Book Title: Aagam 30 V GACHCHHAACHAAR Moolam evam Vrutti
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004151/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' [30-vR] zrI gacchAcAra (prakIrNaka)sUtram namo namo nimmldNsnnss| pUjya zrIAnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurubhyo namaH / "gacchAcAra" mUlaM evaM vRtti: [mUlaM evaM vAnarSigaNi vivRttA vRtti: [Adaya saMpAdakaH - pUjya AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgara sUrIzvarajI ma. sA. / / (kiJcit vaiziSThyaM samarpitena saha) puna: saMkalanakartA- muni dIparatnasAgara (M.Com., M.Ed., Ph.D.) | 15/01/2015, guruvAra, 2071 pauSa kRSNa 10 jain_e_library's Net Publications muni dIparatnasAgareNa saMkalila......AgamasUtra-[30-7], prakIrNakasUtra-0] gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihilA vRttiH Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-vR) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM [-]-------- muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[30-vR], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra' mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: prata satrAkA // arham // zrImadAnandavimalAcAryAntipacchrImadvAnararSivihitavRttiyutaM zrImad gacchAcAraprakIrNakam / prakAzayitrI prAgmudritAgamavikrayAgatadravyasAhAyyena AgamodayasamitiH zAha, veNIcandra suracandradvArA-zrIAgamodayasamitiH 215HRSHASH575PRS asRAPPA dIpa anukrama mohamayyA nirNayasAgaramudraNAlaye kolabhATavIcyA 23 tame nilaye rAmacaMdra yesU zeDagedvArA mudrayitvA prakAzitam, pratayaH 1250 ] pIrasaMpat 2457. vikrama saMvat 1980. krAiSTa san 1923. [paNyam 1.. R-SHRSHHHHHHHSLR-SUR-SUSSSS | gacchAcAraprakIrNaka-(savRttika)sya mUla TAITala peja ~1~ Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAGkA: 137 'gacchAcAra' prakIrNakasUtrasya viSayAnukrama dIpa-anukramA: 137 / mulAka: gAthA: pRSThAMka: mUlAka: gAthA: pRSThAka: malAka: gAthA: pRSThAMka: / 06 001 | 041 | maGgalaM-AdiH gurU-svarupasya varNanaM / / 04 28 / 003 | 107 / gaccha-saMvasamAnasya-guNA: / 05 AryA-svarupasya varNanaM 68 007 | 134-137 sUri-svarupasya varNanaM upasaMhAra muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[30-vR], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: ~ 2~ Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ['gacchAcAra - mUlaM evaM vijayavimalagaNi vivRttA vRtti:] isa prakAzana kI vikAsa-gAthA yaha prata "zrImad gacchAcAraprakIrNakam nAmase prakAzita huI, isa pratame (Agama-30) 'gacchAcAra nAmaka prakIrNaka-7 evaM vAnarSi vivRttA vRtti: sammilita hai isake Adya saMpAdaka-mahodaya the pUjyapAda AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI (sAgarAnaMdasUrijI) mahArAja sAheba | isa prata ko pUjya AcAryadeva zrI sAgarAnandasUrIzvarajI ne sana 1923 me arthAt vikrama saMvata 1980 me Agamodaya samiti dvArA prakAzIta karavAI thI | hamArA ye prayAsa kyoM? Agama kI sevA karane ke hameM to bahota avasara mile, 45-Agama saTIka bhI hamane 30 bhAgome 12500 se jyAdA pRSThomeM prakAzita karavAe hai kintu logo kI pUjya zrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI ke prati zraddhA tathA prata svarupa prAcIna prathA kA Adara dekhakara hamane isI prata ko skena karavAI, usake bAda eka speziyala phorameTa banavAyA, jisame bIcame pUjyazrI saMpAdita prata jyoM kI tyoM rakha dI, Upara zIrSasthAname Agama kA nAma, phira mUlasUtra yA gAthA ke kramAMka likha die, tA~ki par3hanevAle ko pratyeka peja para kaunasA sUtra yA gAthA cala rahe hai usakA saralatA se jJAna ho zake, bAyIM tarapha Agama kA krama aura isI prata kA sUtrakrama diyA hai, usake sAtha vahA~ 'dIpa anukrama' bhI diyA hai, jisase hamAre prAkRta, saMskRta, hiMdI gujarAtI Adi sabhI Agama prakAzanomeM praveza kara zake | hamAre anukrama to pratyeka prakAzanomeM eka sAmAna aura kramazaH Age baDhate hae hI hai, isIlie sirpha krama naMbara die hai, magara prata meM gAthA aura sUtro ke naMbara alaga-alaga hone se hamane jahAM sUtra hai vahA~ kauMsa die hai aura jahAM gAthA hai vahA~ ||-|| aisI do lAina khIMcI hai yA phira gAthA zabda likha diyA hai| hamane eka anukramaNikA bhI banAyI hai, jisame pratyeka viSaya-Adi likha diye hai aura sAthameM isa sampAdana ke pRSThAMka bhI de die hai, jisase abhyAsaka vyakti apane cahite viSaya taka AsAnI se pahu~ca zakatA hai | kaI-kaI pRSTho ke nIce viziSTha phUTanoTa bhI likhI hai, jahAM usa pRSTha para cala rahe khAsa viSayavastu kI, mUla pratameM rahI huI koI-koI mudraNa-bhUla kI yA kramAMkana-bhUla sambandhI jAnakArI prApta hotI hai | abhI to ye jain_e_library.org kA 'iMTaraneTa pablikezana' hai, kyoMki vizvabharameM aneka logo taka pahu~cane kA yahIM sarala, sastA aura Adhunika rAstA hai, Age jAkara Isi ko mudraNa karavAne kI hamArI manISA hai| ......muni dIparatnasAgara..... muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[30-vR], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mulaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: ~3~ Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRttiH ) (30-va) ...................-- mUlaM ||1|| .................... muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-vR], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: 4% // arha // gcchaayaarpinnnnyN| maGgalAmidheyAdi gA.1 prata ||1|| dIpa anukrama zrIpArzvajinamAnamya, tIrthAdhIzaM varapradam / gacchAcAre gurorzAtA, vakSye vyAkhyA yathA''gamam // 1 // zAstrasyAdI prayojanAbhidheyasambandhamaGgalAnyabhidhAtavyAni, tatra prayojanamanantaraparamparabhedAd dvidhA, punarekaikaM kartRzrotRbhedAd dvidhA, tatra gacchAcAraprakIrNakakarturanantaraprayojanaM ziSyAvabodhaH, paramparaM tvapavargaprAptiH, zroturapyanantaraM tadarthAvagamaH, paramparaM tu muktipadaprAptiH 1, abhidheyaM tu gacchAcAraH, tasyaiva bhaNiSyamANatvAt 2, sambandhazcopAyopeyabhAvalakSaNaH, tatra vacanarUpApannamidameva gacchAcAraprakIrNakamupAyaH, upeyaM tu tadarthaparijJAnam 3, maGgalaM dvidhA dravyabhAvabhedAt, tatra dravyamaGgalaM pUrNakalazAdi, tad anaikAntikatvAt muktvA bhAvamaGgalaM tu zAstrakarturanantaropakAritvAdabhISTadaivatasya varddhamAnasvAmino namaskAradvAreNAha namiUNa mahAvIraM tiyasiMdanamaMsiyaM mahAbhAgaM / gacchAyAraM kiMcI uddharimo suyasamudAoM // 1 // 'natvA' praNamya, ke ?-mahAMzcAsau vIrazca mahAvIrastaM mahAvIra, kiMviziSTam -tridazA-sumanasasteSAmindraiH A4- [1] ganachA.1 54-5 | bhagavan mahAvIra vaMdanA evaM 'gacchAcAra' uddharaNa-kathanaM ~ 4~ Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30 - vR) prata sUtrAMka |||| dIpa anukrama [1] zrIgacchAcAra ughuvRttI // 1 // "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra - 7 (mUlaM + vRttiH) - mUlaM ||1|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 30 vR], prakIrNakasUtra [7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRttiH unmArga IzairnamasthitaM namaskRtaM 'mahAbhAgaM' vizvavikhyAta catustriMzanmahA'tizayavirAjamAnaM acintyazaktyanvitaM vA gacchasyabhAvamunivRndasyAcAro - jJAnAcArAdiH gaNamaryAdArUpo vA taM gacchAcAraM 'kiJcit' svalpamuddharAmo vayaM zrutameva- 4 sanmArgagadvAdazAGgI lakSaNameva samudra:- sAgaraH zrutasAgarastasmAt zrutasamudrAt // 1 // atha prathamaM tAvadunmArgasthite gacche vasatAM phalaM darzayati cchavAsapha-. laMgA. 207 15 asthege goyamA ! pANI, je ummggpittttie| gacchaMmi saMvasittANaM, bhamaI bhavaparaMparaM // 2 // atthe0 // astItyavyayaM bahuvacanArthe 'asti' santi vidyanta ityarthaH 'eke' kecit-vairAgyavantaH 'prANino' jIvAH he gautama ! 'ye' jIvAH ajJAnatvena paNDitaMmanyatvena ca mArgadUSaNapUrvakamutsUtraprarUpaNA yatra sa unmArgaH athavA yatra | paJcAzravapravRttiH sa unmArgastasmin pratiSThite-prakarSeNa sthite evaMvidhe 'gacche' sAdhvAbhAsagaNe 'saMvasittANaM' ti uSitvA 'bhramanti' paribhramaNaM kurvantItyarthaH, kAM ? - bhavasya - caturgatilakSaNasya paramparA-paripATI tAM bhavaparamparAm // 2 // atha kizcitpramAdavatAmapi sanmArgasthite gacche vasatAM gAthApaJcakena phalaM darzayati jAmaddha- jAma- diNa pakkhaM, mAsaM saMvaccharaMpi vA / sammaggapaTTie gacche, saMvasamANassa goyamA ! // 3 // lIlA alasamANassa, nirucchAhassa vImaNaM / pikkhavikkhAi aNNesiM, mahANubhAgANa sAhUNaM // 4 // ujjamaM sabadhAmesu ghoravIratavAiyaM / lajjaM saMkaM aikamma, tassa biriyaM samucchale // 5 // vIrieNaM tu jIvassa, samucchalieNa godhamA / jammaMtara kara pAve, pANI muhuteNa niddahe // 6 // atha unmArga- sanmArga gacchavAsa phalam kathayate ~5~ 20 // 1 // 25 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------- mUlaM ||3-7|| ---------- muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-vR], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra' mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: prata sUtrAMka ||3-7|| dIpa anukrama [3-7] tamhA niuNaM nihAleu, gacchaM sammaggapaTTiyaM / vasijja tattha Ajamma, goyamA ! saMjae muNI // 7 // sadgacchaphalaM 'jAme tyAdigAthApaJcakam // 'yAmArddha' praharAI 'yAma' praharaM 'dina' ahorAtra 'pakSa' mAsArddha 'mAsa' pakSadvayaM 'saMvatsaraM pratItaM, apizabdAdU varSadvayAdikaM yAvat ,vAzabdo vikalpArthaH, 'sanmArgapratiSThite' jinoktavacane yathAzakti sthite 'gacche'||* satsAdhugaNe 'saMvasamAnasya' nivAsaM kurvANasya sAdhovazyamANalakSaNasyetizeSaH he gautm!||3||kiNbhuutsy ?-lIlayA-sukha| vana 'alasamANassa'tti AlasyaM kurvANasya 'nirutsAhasya' nirudyamasya 'vImaNa'ti SaSThyarthe dvitIyA 'vimanaskasya' zUnyaci|ttasya 'pikkhavikkhAi'tti pazyataH sAdhUnAM 'mahAnubhAgAnAM' prauDhaprabhAvANAm // 4 // 'udyama' anAlasya 'sarvasthAmasu' sarvaki yAsu, kiMbhUtamudyama ?-'ghoravIratabAiaMti ghora-dAruNamalpasatvairduranucaratvAt 'vIra'nti vIre-kamaripuvidAraNasamarthe bhavaM| 5 4 bairaM, evaMvidhaM tapa AdiyaMtra tam , AdizabdAhuSkaragurvAdivaiyAvRttyaM, 'lajjA' brIDAM 'zaGkAM' jinokte guruvacane ca saMzayarUpAM |'atikramya' sarvathA parityajya 'tasya' sukhazIlAdidoSayuktasyApi sAdhoH 'vIrya' jIvotsAharUpaM samucchalet, ahamapi jinokta|kriyAM karomi yena duSTaduHkhasAgarAnmuJcAmItyarthaH, SaSThAGgoktazelakAcAryavat // 5 // vIryocchalane phalamAha-vIryeNa tu jIvasya | samucchalitena he gautama ! 'janmAntarakRtAni' bahubhavopArjitAni 'pApAni' jJAnAvaraNAdiduSkarmANi 'pANI' Asannamo. kSakaH 'muhUrtena' antarmuhUrtamAtreNa 'nidehet' bhasmasAtkuryAdityarthaH, skandhakAcAryaziSyadRDhaprahArimarudevyAdivaditi || // 6 // yasmAdAlasyavatAmapi sadgaNe ete guNAstasmAt 'nipuNaM' AtmamokSakara, yathA syAttathA 'nibhAlya' jJAnacakSuSA-8 vilokya 'gacchaM' gaNaM 'sanmArgaprasthitaM' jinoktamArgavyavasthitaM 'vaset' gurvAjJApUrvaka nivAsaM kuryAdityarthaH, 'tatra' sadgaNe | 14 ~6~ Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM ||3-7|| ----- ---- muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[30-vR), prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra' mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: AcArya sUtrAMka ||3-7|| dIpa anukrama [3-7] zrIgacchA janma maryAdI kRtya 'Ajanma' yAvajIvamityarthaH 'he gautama ! 'saMyataH' SaDjIvapAlanatatparaH 'muniH' gurvabhiprAyAgamavettA // 7 // cAralaghu- 1 atha sannaNaH sadAcAryeNaiva bhavatyataH sadAcAryalakSaNamAha meDhI AlaMbaNaM khaMbha, diTThI jANaM suuttimaM / sUrIja hoi gacchassa, tamhA taM tu prikkhe||8|| 4 meDhI0 // 'meDhI'tti meDhiH-pazubandhArtha khalamadhye sthUNA, yathA tayA baddhAni balIvAdivRndAni mryaadyaa| pravarttante, 'AlambanaM' yathA gAdI patajantohastAdyAdhAra Alambana tathA bhavagAyAM patatAM bhavyAnAmAcArya Alambana, kAmAturasvaziSyaM prati nandiSeNavat, 'khaMbha' yathA stambho gRhAdhAro bhavati tathA''cAryaH sAdhusaMyamagRhAdhAraH meghasaMyama-18| gRhaM prati zrIvIravat , dihI ti netraM yathA netreNa heyopAdeyaM vilokyate tathA''cAryarUpanetreNa heyopAdeyaM jJAyate pradezivat, 'yAnaM' yAnapAtraM yathA acchidraM yAnapAtraM satsaMyoge tIraM prApayati tathA''cAryo'pi bhavatIraM prApayati, jambUsvAminaM prati zrIsudharmasvAmivat , 'suuttima miti suSThu-atyartha dRDhA guptiH-navabrahmacaryarUpA asyAstIti suguptimAna ,yadvA suSTu-atizAyinI kumatakakaizaprastaraTaGkaNAyamAnA saGghapadmacandrAyamAnA yuktirasyAstIti suyuktimAn , athavA 'suuttama'miti pAThe tu suThu atizayenAcAryaguNairuttamaH 'yat' yasmAt evaM vidhaH 'sUri' AcAryoM bhavati 'gacchasya' gaNasya yogyastasmAt 'te' AcArya kA parikkhae'tti tasya parIkSAM kuryaadityrthH||8|| sanmArgasthitAcAryasvarUpaM kiJcidarzitaM, athaitadviparItasvarUpaM prshnynnaah-x||2|| bhayavaM! kehiM liMgehi, sUri ummaggapaTThiyaM / viyANijjA cha umatthe, muNI ! taM me nisAmaya // 9 // bhaya0 // 'he bhagavan!' he pUjya ! kaiH liGgaiH' lakSaNaH sUri 'unmArgaprasthita' viruddhamArgavyavasthitaM vijAnIyAt / | atha AcAryasya lakSaNaM pradarzayate Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) (30-va) ...........- mUlaM ||9|| ............---- muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-va], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" malaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: prata sUtrAMka ||9|| dIpa anukrama SANSARASHTRA 6'chadmasthaH' kevalajJAnakevaladarzanazUnyaH ?, iti paraprazne sati gururAha-'he mune' he bhikSo ! 'tat' unmArgaprasthitAcAryacihaMdU unmArgagA|'me' mama kathayatastvaM 'nisAmaya'tti zRNu-AkarNaya // 9 // misUricisacchaMdayAri dussIlaM, AraMbhesu pavattayaM / pIDhayAipaDibaddha, AukAyavihiMsagaM // 10 // haMgA. mUluttaraguNabhaTTha, sAmAyArIvirAhayaM / adiNNAloyaNaM nicaM, nizcaM vigahaparAyaNaM // 11 // |10-11 sacchanda0 mUlu0 // svacchandena-svAbhiprAyeNa na tu jinavacanena carati svapUjArthaM mugdhakumatipAtanArtha ca yaH sa hai svacchandacArI taM svacchandacAriNaM duSTa-jinagurvAjJAbhaJjakatvena zIlam-AcAraH pazcAcAralakSaNo yasya sa duHzIlastaM duHzIlaM, athavA duriti kutsitaH-paravaJcanA'nAcArasevanAdilakSaNaH zIlaM-svabhAvo yasya sa dumzIlastaM duHzIla, 'AraMbhesu'tti bahuvacanAtsarambhasamArambhayorgrahaNaM, tatrArambhaH-pRthivyAdijIvopaghAtaH 1 saMrambho-vadhasaGkalpaH 2 samArambhaH paritApaH 3 teSu pravartakaM, varSAkAlaM vineti zeSaH, pITham-AsanamupavezanArtha, AdizabdAtpaTTikAdayasteSu pratibaddhaM 4 kAraNaM vinA sevanatatparamityarthaH, Apo-jalameva kAyaH-zarIraM yasya so'pkAya:-aprAsukajale tasya vividha-ane-IG kadhA padakSAlanapAtrakSAlanAdiprakAreNa hiMsakaM-ghAtakaM apkAyavihiMsakam // 10 // mUlu0 // cAritrakalpavRkSasya mUlakalpA guNA:-prANAtipAtaviramaNAdayo mUlaguNAH, mUlaguNApekSayA uttarabhUtA guNA:-piNDavizuddhyAdayo vRkSasya zAkhA ivo-131 ttaraguNAstebhyo bhraSTa-sarvathA tatrApravartakaM, 'sAmAyArIvirAhaya'ti tridhA sAmAcArI-oghaniyuktijalpitaM sarvamoghasAmAcArI, sA ca navamapUrvAttRtIyAdvastuna AcArAbhidhAnAt tatrApi viMzatitamAt prAbhRtAt tatrApyoSaprAbhRtAnni!-1 14 ~8~ Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ---------- mUlaM ||10-11|| .............--- muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-va], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: zrIgacchA cAralaghu prata vRttA sUtrAMka ||10 -11|| CLASSAGACASSASSSSS Dheti 1, padavibhAgasAmAcArI jItakalpakanizIthAdicchedagranthoktA, sA'pi navamapUrvAdeva 2, cakravAlasAmAcArI tu abhyartha- unmAgaMgAnaiva tAvatsAdhUnAM na kalpate, kAraNe tu yadyabhyarthayet paraM tatrecchAkAraH kAryaH, yadvA tasya kurvataH kizcit kazcinnirjarAthI masUrAca brUte, yathA-tava kAryamahaM vidhAsye, tatrApIcchAkAro na balAtkAraH, duvinIte balAtkAro'pi 1, kalpAkalpe jJAnaniSThAM haMgA. prAptasya saMyamatapobhyAmAnyasya guronirvikalpaM vAcanAdau yayaM vadata tattatheti vAcyaM 2, saMyamayoge'nyathA''carite sati || mithyAkAraH 3, jJAnAdyarthamavazyaM gamane AvazyikI kAryA 4, vasaticaityAdI pravizannaipedhikI kuryAt 5, kAryotpattI hai |gurorApRcchanaM 5, guruNA pUrvaniSiddhenAvazyakAryatvAtpratipRcchA, pUrvanirUpitena vA karaNakAle punaH pratipRcchA 7, pUrvagRhI tenAzanAdinA chandanam-AhvAnaM sAdhUnAM kAryam 8, aTanArthaM gacchatA nimantraNaM 9, jJAnAdyarthamanyagurorAzrayaNamupasaMpat | |10-3 / anyA vA nizIthoktA dazadhA sAmAcArI, yathA prAtaHprabhRti kramazaH pratilekhanA upadheH 1, tataH pramArjanA , vasateH 2, bhikSA kAryA 3, AgatairIryA pratikramyA 4, AlocanaM kArya gRhAnItAnAM 5, asurasuraMtibhoktavyaM 6, kalpatrayeNa pAtrakANAM dhAvanaM kArya 7, vicAraH sajotsargArtha bahiryAnaM 8, sthaNDilAni 'bArasa 2 tinni yatti 27 kAryANi 9 pratikramaNaM kArya 10 ityAdi, vizeSatastu paJcavastukadvitIyadvAre jJeyA, tasyA virAdhako-bhajakastaM sAmAcArIvirAdhakaM, nityaM yAvajjIvamityarthaH, dattA-arpitA AlocanA-svapApaprakAzanarUpA yena sa dattAlocano na dattAlocanaH adattAlocanastamadattAlocanaM svapApAprakAzakamityarthaH, mahAnizIthoktarUpIsAdhvIvat, AlocanAgrahaNaM kizcid yathA-prathama |svakIyAcAryapArSe AlocayitavyaM 1 tadabhAve svopAdhyAye 2 tadabhAve svapravartake 3 tadabhAve svasthavire 4 tadabhAve gaNAva ACACAAAAAAAKA dIpa anukrama [10-11] ~9~ Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ---------- mUlaM ||10-11|| ---------------- muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-va], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: prata sUtrAMka // 10 -11|| cchedini 5, atha svagacche pazcAnAmapyabhAve paragacche sAMbhogike AcAryAdikrameNAlocayitavyaM, sAMbhogike gacche unmArgagApaJcAnAmadhyabhAve saMvigne'sAMbhogike pazcAcAryAdikrameNAlocayitavyaM, saMvignAsAmbhogikAnAmadhyabhAva gItArthapArzvastha-6 misUrici hagA. samIpe tadabhAve sArUpike saMyataveSagRhasthe tadabhAve gItArthapazcAtkRte tyaktacAritraveSagRhasthe tadabhAve samyaktvabhA 10-11 hai vitadevatAyAM, yato devatA mahAvidehAdI jinAnApRcchaya kathayatyataH, tadabhAve jinapratimApurataH, tadabhAve pUrvAdyabhimukhoP'haMtaH siddhAnabhi samIkSya jAnan prAyazcittavidhi svayameva prAyazcittaM pratipadyate, evaM pratipadyamAnaH zuddha eveti, 4 tathA nitya-sadA sarvatra viruddhA kathA vikathA, tatra svIkathA 1 bhaktakathA 2 dezakathA 3 rAjakathA 4 mRdukAruhai NikAkathA 5 darzanabhedinIkathA 6 cAritrabhedinIkathA 7 rUpA saptadhA, AdyAzcatasraH kaNThyAH , zrotRhRdayamArdavajananAnmRdvI sA cAsau putrAdipralApapradhAnatvAtkAruNyavatI mRdukAruNikA, yathA-"hA putta!2 hA vaccha ! 2 mukA'si | kahamaNAhA'haM / evaM kaluNapalAvA jalaMtajalaNe'ja sA paDiyA // 1 // " darzanabhedinI jJAnAdyatizayataH kutIrthikanivaprazaMsArUpA 6 yasyAM kathAyAM kathyamAnAyAM kRtavAritramanasaH pratipannavratasya vA cAritraM prati bhedo bhavati | athavA vividharUpA paraparivAdAdilakSaNA kathA vikathA tasyAM parAyaNaM'ti bhRzaM tatparamityarthaH, bhuvanabhAnukevalipUrvabhava18 rohiNIzrAvikAvat / yadvA kathA caturdhA yathA-AkSipyate-mohAttattvaM pratyAkRSyate zrotA yayA sA''kSepaNI 1, vikSipyate-4 |kumArgavimukho vidhIyate zrotA yayA sA vikSepaNI 2 saMvedyate-mokSasukhAbhilASI vidhIyate yayA sA saMvedanI 3, nirvedyate-131 saMsAranirviNNo vidhIyate yayA sA nirvedinI 4, tadviparItA vikathA tasyAM tatparastaM, he saumya ! evaMvidhaM sUrimunmArgagA tortortortortortortortortortor dIpa anukrama [10-11] ~ 10~ Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-vR) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ---------- mUlaM ||10-11|| .............--- muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-vR], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: prata sUtrAMka |10 vRttI 54545C -11|| dIpa zrIgacchA-1 minaM jAnIhIti // 11 // pUrva doSavatAmadattAlocanAnAM doSavattvamuktam , atha kiM guNavatAmAlovanAsvarUpavettRNAM sA hai parasAzicAralaghu- gRhItA vilokyate na vA ? ityAha kyAloca| chattIsaguNasamaNNAgaeNa teNavi avassa kAyaka / parasakkhiyA visohI suhavi vavahArakusaleNa // 12 // dinA gA.12 // 4 // | chattI0 // dezakulAdayaH SaTtriMzadguNA yathA-AryadezotpannaH sukhAvabodhavAkyaH syAt 1, paitRkaM kulaM, sukulodbhavo yathokSiptabhArodvahane na zrAmyati 2, mAtRkI jAtistatsaMpanno cinayAnvitaH syAt 3, rUpavAn AdeyavAkyaH syAd AkRtau guNA vasantIti 4, saMhananayuto vyAkhyAnAdiSu na zrAmyati 5, dhRtiH-cittAvaSTambhastadyuto gahaneSvapyartheSu na bhramaM yAti 6,6 anAzaMsI na zrotRbhyo vakhAdyAkAlate 7, avikatvano na bahubhASI syAt 8, amAyI-zAThayatyataH 9, sthiraparipATiH, tasya hi sUtramarthazca na galati 10, gRhItavAkyo'pratighAtavacanaH syAt 11, jitaparSat parapravAdikSobhyo na syAt 12 |jitanidro'lpanidraH 13, madhyasthaH sarvaziSyeSu samacittaH 14, deza 15 kAla 16 bhAva 17 jJaH sukhena viharati 17 AsannalabdhapratibhaH paratIrthikAdInAmuttaradAne samarthaH 18, nAnAvidhadezabhASAjJo nAnAdezajavineyAn sukhena zAstrANi grAhayati 19, pazcavidhAcArayutaH zraddheyavacanaH syAt 24, sUtrArthobhayajJaH samyagutsargApavAdaprarUpakA syAt 25, AharaNa-151 dRSTAntaH 26, heturdvidhA-kArako jJApakazca, tatra kArako yathA ghaTasya kartA kumbhakAraH, jJApako yathA tamasi ghaTAdInAma-6 |bhivyaJjakA pradIpaH 27, upanayaH-upasaMhAro dRSTAntadRSTasyArthasya prakRte yojanamiti bhAvaH, kacit kAraNa-nimittaM 28,1 nayA-jaigamAdayasteSu nipuNaH 29, sa hi zrotAramapekSya tatpratipattyanurodhataH kacid dRSTAntopanyAsaM 26 kaciddhetUpanyAsaM anukrama [10-11] %ECALCCC | AlocanA svarupavettAnAm 36 guNAnAm kathanaM ~ 11~ Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) (30-va) ------------ mUlaM ||12|| -.........--- muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-7], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" malaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: prata sUtrAMka ||12|| dIpa anukrama [12]] |27 kacidadhikRtamarthamupasaMharati 28, nayaprastAve nayAnavatArayati 29, grAhaNAkuzalaH pratipAdanazaktiyuktaH 30, GparasAkSisvasamayaM parasamayaM vetti, pareNAkSipta ubhayaM nirvAhayati 31 / 32 / gambhIraH-atucchasvabhAvaH 33, dIptimAn paravAdinA- kyAlocamakSobhyaH 34, zivo-mArirogAdyupadravavighAtakRt 35, saumyaH zAntadRSTitayA prItyutpAdakaH 36, taiH samanvAgatena-saMyu nAgA.12 tena tenApi, anya AstAm , avazyaM-nizcayena karttavyA, kA?-parepAmAcAryANAM sAkSikI parasAkSikI vizeSeNa-nirmAyatvena zuddhiH-doSamalakarSaNaM vizuddhirAlocanetyarthaH, punaH kiMviziSTena tena ?-suSvapi jJAnakriyAvyavahArakuzalena-suvihiteneti, 6 yadvA suSThapi vyavahAreSu pazcaprakAreSu Agama 1 zrutA 2 jJA 3 dhAraNA 4 jItalakSaNeSu 5 kuzalo-nipuNastena, tatrA''ga-181 myante-paricchidyante padArthA anenetyAgamaH sa ca kevalimanaHparyAyajJAnyavadhijJAnicaturdazapUrvidazapUrvinavapUrviNAM bhavati, tatra yadi kevalI prApyate tadA tasyaivAlocanA dIyate tadabhAve pareSAM 1, nizIthakalpavyavahAradazAzrutaskandhapramukhaM sarvamapi zrutavyavahAraH 2, dezAntarasthite gurau ziSyo gUDhapadAni likhitvA preSayati tadA'sau AjJArUpavyavahAraH, yadvA dezAntarasthitayoddhayogItArthayo'DhapadairAlocanA-jAtAtIcAranivedanamAjJAvyavahAraH, ko'rthaH?-yadA dvAvapyAcAryAvAsevitasUtrArtha tayA'tigItArthoM kSINajaGghAvalau vihArakramAnurodhato dUradezAntaravyavasthitAvata eva parasparasya samIpe gantumasamarthA14vabhUtAM tadA'nyataraH prAyazcitte samApatite sati tathAvidhayogyagItArthaziSyAbhAve sati dhAraNAkuzalamagItArthamapi ziSya samayabhASayA gUDhArthAnyatIcArAsevanapadAni kathayitvA preSayati, tena ca gatvA gUDha padeSu kathiteSu sa AcAryoM dravyakSetrakAlabhAvasaMhananadhRtibalAdikaM paribhAvya svayaM tatrAgamanaM karoti, ziSyaM vA tathAvidhaM yogyaM gItArtha prajJApya preSayati, kA 14 ~ 12 ~ Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-vR) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||12|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-va], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" malaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: zrIgacchA- prata vRttA sUtrAMka ||12|| 20 dIpa anukrama [12]] tadabhAve tasyaiva preSitasya gUDhArthAmaticArazuddhiM kathayatIti 3, iha kenacidgItArthasaMvignena guruNA kasyApi ziSyasya AlocakacidaparAdhe yA zuddhiHpradattA tAM tathaivAvadhArya so'pi ziSyastathaivAparAdhe prayule tadA'sau dhAraNAvyavahAraH, udRtapada-nAdRSTAntaH dharaNarUpA vA, kazcitsAdhurgacchopakArI ayazeSacchedagranthayogyo na bhavati gurustasyodatapadAni dadAti, teSAM padAnAM AcAryakadharaNaM dhAraNAvyavahAraH 4, dravyAdi vicintya saMhananAdInAM hAni jJAtvA cocitena kenacittapaHprakAreNa yAM gItArthAH 3 yaM gA. zuddhiM dizanti tatsamayabhASayA jItamucyate, yadvA yatprAyazcittaM yasyAcAryasya gacche sUtrAtiriktaM kAraNataH pravartita 13-14 anyaizca bahubhiranuvartitaM tattatra rUDhaM jItamucyate, tadevameteSAM paJcAnAM vyavahArANAmanyatareNApi vyavahAreNa yukta eva prAyazcittapradAne gItArthoM gururadhikriyate na cAgItArtho'nekadoSasambhavAditi, apizabdAdanekamabyAnAM vidhinA dattAlocanastenApIti // 12 // athAlocanAyAM dRSTAntamAha| jaha sukusalo'vi vijjo aNNassa kaheda attaNo vAhiM / vijuvaesaM succA pacchA so kammamAyarai // 13 // jaha su0|| yathA suSTu kuzalo'pi-bhiSakzAne nipuNo'pi, apizabdAdvaya prApto'pi, 'vaidyaH' cikitsAkartA 'aatmnH4|| svasya 'vyAdhi' rogotpattiM 'anyasya' paravaidyasya 'kathayati' yathAsthitaM nirUpayati, 'vaidyopadeza' vaidyanirUpitaM 'zrutvA AkarNya 'pazcAt' paravaidyakathanAnantataraM saH-vaidyastadvaidyoktaM 'karma' pratIkArarUpaM 'Acarati' karotItyarthaH, evamAlocanA- 5 svarUpajJAtA Alocako'pi sadgurUktaM tapo yathA'rpitaM karotIti // 13 // athAcAryakRtyaM kizidAha desaM khitaM tu jANittA, vatthaM pattaM uvassayaM / saMgahe sAhubaggaM ca, suttatthaM ca nihAlaI 14 // ~ 13~ Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30 - vR) prata sUtrAMka // 14 // dIpa anukrama [14] "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra- 7 (mUlaM+vRtti:) - mUlaM ||14|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 30-vR], prakIrNakasUtra [7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRttiH desaM0 // 'deza' mAlavakAdikaM 'kSetraM' rukSArUkSabhAvitAbhAvitAdirUpaM tuzabdAd guruglAnabAlavRddhaprAghUrNAdiyogyaM dravyaM | durbhikSAdikAlaM ca jJAtvA 'vastraM' AcArAGgAdyuktavidhinA cIvaraM 'pAtraM' patagrahAdikaM 'upAzrayaM' strIpazupaNDakavarjitamuniyogyAlayaM saMgRhNIta, tathA coktaM sthAnAGgasaptamasthAnake - AcAryo'nutpannAnyupakaraNAni samyagutpAdayitA bhavati, pUrvotpannAnyupakaraNAni samyak saMrakSayitA upAyena caurAdibhyaH saMgopayitA alpasAgarikakaraNena malinatArakSaNena ceti, tathA sAdhUnAM vargo-vRndaM sAdhuvargastaM cazabdAtsAdhvIvarga ca natu hInAcAravarga, tathA sUtra - gaNadharAdivaddhaM tasyArtho - niryu|ktibhASya cUrNisaGgrahaNivRttiTippanAdirUpaH sUtraM cArthazca sUtrArthaM 'nibhAlayati' jinopadezena cintayatItyarthaH, cazabdAtsuvinItavineyavarga jinagaNadharAjJayA pAThayati, avinItavineyaM prati nArpayati prAyazcittApatteH evaMvidha AcAryo mokSamArgavAhakaH kathitaH // 14 // atha mokSamArgabhaJjakaH kathyate saMgobaragahaM vihiNA, na karei a jo gaNI / samaNaM samaNiM tu dikkhittA, sAmAyAriM na gAhae / / 15 / / bAlANaM jo u sIsANaM, jIhAe uvarlie / na sammamaggaM gAhei, sosUrI jANa verio // 16 // saMga0 // saGgrahaM-jJAnAdInAM sacchiSyANAM vA saMgrahaNaM, upagrahaM ca teSAmeva bhakazrutAdidAnenopaSTambhanaM 'vidhinA' utsargApavAdaprakAreNa na karoti svayaM pramAdamadirAmastatvena cazabdAnna kArayati kurvantamanyaM dveSayati yaH kazcit 'gaNI' AcAryAbhAsaH, tathA zramaNaM ca zramaNI 'dIkSitvA' vratAropaM vidhAya 'sAmAcArI' 'jayaM care jayaM ciTThe' ityAdirUpAM atha mokSamArgabhaJjakaH kathyate ~14~ mokSabhaJjakaH gA. 15-16 5 10 13 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ---------- mUlaM ||15-16|| --------------- muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[30-vR), prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra' mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: prata zrIgacchAcAralaghu vRtto * sUtrAMka // 15-16|| -* -644 satsvagacchoktAM vA 'na grAhayet' nirjarApekSI sanna zikSayatItyarthaH, tuzabdAtsuvinItapratIcchakagaNamapi na sUtrArtha dadAti sadasadguruso'yogya iti // 15 // shissysvbaalaa||'baalaanaaN' praznavyAkaraNoktAnAM yo-ANI 'ziSyANAM' antevAsinA, tuzabdAnmahattarA svaziSyaNInAM, 'jilyaa| rUpam gA. rasanayA upalimpet gauriva vatsaM, bhAvArtho'yam-atyantabAhyahitakomalAmantraNacumbanAdiprakArAn karotItyarthaH, 'samya-2 |17-18 gmArga' mokSapathaM 'na grAhayati' na darzayati na zikSayatItyarthaH, upalakSaNAcchizayantamanyaM nivArayati sa AcAryo-gaNA-13 dhIzo 'vairI' ripuriti tvaM jAnIhi, athavA''rSatvAdvibhaktipariNAmaH, tamAcArya vairiNaM jAnIhi tvamiti // 16 // athAsadgurusadgurvoH kiJcitsvarUpaM darzayati- . jIhAe vilihaMto na bhahao sAraNA jahiM NatthiM / daMDeNavi tADato sa bhaddao sAraNA jattha // 17 // jiihaae| 'jihvayA vilihan' bAhyahitaM kurvannAcAryoM 'na bhadroMna kalyANakRt yatra gaNini-gurau 'sAraNA' hite haiM pravartanalakSaNA kRtyasmAraNalakSaNA vA, upalakSaNatvAdvAraNA-ahitAnnivAraNalakSaNA coyaNA-saMyamayogeSu skhalitaH sannayuktametadbhavAdRzAM vidhAtumityAdivacanena preraNA, praticodanA-tathaiva punaH punaH preraNA 'nAsti' na vidyate, tathA daNDenApi yaSyApi, apizabdAvarakAdinA 'tADayan' zarIre pIDAM kurvan sa AcAryoM 'bhadraH' kalyANakRt yato yatra hai| 25 sAraNAdi vidyata iti // 17 // atha vineyanirguNatvamAha sIsovi verio so u, jo guruM navi bohae / pamAyamairAghatthaM, sAmAyArIvirAhayaM // 18 // dIpa anukrama [15-16] atha sad-asad guru-ziSya svarupam darzayate ~ 15~ Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-vR) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||18|| -.............-- muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" malaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: prata sUtrAMka ||18|| - dIpa anukrama [18] 'sIso0 // 'ziSyo'pi' svahastadIkSito'pi vairI' zatruH sa yo 'guruM' dharmopadezaka 'na bodhayati' hitopadezaM na dadAti, tazabdAddhitopadezaM dattvA sanmArge na sthApayati, kiMbhUtaM ?-pramAdo-nidrAvikathAdirUpaH sa eva madirA-vAruNI pramAda-12 | gurubodhanaM gaNisvarU. madirA tayA prastam-AcchAditaM tattvajJAnamityarthaH sAmAcArIvirAdhakaM, SaSThADoktazelakAcAryavat yena cAturmAsikamapi na jJAtamiti // 18 // atha kathaM pramAdinaM guruM bodhayati ? ityAha [19-20 tumhArisAvi muNivara ! pamAyavasagA havaMti jai purisA / teNa'nno ko amhaM AlaMyaNa hujja saMsAre // 19 // mI tumhaa0|| yuSmAzA api he 'munivara ! zramaNazreSTha 'pramAdavazagAH' pramAdaparavazA bhavanti 'yadi' cet 'puruSAH' pumAMsaH hatena kAraNena 'anya' pUjyavyatiriktaH kaH 'asmAkaM' mandabhAgyAnAmakRtapuNyAnAM pramAdaparavazAnAM bhavaccaraNAravindacaca rIkANAM tyakaputragRhagRhiNInAM AlambanaM sAgare nauriva bhaviSyati bhayaGkare pIDAkare zokabhare duHkhAkare apArasaMsAre catu|rgatyAtmake patatAmiti // 19 // . nANami daMsaNaMmi ya caraNami ya timuvi samayasAresu / coeha jo ThaveDaM gaNamappANaM ca so a gaNI // 20 // | nANaM. // 'jJAne' aSTavidhajJAnAcAre 'darzane' aSTavidhadarzanAcAre ca 'caraNe' aSTavidhacAritrAcAre ca triSvapi samayasAreSu, cazabdAttapaAcAre vIryAcAre ca, 'copaiti prerayati yo 'gaNI' sUriH, kiM kartuM ?-sthApayituM, kaM !-'gaNaM' kulasamudAyarUpaM 'AtmAnaM ca svayaM ca, cazabdAt zrotRvarga ca, sa ca 'gaNI' AcAryaH kathito gaNadharAdibhiH // 20 // piMDaM ubahiM sijaM ugmmuppaaynnesnnaasudN| cArittarakkhaNaDA sohiMto hoi sa caritI // 21 // %AUka gannA.27 atha 'gaNi'svarupam kathayate ~16~ Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||21|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-va], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" malaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: prata sUtrAMka ||21|| dIpa anukrama zrIgacchA- piNdd0||"pinndd' caturvidhAhAralakSaNaM 'upadhi' audhikaupagrahikalakSaNaM, tatraudhikastridhA-mukhavatrikA 1 pAtrakezarikA 24cAritrilacAralaghu-da gucchakA pAtraprasthApanaM 4 ceti caturvidho jaghanyaH, paTalAni 1 rajatrANaM 2 pAtrabandhaH 3 colapaTTaH 4 mAtrakaM 5 rajo- kSaNam gA. vRpA zAharaNaM 6 ceti panidho madhyamaH, patabrahaH 1 kalpatrayaM 4 ceti caturvidha uskRSTaH, aupagrahikopadhirapi daNDAsanaka 1 daNDaka 2 pustakA 3 dibhedena tridhA syAt, vizeSato jItakalpaTIkAdibhyo jJeyamupadhisvarUpamiti, 'zayyAM' AcArAGgoktavadasatilakSaNAM, etatrayamudgamotpAdanaiSaNAdoSazuddhaM, tatrogamaH-piNDasyotpattiH tadviSayA AdhAkarmikAdayaH SoDaza doSA udgama doSAH, ete ca prAyeNa gRhibhyaH samutpadyante, prAyeNetyukta svadravyakrItasvabhAvakItalokottaraprAmityalokottaraparivartitarUpa4 doSAH sAdhunA'pi kriyamANA avaseyA iti 16, utpAdanA-mUlataH zuddhasyApi piNDasya dhAtrItvAdibhirupArjanaM tadvi- II SayAH SoDaza doSAH, sAdhusamutthAH te utpAdanAdoSAH, sAdhunaiva teSAM vidhIyamAnatvAt 15, eSaNA-zaGkitAdibhiranveSaNaM| tadviSayA gRhisAdhujanyA daza doSAH epaNAdoSAH, zaGkitadoSasya sAdhubhAvApariNatadoSasya ca sAdhujanyatvAt zeSANAM ca 4 gRhiprabhavatvAditi, 'cAritrarakSArtha' saMyamaparipAlanArtha 'zodhayan' vizuddhapiNDagrahaNArthamavalokayan tadaprAptI gurulaghudoSAhainanveSayaMzca bhavati sa 'cAritrI' cAritravAnityarthaH, gurulaghudoSasvarUpaM yathA tatra sarvaguru mUlakarma, tatra mUlaM 180, etasmA cAdhAkarmakaM kauMdezikacaramatrikaM mizrAntyadvikaM bAdaraprAbhRtikA sapratyapAyAbhyAhRtaM lobhapiNDaH anantakAyAvyavahita-| nikSiptapihitasaMhatamizrApariNataccharditAni saMyojanA sAGgAraM vartamAnabhaviSyannimitta ceti laghavo doSAH, mUlaprAyazcittA-| hai caturthatapovat 1 tebhyaH kamaudezikAdyabhedaH mizraprathamabhedaH dhAtrItvaM dUtItvaM atItanimittaM AjIvanApiNDaH vanIpakatvaM [21] : atra cAritri-lakSaNaM darzayate ~ 17~ Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-vR) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||21|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-va], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" malaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: prata sUtrAMka ||21|| dIpa anukrama [21] bAdaracikitsAkaraNaM krodhamAnapiNDI saMbandhisaMstavakaraNaM vidyAyogacUrNapiNDAH prakAzakaraNaM dvivighaM dravyakrItaM AtmabhA-15 gaccharakSa vakrItaM laukikapAmityaparAvartite niSpatyapAyaparagrAmAbhyAhRtaM pihitodbhinna kapAToninnaM utkRSTamAlApahRtaM sarvamAcchedyaM kasvarUpa hai sarvamanisRSTaM puraHkarma pazcAtkarma garhitamrakSitaM saMsaktamakSitaM pratyekAvyavahitanikSiptapihitasaMhRtamizrApariNataccharditAni pramA gA. zaNolanaM sadhUmaM akAraNabhojanaM ceti laghavo doSAH, caturthAdAcAmlamiva 2 etebhyo'pyadhyavapUrakAntyabhedadvayaM kRtaM 5 bhedacatuSTayaM bhaktapAnapUtikaM mAyApiNDaH anantakAyavyavahitanikSiptapihitAdIni mizrAnantAvyavahitanikSiptAni ceti ta & laghavaH, AcAmlAdekabhaktamiva 3 etebhyo'pyoghauddezikamuddiSTabhedacatuSTayamupakaraNapUtikaM cirasthApitaM prakaTakaraNaM lokottaraM |parAvartitaM prAmityaM ca parabhAvakrItaM svagrAmAbhyAhRtaM dardarodbhinnaM jaghanyamAlApahRtaM prathamAdhyavapUrakaH sUkSmacikitsA guNasaM stavakaraNaM mizrakardamena lavaNaseTikAdinA ca bakSitaM piSTAdirakSitaM kizcidAyakaduSTaM pratyekaparamparasthApitAdIni mizrAhai nantarasthApitAdIni ceti laghavaH, ekabhaktAtpurimArddhamiva 4 etebhyo'pi tvitvarasthApitaM sUkSmaprAbhRtikA sasnigdha sarajaskarakSitaM pratyekamidaM paramparasthApitAdIni ceti laghavaH, purimArddhAnnirvikRtikamiveti 5 / vizeSastu chedagranthA4 davaseya iti // 21 // aparissAvI samma samapAsI ceva hoi kajjesuM / so rakkhai cak piba savAlavuDDAulaM gacchaM // 22 // apa0 ||n parizravati-na parigalatIti aparizrAvI, AcArADoktatRtIyabhaGgA(hRda)tulya ityarthaH, tadyathA-eko hRdaH pari-181 8 galacchrotAH paryAgalacchrotAca, zItAzItodApravAhahRdavat, yatastatra jalaM nirgacchatyAgacchati ca 1 aparastu parigalacchrotAH CAMANASALARS atra gaccharakSakasya svarupam prakAzyate ~ 18~ Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||22|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-va], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" malaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: prata sUtrAMka ||22|| // 8 // dIpa zrIgacchA-Tano paryAgalacchrotAH padmadavat, padmahade tu jalaM nirgacchati na tvAgacchati 2 tathA paro no parigalatotAH paryAgalata-| adhamAcAcAralaghuzrotAca, lavaNodadhivat , lavaNe Agacchati jalaM na tu nirgacchati 3 aparastu no parigalatzrotA no paryAgalazrotAca, yesvarUpa manuSyalokAdahiH samudravat, tatra nAgacchati na ca nigecchati 4 / tatrAcAryaH zrutamaGgIkRtya prathamabhaGgapatitaH, zrutasya / 'gA.23-4 dAnagrahaNasadbhAvAt 1 sAmparAyikakopekSayA tu dvitIyabhaGgapatitaH, kaSAyodayAbhAvena grahaNAbhAvaH kAyotsargAdinA 4AkSapaNApatteca, sAmparAyikakarma tu kaSAyakarma 2 AlocanAmaGgIkRtya tRtIyabhaGgapatitaH, AlocanAyAH apratizrAvi-18 lAt 3 kumArga prati caturthabhaGgapatitaH, kumArgasya hi pravezanirgamAbhAvAt 4 / yadvA kevalaM zrutamAzritya dharmabhedena , bhaGgA yojyante, tatra sthavirakalpikAcAryAH prathamabhaGgapatitAH 1 dvitIyabhaGgapatitAstu tIrthakRt 2 tRtIyabhaGgakAstvA-12 hAlandikAH, teSAM ca kvacidarthAparisamAptAvAcAryAdenirNayasadbhAvAt 3 pratyekabuddhAstUbhayAbhAvAccaturthabhaGgasthAH 4, kathaM ?,18 samyak-sarvaprakAreNa, tathA samA-aviparItA pAsIti-dRSTidarzanamavalokanaM yasyAsauM samadRSTirbhavati, va?-'sarvakAryeSu' AgamavyAkhyAnAdisakalavyApAreSvityarthaH 'saH' pUrvokta AcAryaH 'rakSati' dhatte kumArge patitamiti zeSaH, kaM?-12 'gacchaM' gaNaM, kiMbhUtaM ?-sabAlAzca te vRddhAzca savAlavRddhAstairAkula:-saGkIrNastaM sabAlavRddhAkulaM, kimiva !, cakSuriva, yathA 8 |cakSurgAdau patantaM jantugaNaM dhatte tathA'yamiti // 22 // athAdhamAcAryasvarUpaM gAthAdvayenAha sIyAvei vihAraM suhasIlaguNehiM jo abuddhiio| so navari liMgadhArI saMjamajoeNa nnissaaro||23 / / kulagAmanagararajaM payahiya jo tesu kuNai hu mamattaM / so navari liMgadhArI saMjamajoeNa nissAro // 24 // anukrama RECENS E [22]] | atha AcAryasya svarupam kathayate ~ 19~ Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30 - vR) prata sUtrAMka ||23 -24|| dIpa anukrama [23-24] "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra - 7 (mUlaM + vRttiH) - mUlaM ||23-24|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita ... AgamasUtra - [ 30 - vR] prakIrNakasUtra [7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRttiH sIyA0 // 'sIyAve 'tti zithilatvaM prApayati munInAmiti zeSaH kaM prati ? - vihAraM prati athavA 'sIyAvei'tti svayamalaso bhavati, kva ? - vihAre, atra "saptamyA dvitIye" ti prAkRtasUtreNa saptamyarthe dvitIyeti, atra vihArasvarUpaM bRhatkalpAdibhyo yathA-sAdhUnAM grAmanagararAjadhAnyAdiSu vRttiprAkAraparikSepayukteSu bahirgRhapaddhatirahiteSu ekaM mAsaM yAvadvastu kalpate kAraNaM vinA hemantagrISmayoH, kAraNe tu pATakaparAvarttanaM kriyate, tadabhAve gRhaparAvarttanaM, tadabhAve vasatAveva sthAnaparAvarttanaM, na tvekasthAnavasanamiti, grAmAdiSu vRttiprAkAraparikSepayukteSu bahirgRhapaddhatiyukeSu mAsadvayaM yAvadvastuM kalpate hemantagrISmayoH, mAsamekamantaH vahirekaM ca, yatraiva vasati tatraiva bhikSAcaryA bhavati, evaM sAdhvInAmapi, navaraM yatra sAdhUnAM mAsakalpastatra sAdhvInAM mAsadvayaM yAvadvastuM kalpate / tathA sukhazIlasya - sAtAbhilASiNo guNAH pArzvasthAdisthAnAni sukhazIlaguNAstairyaH 'abuddhIo'tti tattvajJAnarahitaH, yadvA 'suhasIlaguNehiMti, ityatra saptamyarthe tRtIyA, sukhaM ca-upazamasantoSalakSaNaM zIlaM ca-mUlaguNalakSaNaM guNAzca- uttaraguNarUpAsteSu yaH, na vidyate buddhiH - antaHkaraNabhAvarUpA yasyAsau abuddhiH abuddhirevAbuddhikaH bhAvazUnya ityarthaH, yadvA sukhe mokSalakSaNe zIlaM svabhAvo yeSAM te sukhazIlAHjinAsteSAM guNAH kevalajJAna kevaladarzanAdirUpAsteSu yaH 'abuddhIo'tti atra naJ kutsArthe kutsitA viruddha prarUpaNarUpA buddhiH - matiryasyAsau abuddhikaH, 'sa' pUrvoktaH 'navaraM' kevalaM liGgaM sAdhunepathyarUpaM dharatItyevaMzIlo liGgadhArI, dravyaliGgadhArItyarthaH, tathA saMyamaH pRthivyAdiH saptadazalakSaNaH, yathA pRthivI 1 bhU 2 vahni 3 vAyu 4 taru 5 dvi 6 tri 7catuH 8 paJcendriyANAM 9 manovAkkAyaiH karaNakAraNAnumatibhiH saMrambhasamArambhArambhavarjanamiti jIvasaMyamaH, pustakAdIn ~20~ adhamAcAryasvarUpaM gA. 23-4 10 14 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) (30-vR) ............