreya saMvedanAtmaka oLakhANa ja nathI thaI, enuM "AvuM svarUpa mArAmAM che' evuM saMvedana kaThina hoya ja. eTale ja pUjya upAdhyAyajI mahArAje jJAnasAra prakaraNanA cothA aSTakamAM prathama zloka Avo mUkyo : ahaM mameti maMtro'yaM mohasya jagadA'ndhyakRt / ayameveti nabyUrvaH pratimantro'pi mohajit / / artha : huM ane mAruM A mohano AkhA jagane AMdhaLuM karanAra matra che. A ja maMtrane nakArapUrvaka bolavAmAM Ave to e mohane jItanAro pratimaMtra banI jAya che. ATaluM kahyA pachI upAdhyAyajI mahArAja bIjA zlokamAM jaNAve che. zuddhAtmadravyamevAhaM zuddhajJAnaM guNo mama / nAnyo'haM na mamAnye cetyado mohAstramulbaNam / / artha : huM zuddhAtma dravya chuM. zuddha jJAna e mAro guNa che. huM bIjo koI nathI, ne mAruM bIjuM kazuM nathI... AvuM ciMtana-saMvedana e mohane haNanAruM tIkSNa astra che. AnA para vicAra karIe to jaNAya che ke, huM zrImaMta. rUpavAnuM.. A badhuM mohe jIvane UMdhuM samajAveluM che, eTale ke zrImaMtAI, suMdara rUpa vagere jIvanuM svarUpa nathI... ane chatAM jIvane evA svarUpavALo mAnavo e mohe bhaNAvelAM UThAM che. je potAnuM svarUpa nathI ene potAnA svarUpa tarIke mAnavuM e mohano maMtra bane e to barAbara. paNa to pachI enI sAme jIvanuM je potAnuM vAstavika svarUpa che ke huM jJAnamaya chuM." "arUpI chuM" vagere... ene moha para vijaya meLavanAra
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-para 481 pratimaMtra tarIke sIdho na kahI detAM huM zrImaMta nathI.." "huM rUpavAna nahIM vagere rUpe "na' kAra lagAvavAne pratimanTa tarIke kema kahyo ? ne to zuddha Atmadravya chuM e badhuM pachI kema kahyuM? upAdhyAyajI mahArAja spaSTa sUcanA karavA mAge che ke pahelAM nakArathI zarUAta karo. pachI e ja tamane zuddha AtmadravyanI pratIti karAvaze. anya darzanakAroe paNa pahelAM neti neti... (huM A nahIM. huM A nahIM.) evuM raTaNa karavAnuM kahyuM ne pachI soDahaM...soDahaM (huM so = te = zuddha AtmA = parabrahma chuM)no jApa karavAno kahyo che. sIdhI vAta che. jUnuM je lakheluM che te jyAM sudhI na bhUMsAya tyAM sudhI navuM zI rIte lakhAya ? jUnuM je rIte lakhyuM che enAthI viparIta rIte e bhUMsAya.. anaMta kALamAM anaMtA bhavomAM jIve zarIra ane zarIranA saMbaMdhIo sAthe huM ne mAruMnuM tAdAbhya anaMtIvAra vicAryuM che - bolyuM che ne varyuM che. tethI e TheTha aMdara anakozyasamAInDamAM - suSupta manamAM gADha rIte besI gayuM che... "huM A nahIM.' 'A nahIM'... ane "A mAruM nahIM'... vagere vAraMvAra sabhAnapUrvaka svarasathI ciMtavavAthI... bolavAthI.... ne ene anusarIne bIjI vicAradhArAo paNa ghaDatA rahevAthI mananA nIcalA (vadhu ne vadhu UMDA) staromAM, je "huM zrImaMta chuM' "rUpavAna chuM' vagere mAnyatAo ghaDAyelI che e bhUMsAtI jAya che ne enA sthAne "huM zrImaMta nahIM vagere vAto phITa thatI jAya che. mananA khUba UMDANamAM... aMdaranA paDamAM "huM zrImaMta vagere ke "huM zrImaMta nahIM' vagere AvuM je kAMI phITa thayuM hoya che e saMvedAtuM hoya che. emAM huM zrImaMta vagere saMvedanAo e oghadRSTi che, paNa pachI jyAre emAM huM zrImaMta nahIM vagere nakAravALo anubhava ghuMTAvA mAMDe che tyArathI jIvane "huM zrImaMta nahIM" vagere saMvedanAo thavI zarU thAya che. A
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 yogadRSTino prAraMbha che. ahIM sudhI pahoMcavA mATe junI saMvedanAomAM je bhAsatuM hatuM e badhuM niSedhavuM Avazyaka che. 482 eTale 'huM manuSya...' 'huM yuvAn...' 'huM zrImaMta...' 'huM rUpavAn...' 'huM nIrogI...' 'huM vidvAn...' 'huM kAbela...' 'huM pitA...' 'huM sattAdhIza...' 'huM phalANo...' 'huM krodhI...' AvA je koI huM......huM...nAM citro ApaNI saMvedanAmAM Ave che e badhAne pahelAM bhUMsavA joIe. jIva anAdikALathI oghadRSTimAM ja che. eTale ene A badhA sAthe tAdAtmya keLavyuM hovAthI enI sahaja saMvedanAmAM AvA 'huM'nA je citro Ave che e badhA mohajanya ja hoya che ne e badhA bhUMsavAnA ja hoya che. Atmahitecchu dareka sAdhake roja avakAza kADhI ekAMtamAM besI potAnA AtmAnA UMDANamAM UtaravAno prayAsa karavo joIe... ne zAMtacitte A badhA 'huM'ne niSedhavAno abhyAsa pADavo joIe. 'huM'nA je ane jeTalA vartuLo saMvedavAmAM Ave che e badhAne nakAratA javuM joIe, ne te paNa kAraNapUrvaka manuSyapaNuM to A janmathI prApta thayuM che... e pUrve kyAM hatuM ? nA, manuSyapaNuM e mAruM svarUpa nathI... arthAt 'huM' e manuSya nathI... janma vakhate huM yuvAn paNa kyAM hato ? tethI 'huM' e yuvAna nathI. paiso to kyAre cAlyo jAya ? kazuM kahevAya nahIM... eTale 'huM' e zrImaMta paNa nathI, kAraNa ke je potAnuM svarUpa hoya te kyAreya cAlyuM jAya nahIM. putrano janma thayo e pahelAM huM 'pitA' paNa kyAM hato ? arthAt pitRtva vagere paNa sAMyogika che. mAruM mULa svarUpa nathI.. bIjAnI unnati joIne mUrajhAI javuM e mAruM svarUpa nathI... kAraNa ke putranI unnati joIne to huM harakhAuM chuM... mATe IrSyA mAro svabhAva nathI... 'huM' e IrSyALu nathI. A ja rIte krodha... ahaMkAra...rAga..dveSa...vAsanA...viSaya vilAsa A badhuM kazuM mAruM svarUpa nathI.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 483 batrIzI-10, lekhAMka-para "abhayazekhara vijaya.. e to dIkSA vakhate gurudeve ApeluM nAma che. e pUrve huM svayaM kyAM mArI jAtane "abhayazekhara vijaya' tarIke oLakhato hato? nA, huM e abhayazekhara vijaya nathI....... ane mULamAM huM ja jo abhayazekhara vijaya nathI... to "abhayazekhara vijaya' e nAmanI AsapAsa jeTalAM dazyo UbhA thayAM che emAMnuM "huM kazuM nathI. ApaNe je kAMI sarkala che e kyAM to zarIrane saMlagna che ne kyAM to nAmane. have, mULamAM A zarIra ane nAma. "e A bemAMthI ekeya nathI evuM jo AtmasAt thaI gayuM.. to A baMnenI AsapAsa guMthAyeluM ApaNuM AkhuM jagata kharI paDavAnuM... brAnti ne mithyA banI javAnuM... Ane ja anya darzanakAroe "brahma satya jagannidhyA zabdothI jaNAvyuM che... "huM tarIke brahma = zuddha AtmA e ja satya che. e sivAyanA. goro. kALo. huM abhayazekhara... A badhuM mArI saMvedanAnuM jagat mithyA che - brAnta che. e vAstavika "huM nathI. ' neti neti dvArA badhA "huM - "huM sAthenuM tAdAmya toDavuM ne e rIte enuM mamatva choDatA AvavuM. uparathI e badhA svarUpone (pachI cAhe e garIbAI hoya ke cAhe zrImaMtAI hoya. e badhAne) upAdhirUpa mAnI enAthI chUTakArAnI lagana pedA karavI e nirveda che. ane pachI AtmasvarUpa saMvedAya tyAre - "oha mAruM A adbhuta jJAnamaya - AnaMdamaya svarUpa che !" ema enI prIti - tIvra abhilASA pedA karavI e saMvega che. eTale TUMkamAM neti neti e nirvedanuM bIja che. ne soDahaM soDahaM. e saveganuM bIja che. AtmasvarUpanI saMvedanA keLavavA bIjI rIte paNa prayAsa karI zakAya... kazuMka nukazAna thaI jAya. koIka apamAna karI jAya.... zarIramAM kaMIka rogajanya pIDA vagere Ave. ne e vakhate sthiratA na rahevAthI kadAca vyAkuLatA paNa AvI jAya. chatAM pAchaLathI svasthatA AvavA para jAtane samajAvavuM joIe ke "jIvaDA! A vastu tArI kyAM hatI ja? A...
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 484 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 A nukazAna pAmelI ke na pAmelI... koI paNa vastunI mAlikI e tAruM svarUpa nathI.. tuM e mAlika nathI.. to A mUMjhavaNa zA mATe ? mAna ke apamAna AtmAnuM (= tAruM) hoI ja na zake. e to badhuM upAdhionuM ja hoya... tuM zA mATe e apamAnakartA para dveSa dhare che? have bIjI vAra dhyAna rAkhaje.' ema anukULatA yaza vagere maLavA para kadAca e vakhate bhale harakhAI UThyA... paNa pachI to jAtane sAvadha karavI ja joIe... A saMpatti AvI ne tethI anukULatAo - sAmagrIo UbhI thaI. paNa A kazuM mAruM svarUpa nathI. mAre kAMI harakhapaduDA thaI javAnI jarUra nathI.. divasa daramyAna je-je nimitte rati-aratimAM kheMcAI gayA hoIe e e nimitta aMge bhitarI UMDANamAMthI AvuM ciMtana karatA rahevuM e paNa AtmasvarUpanI jhAMkhIno sAro upAya TharI zake che. AvI badhI vicAradhArAone khaMtapUrvaka pratItimAM utAravAno prayAsa cAlu rakhAya to eka divasa evo Avaze ke aMdarathI ja (anakozyasa mAInDamAMthI ja.. AtmAnA bhItarI staramAMthI ja... bahAra vicAro karyA vagara ja) eka saMvedanAno sUra sAMbhaLavA maLaze. sukha ke du:kha, sadgati ke durgati, vidvattA ke mUrkhatA, mAna ke apamAna, zrImaMtAI ke daridratA, rogiSThatA ke nirogitA, surUpatA ke kadarUpatA, mAlikapaNuM ke dAsapaNuM, yaza ke apayaza.. A badhA dvandothI para.... ane huM eTale phalANo... ne huM eTale DhIMkaNI... AvI badhI "huMnI saMvedanAothI para... mAruM eka nokhuM ne sAva anokhuM ja svarUpa che. kyAreka tattvaciMtana karatI vakhate kyAreka viSama paristhiti nirmANa thAya tyAre... aMdarathI ekadama sahaja Avo avAja UThe ke "A badhuM upAdhirUpa che. mAre kazuM lAgatuM vaLagatuM nathI." vagere...AvI badhI "hunI saMvedanAo e yogadaSTi che. niSedha mukhe thayelI AtmasvarUpanI A jhAMkhI uttarottara saghana banatA upara uparanI yogadRSTi prApta thAya che. e ja vadhu saghana bane
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-para 485 tyAre vidheya mukhe AtmasvarUpanI jhAMkhI thAya che. eTale ja e dRSTimAM vedyasaMvedya pada kahyuM che. vedya = davA yogya AtmAnuM saccidAnaMda svarUpa. e jemAM saMvedya bane = saMvedanAno viSaya bane te pada vedyasaMvedyapada. e ja rIte strI vagere heya tattvo heyatvena saMvedAya ane dAnAdi upAdeya tattvo upAdeyatvena savaMdAya e vedyasaMvedyapada che. "pApa e durgatinuM kAraNa che ne mATe tyAjya che. eno bodha jANakArInA stara para paNa hoI zake. sApanuM nAma paDe ne AdamI kevo lAge che..? A saMvedanAnA stara para sarpabhaya che. AvI ja saMvedanA pApa aMge anubhavAya, tyAre "pApa tyAjya che" e saMvedanAnA stara para bodha thayo kahevAya. vedyasaMvedyapadamAM pApanI tyAjyatAnuM AvuM saMvedana hoya che. pApa, Azrava vagere heya tattvonI heyatvena jANakArI e jJAna che. ene khUba ghUMTavAmAM Ave tyAre enI heyana saMvedanA paNa thavA mAMDe che. puNya, saMvara vagerenI upAdeyatvena jANakArI ane saMvedanA aMge paNa e pramANe jANavuM... AmAM jANakArI e jJAna che ne saMvedanA e te te heyatvAdirUpe ruci svarUpa che. te mATe samyaggadarzana che. ane e Ave eTale hevAdi rUpe je jANakArI che te samyagujJAna kahevAya che. tethI ja aneka sthaLoe jJAnane darzananuM kAraNa kahyuM che. ane darzana jJAnane samya banAve che ema kahyuM che. AmAM eTalI vizeSatA jANavI ke sAmAnyathI jANakArI rucinuM kAraNa che. ane chatAM, jeTalI jANakArI hoya e badhI ruci rUpa bane ja evo niyama nathI. ema jeTalI ruci hoya eTalI jANakArI hoya ja evo paNa niyama nathI. ane tema chatAM, ATalo niyama to jarUra che ke samyaguruci, jeTalI jANakArI hoya e badhI ja jANakArIne "samyak to banAve ja che. AtmasvarUpanI jhAMkhI pahelI dRSTimAM mukhyatayA upayoga mUke tyAre hoya che. anyatra upayoga hoya tyAre kAryakSama saMskArarUpe paNa nathI hotI. jyAre sthirAdi dRSTimAM graMthibheda thayo hovAthI - samyaga darzana hovAthI
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 486 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 - upayoga kALe to e saMvedAtI ja hoya che, paNa e sivAya e praNidhAnarUpe = viziSTa saMskArarUpe vidyamAna hoya che. alabatta, prathama dRSTithI ja saMskAra UbhA thavAnA zarU thatA hoya che. ane A saMskArano ja prabhAva hoya che ke A dRSTi paNa keTalAye varSo vagere dIrghakAla sudhI TakI zake che. Azaya e che ke prathama dRSTi paNa dIrdhakALanI avasthAnavALI hoya che. eTale anupayoga kALe AtmasvarUpanI jhAMkhI upayogarUpe to nathI, have e saMskArarUpe paNa na hoya, to dRSTi mAnI ja zI rIte zakAya? paNa mAnavI to che. mATe saMskAra mAnavA to paDe ja che. A saMskArano paNa nAza thAya tyAre daSTino paNa nAza thaI jAya che e jANavuM), paNa A saMskAra eTalA badhA maMda hoya che ke pahusmRtinuM bIja = kAraNa banI zakatA nathI. paNa uttarottara bIjI trIjI vagere dRSTimAM paprAyA smRti ne cothI daSTimAM pahusmRti utpanna thaI zake che. pAMcamI dRSTithI AtmasvarUpano upayoga vAraMvAra Ave che. ane e jyAre jyAre Ave tyAre sAmAnyathI apekSAe kaMIka dIrdhakALa Take che, temaja e upayoga atyanta dRDha hovAthI (= paryApta vIryavALo hovAthI) atyanta gADha saMskAra UbhA kare che. AnA kAraNe anupayoga dazAmAM paNa viparIta praNidhAna AvI zakatuM nathI. jema, taNakhalAnA agninA kaNa jeTalo ja prakAza hoya to, e prakAza tarapha ja upayoga hoya e vakhate "ahIM prakAza che, aMdhakAra nathI" evuM bhale pratIta thAya, paNa prakAza tarapha upayoga na hoya to aMdhAruM saMvedAI zake che. paNa candramAnA prakAza jevo paryApta prakAza hoya, to e prakAzanI anupayoga dazAmAM paNa "ahIM aMdhakAra che" evuM saMvadana to thaI ja zakatuM nathI. nATakamAM zivAjInuM pAtra bhajavanAra abhinetA potAnI jAtane zivAjI tarIke oLakhAve che. ane zivAjI tarIke ja potAnI vANI, vyavahAra ne vartana pravartAve che. e vakhate e pote vAstavika jiMdagImAM koNa che ? e badhuM yAda paNa karato nathI. chatAM, aMdara to potAnuM
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-para 487 vAstavika vyaktitva zuM che ? e paDeluM ja hoya che. ane eTale, potAnA e vAstavika vyaktitvane nukazAna pahoMcI jAya evuM kazuMka upasthita thAya (jema ke tame to zivAjI che. abhinetAnA nAmanI sahI karavAno tamane vAMdho na hoI zake.. lyo A lAkha rUpiyAnA ceka para sahI karI Apo...) to e tarata zivAjIpaNAne bhUlI jaI potAnA vAstavika vyaktitvane yAda karI, e vyaktitvane nukazAna pahoMcI jAya evuM - sahI karI ApavI vagere rUpa - kArya nahIM kare. vedyasaMvedyapadamAM cittanI AvI sthiti hoya che. potAnA jIvanavyavahAra daramyAna "huM eTale zuddha AtmA chuM' evo upayoga na hoya to paNa, jo potAnI e vAstavika "huM tarIkenI zuddha svarUpanI prAptine moTI bAdhA pahoMcADe evI paristhiti upasthita thAya, tyAre praNidhAna-saMskArarUpe raheluM AtmasvarUpanuM saMvedana, tarata ene lAlabattI dhare che ke tuM koI phalANo ke DhIMkaNo nathI... tuM to zuddha AtmA che.. ne ene nukazAna kare evI A paristhiti sarjAyelI che, sAvadha thaI jaje. tattvano jANakAra banI aNuvratAdi svIkAranAra rAjakumAra kramazaH rAjA banyo. eka vAra koTavAla corane pakaDI lAvyo. rAjyanA kAyadA mujaba corane phAMsInI sajA rAjAe pharamAvavAnI hatI. ne rAjA banelA rAjakumArane tarata thaI gayuM.... ararara... rAjA banyo eTale mAre A krUra sajA pharamAvavAnI ? mArA AtmAnuM zuM thAya ? eNe vicAryuM - huM rAjyanA kAyadA badalI zakato nathI.... ne phAMsInI sajA pharamAvI na zakuM.. maMtrIone eNe kahyuM - A sajA hAla mulatavI rAkho...ne pachI pote rAjya tyAga karI dIkSA laI lIdhI. sajAnuM kAma navA rAjAne zire rahyuM. yogadRSTi zuM che ? enI kaMIka spaSTatA thAya e mATe ATalo vistAra karyo. have prastuta evA praNidhAnanI vAta AgAmI lekhamAM joIzuM.
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ | lekhaka - 53. gayA lekhamAM yogadRSTinI spaSTatAno kaMIka vistAra vicAryo. emAM eka vAta e dhyAnamAM levAnI che ke - "yoganI pAMcamI dRSTimAM AtmasvarUpanI vidheyamukhe jhAMkhI thAya che, ne prathama vagere dRSTimAM niSedhamukhe e jhAMkhI hoya che, paNa vidheyamukhe e hotI nathI. AvuM badhuM tyAM je kahyuM che te pradhAnatAnI apekSAe jaNAvuM. arthAt prathama vagere dRSTimAM vidheyamukha jhAMkhI pradhAnarUpe hotI nathI. paNa gauNarUpe to hoya ja che ane te vakhate niSedhamukhe AtmasvarUpanI je jhAMkhI hoya che te pradhAnatA hoya che. chatAM, zubha ke azubha banne prakAranA audayikabhAva aMge (A mAruM svarUpa nathI vagere rU5) niSedhamukhe thatI A anubhUti paNa prathamAdi dRSTimAM jevI hoya enA karatAM pAMcamI vagere dRSTimAM vadhu vizada hoya che e samajAya evI vAta che. ema kSAyopathamika bhAvo aMge paNa (A mAruM vAstavika svarUpa nathI... A paNa vikRti che. A paNa apradhAna che.... AvI) saMvedanAo apunarbandhakane jevI hoya enA karatAM samyagRSTine ghaNI spaSTa hoya che. tathA kSAyopathamika guNo aMge samyagudRSTine vItarAgatAnA bhAsa sAthe pUrNaguNano bhAsa hoya che, jyAre apunarbandhakane vairAgyanA bhAsa sAthe AMzikaguNano bhAsa hoya che. have prastutamAM AvIe.. praNidhAna zuM che? e ApaNe vicArI rahyA hatA.... pUrve joI gayA e mujaba saMvedAMtI dvandAtIta avasthAnA anusakhyAnapUrvaka, prabhupUjA - guruvaMdana ke Alaya-vihArAdinI pravRtti aMge "mArI AvI dvandAtIta avasthA prApta thAo' Avo daDha saMkalpa hovo e (udezya aMgenuM) praNidhAna che. A mokSanuM praNidhAna che. AmAM dvandAtIta avasthAnI mAtra jANakArI cAlI zakatI nathI, paNa enI saMvedanA ja Avazyaka hoya che. enI pAchaLa eka kAraNa e che ke koI
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-53 489 jJAnamaya paNa svarUpasuMdara vastunI zravaNajanya (zAbdabodhajanya) icchA karatAM anubhavajanya icchA prabaLa hoya che. Azaya e che ke kerInuM varNana sAMbhaLIne je icchA jAge, enA karatAM paNa ekavAra svAda anubhavI lIdho, pachI anubhavajanya je icchA jAge e atyanta prabaLa rahevAnI ja. prastutamAM, zAsravacano dvArA 'mAruM zuddha AtmasvarUpa nirvikAra - AnaMdamaya che' vagere sAMbhaLIne e pAmavAnI je (zravaNajanya) icchA jAge enA karatAM ene saMvedIne - anubhavIne - je (anubhavajanya) icchA jAge e atyanta prabaLa hoya ja. AvI prabaLa icchA ja 'have to koI paNa bhoge AvuM zuddha svarUpa pAmavuM ja che' evA dRDhasaMkalparUpa praNidhAnane pedA karI zake che. zravaNajanya nirbaLa icchA nahIM. mATe, praNidhAna AzayamAM, saMvedanAnA - pratItinA stara paranA zuddha AtmasvarUpanuM anusandhAna Avazyaka manAyuM che. - (mULabhUta A praNidhAna ja, baMdhAtAM karmomAM zubhAnubandha UbhA thavAmAM eka mahattvanuM paribaLa che e jANavuM.) zuddha AtmasvarUpanI jhAMkhI thAya eTale kathita dRDhasaMkalparUpa praNidhAna AvI ja jAya evo niyama nathI... e zuddha AtmasvarUpanI ananya prIti keLavAya.. enI prAptinI lagana lAge... e sivAyanuM badhuM asAra lAge... to evo dRDha saMkalpa Ubho thAya. A mATe saMsAranI asAratA, du:khamayatA vagerenI pratIti karAvanAra vairAgyanI anityAdi bhAvanAo vAraMvAra bhAvavI joIe. pAMcamI dRSTithI A praNidhAna hoya ja... prathamAdi dRSTimAM e hoya paNa kharuM, na paNa hoya. hoya to paNa viziSTa kAryakSama hotuM nathI. A rIte zuddha AtmasvarUpanuM-mokSanuM praNidhAna keLavIe, eTale dharmakriyAo 'yoga' rUpa banavA mAMDe che. kAraNa ke abhavya jIvane AtmasvarUpanuM praNidhAna kyAreya hotuM nathI, zuddha AtmasvarUpa kyAreya enI saMvedanAmAM AvatuM nathI. ene
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 490 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 kAM to viSaya-kaSAyanuM praNidhAna hoya che, kyAreka praNidhAna zUnyatA hoya che ne kyAreka durgativAraNanuM praNidhAna hoya che. abhavyane paNa zrutasAmAyikanI prApti kahI che. zrutasAmAyikanI prApti eTale jinavacanonI - zAstronI - zrutanI prApti thavI eTalo ja artha nathI, paNa e prAptinA baLe samabhAvanI prApti thavI e artha che. abhavya jIva paNa prApta zrutavacananA baLe, 'viSaya-kaSAyathI pApa baMdhAya che ne pApathI durgati thAya che, mATe mAre viSaya-kaSAyathI dUra rahevuM joIe.' ema mAnI viSaya-kaSAyanI maMdatArUpa samabhAva keLave che. 'kaSAya karIza to durgatimAM jaIza... viSaya vilAsa karIza - pramamAMdamAM paDIza... to durgatimAM du:kho sahevAM paDaze... mATe, jo mAre durgatimAM na javuM hoya to viSayakaSAya-pramAdAdi vAravAM joIe...' ema samajI e suMdara niSpApa jIvanarUpa saMyama paNa pALe che. paNa tiryaMcagati-narakagatimAM nathI javuM to kyAM javuM che ? to kahe devagatimAM... arthAt durgatinA vikalpa tarIke sadgati enI saMvedanAmAM Ave che, paNa zivagati kyAreya AvatI nathI. ema apamAna, apayaza, nirdhanatA, gulAmI, roga vagerethI e trAse che tyAre enA vikalpa tarIke ene mAna, yaza, zrImaMtAI, zeThAI ke Arogya vagere saMvedAya che. paNa mAna-apamAna vagere dvandvothI atIta evI zuddha avasthA kyAreya saMvedAtI nathI. jyAre dRSTi pAmelA jIvone e saMvedAya che. apamAna jema jaMjALarUpa lAge che, ema mAna paNa emane jaMjALarUpa lAge che. durgatinI jema, devagatimAM paNa anukULa viSaya sAmagrImAM paNa ene jIvanI kadarthanA lAge che.. rogiSTa zarIra ja nahIM, taMdurasta zarIra paNa ene 'upAdhi' rUpa ja bhAse che. zrImaMtAIne ne sattAdhIzapaNAne paNa e karmonI gulAmI ja lekhe che. paNa abhavyane AvI saMvedanAo kyAreya thatI na hovAthI ene devagati vagerenuM ja AkarSaNa ne enuM ja praNidhAna ke durgativAraNanuM praNidhAna banyuM rahe che, paNa A badhA dvandvothI atIta mokSanuM = zuddha
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-13 491 AtmasvarUpanuM praNidhAna kyAreya keLavAtuM nathI. e ja rIte apunarbandhakathI mAMDIne je je guNo pragaTe che, uttarottara je zuddhio thAya che, enuM ke enA kAraNabhUta AcAronuM ke enA pratibandhakonA parihAranuM ene kyAreya nipAdhika praNidhAna keLavAtuM nathI. kyAreka eno je (dravya)guNono ke (dravya)AcArono saMkalpa jovA maLato hoya che te koIka bhautika avasthAnA kAraNa tarIke ja hoya che. e vinA hoto nathI. ne tethI "praNidhAna Azaya ja na pragaTavAnA kAraNe enI dharmapravRttio yogarUpa banI zakatI nathI, dravyakriyArUpa rahe che. apunarbandhaka jIvane pApabhIrutA - durgativAraNanuM praNidhAna vagere AtmasvarUpanA praNidhAnanuM kAraNa banI zakatA hovAthI guNakara nIvaDe che. paNa abhavyane eno abhavyatva svabhAva ja AmAM pratibaMdhaka bane che, ne tethI AtmasvarUpanA praNidhAnanuM kAraNa na banI zakatA hovAthI, pApabhIrutA vagere guNakara nIvaDatA nathI. prastutamAM adhikRta dharmasthAna tarIke ahiMsA-kSamA vagere paNa udezyatayA kRtinA viSaya levAnA che. eTale ke ahiMsAne siddha karavAno udeza - dRDha saMkalpa e praNidhAna Azaya tarIke levAno che. paNa jo devaloka prApti - vagerenA udezathI ahiMsA keLavavAno udeza hoya to e praNidhAna AzayarUpa banato nathI. paNa upara kahyA mujaba zuddha AtmasvarUpanI prAptinA mULabhUta udezapUrvaka ke kyAreka nirupAdhikapaNe ahiMsAdi keLavavAno udeza hoya to e praNidhAna AzayarUpa bane che. have, cittanI kevI avasthA keLavAyelI hoya to praNidhAna Azaya kahevAya te vicArIe. adhikRta dharmasthAna aMge kartavyatAnA upayogavALuM, hanaguNI jIvo pratye dveSa vinAnuM paropakAranI vAsanAthI raMgAyeluM niravadya vastuviSayaka citta e praNidhAna Azaya che. A cAre zaratono vicAra karIe.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 492 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 (1) adhikRta dharmasthAnano kartavyatA upayoga : ahiMsA, satya vagere dharmasthAnano "A mAre kartavya che (arthAt A mAre siddha karavAno che) evo tIvra saMkalpa, SoDazakajImAM A aMge A pramANe jaNAvyuM cheahiMsA vagere adhikRta dharmasthAnanI maryAdAmAM avicalita svabhAvavALuM citta. arthAta, adhikRta dharmasthAna aMge kaMIka ochuM-vatuM sAMbhaLavA maLe ke AghuMpAchuM jovA maLe to paNa vivakSita dharmasthAnanI maryAdAmAMthI vicalita na thaI jAya evA avicalita svabhAvavALo saMkalpa e praNidhAna che. nahIMtara vAcanA vageremAM jJAnopArjananI - svAdhyAyanI AvazyakatA sAMbhaLe, e sAMbhaLIne vipula zAstrajJAnanuM upArjana karavAno nirNaya kare. paNa pachI, lokomAM vyAkhyAnanI bolabAlA jANI enuM AkarSaNa UbhuM thAya ane tethI zAstrasvAdhyAyane gauNa karI nAkhe, to e pUrve jyAre zAstrajJAna meLavavAno nirNaya hato tyAre paNa e "praNidhAna rUpa na hato, kAraNa ke vicalita svabhAvavALo che. ema gRhasthone vyAkhyAnAdimAM nItinI mahattA jANI enuM AkarSaNa jAge, nIti jALavavAno nirNaya karI enuM pAlana zarU karI de. paNa bIjAnI anIti ne yogAnuyoga thayelI jAhojalAlI joIne ke potAne nItipAlanamAM prAraMbhe thoDI vikaTa paristhiti nirmANa thavA para nIti jALavI rAkhavAnA nirNayamAMthI mana vicalita thaI jAya, "mAre nIti kartavya che' evo upayoga khasI jAya, to pUrve karelo nItino nirNaya paNa praNidhAna Azaya rUpe nahoto e jANavuM. AmAM e samajavA jevuM che ke jo kAmacalAu pravRtti aTakI jAya, paNa nirNaya na khase, to vipnathI pravRttino pratibaMdha che, paNa praNidhAna UbhuM che. paNa jo nirNaya ja khasI jAya to, avicalita svabhAva na hovAnA kAraNe praNidhAna ja nathI ema mAnavuM paDe. A "avicalita svabhAvavALuM citta...' eTale enA be aMzo che. jyAre vivaNita dharmasthAnanI pravRtti hoya tyAre to enA udezya tarIke vivaNita dharmasthAna nizcita hoya ja. jemake dAna detI vakhate dhanamUccha
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-53 493 tyAga, supAtra bhakti vagere keLavavAno uddeza AvI ja jAya. (e khasIne nAmanAnI kAmanA na AvI jAya.) tapa vakhate AhAra saMjJA vijaya, karmanirjarA vagere uddeza AvI ja jAya. (prabhAvanA vagere uddeza na AvI jAya.) paNa jyAre enI pravRtti na hoya tyAre paNa saMskArarUpe e saMkalpa cittamAM avicalitapaNe avasthita hoya ja. Ano lAbha e hoya che ke jyAre pahelethI koI saMbhAvanA na hoya evo paNa acAnaka vivakSita guNane sAdhavAmAM pragati karAvI ApanAra upAyano koI avasara lAdhI jAya to e upAyane vadhAvI levAnuM zakya bane che. jemake zrImaMta banavAno saMkalpa avicalita svabhAvavALo jeno banyo che e vyakti jyAre kyAMka haravA-pharavA ja gaI hoya, vepAranI koI kalpanA paNa na hoya, ne chatAM jo koI paisA kamAvAno cAnsa tyAM Ubho thaI jAya, to ene jhIlI le che, javA deto nathI. Ano bIjo lAbha e che ke pratipakSI pravRttikALe pratipakSanA AkarSaNane evuM prabaLa na banavA de ke jethI vivakSita pravRttino rasa moLo paDI jAya. jema ke vepAranA avasare vepArano evo rasa na pedA thavA de ke jethI, pUjA karavAnA samaye paNa vepArano ja rasa rahyA kare, ne pUjAno rasa marI jAya. (2) adhovRttikRpAnuga : ahiMsA vagere adhikRtadharmasthAna aMge pote jeTalI pragati sAdhelI hoya tenA karatAM ochI pragativALA jIvo e hInaguNa jIvo. ema jeoe haju kazI pragati sAdhelI nathI evA jIvo e` guNahIna jIvo. A badhAno paNa hInaguNajIvo tarIke ja ullekha thaI gayelo jANavo. A badhA 'adhastana guNasthAnavartI jIvo' paNa kahevAya. AvA jIvo aMge 'A kAMI eTalo dayALu nathI...' AnAmAM jayaNA bahu ochI...' 'phalANo to nirdaya che...' vagere tiraskArayukta vicAradhArA calAvatuM ne evAM vAkyo bolAvatuM citta dveSayukta citta che. citta avicalita svabhAvavALuM hovA chatAM, jo AvuM dveSavALuM hoya to 'praNidhAna' Azaya mAnI zakAya nahIM. AvA jIvo
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 494 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 pratye paNa, 'teo ahiMsAmAM - dayAmAM - jayaNAmAM kema AgaLa vadhe ?" evI karuNA vahAvatuM citta "praNidhAna mATe Avazyaka che. eTale SoDazakajImAM "adha:kRpAnuga" zabda prayojyo che. arthAt adhastanaguNa - sthAnavartI jIvo pratye kRpA varasAvatuM citta joIe. hinaguNajIvo pratye durbhAva-dveSanA sthAne vahAvAtI karuNA potAne vidhvajaya karAve che. vaLI e garvanA parihArarUpa che, mATe siddhi sudhI pahoMcADe che. enA badale dveSa - tiraskAra e svaprApta guNanA garvaahaMkArarUpa che. je prApta guNathI jIvane bhraSTa karavA samartha che. eTale avicalita svabhAva hovA chatAM jo adha:pAnA badale dveSa hoya to viziSTa layopazama na thaI zakavAnA kAraNe svayaM guNamAM AgaLa vadhI zakAtuM nathI. adhakRpAmAM be aMza Ave che. upavRMhaNA ane preraNA - protsAhana.. je thoDuM ghaNuM paNa pAlana karato hoya enI upabRhaNA... ane e adhika pAlana kare e mATe tathA je kazuM nathI karato ene e thoDuM ghaNuM paNa kare e mATe preraNA - protsAhana ApavA. A baMne hoya to kRpA che ema kahevAya. (3) paropakArasAra : paropakAra karavAnI taka jhaDapI levAnuM ja thAya. paropakAranA avasare paNa "mAruM kAma aTakI jaze athavA vilaMbamAM paDaze" Avo vicAra paropakAranI aTakAyata na kare. AvuM citta e paropakArasAra citta che = paropakAra vAsanA viziSTa citta che. AmAM vivakSita dharmasthAnano paropakAra mukhya samajavAno. anya bAbatono paropakAra paNa sAmAnya to hoya ja. para" vyaktio traNa kakSAnI hoya che. potAnAM karatAM nimna, samAna ane adhika. A traNe pratye sahAyakatA A anivArya kartavya che. bhakti aicchika che paNa sahAyakatA to joIe ja. e na hoya to guNa hrAsa thAya. eTale vihAra karIne AvelA mahAtmAnA mukha para thAka spaSTa
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-pa3 495 varatAto hoya ne chatAM sahAyaka na banIe... emane gocarI na lAvI ApIe.. athavA yogya ghara vagere na batAvIe to cAritramohanIya baMdhAya. saMyama sthAnamAM nIce utaravAnuM thAya. ema, ghaNI kApa kADhavA mATenuM sAmarthya na hoya, ne tethI emane cetavyA paNa hoya ke "ATalA badhAM kapaDAM laIne besazo nahIM...." ne chatAM bese, pachI thAke. aMdara mUMjhAtA hoya ke have "sahAya karo" ema kahevuM paNa zI rIte ? e vakhate emano thAka vagere jANavA chatAM, "meM pahelethI nA kahI hatI, ne chatAM laIne beThA... have thAva herAna...." AvI jo vicAradhArA hoya to paropakArapradhAna citta nathI, ema samajavuM joIe. bhUtakALamAM "mAre jarUra hatI, tyAre mane sahAya karI nahotI. athavA eNe mArI viruddha kAravAhI karI hatI... huM ene zAna sahAya karuM...?" AvI vicAradhArAo paNa paropakAranI vAsanAno abhAva sUcave che. ema jenI sAthe harIphAI-spardhAnuM vAtAvaraNa che evI samakakSa vyaktine sahAyane avasare huM ene sahAya karIza to te AgaLa nIkaLI jaze, mATe sahAya na karuM" Avo vicAra karAvanAra citta paNa paropakAra vAsanA zUnya che. dAna-zIla-tapa-bhAva A cArenI je kAMI ArAdhanA karatA hoIe tene kharekhara AtmahitamAM utAravAnI jenI IcchA hoya eNe AvI vicAradhArAo rokavI ne AvA avasare paNa sahaja rIte (vacce bIjuM kazuM yAda AvyA vinA...) sahAyaka banavAnuM ja mana thayA kare evI vicAradhArA ghaDavI evI cittanI avasthA nirmANa karavI e atyaMta pAyAnI AvazyakatA che. evo jJAnIono abhiprAya che. (4) pApavivarjita - niravadya vastuviSayaka : kartavyatAno dRDha upayoga vagere ahiMsAdi niravadya vastunA hovA joIe. eTale, vepAra vagere sAvadya pravRttino dRDha kartavyatA upayoga svarUpa praNidhAna e zubhAzaya nathI.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 496 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 AmAM vepAra vagerenuM citta to sAvadyaviSayaka che ja... paNa ema, sAmAyikamAM pUjAviSayaka ke pUjAmAM sAmAyika viSayaka citta paNa aprastutaviSayaka hovAthI prastutakAryanuM sAdhaka na banatAM bAdhaka bane che. mATe niravadya vastuviSayaka'nA upalakSaNathI aprastutaaviSayaka citta paNa samajavuM. tathA anAdara, avidhi, akALa, utAvaLa, vilaMba anyamud vagere doSono paNa "sAvagha'nA upalakSaNathI parihArya tarIke samAveza jANavo. AvA doSothI vivarjita citta joIe. TUMkamAM svadUSaka ke svanAzaka je kAMI hoya te badhuM sAvadya (= prastutabAdhako... tenAthI rahita citta joIe. Ama avicalita svabhAva, adhaHkRpAnuga, paropakAravAsanA viziSTa, niravadyavastuviSayaka... AvA cAra vizeSaNovALuM citta e praNidhAna che. praNidhAnano prabhAva : (1) praNidhAna e kSayopazamanuM bIja che. ahiMsAdinI (jayaNA vagerenI) pravRttikALe to baddhacittatA (upayoga) hovAthI alpa kSayopazame paNa guNanI sAdhaka bane enI pravRtti ne enI bAdhaka bane enI nivRtti hoya ja, paNa anyakALe paNa praNidhAnanI tIvratAnA prabhAve viziSTa kSayopazama banyo rahe che. ane tethI, viparIta paristhitimAM praNidhAna tarata sAvadhAnI Ape che. rAtre nidrAmAM paNa paDakhuM pheravatI vakhate, rajoharaNathI pramArjavAnuM thaI ja jAya. anupayoga dazAmAM paNa viparIta pravRttinA avasare lAlabattI dharavI e kSayopazamanuM kArya che. ane Avo kSayopazama keLavAyelo hovo joIe ja. roja 3-4 phUTa pahoLI jagyAmAM sUnAro ne ALoTanAro relavemAM sAMkaDI bartha para sUe che ne chatAM paDato nathI. sUto tyArathI paDakhuM pheravavAno avasara Avyo tyAM sudhI kAMI eNe "huM bartha para sUto chuM.. mAre ALoTavAnuM nathI." evuM satata yAda karyA karavAnuM hotuM nathI. paNa paDI javAnA bhayanA kAraNe, sUtI vakhate karelo Avo daDha saMkalpa (praNidhAna) paDakhuM pheravavAnA avasare ene sAvadhAna karI de che.