-- mala ||23-24|| .................. muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[30-vR), prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra' mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: zrIgacchA prata sUtrAMka ||23-24|| pratilekhanApUrvakaM dhArayato'jIvasaMyamaH 10, prekSya cakSuSA zayanAsanAdIni kurvIteti prekSAsaMyamaH 11, pAvasthAdInAmu- uttamAcApekSaNamupekSAsaMyamaH 12, sacittAcittamizrarajo'vaguNDitapAdAdInAM pramArjanaM pramArjanAsaMyamaH 13, anupakAraka vastu hAyasvarUpaM vidhinA pariSThApayataH pariSThApanAsaMyamaH 14, droheyAdibhyo nivRttidharmadhyAnAdiSu pravRttirmanAsayamaH 15, evaM vAkAya-12 yorapi 16:17, tasya yogaH-pratilekhanAdivyApArastena nissArazcarvitatAmbUlavaditi, yadvA 'saMjama' nirgataM sAraM-svargA-15 dra pavargaphalaM yasya sa nissAraH, kena ?-saMyamazca yogazca-yogodvahanaM saMyamayogaM tena, bAdhyasaMyamayogodvahanahetutvAditi // 23 // ku0|| kulaM-gRhaM grAma-sakara nakara-go 1 mahiSI 2 uSTra 3 chAga 4 cchagalI 5 tRNa 6 palAla 7 bUraka 8 kASThA 9-12 jhAra 10 kSetra 11 gRha 12 dUradezavyavasAyi 13 balIvarda 14 ghRta 15 carma 16 bhojana 17 seimANAka 18 rUpASTA- dazakararahitaM rAjya-saptAGgamayaM, athavA rAjyamiti sarvatra yojyaM, yathA kularAjya grAmarAjyaM nagararAjya, yadvA kulagrAma-IX nagarANi yatraivaMvidhaM rAjyaM 'payahiyatti tyaktvA punariti zeSaH 'yaH' sAdhvAbhAsaH 'teSu' kulAdiSu 'karoti' vidhatte 'hu' |nidhitaM 'mamatvaM mamaitaditi manyate 'sa: pUrvoktA kevalaM 'liGgadhArI' vepamAtradhArI saMyamA-paJcAzravaviramaNa 5 paJcendriya-| nigraha 10 kaSAyacatuSTayajaya 14 daNDanayavirati 17 lakSaNastasya yogo-vyApArastena nissAro-gatasAra iti // 24 // *punargAthAtrayeNottamAcAryasvarUpamAhavihiNA jo u copaDa, suttaM atthaM ca gAhaI / so dhaNNo so a puNNo ya, sa baMdhU mukkhadAyago // 25 // sa eva bhavasattANaM, cakkhubhUe viyAhie / dasei jo jiNudiDaM, aNuhANaM jahaTThiyaM // 26 // dIpa anukrama [23-24] BAMCHAAKAAAAACN 28 ~ 21~ Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30 - vR) prata sUtrAMka ||25 -27|| dIpa anukrama [25-27] "gacchAcAra" - - prakIrNakasUtra - 7 (mUlaM + vRttiH) mUlaM // 25-27|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita ... AgamasUtra - [ 30 - vR] prakIrNakasUtra [7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRttiH titthayarasamo sUrI sammaM jo jiNamayaM payAsei / ANaM aikamaMto so kAuriso na sappuriso // 28 // sa bihi0 // 'vidhinA' AgamoktanyAyena yaH AcAryaH tuzabdAdupAdhyAyAdikaH 'cora'tti nodayati- prerayati dina| smAraNavAraNaprati nodanAdibhiH ziSyANAmiti, 'sUtra' AcArAGgAdikaM utsargA 1 pavAdo 2 sargApavAdikA 3 dautsargiko 4 sarvotsargikA 5 pavAdApavAdikAtmakaM 6, tathA sUtrapAThanAnantaraM tasyaiva niryuktibhASyacUrNi saMgrahaNI tyA| dirUpaM paramparAtmakamarthaM 'grAhayati' zikSayati cakArAt naigamasaha vyavahAraRjusUtrazabdasamabhirUDhaivaMbhUtAn sapta yAn jJApayati sa AcAryaH 'dhanyaH' sUtradhanadAyakatvAt sa ca 'puNyaH' arthadAnapuNyakRttvAt cakArAjjinAjJApratipAla bandhuriva bandhuH kumatyAdinivAraNena sanmArge sthApakatvAt mukkha0 jJAnena jIvAdipadArthaparijJAnaM tena saMyame Dha dRDhatvena karmAbhAvastato mokSadAyaka iti // 25 // sa e0 // sa eva' anantarokta eva 'bhavyasattvAnAM' mokSagamana gyajantUnAM 'cakSurbhUtaH' netratulyaH 'vyAhRtaH' kathitaH jinAdibhiH 'darzayati' kumatipaTalanirAkaraNena prakaTayati 'yaH' | AcAryaziromaNiH 'jinoddiSTaM' jinokaM 'anuSThAnaM' mokSapathaprApakaM rakSatrayaM 'yathAsthitaM' yAdRzaM syAttAdRzam // 16 // | tittha0 // tIrtha - caturvidhaH saGghaH prathamagaNadharo vA tatkurvantIti tIrthakarAstebhyaH samaH - tulyaH, dezasamatvamidaM jJeyaM, anyathA ka tIrthakaratvaM kvAcAryatvamiti kaH ? - sUriH - anekAtizayasaMyukto gautamAdisadRza AcAryaH 'samyagU' iti sarva tyA yo 'jinamataM' jagatprabhudarzanaM nityAnityAdisvarUpavAcakaM saptanayAtmakaM kumatatarugajAyamAnaM 'prakAzayati' : dhyAn ~ 22~ uttamAcAryasvarUpaM gA. 25-7 5 -10 13 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) -------- mUlaM ||25-27|| ..............--- muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-30-vR], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: prata sUtrAMka ||25-27|| zrIgacchAdarzayatItyarthaH, 'AjJA' pAragatoktamaryAdA 'atikraman' ullayan punaH saH 'kApuruSaH' puruSAdhamaH, 'na satpuruSaH' na pradhAna AjJAticAralaghu- puruSo, jamAlivaditi // 27 // atha kIdRzA AcAyoM AjJAtikAmakA bhavanti , Aha krAmakasya vRttI TrAbhaTTAyArI sUrI 1bhaTThAyArANuvikkhao sUrI 2 / ummaggaThio sUrI 3tinivi maggaM paNAsaMti // 28 // svarUpaM taWI bhadrA0 // bhraSTaH-sarvathA zithilIbhUtaH AcAro-jJAnAcArAdiryasya sa bhraSTAcAraH 'sUriH' adharmAcAryaH 1 bhraSTA- tsevAphalaM // 10 // cArANAM-muktasaMyamavyApArANAM munInAmupekSakA, pramAdapravRttasAdhusAdhvIvRndAn na nivArayatItyarthaH, 'sUri' manda-18 gA.29TrAdharmAcAryaH 2 'unmArgasthitaH' utsUtrAdiprarUpaNe pravRttaH 'sUriH' adhamAdhamo nAmAcAryaH 3 ete trayo'pi 'mArgAla jJAnAdirUpaM panthAnaM 'praNAzayanti' bhRzaM vinaashyntiityrthH|| 28 // etAn yaH sevate tasya phalaM darzayannAha ummaggaThie sammagganAsae jo u sevae suuriN| niameNaM so goyama ! appaM pADei saMsAre // 29 // / Tra umm0|| 'unmArgasthitAn' AgamaviruddhaprarUpakAn 'sanmArganAzakAn' jinokamArgadUSakAn 'yaH' bhavyasattvaH sevate, taduktamamuSThAnaM kuruta ityarthaH, tuzabdAttaduktamanuSThAnaM kArayati anumodayati ca, 'sUri miti 'sUrIn' AcAryAn prAkRtatvAde-12 kavacanaM, 'niyamena' nizcayena sa he gautama! AtmAnaM svayaM pAtayati 'saMsAre' bhavAndhakUpe kSipatItyarthaH // 29 // kiJcadrA ummaggaThio eko'vi nAsae bhavasattasaMghAe / taM maggamaNusaraMtaM jaha kuttAro naro hoi // 30 // samma // eko'pi'- advitIyo'pi sUriH sAdhurvA 'unmArgasthitaH' kumatikadAgrahaprasto nAzayati, saMsArasAgare pAtasArasAgara // 10 // pAtayatItyarthaH 'bhavyasattvasaGghAta' bhavasiddhikajantusamUhaM tanmArga anusaranta' AzrayantaM, yatheti dRSTAntopadarzane 'kutAra'| dIpa anukrama [25-27] ~ 23~ Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------- mUlaM ||30|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-va], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" malaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: prata sUtrAMka ||30|| kutsitatArako naro bhavati sa bahUna pRSThalagnAn jantusamUhAna nadyAdau bolayati AtmAnamapi ca bolayatIti // 30 // atho- unmArgaganmArgaparamparAlagnAnAmAcAryANAM munInAM ca kiM phalaM bhavati? ityAha phalaM saMviummaggamaggasaMpahiANa sAhUNa goamA! nUnaM / saMsAro a aNaMto hoi ya sammagganAsINa // 31 // pAkSikaumma0 // unmArgA-gozAlakaboTikanihavAdayaste teSAM mArgaH-paramparA tasmin yadvA unmArgarUpo yo mArgastasmin / sva. gA. jAsthitAnAM 'sAdhUnAM' muniveSAbhAsakAnAM upalakSaNatvAttadAcAryANAmapi he 'gautama !'. he indrabhUte! 'nUna' nizcitaM |3|| 31-2 15 'saMsAraH' caturgatyAtmakaH na vidyate'ntaH-paryanto yasyAsAvananto bhavati, cakArastadgatAnekaduHkha sUcakaH, kiMbhUtAnAM:*'sanmArganAzinAM jinoktapathAcchAdakAnAM, mahAnizIthoktamunicandrasAdhuvat // 31 // atha ko'pi kadAcitpramAdaparatvena / na jinoktakriyAM karoti parantu bhavyAnAM yathoktaM jinamArga darzayati sa kasmin mArge AtmAnaM sthApayati?, taviparItazca 8/ kIdRzo bhavati ?, ityAhasuI susAhumaggaM kahamANo uvai taiapakkhaMmi / apANaM iyaro puNa gihatthadhammAo cukkatti // 32 // suddhaM // 'zuddha' AjJAzuddhisaMyuktaM 'susAdhumArga' suvihitapathaM 'kathayan' AkAGkSA'bhAvena prarUpayan 'sthApayati' rakSayati 3 'AtmAnaM svayaM, ka-sAdhuzrAvakapakSadvayApekSayA 'tRtIyapakSe saMvignapAkSike, saMvignAnAM-mokSAbhilASisusAdhUnAM pAkSika*sAhAyyakartA saMvignapAkSikastasmin , tasyedaM lakSaNaM-"suddhaM susAhudhammaM kahei nidai ya niyymaayaarN| sutavassiyANa purao hoi pa sabomarAiNio // 1 // vaMdai na ya vaMdAvai kiikamma kuNai kArave neva / attahA navi dikkha i. dei susAhUNa 8 dIpa ASHAAGRAAGAR anukrama [30] ~ 24~ Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||32|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-vR], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: prata zuddhaprarUpa bAralaghu NA tatphala sUtrAMka ||32|| LEA zrIgacchA- bohe // 2 // " ityAdi / tathA 'itaraH punaH' utsUtrabhASakaH sAghudveSI ca gRhasthadharmAt 'cuka'tti bhraSTo yaH sa sAdhuna bhavati utsUtraprarUpakatvAt sAdhuparidveSapariNAmatvAcca gRhastho'pi na bhavati gRhAzramadharmAbhAvAt gRhasthaveSAbhAvAcceti // 32 // yadyevaM tataH kiM karttavyam ? ityAhajaivi na sakaM kAuM sammaM jiNabhAsiaM aNuhANaM / to samma bhAsijjA jaha bhaNiyaM khINarAgehiM // 33 // ji0|| yadyapi zakyaM na bhavati tena 'sakkaitti pAThe tu na zakyate 'kartuM vidhAtuM, kathaM ?-'samyak trikaraNazuddhyA 'jinabhASitaM' kevalyuktaM 'anuSThAna' Ajanma kriyAkalAparUpaM, tataH 'samyak AtmasAmarthyeNa bhASeta yAdRzaM syAttAdRzaM yathA kSINarAgaiH' jinaiH 'bhaNitaM' kathitaM tathA nirUpayediti // 33 // atha pramAdinAmapi zuddhaprarUpaNayA ko guNaHityAha ussanno'vi vihAre kammaM sohei sulabhavohI ya / caraNakaraNaM visuddhaM uvahito parUvito // 34 // uss0|| avasanno'pi' zithilo'pi, ka ?-'vihAre' municaryAyAM 'karma' duSTajJAnAvaraNAdikaM zodhayati, karmaNAM zithilatvaM prApayatItyarthaH, sulabhA-sukhena labhyetyarthaH bodhiH-janmAntare jinadharmaprAptirUpA yasyAsau sulabhabodhiH, cakArArasudevatvaprAptistadanantaraM ca sukulotpattirbhavati, kiM kurvan ?-caraNakaraNaM 'vizuddhaM nirdoSa 'upabRMyan' nirmAyabhAvena prazaMsAM kurvan 'prarUpayan' ca vAJchAvirahito yathAsthitaM bhavyAnAM kathayanniti / tatra "vaya 5 samaNadhamma 10 saMjama 17 13/veyAvaccaM ca 10 baMbhaguttIo 9NANAitiyaM 3 tava 12 kohaniggahAi 4 ya caraNameyaM // 1 // " tathA-"piMDavisohI 4 OMABABASAPAN dIpa anukrama [32] // 11 // 27 ~ 25~ Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||34|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-va], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" malaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: prata sUtrAMka ||34|| samiI 5 bhAvaNa 12 paDimA ya 12 iMdiyaniroho 5 / paDilehaNa 25 guttIo abhiggahA 4 ceva karaNaM tu // 2 // " saMvignapAiti // 34 // atha saMvijJapAkSikasya sAdhuviSaye kizcitkRtyaM darzayan ityAha |kSikakRrtya samaggamaggasaMpaDhiANa sAhUNa kuNai vacchallaM / osahabhesajjehi ya sayamanneNaM tu kArei // 35 // tatpUjyatA xgA. 35-6 hA saMmaggaH ||'snmaargmaargsNprsthitaanaaN' pradhAnamArgaparamparApravRttAnAM 'sAdhUnAM' jagaduttamamunInAM 'karoti' nirjarArtha 6 vidhatte 'vAtsalyaM antaraGgabhAvenopakArakaraNaM, kaiH - auSadhabheSajaiH' tatrauSadham-anekadravyasaMyojitaM tavyatirikta bheSajaM, yadvA auSadhaM-harItakyAdi bheSajaM-peyAdi, cazabdo'nekapakArabhAvasUcakaH, 'svayaM' AtmanA 'anyena' Aramavyatiriktena | kArayati tuzabdAtkurvantamanyamanujAnAti yaH sa saMvignapAkSika ArAdhako jJeya ityAzayaH // 35 // kiza-. bhUyA asthi bhavissaMti kei teluknmiakmjualaa|jesiN parahiakaraNikavaddhalakkhANa volihI kAlo // 36 // | bhuuyaa0||'bhuutaaH' atItakAle 'atthi'tti 'santi' vidyante vartamAnakAle 'bhaviSyanti' bhaviSyatkAle 'kecit' alpAH 8 saMvignapAkSikAH, kiMbhUtAH trailokyena-svargamartyapAtAlalakSaNena tannivAsiprANigaNenetyarthaH nataM kramayugalaM-caraNayugmaM yeSAMta te trailokyanatakramayugalAH, 'yeSAM' satpuruSANAM saMvinapAkSikANAM, punaH kiMbhUtAnAM -'parahitakaraNakabaddhalakSANAM' parasmai4 abhyasmai hitaM parahitaM parahitasya karaNaM parahitakaraNaM tasmin ekam-advitIyaM vaddhaM lakSaM-AlocanalakSaNaM yaiste para0, lakSaNaM 81 AlocanaM iti, yadvA parahitakaraNe eka bar3e lakSa-darzanaM lakSaNa vA yaiste parahi. 'lakSINa darzanAMkanayo riti teSAM pA dIpa anukrama [34] ACLASARASCARSAEX . A | saMvijJapAkSikasya kRtya evaM tasya pUjyatA darzayate ~ 26~ Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-vR) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||36|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[30-vR), prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra' mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: bAralaghu prata sUtrAMka ||36|| dIpa anukrama [36] zrIgacchA- bolihI'ti gamiSyati 'kAla' samayAdilakSaNaH, te saMvignapAkSikAH pUjyA vijJeyA iti // 36 // ye evaMvidhA na nAmAcAsyusteSAM svarUpamAha dviyoH zikSA'vRttau tIANAgayakAle kei hohiMti goyamA ! suurii| jesi nAmaggahaNe'vi hoi niyameNa pacchitaM // 37 // vazyakatA / tiiaa0|| atIte kAle'nAgatakAle ca 'kecit' anirdiSTanAmAno'bhUvanniti zeSaH 'hohiMti' bhaviSyanti vartamAne'pi 15 di kAle santi he gautama ! 'sUrayaH' AcAryapadanAmadhArakAH, yeSAM paricayakaraNAdikaM dUre AstAM 'nAmagrahaNe'pi' amuka devadattAkhyasUrirityapi kathyamAne bhavati nizcayena prAyazcittamiti, tathA coktaM zrImahAnizIthapaJcamAdhyayane-"itthaM haiI cAyariyANaM paNapaNNaM hoMti koDilakkhAo / koDisahasse koDIsae ya taha ettie ceva 55555500000000 // 1 // lAetesi majjhAo ege na buDDei guNagaNAINa // " iti // 37 // jao-saharIbhavaMti aNavikkhayAi jaha bhivavAhaNA loe|pddipucchaahiN coyaNa tamhA ugurU sayA bhayai // 38 // 8 jo-s0||jotti bhinnapadaM yato bhaNitaM-'sairItti svecchAcAriNo bhavanti 'aNavikkhayAi'tti zikSArahitatvena yathA mRtyavAhanAdayaH, tatra bhRtyAH sevakAH vAhanAni-hastyazvavRSabhamahiSAdIni loke, tathA vineyAH gurUNAM kArya 2 prati pRcchAH pratipRcchAstAbhiH pratipRcchAbhiH 'coyaNeti prAkRtatvAdvibhaktipariNAmaH codanAdibhizca vineti gamyaM | svecchAcAriNo bhavantItyarthaH, yasmAtsvecchAcAriNo bhavanti tasmAtpratipRcchAdibhirAcAryoM vineyAnAM tuzabdAnmahattarA 51 svaziSyaNInAM 'sadA' sarvakAlaM 'bhayaitti dhAtUnAmanekArthatvAt 'satyApayati' zikSA dadAtItyarthaH // 38 // kizca EACCASCCCCCCCASS+50 ~ 27~ Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||39|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-va], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" malaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: + prata sUtrAMka ||39|| AjhAvi. rAdhanA mu. nivRndalakSaNam gA. 39-42 +% | jo U pamAyadoseNaM, AlasseNaM taheva. ya / sIsavaggaM na coei, teNa ANA virAhiyA // 39 // | jo u0||'yo' gaNI tuzabdAdupAdhyAyagaNAvacchedAdiH pramAdazca-nidrAdiH dveSazca-matsaraH doSazca vA-svaziSye rAgAdikaH pramAdadveSaM pramAdadoSaM vA tena, yadvA pramAdarUpa eva yo doSaH-kulakSaNatvaM tena pramAdadoSeNa, Alasyena tathaivaM ca, cakArAnmohA&vajJAdiprakAreNa, 'ziSyavarga' antevAsivRndaM na prerayati saMyamAnuSThAna iti zeSaH 'tena' AcAryeNa 'AjJA' jinamaryAdA virAdhitA' khaNDitetyarthaH // 39 // saMkheveNaM mae soma!, vanniyaM gurulakSaNaM / gacchassa lakkhaNaM dhIra!, saMkheveNaM nisAmaya // 40 // / | sNkhe0|| saGkepeNa' vistarAbhAvena mayA 'he saumya' he vineya ! 'varNitaM' prarUpitamityarthaH gRNAti-vadati tattvamiti gurustasya lakSaNaM-cihnam / atheti zeSaH 'gacchasya' munivRndasya lakSaNaM dhiyA rAjata iti dhIrastasya sambodhanaM kriyate he dhIra ! saGkepeNa 'nizAmaya' AkarNayeti // 40 // / gIatthe je susaMvigge, aNAlassI davae / akkhaliyacaritte sayayaM, raagdosvivjjie.||41|| niTThaviyaaTThamayahANe, sosiakasAe jiiMdie / viharijA teNa saddhiM tu, eumaNavi kevalI // 42 // X giia0|| niddh|| gIta-sUtramarthastasya vyAkhyAnaM tadyena yukto gItArthaH yaH 'susaMvigge'tti atyarthaM saMvegavAn nA *vidyate AlasyaM vaiyAvRttyAdau yasyAsau 'anAlasyaH' Alasyarahita ityarthaH dRDhAni-sunizcalAni pratAni-mahAnatalakSaNAni | yasyAsI dRDhavrataH, askhalitam-atIcArarahitaM cAritraM saptadazabhedaM yasyAsI askhalitacAritraH 'satataM' anavarataM rAgadveSa dIpa anukrama [39] SAGAR ~ 28~ Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||2|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-va], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: prata sUtrAMka ||42|| 20 dIpa zrIgacchA-vivarjitaH' tatra mAyAlobhAramako rAgaH krodhamAnAtmako dveSa iti // 41 // niSThApitAni-kSayaM nItAni aSTauvAH sA |4|madasthAnAni-jAti 1kula 2 rUpa 3 bala 4 lAbha 5 zruta 6 tapo7vibhava 8 lakSaNAni yenAsau niSThApitASTamadasthAnaH, dhayaH gIvRttI zoSitA:-durbelIkRtAH kaSAyAH-sabhedAH krodhamAnamAyAlobhA yenAsau zoSitakaSAyaH, jitAmi-AtmavazvIkRtAni tArtha mahiindriyANi-zrotra 16gU 2 nAsA : jihA 4 sparzana 5mano 6 lakSaNAni yenAsI jitendriyaH 'viharet' vihAraM kuryAdityarthaH 43-5 |tena chadmasthenApi sArddha 'kevalI' kevalajJAnI // 42 // athoktaviparItaiH sArddha vihAro na vidheya ityAha je aNahIyaparamatthA, goamA! saMjayA bhave / tamhA te vivajijjA, duggaIpaMthadAyage // 43 // . je a0|| 'ye' munayaH anadhItA-anabhyastAH paramArthAH-ye AzravAH-karmabandhasthAnAni se parizravAH-karmanirjarAsthA-15 4 nAni 1, ye eva parizravA-nirjarAsthAnAni tAnyevAzravAH-karmabandhasthAnAni 2, ye'nAzravAte'pyaparizravAH-karmaSandhasthA-paTU hai nAni kauGkaNasAdhvAdivat 3, aparizravAH-karmabandhasthAnAni te'nAzravA na karmavandhasthAnAni kaNavIralatAbhrAmakaPIkSulakasyeva 4, ityAdyAgamaparijJAnarUpA yaiste'nadhItaparamArthAH he gautama! saMyatA bhavanti tasmAttAnapi 'vivjeyet| 25 dUratastyajet , kiMbhUtAn ?-'durgatipathadAyakAn' tiryagnarakakumAnupakudevamArgaprApakAnityarthaH // 43 // atha gItArtho- padezaH so'pi sukhAvaho bhavatItyAha gIasthassa vayaNeNaM, visaM hAlAhalaM pive| nizvikappo ya bhakkhijA, takkhaNe jaM samurave // 44 // paramatthao visaM nota, amayarasAyaNaM khutaM / nivigdhaM janataM mAre, mao'vi amayassamo // 45 // anukrama [42] // 13 // gItArtha-agItArthasya mahimA-amahimA darzayate ~ 29~ Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM ||44-45|| ------------------- muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-30-vR], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: prata sUtrAMka ||44 -45|| gIa0 parama0 gAthAdvayam // 'gItArthasya' adhItagurupArzvasUtrArthasya 'bacanena' upadezena 'virSa' garalaM, kiMbhUtaM?- gItArthamahAhAlAhalaM' utkaTaM 'pibet' galarandhra pAtayet , vineya iti zeSaH, kiMbhUtaH ?