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-pa3 497 sAdhake anekavidha sAdhanA karavAnI hoya che. ahiMsA, satyavacana vagere... ane kSamA, namratA, RjutA vagere siddha karavAnA che. have, svAdhyAyakALe to svAdhyAyamAM upayoga hoya che. e vakhate pustaka vagere kAMI levA-mUkavAno avasara Ave tyAre, "mAre kAMI paNa levuM - mUkavuM hoya to pUMjI-pramArjIne levuM-mUkavuM evo upayoga to hoto nathI. kAraNa ke citta svAdhyAyamAM gUMthAyeluM hoya che. to e vakhate pUjavA - pramArjavAnuM koNa karAve ? ema e ja vakhate koI Akroza karatuM Ave, to "mAre kSamA rAkhavAnI che evo upayoga to hoto nathI, to krodhane koNa aTakAvaze? ISTa sAdhanAne anurUpa A pravRtti ke nivRtti kSayopazama dvArA praNidhAna karAve che. Ama anupayogavALI ke anyatra upayogavALI avasthAmAM anukULa bAbatanI pravRtti karavA mATe tathA pratikULa bAbatanA parivAra mATe praNidhAna khUba Avazyaka che. enA e sAdhanAkALamAM ahiMsA vagerenI ane kSamA vagerenI anekavidha sAdhanAo ekI sAthe cAle evI zakyatA A praNidhAnanA prabhAve ja kSayopazama dvArA UbhI thaI zake che. anyathA eka sAdhanAmAM upayoga hoya tyAre paristhitivazAt anya sAdhananAne Thesa lAgI javAnI zakyatA UbhI thaI jAya. eTale ja acAnaka UbhI thatI paristhiti vakhate kevuM vartana thAya che enA parathI praNidhAna UbhuM thayuM che ke nahi e tathA kSayopazama che ke nahIM e jANI zakAya che. peMDAnI bAdhA lIdhA pachI be cAra mahinA bAda jyAre khAvAno acAnaka prasaMga Ave tyAre tarata yAda AvI jAya ke "mAre bAdhA che, khAvAno nathI" to praNidhAna UbhuM thayuM che, ne jo yAda na Ave, khavAI jAya to praNidhAna nathI, arthAt pratijJA pariNAmarUpa banI nathI. ema mAnavuM paDe. mahAvrato uccaryA bAda svapnamAM jo kAcA pANImAM paga mUkIne cAlI javAnuM thAya ke TrenamAM pravAsa karyo vagere jovA maLe, to samajavuM
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 498 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 paDe ke ArAdhanAmAM rahelA zrAvaka karatAM paNa, sAdhune UMghamAM paNa je asaMkhyaguNa nirjarA karAve che te virati-pariNAma (=kSayopazama ane enA kAraNabhUta praNidhAna) pedA thayA nathI. pratijJA karatI vakhatanA tIvra saMkalpathI ke pratijJAne vAraMvAra yAda karavAthI praNidhAna pedA thaI zake che. sAdhuone roja nava vAra karemi bhaMte ! ne paMdara divase pakkhIsUtramAM mahAvratonuM sUtrakIrtana je karavAnuM hoya che, temAM A praNidhAna UbhuM karavAnuM ne ene dRDha karavAnuM eka prayojana paNa che ja. (2) je meLavavuM hoya - je sAdhavuM hoya te 'upeya' kahevAya che. upeyanI prAptimAM je sAdhaka hoya te upAya kahevAya che ne je bAdhaka hoya te apAya kahevAya che. eTale upeyanI prApti mATe upAyone ajamAvavA (upAyamAM pravRtti karavI) ane apAyothI dUra rahevuM (apAyothI nivRtti karavI) e Avazyaka hoya che. praNidhAna upAyamAM pravRtti ne apAyathI nivRtti... A baMnemAM niyamitatA cokasAI lAve che, anyathA kyAreka A pravRtti-nivRtti thAya ne kyAreka na thAya... evuM aniyamitapaNuM pedA thAya. ne kyAreka e baMne sAva chUTI jAya evuM paNa bane. praNidhAnanA prabhAva tarIke A be lAbho vicAryA. anya be lAbho vagere vAto AgAmI lekhamAM joIzuM. tapa-tyAga-titikSAmUrti sva. pUjya gurudeva zrImadvijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI ma.sA.nA caraNomAM koTizaH vaMdanA.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekhAMka pa4 praNidhAnanA lAbhono vicAra cAlI rahyo che. gayA lekhamAM enA be lAbho vicArelA. anya be lAbho vagereno A lekhamAM vicAra karavAno che. - (3) praNidhAna (daDhasaMkalpa) siddhinA sAdhaka (upAya) ne bAdhaka (apAya) tattvone jANavAnI prabaLa jijJAsA pedA kare che. A jijJAsA, upAya-apAyanI jANakArI meLavI ApanAra sAmagrI-jJAnI vagerenI zodha karAve che. kyAreka evA saMyogasAmagrI na maLe to paNa svayaM evo kSayopazama thAya che ne upAyaapAyane parakhI zakAya che. aMgrejI bhASAmAM kahyuM che ke Necessity is the Mother of invention. (AvazyakatA e zodhakhoLanI mAtA che.) (4) praNidhAna A upAya pravRttimAM ane apAyanivRttimAM yatnAtizaya lAve che. arthAt e pravRtti-nivRttino dRDha-khaMtIlocokasAIvALo prayatna karAve che. A bAbatamAM praNidhAna e kharekhara camatkAra - sarjaka paribaLa che. ArogyanuM praNidhAna UbhuM thaI gayuM hoya ne becAra rogo potAnI asara dekhADatA hoya tyAre zuM khAvuM ne zuM na khAvuM vagerenuM dareka vakhate dardIne potAne paNa Azcarya thAya evI rIte aMdara gaNita cAlavA mAMDe che. A khaTAzavALuM che - enAthI dama caDaze. A khAruM che - enAthI prezara vadhaze. e paNa nahIM levAnuM.. tathA A ghIvALuM che. enAthI kolesTrola vadhaze.. e paNa varjavAnuM. navI navI koI paNa vAnagI upasthita thAya - koI game teTalo Agraha kare to paNa badhI garaNImAMthI pasAra thAya e ja levAnuM dila thAya... je pasAra na thAya tene varjavAno potAno svArasika Agraha anubhavAyA ja kare. A praNidhAnano prabhAva che.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 cAlavAthI kaoNlesTrola ghaTaze ne Arogyane lAbha thaze. A pramANe DaoNkTare kahyuM hoya ne enuM praNidhAna UbhuM thaI gayuM hoya, to kyAreka khoTe raste caDhI javAthI aMtara vadhI jAya, to paNa eTalo aphasosa anubhavAto nathI, ne cAlo eTaluM kaoNlesTrola ghaTaze... ema samAdhAna keLavAI jAya che... A praNidhAnano prabhAva che... gocarI maLI.. to saMyamavRddhi... na maLI to tapovRddhi... samAdhAna keLavavAnuM praNidhAna hoya to saMkalezane sthAna ja nahIM. 500 potAnuM vAhana Demeja na thaI jAya evuM praNidhAna DrAIvarane kevo kALajIvALo banAve che. rasto kharAba hoya, kyAreka DAbe to kyAreka jamaNe khADA-TekarA ke patharA AvatA hoya to dareka vakhate e badhuM TALavAnI... ne e TALavA mATe vAhanane gomUtrikA AkAre DAbe-jamaNe pheravyA karavAnI temaja jarUra paDye bahu ja sAMkaDI jagyAmAMthI pasAra thavAnI akhUTa dhairyavALI sAvadhAnI e praNidhAnano camatkAra che. { 12 ki.mI.no paNa mastIthI vihAra karanAra mahAtmAne 10 ki.mI. samajIne nIkaLyA hoya, ne 12 ki.mI. nIkaLe tyAre chellA be ki.mI. kevI rIte kapAya ? kema kaThina paDe che * kAraNa ke e cAlavAnuM praNidhAna banyuM nathI. AyaMbilamAM badhI ja lUkhI vAnagIo mastIthI khAI zakanArAne ekAsaNamAM mAtra roTalI lUkhI pIraso... kema UMco nIco thaI jAya che ? kAraNa ke ekAsaNAmAM lUkhuM khAvAnuM praNidhAna nathI. vardhamAna tapanI 100 oLI pUrI karavAnA praNidhAnavALo tapasvI pAchalI lAMbI lAMbI oLIkho... vacce tAva vagere Ave... khUba azakti lAge... bIjAo pAraNuM karI devAno Agraha karatA hoya to paNa kheMcI-kheMcIne AyaMbila karIne paNa oLI pUrI karaze... paNa 100 oLI pUrI thaI gayA pachI ? tithie eka AyaMbila karatAM paNa karuM ke na karuM ? ema vicAra AvyA
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-54 501 kare che. kema ? pahelAM praNidhAna hatuM... have nathI. praNidhAna na hoya to pravRtti kevI thAya ? ne kevI rIte thAya ? e spaSTa che. saMyama jIvana lIdhA pachI paNa, saMyama pAlanane anukULa ke pratikULa bAbatonI jhINI jhINI kALajI jANavAnI jijJAsA na jAgatI hoya, ke e jANavA maLyA pachI paNa, anukULa bAbatonI pravRttimAM sahaja hoza anubhavAtI na hoya, ane pratikULa bAbatonI nivRttimAM svArasika Agraha banyo raheto na hoya, to samajavuM joIe ke praNidhAnamAM kacAza che. koI paNa bhoge Arogya meLavavuM ja che, jALavavuM ja che... evuM praNidhAna jene UbhuM thayuM nathI e pathyasevana ane apakSatyAganI eTalI kALajI levAno ja nathI. praNidhAnanI A kacAza phaLAkAMkSAnI tIvratAthI toDI zakAya che. phaLanI AkAMkSA jevI tIvra evuM praNidhAna tIvra... ane praNidhAna jevuM tIvra evo yatAtizaya dRDha, jema nirveda (= saMsAra para vairAgya) prabaLa ema pApabhaya vadhAre ane tethI pApa-nivRtti vadhAre.... jema saMvega (mokSanI abhilASA) jhaLahaLato ema zubhakAryano Adara vadhAre.. ne e Adara jema vadhAre tema zubha pravRtti, enI cokasAI, enuM vaiziSTa.... badhuM ja vadhAre. (A badhuM yatnAtizaya che.) pravRttinI tIvratAnI mAtrAno AdhAra praNidhAnanI tIvratA para hoya che. saMkalpa jeTalo majabUta hoya eTalI pravRtti pAvaraphula thavAnI ja... tathA pravRtti tIvra hovA chatAM praNidhAna jo maMda hoya, to pravRtti kyAre DhIlI paDI jAya ke kyAre vaLAMka laI le... kazuM kahevAya nahIM... AnI sAme... praNidhAna jo tIvra hoya, to maMdapravRtti paNa dhIme dhIme tIvra banatI jAya, temaja tIvra pravRtti kyAreya maMda na paDe ke aTakI
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 2 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 na jAya. paristhitivazAt kyAreka pravRtti aTake to paNa e dharmasthAnanA hrAsarUpa ke bhraMza rUpa na bane. eTale ke atyAra sudhImAM pravRtti dvArA je pragati sAdhI che. emAMthI na pIchehaTha thAya ke na pragati saMpUrNatayA khatama thaI jAya evuM bane. tapazcaryAnA praNidhAnapUrvaka tapazcaryA karanAra sAdhaka, rogI avasthAmAM ke vRddhAvasthAmAM tapazcaryA na karI zake to paNa, kyAre cAnsa maLe ne tapa karI lauM evA vicAramAM ramyA ja karato hoya. ne tethI e tapazcaryAnuM vizrAmasthAna kahevAya, braza nahIM.. dIrgha pravAse nIkaLelo musAphara rAtre kyAMka sUI jAya to prayANa aTakI gayuM hovA chatAM e prayANabhaMga nathI kahevAto, paNa vizrAma ja kahevAya che, kAraNa ke rAtri pUrI thatAM e vadhAre skUrtivALo thaIne punaH prayANa AdarI devAno ja che. ema prastutamAM jANavuM. mATe ja prabaLa vairAgya sAthe saMyama pALIne devalokamAM gayelA jIvane tyAM saMyama na hovA chatAM, cAritrano braza nathI kahyo, paNa vizrAma kahyo che. tethI jeno vairAgya prabaLa e devalokamAM samyakta jALavI zake. jeno vairAgya maMda, e devalokamAM samyakatva jALavI na zake... vairAgya eTale ja bIjA zabdomAM saMyamanuM upAdeyatva praNidhAna kahevAya. prabaLa vairAgyavALA (saMyamanA upAdeyatva praNidhAnavALA) jIvane devalokamAM cAritramohanIyakarmano udaya hoya, paNa e darzanamohanIyanA kSayopazamathI anuviddha (saMkaLAyelo) hoya ne tethI samyakta jaLavAI rahe. Ama praNidhAna jo akSata hoya, to pravRtti aTakI javA chatAM dharmasthAnathI bhraSTa thavAnuM nukazAna thatuM nathI, e ApaNe joyuM. AvuM ja
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-14 503 audayikabhAva mATe paNa che. pRthvIkAya vagere jIvone hiMsA vagerenI ke krodha vagerenI vyakta badhI ja pravRtti aTakI gaI hovA chatAM hiMsAdinuM ne krodhAdinuM praNidhAna akSata hovAthI hiMsA vagere pApasthAnathI bhraSTa thavAno (= hiMsAnI virati prApta thavAno) lAbha thato nathI. Ama praNidhAna hoya ne pravRtti na hoya e paristhiti vicArI. have, pravRtti hovA chatAM jo praNidhAna na hoya, uparathI viparIta praNidhAna hoya, to zuM thAya che e vicArI laIe. pravRtti karatAM viruddha praNidhAna, pravRttimAM aruci UbhI karAve che, pariNAme dhIme dhIme pravRttine choDAve che. ne e rIte pravRttinuM bAdhaka ne nAzaka bane che. A vAta paNa audayika ne kSayopathamika banne bhAvo mATe che. viSayavilAsa vagere audayikabhAvanI pravRtti che. paNa vairAgyanuM praNidhAna jo keLavAI jAya to viSayavilAsanI pravRtti moLI paDavA mAMDe ja.ne audayika bhAva kramazaH kSAyopathamika bhAvamAM parAvartita thavA mAMDe ja. jJAnopArjana vagere kSAyopazamikabhAvanI pravRtti che. paNa jo, ezaArAma vagerenuM praNidhAna UbhuM thaI jAya to emAM khAmI AvavA mAMDe ja. ne lAyopathamikabhAva dhIme dhIme audayikabhAvamAM (vismaraNAdimAM) pariNamavA mAMDe. avirata samyagudRSTine aviratinI pravRtti audayikabhAva che. chatAM bhAvasamyakatva e ratnatrayInA praNidhAnarUpa hovAthI e audayikabhAvarUpa aviratine kramazaH khaseDI lAyopathamika bhAvarUpa ratatrayInI prakRSTatAne kheMcI lAve che.. jene jenuM praNidhAna ene enI pravRtti ne emAM yatnAtizaya sAhajika Ave che. eTale pravRtti para jora ApavA sAthe praNidhAna para adhika jora ApavuM joIe.
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 504 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 kyAreka pramAdAdivazAt praNidhAnathI viparIta pravRtti thAya to paNa eTalA mAtrathI praNidhAna cAlyuM ja jAya evuM nathI. jema kSamAnA sAdhake krodhane traNa rIte niSphaLa karavAno hoya che : (1) udayanirodha : krodhano udaya ja na thavA devo. (2) udaya viphalIkaraNa : apamAna vagere thavA para manamAM ghaNo dhamadhamATa AvI jAya e krodhano udaya che. chatAM ene krodhapAyelA zabdo-ceSTA vagere dvArA saphaLa na karavo.... (3) udayAnaMtara pazcAttApa - zuddhIkaraNa : manamAM krodha Avyo, kaDaka zabdo bolI nAkhyA, thappaDa mArI dIdhI.. vagere rUpe ene vyakta paNa karI nAkhyo. chatAM pAchaLathI evo ja tIvra pazcAttApa - prAyazcitta kya.... to e paNa krodhane niSphaLa karavA rUpa che. kAraNa ke kSamAnI pragatimAM e pratibandha karI zakato nathI. - A ja rIte praNidhAna aMge jANavuM. - rAtre kaDakaDatI ThaMDI paDavAnI saMbhAvanA che. sAMje holanI 1520 khullI bArIonI jayaNA karavAnI che. (1) 15-20 bArIo badhI kyAM pUMjavI - pramArjavI ? Avo vicAra ja na Ave e pramAdano anudAya. (2) Avo vicAra AvavA chatAM ene dabAvI daIne - mana mArIne paNa badhI bArIo vyavasthita pUMjIe - pramArjIe - to udayamAM AvelA pramAdane niSphaLa karyo kahevAya. (3) thoDI pUMjI - thoDI na pUMjI. e rIte pramAdanuM sevana karavA chatAM, pAchaLathI eno pazcAttApa - prAyazcitta karIe to paNa pramAdane niSphaLa karyo kahevAya, ane ahiMsAnuM praNidhAna UbhuM rahI zake.... paNa vAraMvAra jo praNidhAnathI viparIta pravRtti karyA karavAmAM Ave to pAchaLano pazcAttApa kuMbhAranA micchAmi dukkaDa jevo thavAnI saMbhAvanA hovAthI praNidhAna paNa ghasAvA mAMDe e jANavuM.
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-54 505 saMpAt kAryasiddhi : Firm determination is half done. A badhA praNidhAnanI mahattA darzAvanArAM sonerI sUtro che. have bIjo pravRtti Azaya vicArIe : pravRtti Azaya : ahiMsA vagere adhikRta dharmasthAnanA uddezapUrvaka tene sAdhI Ape evA upAya aMgeno itikartavyatAthI zuddha ane zIghra kriyA samAptinI icchA vagere autsukya vinAno prayatnAtizaya e pravRtti che. A TUMkamAM vyAkhyA jANavI. have ene vizada rIte samajIe. ahiMsA-satya-kSamA... vage2e AtmaguNa, AtmasaMskAra (=kSayopazama)rUpa je dharmasthAnane sAdhavuM cAhyuM hoya te adhikRta dharmasthAna. 'koI paNa bhoge ahiMsAguNa siddha karavo che.' AvA dRDhasaMkalparUpa praNidhAna karyuM eTalA mAtrathI guNa siddha thaI jato nathI.. sinti hi kAryANi udyamena, na tu manorathena... kAryo udyamathI siddha thAya che, nahIM ke mAtra manorathathI. A udyama eTale ja prayatna... pravRtti. A prayana itikartavyatA zuddha joIe, autsakyarahita joIe, tathA atizayita joIe. (1) itikartavyatA zuddha : ahiMsA vagere adhikRtadharmasthAnane siddha karavA mATe jyAre je upAya ajamAvavo Avazyaka hoya ne tethI e upAya ajamAvAI rahyo hoya (te upAyamAM pravRtti thaI rahI hoya) tyAre, 'atyAre mAre A upAya aMge ja prayatna kartavya che.' AvAM asaMdigdha nirNayapUrvaka jo prayatna thAya to siddhi siddha thAya che. jyAM sudhI aneka upAyo vacce mana jholAM khAtuM hoya tyAM sudhI koI paNa upAyane pUrI tAkAtathI ajamAvavAnuM thaI zakatuM nathI. mATe ukta asanduigdha nirNaya Avazyaka che.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 506 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 praNidhAna AzayamAM je avicalita svabhAva utpanna thayo hoya che e upAyanI ne enI pravRttinI... vidhinI jijJAsA jagADe ja che. A jijJAsAne saMtoSavAno yatnAtizaya paNa e praNidhAna ne A jijJAsA ja karAve che. enA prabhAve upAyano ne vidhino asaMdigdha nirNaya thAya che. kyAreka svayaM na thAya, to yogya vyaktinA salAhasUcana levAnI preraNA paNa praNidhAnAdi ja kare che je A nirNaya sudhI pahoMcADe che. chatAM, kyAreka bAhya upAyAdinuM jJAna na thAya to paNa avicalita svabhAvanA kAraNe kazo vAMdho Avato nathI ne abhrAnta pravRtti thayA kare che. (2) ausukyavirahita je kriyA-pravRtti karatAM hoIe, te zIgha pUrNa thaI jAya. AvI icchA e sukya hoya che. pratikramaNa kyAre puruM thaze? jaladI pUrNa thAya to sAruM... A grantha zarU karyAne ghaNo samaya thayo.. zIdhra samApta thAya to sAruM... AvI badhI icchA kriyAne jaladI pUrNa karavAnI gaNatarIthI veTha UtarAve che, ne tethI emAM yatnAtizaya AvI zake nahIM. AmAM Adi zabdathI kriyAnuM phaLa kyAre maLaze? AvuM akALa ausukya paNa doSa rUpa jANavuM. bIja vAvyA pachI aMkuro phUTyo ke nahIM e jovA bIja ukheDe.. vaLI bIje vAve.. punaH ukheDe.. pachI anyatra vAve. AvuM karyA karanAro kyAreya aMkura pAmato nathI. dUdhamAM meLavaNa nAkhyA pachI dUdha maLI rahyuM che ke nahIM e mATe vAraMvAra joyA karanAro dahIM pAmI zakato nathI... ema kriyAkALe siddhino vicAra karyA karanAra siddhithI vaMcita rahe che. A sIDI mane upara gattavya sthAne laI jaze ke nahIM ? eno nirNaya
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-54 507 pahelAM jarUra karI levo... paNa eka vAra upara caDavAnuM zarU karyuM... pachI upara joyA karanAro paDavAno che. upara pahoMcavA mATe, pachI to sIDI caDavAmAM ja dhyAna rAkhavuM joIe. araNikAputra AcArya gaMgA UtaratAM upasarga Avyo tyAre kevaLajJAnanA vicAramAM na caDyA... paNa ahiMsAnA vicAramAM caDyA to kevaLajJAna pAmI gayA. (3) prayatnAtizaya H vivakSita upAya aMge pUrve je prayatna karyo hoya enA karatAM adhika prayatna karavo e prayatnAtizaya che. vadhu vIryasphuraNa, vadhu cokasAI, vadhu ekAgratA vagere badhuM ja adhika prayatnarUpa kahevAya. brahmacaryaguNanI siddhi mATe zrAvaka pAMca tithinA brahmacaryapAlana parathI dasa tithinA brahmacaryapAlana para Ave... pachI bAra tithimAM Ave... ema uttarottara vadhato jAya to prayatnAtizaya kahevAya.. e ja rIte pAlananA divase sparza vagere paNa varjavA... manamAM paNa vikAra na UThe e rIte uttarottara bhAvita thatA javuM... A badhuM paNa prayatnAtizaya kahevAya. prayatnAtizaya mATe pravRttinA prAraMbhe manane sajja karI levuM e paNa ghaNuM sahAyaka bane che. jemake gAthA gokhavA besavuM hoya tyAre - manane samajAvavuM ke - mAre mAruM vIrya gopavavuM nathI... manane bIjA trIjA vicAromAM laI javuM nathI. barAbara dhAraNA-upayogapUrvaka gAthA gokhavI che... A rIte jo mAnasika sajjatA keLavIne prayAsa karavAmAM Ave to ochA samayamAM vadhAre sArI rIte gAthAo gokhI zakAyAno anubhava thayA vagara na rahe. AyaMbila karavA besavuM che. rasanendriya para vijaya meLavavA mATe AyaMbila karyuM che. manane ATalI sUcanA ApI devAmAM Ave to jIbhanA ghaNA nirarthaka tophAno para aMkuza meLavI zakAya. brahmacaryano sUkSma artha thAya che - brahma = zuddha AtmasvarUpa... emAM caravuM - ramavuM... eno ja -
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 508 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 AnaMda mAnavo...e brahmacarya... eTale AmAM pudgalanI ramaNatA toDavAnuM Ave ja. eTale ja, abrahma aMgenI koI vAta na hovA chatAM, zabda-rUpa vageremAM rAga-dveSa karavA rUpa pravicAraNAne paNa brahmacaryanA atikrama tarIke jaNAvI che. eTale zuddha brahmacarya pALavA mATe, pAMce indriyomAMthI koI paNa indriyanA viSayamAM manane pariNata karavuM nathI. evuM praNidhAna manane ApyuM hoya to pudgalanI pariNatithI ghaNuM bacI zakAya. kSamA-namratA vagere dasavidha zramaNadharma siddha karavA e mArI sAdhanA che.... ne A sAdhanA mATe ja meM mAro badho saMsAra choDyo che... avasare avasare Avo upayoga manane ApyA karavAmAM Ave.. ema IryAsamiti... vagereno upayoga ApyA karavAmAM Ave to saMyamapAlana vadhu yatnAtizayavALuM bane ja. caMDakauzikano pracaMDa krodha nAza pAmI kSamAnI prApti alpakALamAM thaI emAM eno tIvra yatnAtizaya hato. jJAnAvaraNakarmanA prabaLa udayanA kALamAM mASatuSamuninA AdarapUrvakanA sAtatyabharyA yatnAtizaye jJAnAvaraNa karmano saMpUrNa bhukko bolAvI kevaLajJAnanI bheTa dharI. prayatnamAM itikartavyatAzuddhi na hoya ke autsukya vage2e doSa hoya to atizaya AvI zakato nathI. ne tethI yatnAtizayanA kAraNe cittanI je sthi2pariNati - ekAgratA pragaTavI joIe e pragaTatI nathI. prastuta dvAtriMzad dvAtriMzikA granthamAM mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAje to prakRtasthAnamAM yatnAtizayathI utpanna thayelI ne adhika yatnAtizayane utpanna karanArI, anyAbhilASarahita cittanI evI sthira pariNatine ja pravRttiAzaya tarIke jaNAvela che. yatnAtizayathI ekAgratA Ave che ne ekAgratAthI yatnAtizaya vadhe che. ema uttarottara baMne vadhatA jAya che.
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-14 509 - sAmAnyathI prayatapUrvaka thayelI prazastapravRtti Adara ekAgratA dvArA kSayopazama vadhAre che. ne pachI, e kSayopazama vadhAre UMcI pravRtti karAve che. vizeSa pratikULatA na hoya to besaNAM cAlu rAkhanAro dhIme dhIme ekAsaNAM para caDhaze... ne pachI AyaMbila vagere paNa karaze. prabhu vIranA mukhe vakhaNAyelA kAkaMdInA dhannAaNagAra-nitya caDhate pariNAma uttarottara adhika prayatnanuM uttama udAharaNa che. enAthI viparIta, icchApUrvaka karAyelI aprazastapravRtti, pUrve thayelA kSayopazamane Avare che, ne audayikabhAvane vadhAre che. ne vadhelo audayikabhAva pAcho aprazastapravRtti vadhAre che. ema uttarottara baMne vadhatA jAya che, ne kSayopazama to kyAMya AvarAI jAya che. jemake caMDakauzika sarpanA jIvano krodha... caudapUrvadhara 14 pUrve gumAve, mithyAtve jAya ne chevaTe nigodamAM paNa jAya. emAM pahelethI kAMI tIvra pramAda hoto nathI... paNa pahelAM thoDo pramAda kare... thoDo karmodaya thAya. thoDo vadhAre pramAda vadhAre karmodaya... ema vadhatAM vadhatAM TheTha nigoda sudhI pahoMce che. zrI haribhadrasUri mahArAje A vAtane anyatra namAve cA pukha jiriyA tanmavavuddhithI A zabdo dvArA jaNAvI che. kriyA je bhAvathI karavAmAM Ave te bhAvane vadhAranArI bane che. lAyopathamikabhAvathI karAtI prazastapravRtti kSAyopathamikabhAvane vadhAre che (ne vadhelo e kSAyopathamikabhAva uttarakALe vadhAre prabaLa prazastapravRtti karAve che je vaLI kSAyopathamikabhAvane ora vadhAre che. ema karatAM karatAM TheTha kSAyikabhAva sudhI pahoMcAya che.) e ja rIte audayikabhAvathI karAtI aprazastapravRtti audayikabhAvane vadhAre che je bhaviSyamAM vadhAre tIvra aprazastakriyA karAve che. A aMgenI vizeSa vAto AgAmI lekhamAM joIzuM.
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekhAMka ApaNe bIjA pravRttiAzayane vicArI rahyA chIe. e mATe | yatnAtizaya jarUrI hoya che. paNa jo - 55. | auskya vagere doSa hoya to yatnAtizaya AvI zakato nathI e ApaNe pUrva lekhamAM joI gayA. A sukya vagere jema yatnAtizayanA ane ekAgratAnA bAdhaka che, ema anyAbhilASa paNa eno bAdhaka che. viruddha abhilASa ane svapakSIya anyAbhilASa e baMne ahI anyAbhilASa" tarIke abhipreta che. tapazcaryAkALe khAvAnI abhilASA e viruddha abhilASa kahevAya. ane tIrthayAtrAnI icchA e svapakSIya anyAbhilASa kahevAya.. svAdhyAyakALe nidrA ke vAto karavAnI icchA che viruddha abhilASa ane anya ArAdhanArUpa vikRSTa tapa vagerenI iccha e svapakSIya anyAbhilASa che. A banne bhinnakALa hoya to bAdhaka nathI paNa tatkALa hoya to bAdhaka che. tapakALe AhAranI icchA bAdhaka che paNa pAraNAkALe AhAranI atIvra IcchA e bAdhaka nathI. arthAt e puna tapakALe tapane aTakAvaze nahIM. mAsakSamaNanA avasare tIrthayAtrAne icchA mAsakSamaNamAM bAdhaka banI zake, bhinnakALe nahIM. svAdhyAyakA nidrAnI icchA bAdhaka bane, nidrAkALe nahIM, e to vadhAre phreza thaIne svAdhyAya karI zake. nAnI uMmaramAM svAdhyAya karavo e mukhya sAdhanA che tethI e kALe vikRSTa tapanI icchA bAdhaka che, pAchalI uMmare nahIM vyAkaraNanA adhyayana kALe nyAyanA adhyayananI tIvra abhilASA vyAkaraNanA adhyayananA prayatnane zithila banAve ja. zrAvakane pUjAna kALe vaparAdinI abhilASA bAdhaka bane, paNa vepAranA kALe vepAranI abhilASA hoya e pUjAnI bAdhaka nahIM. vyAkhyAnanA avasare pUjAnuM icchA bAdhaka bane, paNa pUjAnA avasare e bAdhaka nahIM. anyAbhilASanI jema vikSepane TALavo paNa Avazyaka hoya che
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-papa 51 1 kAraNa ke e paNa yatnAtizaya tathA ekAgratAno bAdhaka banavA dvArA kSayopazamano nAzaka banI zake che. eka kalAka niraMtara svAdhyAya karanAro vacce koI AvyuM ne niSkAraNa pAMca miniTa gappAM mArI de... koInI vAtomAM eka ramUja karavA - potAnI jANakArI batAvavA - TApazI pUrAvavA ekAda vAkya bolI nAkhe. ADAavaLA vicAromAM caDhI jAya - tatkALa Avazyaka nahIM evI paNa koI bIjI kriyA AvI ne Ubho thaIne karI le... roja niyamita rAtrIsvAdhyAya karanAro koIka vAto karavA Ave ne svAdhyAyane bAju para mUkI de.. jarAka nidrA Ave che ne UMdhI jAya.. AvuM badhuM karanAra svAdhyAyanA pravRttiAzayamAM AgaLa vadhI zake nahIM. vikSepa TaLe tathA yatnAtizaya ne ekAgratA keLavAya e mATe dasatrikamAM nisihI-trika, dizAtyAgatrika vagere che. sAtatya yatnAtizayane lAvanAra che. vikSepa sAtatyane khaMDita karavA dvArA yatnAtizayano bAdha kare che. A vAta paNa prazastanI jema aprazasta pravRttine paNa lAgu paDe che. audayikabhAvathI thatI saMsArakriyAomAM vikSepa pADavAthI audayikabhAva gADha banato aTakI jAya che. jeo haMmezAM dharma nathI karatA teo paNa vacce vacce parvatithie tapa, brahmacaryapAlana vagere kare eTale enAthI viparIta audayikabhAvanI AhAra, abrahma vagere kriyAonuM sAtatya tUTavAthI e kriyAo moLI paDe ja. tathA enA saMskAro paNa moLA paDe ja. taDake rAkhelA pApaDa-vaDI para bhale ne eka kSaNa mATe ja, eka nAnI vAdaLI varasI jAya. to atyAra sudhI khAdhelA taDakAnI asara moLI paDI ja jAya. zubhasAropAya - vaLI vivaNita dharmasthAnanI siddhi mATe je upAyamAM pravRtti karavAnI hoya te upAya zubha = prakRSTa = prakarSavALo) hovo joIe. temaja sArabhUta (nipuNatAvALo) hovo joIe. AmAM potapotAnI bhUmikAne anurUpa prakarSa samajavAno. eTale jene vastralabdhi - karapAtralabdhi prApta thaI nathI evA paNa sAdhu niSparigrahatAnI siddhi
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 51 2 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 mATe vastra-pAtra badhuM choDI dauM' - evo cALo karavA jAya to niSparigrahatA tarapha AgaLa vadhavAne badale pIchehaTha karavAno avasara Ave. sIdhI vAta che, zArIrika zakti vadhAravA mATe ghI e suMdara upAya che. paNa jenI hojarI ghI pacAvavAne samartha nathI ene ghIthI jhADA thaI jaze ne uparathI azakti Avaze. mATe svabhUmikAne anurUpa prakarSavALo upAya ahIM samajavo. Avo ja upAya sAdhaka mATe sArabhUta nIvaDe che. pUrve ApaNe joI gayA ema koI paNa upeyanA jema keTalAka upAya hoya che, ema keTalAka apAya paNa hoya che. eTale ahIM pravRttiAzayamAM, upAyanI pravRtti aMge je je kahyuM e ja vAto upalakSaNathI apAyanI nivRtti aMge paNa samajavAnI che. arthAt jema upAyamAM pravRttino yatnAtizaya joIe ema apAyathI nivRttino paNa yatnAtizaya joIe ja. brahmacaryanA khapIe strI - pazu - paMDakayukta vasati vagerenA varjanamAM kALajIvALA banavuM ja joIe. svAdhyAyanA icchuka vAtoDiyA vagerethI dUra rahevAnI darakAra rAkhavI ja joIe. sadAcAranA icchuka durAcArIono saMga varjavAmAM bedarakAra na ja rahI zakAya. ema evA lekho - navalakathAo - lagnetara saMbaMdhanI ke praNayatrikoNanI vAto pIrasyA karatI sIriyalo - azlIlacitro vagere choDavAnI upekSA sevI na ja zakAya. ahaMkAra para vijaya meLavavAnuM jeNe praNidhAna bAMdhyuM che - eNe svaprazaMsA svayaM to na ja karavI. paNa anya koI karato Ave to ene aTakAvavo joIe. ane nahIMtara pote tyAMthI khasI ja javuM joIe. svayaM AcArya hovA chatAM, tathA ziSyonI sAthe ja rahevA chatAM, koInA saMparkamAM na AvavuM ne ekAMtavAsa levAmAM rahevuM - A zrI caMDarudrAcAryano krodhAvijaya mATe, krodhanA nimittathI dUra rahevAno prabaLa yatnAtizaya hato. evo ja yatnAtizaya pratibodha pAmyA pachI bilamAMthI mukha bahAra na kADhavA dvArA caMDakauzike apanAvyo.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-55 513 jenuM praNidhAna bAMdhyuM che enA zubha-sAra upAyanI jyAre jyAre taka maLe tyAre temAM pravRtti kare... vaLI e pravRttimAM prayatnapUrvaka yatnAtizaya lAve... zIghra kriyAsamAptinI icchA, akALe phaLaprAptinI icchA, anyAbhilASa, vikSepa vagere svarUpa doSono parihAra paNa satata jAgRtipUrvaka kare... ema apAyothI bacatA rahevAno paryApta puruSArtha kare... A badhuM karatAM karatAM evuM mAnasika valaNa ghaDAI jAya - evA sAhajika saMskAra UbhA thaI jAya ke jethI have zubhasAra upAyanA avasare ene ajamAvI levAnuM dila sahaja banyuM ja rahe, vaLI e ajamAyaza paNa potAnA pUrA sAmarthyathI ja thAya. (DhIlo - poco prayAsa phAve ja nahIM, thAya ja nahIM...) autsukya vagere doSo manamAM udbhave ja nahIM... (atyAra sudhI udbhavatA hatA, paNa eno prayatnapUrvaka parihAra hato... have udbhavatA ja nathI...) apAyanA avasare dila ja aMdarathI dUra rahevAnuM ciMdhyA kare... jemake atyAra sudhI svAdhyAyanuM praNidhAna hovA chatAM, anAdikAlIna saMskAravazAt vAto gamatI hatI ane tethI vAto karanArA gamatA hatA... paNa chatAM manane mArIne enAthI dUra rahevAnuM cAlu hatuM.. enA prabhAve have manaH sthiti evI ghaDAI gaI ke pahelethI mana ja vAtone bAdhaka tarIke dekhatuM hovAthI enAthI dUra rahevAnuM ja sUcavyA kare che. manane mAravAno prasaMga ja na Ave... zIlasadAcAranA icchukane pahelAM TIvI choDavA mATe mana mAravuM paDatuM hatuM. have to TIvInuM nAma paDe ne aMdarathI mana pokAravA mAMDe - mArA zIlano bhukko bolAvI deze. AnAthI so gAu cheTe raheje. pachI manane mAravAnuM rahe ja nahIM. sahaja rIte TIvIthI dUra rahevAya. pravRtti AzayamAM kahelI zaratonA satata abhyAsathI ghaDAyelI cittanI AvI avasthA (= AtmAnI kSayopazama yukta-saMskAra yukta avasthA) e pravRtti Azaya che. have trIjA vighnajaya Azayane vicArIe... vighnajaya : praNidhAna Azaya tathA pravRtti AzayanA prabhAve ::
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 514 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 adhikRtadharmasthAnanA upAyamAM pravRtti ane apAyathI nivRtti karavAno (= upAyane ajamAvavAno ane apAyone varjavAno) cittotsAha banyo raheto hoya che. e maMda paDI jAya ane "vivakSita pravRtti ke apAyathI nivRtti na karuM evo niSedhabhAva athavA "karuM ke na karuM evo dvidhAbhAva Ave e cittano anutsAha che, e cittanuM vaiktavya che. jenA kAraNe cittanuM AvuM vaktavya thAya ene vidga kahevAya che. vijJabhUta paristhiti upasthita thavA chatAM cittanuM vaktavya na thavA de evo cittapariNAma e vidhvajaya kahevAya che. Avo vighajaya Azaya keLavavAmAM na Ave to upasthita thatuM vighna cittavaiklaba dvArA pravRttine aTakAve che. ane tethI siddhi taraphanI gatimAM alanA thAya che. pravRttinI vAraMvAra thatI AvI aTakAyata pravRttino nAza kare che. pravRtti Azayano nAza thayA pachI praNidhAnaAzayane jALavI rAkhavo e khUba kaparuM kAma banI jAya che. eTale ja saMyama pALIne devalokamAM gayelA paNa keTalAya bhavyAtmAo sarvaviratinA praNidhAnasvarUpa samyakatvane jALavI rAkhavAmAM saphaLa banatA nathI. cittanuM vaiktavya karanArI bAbato traNa che. sAdhakanI AsapAsanuM vAtAvaraNa e upAdhi che. zArIrika pratikULatAo e vyAdhi che. mAnasika bhramaNAo e Adhi che. koI paNa kSetramAM pravRttimAM skUlanA lAvanAra paribaLo A traNa che. A traNane samajAvavA mATe zAstrakAro pathikanuM dRSTAnta Ape che. gantavyasthaLe pahoMcavA mATe prasthita thayelA pathikane mArgamAM kAMTA-kAMkarA vagere Ave, zarIra jvarAdi rogathI grasta thAya ke potAne dimoha thAya (arthAt dizAno nirNaya karavAmAM bhrAnti thAya ke saMdeha paDe) to enI gatimAM skUlanA Ave che. mATe kAMTA, roga ane digU moha Ama traNa
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-55 515 prakAranAM vighno viziSTa gamananA bAdhaka bane che. kAMTA vagere dUra karavA dvArA, roga thAya ja nahIM evI sAvadhAnI rAkhavAthI ke roga thayA para cikitsAbhAvanA dvArA enI asarathI mukta rahevA dvArA ke potAne digmoha thayo hoya to zraddheya jANakAranuM mArgadarzana laI e bhrAnti ke saMdehane tilAMjalI ApavA dvArA gati pUrvavat askhalita thaI zake che. gatine askhalita rAkhavA mATe A je je karavuM paDe te te vighna parano jaya che. AmAMthI digmoha e cittamAM nirmANa thayelI viSamatA che, mATe Adhi svarUpa che. jvarAdi roga e zarIramAM pedA thayelI pratikULatA che, mATe vyAdhi che. 'kAMTA' vagere zArIrika ke mAnasika paribaLo nathI, paNa bAhya paribaLa che. mATe upAdhi che. sAdhanAnA kSetramAM paNa upAdhi, vyAdhi ane Adhi cittanA utsAhane khaMDita kare che, mATe vighnarUpa che. A traNa vighno A krame ja bhAga bhajave che. arthAt upAdhinI asara karatAM vyAdhinI asa2 citta para jaldIthI thAya che, ne vyAdhinI asara karatAM AdhinI asara vadhAre jaldI thAya che. eTale ja, upAdhi kAlAntare (pravRtti) AzayanAzaka che mATe jaghanyavighna kahevAya che. vyAdhi zIghra AzayanAzaka che mATe madhyamavighna kahevAya che, ane Adhi zIghratara AzayanAzaka che, mATe utkRSTavighna kahevAya che. Ama vighnanA traNa prakAra che. eTale vighnajaya AzayanA paNa jaghanya, madhyama ane utkRSTa vighnajaya ema traNa prakAra che. jaghanyavighna upasthita thavAM chatAM, cittavaiklavya na thavA denAra cittapariNati e jaghanyavighnajaya nAmano Azaya che. A ja rIte madhyamavighnajaya Azaya ane utkRSTa vighnajaya Azaya jANavA.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 516 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 vidhvajaya AzayanA A jaghanya-madhyama-utkRSTa bhedo e mAtrAnI apekSAe nathI, paNa prakAranI apekSAe che. arthAt jema zrutajJAnanA akSaragruta - anakSaragruta vagere bhedo prakAranI apekSAe che, ane paryAyazruta - paryAyasamAsamRta vagere bhedo mAtrAnI apekSAe che. eTale ke jema jema zrutajJAnanI mAtrA vadhatI jAya tema tema upara uparano bheda Avato jAya evuM paryAyazruta - paryAyasamAsakRta vagere 20 bhedomAM thAya, paNa akSarazrata - analarakRta vagere 14 bhedomAM nahIM, kemake e 14 bhedo zratanI ochI-vattI mAtrAne kAraNe nathI, paNa judA judA prakAranA kAraNe che. athavA jema gRhasthonA lAkhopati, koTyAdhipati, abajopati.. A bhedI saMpattinI mAtrA (pramANa)nI apekSAe che. eTale saMpatti vadhavA para lakSAdhipati ja koTyAdhipati bane che ne ora saMpatti vadhavA para e ja abajopati bane che. paNa tapasvI, dAnezvarI, kriyAzIla. A badhA bhedo mAtrAnI apekSAe nathI ne tethI tapasvI ja tapa vadhatA dAnezvarI banI jAya evuM nathI. paNa A bhedo prakAranI apekSAe che. eTale lakSAdhipati na hoya e kodhipati na ja hoya evo niyama hovA chatAM tapasvI na hoya e dAnezvarI na ja hoya evo niyama nathI. dAnezvarI hoya ne tapasvI na hoya evuM banI zake che. ema madhyamavanajaya Azaya prakaTa thayo hoya ne chatAM jaghanyavidhvajaya Azaya prakaTa na thayo hoya evuM paNa banI zake che. zArIrika pratikULatA game eTalI hoya to paNa sahana karI le ne ArAdhanA na choDe, evo sAdhaka paNa sahavartI jarAka vAMku bole to apamAna lAgI jAya ne tethI ArAdhanA choDI de.. AvuM paNa jovA maLe che. arthAt madhyamavizna para jaya meLavyo, ne jaghanyavipna sAme jhukI gayA. mATe A nizcita jANavuM ke, uttarottara traNa vijJa pAvaraphula che ne tethI enA vidhvajayaAzayo uttarottara vadhAre pAvaraphula che evuM nathI,
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-55 517 paNa vighno alaga alaga prakAranA che, mATe vighnajaya paNa alaga alaga prakAranA che. chatAM 'upAdhi' vastu ja evI che ke jo e cittane asara kare to paNa sAmAnyataH kAlAntare kare, ema 'vyAdhi' vastu ja evI che ke jo e cittane asara kare to sAmAnyataH zIghra kare... ane Adhi to zIghrata2 kare... mATe e apekSAe vighnanA jaghanya, madhyama ane utkRSTa ema traNa bheda uttarottara tIvratAnI dRSTie paNa kahI zakAya. vizrvanA traNa bheda hovAthI vighnajayanA paNa jaghanya vagere traNa bheda karyA che. bIjI eka vAta e samajavA jevI che ke pravRttinI aTakAyata thAya eTalA mAtrathI pravRttiAzayano nAza thaI ja jAya evuM nathI, ne tethI 'vighnajaya nathI' evuM paNa nathI. paNa jo cittano utsAha moLo paDI jAya, khatama thaI jAya to ja pravRttiAzayano nAza thayo kahevAya, ane to pachI 'vighnajaya' Azaya na hovAthI vivakSita paristhiti 'vighna' rUpa bane. eTale rogAdi avasthAnA kA2Ne beThA beThA pratikramaNa kare, chatAM sUtromAM upayoga rAkhe. be hAtha joDavAno utsAha Ubho rAkhe (TUMkamAM zakya hoya te badhuM ja kare ne e rIte cittotsAhane jALavI rAkhe) to 'vighnajaya' che ja. eTale ja devalokane vizrAma kahyo.. paNa dharmasthAnano bhraMza na kahyo. ahiMsA vagere dharmasthAnamAM AgekUca aTake che, paNa pIchehaTha nathI thatI, mATe bhraMza nahIM, ne mATe devaloka vighnarUpa nahIM... paNa jo pravRtti ke pragati aTake (pachI bhale ne pIchehaTha na thAya) ene paNa skhalanA rUpe levAnI vivakSA hoya to ene vighnarUpa samajavo ja joIe. upAdhi vagere vighna cittanI thoDI paNa zithilatA kare to pravRttimAM paNa zithilatA Ave ja, je pariNAme AzayanAzaka nIvaDe che. eTale ja thoDopaNa aticAra praNidhAna ane pravRttiAzaya mATe khatarArUpa che, tethI nidrA vadhAre kare to 14 pUrva cAlI jAya evuM bane che.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 vighna jema jema cittanI vadhAre zithilatA kare tema tema zIghranAzaka bane che. trIjuM vidna to viparIta praNidhAnakAraka hovAthI turaMta AzayanAzaka nIvaDe che, ne mATe utkRSTa vighna kahevAya che. 518 'vighnajaya' Azaya keLavavA mATe traNa bAbato Avazyaka bane che. parikarmasaMpannatA, zraddhAtireka ane sattvAtireka. abhyAsa dvArA zarIrane parikarmita karavuM paDe che, eTale ke keLavavuM paDe che. jenA kAraNe game tevI paristhitimAM paNa zarIra sAmano karI zake TakI zake evuM bane tathA mana paNa sahanazIla bane ane tenA kAraNe cittotsAha jaLavAI rahe. nahitara kAM to zarIrano tyAga karavo paDe che ne kAM to ArAdhanAno tyAga karavAnI nobata Ave che. kAraNake zarIra to e paristhitimAM 'ArAdhanAnI sAthe TakI zake' evuM keLavAyuM ja nathI, jema ke puMDarikamunie sattvAtireka hovAnA kAraNe ArAdhanAmAM skhalanA na AvavA dIdhI, paNa e Anta-prAnta khorAkathI za2I2 keLavAyeluM na hovAthI khamI na zakyuM... ne prANa choDavA paDyA. jene ThaMDI-garamI sahana ka2vAno abhyAsa nathI paDyo e thoDI paNa ThaMDI vadhe eTale AkuLavyAkuLa thavAno... kAM to dhAbaLA vagerenI apekSA UbhI thaze ne nahitara mAMdo paDaze... svAdhyAyAdi choDavA paDaze. eTale to zrI tattvArthasUtramAM pariSaho sahevAnA prayojana tarIke karmanirjarA paNa pachI mUkI. paheluM prayojana 'mArgAcyavana' mUkyuM... (mArgAcyavananirjarArtha parisoDhavyAH parIsahAH) pariSaho sahana karIne je sahiSNu nathI banyo e to jarA paNa viSama paristhiti AvI eTale mArgathI = ArAdhanAthI vyuta thaI javAno... eTale ke enA mATe e paristhiti vighnarUpa banavAnI ja, vighnajaya nahIM thavAno. bahu ja sukhazIla rahelI vyakti pAMca kIlomITarano vihAra kare to paNa eTalo zramita thaI jAya ke pratikramaNa beThAM beThAM karavuM paDe. eTale ene pAMca ki.mI.no vihAra paNa vighnarUpa banyo... chatAM
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-55 519 cAlavAno abhyAsa Ubho rAkhe to dhIme dhIme zarI2 keLavAI jAya che, have eTaluM zramita nathI thatuM, ne pratikramaNa UbhA UbhA thaI zake che. eTale e 5 ki.mI.no vihAra vighnarUpa na rahyo... eTale vidmajaya thayo. chatAM haju 10 ki.mI.mAM thAkI ja jAya che.. paNa abhyAsa jArI rAkhatA eTaluM paNa sAmarthya keLavAI jAya eTale have e paNa 'vighna' rUpa na rahe. thoDoka paNa AsapAsa avAja thato hoya ne citta vyAkSipta thaI jAya, bhaNI na zakAya... to e vighnarUpa... chatAM, prayAsapUrvaka bhaNavAnuM cAlu rAkhe to dhIme dhIme evI paristhitimAM TevAI jAya. A eka jAtanuM parikarma che. eTale have ATalo sAmAnya avAja vikSepa karI zakato nathI e vighnajaya. AmAM AgaLa vadhatAM vadhatAM bhAre kolAhalanI vacce paNa mastIthI bhaNI zake... evI pragati thaI zake che. A abhyAsaprayukta vighnajaya che - A parikarmasaMpannatAprayukta vighnajaya che. AjanA kALanA acchA sAdhaka suzrAvaka hiMmatabhAI beDAvALA derAsaramAM bhIDanA samaye bhAre kolAhala vacce paNa 200-300 logassano kAussagga bilakula khalela vinA karI zakatA. A vighnajaya che. 'pratikramaNa UbhA UbhA ja karavuM joIe..' 'svAdhyAya to karavo ja joIe, to ja mAruM Atmahita thAya' AvI zraddhA prabaLa hoya to ja thoDI thoDI viSama paristhitimAM paNa ArAdhanA cAlu rAkhI uttarottara vadhAre viSama paristhiti para paNa vijaya meLavavAno prayAsa zakya bane che... nahIMtara 'svAdhyAya na karyo to paNa zuM ?' e vicA2 sAmAnya viSamatAmAM paNa svAdhyAya ja choDAvI de ne vighnajaya thAya nahIM. eTale ja koIkane svAdhyAya aMge zraddhAtireka hoya, ne tapa aMge na hoya, to e viSama paristhitimAM paNa svAdhyAya nahIM choDe, ne tapa to jarAkajarAka kAraNamAM mUkI deze... to bIjI tapa aMge zraddhAvALI vyakti viSamatAmAM paNa tapa nahIM choDe... ne vAta-vAtamAM svAdhyAyane tilAMjalI daI deze.
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 520 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 arthAt je aMge zraddhA prabaLa hoya te aMge vighnajaya thAya che. mATe vighnajaya mATe zraddhAtireka paNa Avazyaka che. zraddhAtireka paNa hoya, paNa sattva na hoya, to pratikULa paristhiti nirmANa thatAM ja manamAM ghaNI icchA hovA chatAM, niHsattva hovAnA kAraNe ArAdhanA choDI deze. jyAre sattvazIla vyakti sahana karIne paNa ArAdhanA cAlu rAkhaze, je enI sahanazaktine uttarottara vadhArI vighnajaya vadhAratI jaze. tethI vighnajaya mATe sattvAtireka paNa Avazyaka che. A traNamAM parikarmasaMpannatA mukhyatayA zarIrane keLave che, zraddhAtireka mukhyatayA manane keLave che ne sattvAtireka baMnene keLave che. zarIra ane mana baMnenI keLavaNI Avazyaka che. ekanI paNa akeLavaNI vighnajaya thavA na de. Ama vighnajaya AzayanA sAmAnya svarUpano vicAra karyo. have AgAmI lekhamAM vighnajayanA jaghanyavighnajaya vagere bhedono vistArathI vicAra karIzuM. rAtre (candraprakAzamAM) paNa lekhana... jJAnAcAra.... pUjayazrInuM caityavaMdana... aSTApadajInI pUjA.. nItaratuM saMghavAtsalya...darzanAcAra nirdoSa bhikSA... cazmA paNa khola-baMdha karatAM pramArjana..cAritrAcAra 108 vardhamAnatapanI oLI...chaThTha pAraNe chathI nyAyanuM adhyayana tapAcAra... satata apramattatA...ne pratyeka kriyAmAM urano uchaLato ullAsavIryAcAra... gurudeva! ApazrI kharekhara paMcAcArapraviNa bhAvaAcArya hatA...