-'nirvikalpaH' sarvathA gatazaGkaH, bhakSayecca viSa-18| himA a guTikAdikaM yadviSaguTikAdikaM 'tatkSaNe' bhakSaNaprastAve samupadraveta, paJcatvaM prApayedityarthaH // 44 // 'paramArthataH' tattvataH gItArthamatadviSaM na bhavati, 'amRtarasAyanaM' amRtarasatulyaM 'khu' nizcitaM tadviSaM nirvighnaM' vighnavivarjitaM 'yad' yasmAt kAraNAt na | tadvirSa mArayati-na prANatyAgaM karoti, ataH kathamapi 'mRto'pi' maraNaM prApto'pi 'amRtasama evaM' jIvanniva bhavatItyarthaH,18 zAzvatasukhahetutvAditi, gItArthasyetyatra caturbhaGgI yathA-saMvinA nAma eke no gItArthAH1na saMvinA nAma eke gItArthAH 2 saMvinA nAma eke gItArthA api 3 na saMvignA nAma eke no gItArthAH 4, tatra na prathamabhaGgasthA dharmAcAryAH AgamaparijJAnAbhAvAt 1 dvitIyabhaGgasthA api na dharmAcAryAzcAritrarahitatvAt , yadi zuddhaprarUpakA bhavanti sAdhUna vandante sAdhUMzca[8 na bandApayanti tadA saMvignapAkSikA jAyanta iti 2 tRtIyabhaGgasthA dharmAcAryA eva, samagracAritrajJAnayuktasvAt, nanveva|vidhAstu gaNadharAdaya eva bhavanti na saMpratikAle tathAvidhA apramAdinaH, kathaM dharmAcAryatvaM teSAM ?, ucyate-vartamAnakAle | yatsUtraM vartate tasya guruparamparayA gRhItArthAH vinizcitArthAH gItArthA bhavanti, duSamAsevArtasaMhananAdyanubhAvato vIryama|gopayantaH saMvinA eva ato na teSAM dharmAcAryatvaM vyabhicaratIti 3, caturthabhaGgasthA api na dharmAcAyoM, jJAnakriyAzUnya-| *tvAt kevalaliGgamAtropajIvitvAcceti 4 // 45 // athoktaviparItamAha agIatthassa vayaNeNaM, amiyaMpi na chuTae / jeNa no taM bhave amarya, jaM agIasthadesiyaM // 46 // dIpa anukrama [44-45] ~ 30~ Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ---------- mUlaM ||46-47|| ---------------- muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-vR), prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: 98-9 prata sUtrAMka ||46-47|| zrIgacchA paramatthao na taM amayaM, visaM hAlAhalaM khu taM / na teNa ajarAmaro hujjA, takkhaNA nihaNaM vae // 47 // 'agI0 // para0 // 'agItArthasya' pUrvoktacaturthabhaGgasthasya vacanena amRtamapi 'na ghuNTet' na pivet , yena kAraNena na kusaGgavarjacAralaghuvAdAtadbhaveta amRtaM, yadagItArthadezitaM paramArthato na tadamRtaM, viSa hAlAhalaM 'khu' nizcitaM, na tenAjarAmaro bhaveta, tatkSaNAdevI hai 'nidhanaM brajet' maraNaM prAmuyAdityarthaH // 46 // 47 // kiJca1.agIatthakusIlehi, saMgaM tiviheNa vosire / mukkhamaggassime vigghe, pahaMmI teNage jahA // 48 // da &aa agii0|| agItArthAzca kuzIlAzca tairagItArthakuzIlaiH, upalakSaNatvArasabhedapArzvasthAvasanasaMsaktayathAcchandaiH saha, 'saGgaM saMsarga 'trividhena' manovAkAyena, tatra manasA cintanam-ahaM milanaM karomIti, vAcA AlApasaMlApAdikaraNamiti, kAyena sammukhagamanapraNAmAdikaraNamiti, 'vyutsRjet' vividhaM vizeSeNa vA u iti-bhRzaM sRjet-tyajedityarthaH, tathA codA zrImahAnizIthaSaSThAdhyayane-"vAsalakkhaMpi sUlIe, saMbhinno acchiyaamuho| agIyatSeNa samaM eka, khaNaddhapi na saMvase | P1 // " tathA 'mokSamArgasya nirvANapatha 'ime pUrvoktAH 'vigghetti vighnakarA ityarthaH, 'pathi' lokamArge 'stenakA' caurA:|| yathetyudAharaNopadarzana iti // 48 // kiJca| pajaliyaM huyavahaM duhu~, nissaMko tattha pavisiuM / attANaM nihijjAhi, no kusIlassa adinnae // 49 // pj0|| prajvalitaM 'hutavaha' vaizvAnaraM 'duTTha'miti 'duSrTa' nirdayaM yadvA 'daddu'miti 'dRSTvA' vilokya 'niHzaGkaH' tyktshngkH| mitatra' hutavahe 'pravizya' pravezaM vidhAya 'AtmAnaM' svayaM 'nirdahet' bhasmasArakuryAdityarthaH, paraM 'no' naiva kuzIlasya 'adi- 28 SOCCALCOCOST dIpa anukrama [46-47] 25 ROCESC-25-25% ~31~ Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||49|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-7], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" malaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: agacchasva prata sUtrAMka ||49|| dinae'tti kuzIlo dUre tiSThatu, tadAzritasyApi saGga na kuryAt , yadvA kuzIlasya upalakSaNatvAdagItArthasya 'adinnae'tti | saGgana kuryAt , anantasaMsArahetukatvAt , uktaJca zrImahAnizIthadvitIyAdhyayanaprAnte-"jIva saMmaggamAiNNo, ghoravIratavaM|8 |cro| acayaMto ime paMca, kujjA sacaM niratthayaM // 1 // pAsatthosannahAchaMde, kusIle sabale tahA / diTThIevi ime paMca, goyamA ! na nirikkhae // 2 // " sumativaditi // 49 // atha pUrvoktagacchasvarUpamAha sArAA.50 pajalaMti jattha dhagadhagassa guruNAvi coie sIsA / rAgaddoseNavi aNusaraNa taM goyama! na gcchN||50|| 51 8 pj0|| prajvalanti agnivat yatra gaNe kathaM ?-dhagadhagAyamAnaM yathA syAttathA prAkRtatvAdvibhaktipariNAmaH 'guruNA' 5 svAcAryeNApi apizabdAdgaNAvacchedasthavirAdinA'pi 'coietti bhavAdRzAmayuktametadityAdinA preritAH, ke-'ziSyA svAntevAsinaH, kAbhyAM prajvalanti ?-rAgadveSAbhyAM,prAkRtatvAtsUtra ekavacanaM, apizabdazcazabdArthe, 'anuzayena' cakrodhAnu-18 bandhena, nirantarakrodhakaraNenetyarthaH, yadvA prajvalanti, kena ?-rAgadveSeNa, kiMbhUtena ?-'viaNusaeNa'tti vigato-gato'nuzayaH& pazcAttApaH pazcAdapi yatra sa vyanuzayastena 'vyanuzayena' sadA gatapazcAttApenetyarthaH he gautama ! sa gaccho na bhavatIti // 50 // gaccho mahANubhAvo tattha vasaMtANa nijarA viulA / sAraNavAraNacoaNamAIhiM na dosapaDivattI // 51 // | gaccho0 // 'gaccho' munivRndarUpaH, kiMbhUtaH?-mahAna anubhAvaH-prabhAvo yasyAsau mahAnubhAvaH, 'tatra' gacche 'vasatAM vAsa hai he kurvatAM 'nirjarA' dezakarmakSayarUpA, upalakSaNatvAtsarvakarmakSayarUpo mokSo'pi bhavatIti zeSaH, kiMbhUtA?-'vipulA' vistIrNA 15 tathA yatra ca vasatAM sAraNavAraNanodanAdibhiH pUrvoktazabdArthaiH, mo'lAkSaNikaH, 'doSapratipattiH' doSAgamo na bhavati // 51 // TU 14 dIpa SAKASONGSCSC-A5%C454 anukrama [49] agacchasya svarupam tathA gacchavAsa falam darzayate ~ 32 ~ Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||2|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-30-vR], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: prata 52 sUtrAMka // 52|| zrIgacchA- guruNo chaMdaNuvattI suviNIe jiyaparIsahe dhIre / navi thaDe navi luddhe navi gAravie na vigahasIle // 52 // | sadgacchalacAralaghu- MI 'guroH' svAcAryasya 'chando'nuvRttayaH' abhiprAyAnucAriNo, na svAbhiprAyacAriNaH, 'suvinItAH' zomanavinayayuktAHkSaNam gA. vRttI 6 jitA:-parAjitAH parIpahAH-zItoSNA yaiste jitaparISahAH, uktaM cAcArAGganiryuktau-"itthIsakAre parIsahA ya do hai| // 15 // *bhAvasIyalA ee / sesA bIsaI uhA parIsahA hoti NAyacA ||1||je tivaparINAmA parIsahA e bhavaMti uNhA u / / je maMdaparINAmA parIsahA te bhave sIyA // 2 // " tathA ca jJAnAvaraNa 1 vedanIya 2 mohanIyA 3 starAyeSu 44 dra zrutpipAsA 2 zItoSNa 4 daMzA 5 celA 6 rati 7khI 8 caryA 9 naiSedhikI 10 zayyA 11 ''kroza 12 vadha 13 yAcA-II hai 14 'lAbha 15 roga 16 tRNasparza 17 mala 18 satkAra 19 prajJA 20 'jJAna 21 samyaktva 22 lakSaNA dvAviMzatirapyavataranti, yathA darzanamohe samyaktvaparIpahaH, tadudaye tasya bhAvAt 1, prajJA'jJAne dve jJAnAvaraNe 3, alAbho'ntarAye 4, AkrozAratistrInaSedhikyaH acelayAzcAsatkArapuraskArAH sapta cAritramohe'vataranti 11, kSutpipAsA 2 zItoSNa4 daMza 5 caryA 6 zayyA 7 mala 8 vadha 9 roga 10 tRNasparza 11 ete ekAdaza vedanIyodaye bhavanti, zeSeSu darzanAvaraNanAmAyurgotreSu nAstyavatAraH parIpahANAmiti / tathA navamaguNasthAnaka yAvatsarve'pi parISahAH saMbhavanti, puna-da hArvedayati viMzatimeva, yato yasmin samaye zItaM vedayati na tasmin samaye uSNatvaM vedayati, yasminuSNaM tasmin zItaM na, // 15 // #tathA yasmin caryA vedayati tasmin naiSadhikI na, yasmin naiSedhikI tasmin caryA na vedayatIti / sUkSmasaMparAye-dazama-| guNasthAne kSutpipAsAzItoSNadezacaryAzayyAvadhAlAbharogatRNasparzamalaprajJA'jJAnarUpAzcaturdaza bhavanti, dvAdaza punarvedayati, dIpa anukrama [12] 15 atra sadgacchasya lakSaNaM kathayate ~33~ Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||2|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-va], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" malaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: prata sUtrAMka ||52|| zItoSNayorekadaikatvAt caryAzayyayorekadaikatvAceti / tathA upazAntamohe-ekAdazaguNasthAne kSINamohe-dvAdazaguNasthAne| sanacchalahai chadmasthavItarAge ta eva caturdaza, yataH saptAnAM cAritramohanIyapratibaddhAnAM mohanIyasya kSapitatvenopazamitattvena vA 31 kSaNam gA. darzanamohanIyapratibaddhasya ekasya ca tatrAsambhavAditi pUrvavat, dvAdaza punarvedayati te, sayogyayogirUpe ekAdaza parIpahAH 53 6 saMbhavanti, yathA kSut 1 pipAsA 2 zIto 3SNa 4 daMza 5 caryA vadha 7 mala 8 zayyA 9 roga 10 tRNasparza 11 rUpAH, jine vedyasya saMbhavAt na yAMti, zItoSNayorekadaikatvAt caryAzayyayorekadaikatvAcca na ca punarvedayati, dhiyA rAjanta iti dhIrAH vajrasvAmivat , nApi stabdhA-nAhaGkAraparAH skandhakavat , nApi lubdhA-nAhAropadhipAtrAdigRddhA dhanyamunivat, na gauravitA-na gauravatrikAsaktA mathurAmaGgaziSyavat , na vikathAzIlA-na viruddhakathAkathanasvabhAvA harikezamunivat // 52 // hai| khaMte daMte gutte muse beraggamaggamallINe / dasavihasAmAyArIAvassagasaMjamujjutte // 53 // khate // 'kSAntAH' kSamAyuktA gajasukumAlavat, 'dAntAH' damitendriyAH zAlibhadrAdivat, 'guptAH' navabrahmacaryaTUguptimantaH zrIsthUlabhadravat , 'muktAH' na lobhayuktA jambUsvAmyAdivat, 'vairAgyamArgamAlInAH' saMvegapathamAzritAH ati-II muktakakumArakAlodAyyAdivat, dazavidhasAmAcAryAm-uktalakSaNAyAmuyuktAH, avazyaM karttavyamAvazyakaM yadvA guNAnAM 8 A-samantAdvazyaM karotItyAvazyaka, guNazUnyamAtmAnaM A-samantAd vAsayati guNairityAvAsakamanuyogadvAroktalakSaNaM tatraudyuktAH-tatparAH // 53 // kharapharusakakasAe aNiduvAi niduragirAe / ninbhacchaNaniddhADaNamAIhiM na je paussaMti // 54 // dIpa anukrama [12] ~34 ~ Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||14|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-vR], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra' mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: prata sadgacchalakSaNam gA. 54-5 sUtrAMka ||54|| // 16 // dIpa zrIgacchA khr0|| kharaparuSakarkazayA girA aniSTaduSTayA girA niSThuragirA nirbhartsananirdhATanAdibhizca, mo'lAkSaNikaH, 'ye cAralaghu munayo 'na pradviSyanti' na pradveSa yAnti te susAdhavo gaNayogyA iti, tatra kharA re mUDha ! re apaNDita ! ityAdikA, vRttI paruSA re pramAdin ! re kuzIla ! re sAmAcArIbhaJjaka ! ityAdikA, karkazA re jinAjJAbhaJjaka! re utsUtrabhASaka ! re vratabhaJjaka! ityAdikA, aniSTA re pApiSTha ! mukhaM mA darzaya, re nirdaya ! ito vraja, re vIravacanollaGghaka ! svasthAnaM kuru ityAdikA, duSTAre AcArataskara ! re jinapravacananagaraprAkAracchidrakarttaH! re jinAgamakozArtharatnacaura ! ityAdikA, niSThurA re sUtrArthobhayapratyanIka! renihnavakuzIlasaGgakartaH! re jinAjJArAmacchedaka! ityAdikA, nirbhartsanam-aGgulyAdinA tarjana, nirddhATana-vasatigaNAdibhyo niSkAzanaM, AdizabdAttaccintAkaraNAdikaM, yadvA pravAheNaikArthikA ete zabdAH, yadvA'nyo'pi yaH satparamparAgato'rthaH sa samAhya eveti // 54 / / je ana akittijaNae nAjasajaNae nAkajakArI ya / na pavayaNuDDAhakare kaMThaggayapANasese'vi // 55 // | je a0|| 'ye' gaNamunayaH nAkIrtijanakAH nAyazojanakAH, cakArAnnAvarNajanakAH, nAzabdajanakAH no'zlAghAjanakAH, hai tatra sarvadigvyApyasAdhuvAdo'kIrtiH, ayazo-nindanIyatAdi, ekadigvyASyasAdhuvAdo'varNaH, arddhadigvyApyasAdhu vAdo'zabdaH, tatsthAna evAsAdhuvAdo'zlAgheti, 'nAkAryakAriNaH' nAsadanuSThAnakartAraH 'na pravacanoDDAhakarAH' na pravacanamAlinyakartAraH, kaNThe gataH-prApta Agata ityarthaH kaNThagataH prANAnAM-jIvasya zeSo yatra, adhastanapradezAkarSaNena anukrama [54]] 27 ~35~ Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||15|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-vR], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra' mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: maracAlana kSaNam gA. prata sUtrAMka ||55|| hai bahupradezabahiHkarSaNena, evaM vidhe'pyavasare ye IdRgvidhAste sundarAntevAsinaH, yadvA kaNThagataH kaNThAgataH prANasya-balasya lAzeSo yatra, evaMvidhe'pyabasare ye IdRvidhAste dhanyA iti // 55 // guruNA kajamakajje kharakakkasaduddaniharagirAe / bhaNie tahatti sIsA bhaNaMti taM goamA! gacchaM // 56 // hai| guru0 // 'guruNA' svAcAryeNa kArya cAkArya ca kAryAkArya tasmin , makAro'lAkSaNikaH, yatkRtyaM guravo jAnanti | ziSyo'pi jAnAti tatkAryamucyate yatkRtyaM guravo jAnanti na tuH ziSyaH tadakArya, anyathottamAnAM kimapi bAhyAntarakArya vinA jalpanaM na saMbhavatIti, yadvA kArya-sanimittaM akArya-pradhAnanimittarahitamiti / 'kharakarkazaduSTa-16 niSThuragirA' pUrvoktazabdArthayA 'bhaNite' kathite sati 'tahattitti tatheti yathA yena prakAreNa yUyaM vadatha tathA tena prakA-2 reNeti 'ziSyAH' suvineyAH bhaNanti' kathayanti yatra taM gacchaM he gautama! tvaM jAnIhIti, siMhagiriguruziSyavaditi // 56 // dUrujijhaya pattAisu mamattae nippihe sarIre'vi |jaaymjaayaahaare(jttymttaahaare) bApAlIsesaNAkusale // 57 // | duuru0||'duurujjhiy'tti prAkRtvAdvibhaktilopaH dUratastyaktaM mamatvaM, ka-pAtrAdiSu, AdizabdAdvastuvasatizrAddhanagara-2 grAmadezAdiSu yairiti zeSaH, tathA 'niHspRhAH' IhArahitA meghakumArAdivat 'zarIre'pi svavapuSyapi, 'yAtrAmAtrAhArakAH datatra yAtrA-saMyamaguruvayAvRttyasvAdhyAyAdirUpA mAtrA tu-tadarthameva puruSastrIpaNDAnAM dvAtriMzadaSTAviMzaticaturvizatikrameNa kavalapramANamadhyAtparimitAhAragrahaNamiti, kavalapramANaM ca kukkuTyaNDaM, kukkuTyA aNDaM kukudRyaNDaM, kukuTI dvidhA-dravyabhAvabhedataH, dranyakukuTI dvidhA-udarakukuTI 1 galakukuTI ca 2, tatra sAdhorudaraM yAvanmAtreNAhAreNa na nyUna nApyAghrAtaM dIpa anukrama [55] OMOM584545555 ~36~ Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||7|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-30-vR], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: prata zrIgacchAcAralaghu- vRttau 58 sUtrAMka ||7|| dIpa |sa AhAra eva udarakukuTI, udarapUrakAhAra ityarthaH, tasya dvAtriMzattamo bhAgo'NDaka, tatpramANaM kavalasya 1, gala evaM | sadgacchalakukuTI tathA antarAlamaNDakaM, ayaM bhAvaH-avikRtAsyasya puMso galAntarAle yaH kavalo'vikSanaH pravizati tatpramANaM | | kSaNam gA. kavalasya, bhAvakukuTI tu yenAhAreNa bhuktena na nyUna nApyatyAnAtaM syAdudaraM dhRtiM ca samudahati tAvatpramANa AhAro bhAvakukuTIti 2 / yadvA 'jAyamajAyAhAre'tti jAtAjAtAhArapAriSThApanikAyAM kuzalAH-nipuNA ityarthaH, tatrAdhAkarmaNA lobhAdgRhItena viSamizreNa mantrAdisaMskRtena doSeNa ca jAtocyate, AcAryaglAnaprAghUrNakArthe durlabhadravye sahasAlAbhe satyadhikagrahaNe'jAtocyata iti / athavA jAto-guruglAnAdiyogya AhAra utpannastadrakSaNe nipuNAH, tatra vA niHspRhAH, ajAto-guruglAnAdiyogya AhAraH anutpannastadutpAdane kuzalA iti / tathA 'dvicatvAriMzadeSaNAkuzalAH' tatraiSaNA caturdhA, kasyApyeSaNeti nAmeti nAmaiSaNA 1, eSaNAvataH sAdhvAderiyameSaNeti sthApaneti sthApanaiSaNA 2, dravyaipaNA-sacittAcittamizradravyabhedAtridhA 3, bhAvaiSaNA'pi gaveSaNA 1 grahaNaiSaNA 2 grAsaiSaNA 3 bhedAnidhA, tatra gaveSaNAyAmAdhAkamodidhAJyAdidvAtriMzaddopAH, grahaNaiSaNAyAM zaGkitAdidazadoSAH, grAsaiSaNAyAM saMyojanAdipazcadoSA vijJeyA iti // 5 // taMpi na rUvarasatthaM na ya vaNNatthaM na ceva dappatthaM / saMjamabharavahaNatthaM akkhovaMgaM va vahaNatthaM // 58 // 25 taMpi n0|| tamapi' AhAraM na 'rUparasAthai tatra rUpa-zarIralAvaNyaM rasazca-bhojanAsvAdastadartha na 'na ca varNA' na ca 6-17 // zarIrakAntyarthamityarthaH, 'na caiva dIrtha' na cAnaGgavRddhyarthe bhuJjIteti zeSaH, kintu 'saMyamabharavahanArthaM cAritrabhAravahanArtha anukrama [17] ~37~ Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30 - vR) prata sUtrAMka ||58|| dIpa anukrama [58] "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra - 7 (mUlaM + vRttiH) - mUlaM ||18|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 30-vR], prakIrNakasUtra [7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRttiH bhuJjIta, kimiva ?-akSopAGgamiva vahanArtham etaduktaM bhavati yathA'bhyaGgaM zakaTAkSe yuktayA dIyate na cAtibahu na cAtistokaM bharavahanArthaM sAdhUnAmAhAraH // 58 // tamapi kAraNe bhuGktaH kAraNamAha | veaNa 1 veyAvacce 2 iriaTThAe a 3 saMjamaTThAe 4 / taha pANavatiAe 5 cha puna dhammaciMtAe 6 // 59 // aNa0 // kSudvedanopazamanAya bhuGkte yato nAsti zrutsaddazI vedanA, uktaJca - "paMthasamA natthi jarA, dAridasamo paribhavo natthi / maraNasamaM natthi bhayaM, chuhAsamA veyaNA natthi // 1 // " atastatprazamanArthaM bhuJjIta 2, bubhukSitaH san vaiyAvRttyaM karttuM na zaknoti, ato guruglAnazaikSAdivaiyAvRttyakaraNAya bhuJjIta 2, 'IryArtha' IryAsamityarthe 3, saMyamaH pratyu|pekSaNApramArjanAdilakSaNaH sAdhuvyApArastatpAlanArthaM, bubhukSita evaM karttuM na zaknotItikRtvA 4, tathA prANA-jIvitaM teSAM vRttyartha-rakSArthaM paripAlananimittamityarthaH5, SaSThaM punardharmacintArtham, sUtrArthAnucintanAdilakSaNaM zubhacittapraNidhAnaM, etadapi bubhukSitaH karttuM na zaknotItikRtvA bhuJjIteti zeSaH 6 // 59 // jattha ya jidvakaNiTTho jANijjara jidvavayaNabahumANo / divaseNavi jo jiTTho na ya hIlijjai sa goamA ! gaccho // 60 // jattha ya0 // yatra gaNe 'jyeSThaH ' vrataparyAyeNa vRddhaH 'kaniSThaH' dIkSAparyAyeNa laghuH cazabdAnmadhyamaparyAyo'pi jJAyateayaM jyeSThaH ayaM laghuH ayaM madhyamaH ityevaM prakaTatvena vijJAyate, kasmAt jJAyate ? - jyeSThavacanabahumAnAt - he Arya ! he pUjya ! he madanta! he pasAukarI ! ityAdijalpanAt, yadvA jyeSThasya - paryAyaguNairvRddhasya vacanam - Adezo jyeSThavacanaM tasya tasmin vA bahumAna-sammAnaM yat pUjyaiH pratipAditaM tattathetyevaM jJAyata iti, tathA yantra divasenApi yo jyeSThaH sa na atra bhojanakaraNasya kAraNAni kathayate ~38~ bhojanakA raNAni mA. 59-60 5 10 14 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||60|| ---------- muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-va], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: prata 61-2 sUtrAMka ||60|| zrIgacchA zAhIlyate vacanollAnasammukhajalpanamarmodghATanAdiprakAreNa cakArAd yatra paryAyeNa laghutaro'pi guNavRddho na hIlyate vajraM prati bhojanakAcAralaghu- siMhagiriziSyaralavRndavat he gautama! sa gaccha iti // 60 // athA''AdhikAramAha raNAni gA. jattha ya ajjAkappo pANaccAevi roradubhikkhe / na ya paribhuMjai sahasA goyama ! gacchaM tayaM bhaNiyaM // 61 // jattha ya0 // yatra ca gaNe AryAkalpaH-sAdhnyAnItaM roradurbhikSe prANatyAge'pi 'sahasa'tti siddhAntoktavidhimakRtvA na| paribhujyate, yadvA yatra ca gaNe AryAkalpaH-sAdhvyAnItamazanAdikamityarthaH sahasetyutsargamArgeNa na paribhujyate, apavAde : dAtu paribhujyate, jaGghAvalakSINazrIanyakAputrAcAryAdivat , he gautama! 'gaccha:' gaNaH 'taya'ti saH mayA bhaNitaH, ArSatvAdatra vibhaktipariNAmaH / asyA gAthAyA vyAkhyAnamanyadapi jinAjJApUrvakaM karttavyamiti // 11 // athotsargeNa jalpanapari-1* cayAdikaM nivArayannAhajattha ya ajAhiM samaM therAvi na ullavaMti gayadasaNA / na ya jhAyaMti thINaM aMgovaMgAI taM gacchaM // 12 // jattha ya0 // yatra gaNe 'AryAbhiH' sAdhvIbhiH 'sama' sArddha cakArAgaNDAgatakAntAdibhiH strIbhiH sArddha ca taruNAH sAdhava AstAM sthavirA api 'nollapanti' na niSkAraNamAlApasaMlApAdikaM kurvantItyarthaH, sthavirAkhidhA, tatra SaSTivajAtA jAti-I |sthavirAH 1 samavAyadharAH zrutasthavirAH 2 viMzativarSaparyAyAH paryAyasthavirAH, 3 kiMbhUtAH-tA:-pranaSTA dazanA-dantA 31 // 18 // diyeSAM te gatadazanAH, 'na dhyAyanti'nasarAgadRSTyA cintayantItyarthaH 'strINAM' nArINAM, kAni?- aGgopAGgAni tatra azAnyaSTIdA 27 SECSCIOSECSC dIpa anukrama [60] | atha 'AryA' (sAdhvI) adhikAra: varNayate ~ 39~ Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||2|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-va], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" malaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: prata sUtrAMka ||62|| bAhudvaya 2 Urudvaya 4 pRSThi 5 ziro 6 hRdayo 7 dara 8 lakSaNAni, upAGgAni-karNanAsikAdIni, cakArAnna vilokayanti | kadAcit rASTrA'pi nAnyasmin varNayanti sa gaccha iti // 12 // kizva haradoSAHgAvajeha appamattA ajjAsaMsaggi aggivisasarisaM / ajjANucaro sAhU lahai akittiM khu acireNa / / 63 // 462-70 vaje0 // 'varjayata' muJcata 'apramattAH' pramAdavarjitAH santo yUyaM, kaM !-'AryAsaMsarga' ekAntasAdhvIparicayAdikamityarthaH, kiMbhUtaM ?-'agniviSasadRzaM' yathA'gninA sarva bhasmasAtsyAttathA'sAM saMyoge cAritraM bhasmasAdbhavati, yathA ca 5 tAlapuTaviSa jIvAnAM prANanAzakaraM bhavati tathA''sAM paricayazcAritraprANanAzakaraH, kUlavAlukavat / tathA 'AryAnucaraH' It AryA-sAdhvI tasyA anucaraH-kiGkaraH, kaH ?-'sAdhuH' muniH 'labhate' prAmoti 'akIti' asAdhuvAda yathA aho sAdhutvaM aho tapodhanatvaM aho tyaktagRhagRhiNIsaGgatvaM aho zivamArgasAdhakatvaM aho indriyabAdhakatvamityAdyavarNavAdarUpaM khu yasmAdarthe 'acireNa' iti stokakAlena, ato he munayaH! AryAsaMsarga varjayateti // 13 // / rassa tavassissa va bahussuassa va pamANabhUyassa / ajjAsaMsaggIe jaNajaMpaNayaM havijAhi // 14 // / dher0|| 'sthavirasya' vRddhasya 'tapasvino vA' aSTamAditapoyuktasya vA 'bahuzrutasya' adhItabahAgamasya vA 'prmaannbhuutsy'| sarvajanamAnyasya evaMvidhasya sAdhorapi 'AryAsaMsargeNa' bahutamasAdhvIparicayena 'jaNajapaNaya'ti lokamadhye'pakIrtilakSaNaM ||2|| bhavet yathA eSa sulakSaNo neti // 64 // kiM puNa taruNo abahussuo a nayavihu vigikRtavacaraNo / ajjAsaMsagIe jaNajapaNayaM na pAvijA ? // 65 // dIpa anukrama -%A4%A4% [62] ~ 40~ Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ..............-- mUlaM ||65|| --.................----- muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-va], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" malaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: prata sUtrAMka ||65|| zrIgacchA- kiM punn|| kiM punaH 'taruNaH' yuvA, kiMbhUtaH -'abahuzrutaH' AgamaparijJAnarahitaH, cakArAna dezAdau mukhyatvena AryAnucacAralaghu-Tra pravRttaH, na cApi hu vikRSTatapazcaraNo-na dazamAditapaHkartA, evaMvidho muniH 'AryAsaMsA' niSkAraNaM muNDyA saha vikathA-radoSAH gA. vRttI paricayAdikaraNena 'janavacanIyatA' lokApavAdalakSaNAM kiM na prApnuyAt !, api tu prApnuyAdityarthaH // 55 // 62-70. rAjavi sayaM thiracitto tahAvi saMsaggiladdhapasarAe / aggisamIce va ghayaM vilijja cittaM kha ajAe // 66 // 4| jai0 // yadyapi 'svayaM AtmanA 'sthiracittaH' dRDhAdhyavasAyaH sAdhustathA'pi tasya muneH saMsA-gamanAgamanAdidarUpayA labdhA-prAptaH prasara:-avasaro ghaTIdviSavyAdivArtAlApAdirUpo yayA sA tathA tayA AryayA agnisamIpe ghRtavat / vilIyate rAgavadbhavatItyarthaH 'citta' sAdhoH sAdhvyadhyavasAnarUpaM 'khu' nizcayeneti // 16 // savattha itthivaggaMmi appamatto sayA avIsattho / nittharai baMbhaceraM tavivarIo na nittharai // 67 // | sb0|| 'sarvatra' divAnizAgRhAGgaNamArgAdiSu 'strIvarga anAtharaNDAmuNDyAdirAmAvRnde 'apramattaH' rAmAbhiH saha / hai nidrAvikathAdipramAdarahitaH san 'sadA' sarvakAlaM 'avizvasthaH (staH) vizvAsarahito rAmAsu evaMvidho 'nistarati' niratIcAraM pAlayatItyarthaH, kiM ?-'brahmacarya' maithunatyAgarUpaM, tadviparItaH' uktaviparyasto 'na nistarati' na brahmacarya paalytiityrthH|| 67 // 18| sabatdhesu vimutto sAha savattha hoi appbso| so hoi aNappavaso ajANaM aNucaraMto u // 18 // |x sbtthe0|| 'sarvArtheSu' sarvaheyapadArtheSu 'vimuktaH' mamatAdirahitaH 'sAdhuH' mokSasAdhakaH 'sarvatra' kSetrakAladravyabhAvAdiSu dIpa anukrama [65] ASS+ MASALADSAX ~ 41~ Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) .-.------------ mUlaM ||68|| ----------------- muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-va], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: prata sUtrAMka ||68|| dIpa haimavati 'AtmavazaH' na kutrApi paravazI bhavatItyarthaH, 'saH' munirbhavati 'anAtmavazaH' paravazaH ya AryANAM 'anucaratvaM AryAnucakurvam sevakatvaM niSpAdayan tiSThatIti // 28 // aMtra iSTAntamAha haradoSAgA. khelapaDiamappANaM ma taraha jaha macchiA vimoeI / ajANucaro sAhU na taraha appaM vimoeuM // 19 // 62-70 khelanA zleSmapatitamAtmAnaM 'na taratima zakroti yathA makSikA 'mocayituM' pRthaka karsa sthAnAntare gantumityarthaH evaM || 'AryAnucaraH' sAdhvIpAzabaddhapAdaH sAdhuH 'na tarati' na zaknoti 'AtmAnaM vimocayituM' svecchayAM grAmAdiSu vihantu-15 mityrthH||6|| sAhussa natthi lIe ajjAsarisA hubaMdhaNe ubamA / dhammeNa saha ThavaMto nayasarisI jANa asileso|| 70 / / | saahu0|| 'sAdhoH' muneH 'nAsti' na vidyate, ka-'loke' prAkRtajane 'AryAsadRzI' sAdhvItulyA 'hu' nizcita 'bandhana' pAzalakSaNe 'upamA tatsaharza vastvityarthaH, apavAdApavAdamAha-'jANa'tti yAH sAdhvIH saMyamabhraSTA dharmeNa saha *sthApayan sAdhuH 'nayasadRzaH' AgamavedItyarthaH 'azleSaH' abandhako jJAtavya iti / "kacidvitIyAdeH" iti prAkRtasUtreNa / jANetyatra dvitIyArthe SaSThI / athavA 'dharmAt zrutacAritrAt kAzcidbhaSTA 'jJAtvA' dRSTA tatpAnya gacchopadezaparicayAdikA kRtvA 'dharmeNa saha' zrutacAritralakSaNena saha sthApayan upalakSaNatvAt atIvagahanavRkSadurge vyAghasiMhAdizvApadadurge| mlecchAdibhayamanuSyadurge ga pASANAdiviSamasthAne viSamaparvate vA praskhalamAnAM sarvagAtraiH patamtI vA bAhAdAvaNe | gRham sarvAGgINaM vA dhArayan evamudakapaGkAdI apakasantIM apohyamAnI vA maSTacittAM dIptacittA lAbhAdimadena paravazI anukrama [68] ~ 42 ~ Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||70|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-va], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: Re%AMESH zrIgacchAcAralaghu prata sUtrAMka pattoM ||7|| + +k dIpa bhUtahRdayAM yakSAviSTAM unmAdaprAptAM upasargaprAptAM saMyatyA gRhasthena vA samaM sAdhikaraNAM saprAyazcittaprAyazcittabhayena viSaNNAM bhraSTanigrAprAyazcittaM vahantIM tapasA klAntAM vA sarvAGgINaM dhArayan dezataH sAhayan vA sthAnAGgapaJcamasthAnakoktasabhayAdikAraNairekatrahako gacchaH tiSThannapi 'nayasariso'tti nayasadRzo bhavati sAdhuH, ko'rthaH-yathA naigamAdibhiH saptabhirnayaiH sUtra vyAkhyAyamAnaM AjJAM tt| nAtikAmati, evamatrApi jinAjJAM nAtikAmati sAdhuH / tathA 'jANa asileso'tti 'azleSaH' abandhakaH 'jANa'tti jJAtavyaH, ArSatvAttavyapratyayalopo'tra, azubhakarmabandhakArako na bhavatItyarthaH / asyA gAthAyA anyA'pi yathAgarma | 81 vyAkhyA kAryeti // 70 // punaH sAdhuzikSApradAnena guNavarNanena ca guNasvarUpamAhavAyAmitteNavi jattha bhaTTacarittassa niggahaM vihiNA / bahuladvijuassAvI kIrai guruNA tayaM gacchaM // 71 // | vAyA // vAmAtreNApi, AstA kriyayA, bhraSTacAritrasya vidhinA nigrahaM yatra kriyate yadvA bahulabdhiyuktasyApi sa gaccha,4 lAvAmAtreNa vacanavyApAreNa re kuzIla! re apaNDita ! re jinAjJAbhaJjaka!re sadgacchamaryAdAvallIkandakuddAla! ityA-1.. dinA, apizabdAnmanasA yathA'yaM na saMyamaguNakArI ataH zikSA deyetyAdicintanena kAyena-karacAlanazira kampanAdinA yatra gaNe, kasya -'bhraSTacArisya' zithilasaMyamasya 'nigrahaH daNDaH 'vidhinA' sUtroktaprakAreNa, kathaMbhUtasya -'bahulabdhiyukta-18 syApi' AmISadhiviNmUtrauSadhizleSmauSadhyAdisahitasyApi 'kriyate' vidhIyate 'guruNA' svadharmAcAryeNa 'tayaMti sa gcchH| kizcillabdhisvarUpaM yathA-"Amosahi 1 viSposahi 2 khelosahi 3 jallaosahI 4 ceva / sabosahi 5 saMbhinnasoya 6 ohI 7 riu 8 viulamailaddhI 9||1||caarnn 10 AsIvisa 11 kevalI ya 12 gaNadhAriNo 13 ya puSadharA 14 / anukrama CREASCCCCCC445343% [70] OMOMOMOMOM 25 atha uttama'gaccha' svarupam varNayate ~ 43~ Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||1|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" malaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: prata sUtrAMka ||71|| sannidhyAdivarjako . gacchaH gA. 72 dIpa hai arahaMta 15 cakavaDI 16 baladevA 17 vAsudevA ya 18 // 2 // khIramahusappiAsava 19 kuTThayabuddhI 20 payANusArI |ya 21 / taha bIyabuddhi 22 teaga 23 AhAraga 24 sIyalesA ya 25 // 3 // veuvidehaladdhI 26 akkhINamahANasI| |27 pulAyA ya 28 / pariNAmatavaviseseNa emAI huMti lddhiio||4|| bhavasiddhiyapurisANaM eyAo 28 hu~ti bhaNi- dAya laddhIo / bhavasiddhiyamahilANavi jattiya jAyati taM bucchaM // 5 // arihaMta 1 caki 2 kesava 3 bala 4 saMbhinne ya 5 cAraNe va puSA 7 // gaNahara 8 pulAya 9 AhAragaM ca 10 nahu bhaviyamahilANaM // 6 // abhaviyapurisANaM puNa dasa pubillA u kevalitaM ca 11 / ujjumaI 12 vipulamaI 13 terasa eyAu na hu huMti // 7 // abhaviyamahilANaM puNa eyAo na huMti| bhaNiyaladdhIo 13 / mahakhIrAsabaladdhIvi neva sesA u aviruddhA // 8 // " iti // 71 // jattha ya sannihiukkhaDaAhaDamAINa nAmagahaNe'vi / pUIkammA bhIA AuttA kappatippesu // 72 // jastha y0|| yatra ca gaNe 'sannihitti AhAramanAhAraM ca tilatuSamAtramapi pAnakaM vA bindumAtramapi teSAM nizAsthApanaM saMnidhirucyate, saMnidhiparibhoge rakSaNe ca caturguruH prAyazcittaM AtmasaMyamavirAdhanA anavasthA''jJAbhaGgAdidoSAH gRhasthatulyazceti, uktaM ca dazakAlike-"lobhassesamaNupphAso, manne annayarAmavi / je siyA sannihI kAme, gihI pavaie na se // 1 // " iti / atra dvitIyapadaM nizIthacUrNito jJeyamiti / 'ukkhaDa'tti auddezikaM, taccaughavibhAgabhedAdvidhA, tatra * svArthAgnijvAlanasthAlyAropaNAdike vyApAre yaH kazcidAgamiSyati tasya dAnArtha yatkriyate tadoSaudezika, vibhAgIdezikaM| tu-uddiSTakRtakarmeti mUlabhedatrayarUpaM uddezasamudezAdezasamAdezottarabhedena dvAdazavidhaM, tatra svArthameva niSpannaM bhikSAdA anukrama [71] CAAAAAA ~ 44 ~ Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||72|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-30-vR], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: zrIgacchAcAralaghu- vRttI prata sUtrAMka // 21 // ||72|| nAya yatprakalpitaM taduddiSTaM 1, yatkRtodvRttaM zAlyodanAdi dAnAya karambhaH kriyate tatkRtaM 2, yatkRtodvRttaM modakacUrNAdi sannidhyAN bhUyaH pAkaguDakSepeNa dAnAya modakAH kriyante tatkarma 3, taMtra ca ye kecana avapatanti tebhyo dAtavyamityuddezaH 1, pApa-8 divarjako NDinAM dAtavyamiti samuddezaH2,zramAnoM-zAkyAdInAmAdezaH 3, nirgranthAnAm-ArhatAnAM samAdeza 4 iti / 'AhaDa- gacchaH mAINa'tti svaparagrAmAderjalasthalapathena pAdAbhyAM nAvAdinA ganyAdivAhanena vA sAdhvartha bhaktapAnavastrapAtrAdyAnayanama- gA. 72 |bhyAhRtamucyate, teSAM, AdizabdAtpUtivyatiriktAnAmanyeSAM doSANAM ca, pUtidoSastvane vakSyamANatvAt, nAmagrahaNe'pi TU munayo bhItA bhavanti / pUIkamma'tti AdhAkarmAdi SoDazavidha udgamaH, saca sAmAnyato dvidhA-vizodhikoTi 1 ravizodhikoTizca 2, tatrAdhAkarma sabhedaM 1 vibhAgauddezikasya dvAdazavidhasyAntyaM bhedatrayaM karmasamudeza 1 karmAdeza 2 karmasamAdeza 3lakSaNaM 2 pUtirAdhAkarmalezazleSaH 3 mizrajAtaM pApaNDigRhimidaM sAdhugRhimizra 4, bAdaraprAbhRtikA gurvAgamanaM jJAtvA hai vivAhAdilagnasyAgrataH pazcAtkaraNalakSaNA 5 adhyavapUraH svagRhapApaNDimizraH svagRhasAdhumizraH 6, iyamavizodhikoTiH, asyAH zuSkasitthunA'pi pUtikarma bhavet , kalpatraye tu datte zuddhyati, udgamasya zeSa doSajAlaM vizodhikoTiH, asyAM| militAyAM yadi vivekaH kartuM zakyate tadA zuddhiH, no cet kalpatrayeNeti / tathA 'AuttA kappatippesutti kalpatrepau-asaMsRSTanIrAdinA svasvagacchoktasamAcArIvizeSau tayorAyuktAH, yadvA AyuktA-udyamaparAH, kayoH?-kalpazca-pAtravastra-19 kSAlanalakSaNaH bepazca-apAnAdikSAlanalakSaNaH kalpatrepo tayoH kalpatrepayoH, tatra kalpo jaghanyamadhyamotkRSTabhedena tridhA, kathaM :odanamaNDakayavakSodakulmASarAjamASacapalacapalikAvRttacanakasAmAnyacanakaniSpAvatubarImasUramudgAdyalepakRdAhAre gRhIte, dIpa anukrama SACSAMACHAR [72] 25 // 11 // ~ 45~ Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30 - vR) prata sUtrAMka ||62|| dIpa anukrama [72] "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra - 7 (mUlaM + vRttiH) - mUlaM ||72 || muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 30-vR], prakIrNakasUtra [7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRttiH go. 72 pAtre eko madhye kalpaH 1 dvitIyo vahiH 2 tRtIyastu sarvatreti kalpatrayaM jaghanyataH 1 zAkapeyAyavAgUkodravadanarAjamu- sannidhyA dradAsyAdyalpalepakRdAhAre gRhIte pAtre kalpatrayaM madhye tata eka bahirmadhye ca tata ekaH sarvatreti kalpapaJcakaM madhyamataH 2 7 divarjako kSIradadhikSIrapeyAtailaghRtamuGgapAnakAtIvarasAdhike bahulepakRdAhAre gRhIte kalpatrayaM madhye tato dvau bahirmadhye tato dvau * gacchaH hastamukhapAtra bahirmadhye sarvatreti kalpasaptakamutkRSTataH 3, sAmAnyena ca sarvatrApi kalpasaptakaM deyamiti vRddhavAdaH haste tu maNibandhaM yAvatkalpA deyA iti / trepa:- apAnAdikSAlanavidhiH, tathA coktaM zrInizIthasUtratRtIya caturthoddezake - "je bhikkhU vA bhikkhuNI vA uccArapAsavaNaM pariThAvettA paraM tinhaM NAvApUrANaM Ayama AyamaMtaM vA sAijjai" sUtram / asya cUrNi :"NAvatti pasaI tAhiM tihiM AyamiyavaM, aNNe bhAMti - aMjali paDhamaNAvApUraM tihA kareti, avayave vigiMcara, vitiya NAvApUraM tihA karettA sarvAvayavAn visohei, tatiyaM NAvApUraM tihA karettA tiNNi kappe karei, suddhaM ato paraM jai to 'mAsalahuM"ti SaGkAyavadhadoSoM vakuzatvaM ca kAraNe tu "atiritteNa Ayamai jeNa vA nilevaM NiggaMdhaM bhavatI" tyarthaH tathA kAraNe tu mUtreNApi kalpate, ukta bRhatkalpe-"No kappai niggaMdhANa vA niggaMdhINa vA aNNamaNNassa moyaM Aiyattae vA Ayamittae vA gaNNattha gADhesu vA rogArthakesu" no kalpate nirmanthAnAM nirmanthInAM vA anyo'nyasya parasparasya mokaM mUtramApAtuM vA AcamituM vA, kiM sarvathaiva ?, netyAha- gADhA-ahiviSavizUcikAdayaH agADhAzca jvarAdayo rogAtaGkAstebhyo'nyatra na kalpate, teSu kalpate ityarthaH iti, evaMvidhAH sAdhavo yatra bhavanti sa gacchaH // 72 // maue nihuasahAve hAsaddavavivajjie vigahamukke / asamaMjasaMmakarate goparabhUma viharati // 73 // ~46~ 5 10 14 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-vR) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||3|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[30-vR), prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra' mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: prata sUtrAMka gacchaH ||73|| zrIgacchA- | maue0 // dravyabhAvabhedAnmRdukA dvidhA, tatra dravyamRdukA arkatUlAdikAH bhAvamRdukAH siddhAntayathoktakathakAH gocarabhUcAralaghu jino niHzaGkAdisvabhAvA vA 'nibhRtasvabhAvAH' apavAdApavAdAgamazravaNe guruNA vidyAmantrAdirahasye kathite'pi gambhI-18 myAdiyuto rasvabhAvAH gurvAdinA tADitA api gurukulAvAse nizcalacittA vA 'hAsyadravavivarjitAH' tatra hAsya-sAmAnyena hasanaMdA // 22 // bhAvaH-paropahAsaH, yadvA hAsya-dantodghATanAdinA hasanaM dravaH-karkarAdinA krIDAdikaraNaM 'vigahamuke' vikathAvimuktAH 'asamaJjasaM' gurvAjJAbhaGgAdyanyAyamakurvantaH goriva caraNaM gocarastasya bhUmirgocarabhUmistadartha viharanti, ayaM bhAvaH-jJAnA-18 diprayojane bhramanti na niSprayojanamiti / yadvA gocarabhUmiH-abhigrahasya dvitIyo bhedastasyASTau bhedAstadartha vicaranti, hai upalakSaNAdanye'pi grAhyAH / sa cAbhigraho dravyakSetrakAlabhAvabhedAccaturdA, tatra lepakRtaM jagAripramukhamalepakRtaM vA vallAdikaM dravyamahaM grahISyAmi, amukena vA dIMkuntAdinA dIyamAnamahaM grahISye'yaM dravyAbhigrahaH 1 kSetrAbhigrahe'STI gocarabhUmayo, Ta yathA yasyAmekAM dizamabhigRhyopAzrayAnnirgataH prAJjalenaiva pathA samazreNivyavasthitagRhapatI bhikSArthe paridhaman tAvad hai yAti yAvatpatI caramagRha, tato bhikSAmagRhNannevAparyAp'pi prAJjalayaiva gatyA pratinivarttate sARgvI 1, yatra punarekasyAM gRhapaGkI paripAvyA bhikSamANaH kSetraparyantaM gatvA pratyAgacchan punardvitIyasyAM gRhapatI bhikSAmaTati sA gatvApratyAgatikA 2, yasyAM tu vAmagRhAddakSiNagRhe dakSiNagRhAcca vAmagRhe bhikSAM paryaTati sA gomUtrikA 3, yasyAM tu tricaturAdIni gRhANi hai vimucyAprataH paryaTati sA pataGgavIthikA 4, yasyAM tu sAdhuH kSetraM peTAvaccaturanaM vibhajya madhyavattIni ca gRhANi muktvA catasRSvapi dikSu samazreNyA bhikSAmaTati sA peTA 5, arddhapeTA'pyevameva navaramarddhapeTAsadRzasaMsthAnayoTiMgadvayasaM -1954554 dIpa anukrama [73] ~ 47~ Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30 - vR) prata sUtrAMka ||63|| dIpa anukrama [73] "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra - 7 (mUlaM + vRttiH) - mUlaM ||73 || muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [30 vR], prakIrNakasUtra [7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRttiH vaddhayogRhazreNyoratra paryaTati, 6 tathA zambUkaH zaGkhastadvat yA vIthiH sA zambUkA, sA dvedhA-yasyAM kSetramadhyabhAgAt zaGkhAvarttayA paribhramaNabhanyA bhikSAM gRhNan kSetravahirbhAgamAgacchati sA'bhyantarazambUkA 7, yasyAM tu kSetravahirbhAgAttathaiva bhikSAmaTan madhyabhAgamAyAti sA bahiHzambUkA 8, tathA zrIvIrasyodumbaraviSayo'nyo'pi svaparagrAme gRhasaGkhyAviSayaH kSetrAbhigrahaH 2, amukavelAyAM mayA bhikSArthaM gantavyamiti kAlAbhigrahaH 3, tathA gAyan rudan apasaraNaM kurvan saMmukhamAgacchan parAGmukhaH alaGkRto'nalaGkRtaH puruSo yadi dAsyati tadA mayA grAhyamityayaM bhAvAbhigrahaH 4 iti // 73 // muNi nANAbhiggaha dukkarapacchittamaNucaraMtANaM / jAyaha cittacamakaM deviMdANaMpi taM gacchaM // 74 // muoi || 'munIna' sAdhUna 'nAnA'bhigrahaM' pUrvokalakSaNaM duSkaraprAyazcittaM cAnucarato dRSTveti gamyate 'jAyate' utpadyate citte - manasi camatkAra:- Azcarya cittacamatkAraH keSAM ? - devendrANAmapi yatraivaMvidhA munayo bhavanti sa gacchaH / tatra prAyazcittaM dazadhA - AhArAdigrahaNoccArasvAdhyAyabhUmicai tyaya tivandanArthaM pIThaphalakapratyarpaNArthaM kulagaNasaGghAdikAryArtha ca hastazatAdvahirnirgame AlocanA prAyazcittaM bhavati, AlocanA ca guroH purataH prakaTIkaraNaM tenaiva zuddhiH 1, samitiguSThipramAde gurvAzAtanAyAM vinayabhane icchAkArAdisAmAcAryakaraNe laghumRSAvAdAdattAdAnamUrcchAsu avidhinA''vAsAdikaraNe kandarpahAsyavikathAkapAya viSayAnuSaGgAdiSu pratikramaNaM prAyazcittaM mithyAduSkRtaM, tenaiva zudhyati na gurusamakSamAlocyate iti bhAvaH 2, sahasA'nAbhogena vA saMbhramabhayAdervA sarvanatAticAreSu uttaraguNAtIcAreSu vA duzcintitAdiSu kRteSu vA mizra prAyazcittaM yad guroH pura Alocya tadAdiSTaM mithyAduSkRtaM datta iti bhAvaH 3, piNDopadhizayyAdike'zuddhe jJAte yadvA ~48~ AlocanAdikArI gacchaH mA. 74 5 10 14 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||74|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-va], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: prata sUtrAMka ||74|| dIpa anukrama zrIgacchA- kAlAtikrAnte kSetrAtikrAnte anudgate'stamite vA gRhIte kAraNagRhIte uddharite vA bhakkAdike vivekaH prAyazcittaM, tyajan Aloca zuddha ityarthaH 5, naunadIsantArasAbadyasvamAdiSu kAyotsargaH prAyazcittaM 4, pRthvyAdInAM saMghaTTAdI tapaH prAyazcittaM 6, yaH nAdikArI SaNmAsakSamako'nyo vA vikRSTatapaHkaraNasamarthastapasA garvito bhavati yathA kiM mamAnena prabhUtenApi tapasA kriyata iti gaccha! tapAkaraNAsamoM vA glAnA'sahabAlavRddhAdiH tathAvidhatapAzraddhAnarahito vA niSkAraNato'pavAdarucirvA bhavati tasya || gA. 74 chedaH prAyazcittaM, ahorAtrapaJcakadazakAdikrameNa paryAyacchedaH kriyata iti bhAvaH 7, AkudRyA pazcendriyavadhe darpaNa maithune 5utsanavihAre ityAdI mUlaM prAyazcittaM, punarvatAropaNamiti bhAvaH, bhikSornavamadazamaprAyazcittApattAvapi mUlameva dIyate 8,12/20 hasvapakSe parapakSe vA nirapekSaprahAriNi karAdighAtake vA arthAdAne ityAdI anavasthApyAI prAyazcittaM, yAvadutkRSTaM tapo dra *nAcIrNa tAvad vrateSu na sthApyate pazcAttu sthApyata iti bhAvaH, etatprAyazcittamupAdhyAyasyaiva dIyate 9, tIrthakarAdInAM bahuza AzAtanAkAriNi nRpaghAtake nRpAnamahiSIpratisevake svaparapakSakaSAyaviSayapraduSTe styAnArDinidrAvati pArAzcikahaprAyazcittaM, sa tvavyaktaliGgadhArI jinakalpivat kSetrAdvahiH sthApyate dvAdaza varSANi, yadi prabhAvanAM karoti tadA zIghrameva | pravezyate gacche zuddhatvAt, idaM ca prAyazcittamAcAryasyaiva dIyate 10, tatrAnavasthApyastapaHpArAzcitakazca prathamasaMhanana-* caturdazapUrvadhare gatI, zeSAH punarliGgakSetrakAlAnavasthApyapArAJcitA yAvattIrtha tAvadbhaviSyantIti // 74 // atha jIvarakSA-1 Rel // 23 // didvAreNa gacchasvarUpamAha puDhavidagaagaNimArua vAuvaNassaitasANa vivihANaM / maraNate'vina pIDA kIrai maNasA tayaM gacchaM // 7 // ! 28 ISCCUMCMCHAKAM [74] ~ 49~ Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) .............- mUlaM ||75|| --....................---- muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[30-vR), prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra' mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: prata sUtrAMka ||75|| dIpa puddh0|| pRthvIdakAgnimArutAnAM vAzabda eSAM bhedasUcakA tuzabdastu yatanAsUcakA, vanaspatitrasANAM vividhAnI manasA'pi sacittAdi maraNAnte'pi yatrAbAdhA na kriyate sa gacchaH / tatra pRthvIkAyakhidhA-sacittAcittamizrabhedAt, sacitto dvidhA-nizcaya- pRthbyAdivyavahArAbhyAM, rakSazarkarAprabhRtInAM mahAparvatAnAM himavadAdInAM ca bahumadhye yaH sa nizcayataH sacittaH 1, zeSo'raNyAdau pRthvI- yatanAkAkAyaH sa vyavahArasacittaH, udumbarAdikSIradumANAmadhaH pathi ca mizraH, halakRSTo yaH sa tatkSaNAdevArDozuSkaH kaci rI gacchaH nmizraH 2, zItoSNakSArakSatrAgnilavaNauSadhakAJjikasnehazastrairabhihato'cittaH3 / tathA'pkAyo'pi vidhA, ghanodadhiSanavalayakarakAH samudramadhye drahamadhye ca yaH sa nizcayataH sacittaH, zeSo'gaDAdInAM vyavahArataH sacittaH 1, anutte tridaNDe * mizra varSe patitamAtraM ca minaM cAulodakaM yAvadvahu prasannaM nirmalaM na syAttAvanmitha 2, bahuprasanne tvacittameveti tatheSTa-31 kApAkAdimadhyago vidyudAdikazca naizcayikaH aGgArAdiko vyAvahArikA sacittaH 1, murmurAdiko mizraH2, odanavyaJjanA-da cAmlAvazravaNAdiko'cittAgnikAyaH 3 / tathA dhanatanuvAtA nizcayataH sacittAH, atihimapAte yo vAyuH atidurdine ca sa * 13/nazcayikaH sacittA, prAcyAdivAyurvyavahArataH sacittaH, kSetrato vAyubhRto dRtirjale ekahastazatagatazcedacittaH, dvitIya-31 hastazataprArambhe mizraH, tRtIyahastazataprArambhe sacittaH, kAlataH vAyupUrito vastiH snigdhe utkRSTamadhyamajaghanye trividhe'pi kAle ekadvitripauruSIbhirdvitricatuHpauruSIbhitricatuHpaJcapauruSIbhizca yathAkramamacittaH mizraH sacittaH syAt , rUkSe trividhe'pi / kAle ekadvitribhirdvitricaturbhistricatuHpaJcabhirdinairyathAkramamacittaH mizraH sacittaH syAt / tathA sarva evAnantavanaspatikAyo nizcayataH sacittaH zeSaH pratyekavanaspatirvyavahArataH sacittaH 1, pramlAnaphalakusumaparNAni mizrANi, lohasya mizra- 14 anukrama [75] ~50~ Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||5|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-va], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" malaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: prata vRttI sUtrAMka ||7|| dIpa zrIgacchA- kAlo yathA-"paNadiNa mIso loTTo acAlio sAvaNe ya bhaddavae 11cau Asoe kattiya 2 magasiraposesu tinni diNAra cAralaghu 5 // 1 // paNa pahara mAhaphagguNi 4 paharA cattAri cittavesAhA 5 / jiTThAsADhe tipahara 6 aMtamuhutaM ca cAliyao // 2 // " bAhyajala dvIndriyAH sakalajIvapradezavantaH sacittAH, viparyayAdacittAH, jIvanmRtA ekatra saMmilitA mizrAH, evaM trIndriyAdayaH / / tyAgIca // 24 // yatamA yathA pRthivyudakayorgamane prApte pRthivyAM gamyaM udake pRthvItrasAdisadbhAvAt 1, pRthivIvanaspatyoH pRthivyAM gamyaM nAgaccha gA. havanaspatI taddoSasyApi saMbhavAt 2, pRthivItrasayostrasarahite viralatrase vA gamyaM nirantare tu pRdhivyAmeva 3, jalavanaspatikAyayorvanaspatinA gamyaM udake niyamAvanaspatisadbhAvAt 4, ityAdi // 75 // khajUripattamuMjeNa, jo pamajje uvassayaM / no dayA tassa jIvesu, sammaM jANAhi goymaa!