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekhAMka - praNidhAna vagere pAMca AzayomAMnA trIjA vidhvajaya Azayane ApaNe vicArI rahyA chIe. emAM pada ApaNe li 16 trIjA vidhvajaya AzayanI sAmAnya vAto gayA lekhamAM joyelI. have enA jaghanyavidhvajaya vagere peTAprakArone vistArathI samajavA che. mATe sau prathama jaghanya vidanajaya (kaMTakavinajaya) nAmanA AzayanI vAta karIe - mArgamAM prasthita thayelA musApharane kAMTA e vipna che. kAMTA Ave eTale svAbhAvika gatimAM skUlanA Ave ja. kAMTA dUra karavAmAM Ave to pAchI mULa asmalita gatithI musApharI thaI zake che. ema, mokSamArgamAM prasthita thayelA sAdhakane zIta-uSNa vagere je pariSaho Ave che te viM rUpa bane che ne sAdhakanI sAdhanAnI gatine smalita kare che. A vighno dUra karavAmAM Ave to punaH pUrvavata asmalita gatithI prayANa thaI zake che. musApharane kAMTAnA vipnanI je vAta che emAM samajavA jevuM e che ke kAMTA thoDA hoya to to dUra karI zakAya. Thera Thera puSkaLa kAMTA paDelA hoya to ene vINI vINIne dUra karavA besavuM e ja gatimAM moTI alanA karanAruM banI vipna banI jAya. ene dUra karavA zakya nathI hotA.. paNa e vakhate musAphara pagamAM majabUta joDAM paherI le. (arthAta pote evo banI jAya ke jethI kAMTAnI potAne ke potAnI gatine kazI asara na rahe) to asmalita gati thavA mAMDe che. eTale ke vipnane (kAMTAne) to dUra na karI zakyA. paNa enuM vibamaNuM (= vijJatva) dUra karI devAmAM AvyuM. ema, prastutamAM, ThaMDI paDe - garamI paDe... koI Akroza karatuM
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 522 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 Ave... AvA badhA pariSahone kAMI dUra karI zakAtA nathI... karma vagere kAraNavazAt jAtajAtanI paristhitio to nirmANa thatI ja rahevAnI, ene aTakAvI zakAtI nathI. paNa pote jAtane evI rIte ghaDI lIdhI hoya ke jethI A vividha paristhitionI potAnI sAdhanAmAM skhalanA Ave evI koI asara ja na rahe. arthAt vighnAbhAva na thayo, paNa vighnatvAbhAva thayo. jAtane AvI rIte ghaDavI e titikSAbhAvanA kahevAya. A vividha paristhitione gaNakAre ja nahIM evI cittanI avasthA e prathama 'kaTakavighnajaya' Azaya che. zAstromAM jaghanyavighna tarIke zItapariSaha, uSNupariSaha, vagere pariSahone kahyA che. AmAM zIta pariSaha ane uSNa pariSahanA traNa artha pracalita che : - (1) kAtila ThaMDI e zItapariSaha ane bhISaNa garamI e uSNa pariSaha. (2) AcArAMgajImAM zItoSNIya adhyayanamAM zIta-uSNa pariSahanI vyAkhyA A pramANe karI che - mahAsattva puruSane tIvra pariSaha paNa mAnasika Adhi (AkuLatA-vyAkuLatA) karato nathI. tethI enA mATe e zIta pariSaha che ne tadanyane (sattvahInane) e AkuLatA kare che, mATe uSNa pariSaha (3) vaLI eka vyAkhyA AvI paNa che ke anukULa pariSaho e zIta pariSaha ane pratikULa pariSaho e uSNa pariSaha. bIjI ane trIjI vyAkhyAmAM badhA pariSahonI gaNatarI AvI jAya che. eTale enI ja vicAraNA karIe. bIjI vyAkhyAmAM uSNupariSaha eTale ja vighna... kAraNa ke skhalanA thAya che. zIta pariSaha eTale ja vighnajaya kAraNa ke skhalanA thatI nathI.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-56 523 prazna - paNa jo skhalanA koIne thatI ja nathI, to badhA pariSahanA vijetA ja kahevAze. enAthI parAjita koI raheze nahIM ne to pachI zItapariSahane pariSa zuM kahevo ? uttara - skhalanA nathI thatI e dRSTie bhale vighnajaya kahevAya, paNa jo game tevI paristhitimAM paNa skhalanA nathI thatI eno ane potAnA sattva-kSamA vagereno garva Ave to pariSahathI parAjita ne potAnA svabhAva vagerene vicArIne garvaparihAra karavo e zItapariSaha 52 jaya. A rIte artha samajavo. trIjI vyAkhyAmAM anukULa paristhitione paNa pariSaha tarIke kahevI che, ane e ucita paNa che. kAraNa ke vadhAre paDatI anukULatAo - sukhada paristhitio paNa sAdhanAmAM skhalanA pedA kare ja che. eTale ja avasarpiNInA pahelA traNa ArAmAM ArAdhanA hotI nathI. utsarpiNImAM chellA tIrthaMkaranuM zAsana saMkhyAtI pATa-saMkhyAtA varSa sudhI ja cAle che ne pachI ekadama sukhano kALa zarU thavAthI ArAdhanAo rahetI nathI. AvuM ja devalokamAM che. sAmagrIo vadhAryA ka2nA2o zrImaMta paNa ArAdhanA kare evI zakyatA jUja hoya che. vadhAre sArI vastu paNa vighnarUpa bane che. sonAnI vADakI haze to pUjAmAM laI javAnuM mana nahIM thAya... laI gayA hoIe to mana emAM ja raheze, caityavaMdanamAM nahIM joDAya. navI ke kApa kADhelI dazI pUMjavA - pramArjavAmAM zithilatA lAvaze... atyaMta duHkhano kALa-pratikULatAo paNa vighnarUpa che. eTale ja narakamAM ne chaThThA ArAmAM dharma nathI. manuSyomAM paNa bhISaNa garIbI kensara jevA roganI AkarI pIDA vagere atyaMta pratikULa paristhitimAM prAyaH dharma thaI zakato nathI.
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 eTale atyanta sukhada ke atyanta duHkhada paristhitio 'vighnarUpa' banI zake che e jANavuM. 524 A paristhitionuM dravya, kSetra, kALa ane bhAva ema cAra prakAramAM vargIkaraNa karI zakAya. emAM 'vighna'rUpa zI rIte ne eno 'vighnajaya' Azaya kevo hoya eno spaSTa khyAla Ave e mATe pahelAM eka bIjI vicAraNA karI laIe. aneka granthomAM prAraMbhe maMgaLAcaraNa je karavAmAM AvyuM hoya che tenA samarthanamAM eka zloka TAMkelo jovA maLe che . - zreyAMsi bahuvighnAni bhavanti mahatAmapi / azreyasi pravRttAnAM kvApi yAnti vinAyakAH / / artha : (AtmAnuM kalyANa karanArA) zreyobhUta kAryomAM mahApuruSone paNa pracura vighno Ave che. jyAre azreyobhUta kAryomAM vighnonA samudAyo kyAMya bhAgI jAya che. zreyobhUta kAryo vighnapracura hoya che e to anubhavagamya paNa che ja. paNa azreyaskara kAryomAM vighno Ave ja nahIM... hoya to paNa kyAMya bhAgI jAya... AvuM zA mATe kahyuM ? gRhasthone vepAra, lagnAdika vyavahAra vagere potAnA sAMsArika kAryomAM keTalAya vighno anubhavAtA dekhAya che ne? Ano uttara A 'vighnajaya' AzayamAM rahelo che. sAMsArika kAryomAM paNa vighno to AvatA ja hoya che... paNa e aMge mana evuM keLavyuM hoya che ke jethI vivakSita kArya mATeno utsAha moLo paDato nathI. pravRtti vyavasthita thayA kare che, ane tethI e 'vighna' vighnarUpa rahetuM nathI. ne kArya nirvighnatayA pAra paDe che. mATe kahevAya ke 'vighno to kyAMya bhAgI jAya che.' (Ano paNa artha to e ja karavAno
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 525 batrIzI-10, lekhAMka-pa6 ke emAMthI vinatva to kyAMya bhAgI jAya che.) dravya, kSetra vagerethI Ano vicAra karIe.. (1) dravya : vidyArthIne pena jarA bagaDI gaI hoya... daza paMdara miniTe chaMTakAravI paDatI hoya to e rIte vAraMvAra chaMTakAraze, paNa lakhavAnuM paDatuM nahIM mUke. enI sAme caravALAnI dazI jarA DhIlI paDI gaI hoya, labaDatI hoya to mUko caravaLo bAju para. pratikramaNa beThA beThA karIzuM. upakaraNanI kacAza lakhavA mATe vighnarUpa na rahI, UbhA UbhA pratikramaNa mATe vinarUpa banI. - dhaMdhA mATe vaheluM-moDuM - TATuM - garama.ochuM-vatuM...jevuM-tevuM. je maLe te khAI leze.. uparathI hoMza raheze. koI pUche to kaheze ke - dhaMdho karavo hoya to badhuM calAvI levuM paDe.. ne AyaMbilakhAtAmAM jarA vyavasthA ochI-vattI hoya to AyaMbila karavAno vicAra paDato mUkAI jAya.... bhojanazALA vagerenI vyavasthita sagavaDa na hoya evA tIrthamAM yAtrALuo keTalA jAya ? khorAkanI kacAza dhaMdhA mATe vighnarUpa na rahI, ArAdhanA mATe vighnarUpa banI. "gaIkAle kema vyAkhyAnamAM nahotA AvyA ?" sAheba ghare mahemAna hatA." "to te dukAna paNa baMdha rAkhI haze?" sAheba ! dukAna to enA TAIme kholavI ja paDe ne!! mahemAna, vyAkhyAna mATe vidhvarUpa, dukAna mATe nahIM. vAtoDIyA saMghATaka (= sAthIdAro sAthe svayaM paNa vAtamAM caDhI jAya, svAdhyAya bAju para rahI jAya, to vipna' ne pote svAdhyAya cAlu rAkhe to vidhvajaya. (2) kSetra keTaleya dUra rahelA ke pahoMcavAmAM bhAre muzkelIbharyA
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 526 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 sthAne dhaMdhA mATe, ugharANI mATe ke vidyArthI bhaNavA mATe hoMzathI jAya che... ne derAsara-upAzraya ke pAThazALA thoDA paNa dUra hoya to jAya nahIM... mukhya relave para ke hAIve para na hoya evA tIrthamAM janArA yAtrALuo keTalA ? DAyAbITIsanA dardIne DaoNkTara miThAI choDAve, cA paNa phIkI pIvAnuM kahe tyAre e bahAragAmanI chUTa nathI mAgato... paNa rAtrIbhojanatyAga ke kaMdamULa tyAganI vAtamAM e bahAragAmanI chUTa mAge che. bahAragAmanuM kSetra, sAkara tyAga mATe vighnarUpa nathI, rAtrIbhojana tyAga mATe vighnarUpa. hoya bhAI! dhaMdho che...rojanA 2-3 kalAka AvavA javAnA kADhavA ya paDe... ne TrenamAM - basamAM bhIMsAvuM - pIsAvuM ya paDe... dhomadhakhatA taDakAmAM rakhaDavuM ya paDe...' AvuM badhuM bolanAra citta e paisAdhaMdhA aMge 'vighnajaya' che. ne 'mahArAja sAheba ! derAsara eka ki.mI. dUra che, roja javuM - AvavuM na phAve...' AvuM bolanArane pUjA mATe mAmUlI aMtara paNa vighna che. ne paisA - bhaNatara mATe lAMbu aMtara paNa 'vighna' nathI. zaMkA - dukAna game eTalI dUra hoya, dhaMdho to karavo ja paDe ne! skula game eTale dUra hoya ke basa-Trena be traNa vAhana badalIne javuM paDatuM hoya, bhaNavuM to paDe ja ne ! samAdhAna - basa, A ja to vighnajaya che. derAsara javAmAM game eTalI muzkelI paDe, pUjA to karavI ja paDe ne, citta jo AvuM bolatuM hoya to vighnajaya, paNa derAsara javAmAM bahu takalIpha che, pUjA kema thAya? AvuM jo citta kahetuM hoya to 'vighna' che ja. AyaMbilakhAtuM thoDuM dUra che eTale ekAsaNuM ja karIzuM...
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-pa6 527 jyAMthI nirdoSa bhikSA maLe evA gharo dUra che. najadIkamAMthI ja ochA vadhatA doSavALI bhikSA vahorI laIzuM... caMDilabhUmi eka doDha ki.mI. dUra maLe che, vADAmAM ja jaIzuM. mArI jagyAe joIe evA havA-ujAsa-ThaMDaka nathI. eTale svAdhyAya nahIM phAve... AvI badhI cittavRttio vidhvajaya' Azaya keLavAyo nathI, enuM sUcana kare che. siddhi ne viniyoga to keTalA dUra rahe..? (3) kALa : roja pUjA karavAnI ke vahelAsara vyAkhyAnamAM AvavAnI vAta karavAmAM Ave tyAre "savAre vahelAsara UThI zakAtuM nathI' kahenArAo pANI bharavA mATe vahelA UThI zake che. savAre vahelA TyuzanaklAsamAM jaI zake che. samayanI bahu kheMca rahe che.. pUjA mATe no TAIma'. pratikramaNa mATe "no TAIma' kahenArAne TI.vI. mATe TAIma maLe che. gappAM mAravA mATe TAIma maLe che. DaoNkTara kaheze to jogiMga mATe paNa eka kalAka kADhI zakAya che. pUjAnI lAIna bahu moTI che, naMbara lAgatA 2-3 kalAka lAgI jaze, pUjA nathI karavI. kALanI pratikULatA pUjA vagere mATe 'vighna' rUpa. dhaMdhA vagere mATe nahIM... sakhata garamInA divaso svAdhyAyamAM mana zI rIte parovAya? kAtila ThaMDInI rAta.. sUI jAva. svAdhyAya nahIM thAya... saMskRtanI buka cAlu karyAne ghaNo kALa thaI gayo. haju pUrNa thatI nathI. have mUko paDatI. gocarI bahu moDI Ave che. ekAsaNA nahIM phAve... AvI badhI manovRttio kALa' vipnanI sAme jhUkI gayelI che.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 528 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 (4) bhAva : vastu ke vyaktinA jevA guNo na phAvatA hovAthI ArAdhanA paDatI mUkAya evA ja guNonA panAre paDavA chatAM dhaMdhA vagerenA kAma paDatA mUkAtA nathI. tethI evA bhAva ArAdhanA mATe vidhvarUpa, dhaMdhA vagere mATe vidhvarUpa nahIM. TrasTI bahu mijAjI che. jema phAve tema bole che. mAruM insalTa karI nAkhyuM. have huM derAsara - upAzraye jAuM ja nahIM ne.. AvuM bolanArAo vepArIonI, gharAkonI, adhikArIonI tochaDI vartaNUMkane leTa-go karI zake che. e to uparathI kaheze ke - gharAkanI gALa ghInI nALa. A vidhvajaya che. mATe vicitra svabhAva vighna' rUpa raheto nathI. zerabajAranA game eTalA zorabakoranI vacamAMthI pote sAMbhaLavuM hoya te ja zeradalAla sAMbhaLe che. ne vyAkhyAnamAM AjubAju thoDo avAja thAya to kazuM saMbhaLAtuM nathI. thoDo kharco kazAmAM thaI gayo hoya ne sukRtano avasara Ave tyAre "A vakhate bahu kharcAI gayuM che. have zAnti rAkho." Ama kahenArA potAnA vyavahAramAM pAcho barAbara kharca kare. ne koI pUche to kahe ke - vyavahAra to karavo ja joIe ne !. A vyavahAra aMgeno vidhvajaya che. "avasara che ne dravya che.. to dAna to devuM ja joIe ne! AvI manovRtti ghaDAya e dAna aMgeno vinajaya Azaya jANavo. bhaNavA vagere mATe aMgrejI bhASA paNa zIkhavA taiyAra.. badhuM gujarAtImAM bhASAMtara karI dyo.. evI dalIla nahIM karavAnI... ne sUtro mATe? prAkRta saMskRtanuM kazuM samajAtuM nathI. badhAM sUtro gujarAtImAM racI devA joIe. AvI dalIla * bhaNAvanArA kaDaka svabhAvavALA che, huM emanI pAse nahIM bhaNuM...
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-56 529 * gocarImAM bapore dUdha garama nathI maLatuM, huM ekAsaNuM nahIM karuM.. * sahavartI vicitra svabhAvavALo che. keTalI kSamA rAkhavI ? * sahavartI pramAdI che, ALasu che. pahelA naMbare to kAma kare ja nahIM. ghaNuM kahIe ne kare to paNa sAva ThaMDA pAMca miniTanA kAmamAM paccIsa miniTa lagADe.. te paNa vAraMvAra tAkIda karyA karIe to... nahIMtara to kAma rakhaDI ja jAya... emane vArevAre kahyA karavAmAM ApaNo svabhAva cIDiyo thaI ja jAya ne ! jo AvuM thAya to kSamAnI sAdhanAmAM vighna AvyuM. "sahavartI, ziSya ke putra bhale game tema varte.. koI paNa saMjogomAM mAre durbhAva pedA karavo nathI ke krodha karavo nathI.... kSamA ja keLavavI che" AvuM daDha praNidhAna hoya to vidhvajaya saraLa bane. pachI mana kaheze ke - haiyuM bALavuM enA karatAM hAtha bALavA sArA.... eka to kArya karavA mATe ene taiyAra karavAno prayAsa karavAno.. pachI paNa e jaladI ne vyavasthita kArya kare ja nahIM. kAraNa ke enA mAthe kazo bhAra hoto nathI... kazuM na kaho to samayasara kAma na kare ne veTha utAre.. kahe kahe karo to pAMcanA badale paccIsa miniTa tamAre paNa enI pAchaLa ApavAnI. ne e daramyAna vAraMvAra gusso karavAno... ene tiraskAra prayukta kaTu veNa kahyA karavAnA... ne manane kaluSita karavAnuM. ene badale jAte ja kArya karI lo to pAMca ja miniTamAM sArI rIte thaI jAya... samaya bace, krodha...kaTuveNathI bacAya.... ne sauthI vadhu haiyuM-mana-kaluSita na thAya. kadAca evo prazna UThe ke to zuM enAM badhAM kAma paNa ApaNe ja karI levAnAM? to tarata vidhvajaya keLaveluM mana javAba Apaze ke koI mAMdupathArIvaza hoya to enAM badhAM kAma karIe chIe ne? kokanuM tana mAMduM hoya to enuM badhuM kAma karIe chIe ema kokanuM mana mAM hoya to badhuM kAma karavAmAM vAMdho zuM ?
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 530 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 mAjJA tu nirmanaM vitta rtavya Tima.. koI paNa dharmaanuSThAnanI pAchaLa sauthI vadhAre mahattvanuM prayojana hoya to e, cittane sphaTika jevuM nirmaLa karavuM. e che. A prayojana jALavI levA mATe sAdhaka kayo bhoga na ApI zake ? ne cittamAM kaluSitatA pesavA dvArA A prayojana ja jo naMdavAI jatuM hoya to sAdhakane e zI rIte paravaDe ? eTale, "mAre cittane kaluSita nathI thavA devuM. paNa uttarottara nirmaLa karatAM javuM che' evuM tIvra praNidhAna vidhvajaya karAve ja. * ahIM ApaNe sukRta karIe enI kazI kadara nathI... tana-manadhanano bhoga game eTalo Apo, koI noMdha letuM nathI. badhA kadaradIna che. prazaMsA to nahIM uparathI kaMIka chidra zodhI nindA kare che. ApaNe have ahIM kazuM kharacavuM nathI. * ahIM koI premathI bolAvatuM nathI. sahavartIomAM badhA ke koka apratikArya vyakti Dagale ne pagale kaMIka saMbhaLAve che... kaTAkSa kare che... parAbhava ne apamAna kare che. anukULatAo sAcavatuM nathI. ahIM zI rIte ArAdhanA thAya ? AvI badhI vicAradhArAo bhAvAtmaka vipnanI sAmenA parAjayane sUcave che. vinajaya nathI. sAdhanA mATe dravya-kSetra-kALa ke bhAvAtmaka jaghanya vighnarUpa bananAra bAbato saMsArakAryo mATe vighnarUpa rahetI nathI e joyuM. have A vAta madhyama ane utkRSTa vighna mATe paNa samAna che, e vicArI laIe - zarIramAM thoDo tAva vagere AvyA hoya to pUjA, vyAkhyAna vagere baMdha.... paNa dhaMdhe to javAnuM ja. Aje thAka bahu lAgyo che. pratikramaNa beThA beThA kare. ne pachI koI vAto karavAvALuM maLI jAya to UbhA UbhA kalAka nIkaLI jAya.. kazI khabara na paDe.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-pa6 pa31 AvuM ja...Aje UMgha bahu Ave che, pratikramaNa pachI sUI ja javuM che, svAdhyAya nahIM thAya. ne vAta karanAra maLe to vAtamAM kalAka nIkaLI jAya. Aje thoDI DhIlAza che. gocarI javuM nahIM phAve ne pachI pANI jo vadhe che, to kApa kADhavAnI phUrti AvI jAya. mULamAM to te teno rasa vinane atikramI jAya che. rasa jeTalo vadhAre eTalA vadhAre bhAre vinane paNa ullaMghI javAya che. ne A rasa, praNidhAnathI pedA thAya che. mATe praNidhAna jevuM tIvra evo (parikarmasaMpannatA vagere thavA dvArA) prabaLa vinajaya Azaya prakaTa thAya che. mana hoya to mALave javAya. jahAM cAha vahAM rAha. Where there is a will, There is a way... A badhI kahevato paNa praNidhAnane ne vidhvajayane sUcave che. utkRSTa vighna aMge paNa samAnatA jovA maLaze. koIe gharaderAsara karyuM ne yogAnuyoga pUrvakarmavazAt ene tyAM kaMIka muzkelI sarjAI... basa, pachI pote paNa dRDha nirNaya karI le ke phalANAe A gharaderAsara karyuM ne rAmAyaNa thaI. ApaNe to gharaderAsara karavuM ja nahIM.. tapadAna....svAdhyAya..kriyA vagere je ArAdhanA svayaM karI rahyo hoya, te aMge eka jaNa kaMIka vicitra bole. bIjo kaMIka samajAve. vaLI trIjo kaMIka kahI jAya.... zraddhA vicalita thaI jatAM vAra nahIM ne pakaDeluM anuSThAna chUTatA vAra nahIM. magajamAM kaMIka bhrAnti ghara karI jAya. A badhuM digmoha nAmanuM vighna che... AnI sAme paisAne khAtara hatyA thaI, apaharaNa thayuM. bApanI sAme sago dIkaro korTe caDhyo.. paisAnI pAchaLa Arogya khatama karI nAkhyuM... AvuM
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 532 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 badhuM DhagalAbaMdha kissAomAM jovA-jANavA maLavA chatAM potAnI paisAnI lagana chUTe ja nahIM... A che (paisA aMgeno) utkRSTa vighnajaya. vyAkhyAnamAM rojeroja paiso kevo anarthakara che e sAMbhaLavA chatAM enuM AkarSaNa ghaTe ja nahIM... ne enI pAchaLanI e ja doDadhAma cAlu rahe... A che paisA saMbaMdhI digmoha vighnajaya. moTA dIkarAne paraNAvyo, ekAda varSamAM vahu dIkarAne laIne chUTI thaI gaI... bIjA dIkarAne paraNAvyo, vaLI thoDA vakhatamAM e vahu sAthe paNa jhaghaDA... ne chevaTe e putra-putravadhU paNa chUTA thayA. to paNa mAne trIjA dIkarAne paraNAvavAnI hoMza rahe ja... e dIkarAnI vahu to sArI Avaze ne sevA karaze... evI AzA chUTe ja nahIM... A che saMsAra aMgeno digmoha vighnajaya. TUMkamAM dharma pravRtti chUTI javA pAchaLa ke dharmazraddhA khasI javA pAchaLa jevAM jevAM kAraNo bhAga bhajavI jAya che, evAM ja kAraNo upasthita thavA chatAM dhaMdhA vagerenI pravRtti ke paisA vage2e pratyenuM kheMcANa khasatuM nathI, e lagabhaga pratItisiddha che. eTale ke te te kAraNo dharma mATe 'vighna' rUpa bane che, dhaMdhA vagere mATe nahIM. tethI kahevAya che ke - zreyobhUtakAryo (dharmakAryo)mAM pracura vighno hoya che, ne azreyaskara kAryomAM to vighno kyAMya bhAgI jAya che.' AnuM jvalaMta udAharaNa eTale mammaNazeTha. enI vAta have AgAmI lekhamAM joIzuM. he gautama! eka samayano paNa pramAda na kara... prabhu mahAvIra svAmIe ApelA A sUtrane jIvI batAvanArA ! he gurudeva ! amane apramattatAnuM varadAna Apo...
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'zreyobhUta kAryomAM Dagale ne lekhAMka pagale vidano Ave che, jayAre azreyaskara kAryomAM vighno to kyAMya - paLa bhAgI jAya che. AvI je vAta ghaNAM zAstronA prAraMbhe jovA maLe che eno rahasyArtha ApaNe vicArI rahyA chIe. ane e rahasyArtha A che ke - dravya - kSetra vagerenI pratikULatA ArAdhanA - sAdhanA mATe vighnarUpa bane che, paNa evI ja pratikULatAo vepAra vagere sAMsArika kAryo mATe vidhvarUpa banatI nathI. arthAt pratikULatAo to Ave ja che, paNa mana evuM ghaDAyeluM hoya che ke jethI e pratikULatAone gaNakAryA vagara potAnI dhaMdhA vagere pravRtti cAlu rahI zake che. eTale ke vino ja AvatA nathI evuM nathI, paNa mananI keLavaNInA kAraNe e vighnarUpa rahetA nathI. AnuM jvalaMta udAharaNa eTale mammaNazeTha... ratnajaDita nakkara sonAnA baLadanuM praNidhAna bAMdheluM che. Avaka vadhAravI e eno upAya che. vyaya-kharca dvArA saMpatti ghaTavI e apAya che. eTale vyaya ghaTADavo e paNa apAyanivRttirUpa upAya che. khorAkamAM mAtra tela ane coLArUpa be ja dravya ane te paNa rojeroja. sAva garIba mANasane paNa Avo khorAka na phAve... kyAreka levo ja paDe to paNa be traNa divasamAM ja thAkI jAya. mammaNe A ja khorAka khAdho che ne jiMdagIbhara khAdho che, kyAreya kaMTALyo nathI. mATe vidhvajaya. kSetra paNa kevuM ? nadInA pUramAM dUra-sudUra taNAtuM kASTha, ke jyAM pahoMcavAmAM motanI nobata paNa AvI zake. AvA kSetrano paNa mammaNe Dara rAkhyo nathI. vaLI kALa paNa evo ja bhayaMkara banelo - vAdaLachAyI - vIjaLInA kaDAkA - bhaDAkAthI bhISaNa banelI gADha aMdhakAramayarAtrIrUpa kALa. to bhAva paNa kyAM anukULa hato ? jeone khabara che ke mammaNanI saMpatti magadhanareza karatAM paNa kaMkagaNI che teo niMdA karaze
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 534 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 ke "kevo lobhiyo ne kevo kRpaNa!" ane jeone e khabara nathI teo atyaMtanirdhana tarIke avagaNanA karaze. paNa dravyAdi cArenI A pratikULatAo - AmAMnuM koI paribaLa ene aTakAvI zakyuM nathI. mATe AmAMnuM kazuM vighnarUpa banyuM nathI - vighnarUpa rahyuM nathI. sAdhaka tarIke ApaNe paNa ApaNA praNidhAnane AvuM tIvra banAvIe to kaI paristhiti ApaNA mATe bAdhaka banI zake ? have prastutamAM AvIe - dravya, kSetra, kALa ane bhAva... cAre prakAranI upAdhio kAMTA samAna jaghanya vighna rUpa che. A upAdhione gaNakAre nahIM, ane potAnI ArAdhanAne asmalita cAlu rAkhe e rIte keLavAyeluM citta e jaghanya vijJajaya che. . AmAM dravyAtmaka jaghanyavihna paranA jayamAM dharmaruci aNagAranuM dRSTAnta laI zakAya. ahiMsAdharmanI sAdhanA mATe, kaDavI vakha banI gayelI viSamaya tuMbaDIno AhAra karI gayA, paNa paraThavI nahIM. ratnakaMbalAtmaka anukULa dravya sAme zivabhUti ane rAjamahelanI anukULa bhikSA sAme kaMDarIkamuni parAjita thaI gayA. kSetrAtmaka jaghanyavihna sAme meghakumAramuni pahelAM parAjita... prabhuvIre sthirIkaraNa karyA bAda vidhvajaya. mathurAnA anukULa kSetramAM AryamaMgu parAjita.... potAnI ja rAjadhAnInA anukULa kSetramAM puSpacUlA sAdhvIe vidhvajaya karyo. kALAtmaka, jaghanya viba para jaya meLavanArA tarIke 13-13 mahinA sudhI vinA hatAzAe bhikSAe nIkaLanAra zrI RSabhadeva prabhune ke "mA ruSa mA tuSa' gokhavAmAM 12-12 varSa sudhI nahIM kaMTALelA mASatuSamunine yAda karI zakIe. dvArikAnA loko 12 varSa pachI kaMTALI gayA. parAjita thayA.
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-57. 535 bhAvAtmaka jaghanyavidhra para caMDarudrAcAryanA ziSya vijaya meLavyo. sakhata garamInI sAme araNika munivara parAjita thaI gayA. kAMTA Ave kaMkara Ave dhomadhakhatI retI Ave aMtaranA ajavALe vIrA ! paMtha tAre kAMThe jA AmAM aMtaranuM ajavALuM eTale "praNidhAna". ane vidhvajaya have bIjA madhyamavidhvajaya Azayane vicArIe - madhyamavidanajaya : jvara vagere rogo jema pathikanI gatimAM smalanA kare che ema sAdhakanI sAdhanAmAM paNa skUlanA kare che, mATe zArIrika rogo e paNa vighna che. dravya-kSetra-kALa-bhAva svarUpa jaghanya vighna aMge, pratikULa dravyAdithI dUra thaI anukULa dravyAdi UbhA karavAnI AzA rahyA kare che. jyAre rogo to zarIrAzrayI hovAthI, e maTe nahIM, tyAM sudhI enAthI dUra thavAnI zakyatA hotI nathI. eTale sAmAnyathI cittane vadhu jaldI cintAtura-hatAza banAvI de che. mATe vyAdhi e upAdhi karatAM moTuM vighna kahevAya che ne tethI e madhyamavighna che. jo ke mananI keLavaNI e eka alaga bAbata che. tethI, rogone sahana karatAM karatAM enI sahiSNutA keLavI lIdhI hoya ne tethI e vighnarUpa na bane evo Azaya (madhyamavidhvajaya) keLavAI gayo hoya, ne chatAM bIjAnAM kaTuvacanone (jaghanya bhAvavipnane) sahana karavAno abhyAsa na pADyo hoya ne tethI jaghanyavidhvajaya Azaya na keLavAyo hoya evuM pUrve ApaNe joI gayA ema jarUra banI zake che. - rogAtmaka A madhyamavizna para jaya traNa rIte meLavI zakAya che: (1) prIvenzana Ijha beTara dhana kyaoNra. roga thAya ne pachI cikitsA karAvavI enA karatAM roga ja na thAya e rIte hitAhAraparimita AhAra vagere rUpe khorAkanuM Ayojana karavuM e vadhAre guNakArI
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 536 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 che. A rIte roga ja na thAya eTale, roganimittaka skhalanA na Ave, mATe vidhrujaya thayo kahevAya. chatAM pUrvakarmavazAt roga thAya to zuM karavuM ? (2) cikitsA dvArA rogane dUra karavo ne askhalita prayANa cAlu rAkhavuM.... A paNa madhyamavighnajaya che. AmAM A vAta samajavA jevI che ke - jo Avazyaka saMyamayogone sIdAvyA vinA rogane sahana ka2vAnuM sAmarthya hoya, kazI davA karAvyA vinA paNa kALakrame roga enI meLe maTI ja javAno hoya... ne e rIte maTI jAya tyAM sudhImAM zarIrane - Arogyane koI lAMbAgALanuM nukazAna pahoMcADe evI saMbhAvanA na hoya... A traNa zarato jemAM paripUrNa hoya evA rogane ArAdhanA cAlu rAkhavA pUrvaka samabhAve sahana karavo joIe, paNa cikitsA karAvavI nahIM.. mAtra roga vadhe nahIM e mATe apakSatyAga vagere rUpa kALajI rAkhavI. Ama karavAthI madhyamavighnajaya Azaya keLavAya che, jinAjJAnuM pAlana thAya che, dehAdhyAsamAM hrAsa thAya che... tathA koI paNa davAthI rogane maTADavA karatAM zarIra pote ja rogapratikAraka tattvo pedA karI rogane maTADe e dIrghakAlIna ArogyanI dRSTie vadhAre lAbhaprada hoya che. Arogya dIrghakALa sudhI sAruM rahe to ArAdhanA paNa dIrghakALa sudhI sArI karI zakAya. asAdhya kakSAno roga thayelo hoya.. e roganA kAraNe viziSTa ArAdhanAo lagabhaga koI thaI zakatI na hoya ne uparathI keTalAya apavAdo sevyA karavA paDatA hoya... davA levA chatAM paNa, bhale ekAdabe varSa jIvana laMbAvI zakAya... paNa viziSTa nirdoSa ArAdhanA yogya Arogya maLavAnI to koI saMbhAvanA na hoya... lagabhaga saMthArAvaza ja rahevuM paDe evI paristhiti hoya... to eve vakhate davAo laIne...