||73|| khjuuri0|| khajUrapatramayapramArjanyA muJjamayabahukaryA vA 'ya' sAdhuH upAzrIyate-bhajyate zItAditrANArtha yaH sa upAzrayastamupAzrayaM pramArjayati tasya munejIveSu 'dayA' ghRNA nAsti he gautama! tvaM samyag jAnIhIti // 76 // 4 jattha ya vAhirapANia biMdUmittaMpi gimhamAIsu / taNhAsosiapANA maraNe'vi muNI na giNhati // 7 // | jattha y0||he gautama! yatra ca gacche 'bAhyapAnIyaM' taTAkakUpavApInadyAdisacittajalaM 'bindumAtramapi' jalakaNamAtrakamapi, 25 *ka-grISmAdiSu kAleSu, AdizabdAcchItavarSAkAlayoH, tRSNayA-dvitIyaparIpaheNa zoSitA-lAni prApitAH praannaa:-P|| 24 // ucchrAsAdayo yeSAM te tRSNAzoSitaprANAH prANAnte'pi 'munayaH' sAdhavo na gRhNanti sa gaccha iti khuDukavat // 7 // 31 icchijjai jattha sayA bIyapaeNAvi phAsuaM udayaM / AgamavihiNA niuNaM goama! gacchaM tayaM bhaNiyaM // 78 // 28 anukrama AAAAAAECSCN [75] ~514 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||8|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-7], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" malaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: 4% prata sUtrAMka ||78|| icchi0||he indrabhUte ! 'iSyate' vAnchA kriyate 'yatra' gaNe 'sadA' sarvakAlaM ugrapadApekSayA dvitIyamapavAdapadaM tenApi apriyatA pragatA asavaH-prANA jIvA yasmAttatmAsukaM, kiM?'-udaka' jalaM 'AgamavidhinA' AcArAGganizIthAdisiddhAntoktaprakAreNa gA.enipuNaM yathA syAttathA gaccho bhnnitH|| 78 // jattha ya mUlavisUiya annayare vA vicittamAyake / uppaNNe jalaNulAlaNAi na karaha tayaM gacchaM // 79 // jtth0|| yatra ca gaNe zUle vizUcikAyAM ca, ArSatvAdvibhaktilopaH, anyatarasmin vA 'vicitre' anekavidhe 'AtaGke sadyoghAtiroge 'utpanne' prAdurbhUte sati jvalanasya-agnerujjvAlanaM-prajvalanaM jvalanojvAlanaM anyArambhamityarthaH munayo na kurvanti, AdizabdAdanyadapi sadoSa, sa gacchA, AvazyakokASADhAcAryavaditi // 79 // bIyapaeNaM sArUvigAi saDAimAiehiM ca / kAritI jayaNAe goyama! gacchaM tayaM bhaNiyaM // 8 // biiy0|| 'dvitIyapadena' apavAdapadena sArUpikAdibhiH zrAddhAdibhizca kArayanti 'yatanayA' nizIthAdigranthoktayatanAkaraNena, yathA-"sAhuNo sUlaM visUiyA vA hojA, to tAvaNe imA jayaNA-mahApIDAe jattha agaNI ahAkajjo jhiyAi tattha gaMtuM sUlAdi tAveyaSaM jai gihavaiNo aciyattaM na bhavai, aba gujjhagANi tAveyavANi tANi ya gihatthapurao na sa-15 kati tAve to Na gammai" ityAdiyatanAvizeSo vizeSajJairvizeSasUtrAdvijJeyaH, tatra prathama muNDitazirAH zuklavAsa paridhAyI kacchAM na badhIta abhAryAko bhikSAM hiNDamAnaH sArUpikastasya samIpe, tasyAbhAve sabhAryAko vA zuklAmbaradharo muNDitazirAH sazikhAko'daNDako'pAtrakaH siddhaputrakA, tasyAbhAve tyakacAritraH pazcAtkRtaH, tasyAbhAve gRhItANuvrataH zrAddha, tasyAbhAve / / 14 dIpa anukrama OMOMOMOMkArura [78] - - ~52~ Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||80|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-30-vR], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: prata vRttI sUtrAMka ||80|| dIpa zrIgacchA-4 bhadrakAnyatIrghikastasya samIpe kArayantyagniyatanAM yatra he indrabhUte! 'taya'ti sa gaccho bhaNito mayeti // 8 // saMghaTTahAcAralaghu dA puSphANaM bIANaM tayamAINaM ca vivihadavANaM / saMghaTTaNapariAvaNa jastha na kujjA tayaM gcch|| 81 // + syAdivarja. pupphaa0|| puSpANi caturvidhAni, jalajAni 1 sthalajAni 2, tatra jalajAni sahasrapatrAdIni 1 sthalajAni-koraNTakA- naM ca gA. 4dIni 2, tAnyapi pratyeka dvividhAni-vRntabaddhAni-atimuktakAdIni 3 nAlabaddhAni ca-jAtipuSpaprabhRtIni 4, tatra yAni 81-82 nAlabaddhAni tAni sarvANi samaSeyajIvAni, yAni tu vRntabaddhAni tAnyasaGkhyeyajIvAni, nuhyAdInAM puSpANi anantajIvAtmakAni, teSAM puSpANAM, tathA bIjAni-zAlIgodhUmayavavaraTTAdIni teSAM bIjAnAM tvagAdInAM ca, AdizabdAttRNamUlapatrAkaraphalAdInAM, vividhasajIvadravyANAM saMghaTTanaM-sparzanaM paritApanaM-sarvataH pIDanaM yatra na kriyate sa gacchaH // 81 // hAsaM kheDDA kaMdappa nAhiyavAyaM na kIrae jattha / dhAvaNa DevaNa laMghaNa mamakArA'vaNNa uccaraNaM // 82 // haasN0|| hAsyaM sAmAnyena hasanaM vakroktyA hasanaM vA kheDDA iti krIDA bAlakavadgolakAdinA ramaNamityarthaH,kIDA vA'ntAkSa4 rikA prahelikAdAnAdirUpA, 'kaMdappatti kandarpabhAvanA, upalakSaNatvAt kilbiSikArabhiyogikA 3''surika4mohabhAvanAH 5, dratatra mAyayA paravipratAraNavacanaM vA'dRTTahAsahasanaM abhRtAlApAzca gudinA'pi saha niravakotyAdirUpAH kAmakathA || 25 kAmopadezaprazaMsA kAyaceSTA vAkceSTA paravismApakavividhollApAH tatkandarpabhAvanA 1, sAtarasadihetave ynmpryogbhuuti-16||| 25 // | karmAdikaraNaM tadAbhiyogikabhAvanA 2, yat zrutajJAnAdeH kevalinAM dharmAcAryasya saGghasya sAdhUnAM ca nindAkaraNaM tatkilbi| pikabhAvanA 3, yannirantarakrodhaprasaraH, yacca puSTAlambanaM vinA'tItAdinimittakathanaM tadAsurIbhAvanA 4, yadAtmavadhArtha anukrama [80] % * ~534 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-vR) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ..........- mUlaM ||81-82|| -... -- muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-vR], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: prata sUtrAMka ||81-82|| MSROADCASTOSTSMSACSC zastragrahaNaM viSabhakSaNaM bhasmIkaraNaM jalapravezanaM bhRgupAtAdikaraNaM kAraNaM vinA tanmohabhAvanA 5 / 'nAhiyavAya'ti nAstika- strIsparzaka vAdA,yathA nAsti jIvaH nAsti paralokaH nAsti puNyaM nAsti pApaM ityAdikaM 'nAhiyavArya'ti mAyayA paravipratAraNavacanaM vArjanam gA. 'na kriyate' na vidhIyate sAdhubhiryatra gaNe, tathA 'dhAvana' sAmAnyena vakragatyA gamanaM, yadvA 'dhAvana' akAle kAraNaM vinA 83-84 varSAkalpAdikSAlanaM 'DevanaM' vegenAzvavadgamanaM kozikatApasavat, 'lahana vAhAdikolanaM arhanmitrasAdhuvat, yadvA 'laina' parasparakalahena krodhAdinA zrAddhopari vA'nnapAnAdimocanaM, mamakAraH' mamatAkaraNaM vakhapAtropAzrayazrAddhAdiSu 'avarNoccAraNaM' Tra avarNavAdakathanamarhadAdInAmiti // 8 // jasthitthIkarakarisaM aMtariaM kAraNe'vi uppanne / diTThIvisadittaggIvisaM va vajjijae gacche // 83 // jsthitthii0|| yatra gaNe 'khIkarasparza' sAdhvIhastasaGghana, upalakSaNatvAtpAdAdisaTTanaM 'aMtaria'miti binA 'kAraNe'tti kAraNaM, atra dvitIyArthe saptamI,kaNTakarogonmattAdilakSaNaM, 'api' samuccaye, kiMbhUtaM kAraNaM 1-'utpannaM' saMjAtaM,dRSTiviSasarpadIptAgniviSamiva varjayet sa gacchaH, yadvA yatra strIkarasparza-gRhastharAmAkarapAdAdisaTTanaM 'antare' vakhAdivyavadhAne, aba prAkRtatvAdvibhaktipariNAmaH, kAraNe utpanne'pi dRSTiviSasarpadIptAgniviSamiva varjayet sa gaccha iti // 83 // bAlAe buDDhAe nattuaduhiAi ahava bhaiNIe / na ya kIrai taNupharisaM goyama! gacchaM tayaM bhaNiyaM / / 84 // baalaae0|| bAlAyA' aprAptayauvanAyAH 'pRddhAyA' sthavirAyAH upalakSaNatvAnmadhyamAyAH evaMvidhAyAH 'nakAyAH' suta-18 sutAyAH 'duhitakAyAH' sutAsutAyAH athavA 'bhaginyAH' yAmyAH upalakSaNatvAnmAtuH putryAH kalatrasyetyAdigrahaNaM| dIpa anukrama [81-82] ~ 54~ Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30 - vR) prata sUtrAMka ||84|| dIpa anukrama [84] zrIgacchAcAralaghuvRttau // 26 // "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra- 7 (mUlaM+vRtti:) - mUlaM ||24|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 30 - vR], prakIrNakasUtra- [7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRttiH 'tanusparzaH' aGgasparzo na ca kriyate he indrabhUte! sa gacchaH atra sUtre sparzaniSedha uktaH, evamanye zabdAdayo'pi tyAjyA :, yataH puruSasparzena puruSasya mohodayo bhavati na thA, yadi bhavettadA mando na strIsparzavadutkaTaH, strIsparzena punaH puruSa sya niyamAdbhavati mohodaya utkaTaH 1 / evaM striyAH strIsparze sati bhajanA, striyAH puruSasparzena niyamAnmohodayaH 2 / tathA puruSasya puruSazabdaM zrutvA bhajanA, puruSasyeSTe strIzabde zrute'vazyaM mohodayaH 3 / evaM khiyA api bhAvanIyam 4 / tathaiva - miSTe rUpe'pi jIvasahagate citrakarmAdipratimAyAM vA bhAvyam / sparze udAharaNAni yathA - "ANaMdapuraM nagaraM jitArI rAyA, vIsatthA bhAriyA, tassa putto aNaMgo nAma, bAlatte acchirogeNa gahio nicaM ruyaMto acchai, annayA jaNaNIe niginaThiyAe ahAbhAveNa jANUruaMtare choDhuM uvagUDhio, do'vi tesiM gujjhA paropparaM samaphiDiyA, taheva tuNhiko Thio, laddhovAo, rUyaMtaM puNo puNo taheva karei ThAyai ruyaMto, pavadrumANo tattheva giddho motuM piyaM vilapatIM, pitA se mao, so rajje Thio, tahAvi taM mAyaraM paribhuMjai, sacivAIhiM bujjhamANovi No Thiotti 1 // tathA-"ego vaNio, tassa mahilA atIva iTThA, so vANijeNa gaMtukAmo taM Apucchara, tIe bhaNiyaM-api gacchAmi, teNa sA nIyA, sA gubiNI, samudamajhe viNa pavahaNaM, sA phalagaM vilaggA aMtaradIve laggA, tastheva pasUyA dAragaM, sa dArago saMbuDo, sA tattheva saMpalaggA, bahuNA kAleNa annapavahaNe duruhittA saNagaramAgayA, tIe buggAhio so-mA loga seNa ahaM jaNaNittikAMDa paricayA, sa logeNa bhaNNai-agammagamaNaM mA karehi, paricayAhi, tahAvi No paricayatitti 2 // tathA-" vAsudevajye va bhrAtRjarAkumAraputrajitazatrurAjJaH zazakabhazakaputrau tayorbhaginI devAGganAtulyA yauvanaM prAptA sukumAlikA, aziMvena sarvakulavaMze prakSIge ~ 55~ gacche strI sparzavarjanaM 20 25 // 26 // 28 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||84|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-va], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: varjanam gA. prata sUtrAMka ||84|| SEASUR dIpa te trayo'pi kumAratve prabajitAH, sukumAlikA'tirUpatayA na bhikSAdyartha gantuM zaknoti,taruNAH pRSThata Agacchanti,tannimitamupAzraye'pyAgacchanti,gaNinyA guroH kathitaM,tadA guruNA svabhrAtarau rakSArtha bhinnopAzraye tatpArthe muktI, tI sahasrayodhinI, tayoreko bhikSAM hiNDati anyastA rakSati, evaM bahukAle gate sati sAdhupIDAM dRSTvA tayA'nazanaM kRtaM, bahubhirdinaH kSINA damUrcI gatA, mRtetikRtvA ekena sA gRhItA, dvitIyena tasyA upakaraNaM gRhItaM, sA mAgeM zItalavAtena gatamUrchA bhAtRsparzana |savedA jAtA, tathA'pi maunena sthitA, tAbhyAM pariSThApitA, tayorgatayoH sA, utthitA, AsannaM bajatA sArthavAhena gRhItA, svamahilA kRtA, kAlena bhikSArthamAgatAbhyAM bhrAtRbhyAM dRSTA, sasaMbhramamutthitA dattA bhikSA, tathA'pi munI tAM nirIkSamANau tiSThataH, tayorka-kiM nirIkSethaH, to bhaNata:-asmadbhaginI tava sarakSA'bhUt , kintu sA mRtA, anyathA na pratyaya utpadyate AvayoH, tayoH-satyaM jAnIthaH, mahameva sA, tayA sarva pUrvasvarUpaM kathitaM, tAbhyAM sA vaya pariNatA sArthavAhAnmocitA 8 dIkSitA Alocya svargateti // 84 // kizcada jatthitthIkarapharisaM liMgI arihAvi sayamavi karijjA / taM nicchayao goyama! jANijjA mUlaguNabhaTTa // 8 // | jsthitthii0|| yatra gaNe strIkarasparza 'liGgI' muniH, kiMbhUtaH -'arhannapi' pUjAdiyogyo'pi svayamapi kuryAt taM gacchaM / nizcayato he gautama! jAnIyAt 'mUlaguNabhraSTaM' paJcamahAvratarahitamiti // pAThAntare tu-"jasthitthIkarapharisaM, aMtariyA kAraNevi upakSe / arihAvi karija sayaM, taM gacchaM mUlaguNamukaM // " sugamA // atra zrImahAnizIthapaJcamAdhyayanoktasAvadhA-12 cAryasya dRSTAnto jJeya iti // 85 // athApavAdamAha anukrama [84] ~56~ Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||8|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-va], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: AryAvarta prata sUtrAMka ||86|| dIpa zrIgacchA kIrai bIyapaeNaM suttamabhaNiyaM na jattha vihiNA u / uppaNNe puNa kaje dikkhAAyaMkamAIe // 86 // cAralaghu kiiri0|| "kriyate' vidhIyate 'dvitIyapadena utsargapadApekSayA'pavAdapadena 'suttamabhaNiya'mityatra makAro'lAkSaNikaH nam gA.86 sUtre-vRhatkalpAdau abhaNitaM-bhagavatA akathitaM sUtrabhaNitaM sAdhvIpade na yatra' gaNe 'vidhivat zAstroktaprakAreNa, tuzabdo|'nekadravyakSetrakAlabhAvaprakArasUcakA, 'utpane' prakaTIbhUte punaH kArye mahAlAbhakAraNe, kiMbhUte kArye -dIkSAyAM gRhItAyAM | dIkSA''taGkAdikaM tasmin , AdizabdAdvipamavihArAdAviti, AtaGka Adiryatra tat , sa na gaccha iti // atra kiJcinnizIhai thacUrNipazcadazoddezakagataM yathA-"ettha sIso pucchai-Agame va pacAvaNijA ajA ato saMsao kiM pariyaTTiyaSAo na pariyaTTiyavAo?, Ayario bhaNai-Nasthi koi Niyamo, jahA avassaM pariyaTTiyavAo Natthi vatti, jai puNa paSAvettA ANAe parivati to mahAnijarAe vaTTai, aha aNANAe u pAlei to atimahAmohaM pakuvai, dIhaM saMsAraM Nivattei, to keriseNa pariyaTTiyavAo? ko vA pariyaTTaNe vihI ?,ato bhaNNai-sahI bhIyaparisitti 2,etehiM dohiM padehiM caubhaMgo kAyayo, 4|sadU bhIyaparise 1 asahU bhIyapariso 2 saha abhIyapariso 3 asara abhIyapariso 4, tastha dhitibalasaMpuNNI iMdiyaNigga-1 dAhasamatthI thicitto ya AhAruvahikhettANi ya tappAuggANi upAe samattho eriso saha 1,jassa bhayA sabA sAhusAhuNikA sAvaggo Na kiMci akiriyaM karei bhayA kaMpara eriso bhIyapariso 2. ettha paDhamabhaMgillassa parivarNa aNuNNAyaM, sesesu tisudA ebhaMgasu NANuNNAyaM, aha pariya1ti to caugurUM, so paDhamabhaMgillo jaha jiNakappaM paDivajjao aNubahAvagassAsAta jai| |jiNakappaM paDivajjai to caggurugA, apaNaM ca jiNakappaThiyassa jA NijjarA sA u vihIe saMjatIbhA aNupAlayatarasa viulatarA NijjarA bhavati"tti // 86 // kiJca +++ACSCCUSK AASARAMSANICADASANSAR anukrama [86] ~57~ Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||8|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[30-vR), prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra' mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: 4-44 prata sUtrAMka ||87|| INI 5 dIpa mUlaguNehiM vimupha SaTcaguNakaliyaMpi laDisaMpannaM / uttamakule'vi jAyaM niddhADijaha tayaM gacchaM / / 87 // mUlaguNahI. muulgu0|| bahuguNakalitaM' vijJAnAdiguNavRndasahitamapi 'bahulabdhisaMpannaM' anekAhAravastrAdyutpAdanalabdhikalitaM madhukSIrAzra nanirghATana vAdilabdhiyuktaM vA uttamakule'pi jAtaM' upabhogAdike cAndrAdike vA kule jAtam-utpannaM, evaMvidhaguNayuktamapi sAdhusAdhvI hiraNyAdivarga 'mUlaguNaiH' prANAtipAtaviramaNAdibhiH vizeSeNa muktaM-bhraSTaM vimuktaM yatrAcAryAH 'nirdhATayanti' tiraskAraM kRtvA svagaNA-181 varjanaM ca | niSkAzayantItyarthaH 'tayaMti sa gacchaH, upalakSaNAt styAnarddhinidrA'tiduSTavabhAvalakSaNamapi niSkAzayaMtIti // 8 // gA.87-89 jattha hiraNNa suvaNe dhaNadhapaNe phaMsataMyaphalihANaM / sapaNANa AsaNANa ya musirANaM ceva paribhogo // 88 // | jattha ya vAraDiANaM tekUDiANaM ca tahaya paribhogo / muttuM sukilavatthaM kA merA tastha gacchaMmi ? // 89 // / jastha ya hi0|| jattha ya vaa0|| yatra gaNe 'hiraNyasvarNayoH' tatra hiraNyaM-rUpyaM aghaTitasvarNa vA svarNa ca ghaTitasvarNa, tathA 'dhanadhAnyayoH tatra dhanaM caturdhA-gaNirma-pUgaphalanAlikerAdikaM 1 dharima-guDAdi 2 meyaM-ghRtAdi 3 pAricchedya-mANi-17 kyAdi 4, atrAcantabhedenAdhikAraH, dhAnyaM-apakvayavagodhUmazAlimudgAdi caturviMzatividhaM, 'kaMsa'tti kAMsyAni-sthAlaka-18 colakAdIni pAtrANi 'taMya'tti tAmrANi-tAmrasambandhiloTTikAdIni sphaTikaratamayAni bhAjanAdIni, upalakSaNatvAt kAcakapardikAdantAdibahumUlyAni pAtrANi, pAtrAdiSu ca pittalakAdivAlikAnAM bandhanAni teSAM, tathA coktaM nizIthasUtre | AcArAne ca-"je bhikkhU vA bhikkhuNI vA ayapAyANi vA 1 kaMsapA02taMbapA03 ta uyapA04 suvaNNapA0 5rUppapA018 6 sIsagapA0 7 rIriyapA08 hArapuTapattilohapA09 maNikAyapA0 10 saMkhapA0 11 siMgapA0 12 daMtapA0 13 cela-| anukrama [87] ~58~ Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30 - vR) yy sUtrAMka 89|| anukrama [88-89] zrIgacchA cAralaghuvRttau // 28 // "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra - 7 (mUlaM + vRttiH) - mUlaM ||88-89 // muni dIparatnasAgareNa saMkalita ... AgamasUtra - [ 30 - vR] prakIrNakasUtra [7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRttiH pA0 14 selapA0 15 cammapA0 16 vairapA0 17 karei kareMtaM vA sAijai gharei ghareMtaM vA sAijjai paribhuMjai paribhuMjaMtaM vA sAijjai tassa cAummA siyaM parihAraThANaM aNugdhAtiyaM // je bhikkhU vA bhikkhuNI vA ayabaMdhaNANi vA 1 kaMsabaMdhaNANi vA 2 jAva 16 vairabaMdhaNANi vA 17 karei karataM vA sAijai jAva paribhujaMtaM vA sAijai tassavi purvapacchitaM / " 'sayaNAsaNa'tti zayanAnAM - khadvApalyaGkAdInAM AsanAnAM - macikAcAkalakAdInAM cazabdAdbhutadavaraka jINaka jalecaka zetrijikAdInAM tathA 'jhusirANaM ti sacchidrANAM pIDhaphalakAdInAM paribhogo-nirantaravyApAraNam / tathA yatra ca 'vAraDiA NaM'ti AdyantajinatIrthApekSayA raktavastrANAM 'tekUDiyANaM'ti nIlapItavicitrabhAti bharatAdiyuktavastrANAM ca 'paribhogaH' sadA niSkAraNaM vyApAraH 'muktvA' parityajya 'zuklavastraM' yatiyogyAmbaramityarthaH kriyata iti zeSaH, kA maryAdA 1, na kAcidapi tatra gaNe iti // 88 // 89 // kAMsyatAstrAdibhyaH svarNarUpyaM vahnanarthakArItyatastanivedhaM dRDhayannAha | jattha hiraNNa suvaNNaM hattheNa parANagaMpi no chippe / kAraNasamappiyaMpi hu nimisakhaNadvepi taM gacchaM // 90 // jattha hi0 // yatra gaNe 'hiraNyasvarNa' pUrvoktazabdArthaM sAdhuH 'hastena' svakareNa 'parANagaMpi'tti parakIyamapi - parasamba ndhyapi 'na spRzet' na saMghaTTayet 'kAraNasamarpitamapi' kenApyagAriNA kenApi bhayasnehAdihetunA'rpitamapi 'nimeSakSaNArddhamapi tatra nimeSo-netra saJcAlana rUpaH aSTAdazanimeSaiH kASThA kASThAdvayena lavaH lavapaJcadazabhiH kalA kalAdvayena lezaH lezaiH paJcadazabhiH kSaNaH tayorarddhamapi sa gacchaH / yadvA yatra parakIyamapi hiraNyasvarNa hastena sAdhurna spRzet kAraNasamarpitamapi, ~59~ hiraNyAdivarjanaM gA. 90 20 25 // 28 // 27 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30 - vR) prata sUtrAMka ||8o|| dIpa anukrama [30] +++ "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra - 7 (mUlaM + vRttiH) mUlaM ||9|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [30-vR], prakIrNakasUtra- [7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRttiH bhAvArthasvayaM-kArye saMpUrNa kRte satItyarthaH, uktazca nizIthapIThikAyAm - "visi kaNagati visaghatthassa kaNagaM- suvaNaM ghetuM ghasiUNa visaNigdhAyaNaTThA tassa pANaM dijaiti // 90 // athA''ryakAdvAreNa gaNasvarUpamAha - jattha ya ajjAladdhaM paDigahamAIvi vivihamuvagaraNaM / paribhuMjai sAhUhiM taM goyama ! kerisaM gacchaM 1 // 91 // jattha ya0 // yatra ca gaNe 'AryAlabdhaM' sAdhvIprAptaM patagrahapramukhaM 'vividhaM' nAnAbhedamupakaraNaM paribhujyate sAdhubhiH kAraNaM vinA 'he gautama !' he indrabhUte !, sa kIdRzo gaccho ?, na kIdRzo'pIti / atra kiJcidupakaraNasvarUpaM nizIthato yathA"je bhikkhU vA 2 gaNaNAtirittaM vA pamANAtirittaM vA jabahiM ghareha, uvahiM ghareMtaM vA sAijai tassa caulahu" tathA "jo jiNakappio egeNaM kappeNaM saMtharai so egaM geNhai paribhuMjai vA, jo dohiM saM0 so geNhai pari0, evaM tatioSi, jiNakappio vA jo acelo saMdharai so acelo ceva acchai, esa abhiggahaviseso bhaNio, eteNa adhikataravatthe Na hIliyano jamhA