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-57 537 IMjekzananA godA khAIne.. keTalAya apavAdo sevIne jIvana laMbAvavuM... enA karatAM davAo choDI devI e sva-52ne vadhu lAbhakartA hoya che... kadAca vedanAnI tIvratAnA kAraNe samAdhi jALavavI kaThina paDatI hoya... to samAdhi jaLavAI rahe e rItanA mAtra vedanAzAmaka davA laI zakAya... paNa roga maTavAnI AzAthI jIvana laMbAvavAno to koI artha hoto nathI. uparathI evuM karavAmAM - atyAra sudhI tapa-tyAga-kaThora sAdhanA vagere dvArA dehAdhyAsa je toDyo hato... enI sAme... A avasthAmAM ArAdhanA lagabhaga yAda na Ave ne vAraMvAra davA-anupAna vagere yAda AvyA karavA dvArA dehAdhyAsa puSTa thavAnI saMbhAvanA... atyAra sudhI nirdoSa saMyama pALyuM hatuM... enI sAme keTalAye apavAdo ne doSo sevIne nirdoSatAnI lagana khatama karI nAkhavAnuM thAya... (3) asAdhya roganI davA na karAvavAnI hoya tyAre, davA karavA chatAM roga na maTe tyAre, ke davAthI roga maTADavAno hoya, paNa maTatAM vAra lAgavAnI hoya tyAre, roga ane vedanA cAlu hoya to paNa potAnI ArAdhanA cAlu rahe e mATe, 'A roga vagere pariSaho mArA svarUpanA bAdhaka nathI, mAtra dehane ja asara karanArA che' tathA 'pUrvakRta karmonA kAraNe roga Avyo che, ene samabhAve sahana karIza to karmanI khUba nirjarA thaze. ne sAthe ArAdhanA paNa cAlu rAkhIza to to khUba ja viziSTa prakAre nirjarA thaze... vagere bhAvanAthI AtmAne bhAvita karatAM rahevuM. e rIte bhAvita thavAthI roganI vedanA vacce paNa sAdhanA askhalitapaNe karI zakAya che. tethI madhyamavighnajaya keLavAya che. 16-16 bhayaMkara rogo kAyAnI mAyA laIne beThA hovA chatAM 700 varasa sudhI askhalitapaNe sAdhanAne dhapAvye rAkhanArA zrI sanatkumAra cakravartI muni e madhyamavighnajayanuM suMdara udAharaNa che.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 538 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 pharatA vAno dukhAvo mulAkAta le tyAre rAtrInI rAtrIo bhAre vedanA cAle. ne e tIvra vedanAmAM paNa AkhI rAta kammapayaDI vagereno svAdhyAya karanArA sva. pUjyapAda A. zrI vijayapremasUrIzvarajI ma.sA. tathA khAMsI-udharasa ane zvAsa rojanA thaI gayA hovAthI ekabAju e cAle ne chatAM bIjIbAju moDI rAta sudhI jJAnasAra vagereno moDhethI bolIne svAdhyAya niyamita cAlu rAkhanArA sva. pU. ratAMzavijaya ma., sva. pU. dharmaghoSa vi. ma. vagere najIkanA bhUtakALanA suMdara udAharaNo che. e ja rIte vardhamAna tapanI lAMbI lAMbI oLIomAM ke 500 saLaMga AyaMbila vagere tapazcaryAmAM pAchalA divasomAM zArIrika pratikULatAo veThavA chatAM tapazcaryA cAlu rAkhanArA tapasvIo paNa madhyamavidhvajayanA suMdara udAharaNa che. 1 mALa caDhavA mATe paNa lIphaTanI rAha jonAra keTalAya zrAvaka-zrAvikA girirAjanI yAtrA to caDIne ja karavI che evA prabaLa praNidhAnanA prabhAve, bhalene traNa kalAka lAge, paNa caDIne ja yAtrA kare che, DoLI karatA nathI. hAMpha caDhI jAya, paganA sAMdhA duHkhavA mAMDe, paga upaDe ja nahIM, taDako mAthe caDhI jAya, pasIno pasIno thaI jAya, Dagale ne pagale besI javuM paDe... AvI DhagalAbaMdha takalIpho paNa enI yAtrAne aTakAvI zakatI nathI, A paNa madhyamavidhvajaya che. have trIjo utkRSTavidhvajaya (dimoha vinaya) Azaya vicArIe. - utkRSTa vijaya : pathikane pUrva dizAne pazcima samajI levI vagere rUpa dizA aMgenI bhrAnti thAya e digmoha che. A digmoha thaye, bIjA pathiko ene vAraMvAra preraNA kare ke "cAla bhAI ! cAla, kema aTakI jAya che?" to paNa ene cAlavAno utsAha thato nathI. eTale ke A digyoha gamanamAM vighnarUpa banyo. paNa jo "A pUrva dizA ja che' evuM athavA "A mArga ja mane mArA gantavya sthaLe laI jaze. evuM samyagujJAna potAnI meLe thaI jAya ke anya pathiko e pramANe ja kahetA
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-57. pa39 hoya che enA para potAne zraddhA thaI jAya to ukta brAnti dUra thAya che. ne tethI prayANano pAcho pUrvavat utsAha pravartavAthI viziSTa gamana cAlu thAya che. A dimohavidhvajaya che. A ja rIte, mokSamArganA pathika sAdhakane mithyAtvAdijanita manovibhrama e digmoha samAna vipna che. AmAM brAntio kevA kevA prakAranI saMbhave e AgaLa joIzuM. upAdhi (jaghanya vighna) bAhya che. vyAdhi (madhyama viba) zarIra sparzI che. jyAre dimoha sIdho ja manaHsparze che, mATe vyAmoha e utkRSTa vighna che. upAdhi ane vyAdhimAM, mArga aMge bhrAnti nathI, "mArga to A ja che, paNa AvI paristhitimAM huM zI rIte ArAdhuM ?" ema potAnA asAmarthyanI kalpanA che. jyAre digbohamAM mArga aMge ja brAnti che. mATe paNa e utkRSTa vighna che. vaLI, jAtajAtanI bAhya paristhitio nirmANa thAya eTale e "upAdhi' to banI ja jAya... zarIrane asarakartA roga pedA thAya eTale e vyAdhi' to banI ja jAya... paNa eTalA mAtrathI e "vighna' banI ja jAya evuM nathI. e jo cittane asaragrasta kare. cittamAM utsAhanI maMdatA lAve. to ja vina" rUpa bane che. arthAt upAdhinI ane vyAdhinI asara jhIlanArI cittanI avasthAo e kramazaH jaghanya ane madhyama vipna che, ane enI asarathI mukta rahe evI cittanI avasthAo e kramazaH jaghanyavidhvajaya ane madhyamavidhvajaya che, ema kahI zakAya. eTale ja upAdhi ke vyAdhine sam upasarga nathI lAgato, paNa "Adhine sam upasarga lAgI "samAdhi" zabda bane che. paNa digyoha to sIdho ja manane asara karanAro che. eTale e jo astitvamAM Avyo che. to e vipna" rUpa bane ja. astitvamAM AvyA bAda paNa upAdhi ane vyAdhi to 'vighnarUpa na paNa bane' evo vikalpa maLI zake che. digbohane Avo vikalpa maLI zakato nathI. e jo pedA thAya, to vipna' banavAno ja, mATe paNa ene utkRSTa vijJa kahevAya che.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 540 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 paristhitivazAt ke koInA uMdhA bharamAvavAthI manamAM ArAdhanA aMge UbhI thatI bhrAntio (temaja zaMkAo) e A dimoha vighna che. manamAM bhramaNAo ghuse eTale ArAdhanAmAM alanA Ave ja. A bhramaNAo dUra thAya to ja punaH asmalita ArAdhanAo cAlu thAya. tethI, manane bhrAntizUnya banAvavuM e digbohavidhvajaya che. A brAntio guruparatatratAthI ke mithyAtvAdinI pratipakSa (viruddha) bhAvanAthI dUra thAya che. potAnA manamAM bhale bhramaNA thaI gaI hoya ke zaMkA paDI hoya, paNa gurupAratanya hoya to, "guru mahArAja kahe ema ja mAre karavAnuM.. emAM mAruM hita ja che' AvI pratIti hovAnA kAraNe, gurukathanAnusAra pravRtti to akhkhalitapaNe cAlatI ja rahe che, mATe vidhvajaya thAya che. * "saMsArano kyAreya prAraMbha nahIM?" "mokSe javAnuM cAlu che to kyAreka to badhA bhavyono mokSa thaI ja jaze ne ?" AvA badhA mithyAtvajanya bhramanI sAme "rAga-dveSa ane ajJAnathI para thaI gayelA bhagavAnane asatya bolavAnuM koI kAraNa nathI. eTale te ja niHzaMka satya che je mArA bhagavAne kahyuM che. mAro kSayopazama maMda che, mATe mane na samajAya e paNa bane..." AvI badhI bhAvanA e pratipakSa bhAvanA che... enAthI bhrama dUra thAya che ne vidhvajaya thAya che. keTalAka saMbhavita digbohasamavighno : * koIka anIti vagere karanAranI jAhojalAlI ne nIti pakaDI rAkhanArano jIvananirvAha mATeno saMgharSa joIne - "ApaNe paNa UMdhuM-catuM karo. nItinuM pUMchaDuM pakaDavAmAM majA nathI." * karoDo loko rAtrIbhojana kare che. zuM badhA narake javAnA? mATe rAtrIbhojanane narakanuM prathama dvAra kahevuM e barAbara nathI. * AjanA kALamAM TI.vI. to chUTI zake ja nahIM.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-17 pa41 * anIti choDI daIe to to bhUkhe maravAnA ja dahADA Ave. * ArAdhanA karavA dIkSA ja levI paDe evuM thoDuM che ? gharamAM besIne paNa ArAdhanA kyAM nathI thatI ? * mahArAja sAheba pAse javAnuM nahIM, teo to bAdhA ja ApI * samudAyamAM keTalAya doSo lAge che. ekalA vicaravAthI nirdoSa caryA vadhAre sArI rIte jALavI zakAya, mATe ekalA svataMtra vicaro. * vartamAnamAM sarvatra vaktAnI bolabAlA che. gRhasthone jema 'sarve guNAH kAMcanamAzrayanta' che ema sAdhuo mATe "sarve guNA vaSkRtvamAzrayanta' che. mATe Agamo prakaraNo vagere bhaNavAnuM mUko.... vyAkhyAnamAM upayogI bane evuM sAhitya vAMco.... * nyAya-tarkanA grantho bhaNavAthI vAda-vivAdamAM paDavAnuM thAya, mATe e bhaNavuM ja nahIM. * vartamAnamAM zrI saMghamAM carcAspada banelI vAtomAM (potAnA kSayopazama vagere hovA chatAM) ApaNe paDavuM nahIM. emAM paDavAthI rAga&Sa thAya. athavA ApaNe samajelI vAta mUkI devAnI nobata Ave.. Ama to bIjAone aneka grantho bhaNAvatA paNa hoya ne chatAM A vAto samajavAno ApaNo kSayopazama nahIM. AvI mAnyatA rAkhavI e paNa digmoha che. * dIkSA lIdhA pachI bhaNavA - bhaNAvavAnI vyavasthA thatI nathI.... mATe mumukSupaNAmAM badhA grantho paMDito pAse bhaNI laIne, pagabhara thaIne pachI ja dIkSA levI. tyAM sudhI bhale pa-7-10 varSo aviratimAM vItI jAya, paNa dIkSA na levI. * paMDita pAse ke pustakamAMthI vAMcIne paNa bhaNI zakAya che. guru
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 542 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 pAse ja bhaNavuM joIe evuM kAMI Avazyaka nathI. ema gurusApekSatA chUTI jAya to digmoha. * sAdhujIvanamAM roja ekAsaNA ja karavA joIe evuM kAMI jarUrI nahIM... ghaNA besaNA ke navakArazI karatA hoya che. guru mahArAjanuM kahyuM badhuM ja kAMI thoDuM thaI zake ? ApaNane phAve eTaluM karavuM. athavA, guru mahArAja paNa chadmastha che, emanuM badhuM ja kAMI svIkArI na levAya... ApaNI buddhithI paNa vicArI levuM joIe. AvI badhI mAnyatAo e digmohavighna che. * parIkSA karavA AvelA deve zrI zreNika mahArAjAne mAchalI pakaDatA sAdhu ane garbhavatI sAdhvI dekhADI bhagavAnanA badhA sAdhu-sAdhvI AvA ja che, zuM vaMdana-bhakti-bahumAna karavA? vagere samajAvavAno prayAsa karyo... paNa zreNikarAjA zraddhAmAM avicalita rahyA. A digmohavighnajaya. indra mahArAjAe namirAjarSine 'A mithilAne dAha lAgyo che' vagere ghaNuM ghaNuM kahyuM. kasoTI karI.... paNa mihilAr hannamALaur La me DAr vizvaLa vagere bhAvanA dvArA nimarAjarSi saMyamamAMthI DagyA nahIM. prasannacaMdrarAjarSi durmukhadUtanA vacanothI mamatva uddIpta thayuM, vicalita thaI gayA... parAjita. pachI, 'huM to sAdhu, mAre koNa putra ne koNa maMtrI ?' vagere pratipakSa bhAvanAthI vighnajaya. sAte nihnavo digmohavighnathI parAjita thayA hatA. siddharSigaNI jeTalI jeTalI vAra bauddha maThamAM gayA... eTalI eTalI vAra e darzana sAcuM lAgyuM... digmohavighna... pAchA phare... jaina darzananI vAto sAMbhaLe.. digmohavighnajaya... chevaTe lalitavistarA granthe antima digmohavighnajaya karAvyo.
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-57 543 aMtima avasthAmAM rahelA ziSyoe vacana ApyuM hovA chatAM devalokamAMthI AvatA nathI, ne aSADhAcAryane digmoha thaI gayo. saMyama choDI devAno nirNaya karyo. chellA kALa karelA ziSya 6 rAjakumAronuM rUpa vikuva vyAmoha dUra karyo. paccakakhANamAM "disAmoheNa AgAra mUkyo hovAthI, jyAM sudhI AgArarUpatAne jALavI rAkhe tyAM sudhI digmoha e vikharUpa banato nathI. vastutaH paccakakhANamAM je digmoha che e paccakhANa AvyuM che ke nahIM ? e aMzamAM bhramaNA karAvanAra che. paccakhANa karavuM ke nahIM ? e aMzamAM arthAt sAdhanAnI kartavyatAnA aMzamAM - sAdhanAnA svIkAra aMzamAM bhramaNA karAvanAra nathI, mATe e "vighna' rUpa nathI. jema pathikane kaMTaka-javara ke digyoha A traNamAMthI eka paNa vina para jaya meLavavAno bAkI hoya to te te vighna AvavA para gatimAM alanA AvyA vinA rahetI nathI. eTale asmalita - gati mATe traNe vidgo parano jaya Avazyaka che. ema mokSamArganA pathike paNa, jaghanya, madhyama ane utkRSTa ema traNa prakArano vinajaya Azaya keLavyo hoya to ja enI asmalita pravRtti thAya che. traNamAMthI ekAda vidhvajaya Azaya keLavAyo na hoya to paNa asmalita pravRtti azakya bane che. pravRttine alanA pAmavA mATe traNa prakAranA vidgo upasthita thavA joIe e Avazyaka nathI, je vidhvajaya na keLavAyo hoya tenuM vighna upasthita thAya eTale pravRtti khoraMbhe paDavAnI ja. eTale traNe vidhvajaya Azayano samudAya ja pravRttinuM kAraNa bane che, ekAda vidhvajaya Azaya nahIM, e nizcita jANavuM. prazna - Ama vidhvajaya Azaya e kAraNa che ne enAthI kAryarUpe pravRtti thAya che. to pAMca AzayomAM, praNidhAna-vidhvajaya-pravRtti. ema krama kahevo joIe ne, praNidhAna-pravRtti-vinajaya.. evo krama zA mATe ?
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 544 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 uttara - vAstavika krama A che. pravRtti-vijJajaya -viziSTapravRtti - viziSTa vidhvajaya - vadhAre viziSTa pravRtti - vadhAre viziSTa vidhvajaya... sAmAnya pravRtti vidhvajayanuM kAraNa bane che. ne pachI e vidhvajaya viziSTa pravRtti karAve che. jemake pahelI IhA sAmAnya hoya che. enAthI je apAya thAya e (vyAvahArika) arthAvagrahanuM kAma karI vizeSa prakAranI IhAne pravartAve che. je vizeSa IhA vaLI viziSTa apAyane utpanna kare che, ne ema IhA-apAya IhA-apAya no krama cAle che. A ja rIte prastutamAM jANavuM. Azaya e che ke praNidhAna Azaya pragaTa thaI gayo che, vidhvajaya Azaya haju pragaTa thayo nathI. chatAM, koI ja vighna na hoya evI paristhitinA kAraNe pravRtti zakya banI jAya che. ne e rIte pravRtti karatAM rahevAthI, parikarmasaMpannatA dvArA vidhvajaya" Azaya pragaTa thAya che. dhAro ke 10 mAtrAnA viM para jaya thayo. A jaya thayA pUrve je pravRtti hatI, te bhale vighna na hovAnA kAraNe asmalita cAlI. paNa jo 10 mAtrA sudhInuM vighna paNa Avata to skUlanA pAmavAnI yogyatAvALI hatI. paNa have ATalo vidhvajaya thayA pachI evI yogyatA vinAnI banI, mATe e pUrvenI pravRtti karatAM viziSTa banI. chatAM haju 11 vagere mAtrAnuM vighna Ave to alanA pAme evI pravRtti che. eTale e apekSAe haju sAmAnya pravRtti kahevAya. paNa e karatAM rahevAthI vadhAre vidhvajaya thAya. ne tethI pachI 20 mAtrA sudhInuM vighna Ave to paNa asmalita pravRtti thAya che. je pUrvanI apekSAe viziSTa che. Ama uttarottara jANavuM. ahIM traNa prakAranA samudita vidhvajaya Azayano pravRttijanaka je kahyo che te viziSTa pravRttino janaka che, e hisAbe chatAM, A vidhvajaya Azaya paNa pravRtti karatAM karatAM pragaTa thAya che. arthAt prAraMbha to sAmAnya pravRttithI ja hoya che. A je vAstavikatA che ene najaramAM laIne vidhvajaya-Azaya karatAM pravRtti Azayane pahelo kahyo che.
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-58 545 Ama vighnajayaAzayanI vicAraNA pUrNa thaI. have siddhi AzayanI vicAraNA AgAmI lekhamAM joIzuM. gayA lekhamAM vighnajayaAzayanI vicAraNA pUrNa karelI. eTale have A lekhamAM kramaprApta siddhi Azayane vicArIe lekhAMka 58 ahiMsA, kSamA vagere dharmasthAnano potAnA AtmAmAM sAkSAt anubhava e siddhi Azaya che. 'hiMsA karAya nahIM' ema nahIM - (arthAt 'bIjAne pIDA pahoMcADAya nahIM' ema nahIM) paNa, 'hiMsA e mArA svabhAvamAM ja nahIM - 'bIjAne pIDA pahoMcADavI e mArA svabhAvamAM ja nahIM' AvI svayaM anubhUti e ahiMsAnI siddhi che. 'parasparopagraho nIvAnAm' ekabIjA para upakAra karavo. (paNa apakAra kyAreya na karavo) Avo jIvasvabhAva potAnAmAM keLavAyelo saMvedAya e siddhi che. vaLI A saMvedanA svayaM hoya che, arthAt bIjAnA mApaka yaMtro para nahIM cAlavAnuM, bIjA pAsethI sAMbhaLeluM, jANeluM, vAMceluM hoya e nahIM, svayaM ahiMsAno svabhAva saMvede e ahiMsAnI siddhi che. eTale AmAM potAno anubhava ja tapAsavo paDe. A ja rIte kSamA vagere aMge jANavuM. 'gusso karAya nahIM' ema nahIM, 'gusso mAro svabhAva ja nahIM' AvI bIjA pAsethI meLavelI jANakArI paNa nahIM... paNa, kSamAnA svabhAvavALA tarIke ja potAnI saMvedanA thAya e kSamAnI siddhi che. granthakAra upAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAje A mATe Atmana AtmanA saMvitti: evA zabdo
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 546 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 prayojayA che. ne sAthe jaNAvyuM che ke AvI saMvedanA jJAnadarzanacAritrakamUrtikA hoya che. uzkerATa e mAro svabhAva ja nahIM, mAro to zAMta svabhAva che AvI jANakArI e jJAna che. AvA svabhAvanI prAptavya tarIkenI saMvedanA = (mAre A svabhAva AtmasAt karavo che evuM dila saMvedyA ja kare) e zraddhA che - darzana che. AtmAnI AvI zAnta pariNati (= AtmA kSamArUpe pariNamavo) e cAritra che. te te kSamAdi guNanuM jJAna, zraddhA ane pariNatirUpa bane eTale jJAnadarzanacAritrakamUrtikA kahevAya.. ahiMsA-kSamA vagere dharmonA bAdhaka karmono viziSTa prakArano kSayopazama e siddhinuM AMtarikasvarUpa che. "anyane pIDA na pahoMcADavI vagere ahiMsAdinuM bAhyasvarUpa che. cAritra aMgeno koIpaNa viziSTa kSayopazama jJAna-darzanathI sahakRta ja hoya che. ane tethI e, traNenA anubhavAtmaka ja hoya che. eTale ja e nidrAdikALe paNa vaiparIyavAraka hoya che. eTale ja jene tapa siddha thayo hoya, ene khAvA chatAM tapano ja anubhava thato hoya che. jemake AhAra karavA chatAM upavAsI evA bhAImahArAjane tathA kUragaDuM mahAtmAne. AnAthI viparIta, tapa karIne khAvAno svabhAva tarIke anubhava thayA kare to siddhi nathI. tapakALe paNa, khAvA tarapha ja mana kheMcAyA kare.. khAvAmAM ja mana kare. khAvAnI prakriyA ja sahaja lAge... A badhuM khAvuM e mAro svabhAva che evI saMvedanAnAM cihno che. AnI sAme, pAraNAkALe paNa, tapa tarapha ja mana lalacAyA kare.. tapamAM ja mana Thare. tapa sahaja lAge ne khAvuM e to veTha lAge.. jhaMjhaTa lAge... A badhuM tapasvabhAvanI saMvedanAnAM cihno che. sIdhI vAta che. rogakALe paNa rogInA manamAM Arogya ja ramyA karatuM hoya che. Arogya ja potAnI sAhajika sthitirUpe pratIta thayA kare.... roga to aupAdhika lAge. roga kadAca lAMbo cAle to paNa A saMvedanA
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 547 batrIzI-10, lekhAMka-58 khase ja nahIM ke "A roga e mAruM svarUpa nahIM.. jhaMjhaTa che." davA kadAca bhAve evI hoya, ane roganA nAme sIkalIva vagere keTalIka anukULatA maLatI hoya, to paNa roga upAdhibhUta ja bhAse. thAya tevA thaIe to gAma vacce rahIe... ITano javAba paththarathI Apavo... AvI badhI mAnyatAo ahiMsA mATe digyoha vighna samAna che. e beThI hoya tyAM sudhI to, bIjAo taraphathI thoDI paNa muzkelI sarjAya tyAre eno badalo levAnuM ja mana thayA karavAthI bIjAne pIDA na pahoMcADavAnuM ahiMsAnuM bAhya svarUpa paNa astitvamAM na AvavAthI AMtarika svarUpAtmaka siddhi to kyAMthI anubhavAya ? roga thAya ane ene samatApUrvaka sahevAnI sahanazakti keLavI na hoya, to rogI hiMsAsAdhya cikitsA karAvavA paNa taiyAra thaI ja javAno. eTale madhyamavidhvajaya na keLavanArane paNa ahiMsAnA svabhAvanI saMvedanA azakya che. koInA taraphathI nirmANa thatI dravya, kSetra, kALa ke bhAva saMbaMdhI pratikULatAo sAme TakI rahevAnuM sattva na keLavanAro enA pratikAra mATe lAlAyita thavAno ja. eTale ja jaghanya para vijaya na meLavanArane paNa siddhi so gAu cheTI rahe che. eTale traNa prakAranA vino para vijaya meLavyA bAda ja siddhi hAMsala thAya che, ane eTale ja pahelAM vidhvajayaAzaya ne pachI siddhiAzaya jaNAvyo che. "gusso mAro svabhAva ja nahIM... kSamA ja mAro svabhAva... AvuM saMvedanArane koInuM game tevuM trAsadAyaka ke anyAyapUrNa vartana paNa krodhanA nimitta tarIke bhAse ja nahIM e spaSTa che. eTale pUrvAvasthAmAM khUba krUra upahAsapUrvaka mazkarI karI hoya. pachI paNa traNa traNa vAra mAsakSamaNanuM pAraNuM cUkAve.. guNasenanuM AvuM vartana joIne sAmAnyathI lagabhaga AkhA jagatane... "ATaluM badhuM thAya, to pachI to gusso Ave
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 548 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 ja ne...' AvuM bhAsavA chatAM, kSamAnI siddhi pAmelA jIvane, AvI viSama sthiti paNa krodhanA nimitta tarIke bhAse ja nahIM, eTale ja prANAMta upasarga vagere je vyavahArane AkhI duniyA gussAnA kAraNa tarIke mAnya kare che ene paNa karmasattA krodhanA kAraNa tarIke mAnya karatI nathI, ne evA vartana sAme paNa kSamAnI ja apekSA rAkhe che. krodhano vyavahAra karanAra agnizarmA vagere koIne paNa e sajA kare ja che. svakIya jIvanamAM bhale kadAca bhayaMkara upasarga na Avyo hoya, chatAM jo evo koI upasarga Ave to paNa, krodha to kare nahIM... paNa krodha karavAno vicAra suddhAM na Ave... evA avasare paNa kSamA ja kartavya bhAse... mananI AvI keLavaNI karanAro ja kSAyika kSamA sudhI pahoMcI zake che. sva. pUjyapAda gurudeva zrI bhuvanabhAnusUrIzvarajI ma.sA.nI nizrAmAM muMbaI-bAbulanAtha zreyasaholamAM zibiranAM pravacano sAMbhaLelA eka yuvAnane amerikA javAnuM thayuM. velakvoliphAIDa hato. dhIkhatI kamANI hatI... paNa haju traNa varSa thayelA ne enA dvArA eka mahilAne kAranI aDapheTa lAgI... sAmAnya IjA thaI... paNa A to amerikana prajA ne amerikana kAyado... sa, bApa DrAiviMga karato hoya ne dIkarAne IjA thAya, to paNa vaLatarano kleIma karavAmAM saMkoca nahIM... kSamA karavAnA koI saMskAra ja gaLathUthImAMthI nahIM. e mahilAe korTamAM kleIma karyo. yuvakanA vakIle badhI vAta jANI. eNe yuvakane salAha ApI... 'tame haju amerikAmAM navA navA cho. ahIMno kAyado jaMgalI che. tamane rastA para lAvI deze. eTale, huM tamane kahuM chuM e pramANe korTamAM tame bolajo... to bacI jazo.' A to jUTha bolavAnI vAta hatI... yuvake inakAra karyo... e vakIlane che ke - 'huM jUThuM bolIza nahIM (I will not speak a Lie) ema nahIM, huM jUThuM bolI zakIza ja nahIM... (I cannot speak a lie).. yuvaka enI patnI sAme jue che... e paNa kahe che ke - 'bhale paiseTake sAva khatama thaI jaIe... ne bhArata bhegA thaI javuM paDe... paNa
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 549 batrIzI-10, lekhAMka-58 jUTha na bolazo'... pelo vakIla bhAre Azcarya anubhavI rahyo. tame kaI jAtanA mANasa cho ? yuvaka kahe - amane amArA dezamAM amArA dharmanI A vAto gurudevo dvArA jANavA maLI che. ne e AtmasAt thayelI che. ene jALavavA ame game te bhoga ApI zakIe korTamAM eNe sAcI vAta karI ja dIdhI che. mArAthI Takkara lAgI che, mAro guno svIkAruM chuM. ne mane je daMDa thato hoya te jaNAvo. huM bharI ApIza." e vakhatanA DolaranA bhAve rUpiyA poNA be karoDa thAya eTaluM vaLatara cUkavavuM paDyuM. pAse mAtra 80 Dolara bacyA. paNa asatya vacana na bolyAno apAra AnaMda hato - saMtoSa hato. 6 varSa bAda paNa mahAtmAne A vAta karatAM karatAM enA romAMca khaDA thayA hatA. satyavacananI siddhi ane e mATeno vidhvajaya kevI cittavRttinI apekSA rAkhe che e AnA parathI kalpI zakAya che. vidhvajaya pachI ja siddhi thAya che e ApaNe joI gayA. vaLI, vidhvajaya paNa, praNidhAna ane pravRttiAzaya paryApta keLavAyelA hoya to ja keLavAya che. eTale siddhi Azaya sudhI pahoMcelA sAdhakane pramAdAdi janya aticAranI saMbhAvanA rahetI nathI. kyAreka je ochuM vadhatuM AcaraNa hoya te paristhitivazAt karyuM hovAthI apavAdarUpa hoya che, paNa aticArarUpe hotuM nathI. mATe A avasthAmAM dharmasthAnanI prApti aticAra rahita hovI kahI che. Ano sUcitArtha e che ke kyAreya paNa pramAdAdivazAt aticAra lAge nahIM e rIte dharmasthAna meLavavAmAM Ave to "siddhi' thAya. kSamAdine potAnA svabhAva tarIke saMvedanArane (ane tethI sarva jIvono A ja svabhAva che evuM saMvedanArane) bIjo gusso rokI na zake to paNa enA para tiraskAra na ja Ave, kRpA (karuNA) ja Ave e spaSTa che.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 Azaya e che ke potAne jeTalA pramANamAM ahiMsA kSamA vagere siddha thayA che, enA karatAM alpapramANamAM enI siddhivALA jIvo e hInaguNI jIvo tathA jeone haju alpa paNa ahiMsAdi guNa siddha thayo nathI e nirguNa jIvo. A banne prakAranA jIvo haMmezA mATe hIna hoya che. eTale emane haMmezA sahAyanI AvazyakatA hoya che. jyAre lagabhaga svasamAna kakSAnA guNovALA jIvo madhyama jIvo che. sAmAnyathI teo ahiMsA vagere vivakSita guNa jALavatA hoya ja che. paNa kyAreka amuka vizeSa prakAranI paristhitimAM ahiMsAdine jALavavA mATe teone paNa preraNA vagere rUpa kaMIka sahAyanI AvazyakatA hoya che. nitya sahAyakatA e kRpA-karuNA che... jyAre AvI kvacit sahAyakatA e upakAra che. ema vivakSita ahiMsAdinI sAdhanAmAM potAnAthI jeo adhika hoya tevA guru vagere guNAdhika che. AvA guNAdhika jIvo pratye vinaya vaiyAvaccabahumAna ja siddhi pAmelA jIvone jAge che. 550 zaMkA - vivakSita ahiMsA-kSamAdi guNa kSAyikakakSAno prakRSTakakSAno (100%) prApta thAya tyAre ja siddhi kahevAya ane tethI e guNa aMge to koI potAnAthI guNAdhika hoya e saMbhavatuM ja nathI. mATe ahIM guNAdhika tarIke ahiMsA-kSamAdithI bhinna anyaguNomAM je potAnAthI adhika hoya ke upakAranI dRSTie adhika hoya te levAnA che. samAdhAna - AvI badhI zaMkA nirarthaka che. kAraNa ke jyAre vizeSa kazo ullekha na hoya tyAre, 'guNAdhika' ke 'guNahIna' zabdo vivakSita guNa aMge je adhika ke hIna hoya ene ja jaNAvI zake, anya guNanI apekSAe adhika hoya ke hIna hoya ene nahIM. vaLI mULamAM '100% guNa keLavAya tyAre ja siddhi kahevAya' e kalpanA ja galata che. te paNa eTalA mATe * ke siddhi AzayamAM ja jo prakRSTaguNa prApta thaI gayo hoya to viniyoga - tathA prakRSTa dharmasthAnanI prApti sudhInI sAnubandhatA - vagere je vAto granthamAM karelI che te nakAmI thaI jAya. Azaya e che ke siddhi pachI
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-58 551 viniyoga thAya, A viniyogathI kSayopazama sAnubandha thAya... pachI tenA prabhAve vadhAre guNa siddha thAya... vaLI ora viniyoga thAya, tenA kAraNe vadhAre kSayopazama sAnubandha thAya... A krame jIva prakRSTaguNane pAme che. vaLI prakRSTadharmasthAna eTale to kSAyika dharmasthAna... kSAyika ahiMsA-kSamA vagere pAmanAro to e ja bhavamAM mokSe jAya. eTale aneka janmAntaranI paraMparA dvArA prakRSTaguNane pAmavAnI vAta paNa asaMgata Thare. eTale pUrve je siddhi thayelI che emAM prakRSTa guNa nathI e to spaSTa ja che. ane tethI dhAro ke pote vivakSita guNone 50% sudhI AtmasAt karyo hoya to 50% guNanI siddhi che. e vakhate 60-70... vagere % jeTalA guNonI siddhivALA jIvo e adhika guNI ne 40-30 TakA vagere vALA jIvo e hInaguNa... temaja haju guNa keLavyo ja na hoya evA badhA jIvo nirguNa. 'potAnAmAM jeTalo guNa siddha thayo che enA karatAM sAmI vyaktimAM 10-20% vadhAre guNa pragaTa thayo che e chadmastha zI rIte jANI zake ?' Avo prazna na karavo, jema suvihitasAdhupaNAno nirNaya AlayavihArAdi parathI karI yathAyogya vinaya-bahumAnAdi karavAnA hoya che ema prastutamAM sAmI vyaktinA vANI-vartAva vagere 52thI enuM guNAdhikya jANI zakAya che. ema vizeSa prasaMge guNAdhikya jANI zakAya che. A guNAdhikyanA nirNayamAM jJAnAvaraNanA aparAdha tarIke kyAreka bhramaNA thavAthI bahumAnAdi aMge vaitathya thAya to paNa e doSarUpa nIvaDatuM nathI. Azaya e che ke guNAdhikajIvanuM guNAdhikya pragaTa thayuM na hovAnA kAraNe jANI zakAyuM na hoya ane tethI bahumAna-vinayAdi karavAmAM na Ave to paNa eTalA mAtrathI 'siddhi' dUSita thaI jatI nathI. jemake kevalajJAnI tarIke pragaTa na thayA hoya tevA kevalI pratye bahumAnAdi na jAgavA mAtrathI anya mahAtmAonA ahiMsAdi dharmasthAno dUSita thatA nathI. ema, saMyamasthAnamAM vastutaH nimnakakSAe rahelA evA paNa ratnAdhika pratye upalA saMyamasthAnamAM rahelA avamarAtvika vinaya
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 552 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 bahumAnAdi kare to emanuM saMyama vadhu nirmaLa ja thAya che, dUSita nathI thatuM. eTale upakAra-saMyamaparyAya vagere dRSTie ja guNAdhika levAnA che evI mAnyatA paNa galata che. guNAdhika hovA chatAM paryAyamAM nAnA hoya tenA pratye paNa bahumAna to hoya ja. vinaya-vaiyAvacca vagere mATe bAhya vyavahAra jovAno hoya che. eTale bAhya vyavahArane anurUpa AsanapradAnAdirUpa vinaya vagere guNAdhika avamarAtmika pratye karavAnA na hoya eTalA mAtrathI siddhi asiddha banI jatI nathI. nahIMtara to saMyamaparyAyamAM nAnA evA guNAdhika pratye ratnAdhikoe bahumAnAdi rAkhavAnI AvazyakatA ja na rahe, ne to pachI vAcanA letI vakhate, vAcanAdAtA nAnA hoya to paNa ene vandana karavAnI je sAmAcArI zAstromAM darzAvelI che te asaMgata karI jAya. vaLI hanaguNa tarIke jo pUrve svaprAptadharmasthAnanI apekSAe adhatana rahelA jIvone kahyA che to guNAdhika tarIke paNa enI apekSAe UMce rahelA jIvo ja vivakSita hoya e, tathA je guNamAM AgaLa vadhavuM che e guNamAM AgaLa vadhelAo pratye bahumAnAdi joIe ja (pachI bhale saMyama vagere anyaguNamAM e kadAca pAchaLa paNa hoya) A bene be cAra jevI vAta che. vivalita guNamAM guru vagere kadAca AgaLa na hoya to paNa eTalA mAtrathI kAMI emanI pratyenA vinayAdi asaMgata banI jatA nathI. kAraNa ke saMyama-upakAra vagerenI dRSTie teo AgaLa che ja. ane vandana-bhakti vagere bAhya pratipatti mATe to vyavahAra sAme jovAnuM hovAthI vyavahArathI je aviruddha hoya te karavAnuM hoya. mATe prastuta guNamAM je adhika hoya tene ja ahIM mukhyatayA guNAdhika tarIke vivaDhyA che e vAta niHzaMka jANavI. Ama, vivakSitaguNamAM je svaapekSAe adhika hoya emanA pratye siddhipAmelA jIvone vinaya-vaiyAvacca-bahumAna jAge che. eTale, "A to anyapakSIya che ke "mAro harIpha che' Avo koI bhAva AgaLa AvI, guNAdhika sAdhaka pratye IrSyA DheSa ke upekSAbhAva jagADe to siddhi nathI,
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-58 557 ema jANavuM joIe. avirata mATe dezavirata ne dezavirata mATe sarvavirata sAdhu e guNAdhika che. guNAdhika vyakti Ave eTale UbhA thavuM, Asana pradAna karavuM. A badhuM vinaya che. AhAra-pANI-auSadha vagere lAvI ApI sevA karavI e vaiyAvacca che. guNAdhika pratye dilamAM prIti-Adara hovA - jAgavA e bahumAna che. vaLI bIjuM satrazaMsAdi.. te te guNanI sAcI prazaMsA e te te guNanuM bIja che. prazaMsakane kALAntare te te guNAtmaka phaLa ApIne ja rahe che. aMdara bahumAnAdi hoya to ja bahAra sAcI prazaMsA thaI zake. ane e thAya eTale svaprApta guNa karatAM adhika guNanuM bIja paDI ja gayuM. have e adhika guNa prApta thaze ja.. Ama A vinayAdithI guNa (kSayopazama) sAnubandha bane che. eTale ke guNa uttarottara vardhamAna banato rahe che. adhika pratye vinayAdinI jema, madhyama (samAna) pratye upakAra ane hIna pratye kRpA.. A baMne paNa kSayopazamane sAnubandha banAve che. arthAt A traNe uttarottara kSayopazamanA kAraNa che. eTale potAne jeTalA aMzanA kSayopazama rUpa siddhi pragaTa thaI che e uttarottara vadhatAM kSAyika bhAva sudhI pahoMce e mATe A vinayAdi traNe Avazyaka che. anyathA kSayopazama sAnubandha na banavAthI adhika adhika mAtrAnI siddhi yAvat utkRSTa siddhi prApta thaI zakatI nathI. kSamAnA sAdhakane game tevo tIvra kakSAno krodha karanAra vyakti pratye paNa dveSa-durbhAvanA badale karuNA ja UbharAyA kare to samajavuM ke "kSamA' siddha thaI che. AmAM karuNA traNa rUpe jANavI. hIna pratye aMdara karuNA ja je anubhavAyA kare e 'dayA' che. hIna jIvo AgaLa vadhe e mATenA yathAzakya saMyoga sAmagrI vagere ene pUrA pADavA e "dAna" che.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 554 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 hIna jIvo kaMIka saMkaTamAM mukAI jAya (ane vidhvajaya Azaya to haju teoe keLavyo hoya nahIM, tethI e guNanI sAdhanAmAM skUlanA AvI jAya) to e vakhate enuM e saMkaTa dUra karI pAcho ene asmalita sAdhanA mArge caDhAvavo e vyasanapatita duHkhApahAra che. maMda layopazamavALA jIvane anekavAra zIkhavADavA chatAM nA AvaDe to paNa "tuM to sAva "Dha" che... tane kazuM AvaDavAnuM nahIM." vagere tiraskAraprayukta zabdo nIkaLavA na joIe. jo AvA kaThora zabdo nIkaLe to samajavuM ke kRpA-dayA nathI. pote meLaveluM jJAna paNa siddhi avasthAne pAmI zake nahIM. (ne tethI AgaLa pragati na thAya). ema, pote ghaNA vidvAna hoya, bIjA nAnA hoya.. alpa kSayopazamavALA hoya to paNa, e enuM phoDaze... huM to moTo mANasa. mAre ghaNAM kAmo hoya.. enI ciMtAmAM huM kyAM paDuM ?" A rIte upekSA na karatAM, ene Avazyaka grantha maMgAvI ApavA, bhaNAvanArano yoga karAvI Apavo, bhaNavAno utsAha jAge evuM vAtAvaraNa UbhuM karI ApavuM, badhI anukULatAo karI ApavI... (A badhuM paNa karuNA-vAtsalyasabhara dilathI karI ApavuM.) A badhuM "dAna" che. siddhi Azaya mATe A paNa Avazyaka che. hinajIvo, asakjhAya-roga vagere pratibandhakone dUra karavAnuM nAnA-alpapuSyavALA hovAnA kAraNe sAmarthya na hovAthI mUMjhAtA hoya to, "huM A nAnI-nAnI vAtamAM kyAM paDuM ?" evuM na vicAratAM potAnA sthAna-puNya-prabhAva vagerenA yoge badhA vighno dUra karI ApavA e "vyasanapatita duHkhApahAra" che. AnA vinA paNa siddhi siddha thavI azakya che. potAne lagabhaga samAna guNasiddhi pAmelA hovAthI madhyama jIvoe paNa praNidhAna-pravRtti ne vidhvajayaAzaya lagabhaga svasamAna mAtrAmAM keLavelo ja hoya che. eTale teo svayaM sAdhanA karatAM ja hoya che. paNa, kyAreka evI vizeSa prakAranI paristhiti pedA thaI gaI hoya to emane mArga para TakI rahevA ke AgaLa vadhavA mATe sahAya karavI
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-58 papapa Avazyaka banatI hoya che. A na karanArane 'siddhi Azaya saMbhavato nathI. eTale, pote pravacanakAra hoya. anya pravacanakArane kyAreka koI cokkasa viSaya para pravacana karavAnA prasaMge mudA mAge to e vakhate spardhA-IrSyA vagere bhAvone na apanAvatAM umaLakAbhera udAratApUrvaka potAne khyAlamAM hoya te mudA vagere ApavAnuM sahaja dila banyuM rahevuM joIe... kazuM chUpAvavAnuM mana na thavuM joIe. to siddhi Azaya keLavAyo che ema mAnI zakAya. Ama kRpA-upakAra ane vinaya e kSayopazamane sAnubandha karavAnA jema kAraNo che, ema te te guNa potAne siddha thayo che ke nahIM? enA sUcaka paNa che e jANavuM. svaprApta guNono ahaMkAra A traNeno pratibandhaka che. eTale ke kRpA vagere na anubhavAtAM hoya to samajavuM paDe ke aMdara ahaMkAra pragaTa thayo che. vaLI ahaMkAra to prApta thayelI koIpaNa bhautika ke AdhyAtmika cIjanA ajIrNa svarUpa che. ne jenuM ajIrNa thAya e vastu prakRtimAtA punaH ApatI nathI. eTale prAptaguNa paNa gumAvavAno vAro Ave che. AgaLa vadhavAnI to vAta ja dUra rahe. tethI jene uttarottara pragati sAdhavAnI icchA hoya eNe ahaMkAra na UThe e rIte prayatazIla banavuM joIe, e mATenI keTalIka vicAraNAo - gumAyelI cIja pAchI maLe eno AnaMda jarUra hoya paNa ahaMkAra kAMI karavAno hoto nathI. "juo ! khovAyelA cazmA mane maLI gayA.' Avo ahaMkAra karavA jAya to to uparathI "alyA, paNa te cazmA gumAvyA kema?" ema nAlezI thAya. kSamA vagere badhA guNo AtmAmAM rahelA ja che. paNa anAdikALathI e khovAyelA (AvarAyelA) che eTale enI prApti thAya tyAre AnaMda jarUra anubhavIe, ahaMkAra zo ? zuddhAH pratyAtmasAmyena paryAyAH paribhAvitAH / azuddhAzcApakRSTatvAnnotkarSAya mahAmuneH / /
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 zrI jJAnasAramAM kahyuM che ke jIvanA zuddha (=kSAyika) guNo to badhA ja jIvomAM samAna hovAthI koI koInAthI UMcuM che ja nahIM... to ahaMkAra zuM karavAno ? ne je azuddha (= kSAyopazamika) guNo che temAM hInAdhikya jarUra hoya che, paNa e badhA ja (game eTalo utkRSTa kakSAno hoya to paNa - jemake sarvAkSara saMnipAtI zrutakevalInuM 14 pUrvanuM jJAna paNa) zuddha (= kSAyikaguNo - kevaLajJAna vagere)nI apekSAe sAva nimnakakSAnA hovAthI eno paNa ahaMkAra zuM ? 556 sIdhI vAta che, bIjAne je dasa ja rUpiyA maLyA che ene najaramAM rAkhe to so rUpiyA meLavanArane ahaMkArano cAnsa che. paNa e mANasa meLavavA yogya je eka abaja rUpiyA che emAMthI bAkI rahelA je navvANuM karoDa navvANuM lAkha navvANuM hajAra navaso rUpiyA che ene najaramAM rAkhe to meLavelA so rUpiyAno ahaMkAra ke saMtoSa to bAju 52, je karoDo bAkI che e meLavavAnI tAlAvelI ja jAge. kAraNa ke so maLyA che, to bAkInA maLI javAnI zakyatA AzA jAgI che. ahaMkArane nAthavAnI eka bIjI paNa vicAraNA che, je AgAmI lekhamAM joIzuM. lekhAMka " dharmakriyAAne 59 ApaNI 'yoga'mAM rUpAMtirata karI ApanAra praNidhAnAdi pAMca AzayonI ApaNe vicAraNA karI rahyA chIe. emAM cothA siddhiAzayamAM ApaNe e joyuM ke kRpA-upakAra ane vinaya e kSayopazamane sAnubandha karIne guNone uttarottara vardhamAna banAve che. paNa ahaMkAra A traNeno pratibaMdhaka che. tethI pragati to aTakI ja jAya che, paNa ahaMkAra svaprAptaguNonA
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-59 557 ajIrNarUpa hovAthI uparathI pIchehaTha cAlu thAya che. tethI guNavikAsanA icchuke prAptaguNano ahaMkAra na AvI jAya enI kALajI levI Avazyaka che. e mATenI eka vicAraNA gayA lekhanA aMtabhAge karelI. have, e aMgenI ja eka bIjI vicAraNA A lekhamAM joIe - koI paNa vastuno paricaya be rIte ApavAmAM Ave che. enI kAmacalAu vizeSatA dvArA ne enI kAyamI vizeSatA dvArA. jemake AgaMtuka AdamI judA judA rahIzone pUche che, rameza koNa che? ane maheza koNa che? eka rahIza kahe che - pelA AMbAnA jhADa nIce Ubho che, e rameza che, ne lImaDAnA jhADa nIce Ubho che te maheza che. bIjo rahIza kahe che ke pelo goro sarakho ne UMco je che e rameza che. ne zyAmavarNavALo thoDo ThIMgujI je che te maheza che. AMbAnA jhADa nIce hovuM ke lImaDAnA jhADa nIce hovuM e badhI kAmacalAu vizeSatAo che. paricaya tarIke apAtI AvI - haMmezA na rahenArI - badalAtI rahetI - vizeSatAo zAstrIya paribhASAmAM upalakSaNa kahevAya che ne e vakhate jeno paricaya apAI rahyo hoya te vastu (rameza-maheza vagere) upalakSya kahevAya che. paNa, gauravarNa-UMcAI vagere to ramezanI kAyamI vizeSatAo che, badalAI janArI nathI, ema zyAmavarNa-ochI UMcAI vagere mahezanI kAyamI vizeSatAo che (A rameza-maheza tarIkenI apekSAe sAmAnyathI vAta jANavI... AtmAnI apekSAe nahIM). paricaya tarIke apAtI AvI kAyamI vizeSatAo zAstrIya paribhASAmAM lakSaNa kahevAya che ane e vakhate jeno paricaya apAI rahyo hoya te lakSya' kahevAya che. lakSaNa ane upalakSaNanA keTalAka taphAvata nIce mujaba che : rameza AMbAne choDIne lImaDA nIce AvI jAya eTalA mAtrathI ramezane kAMI AghAta anubhavavAnI jarUra nathI ke maheza lImaDAne choDI AMbA nIce AvI jAya eTalA mAtrathI eNe harakhAI javAnuM hotuM nathI.
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 558 batrAzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 paNa, rameza, akasmAt gorAmAMthI zyAma thaI jAya to e jarUra enA mATe AghAtajanaka binA bane che, ne ema mahezano jo koI divya AzIrvAdathI gauravarNa thaI jAya to e jarUra AnaMdajanaka binA banI rahe che. eTale jaNAya che ke, upalakSaNamAM dharakhama pheraphAra thaI jAya... te tyAM sudhI ke sAva vaiparItya AvI jAya.. to paNa e upalakSyane asarakartA hoto nathI... paNa lakSaNamAM thato pheraphAra jarUra lakSyane asarakartA hoya che. AMbA nIce hovAnuM ke khUba kerIothI lacI paDelA samRddha ghaTAdAra AMbA nIce hovAnuM ramezane koI gaurava hotuM nathI, sAme pakSe lImaDA nIce hovAnI ke ekadama sUkA bhaThTha vRkSa nIce hovAthI mahezane koI dInatA-laghutA hotI nathI. eTale nizcita thAya che ke upalakSaNa sAruM hoya ke sArAmAM paNa vadhAre samRddha hoya to paNa upalakSyane eno koI ahaMkAra hoto nathI. ne ema upalakSaNa narasuM hoya ke atyaMta nikRSTa hoya to paNa upalakSyane levAI javAnI koI jarUra hotI nathI. koI AMbAnA guNagAna gAya ke lImaDAnI niMdA kare to paNa rameza-maheza prasanna-aprasanna thatA nathI. arthAt upalakSaNanI stutinindAthI upalakSya nirlepa hoya che. hA, lakSaNanI stuti-nindA jarUra lakSyane AnaMda-AghAta upajAvanArA bane che. AvA to ghaNA taphAvato vicArI zakAya... have A vAtone AtmAnI dRSTie vicArIe. pUrve praNidhAna AzayamAM neti-netinI je vAta karelI emAM manuSyapaNuM, yauvana, zrImaMtAI, rUpa vagere je jene nakAravAnI vAta hatI te badhI ja jIvanI kAmacalAu avasthA rUpa che. koI ja kAyamI avasthA nathI, kAraNa ke badhI ja parivartanazIla che... mATe enA dvArA, 'phalANo zrImaMta che'... 'phalANo rUpALo che.' 'phalANo hoMziyAra che'... vagere je oLakhANa apAtI hoya che emAM A badhI
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-pa9 papa9 avasthAo upalakSaNabhUta jANavI, lakSaNabhUta nahIM. ane tethI, " zrImaMta chuM AvI pratIti Aja sudhI bhale AnaMdadAyaka hatI ke "huM garIba chuM" AvI pratIti bhale AghAtajanaka hatI. kAraNa ke zrImaMtAI vagere kAmacalAu avasthArUpa hovAthI upalakSaNa che - evI pratIti nahotI), paNa have to e upalakSaNa tarIke pratIta thaI gaI hovAthI AnaMda ke AghAta kazI ja asara karI zake nahIM. zrImaMtAI khasIne kadAca daridratA AvI jAya to jIve dInatA anubhavavAnI koI jarUra nathI ke zrImaMtAImAMthI vadhu zrImaMtAI Ave to jIve gaurava mAnavAnI paNa koI jarUra nathI, kAraNa ke A badho upalakSaNamAM pheraphAra che. saMsAramAM karmavazAt je kAMI pheraphAra thAya che, e badho ja upalakSaNamAM pheraphAra hoya che. jJAna vagere guNo vadhatA jAya e paNa kSAyopathamika guNomAM ja pheraphAra che - arthAt upalakSaNa ja badalAyA kare che. eTale kadAca sAruM - vadhAre sAruM - enAthI paNa ghaNuM vadhAre sAruM upalakSaNa maLe (jJAnAdi khUba vadhe.) to paNa teno ahaMkAra zuM karavAno? duniyAmAM je je bAbato ahaMkAranuM kAraNa bane che e badhI ja upalakSaNabhUta hoya che, koI ja lakSaNabhUta hotI nathI. (lakSaNabhUta kevalajJAna vagere to badhAne samAna hovAthI eno ahaMkAra zuM?) eTale vicakSaNa puruSane emAM kazuM ahaMkAra karavA jevuM bhAsatuM nathI. jyAM sudhI kSAyika kSamA vagere guNo prApta thayA nathI, tyAM sudhInA kSAyopathamika badhA ja kSamAdi guNo game eTalA vadhe to paNa parivartanazIla hovAthI (vardhamAna ke hIyamAna hovAthI) upalakSaNabhUta ja che, ne tethI DAhyo mANasa eno ahaMkAra kare nahIM. e ja rIte duniyAmAM jayAre koI paNa vyakti koI paNa vyaktinI je nindA prazaMsA kare che te badhI upalakSaNane aMge ja hoya che. lakSaNane AgaLa karIne niMdA - prazaMsA karavAno sAmAnyathI prasaMga hoto nathI. eTale tattvavid vyaktine nindA ke prazaMsA kazI asara
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa60 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 karatI nathI, e nindA ke stuti badhAne sama gaNI zake che, ne enAthI nirlepa rahI zake che. A ane AvI anya vicAradhArAo dvArA ahaMkAra para jo vijaya meLavAya to kRpA vagere sahaja zakya banI jAya che. hInaguNIne joIne, ahaMkAre karAvelI "huM UMco ne tuM nIco..." AvI lAgaNI hinaguNIno tiraskAra karAve che, karuNAne vidAya kare che. samAnaguNavALo jIva AgaLa na vadhI jAya ne uparathI pAchaLa paDI jAya.. evuM ahaMkAra icche che. kAraNa ke to ja potAnuM (ahaMkAranuM) poSaNa thaI zake. ne eTale ahaMkAra upakArano pratibandha kare che. adhikaguNInA vinaya vagereno to ahaMkAra sAkSAt pratipakSabhUta che ja. Ama ahaMkAra kRpA vagere traNeno pratibandhaka che ne tethI pragatino pratibandhaka che. ahaMkAra para vijaya meLavavAthI kRpA vagere pragaTe che ne tethI siddhi thAya che. bAhya badhAM lakSaNo hovA chatAM jo udeza hInatA-vidhihInatA vagere hoya to siddhi tAttvika nathI hotI. paNa AbhAsikI hoya che, je svakAryakaraNamAM asamartha hoya che. AvArakakarmano kSayopazama thayo hoya to dharma pariNAmakRta hoya che. chatAM jo e abhyAsa dvArA zuddha na hoya to kSayopazama daDha thayo na hovAnA kAraNe, paristhitimAM thoDo paNa pheraphAra ene AvarI zake che. mATe e tAttvika nathI. jyAre abhyAsazuddha dharma, abhyAsazuddhithI thayelI kSayopazamanI daDhatAnA kAraNe viSama sthitimAM paNa AvarAto na hovAthI tAttvika hoya che. AmAM abhyAsathI zuddhi utpanna thAya che. e zuddhi dvArA pachIno abhyAsa paNa zuddha thAya che. A zuddha abhyAsathI vaLI vadhAre zuddhi thAya che. Ama uttarottara jANavuM.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 561 batrIzI-10, lekhAMka-pa9 have pAMcamo viniyoga Azaya - (5) viniyoga : svaprAptacIjanuM anya pAtra vyaktine dAna karavuM e viniyoga.. Avo sAmAnya artha pracalita che. ene ja ahIM vizeSarUpe samajavAno che. sAmAnyajoDANa e yoga che.... atyanta joDANa e niyoga che. viziSTa prakAranuM atyanta joDANa e viniyoga che... evA mAhAsyavALI vyaktinA sAnidhyamAM AvavAthI ke evA viziSTa prakAranA kSetra-kALanA vAtAvaraNamAM AvavAthI hiMsaka-kRpaNa vagere jIvo paNa tatkALa pUratA ahiMsaka-udAra vagere bane to A teomAM ahiMsA-dAna vagereno yoga thayo kahevAya. samavasaraNamAM zrI tIrthakaranA sAnnidhyamAM AvanArA sApanoLiyo vagere jAtivaira dharAvanArA tiryaMco potAnuM vera bhUlI ekabIjAnI sAthe bese che e teomAM ahiMsA-kSamAno yoga che. (paNa, A mAtra dharmanuM mAhAtma - prabhAva che, viniyoga nathI e jANavuM.) siMhaguphAvAsI munine cAra mahinA sudhI guphAmAMthI bhUkhyA nIkaLatA siMhe paNa kazuM karyuM nahIM e, te mahAtmAnI ahiMsAno siMhe jhIlelo paDagho hato. A yoga che. ema, paryuSaNa mahAparvane pAmIne, kyAreya tapasyA na karanArA tapamAM joDAI jAya ke zrI siddhagiri jevA tIrthane pAmIne prabhubhaktimAM joDAI jAya. A badhuM yoga che. vairAgyasabhara pravacana sAMbhaLIne pravacanapUratA vairAgyamAM jhIlavA mAMDe... paNa jevA bahAra nIkaLyA ke hatA tyAMnA tyAM... to e paNa yoga che. A vIjacuMbaka jevuM che. jyAM sudhI karaMTa hoya tyAM sudhI cuMbakatva hoya. jevo vIjapravAha kaTa thaI jAya, ke tarata cuMbakatva gAyaba. prastutamAM paNa jevuM vAtAvaraNa khasyuM ke tarata guNa khasyo.
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 2 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 ahiMsA-tapa vagere te te dharmamAM thayeluM joDANa prabhAvaka vyakti ke vAtAvaraNa chUTyA pachI paNa jo AgaLa cAle evI rIte thayuM hoya to e niyoga che. tapasvInI sAthe mahino - be mahinAnA sahavAsa daramyAna, atapasvI vyakti paNa tapa karavA mAMDe, tapamAM thayeluM enuM A joDANa, sahavAsa chUTyA pachI paNa, jo cAlu rahe (arthAt pachI paNa tapa cAlu rahe) to e joDANa niyoga kahevAya, ne jo chUTI jAya, to mAtra yoga kahevAya. paryuSaNA mahAparvamAM ke sAmudAyika tapamAM joDAyA pachI, AkhA varSa daramyAna zakya sAmAnya tapa paNa jIvanamAM vaNAI jAya e rIte cAlu rahe to niyoga. paNa enA badale paryuSaNA - ke sAmudAyika tapazcaryA pUrve jema covihAra nahotA karatA, ema tapa pUro thayA pachI pAchI e ja sthiti AvI jAya... caudasa jevI tithi paNa badhA divaso jevI sarakhI ja thaI jAya.. to tapamAM yoga jANavo, niyoga nahIM. ahiMsA - tapa vagere bAhyadharmamAM thayeluM A atyanta joDANa (niyoga) jo bhAva-dharmane viziSTa kSayopazamane) utpanna karanAruM bane to e joDANa viniyoga kahevAya che. Ane samajIe. "TI.vI.thI AtmAne thatAM aparaMpAra nukazAnonuM asarakAraka varNana sAMbhaLIne e vakhate to TI.vI. tyAjya bhAsI jAya.. (paNa pachI TI.vI. choDavAnI vAta nahIM.) to e "yoga'. be cAra mahinA mATe paNa TI.vI. tyAgano niyama le to niyoga.. (paNa jevo niyama pUro thAya eTale punaH pUrvavat TI.vI. jovAnuM cAlu... kadAca koIne cA choDavAnI vAta Ave to mAthuM caDe - sustI Ave. kazuM kAma na sUjhe.. peTa sApha na Ave. AmAMnuM kaMIka ne kaMIka thavAnI je zakyatA hoya che emAMthI TI.vI. choDavAmAM eka hotI nathI. ane chatAM, 4 mahinA TI.vI. tyAga karyA pachI pharIthI pUrvavat e ja rIte jovA mAMDe. na enA rasaAsaktimAM ghaTADo.. ke na punaH TI.vI. jovAnuM cAlu karI dIdhuM eno pazcAttApa.... to 4 mahinA je tyAgadharma hato te niega" kakSAno jANavo,
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-59 pa63 viniyoga kakSAno nahIM, kAraNake eNe viziSTa kSayopazama pedA karyo nathI.) paNa, jo cAra mahinAno niyama pUrNa thAya ne enAthI have TI.vI. jovAnuM AkarSaNa ja na rahe... haMmeza mATe TI. vI.ne choDI de. to tyAgano niyama viniyoga kakSAno jANI zakAya. TI.vI, rAtrIbhojana... vagere pApo tyAjya che evuM samajAvavA mATe apAtI dalIlo magajamAM bese che. game che. hitakara lAge che... ne tethI be-cAra mahinA mATe tyAgano niyama paNa levAya che. chatAM, jevo niyama pUrNa thAya ke tarata pUrvavat e ja tIvrarasathI TI. vI. jovAnuM cAlu thaI jAya che.. ne jyAM sudhI niyama hoya che tyAM sudhI paNa aMdara to TI. vI. jovAnuM AkarSaNa ramyA ja karatuM hoya che. ne enA kAraNe kyAreka bIjAone TI.vI. joIne AnaMdita thatAM joI potAne TI.vI. na joI zakavAno aphasosa anubhavAya che. bAdhA levAmAM utAvaLa thaI gaI... kyAM bAdhA laI lIdhI ? na lIdhI hota to sAruM thAta. vagere rUpe pazcAttApa thAya che... AvI ghaNAnI phariyAda hoya che. AvuM kema thAya che ? e vicArIe... nAnuM bALaka viSThAmAM hAtha nAkhe che. mA, mAtra eno hAtha viSThAmAMthI khaseDI le che evuM nathI hotuM... paNa sAthe chI...chI...chI... paNa bALakane samajAve che. jo A chI...chI... na samajAve, ne mAtra hAtha khaseDyA kare.. to bALaka punaH punaH hAtha nAkhyA karaze. kAraNa ke e jANatuM nathI ke "A gaMdu che - AmAM hAtha na naMkhAya'. eTale hAtha kheMcI levA mATe mA hAjara nahIM hoya tyAre bALakano hAtha viSThAmAM javAno ja, tethI chI...chI.. samajAvavuM jarUrI che. vaLI mA ekaluM chIchI kare, paNa hAtha na khaseDe, to e paNa pUratuM nathI, kAraNake tatkALa hAtha kharaDAvAnuM... e hAtha moMmAM javAnuM. enAthI kadAca Arogyane nukazAna thavAnuM... ne tethI chI...chI.. e mAtra popaTapATharUpa banI javAnuM nukazAna UbhuM rahe che. eTale A nukazAnane vAravA mATe hAtha kheMcI levAnuM ne
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 564 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 bhaviSyamAM mA hAjara na hoya tyAre paNa bALaka viSThAmAM hAtha na nAkhe e mATe chI...chI... samajAvavAnuM... A banne Avazyaka che. tyAgano koI paNa niyama je... cAra-cha mahinA mATe ke yAvajjIva mATe paNa levAya che e viSThAmAMthI hAtha khaseDI levA rUpa che... A vyavahAra che. paNa, A niyamanuM mAtra pAlana paryApta nathI hotuM... kAraNa ke e to khAlI hAtha kheMcelo rAkhavA rUpa che. ekaluM e, tyAjya vastunuM anAdikALathI jIvane je AkarSaNa beseluM che ene moLuM pADavA samartha nathI hotuM. eTale, enI sAthe, jIvane vAraMvAra A tyAjya che... mArA AtmAne ghora nukazAna ka2nA2 che... durgatiomAM rakhaDAvanAra che' vagere samajaNa ApavI joIe... e pApanA ke doSanA kAraNe duHkhI thayelA jIvonA bhUtakAlIna ke vartamAnakAlIna dRSTAMto najara sAme lAvyA karavA joIe... jIvane AvA vicArothI bhAvita karavo joIe. A badhuM chI...chI... samajAvavA barAbara che. vAraMvAra e karavAthI tyAjyatAno bodha jANakArInA stara parathI saMvedanAnA stara para jAya che. cittanA bhitarI staromAM paNa AkarSaNa chUTIne tyAjyatA pratIta thAya che. A pariNati che, A nizcaya che.... Atmahita mATe A nizcaya... ne vyavahAra baMne Avazyaka che. hAtha kheMcI levA rUpa vyavahAra tatkALa viSThAthI kharaDAvAnuM TALe che. ne chI... chI... A samajaNa viSThAnI sUga UbhI kare che. tyAganA niyamarUpa vyavahAra durgatipAtane TALe che. ne A viSayo bhAre nukazAnakartA che' vagere bhAvanA viSayonI sUga rUpa nizcaya Ubho kare che, je viSayonuM AkarSaNa ja miTAvI de che. TI.vI.no tyAga na kare (vyavahA2 na Adare) ne TI.vI. tyAjya che, TI.vI. tyAjya che... evI korI nizcayanI vAto karyA kare e durgatimAM paTakAvAno che... jyAre, kadAca 'TI.vI. tyAjya che' evI pariNati (nizcaya) na keLave, to paNa TI.vI.no
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 565 batrIzI-10, lekhAMka-59 tyAga kare (vyavahAra Adare) to e tanimittaka durgatithI to avazya bacavAno che. sIdhI vAta che... zarAba na pIvo e vyavahAra ane "zarAba pIvAya ja nahIM... zarAbathI ArogyanI pAyamAlI thAya" AvI pariNati 'tyAjyatAnI buddhi' e ArogyanI dRSTie zarAbatyAga aMgeno nizcaya. Avo nizcaya na paNa pragaTa thayo hoya to paNa zarAba choDavAno vyavahAra pALanAro ArogyanI pAyamAlInA nukazAnathI bacavAno che. jyAre "zarAba tyAjya che" "zarAba tyAjya che' ema bolyA kare... (koro nizcaya raTyA kare) paNa zarAba choDe nahIM (vyavahAra pALe nahIM), e ArogyanI pAyamAlI notaravAno ja che. tyAgathI (vyavahArathI) pariNatinI - vairAgyanI (nizcayanI) bhUmikA Ave che, ne nizcayanI bhUmikAthI vyavahAramAM (tyAgamAM) AnaMda Ave che. zarAbIne nazo karato joIne ApaNane zuM thAya che? e vicAravuM joIe. nathI ApaNane nazo karavAnuM mana thatuM ke nathI ApaNe nazo je nathI karatA eno aphsosa thato. uparathI ApaNe nazo nathI karatAM enuM gaurava - AnaMda anubhavAya che ne nazo karanAranI dayA Ave che. AvuM ja mAMsabhakSaNa vagere aMge che. paNa, cAra-cha mahinA mATe TI.vI.no tyAga karanArane, bIjAone TI.vI. para meca vagere nihALI AnaMdita thatAM joI zuM thAya che ? TI.vI. jovAnuM potAne paNa mana thaI jAya che ? pote niyamanA kAraNe na joI zaktA hovAno aphasosa thAya che ? pelo phAvI gayo. ne pote phasAI gayo. ema uparathI jAtanI dayA Ave che? Avo phera kema paDe che ? kAraNa spaSTa che : zarAbatyAganA vyavahAra sAthe zarAba bhAre pAyamAlI karanAra che" evo nizcaya bhAvita karelo che. paNa TI. vI.