jiNANaM esA ANA sajJeNavi tiNNi kappA ghettavA therakappiyANaM, jaivi apAueNa saMvarai tahAvitiSNi kapANiyamA ghettavA iti, jo sAmaNNabhikkhU tasseyaM vatthappamANaM bhaNiyaM, jo puNa gaNaciMtago gaNAvaccheSago so dulahavatyAdide se duguNapaDoyAraM tiguNaM vA, ahavA jo atiritto uvaggahio vA so sabo gaNaciMtagassa pariggaho bhavai, mahAjaNo ti gaccho, tassa AvattikAle uvaggahakaro bhavissati" ti / tathA-"jesu khittesu cAummAsaM kathaM, tattha do mAsA vatthaM na geNDaMti, kiM kAraNaM 1, jeNa pAsatthAi vAsAsuvi uvagaraNaM gevhaMti, Na ya ca upADivae puNo NiyamA viharaMti, teNa kAraNena tehiM suddhe asuddhe vA uvagaraNe gahie jaM sesagaM sar3agA payacchaMti taM sagaM saMviggANaM Na kappar3a ghetuM saparakhettetu, tati atra AryA/sAdhvI dvAreNa gaccha svarupam varNayate ~60~ AryAlAbhavarjanam gA. 91 5 10 14 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30 - vR) prata sUtrAMka ||91|| dIpa anukrama [1] zrIgacchA cAralaghuvRttI // 29 // "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra - 7 (mUlaM + vRttiH) - mUlaM ||1|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 30-vR], prakIrNakasUtra [7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRttiH yamAse gehaMti, cikkhalapaMthA vAsaM vA Novaramae vAhiM vA asivaM dubbhikkhaM evamAiehiM kAraNehiM caupADivaeNa NiggayA | tattha do mAsamajhe koi vatthANi dejjA te paDisehaMti, dosu mAsesu puNNesu geNhaMti, jamhA je iha khitte vAsAvAsamavaTTiyA tesiM | vatthe dAhAmoti sahayANa jo bhAvo so niggaesu vocchijjai, sAhUNaM vA je vatthA saMkappiyA te aNNasAdhUNaM aNNapAkhaMDasthANaM vA deti, appaNA vA paribhuMjaMti vA, bAlaasahugilANA sIyaM paDataM Na sahara, evamAiehiM kAraNehiM dohiM mAsehiM apuSNehiMvi omatthagapaNagaparihANIe gahaNaM kAyabaMti, uDubaddhe ya mAsakappaM jattha ThiyA tatthavi ukkoseNaM do mAsA pariharaMti, kAraNe omatthagapaNagaparihANIe geNhaMti, iccAi uvahivittharo nisIhadasamoddesao o "nti // 91 // kizvaaidulla bhesacaM balabuddhivivarNapi puTTikaraM / ajjAlaDaM bhuMjai kA merA tattha gacchaMmi ? // 92 // aidu0 // 'atidurlabhaM' duSprApaM 'bheSajaM' tathAvidhacUrNAdikaM upalakSaNatvAdauSadhamapi balaM ca zarIrasAmarthya buddhizcamedhA tayorvivarddhanamapi 'puSTikaraM' zarIraguNakaraM 'AryAlabdhaM' sAdhvyAnItaM yatra gaNe sAdhubhirbhujyate tatra 'kA merA' kA maryAdA 1, na kAcidityarthaH // 92 // ego egithie saddhiM, jattha ciTTija goyamA / saMjaIe viseseNa, nimmeraM taM tu bhAsimo // 93 // ego0 ||'ekH'advitiiyH sAdhuH ekAkinyA- raNDAkuraNDAdistriyA sArddha'yaMtra'gaNe rAjamArgAdau vA tiSThet he gautama 1, tathA ekAkinyA saMyatyA sArddha 'vizeSeNa' hAsyavikathAdibahuprakAreNa yatra gaNe sAdhubhiH paricayaH kriyate 'tu'punaH taM gacche' nirmaryAdaM' jinAjJAvikalaM 'bhASAmahe' kathayAmaH, evaM taM gacche nirmaryAdaM sadguNavyavasthAvikalaM bhASayAma iti // 93 // ~61~ AryAparicayavajenam mA. 92-93 20 25 // 29 // 28 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||14|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[30-vR), prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra' mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: prata sUtrAMka ||94|| SDESAKCESS daDhacArittaM muttaM AijaM maiharaM ca guNarAsiMhako ajhAveI tamaNAyAraM na taM gacchaM // 14 // aaryaapaatthdddhcaa0|| dRDhaM cAritraM-pazcamahAnatAdilakSaNaM yasyAH sA tathA tAM 'mukkAM' niHspRhAM 'AdeyAM' loke AdeyavacanAM Tra | navarjanam 'maihare' ti matigRha-guNarAziM sAdhvI cazabdAt mahattarAM yadvA mahattarapadasthitAM sarvasAdhvInAM svAminImityarthaH, mahattarAsvarUpaM yathA-"sIlasthA kayakaraNA kulajA pariNAmiyA ya gaMbhIrA / gacchANumayA buhA mahattarattaM lahai ajjA // 1 // " evaMvidhAmapyekAkinImAyA~ 'eka advitIyo muniH 'adhyApayati' sUtrato'rthato vA tatraM pAThayatItyarthaH he ziSya ! tama-dI nAcAraM jAnIhi, na taM gacchaM, 'muttuMti pAThAntare yatra gaNe dRDhacAritraM madaharaM guNarAziM evaMvidhamAcArya muktvA-parityajya, etadukkaM bhavati-evaMvidhaH kadAcidadhyayanoddezakAdikaM pAThayediti // 14 // ghaNagajjiya hayakuhae vijuuduggijjhguuddhhiyyaao| ajA avAriAo itthIraja na taM gcchN||95|| jattha samuddesakAle sAhaNaM maMDalIi ajjaao| goama! ThavaMti pAe itthIrajaMna taM gacchaM // 16 // ghanasya garjitaM bhAvini dujJeyaM yasya kuhaka-udarastho vAyuvizeSaH vidyut-pratItaiva tA iva durgAcaM hRdayaM yAsAM tA AryA avAritA:-svecchAcAriNyo yatra gaNe tat strIrAjyaM na tu sa gacchaH // 95 // jtth0|| yatra gaNe 'samudezakAle' bhojanakAle sAdhUnAM maNDalyAM 'AryA' saMyatyaH he gautama! 'pAdau sthApayanti' maNDalImadhye AgacchantItyarthaH, tat khIrAjyaM jAnIhi tvaM, na taM gaccham / jao-"akAle paidiNaM AgacchamANIe loyANaM saMkA bhavai, bhoyaNavelAe sAgAriyA'bhAveNa mokalamaNeNa AlAve saMlAve bhavai, sAhUrNa cautthe saMkA bhavaiti SASAGAGEISHIA dIpa anukrama [94] ~62~ Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30 - vR) prata sUtrAMka ||95 -96|| dIpa anukrama [95-96] zrIgacchAcAralaghuvRttI // 30 // "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra- 7 (mUlaM+vRtti:) - mUlaM // 95-96 || muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 30 vR], prakIrNakasUtra [7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRttiH parupparaM pII bhavai, tao sabai'vi sAhavo ajjAe aNuvahaMti, ajjANurAgaratA na muNaMti appaNo sajjhAyapaDilehaNAiasaMjamahANI, tao saMghADae saMjamahANikAraNIe rajaM bhavati, saMjaIe saMghADae rajjaM kuNamANIe payaThANIyAvi pahANapurisA rajjubaMdhaNabaddhabalatullA bhavaMti, sAhUNaM ca duggaI phalaM bhavai, ao ussaggamaggeNa sAhUhiM samaM bhoyaNavelAe aNNatthavi bahusaMsaggo saMjaIena kAyavotti, sAhuNA'vi paDhamaparaNa saMjaINa maMDalIe egAgiNA na gaMtavaM "ti // 96 // atha sammunisadguNaprarUpaNena sadguNasvarUpamAha - jattha muNINa kasAyA, jagaDitAvi parakasAehiM / nicchiti samudveSaM suniviTTho paMgulo ceva // 97 // dhammaMtarAya bhI bhIe saMsAraganbhava sahINaM / na uIraMti kasAe muNI muNInaM tayaM gacchaM // 98 // kAraNamakAraNeNaM aha kahavi muNINa uTThahi kasAe / udaravi jattha saMbhahi khAmila jattha taM gaccha // 99 // jatha0 // dhammaM0 // kAraNa0 // AsAM vyAkhyA yathA-yatra gaNe manyante - jAnanti tattrasvarUpamiti munayasteSAM munInAM paramarSINAM 'kaSAyAH' krodhamAnamAyAlobharUpAH 'jagaDi jaMtAviti dIpyamAnA api-dhagadhagAyamAnaM kriyamANA api, kaiH 1- pareSAM dAsadAsImAtaGgadvijAmAtyabhUpAlA dInAM kapAyA utkaTakrodhAdayastaiH parakapAyaiH necchati samutthAtuM me tArya| gajasukumAlaskandhakAcAryaziSyAdInAM kaSAyavat, 'ceva'tti yathArthe yathA 'su' iti atizayena niviSTaH sthitaH 'suniviSTaH ' padamapi gantumasamartha ityarthaH 'paGgalaH' paTTaH utthAtuM na zaknotIti // 97 // agAdha saMsArasAgare patatAM jIvAnAM dhate | iti dharma:- sarvajJokajJAnadarzanacaraNarUpastasyAntarAyo - nidrAvikavAkumatyAdivighnastasmAdbhItA:- trastAH tathA 'bhItAH ~63~ kaSAyavarja nam gA. 97-99 20 25... // 30 // 28 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM ||97-99|| ----------- muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[30-vR], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra' mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: prata sUtrAMka ||97-99|| 454645 kampamAnAH saMsaraNaM saMsAro-bhavabhramaNa garne vasanaM vasatiH garbhavasatiH saMsArazca garbhavasatizca saMsAragarbhavasatI tAbhyAM. yadvA saMsAre-caturgatyAtmake garbhavasatayastAbhyaH 'nodIrayanti' prazAntAH santaH kuvAkyAdinA notthApayantItyarthaH, kAna ?-IALI 'kaSAyAna' kodhAdIna munayo munInAM sa gacchaH / atra kaSAyodaye udAharaNAni vAcyAni, yathA-krodhe gopAtakamaruko-|| paAdi dAharaNaM 1, mAne'caMkAribhaTThodAharaNaM 2, mAyAyAM paNDAryodAharaNaM 3, lobhe AryamanavAcAryodAharaNa 4 miti // 98 // gA.100 tathA 'kAraNe' guruglAnazaikSAdivayAvRttyAdiprayojane sAraNavAraNanodanAdikAraNe vA 'akAraNe' bahimmayojanAbhAve vA ' vAkyAlaGkAre, yadvA makAro'lAkSaNikaH kAraNAkAraNena, atha kathamapi 'munInAM' jJAtAgamatattvAnAM kaSAyavipAkavettRNAM 'uhihiti' utpadyante-prakaTIbhavanti 'kaSAyAH' krodhAdayaH 'udaevi'tti utpadyamAnA api yatra 'ruNbhehiti'| rudhyante kSAmyante ca yatra sa gacchaH // 99 // | sIlatabadANabhAvaNa cauvihadhammaMtarAyabhayabhIe / jattha bahU gIyatthe goyama ! gacchaM tayaM bhaNiyaM // 10 // | siiltH|| dIyata iti dAna-supAtrAnukampAdika 1 zIlamaSTAdazadhA'brahmavarjanaM 2 tapyate'STaprakAraM karmAneneti tapaH-IN rakSAvalIkanakAvalyekAvalImuktAvalIzreNivargadhanapramukhaSaSTyadhikazatatraya360bhedabhinnaM, uktazca zrIgaNividyAprakIrNake-15 "mahA 1 bharaNi 2 puSANi, tiNNi uggA viyAhiyA / eesu tavaM kujjA, sambhitarabAhiraM // 1 // tiNNi sayANi sahANi, hai tavokammANi AhiyA / ugganakkhattajoesu, tesumanataraM kare // 2 // " iti, bhAvyate-saMsArasvarUpamanityatvena , cintyate'nayeti bhAvanA, ityevaMrUpasya caturvidhadharmasyAntarAyabhayabhItAH, sUtre tu bandhAnulomyAt 'sIlatavadANabhAvaNa'tti 14 dIpa anukrama [97-99]] gacchA . ~64~ Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-vR) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------- mUlaM ||100|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-30-vR], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: vRttI prata sUtrAMka ||100|| gacchA-13 yatroktalakSaNA yahayo gItArthA:-sUtrArthajJAtAro bhavanti he gautama ! sa gaccho bhaNitaH / atrAnukampAdAne jayarAjo- sUnAvajana laghu dAharaNaM, supAtradAne subAhukumArodAharaNaM, zIle'naGgalekhodAharaNaM, tapasi skandhakakAlIdevyAyudAharaNaM, bhAvanAyAM | gA.10 bharatodAharaNaM vAcyamiti // 10 // uktmuttmgnnsvruupmthaadhmaadhmgnnkhruupmaah||31|| jastha ya goyama! paMcaNha kahavi sUNANa ikamavi hujjA / taM gacchaM tiviheNaM vosirija vaijja annastha // 101 // 3 // | jtth0|| yatra gaNeca he gautama ! 'paJcAnA' paraTTikA 1 uhapala (dakhala)2 cullaka 3 pAnIyagRha 4 sAravaNa 5bhalakSaNAnAM kathamapi 'sUnAnA' anAthAzaraNajIvavRndavadhasthAnAnAM khaTTikagRhasahazAnAM madhye ekamapi bhavet taM 'gacchA adhamamunisamUha 'trividhena' manovAkAyena kRtakAritAnumatyAtmakena 'byutsRjya' pari tyaktvA 'vrajet gacchet 'anyatra saraparamparAgatagaNa iti / 101 // sUNAraMbhapavasaM gacchaM besujjalaM na sevijA / jaM cArittaguNehiM tu ujjalaM taM tu sevijA // 10 // suunnaa0|| 'sUnArambhapravRtta' SaDjIvamardanaparaM khaNDanyAdyadhikaraNakartAraM vA 'gacchaM' sAdhvAbhAsagaNaM veSeNa-kalpaka-4 mbalIcolapaTTarajoharaNamukhapotikAdilakSaNanepathyena sAdhudravyaliGgenetyarthaH ujjvalaM-sAgaraDaNDIravat paramazvetaM veSojvalaM na seveta, duHkhalakSasaMsAravarddhakatvAt , kIdRzaM seveta ? ityAha-'yaM' gaNaM 'cAritraguNaiH samitigupyAdiguNaiH 'jvalaM' niratIcAramAlocitAtIcAraM vA tuzabdAd dravyaliGgena malinamapi taM gaNaM seveta, tuzabdAttadgatamunInAM vaiyAvRttyAdikamapi kurvIta, saMsArakSayahetukatvAditi // 102 // dIpa ESATASUSISAHAN ASAS anukrama [100] 444 ~65M Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------- mUlaM ||103|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-va], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" malaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: prata sUtrAMka ||103|| hA 5 dIpa anukrama [103] BABAIGARCANCIES jattha ya muNiNo kayavikkayAI kuvaMti saMjamagbhaTThA / taM gacchaM guNasAyara ! visaM va dUraM pariharijA // 103||kryuuvikry jattha y0|| yatra gaNe 'munayaH' sAdhuveSaviDambakAH pravacanopaghAtakArakAH AtmaklezakArakAH 'kaya'tti mUlyena vastra-hAvajena A. pAtrauSadhaziSyAdikaM svIkurvanti 'viSayAIti mUlyenAnyeSAM vakhapAtrajapamAlAdikamarpayanti, 'jattha ye' tyatra cakArAdamyaiH karaMbhatyAgAkrayavikrayAdikaM kArApayanti kurvantamanyamanumodayanti ca, kiMbhUtAH-saMyamAt-pRthivyAdisaptadazavidhAt bhraSTA-sarvathA di gA. 103-4 yatanAtatparatArahitAH dUrIkRtacAritraguNA ityarthaH 'te' pUrvoktasvarUpaM 'gacchaM' gaNaM guNAnAM-jJAnAdiguNAnAM sAgarasamudro guNasAgarastasthAmantraNaM 'he guNasAgara!' he ziSya ! 'viSamiva' halAhalaviSamiva 'dUra' adarzanaM yathA syAttathA pariharet / atra viSaM tUpamAmAtraM yena viSAdika(nA)maraNaM bhavati na vA, paraM guNabhraSTagacchasaGgAt kumatigrastagaNasanAccAnantAni janmamaraNAni anante saMsAre bhavantIti // 103 // AraMbhesu pasattA siddhaMtaparaMmuhA visayagiddhA / muttuM muNiNo goyama ! vasija majjhe suvihiyANaM // 104 // ___ aarNbhe0|| bahuvacanAt saMrambhasamArambhayorapi grahaH teSu prakarSaNa-manovAkAyavyApAreNa saktAH-tatparAH prasaktAH, yadvA ArambheSu-jIvopamardakAriSu parigrahAdiSu sakkA-melanapAlanAditatparAstAn siddhAnteSu-AcArAGgAdizrutarateSu parAhamukhA:-viparItavAstadukkAnuSThAnalezazUnyatvAt tatparijJAnazUnyatvAcca, viSayo dvidhA kAmarUpo bhogarUpazca, tatra kAmA| zabdarUpalakSaNaH bhogo-gandharasasparzarUpastasmin gRddhAn muktvA munIna he gautama ! 'vaset' nivAsaM kuryAditi, madhye, keSAM :supta-manovAkAyena zobhanamanuSThAnaM vihitaM-niSpAditaM yaiste suvihitAsteSAM suvihitAnAmiti // 104 // ~66~ Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------- mUlaM ||105|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-vR), prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: prata sUtrAka ||105|| dIpa zrIgacchAtamhA samma nihAleu, gacchaM saMmaggapaTTiyaM / basijjA pakkha mAsaM vA, jAvajIvaM tu goymaa!||105|| sanmArgAgacAralaghutamhA s0|| yasmAtpUrvoktagaNanivasanamanantasaMsArabhramaNakAraNaM muktvA tasmAt 'samyak sarvaprakAreNa 'nibhAlya' cchevAsaH vRttI kuzAgrIyabuddhyA paryAlocya 'gacchaM' munigaNaM sanmArgaprasthitaM-mokSapathaM prati calitamityarthaH 'vaset' gurvAjJayA tiSThet pakSa abAlA yAvat mAsaM yAvat vAzabdAnmAsadvayAdikaM yAvat yAvajjIva vA he gautama ! // 105 // devasirakSA // 32 // BI khuDDo bA ahavA seho, jattha rakkhe uvassayaM / taruNo vA jattha eMgAgI, kA merA tattha bhAsimo? // 106 // gA.105hA khuDo vaa0|| yatra gaNe 'kSulaH' bAlarUpaH vAzabdaH pUraNe athavA 'zaikSaH' navadIkSitaH 'rakSet' sadA pratipAlayet upA- 7 zrayaM-sAdhuvasanasthAnaM vA-athavA 'taruNo' yuvA sAdhuryatrakAkI upAzrayaM rakSet , tatra gaNe kA maryAdA-kAM jinagaNadharAjJAM 21 lIbhASAmahe vayaM ?, bahudoSakAraNatvAt , tathAhi-ego khuDDo ramai ramamANasta aNNe dhuttAiyA uvahiM haraMti, bAlassa yA bholaviUNa aNNastha gacchaMti, vasahIe vA kayAvi DajjhamANAe khuDo vasthAIgahaNatthaM pavisati tattha balaitti sappo vA Dasai, naDAiyapecchaNathaM ca gacchi jA evamAI vAle dosA 1 / sehe tu kayAI sagharaM gacchejjA annattha vA gacchejjA, 18 ammApiyaro aNNo vA sayaNo kayAi milijjA sa heNa roijA, bhAsAsamiI vA bhaMjijjA uDDAhaM vA karijjA eva-18 25 mAi sehe dosA 2 taruNe puNa kayAI mohodaeNaM hatyakamma karijA aMgAdANaM vA kiDAe cAlijjA kayAI ega taruNaM bahuio raMDAkuraMDAo AgacchaMti cautthaM bhaMjijjA uDDAhaM vA karijA, mohodaeNa gacche muttUNa gacchijja vA, evamAI| egAgissa khuDDAiyasta dosA 'nisIhacuNNIo'tti // 106 // anukrama [105] // 32 // ~67~ Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30 - vR) prata sUtrAMka ||107 || dIpa anukrama [107] "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra - 7 (mUlaM + vRttiH) - mUlaM ||107 || muni dIparatnasAgareNa saMkalita ... AgamasUtra - [ 30 - vR] prakIrNakasUtra [7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRttiH jastha ya egA khuDDI egA taruNI u rakkhae vasahiM / goyama ! tattha vihAre kA suDI baMbhacerassa 1 // 107 // jattha ya0 // yatra ca sAdhvIgaNe ekA kSullikA ekA taruNI ca, tuzabdAnnavadIkSitA ca rakSati vasatiM he gautama! tatra 'vihAre' sAdhvIcaryAyAM 'kA zuddhiH' kA nirmalatA 'brahmacaryasya' turyatratasya ?, api tu na kA'pItyarthaH / ' itthavi | dosA- kayAi basahIe egA khuDDI kiDDijjA koi avaharijja vA balAu vA koi sevijjA iccAi bahudosA 1 / taruNIe dosA mohodaeNa phalAdiNA caDatthaM sevijjA, egAgiNiM dahUNa taruNA samAgacchati, hAsAiyaM kuvaMti, aMge vA laggaMti tabho uDDAho bhavati, tapphAsAo vA mohodao bhavati, sIlaM bhaMjija vA, ganbho vA bhavati, jai gAlai to mahAdoso bhavai, aha vahuI to pavayaNe mahAuDDAho bhavati, ahavA pubakIliyaM samaramANI vessAiyaM vA dahUNa gacchaM mucUNa egAgI taruNI sAhuNI gacchijjA, evamAI dosA bhavaMti to uvassae egA taruNI Na muttaveti // 107 // jattha ya uvassayAo vAhiM gacche duhatthamittaMpi / egAratiM samaNI kA merA tattha gacchassa ? // 108 // jatha0 // yatra ca gaNe upAzrayAdva hirekAkinI rAtrau 'zramaNI' sAdhvI dvihastamAtrAmapi bhUmiM gacchet tatra gacchasya kA maryAdA ? / "itthavi dosA-kayAI paradArasevakA rayaNIe egAgiNi daDUNa harijA uDDAhaM vA karaMti, pacchannaM vA rAyAI | bhramamANo saMkijA kA esA 1, corAvi avaharati, vatthAIyaM vA giNhIta, ahavA kayAI guruNIe pharusaM coyaNaM saMbharamANI pubakIliyaM vA rayaNIe visesao saMbharai to egAgiNI katthavi gacchinA, iccAi dosamUlaM NAUNa rayaNIe egAgiNIe samaNIe uvassayAo vAhiM sayA na gaMtabaM" ti // 108 // ~68~ ekAkibahirgamanani SedhaH gA. 108 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM ||109|| .................----- muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-vR], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra' mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: prata vRttI sUtrAka ||109|| dIpa anukrama [109] zrIgacchA- jattha ya egA samaNI ego samaNo ya jaMpae som!| niyabaMdhuNAvi saddhiM taM gacchaM gacchaguNahINaM // 19 // |zramaNyA cAralaghu- 3. jattha y0|| yatra cotsargeNaikAkinI zramaNI-muNDI ekAkinA nijabandhunA'pi sAI jalpati, yadvA ekAkI sAdhu-da AlApabanijabhaginyA'pi sArddha jalpati he saumya !-he gautama! taM gacchaM gacchaguNahInaM jAnIhi / yata ekAkinyA sAI jalpa-12 jena jakAmAnena bahudoSotpattirbhavati, kAmavRttimalinatvAditi / tathA ca sAdhvInAM jalpanena prItyAdayo bhavanti, uktaba-"saMda rmkaarb|| 33 // janaM gA. saNeNa pII 1 pIIja raI 2 raIu vIsaMbho 3 / vIsaMbhAo paNao 4 paNayAvi a bhavai paDibaMdho 5 // 1 // " sAdhvInA| 109-10 saMdarzanena sAdhUnAM prItirutpadyate 1, prItyA cittasamAdhAnaM 2, tato vizrambho-vizvAsaH 3, vizvAsAtpraNayA-snehA 4, 20 tasmAtpratibandhaH 5||1||"jh jaha karesi nehaM taha taha neho a bahui tumaMsi / teNa naDiomi baliyaM jaM pucchasi | 4 dubalatarosi // 1 // " he sAvi ! yathA yathA tvaM mama sneha saMpAdayasi tathA 2 mama tvayi sneho vardhate, tena nehena danaTito'smi yattvaM pRcchasi durbalataro'si // 2 // "iya saMdasaNasaMbhAsaNeNa saMdIvio mayaNavaNhI / baMbhAI guNarayaNe Dahai aNicchevi pamayAo // 1 // " iti, strINAM raNDAkuraNDAdInAM sAdhvInAM muNDIveSadhAraNInAM sAdhusaMyamanRpa-18 |viSakanyakAnAM ca saMdarzanasaMbhASaNena saMdIpito madanavahibrahmacayAMdIn guNaralAn pramAdAt anicchato'pi sAdho-| dAdahatIti // 109 // jattha jayAramayAraM samaNI jaMpai gihasthapacakkhaM / pacakkhaM saMsAre ajA pakkhivaha appANaM // 11 // . jth0|| yatra yakAraM jakAraM vA makAraM ca, tatra yakArajakAre yathA-duSTastavayoniryena tvamutpanA, yAhi zaThena sArca CHCASSECRENCE ~69~ Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------- mUlaM ||110|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-va], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" malaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: prata sUtrAMka ||110|| dIpa dAyoginI bhava, kiM tava lagno yakSaH , tvAM yAkinI bhakSayati , tava jananI mRtA tava janako mRtaH re? joSaM kuru kiM gRhasthabhA janmAntare yakSaNI bhaviSyasi ?, makAraM yathA mriyatAM mariSyati tava guruNI mRtastava guruH mukhaM mA darzaya duSTaM mukhaM | kRSNaM kuru tava mukhe viSThA patiSyati cintAM mA kuru mukhaM lAtvA gaccha itaH, ityAdivacanapUrvaka 'zramaNI' zrIjinapra- gA. 111 dAvacanadamanI 'jalpati' bADhasvareNa kutsitaM vaktItyarthaH 'gRhasthapratyakSaM gRhasthAnAM zravaNaM yathA syAttathA pratyakSa-sAkSAt / bhavaparamparAkoTisaGkale 'saMsAre' caturgatyAtmake 'AryA' sAdhvyAbhAsaveSA veSaviDamvikA 'prakSipati' pAtayatItyarthaH 'AtmAnaM' svayamiti // 11 // jastha ya gihatthabhAsAhi bhAsae ajiA suruhAvi / taM gacchaM guNasAyara ! samaNaguNavivajjiyaM jANa // 111 // | jtth0|| yatra gaNe ca 'gRhasthabhASAbhiH' sAvadyarUpAbhirbhASate, gRhasthAnAM yathA-tava gRhaM jvalatu tava putro yamagRhe gacchatu tvaM tavAmbA'pi zAkinyau staH, sAdhvInAM yathA-tava zavaM karSayAmi tava dantapaGgiM pAtayAmi tava caraNau kartayAmi tava jaThare'gnikSepaM kuru re zAkini ! re raNDe ! ityAdi bhASate, AryikA-adhamA muNDI suruSTA-atizayena krodhAninA jvalitA, apizabdAt svabhAvasthA'pi gRhasthabhASAbhirbhApate-tava gRhaM patitaM dRzyate kathaM tatrodyama na kuruSe -15 tava putrI vRddhA'sti varagaveSaNaM kuru tvaM, tvayA suSTu kRto vivAhaH tava putravadhUTI bhavyA'sti tava gRhe mahiSI durbalA'sti, yautakaM kathaM na dadAsi ? vadhyA ANaka kathaM na kriyatAm / ityAdirUpAmiti, taM gacchaM he guNasAgara ! zramaNagu-| NavivarjitaM 'jAnIhi' avagaccha, anyat kiM kathyata iti // 111 // anukrama [110] ~ 70~ Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------- mUlaM ||112|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[30-vR), prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra' mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: prata vRttI sUtrAka ||112|| dIpa zrIgacchA- gaNigoama! jA uciyaM, seyaM vatdhaM vivajiuM / sevae cittarUvANi, na sA ajjA viyAhiyA // 112 // dhAralaghu-bhA | gnnigo0||he gaNigautama ! 