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa66 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 tyAganI sAthe TI.vI. bhAre khAnAkharAbI sarjanAra che e bhAvita karAtuM jatuM nathI... (jAta ne TI.vI. aMge chI.. chI. samajAvAtuM nathI) eTale nizcita thAya che ke pariNatirUpa nizcaya tyAga vagerarUpa vyavahAramAM AnaMda lAvanAra che. (A AnaMda ja, niyamono kALa pUrNa thayA bAda niyamane AgaLa vadhAraze. kyAreka paristhitivazAt tyAga AgaLa na vadhI zake ne pravRtti cAlu thAya to paNa, emAM Asakti to nahIM ja thavA de.) zarAbatyAganI pariNati hovAthI zarAbatyAgamAM AnaMda anubhavAya che. ne e AnaMda anubhavAya che mATe zarAbayAga game eTalo dIrdhakALa cAle to paNa kyAreya emAM thAka lAgato nathI. yaduvaMzanA rAjakumArone pariNati ghaDAI na hovAthI thAka hato, eTale avasara maLatAM ja zarAba para tUTI paDyA. cha mahinA miThAIno tyAga karyA bAda, niyama pUro thatAM ja enA para tUTI paDavAnuM hoya. hAza ! niyama chUTyo.... evo hAzakAro thAya to samajavAnuM ke niyamano thAka hato.. nizcaya keLavAyo nathI. AyaMbilanI lAMbI oLI pUrNa thayA bAda... pAraNuM karavuM paDe... AvazyaktA hoya to miThAI ArogavI paNa paDe. chatAM, oLI pahelAM je SaDrasa bhojananuM AkarSaNa hatuM, te have ghaTyuM to hoya ja. jo e ghaTayuM na hoya. ne pUrvavat AkarSaNa rahyA karatuM hoya to nizcaya ghaDAyo nathI ema samajavuM paDe. AyaMbilanI oLI cAlatI jAya ne sAthe manane vAraMvAra parasanAM bhojana rasanendriyanI paravazatA dvArA kevA nukazAnakAraka banI zake che e samajAvAyA karAtuM jAya.. to nizcaya ghaDAya. saMyamajIvanamAM mahAvratonuM suMdara pAlana karavAmAM Ave. paNa viSaya-kaSAya ane hiMsAdi Azravamaya saMsAranI duSTatA vAraMvAra bhAvita karAtI na jAya, to devalokamAM vairAgya ane samyakatva jALavavA kaThina banI jAya, bhAvita karAyA vinA (nizcaya keLavyA vinA) vrato-niyamonuM game eTaluM dIrghapAlana paNa (ekalo vyavahAra) AtmAne eTaluM hitakara nIvaDatuM nathI e dareka hitecchue samajI rAkhavA jevuM che.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-59 567 AnI sAme TI. vI. tyAga (vyavahA2) suzakya hovA chatAM e tyAga kare nahIM, ne 'TI.vI. tyAjya che' evuM raTaNa karyA kare... ene raTaNa mAtra popaTapATha rUpa banI rahevAthI TI.vI.nI vAstavika sUga (pariNatinizcaya) UbhI thavAnI ja nathI... mATe jaNAya che ke tyAga (vyavahAra) pariNatinI (nizcayanI) bhUmikA lAvanAro che. ne tethI e paNa atyanta Avazyaka che. Ama nizcaya ane vyavahAra banne ekabIjAnA pUraka che e spaSTa che. TUMkamAM, vrata-niyama vagere svarUpa vyavahArathI prAraMbha karavAno ne enA dvArA saMpUrNa pariNati-nizcaya ghaDAya tyAM sudhI pahoMcI javuM joIe. pANIne pALa bAMdhIne paNa kyAM sudhI pakaDI rAkhazo ? jarAka chidra maLaze to adhogamana cAlu... varALa banAvIne ene UDAvI ja do... pachI adhogamananI zakyatA ja na rahe. viSaya-kaSAyamAM jatAM manane niyama dvArA bAMdhI bAMdhIne keTaluM bAMdhI rAkhI zakAya ? enA karatAM manamAM je anAdikALathI viSaya-kaSAyanI pariNati beselI che ene ja viparIta bhAvanAo dvArA sApha karI nAkho. pachI koI cintA ja nahIM... paNa hA, jyAM sudhI pANI varALa banIne UDI na jAya tyAM sudhI enuM adhogamana na thaI jAya e mATe ene pALathI bAMdhI rAkhavuM to paDe ja. ema jyAM sudhI viSaya - kaSAyanI pariNatio ghasAI na jAya, nAza na pAmI jAya tyAM sudhI vrata-niyamonI pALathI manane bAMdhI rAkhavuM to paDe ja. ne nizcaya sudhI pahoMco... A eTale vyavahArathI prAraMbha karo sAdhanAmArga che. TI.vI. tyAga vagereno be-cAra mahinA mATe niyama lIdho eTale vyavahArano prAraMbha thAya che. paNa pachI TI.vI. aMge chI... chI... karavA rUpa nizcayane ghUMTavAmAM jo na Ave to A tyAgadharma niyoga kakSA sudhI pahoMcI zake che, viniyogarUpa banI zakato nathI.
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 568 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 paNa jo, niyama ane bhAvanA dvArA evo kSayopazama Ubho thAya ke jethI TI.vI.nuM AkarSaNa chUTI jAya to viniyoga thayo che ema jANavuM. viniyoga aMgenI ghaNI vicAraNAo joI lIdhI. bAkInI thoDI vicAraNA AgAmI lekhamAM joIzuM. ogaNasAIThamAM lekhamAM lekhAMka viniyogaAzayanA nirUpaNa daramyAna yoga, niyoga ane viniyoga e traNa ta, 60. zabdo vicArelA. ne emAM niyama ane bhAvanA dvArA evo kSayopazama Ubho thAya ke jethI TI.vI.nuM AkarSaNa chUTI jAya to TI.vI. tyAgarUpa dharmano viniyoga thayo kahevAya ema nizcita thayeluM. je jIvamAM Avo viniyoga thAya che e viniyojya jIva che. viniyogaAzaya dharAvanAra je sAdhaka mahAtmA Avo viniyoga kare che te viniyojaka che. viniyojaka mahAtmAno upadezadAnAdirUpa bAhya vyApAra navAjIvanuM (viniyojyanuM) bAhya dharmamAM viziSTa joDANa kare che. ane e viniyojaka mahAtmAe sAdhelo viniyogaAzaya (ke je viniyojyajIvamAM thanAra A viziSTajoDANane bhAvotpattinuM avadhyakAraNarUpa banAve che te) ane viniyojyajIvanI yogyatA, A benA sumeLathI e joDANa viziSTakSayopazamane pedA karI ApanAruM bane che. mATe e joDANa viniyoga kahevAya che. siddhiAzaya pAmI gayelA mahAtmAnI, viniyojyamAM viniyoga karAvanArI AvI cittavRtti (eka atyaMta viziSTakakSAno kSayopazama) e viniyogaAzaya che. siddhi AzayamAM rahelA kRpA, upakAra ane vinaya
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-60 569 'viniyoga' karAve che. ane A viniyoga vadhAre prabaLa kSayopazamane pragaTa kare che je janmAntaramAM paNa cAle che. arthAt kSayopazama sAnubaMdha bane che. bAhyaAcAra e dravyadharma che. AMtarika kSayopazama e bhAvadharma che. viniyojaka AtmAmAM mukhyatayA A banne dharma vidyamAna hoya che. enA prabhAve e viniyojyane dravyadharmamAM joDe (ke je dravyadharma bhaviSyamAM viniyojyamAM paNa bhAvadharma pedA kare che) ene viniyoga kahe che. viniyojyamAM A viniyoga thavAnA prabhAve viniyojakane kSayopazama vadhe che, sattva vadhe che ane uttarottara prabaLa sAmagrI meLavI ApanAra puNya vadhe che. tathA aMtarAya karanArA karmono hrAsa thAya che. A badhA prakRSTadharmasthAnanI prAptinAM Abhyantara kAraNo che, (ahiMsA vagere vivakSita dharmasthAna saMpUrNatayA = soe so TakA AtmasAt thaI javuM e prakRSTa dharmasthAnanI prApti che.) je bhavamAM sAdhanAno prAraMbha thAya e ja bhavamAM prakRSTa dharmasthAnanI prApti thaI jAya evuM sAmAnyathI banatuM nathI. anekabhavonI vardhamAnasAdhanA bAda te prApta thAya che. zailezIavasthA e badhA ja dharmanI prakRSTaprApti che. sAdhanAnA prabhAve jIva ghaNuMkharuM devalokamAM jAya che jyAM saMyamAdidharmano abhAva hoya che. A rIte bAhyadharmano abhAva thavA chatAM, A viniyogathI thayelA sAnubaMdhakSayopazamanA kAraNe, suvarNaghaTanyAye phaLano sarvathA abhAva thaI jato nathI. mATIno ghaDo phUTI jAya pachI mAtra ThIkarAM bace che jenuM kazuM upajatuM nathI. jyAre suvarNano ghaDo bhAMgI jAya to mAtra majurInI kiMmata jAya, sonAnI to badhI ja kiMmata pUrepUrI upaje che. eTale nukazAna alpa ja hoya che. A suvarNaghaTa nyAya che. viniyoganA kAraNe thayelo kSayopazama e saMskArarUpa che. vaLI,
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 570 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 viniyoganA kAraNe baMdhAyeluM viziSTapuSya A saMskArane jAgrata karI punaH sAdhanAmAM joDI de evA ubodhakanI sahaja prApti karAve che. temaja e ja puNya, viziSTa sAdhanAnA kAraNabhUta prathamasaMghayaNa vagere sAmagrI paNa meLavI Ape che. A udbodhaka, prathamasaMghayaNa, sadguru vagereno yoga... A badhuM prakRSTa dharmasthAnanI prAptinuM bAhyakAraNa che. enA kAraNe sAdhaka vadhAre prabaLa rIte bAhyasAdhanAmAM joDAya che je vadhAre prabaLa kSayopazamane tathA puNyane pedA kare che. AvuM uttarottara AgaLa vadhatAM chevaTe prakRSTa dharmasthAna prApta thAya che. Ama viniyoga A Abhyantara ane bAhya bane kAraNo dvArA prakRSTadharmasthAnanI prAptinuM avasthakAraNa bane che. zaMkA - jema viniyojaka jIva mATe A rIte viniyoganI avasthatA che ema viniyojya jIva mATe paNa e kahI zakAya che ne ? Azaya e che ke jaMgalamAM siddhayogI puruSanI AsapAsa rahelA vAghasiMha-sApa-noLiyA vagere krUra ke paraspara vairI prANIono hiMsakabhAva ke vairabhAva dUra thaI jAya che. ahiMsAsiddhinA A kAryane ja viniyoga kema na kahevAya ? kAraNa ke te hiMsaka pazuo siddhayogI puruSathI dUra gayA pachI kadAca kaSAyAdinA udaye pharIthI hiMsA kare to viniyojita ahiMsAdharma vyavahArathI nAza pAmyo hovA chatAM vAstavamAM nAza pAmela hoto nathI. ahiMsAnA saMskAra te prANIomAM paDelA hoya che je aneka bhavanI paraMparA pachI paNa abhivyaMjaka maLatAM jhaDapathI jAgrata thAya che, jIva ahiMsAdi dharmamAM AgaLa vadhe che, eTale viniyoga suvarNaghaTanyAye niSphaLa paNa nathI. samAdhAna - tamArI zaMkA barAbara nathI, kAraNa ke vAgha vagerenuM AvuM joDANa to mAtra yoga rUpa che. e siddhayogI puruSanA puNayodayathI thayela mAtra bAhya mahimA che. siddhayogIthI dUra thavA para pharIthI hiMsA AcaranAra pazune vastutaH kSayopazama (saMskAra) pedA thayo je nathI, ne
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-60 571 tethI bhAvadharma prApta thayo ja nathI. je joDANa e ja bhavamAM paNa, yogIthI dUra thavA mAtrathI ahiMsAdharmane pedA karI zakatuM nathI e anekabhavapachI bhavAMtaramAM e dharmane lAvI Ape evuM mAnavAmAM zuM sujJatA che? vaLI AvA joDANa mAtrathI ja jo prakRSTadharmasthAna sudhInI avasthatA AvI jatI hoya to to praNidhAnAdiAzaya binajarUrI ja na banI jAya ? tathA suvarNaghaTamAM nevuM TakA mUlya to sonAnuM ja hoya che, majurI to vadhI vadhIne paNa dasa TakA. eTale ja suvarNaghaTa bhAMgyA pachI paNa enA mAlikane kAMI bhIkha mAgavAnA divaso na Ave... ema prastutamAM bAhyasaMyamAdisAdhanA na hovA chatAM AMtarika to prabaLa kSayopazama - saMskAra vidyamAna hoya e paristhitine jaNAvavA mATe suvarNaghaTa nyAya che. ochAmAM ocho nevuM TakA ArAdhakabhAva to evo ja Ubho hoya.. mAtra bAhyaArAdhanA na hoya.. ne eTale ja e jIvone durgatibhramaNarUpa bhIkha mAgavAnA dahADA to na ja Ave. zuM dUra thayA pachI krUratApUrvaka hiMsA AcaranArA vAghasiMha vagere mATe A badhuM kahI zakAya che ? vaLI, suvarNaghaTa nyAya jyAM lAgu pADavAmAM Ave che tyAM anyatra granthamAM, rAtrI vizrAmatulyatA kahela che, prayANabhaMga nahIM. zuM A krapazuonI hiMsA A kakSAnI hoya che ? tethI AvuM joDANa e mAtra yoga che, niyoga ke viniyoga nahIM ja. viniyojyajIvanI apekSAe viniyoganI avadhyatA kahevI hoya to AvI kahI zakAya ke e, yogyajIvamAM bhAvadharma utpanna karI ApavAmAM avaLe Thare che. bAkI prakRSTadharmasthAna prApti sudhInI avadhyatA to bhAvadharmanA janaka dravyadharmamAM joDAyA pachI e jIva praNidhAnAdine uttarottara kevA keLave che enA para AdhAra rAkhe che. vaLI, SoDazaka (3.11)mAM je kahyuM che ke "siddhinuM uttarakALabhAvI kArya e viniyogaAzaya che. e avaMdhya hoya che. e thaye chata, akhaMDa paraMparA cAlatI hovAnA kAraNe zailezIrUpa utkRSTa dharmasthAnanI prApti karAvI ApavA sudhI e suMdara Thare che." enA parathI
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa72 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 e spaSTa che ke A avasthatA vagerenI vAto viniyojaka mahAtmAnI apekSAe che, viniyojyajIvanI apekSAe nahIM. je cIjano viniyoga karavAmAM Ave e cIja vadhAre prabaLa mAtrAmAM potAne prApta thAya che. eTale sAmAM jIvamAM praNidhAnano viniyoga karavAmAM Ave to potAne prabaLa kakSAnuM uttara praNidhAna prApta thAya che. dharmamAM joDAyelA jIvane zuddha AtmasvarUpanuM praNidhAnacittadhairya-adhakRpAnugata.. vagerenI preraNA karI e mATe prayatnazIla banAvavo e praNidhAnano viniyoga che. ema upAyamAM pravRttino ne apAyathI nivRttino atizayita prayatavALo e bane e mATe ene preraNA karavAthI pravRttino viniyoga thAya che. A viniyogathI potAno pravRtti Azaya vadhAre prabaLa bane che. A rIte sarvatra jANavuM. A ja rIte, tapano viniyoga karanAra viniyojaka tapadharmamAM AgaLa vadhe che. jJAnano viniyoga karanAra jJAnamAM AgaLa vadhe che vagere jANavuM. AnAthI viparIta chatI saMyoga-sAmagrIe... je viniyoga karato nathI e guNaprAptimAM pragatinA badale pIchehaTha kare che. jemake varadattanA pUrvabhavamAM mahAtmAe jJAnano viniyoga baMdha karI dIdho to varadattanA bhavamAM jJAnAvaraNano prabaLa udaya thayo. A ja kAraNa che ke sADA nava pUrvathI adhika jJAna meLavanAra mahAtmAne eno viniyoga aTakI na jAya e mATe jinakalpa vagereno niSedha che. ema haju gacchasaMcAlana vagerenuM sAmarthya hoya to anazanano niSedha che. ema vAcakapravara zrI umAsvAti mahArAje je kahyuM che ke potAnA zramane gaNakAryA vagara zreyaskara vAtono haMmezAM upadeza Apavo joIe e paNa viniyoganI AvazyakatAne jaNAve che. praNidhAnAdi AzayonI saMbhavita maryAdA - (AtmAne zuddha svarUpanI prApti mATe) ahiMsAdi guNa
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-60 573 keLavavAno daDha saMkalpa thayo che, paNa e mATenA upAyomAM pravRtta thavAno ke apAyothI nivRtta thavAno prayatna kare- na kare... ane jyAre prayatna kare tyAre paNa, te atizayita ja hoya evo niyama nahIM.. DhIlo poMco - garabaDIyo paNa hoya.. AvuM cittanuM avasthAna hoya to praNidhAna Azaya che, paNa pravRttiAzaya nathI. vizeSa vighna upasthita na thayuM hoya to, upAya-apAyanA dareka avasare pravRtti-nivRttinuM dila banyuM ja rahe (ne e mujaba prayatna paNa thAya ja) evI cittanI avasthA keLavAI jAya eTale pravRttiAzayano prAraMbha thayo. paNa haju vipna Ave to gADI pATA parathI UtarI jAya.. AvI hAlata hoya tethI vidhvajayaAzaya nathI. vina khaDuM thavA chatAM paNa vicalita thayA vinA pravRtti-nivRttino atizayita prayatna cAlu ja rakhAve evuM cittanuM avasthAna keLavAya tyArathI vidhvajayaAzayano prAraMbha jANavo. paNa haju "krodha mArA svabhAvamAM ja nathI', vagere saMvedanAtmaka anubhava nathI hoto. "mArA bhagavAne krodhano niSedha karyo che, mATe krodha karAya nahIM." "mAre kSamA keLavavI che, mATe gusso karAya nahIM." vagere saMvedana hoI zake. jyArathI, "krodha e mAro svabhAva ja nathI e mAruM svarUpa ja nathI" vagere anubhava svayaM skUryA kare ane sahaja rIte yathAsthAna kRpAupakAra-vinaya pravaryA kare. AvI cittanI avasthAno prAraMbha e siddhi Azayano prAraMbha che. jo ke praNidhAnaAzayamAM paNa 'krodha e mAro svabhAva nahIM "huM e krodhI nathI' vagere saMvedanA hoya che ne ahIM paNa evI saMvedanA che, to bemAM phera zuM ? emAM ghaNo phera che. praNidhAnamAM kSamA svabhAva sAdhyatvena saMvedAya che, arthAt "mAre krodhamukta thavuM che' e rIte krodhamuktine sAdhavAnI saMvedanA che jyAre siddhi AzayamAM te siddhatvena saMvedAya che. potAnA AtmAmAM, game tevA nimitte paNa krodha UThato nathI, ne kSamA ja vahyA kare che. Avo svayaM anubhava siddhi
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 574 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 AzayamAM che. A ja rIte adhaHkRpA vagere paNa praNidhAnAzayathI ja hoya che, paNa tyAM e prayatnapUrvakanI hoya che. 'mAre kSamA keLavavI che, to krodhI para tiraskAra na ja karAya... karuNA ja karavAnI' AvA prayatnanI AvazyakatA ja na rahe, ne krodhIne joIne sahaja karuNA ja sphuryA kare... AvI avasthA siddhi Azaya mATe Avazyaka che. siddhi avasthAmAM kSamAdi dharmasthAna evuM ghuMTAya ke jeno paDagho sAmA yogyajIvomAM paDe... ne teomAM eno viniyoga thAya... AvI avasthA e viniyoga Azaya che. zrI yogaviMzikAgranthamAM paNa A pAMca AzayonuM nirUpaNa che. tyAM upasaMhAramAM je jaNAvyuM che eno sAra A che - rAga, dveSa, moha vagere antaHkaraNane malina karanArA - saMkliSTa karanArA maLa che. citta (= AtmA), anAdikALathI rAgAdimaLathI malina che. enA kAraNe pApabaMdha ne azuddhi rahyA kare che. A rAgAdimaLamAM vadhaghaTa thayA kare che. A rAgAdimaLa ghaTe enAthI citta puSTivALuM ane zuddhivALuM bane che. AvuM puSTi ane zuddhivALuM citta e ja dharma che. emAM puSTi eTale puNyopacaya ane zuddhi eTale pApaprakRti evAM ghAtIkarmo dUra thavAthI thatI nirmaLatA. A puSTi ane zuddhi praNidhAna vagere Azaya svarUpa bhAvanA kAraNe (tajjanya kSayopazamAtmaka saMskAranA kAraNe) sAnubandha bane che, ane tethI zuddhino prakarSa saMbhavita bane che. Azaya e che ke prathama saMghayaNa, sadguruno yoga vagerenI prApti mATe puNyopacaya Avazyaka che. eTale, kSAyika samyaktva pAmanAra jIva chevaTe trIjA ke cothA bhave to mokSa pAmI ja jAya evo sAmAnya niyama hovA chatAM, zrI duSpasahasUri mahArAjane prathamasaMghayaNa apAvanAra puNyano udaya na thavAthI trIjA bhave mukti na thatAM pAMcamA bhave thaze. vaLI antaHkaraNanA maLasvarUpa rAgAdino hrAsa thavAthI zuddhi vadhatI jAya che. prathamasaMghayaNa vagere puNyodaya hovA chatAM rAga-dveSAdinA tathAvidha
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-60 575 (=kSayAtmaka) hrAsa svarUpa zuddhi na AvavAthI upazAmaka jIvo vItarAgatA sudhI pahoMcavA chatAM kevalajJAna - mukti pAmatA nathI, paNa lavasattamasura bane che, mATe zuddhi paNa Avazyaka che. Ama puSTi ane zuddhi banne jarUrI che. puSTithI - puNya vadhavAthI - vadhAre sArA saMyoga sAmagrI maLe che, jenA kAraNe jIva vadhAre puruSArtha dvArA vadhAre zuddhi (rAgAdimaLAsa) keLavI zake che. e vaLI vadhAre puNyopacaya karAve che je vadhAre UMcI sAmagrI meLavI Ape che... ne enA sahayogathI jIva ora vadhAre zuddhi keLave che. Ama AgaLa vadhatAM vadhatAM zuddhino prakarSa prApta thAya che. paNa A puSTi ane zuddhi uttarottara vadhatA ja jAya... vacce ghaTavA na mAMDe ke nAza na pAmI jAya... e mATe e sAnubaMdha thavA joIe. praNidhAnAdi AzayathI (mukhyatayA praNidhAnAdi pAMca AzayomAMnA viniyoga AzayathI) e sAnubandha thAya che. ema to, abhavyAdi paNa niraticAra saMyamapAlana vagere dvArA pragaTa rAga-dveSano khUba hrAsa kare che, ane viziSTa puNyopacaya kare che, jenA prabhAve TheTha navamA traiveyakamAM jAya che ane tyAM mAnasika pravicAraNAthI paNa mukta rahe che. paNa praNidhAnAdi na hovAthI A pragaTarAganA hrAsarUpa zuddhi ke puSTi ekeya sAnubandha na hovAnA kAraNe muktisukha sudhI pahoMcADatA nathI. daMDa kADhI lIdhA pachI paNa saMskAravazAt cakrabhramaNa keTaloka kALa cAlu rahetuM hovA chatAM e kramazaH zithila banatuM ja jAya che ne chevaTe aTakI jAya che. ane viparIta nimitta jo maLe to vaheluM paNa aTakI jAya che. ema abhavyAdi jIve niraticAra saMyama pAlanAdi dvArA kaSAyAdino khUba hrAsa karyo hovAthI traiveyakanA bhavamAM temaja pachInA becAra bhavomAM paNa kaSAyamaMdatA vagere cAlI zake che. paNa e kramazaH ghaTatI jatI hoya che ne chevaTe nAza pAme che. kyAreka viparIta nimitta maLe ne e vakhate kaSAyamAM jIvavIrya bhaLe to A
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 576 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 kaSAyamaMdatA raiveyakanA pachInA taratanA bhAvamAM paNa nAza pAmI jAya evuM bane che. eTale saMpUrNa kaSAyanAzasvarUpa zuddhiprakarSa to saMbhavita bane ja zI rIte ? vaLI jevI kaSAyamaMdatA nAza pAme, eTale kaSAyonI tIvratA, abhavyAdinA kSudratAdi doSo vagere jora pakaDe ja. eTale sAnubandha puSTi-zuddhi chevaTe muktimAM pariNamavAnA kAraNe jema muktiphalaka kahevAya che, ema praNidhAnAdi na hovAnA kAraNe jemAM anubandha nathI paDyo evI niranubandha puSTi-zuddhi, A rIte, chevaTe tIvrakaSAyAdi doSomAM pariName che, mATe e azuddhiphalaka kahevAya che. ane eTale ja A Azayo vinAnI kriyA lobhakriyA-krodhakriyAnI jema pratyapAya mATe thAya che - dharma mATe nahIM, kAraNa ke aMdaramAM azuddhi paDelI che, ema kahevAya che. abhavyAdine mULamAM to azuddhi ja beselI hoya che. mAtra e kAmacalAu yoga-upoyagane sudhAre che - zuddha kare che. eTale, e sudharelA yoga-upayoga jevA khase ke tarata pAchI azuddhi vyakta thaI jAya che. eTale ke azuddhi aMdara paDelI ja hatI ne e ja vyakta thAya che.... niranubaMdha zuddhi-puSTithI e pedA thAya che, evuM nathI. kAraNa ke niranubaMdhatA azuddhinuM kAraNa na banI zake. paNa vyaktarUpe jovAmAM Ave to pahelAM puSTi-zuddhi hatI ne pachI azuddhi jovA maLe che. eTale pUrvApara bhAva hovAthI niranubaMdha puSTi-zuddhine ahIM azuddhiphalaka kahI che e jANavuM. jayAre praNidhAnAdi Azaya svarUpa bhAva hoya to guNasanathI samarAditya sudhInA bhAvomAM jovA maLe che tema puSTi-zuddhi uttarottara vadhatI jatI hoya che. arthAt sAnubandha hoya che... ne tethI e dharmavyApAra zuddhiprakarSa dvArA jIvane mokSa sAthe joDI ApanAro bane che. mATe praNidhAnAdi AzayothI yukta dharmavyApAra e yoga che e pramANe kahelI vAta saMgata kare che, ane je mokSano abhilASI che ene
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-60 pa77 dharmakriyA karavA sAthe praNidhAnAdi keLavavA mATe vizeSa prayatnazIla banavuM joIe evI satreraNA kare che. Ama pAMca Azayono ApaNe vistArathI vicAra karyo. TUMkamAM Azaya zuM che ? e samajavuM hoya to Azaya zuM che ? e samajatAM pahelAM cittavRttio zuM che ? e vicArI laIe. mananA bhItarI staramAM anAdikALathI je paDyuM che te (kliSTa) cittavRttio che. jemake hiMsA (=pramAda), krodha, viSayonI paravazatA... vagere. anupayogadazAmAM paNa mana-vacana-kAyAne sahaja rIte potAne anukULa rIte pravartAvavA, upayoga dazAmAM vadhAre prabaLa rIte pravartAvavA... mana-vacana-kAyAno enAthI viparIta vyApAra sahaja rIte to na ja thavA devo... viparIta vyApAranI saMbhAvanA UbhI thAya tyArathI ja khUba saMgharSa karavo paDe e rIte emAM aTakAyato UbhI karavI...A badhuM (kliSTa) cittavRttionuM kArya che. vizeSa upayoga na hoya to paNa pramAdano cAnsa maLe to pramAda sevAI ja jAya. ne pramAdano ja upayoga hoya tyAre to e tIvramAtrAmAM sevAya.. emAM kazo saMgharSa karavo ja na paDe... paNa apramAdano vicAra sahaja rIte kyAreya nathI Avato. apramAda hitakara che evuM manamAM sahaja rIte kyAreya nathI besatuM.. jinavacananA baLe ene besADavAmAM khUba saMgharSa karavo paDe che. e rIte ene manamAM besADyA pachI AcaraNamAM utAravAmAM paNa saMgharSa karavo ja paDe che.... e daramyAna jarA paNa gaphalatamAM rahyA to pAcho pramAda AvI ja jAya.. AvuM ja krodhAdi aMge che. bhItarI manano pramAdAdi taraphano A DhALa e (kliSTa) cittavRttio che. ahIM mananA bhItaranA staro... bhItarI mana... AvA je zabdo prayojayA che te lokaprasiddha vyavahArane anusAre jANavA.. zAstrIyabhASAmAM Ane "saMjJA' kahe che. ane e vastutaH mananA koI
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 578 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 pariNAmasvarUpa nathI, paNa jIve anAdikALathI je pravRttio ane vicAraNAo vAraMvAra karelI che. enA kAraNe AtmAmAM paDelA saMskAra svarUpa che. jema lokhaMDanA saLiyAne dIrghakALa sudhI DAbI tarapha vALI rAkhavAmAM Avyo hoya to pachI DAbI tarapha jhukatA rahevAnA saMskAra emAM pedA thaI jAya che, eTale pachI ene jamaNI tarapha vALavAno ke sIdho rAkhavAno vizeSa prayatna na hoya tyAre e DAbI tarapha ja jhukelo rahe che. ema Atmadravya anAdikALathI pramAda vagere, krodha vagere tarapha jhukAvavALuM baneluM che... A jhukAva e (kliSTa) cittavRttio che. A AtmadravyanA ja pariNAma svarUpa che, mananA nahIM, mATe mana na hoya evA asaMjJIpaNAnA bhAvomAM paNa A pariNAmo vidyamAna hoya che, arthAt (kliSTa) cittavRttio vidyamAna hoya che. A cittavRttione - A jhukAvane je khatama karI zake.. khatama karavAne je anukULa hoya. evI kliSTa cittavRttiothI viparIta vRttio (akliSTa-cittavRttio) e Azaya che. badhA duHkhonuM mULa saMsAra che. ne saMsAranuM mULa (kliSTa) cittavRttio che evuM jinavacana vagerenA baLe jIva jANe che eTale A kliSTa) cittavRttione nAbuda karavAnI vicAraNA-icchA jAge chemananA upalA staramAM rahelI A vicAraNA-icchA e Azaya nathI. paNa ene vAraMvAra dhuMTavAthI.. saMkalparUpa banAvavAthI e bhItarI staramAM utare che. pramAda taraphanA jhukAvane kADhI apramAda keLavavAno bhItarI staramAM ramato thayelo A saMkalpa e kliSTa cittavRttione khatama karavAne anukULa evI prathama viparIta vRtti che. e prathama Azaya che. e praNidhAna che... e paNa vastutaH AtmadravyanA ja eka saMskArarUpa.... eka pariNAmarUpa che e jANavuM. badhA ja Azayo AtmapariNAmarUpa che. A praNidhAnane saphaLa karavA mATenA je upAyo hoya tene pUrA prayatnathI ajamAvI levAno
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 579 batrIzI-10, lekhAMka-60 ane je apAyo - bAdhako hoya tenAthI dUra rahevAno pUro prayAsa je karAve evI bhItarI staramAM pedA thayelI viparItavRtti e bIjo pravRtti Azaya che. A pravRtti ane nivRttimAM AvatA vidgone gaNakAryA vagara pravRtti-nivRttine asmalita banAvI rAkhe evA pariNAmo e trIjo vidhvajaya Azaya che. enA kAraNe koIpaNa paristhitimAM ukta pravRtti-nivRtti mana-vacana-kAyAnA bAhya vyApAramAM je thayA kare che enAthI anAdikAlIna pramAda vagere taraphanA jhukAva-(saMskAra) nAza pAmavA mAMDe che ane apramAda vagere taraphano jhukAva pedA thavA mAMDe che. A keLavAyelo AMzika jhukAva paNa siddhi nAmano cotho Azaya che. bIjA yogya jIvone, teo cittavRttio khaseDI viparItavRttirUpa (zubha cittavRttirUpa) Azaya pragaTAvavAno prayatnazIla bane e rIte bAhya dharmavyApAromAM joDavAno prayAsa karAve evI viparItavRtti e viniyogaAzaya. Ama, dharmakriyAne zuddha banAvI yogarUpa banAvanArA pAMca Azayo vistArathI vicAryA. A Azayo na hovAnA kAraNe acaramAvartimAM yoga hoto nathI vagere vAto AgAmI lekhamAM joIzuM. One can become Jack of all things, one can become master of one thing, but none can become master of all things. A aMgrejI kahevatane gurudeva! ApazrIe galata TheravI hatI. eka-eka yogamAM ApazrI Toce pahoMcyA hatA. prakRSTa prajJA, prakRSTa siddhio ane prakRSTa pariNati e gurudeva! ApazrInI AgavI vizeSatAo hatI.
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema lobhakriyA ke krodhakriyA dharma mATe banatI nathI ema acaramAvartamAM malina-antarAtmAthI 61 karAtI ke anAbhogathI karAtI dharmakriyA paNa dharmamATe banatI nathI, kAraNa ke praNidhAna vagereno abhAva hovAthI paramArthathI e zubha hotI nathI, A vAta ApaNe pUrvanA lekhomAM joI... ene e mATe praNidhAna vagere Azayono paNa vistArathI vicAra karyo. have A lekhamAM acaramAvartamAM bhavyajIvone paNa yoga kema saMbhavato nathI ? enI vicAraNA karIzuM ? lekhAMka bhavyajIvamAM svarUpayogyatA hovA chatAM praNidhAna vagere na hovAnA kAraNe yogamArga saMbhavato nathI. A vAtane samajavA mATe ghAsanuM dRSTAnta che. ghAsa gAya dvArA khavAya... vAgoLAya.. ne pachI kramazaH dUdhadahIM-chAza-mAkhaNa-ghI krame dhIrUpe pariName che. ghAsamAM, A ghIrUpe pariNamavAnI je yogyatA che e enI ghInI svarUpayogyatA che. chatAM tRNAdikALe ghIrUpe pariNamavA mATenI sahakArI yogyatA na hovAthI e ghIrUpe pariNamatuM nathI, AvuM ja prastutamAM samajavuM. caramAvartamAM bhavyAtmA yogarUpe pariName che. tethI emAM yogarUpe pariNamavAnI yogyatA paDelI mAnavI paDe che... A enAmAM rahelI yoganI svarUpa yogyatA che. paNa aca2mAvartakALamAM jIva jyAre hoya che tyAre emAM sahakArI kAraNanI yogyatA nathI. eTale ja sahakArI yogyatAthI zUnya e acaramAvartakALamAM kAryanI = phaLanI niSpatti je nathI thatI te sahakArI yogyatAnA abhAvanA kAraNe ja nathI thatI evuM siddha karavA mATe zrIharibhadrasUri mahArAje yogabindumAM A pramANe kahyuM che - vanaspatikAyamAM anaMtakALa rahenAra jIvane e kALadaramyAna jema devalokanuM sukha nathI saMbhavatuM... athavA, bhavyajIvone paNa teukAyamAM jema
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-61 581 cAritrapariNAma Avato nathI ema acaramAvartimAM adhyAtma saMbhavatuM nathI. (gAthA 93-94). prazna : A sahakArI yogyatA zuM che ? jo ema kahezo ke sahakArIkAraNonI prApti e sahakArIyogyatA cheto ghAsane paNa e saMbhavita che ja. Azaya e che ke agnisaMyoga maLavA para mAkhaNamAM ghI pedA thAya che. eTale ke ghI mATe agnisaMyoga e sahakArI kAraNa che. ne e to taNakhalAne paNa maLI ja zake che ne... ema paMcendriyapaNuM, mAnavabhava, Aryadeza-Aryakula, deva-gurunI prApti, jinavANI zravaNa.. thAvat cAritranI prApti ... A badhA je sahakArI kAraNo caramAvartavartI bhavyamAM yogamArgane pedA kare che, e sahakArIkAraNo acaramAvartavartI bhavyane paNa maLe ja che ne.. to enAmAM paNa sahakArIyogyatA mAnavI paDaze. paNa e mAnavAnI to nathI. tethI prazna Ubho thAya che ke A sahakArIyogyatA zuM che ? uttara : jo A pariprekSyamAM ja vicAravAnuM hoya to sahakArIkAraNa dvArA upAdAnakAraNamAM atizayanA AdhAnanI yogyatA e sahakArIyogyatA jANavI. Azaya e che ke sahakArIkaraNa, upAdAnakAraNathI kathaMcibhinna-kathaMci abhinna ( bhinnabhinna) evI koIka vizeSatA upAdAnakAraNamAM sarje che jenA kAraNe pachI kArya pedA thAya che. A vizeSatAne atizaya kahe che... ne upAdAnakAraNamAM AvI vizeSatA sarjAvI e atizayanuM AdhAna kahevAya che. tRNAdimAM ke acaramAvartavartI jIvamAM AvA atizaya AdhAnanI yogyatA je hotI nathI e sahakArIkaraNanI ayogyatA kahevAya che. prazna : koraDuM maga evuM hoya che ke je sIjhavAnI prakriyAmAM agninI koI asara jhIlatuM nathI. eTale ke emAM koI atizayanuM AdhAna thatuM nathI. eTale ene sahakArIkAraNanI ayogyatA kahI zakAya... paNa tRNa vagere to kALA paDI javuM - baLI javuM vagererUpe agninI asara
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 582 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 jhIle che... ema acaramAvartavartI jIva paNa navamA raiveyakamAyogya puNyabaMdha vagere asara jhIle ja che. pachI sahakArIkaraNanI ayogyatA zI rIte kahevAya ? uttara : je kAryanI (phaLanI) vAta cAlI rahI hoya e phaLane anukULa atizaya ahIM samajavo joIe. e pariprekSyamAM koraDuM maga to kyAreya sIjhavAnuM na hovAthI svarUpa ayogya ja che. e ja rIte abhavyajIva kyAreya yogamArgarUpe pariNamavAno na hovAthI svarUpaayogya che. jAtibhavyajIva kyAreya paMcendriyapaNuM vagere pAmavAno na hovAthI, svarUpayogya hovA chatAM, sahakArIkaraNanI aprAptirUpa ayogyatA dharAve che. acaramAvartavartI bhavyajIvane sahakArIkAraNonI prApti thAya che, enAthI puNyabaMdha vagere paNa thAya che, paNa yogamArgane anukULa atizaya emAM pedA thato nathI. mATe sahakArIkaraNanI ayogyatA kahevAya che. ema tRNAdimAM ghI banavAne anukULa atizayanuM AdhAna thatuM na hovAthI ghInA sahakArIkAraNanI ayogyatA kahevAya che. prazna : caramAvartavartI bhavyajIvamAM sahakArIkAraNo dvArA je atizayanuM AdhAna thAya che e atizaya kiMsvarUpa che ? uttara : granthakAre acaramAvartimAM praNidhAnavagerenA abhAvane jaNAvyo che. eTale A praNidhAnAdi Azayone e atizayarUpe samajavA joIe ema lAge che. praznaH acaramAvartamAM praNidhAnAdiAzayarUpa atizayanuM AdhAna thaI zakatuM nathI, to emAM pratibaMdhaka koNa che ? uttara : tIvrabhavAbhiLaMga e ja pratibaMdhaka che. acaramAvartamAM jIva koI paNa anuSThAna kare, tIvrabhavAbhivaMganA prabhAve emAM vyakta ke avyaktarUpe bhautika-AzaMsA vaLagI ja paDe che tethI praNidhAnaAzaya ja saMbhavato nathI, pachI AgaLanI to vAta ja kyAM ?
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 583 batrIzI-10, lekhAMka-61 Ama, nakkI thayuM ke acaramAvartamAM bhavyajIvane paNa, sahakArIyogyatA na hovAthI yogamArga saMbhavato nathI. paNa e caramAvartamAM saMbhave che. mATe caramAvartane navanItavagere tulya manAya che. jema ghI pariNAma mATe navanIta-dahIM-dUdha vagere che ema yogapariNAma mATe caramAvarta che. prazna : navanItavagere to khuda ghIrUpe pariName che. ema zuM caramAvarta pote yogarUpe pariName che? praznano Azaya e che ke yoga to AtmAno eka pariNAma che, jyAre caramAvarta to kALa che. chae dravyo itaraapravezI che. to kALa e AtmapariNAmarUpe zI rIte pariName ? uttara H tamAro prazna barAbara che. eTale ja TIkAmAM caramAvartane yogapariNAmanuM kAraNa kahela che. Azaya e che ke ghI pote kAMI jIvana nathI. chatAM e jIvananuM asAdhAraNa kAraNa hovAthI upacAra karIne mRtama (vI e jIvana che) ema jema kahevAya che ema zaramAvarta yogapariNAmanuM kAraNa hovAthI upacAra karIne yogapariNAmarUpa kahI zakAya che. ne ghI jema navanItAdithI kathaMciabhinna hoya che, ema yoga pariNAma potAnA upAdAnakAraNathI kathaMciabhinna hovAthI caramAvartane navanItAditulya kahI zakAya che. praznaH kArya ke kAraNano kramazaH kAraNa ke kArya tarIke ullekha thato to jAmyo che, paNa nimittakAraNano upAdAnakAraNa tarIke A rIte ullekha thaI zake ? uttara : jyAre asAdhAraNakAraNa jaNAvavuM hoya tyAre thaI zake. jemake nyAyasiddhAnta muktAvalInA mULagra ntha kArikAvalInI maMgaLakArikAmAM, saMsArarUpIvRkSanA sarjaka tarIke (=nimittakAraNa tarIke) mAnelA Izvara zrIkRSNane bIja' tarIke jaNAvyA che. athavA, jeo kALane
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 584 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 svataMtradravyarUpe na mAnatA jIva-pudgalanA paryAya tarIke ja svIkAre che teonA mate caramAvarta e jIvano ja eka cokkasa pariNAma che je jIvanA ja anyacokkasapariNAmarUpa yoganuM kAraNa hovAthI, enA upAdAnakAraNa tarIke abAdhita rahe che. ne tethI ghInA upAdAnakAraNarUpa navanItAdine tulya ene kahevAmAM koI asaMgati rahetI nathI. navanItAdine tulya A caramAvartamAM ja bhavAbhiLaMgano abhAva thayo hovAthI nirmaLabhAva jAgrata thAya che. gopendra nAmanA anyadarzananA yogAcArya A ja vAtane anya rIte kahI che. prakRtino adhikAra jo sarvathA anivRtta ja hoya to kharekhara puruSane A tattvamArganI jijJAsA paNa jAgatI nathI. ahIM Avo Azaya che - puruSa = AtmA. prakRti = karma. A prakRtinI be prakAre zakti hoya che. anulomazakti = prakRtinuM pravartana eTale ke puruSano abhibhava karavAnI pravRtti. puruSane "huM kartA chuM' " bhoktA chuM' Avo badho bhrama thavo e eno abhibhava che. AvA abhibhava karavAnA potAnA adhikArane prakRti pravartAvyA kare e enI anulomazakti che. potAnA A adhikArane pAcho UThAvI levAnI prakRtinI zakti e pratilomazakti che. prakRtinA adhikAranI A nivRttine ApaNI paribhASA mujaba kahevI hoya to apunarbandhaka dazAnI prAptirUpe kahI zakAya. pratilomazaktithI prakRtino adhikAra jyAM sudhI nivRtta thayo nathI. eTale ke jIva haju prakRtinA adhikAra heThaLa ja che, tyAM sudhI jIvane yogamArganI jijJAsA paNa jAgatI nathI, to pravRttinI to vAta ja zI ? ApaNI paribhASAmAM kahevuM hoya to, mohanIyakarma prakRtino jIva para, utkRSTa sthitibaMdha karAvavArUpa adhikAra jyAM sudhI nivRtta thato nathI, eTale ke apunabaMdhakadazA prApta thatI nathI, tyAM sudhI jIvane yogamArganI vAstavika jijJAsA paNa pedA thatI nathI.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-61 585 aca2mAvartamAM prakRtino puruSapa2 adhikAra akSata ja hoya che. eTale jema kSetraroga thayelo hoya tyAre rogIne pathyaAhAranI icchA paNa thatI nathI, ema acaramAvartamAM yogamArganA niyamA jijJAsA paNa jAgatI nathI. kSetra eTale AdhAra... navA-navA aneka rogonA AdhAra jevo je koDha vagere roga hoya e kSetraroga kahevAya che. jyAre enuM jora hoya che tyAre dardIne vaidya dvArA upadiSTa pathya AhAra levAnI icchA paNa thatI nathI. paNa apathya ja khAyA karavAnI icchA jAge che ne tethI navA navA rogo pedA thayA ja kare che. ema aca2mAvartakALamAM jIvane paNa pathyApathyano viparyAsa thAya che. e pathyane apathya samajI TALato rahe che ne apakSane pathya samajI sevato rahe che. bAkI yogamArganI jijJAsA mAtra paNa jo jAge to prakRti dvArA thayelo jIvano parAbhava kaMIka paNa mAtrAmAM avazya ghaTe ja che. jenuM pApa aMzamAtra paNa ochuM thayuM nathI ene nirmaLabhAva saMbhavato ja nathI. Azaya e che ke acaramAvartamAM jIva pudgalAnaMdI hoya che... eTale ke AnaMda to pudgalamAMthI ja maLe... rUpa-2sa-gaMdha-sparza-zabda vagere bhogavavAnA na hoya evo pudgalAtIta AnaMda saMbhavato ja nathI. 'AnaMda ane pudgalAtIta !' A vAta to AkAzakusuma jevI mAtravyartha kalpanArUpa che. AvI badhI mAnyatA enA AtmAmAM ati ati gADha rIte jaDabesalAka hoya che. A ja eno tIvrabhavAbhivaMga paNa kahevAya che. jyAre mokSa eTale pudgalAtIta (Atmika) AnaMdano aphATa samudra... ane yoga eTale A mokSe pahoMcADanAra mArga. bhavAbhinaMdI mokSane ja hambaga mAnato hovAthI enA mArganI ene jijJAsA saMbhave ja zI rIte ? zAstromAM jenuM varNana maLe che evo mokSa zuM kharekhara haze ? ane e jo hoya to to saMsAra zuM jIvanI kadarthanA rUpa haze ?' AvI UMDI UMDI paNa zaMkA acaramAvartamAM jIvane paDatI nathI. ane puruSa 52 pravartatA prakRtinA ekAdhikAra para (ApaNI bhASAmAM tIvrabhavAbhidhvaMga para)
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 aMzamAtra paNa ghA paDyA vagara AvI zaMkA UThI zakatI ja nathI. eTale, jo Avo mokSa hoya to enA mArgarUpa yoga zuM haze ?' vagere jijJAsA jAge to prakRtino kaMIka paNa adhikAra nivRtta thayo ja hoya che, tIvrabhavAbhidhvaMga khasyo ja hoya che... bhavAbhinaMditA TakI hotI nathI ja. A paNa eka Atmahitakara nirmaLa bhAva che. eTale gopendranI A vAta yuktisaMgata che. chatAM, 'AtmAne apariNAmI = ekAnta nitya mAnavAmAM, puruSano prakRti dvArA abhibhava... pachI e abhibhavanI nivRtti vagere vAto saMgata TharI zakatI nathI. e vAta AgaLa upara joIzuM. 586 A badhI vAto parathI jaNAya che ke AMtarikapariNAmAtmaka bhAva ja mokSapratye mukhya kAraNa che. acaramAvartamAM A 'bhAva' na hovAthI, kriyA yogarUpa banatI nathI. paNa caramAvartamAM to A bhAva hoya che. ne eTale A bhAvano yoga thavAthI ja kriyA paNa mokSanuM mukhya kAraNa bane che. tAMbu siddharasano yoga thavAthI jema sonuM banI jAya che ema kriyA paNa bhAvano anuvedha thavAthI samyak thAya che = mokSasaMpAdaka zaktizALI bane che. eTale ke praNidhAnAdi AzayarUpa bhAva bhaLavAthI kriyA 'yoga'rUpa bane che. eTale ja bhAvasAtmya jo saMpanna thaI gayuM che to kriyAno bhaMga thavA chatAM bhAvanI paraMparA akSata rahe che. AvI kriyAne bauddho paNa suvarNaghaTa tulya kahe che. Azaya e che ke mATIno ghaDo bhAMgI jAya to pachI ThIkarAnuM kazuM mUlya upajatuM nathI. paNa suvarNaghaTa jo bhAMgI jAya to majurI bhale jAya... sonAnI to pUrepUrI kiMmata upaje ja che. ema, bhAvazUnya kriyA mATInA ghaDA jevI che. kriyAnAze kazuM bacatuM nathI... paNa je kriyA bhAvathI vaNAyelI hoya che, e kriyAno bhavAMtaraprApti ke viSamakarmodayavazAt kyAreka nAza thaI jAya to paNa bhAva akSata rahyo
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-61 587 hovAthI... (bhAvano AgaLa paNa anvaye cAlavAthI) eno lAbha jIvane maLe ja che. ne vaLI anukULa saMyogo sarjAtA e bhAva, anukULa kriyAne pAchI pedA paNa kare ja che. yogabiMdumAM paNa A vAta kahelI ja che. vaLI bhAva-kriyAne bIjI upamA dvArA samajAvavA hoya to, kriyA bhUmi khodavA samAna che ne bhAva zirA samAna che. amuka jamInamAM nIce pANInI pAtAla sero vahetI hoya che. upara e ja bhAga para kUvo khodavAmAM Ave to sahaja rIte pANInI prApti thaI jAya che, ne A prApti cAlu ja rahe che. ema jo zirodakatulya bhAva vidyamAna hoya to, kUvo khodavArUpa kriyA bhAvapUrvakanI thavAthI enAthI bhAvavRddhi cokkasa thAya ja che, kAraNa ke jaLavRddhimAM jema kUpakhanana e kAraNa che ema bhAvavRddhimAM kriyA e kAraNa che. zaMkA - bhAvanuM upAdAnakAraNa bhAva ja banI zake. to bhAvavRddhimAM tame kriyAne kema kAraNa kaho cho ? samAdhAna - tamArI vAta sAcI che. chatAM vivakSita zubhabhAva ane ene anurUpa anya paNa vividha zubhabhAvo... A badhAne kriyA bhegA karI Ape che. jemake prabhupUjAnI kriyA.... dilamAM prabhubhaktino bhAva to che ja. paNa jo kriyA (prabhupUjA) karavAnI hoya to snAnAdimAM jayaNA, pUjAmAM kramajALavaNI, vidhipAlana, AzAtanAparihAra... vagere paNa bhAvo saMkaLAyelA bane che. jo pUjA karavAnI ja na hoya to bhaktinA bhAvamAM A badhA bhAvo zI rIte bhaLI zake ? ne A badhA bhAvo na bhaLe to bhaktibhAva paNa vadhAre puSTa zI rIte bane ? eTale kriyAthI bhAvavRddhi thAya che, kriyA na hoya to thatI nathI. Ama anvaya-vyatireka maLatA hovAthI kriyAne bhAvavRddhinuM kAraNa kahI che. bhAvanI mahattA sthApavA mATe haju eka navI upamA darzAve che - AtmAne vaLagelA rAgAdidoSArUpa klezono kSaya zubhabhAvathI paNa thAya
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 588 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 che ne zubhakriyAthI paNa thAya che. paNa mAtra kriyAthI thayelo klezakSaya maMDUkapUrNa samAna hoya che. jyAre bhAvapUrvakanI kriyAthI thayelo klezakSaya maMDUka bhasmasamAna hoya che. maMDUka eTale deDako.. e marI gayA bAda enA zarIrano nAza be rIte thAya che. enuM mRtazarIra sUkAI sUkAIne - tathA anya padArtho sAthe athaDAI - kUTAIne cUrNa jevuM thaI jAya che. e cUrNa - enI rajakaNo dhULamAM maLI jAya che. pachI jyAre varasAda paDe che, khAbociyAM bharAya che, ne e maMkacUrNamAMthI navA saMmUrchAima deDakAM utpanna thAya che. ema mAtra kriyAthI naSTa thayela rAgAdiklezo, evA prakAranI sAmagrI maLatAM pharIthI utpanna thaI jAya che. paNa jo deDakAMnA zarIrano nAza enI bhasma karI devA dvArA thayo hoya to pachI game eTaluM pANI varasavA ke bharAvA chatAM e bhasmamAMthI pharIthI kyAreya deDako utpanna thato nathI. ema bhAvapUrvakanI kriyAthI nAza pAmela rAgAdi kleza pharIthI astitvamAM AvI zakatA nathI, kAraNa ke emAM pharIthI utpanna thavAnI yogyatA ja rahI hotI nathI, Ama yogyatA paNa nAza pAmI jAya e rIte klezadhvaMsa karI ApanAra eka cokkasa prakAranI zakti, e ja kriyAmAM rahela bhAvavadhaka paribaLa che ema nizcita thAya che. eTale nakkI thAya che ke, jema daMDa cakrabhramaNa dvArA ghaDA pratye kAraNa che ema kriyA adhyAtma vagere vividhabhAvone pedA karavA dvArA mokSa pratye kAraNa bane che. eTaluM dhyAna rAkhavuM ke kriyA mokSa pratye A kAraNa ke bane che, te, te bhAvapUrvaka hovA rUpe nahIM, paNa e eka cokkasa zaktivALI hovArUpa bane che. eka vicAradhArA AvI che ke, aMdhArAmAM rahelo ghaDo dekhAto nathI. dIvo lAvatA dekhAya che. dIvo kAMI ghaDAne utpanna karato nathI, paNa abhivyakta kare che. ema mATImAM ghaDo rahyo ja hoya che. paNa e avyakta hoya che. daMDa-cakra-kuMbhAra vagere e ghaDAne abhivyakta kare che, utpanna karatA nathI. e ja rIte mokSa paNa AtmAmAM rahela ja che, kriyA
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-61 589 to mAtra ene abhivyakta kare che. eTale ke kriyA mokSanI utpAdaka nathI, paNa mAtra abhivyaMjaka che. A vicAradhArA jJAnayogane anusaranArI jANavI. paNa vAstavika = pramANane anusaranArI na jANavI. nahIMtara to satkAryavAda mAnavAnI Apatti Ave, eTale ke kArya kAraNasAmagrI ekaThI thavA pUrve paNa sat - vidyamAna ja hoya che, kAraNasAmagrI ene mAtra abhivyakta ja kare che evuM mAnavuM paDe. - Ama yoga ca2mAvartamAM ja saMbhavita che vagere vAtone ApaNe sakAraNa vistArathI vicArI. have yoganuM svarUpa vicArIe jJAnapariNAmathI ane Atmazaktine phoravavArUpa vIryollAsathI thayela vyApAra e yoga che. Ama vyApArane yogarUpe kahevAmAM Ave to AtmadravyavagerenI yogarUpe bAdabAkI thaI jAya che. kAraNa ke bhedanayathI vicAratAM vyApAra ane vyApArAzrayabhUta dravya bhinna hoya che. abhedanaya eTale judA-judA pariNAmono paraspara abheda mAne ane potAnA AzrayabhUta pariNAmIthI paNa abheda mAne... paNa bhedanaya to vividha pariNAmone paraspara paNa bhinna mAne che, ne svaAdhArabhUta pariNAmIthI paNa bhinna mAne che. eTale ja sUkSma aparyApta ekendriya, sUkSmaparyApta ekendriya... vagere 14 jIvasthAno; mithyAtva, sAsvAdana vagere 14 guNasthAno; gati-indriya vagere 14 mULa mArgaNA - 62 peTAmArgaNAo... A badhuM ja jIvanA pariNAmarUpa che... e pariNAmo badalAyA kare che... paNa bhedanayAnusAre, A badalAtA pariNAmo karatAM pariNAmI jIva sarvathA bhinna hovAthI e jarApaNa badalAto nathI. e to, vastuono bodha karavo.. evo potAno je zuddhajJAyakabhAva che.. e ja eka svabhAvane jALavI rAkhe che ane eTale ja pUrve je vAta karI ke 'AtmapariNAma - AtmavyApAra e yoga che, paNa khuda AtmA e yoga nathI' e vAta yuktisaMgata Thare che (abhedanaye AtmA khuda kathaMci yogarUpa che e jANavuM.)
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 590 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 AcArAMgajImAM kahyuM che ke upAdhi = cauda jIvasthAnaka vagere aupAvikabhAvo karmathI ja thAya che. tethI AtmAnI A vaibhAvika avasthAo anitya hovA chatAM AtmA pote nitya che, kAraNake e kAMI upAdhithI thayelo nathI. upAdhi nimitte thayelI AtmAnI avasthAo paNa chevaTe AtmAnI ja avasthAo che, jaDapudgalanI nahIM. mATe ene AtmasvarUpa ja mAnavI joIe" AvI vAta azuddhanaye sAcI ja che. paNa zuddhanayanI dRSTie AtmA ane pudgala pota-potAnA zuddha svabhAvane utpanna karavAmAM ja caritArtha thaI jAya che. arthAt AtmA potAnA zuddha upayogane utpanna kare che je AtmarUpa ja che.. ema pudgaladravya potAnA varNAdipariNAmone kare che je pudgalarUpa ja che. paNa AtmA ane pagala... A benA saMyogathI je jIvasthAnAdi pariNAmo thAya che e to mithyA ja jANavA. kAraNa ke bhIMta para khaDIthI thayela saphedAInI jema eno bemAMthI ekemAM samAveza thaI zakato nathI. saphedAine bhIMta mAnavI ke cUno? e bhIMtanI nathI e spaSTa che. nahIMtara to cUno lagADavAnI jarUra ja na rahe. vaLI e cUnAnI paNa nathI, kAraNa ke cUnAnI kAMI eTalI laMbAI-pahoLAI nahotI. eTale bemAMthI ekeyamAM samAveza na pAmanAra e jema mithyA che... ema jIvasthAnAdi AtmAmAM antarbhAva thaI zakatA nathI, kAraNa ke zarIranI avagAhanA vagere AtmapariNAma nathI, ema eno pudgalamAM paNa antarbhAva azakya che, kAraNake te te avasthAomAM anubhavAtA jJAna-sukha-duHkhAdi pugalanA pariNAma nathI. vaLI dharmAstikAyAdimAM eno samAveza to koIne ja mAnya nathI. mATe jIe dravyomAM kyAMya paNa samAviSTa na thatA) e bhAvo zuddhanayanI dRSTie mithyA che e jANavuM. ema to jIvasthAnAdi pariNAmo jIvadravyAdithI kathaMcit abhinna paNa hoya ja che, (nahIMtara to "e jIvanA che' ema kahI ja
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIzI-10, lekhAMka-61 591 na zakAya.) ane tethI jIva paNa te te avasthArUpa banato hovAthI azuddha thAya ja che. tema chatAM zuddhanaya-bhedanaya vagerenI dRSTie AtmAne zuddha ja kahevo ane pariNAmone mithyA kahevA e paNa yukta ja che, kAraNa ke dezanA nayapradhAna hoya che. nahIMtara (eTale ke azuddhanaya ke abhedanaya vagerenI dRSTie) yogarUpe pariNata thayelo AtmA 'yoga" tarIke ISTa che ja. eTale ja zrI bhagavatIsUtramAM cAritrAtmA, yogAtmA, kaSAyAtmA vagere ATha prakAranA nirUpaNa dvArA AtmAne ja te te cAritra-yoga vagere pariNAmarUpe kahela che. eTale dezanA nayapradhAna hoya che, paNa ekAMtavAdagrasta hotI nathI. Ama, abhedanaya-dravyArthikanayanI apekSAe yogapariNata AtmA e yoga che, ane bhedanayanI-paryAyArthikanayanI apekSAe AtmAno yogapariNAma e yoga che. A rIte jainazAsanamAM batAvela yoganA svarUpane jANIne, mokSamAM sthiradRSTivALA sAdhake, anya dharmomAM kahelA yoganA lakSaNanI parIkSA karavI joIe. Ama, dasamI yogalakSaNabatrIzI pUrNa thaI. have AgAmI lekhathI agyAramI pAtaMjalayogalakSaNa nAmanI batrIzInI vicAraNA karIzuM. nidrA alpa... AhAra alpa. ane chatAM ucca saMyama sAdhanAmAM apramattapaNe divasabhara nirata rahenAra he mahAyogI gurudeva! ApazrIe hAMsala karela aDhaLaka siddhione duniyAbharanA khitAbo ane evorDe paNa mUlavI zake ema nathI.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 592 Mlel Id batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre-4 mucus) lot licke 100 tI" zrI gurave namaH gecicigete xyani janma tArI o
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6-8 1 ) pU. A. zrI abhayazekharasUri ma. sA.nuM saMpAdita-anuvAdita likhita adhyayanopayogI sAhitya adhyAtmamataparIkSA dharmaparIkSA sAmAcArI prakaraNa, ArAdhaka virAdhaka caturbhagI kUpadeSTAntavizadIkaraNa prakaraNa samyaktva SasthAnanI caupai dvAnniza kAtrizikA bhAga-1 karmaprakRti padArtho bhAga : 1-2-3 9-10). nyAya siddhAntamuktAvalI bhAga : 1-2 11) satyadAdi prarUpaNA hAribhadrayogabhAratI yogaviMzikA siddhinAM sopAna tattvAvalokana samIkSA 16) tattva nirNaya 17-21) navAMgI gurupUjana praznottarI vagere 22) zataka nAme pAMcamA karmagranthanA padArtho-TIppaNo 23-25) dezavidha sAmAcArI (bhAga : 1-2-3) 26-27) tithi aMge satya ane samAdhAna (bhAga : 1-2) 28) saptabhaMgIviMzikA dravya-guNa-paryAyano rAsa bhAga-1 30) nikSepaviMzikI 31) kyA jinapUjA karanA pApa hai ? 32) anuyogadvAra-saTIppaNa 33) nayaviMzikA 34-37) batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre bhAga-1-2-3-4 pU. A. zrI abhayazekharasUri ma. sA. likhita upadezAtmaka sAhitya 1) haMsA ! tuM jhIla maitrI sarovaramAM...(guja.hindI=pa7000 nakala) 2) haiyuM mAruM nRtya kare 3) huM karuM huM karuM e ja ajJAnatA (14000 nakala) 4) kara paDikkamaNuM bhAvazuM 5) avikhA aNANaMda 6) huM chuM sevake tAro re 7) hA ! pastAvo vipula jharaNuM... 8) micchAmi dukkaDa 9) TALiye doSa saMtApa re.... Fornvate Personal use only BHARAT GRAPHICS-Ahmedabad Jalin Education Intematonal