'yA' AryA ucitaM zvetaM sAdhvIyogya 'vastraM vasanaM 'vivarya' parityajya sevate 'citrarU-13sya sIvanApANi vividhabharatAdiyuktAni vastrANi, yadvA citrANi-AzcaryakarANi rUpANi-gRllakahadvikAkamalAdIni yeSAM tAnidadaHsavilA |citrarUpANi bahumUlyavastrANi sAdhvyayogyAni na sA 'AryA' sAdhvI 'vyAhRtA' mayA, na kathitetyarthaH, kintu sA jina-sagatyAvazca // 34 // pravacanoDDAhakAriNIti // 112 // sIyaNaM tuNNaNaM bharaNaM, gihatthANaM tu jA kare / tillauccaTTaNaM vAvi, appaNo ya parassa ya // 113 // sIva0 // yA''ryA sIvanaM khaNDitavastrAdeH tunnanaM jIrNavastrAdeH bharaNaM kacakaTopikAkuJcikAdInAM bharatabharaNaM 4 gRhasthAnAM tuzabdAnuhasthagRhadvArAdirakSaNAni karoti, tathA ca yA tailena upalakSaNatvAt ghRtadugdhatarikAdinA 'udvrttnN'|8 ajhopAGgAnAM mardanaM tailodvarttanaM apizabdAdazAkSAlanavividhamaNDanAdikaM karoti subhadrA''ryAdivat 'Atmanazca' svasya 'parasya ca gRhasthabAlakAdeH sA "pAsatthA pAsasthavihAraNI usannA usanavihAraNI kusIlA kusIlavihAraNI"tyAdi-11 doSAnvitA'vagantavyeti // 113 / / gacchaha savilAsagaI sayaNIaM tUlI sbibboaN| uccaddei sarIraM siNANamAINi jA kuNai // 114 // / G // 34 // I gcchi0|| 'gacchai savilAsagaI'tti atrApi vinbokazabdasya parAmarzaH, yA AyoM vibdhokapUrvakaM yathA syAttathA| 'savilAsagatirgacchati' vilAsasamanvitayA gatyA rAjamArgAdau paNyAGganAvat paribhramatItyarthaH, vibbokabilAsayolekSaNaM anukrama [112] ACCES 28 ~71~ Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRttiH) ------------- mUlaM ||114|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[30-vR], prakIrNakasUtra-7] "gacchAcAra' mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: prata sUtrAMka ||114|| yathA-"iSTAnAmarthAnAM prAptAvabhimAnagarvasambhUtaH / strINAmanAdarakRto biyoko nAma vijnyeyH||1|| sthAnAsanagamanAnAM to gRhakathAvahastadhUnetrakarmaNAM caiva / utpadyate vizeSo yaH zliSTaH sa tu vilAsaH syAt // 2 // " anye tyAhu:-"vilAso netrajo jArjanaM gA. jJeyaH" tathA zayanIyaM-maJcakAdirUpaM karoti, kiMbhUtaM ?-DamarukamaNinyAyena sakAro'trApi yojyaH 'satUlIya'ti guptadavara- 115 kasahitaM, punaH kiMbhUtaM ?-'sabibboka' gallopadhAnasahitaM, uktazca kalpe-"ubhao bibboyaNe ubhayataH-ziro'ntapAdAntAvAzritya 'vibboyaNe'tti upadhAne gUNDake yatreti, tathA 'udvarttayati' piSTikAdinA mardayatItyarthaH 'zarIraM' svavapuH, svAnAdIni AdizabdAdvilepanamaGge kaNThe puSpamAlAdi haste tAlavRntAdikaM dhUpanaM vastrAdeH dRzoraJjanaM dantakASThamityAdikaM yA karoti sA AryA noktA zrIvarddhamAnasvAminA, kintu veSaviDambanI jinAjJAkandalIkuThArikA pravacanamAlinyakAriNI 13 anAcAriNI samyaktvatarukariNI pramAdasaraNiH munimanobhaGgakAriNI sattAdhuyodhavAruNIti // 114 // | gehesu gihatthANaM gaMtUNa kahA kahei kAhIyA / taruNA ahivaDate aNujANe sAi paDiNIyA // 115 // * gehe // gRheSu gRhasthAnAM gatvA 'kathA' dharmAbhAsakA saMsAravyApAraviSayAM vA 'kathayati' vacanavilAsena vistArayatI-II tyarthaH, 'kAhIyA'tti 'kathikA' kathAkathikA''ryA / tathA yA ca taruNAdIn puruSAn 'ahivaDate'tti 'abhimukhmaagcchtH| disanmukhamAgacchamAnAn 'anujAnAti' AgamyatAM bhavatAmAgamanaM bhavyaM bhavyamasmadIyasthAnajAtaM sthIyatA, gamanaprastAve punarAgamanaM vidheyaM, paratvaM na cintanIyaM, asmayogyaM kArya jJApyamityAdikaM vacanADambaraM karotItyarthaH sA muNDI, ikAraH pAdapUraNe, pratyanIkamiva-pratisainyamiva yA sA pratyanIkA gurugacchasaGghamavacanasya pratikUla vidhAnAditi // 115 // kiJca dIpa anukrama [114] BARARIACADGAGACANCE ~ 72 ~ Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30 - vR) prata sUtrAMka ||116 || dIpa anukrama [116] zrIgacchAcAralaghuvRttI / / 35 / / "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra - 7 (mUlaM + vRttiH) - mUlaM ||116 || muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [ 30 - vR], prakIrNakasUtra - [7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRttiH 4 buDDANaM taruNANaM ratiM ajjA kahei jA dhammaM / sA gaNiNI guNasAyara ! paDiNIyA hoi gacchassa // 116 // "buhA0 // 'vRddhAnAM jarAjIrNAnAM puruSANAM 'taruNAnAM' manmathavayaH prAptAnAM upalakSaNatvAnmadhyamavayaH prAptAnAM 'rasiM'ti rAtrau nizAyAM yAssryA kathayati dharma sA 'gaNinI' mukhyasAdhvI he guNasAgara ! pratyanIkA bhavati gacchasya / yadi ca gaNinyAH puMsAM rAtrI dharmakathane gaNasya pratyanIkatvaM jAyate tadA'nyasAdhvInAM kA kathA ?, nanu vizeSataraM bhavati pratyanIkatvamiti // 116 // jastha va samaNINamasaMkhaDAI gacchaMmi neva jAyaMti / taM gaccha gacchavaraM gihatyabhAsAu no jattha // 117 // jattha ya0 // yatra gaNe cAt saGghATake'pi 'zramaNInAM' mokSamArgapravRttasAdhvInAM 'asaMskRtAni' parasparaM gRhastha sArddhaM vA 5 svagaNamunisArddhaM svasaGghATakamunivargasArddhaM vA kalahagAlipradAnAvarNavAdAdIni 'naiva jAyante' kadA'pi naivotpadyante taM 'gacche' gaNaM 'gacchavaraM' gaNapradhAnaM, tathA ca yatra gaNe 'gRhasthabhASA: ' pUrvoktasAvadyarUpAH, yadvA mAmA AI bApa bhAI bAI beTI" ityAdikA nocyate sa gaccho gacchavara iti // 117 // jo janto vA jAo nAloya divasapakkhiyaM vAvI / sacchaMdA samaNIo mayahariyAe na ThAyaMti // 118 // jo jatto0 // yo yAvAniti 'jAtaH' utpannastaM tathA 'nAlocayati' na guroH kathayati, tathA daivasikaM pAkSikaM vA, apizabdAcAturmAsikaM sAMvatsarikaM cAtIcAraM nATocayati, tathA 'svacchandAH svecchAcAriNyaH zramaNyo 'mahattari| kAyAH' mukhyasAdhyAH AjJAyAM na tiSThanti sa gaccho mokSapadasAdhako na, kintUdarapUraka eveti // 118 // ~73~ rAtrikathAyAvarjanaM kalahasya ca AlocanaM cagA. 116-8 20 25 // 35 // 28 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30 - vR) prata sUtrAMka ||119|| dIpa anukrama [119] "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra - 7 (mUlaM + vRttiH) - mUlaM ||119|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 30-vR], prakIrNakasUtra [7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRttiH viMTAliyANi pataMjati gilANa sehINa Neya te paMti / aNagADhe AgADhaM karaMti AgADhi aNagADhaM // 119 // 'viTalikAni' nimittAdIni, yadvA 'veNTalikAni' yantramantrAdIni 'prayuJjanti prarUpayantItyarthaH 'glAnikAnAM' rogiNInAM 'sehINa' tti navadIkSitasAdhvInAM 'neya tappaMti'tti auSadhabheSajavastrapAtrajJAnAbhyAsAdinA cintAM na kurvantItyarthaH / tathA AgADham avazyakarttavyaM sarpabhakSitaviSamUrcchitamaraNAntazUlAdipIDitapratijAgaraNAdikaM na AgADhamanAgADhaM tasmin anAgADhe kArye 'AgADhaM' avazyakarttavyamitikRtvA kurvantItyarthaH tathA 'AgADhe' pUrvavarNitasvarUpe kArye anAgADhaM kAryaM kurvanti, go0, yadvA 'aNagADhe'tti AcArAGgAdianAgADhayogAnuSThAne 'AgADhaM'ti bhagavatIpramukhamAgADhayogAnuSThAnaM kurvanti, tathA AgADhayogAnuSThAne'nAgADhayogAnuSThAnaM kurvanti ca // 119 // tathA ajayaNAe pakuti, pAhuNagANa avcchlaa| cittaliANi a sevaMti, cittA rayaharaNe tahA // 120 // ajaya0 // 'ayatanayA' jIvayatanAM vinetyarthaH 'pakurvati'tti prakarSeNa-manovAkkAyena bhikSATanabhojanamaNDalyuddharaNasthaNDilagamanaprAmAnugrAma paribhramaNavasatipramA janapratilekhanA''vazyakAdikaM kurvanti yadvA na vidyate yatanA - AcaraNenAtha SaTkAyaparipAlanA yatra sA ayatanA-kevaladravyaliGgadhAraNA tathA prakurvanti jaTharapUraNArtha rAmAdyAvarjanAdikamiti, tathA 'prAghUrNakAnAM' grAmAntarAgatAnAM mArgazramasaMyuktAnAM kSutpipAsApIDitAnAM sAdhvInAM 'avacchala 'tti nirdopabhavyAnnapAnAdinA bahumAnapUrvakaM bhaktiM na kurvantItyarthaH, tathA 'cittaliANitti citritAni - nAnAcitrasaMyuktAni vastrakambalIpAtradaNDAdIni, yadvA 'cItalikAni' caDakacItalikApAcI kAsArapAsakAdIni 'sevante' svayaM pravarttayantI ~74~ veNTalakAdivarjanaM ayatanAvAtsalyA digA. 119-20 10 14 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30 - vR) prata sUtrAMka ||120 || dIpa anukrama [120 ] zrIgacchAcAralaghuvRttI // 36 // 2969969 "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra - 7 (mUlaM + vRttiH) - mUlaM ||120 || muni dIparatnasAgareNa saMkalita ... AgamasUtra - [ 30 - vR] prakIrNakasUtra [7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRttiH tyarthaH cazabdAddhaste mindhyikA caraNe'lakakuGkumAdi kaNThe hArakAdi ityAdi kAmAGgAni sevanti, tathA rajoharaNe 'cittA' iti citrANi vAhyAbhyantarapaJcavarNaguhAdikarSaNAni kurvantIti he gautama! tA anAryA ucyanta iti // 120 // gaivigbhamAiehiM AgAravigAra taha pagAsaMti / jaha buDDhANavi moho samuIrai kiM tu taruNANaM 1 // 121 // i0 // yAssa ' gativibhramAdikaiH' gamanavilAsAdikaiH AkArazca-sthUladhIgamyadigavalokana mukhanayanAdiceSTA vikArazca-stanakakSAdipradeze hastAGgulyAdikSepaNaM AkAra vikAraM taM ' tathA prakAzayanti' tathA prakaTIkurvanti yathA 'vRddhAnAmapi' sthavirANAmapi 'mohaH' vedodayaH kAmAnurAga ityarthaH 'samudIrai'tti tarakSaNa evotpadyate, 'tuH' punararthe kiM punasta5 ruNAnAM sAdhUnAmiti, he saumya ! tAH sAdhvyo na, kintu navya iti // 121 // bahuso uccholiMtI muhanayaNe hatthapAyakakkhAo / giNhei rAgamaMDala soiMdiya taha ya kaJcaTTe // 122 // "bahu0 || 'bahuzaH kAraNaM vinA vAraMvAraM 'uccholiMtI'ti kSAlayantItyarthaH 'mukhanayane' vakrAkSiNI hastapAdakakSAzca / tathA ca yA'rdhyA 'givhei'tti parebhyo rAgajJebhyo 'gRhNanti' zikSante 'rAgamaNDalaM' zrIrAga 1 gaUDI 2 malhAra ra kedAra 4mAlavIguDhaGa 5 sindhuu 6 dezAkha 7 AsAurI 8 ( adharasa 7 kAlherau 8 ) bhUpAla 9 sAmerI 10 mAraUNI 11 | mevADaDa 12 rAmagirI 13 kedAragauDI 14 madhurAga 15 prabhAtI 16 satrAva 17 velAulI 18 vasaMta 19 nATa 20 dhanyAsI 21' ityAdikaM rAgasamUhaM 'tahaya'tti ca punastadrAgamaNDalaM gRhItvA 'tathA' tena prakAreNa karoti yathA 'kabbaTTe' ti prAkRtatvAdvibhaktipariNAmaH, taruNapuruSANAM yadvA 'kabbaTTe'ti samayabhASayA bAlakAsteSAmapi 'soiMdiya'tti zrotrendriyaM ~75~ * * gativibhra mAdeva cholanAdezvavarjanaM gA. 121-2 20 25 // 36 // -28 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-vR) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------- mUlaM ||122|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" malaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: CAX prata sUtrAMka ||122|| zravaNendriyaM paramasantoSaM prApnoti / yadvA 'giNhai'tti gRhNanti karacAlanena tathA vAdayanti rAgamaNDalaM cAGgapramukhaM ANi yathA bAlataruNAdInAM zravaNendriyaM toSaM yAtIti, yadvA rAgamaNDalaM zrotrendriyeNa gRhNanti, tathA ca gRhasthavAlakAn krIDAthai gRhNantIti / yatrottarArdhe pAThAntaraM yathA-"giNhai rAmaNamaMDaNaM bhoyaMti ya taha ya kabbaDe"tti, asyArtha:-'kabbaDe'tti/gA.123| gRhasthabAlakAn snehAd gRhNanti teSAM 'rAmaNe'ti krIDAM kArayanti 'maNDana' zarIrabhUSaNAM kurvanti, tathA tAn bhojaya- 24 ntIti tA AryAH kena kathyante ?, na kenApIti // 122 // jattha ya therI taruNI therI taruNI a aMtare suyai / goama! taM gacchavaraM varanANacarittaAhAraM // 123 // | jattha y0|| yatra ca gaNe 'sthavirA' vRddhA taruNI ca-yuvatI sAdhvI sthavirA ca taruNI cakArAnmadhyamA taruNI taruNImadhyamA ca 'antare' antarAle svapiti, anyathA taruNInAM nirantarazayane parasparaM jAkarastanapAdAdisparzane sati // manmathacintA pUrvasmaraNAdikaM bhavati ataH sthavirAntaritAH svapanti he gautama! taM gacchavaraM jAnIhi, kiMbhUtaM ?-varajJAnacAritrAdhAramiti // 123 // dhoiMti kaMThiAu poyaMtI taya diti pottANi / gihakajaciMtagIo nahu abjA goamA ! tAo // 124 // | dhaai|| 'dhAvati' kAraNaM vinA nIreNa kSAlayatItyarthaH 'kaNThikAH' galapradezAn tathA 'poyaMtIti AbharaNamuktAphalacIDakAdIni 'protayanti' randhre sUtrAdikaM. saJcArayantItyarthaH gRhasthAnAmiti gamyate, tathA 'dadati' arpayanti. 'pottANi' bAlakANe vastrakhaNDAni, cakArAd dugdhauSadhajaTikAdikamapi dadati, yadvA zarIre 'potAni' malasvedAdisphoTanAya. dIpa anukrama [122] gacchA .. atha 'AryA' adhikAra: varNayate ~ 76~ Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------- mUlaM ||124|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-[30-vR), prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra' mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: prata 26 sUtrAMka ||124|| dIpa zrIgacchA-jalAIkRtavastrANi 'dadati' gharSayantItyarthaH, 'gRhakAryacintikAH' agArigRhavyApArakaraNatatparAH, naiva tA AryAH he AryAdhigautama 1, kintu karmakarya ityrthH|| 124 // kAra: kharaghoDAihANe vayaMti te vAvi tattha vacaMti / vesatthI saMsaggI svassayAo samIcaMmi // 125 // / gA.125kharagho0 // kharaghoTakAdisthAne brajanti sAdhvyaH, tatra kharazabdena dAsaprAyaH, yaduktamopaniyuktI-"kharau vyakSaro dAsaprAyaH vyakSarikA dAsI"ti, ghoTakazabdena dyUtakArAdidhUrtAH, yaduktaM nizIthacUrNI "ghoDehiM gAhA-ghoDA vaTThA jUyaka-di rAdidhuttA" iti, AdizabdAdanye'pi tAdRzA grAhyAH, tathA 'te'pi' kharaghoTakAdayaH 'tatra' AryAsthAne brajanti, akAlasakAle AgacchantItyarthaH, vAzabdAt parokSe te tAbhiH saha tA vA taiH saha dohakagAthAdimutkalanena paricayaM kurvantIti, tathA 'upAzrayasamIpe' sAdhvIvasatipAce vezyA strI tasyAH yadvA vezyo nA tatsadRzA yAH khiyastAsAM, yadvA vezyAyAH khI dAsIlakSaNA tasyAH, yadvA vezyA yA strI naTapuruSamelApakalakSaNA tasyAH, vezyA khI tatputrIlakSaNA tasyA vA, athavA veSakhI-yoginyAdiveSadhArikA tasyAH, yadivA veSasya-rajoharaNAdidravyaliGgasya arthaH-udarapUraNa-13|| mugdhavazvanAdiprayojanaM veSArthaH sa ca vidyate yasyAsau bepArthI, sarvabhraSTAcArI sAdhurityarthaH, ApatvAddIghaH, tasya saMsargoM hai| bhavati he gautama ! sA''ryA yakSarikocyate natvAryeti // 125 // chakAyamukajogA dhammakahA vigaha pesaNa gihINaM / gihinissijjaM vAhiti saMtharva taha karatIo // 126 // chkaa0|| 'padkAyamuktayogAH' ko bhAvaH ?-SaTakAyeSu-pRthivyAdiSu mukto-dUrIkRto yogo-yalAlakSaNo vyApAro, anukrama [124] 25 ~ 77~ Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30 - vR) prata sUtrAMka ||126 || dIpa anukrama [126] "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra - 7 (mUlaM + vRttiH) - mUlaM ||126 || muni dIparatnasAgareNa saMkalita ... AgamasUtra - [ 30 - vR] prakIrNakasUtra [7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRttiH yAbhistAH paTUkAyamuktayogAH saMyatyo dharmakathAmadharmakathAM vA tathA vikathAM parasparaM vidhavAdisArddhaM vA khyAdikathAM kurvanti, tathA gRhasthAnAM kAryAdau preSaNaM kurvanti 'gRhaniSadyAM vAhayanti' gRhasthAnAmAsanAdikamupavezanArthe, mukhantItyarthaH, yadivA gRhiNAM niSadyA-cakkalakagaddikAdirUpA tAM 'vAhiMtI'ti vyApArayantItyarthaH, saMstavo dvidhA guNasambandhisaMstavabhedAt, ekaiko dvidhA pUrvapazcAdbhAvitvAt, tatra dAnAtpUrvaM pazcAdvA guNAn yatra stauti sa guNasaMstavaH, sambandhisaMstavastu jananIjanakabhrAtRbhaginyAdipUrvakAlabhAvitvAt pUrvaH zvazrUzvazurakalatraputrAdipazcAtkAlabhAvitvAtpazcAtsaMstavaH, AtmaparatAruNyAdilakSaNaM vayo jJAtvA tadanurUpaM yat zvetapavyaH sambandhaM kurvanti sa sambandhisaMstavastaM sastavaM 'karaMtIya'tti kurvantyastAH sAdhthyo na bhavantIti // 126 // samA sIsapaDicchINaM, cobhaNAsu aNAlasA / gaNiNI guNasaMpannA, pasatthaparisANugA // 127 // samA sI0 'samAH' tulyA bhavanti rAgadveSapariNAmAbhAvAt 'sIsa'tti svaziSyAH - svasaGghATikA ityarthaH pratIcchikAzca svaparagacchAt jJAnavaiyAvRtyAdyarthamAgatAstAsAM tAsu veti, 'coyaNAsu'tti nodanAdiSu pUrvoktazabdArtheSu 'anAlasyAH' sarvathA''lasyarahitAH, guNAH - jJAnadarzanacAritrarUpAstaiH saMpannAH samanvitAH, prazastA-kSamAvinayavaiyAvRttyAdiguNayuktatvAt pariSat - parivArarUpA tayA'nugatAH -sadAsaMyuktAH, evaMvidho gaNaH- sAdhvIparivArarUpo vidyate yAsAM tA gaNinyo| mukhyasAdhthyo bhavantIti // 127 // saMviggA bhIyaparisA ya, uggadaMDA ya kAraNe / sajjhAyajhANajuttoM ya, saMgahe avisArayA // 128 // ~78~ - AryAdhi kAraH gA. 127 28 10 5 14 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30 - vR) prata sUtrAMka ||128|| dIpa anukrama [128] zrIgacchAcAralaghuvRttI // 38 // "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra - 7 (mUlaM + vRttiH) - mUlaM ||128|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra -[ 30 vR], prakIrNakasUtra [7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRttiH 46716 saMvi0 || 'saMvignA' paramasaMvegarasalInA bhItA-bhayaM prAptA pariSat - parivAro yAsAM tAH bhItapariSadaH, yadvA bhItA| svarasaGghATikayA saha kalahAdikaraNena bhayaM gatA pariSad yAsAM tAstathA, yadvA bhayamihalokabhayaM svagurugurugurUNAM gaNa| kulajAtyAdInAmapakIrttilakSaNaM paralokabhayaM mahAvratadUpaNalakSaNaM pariSadi parivAre yAsAM tAstathA, ugraH tIvro daNDaH prAyazcittAdirUpo yAsAM tA ugradaNDAzca 'kAraNe' akarttavye kRta iti, 'svAdhyAyadhyAnasaMyuktAH' tatra svAdhyAyaH| paJcadhA-vAcanA 1 pracchanA parAvarttanA 3 'nuprekSA 4 dharmmakathA 5 rUpaH, dhyAnaM ca dharmazuklalakSaNaM, yadvA dhyAnaM caturdhA piNDasthAdi, yaduktam- "jhANaM cauvihaM hoi tattha piMDatthayaM 1 payatthaM ca 2 / ruvatthaM 3 rUvAiya 4 meesimimaM tu vakkhANaM // 1 // dehatthaM gayakammaM cedAttaM (jaM daMtaM) nANiNaM viU jattha / parammissariyaM appaM picchai taM hoi piMDatthaM 1 // 2 // ||maMtakkharANi sArIrapaDamapatte ciMtae jattha / jogI gurUvaesA payatthamiha buccae taM tu / 2 // 3 // jaM puNa sapADiheraM osaraNatthaM jiNaM paramanANiM / paDimAi samAroviya, zAyada taM hoi ruvatthaM 3 // 4 // jaM paramAnaMdamayaM paramappANaM niraMjaNaM siddhaM / jhAei paramaguruM rubAIyaM tamiha jhANaM 4 // 5 // " iti / tathA 'saGghahe' ziSyAdisaGgrahaNe cakArAdupagrahe ca-nirdoSavastra pAtrAdisaGgraha 'vizAradAH' kuzalAstA gaNinya iti // 128 // | jatthuttarapaDiuttaravaDiA ajjA u sAhuNA saddhiM / palavaMti surudvAvI goyama ! kiM teNa gaccheNa ? // 129 // jatthu. // 'yatra' gaNe uttaraM pratyuttaraM vA dadAti, tatrottaraM - ekavAraM pratyuttaraM punaH punariti, kalahenAzubharAgeNa veti zeSaH 'baDiA'ti mukhyabhikSuNI vRddhA vA jarAgrastA vA 'AryA' anAryArUpA, tathA ca yatra mukhyA anyA vA muNDyaH ~79~ AryAdhi kAraH gA. 129 20 25 // 38 // 28 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-vR) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------- mUlaM ||129|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-vR], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: prata sUtrAMka ||129|| 'sAdhunA' mukhyaguruNA anyena muninA vA 'sAI' sAkaM prakarSeNa lokasamakSamasamakSaM vA yathA vAkyaM lapanti vadanti, AryAdhikiMbhUtAH?-su-atizayena ruSTAH-kopacANDAlavaM prAptAH 'suruSTAH' atyantakopagatA ityarthaH apizabdAdalparuSTA api kAraH he gautama ! kiM tena' adhamarUpeNa 'gacchena' muNDIvRndeneti // 129 // lagA.130jattha ya gacche goyama ! uppaNNe kAraNami ajaao| gaNiNIpiDiThiyAo bhAsaMtI mauasadeNa // 130 // [PI. 39 II jattha y0|| yatra ca 'gacche' gaNe he gautama ! 'utpanne' prAdurbhUte 'kAraNe jJAnadarzanacaraNAnAmanyatarasmin kArye 8 |'AryA' laghusAvyaH gaNinI-mukhyasAdhvI tasyAH pRSThisthitAH pazcAdAge vyavasthitAH 'bhASante' jalpanti, kena ?-'mRdukazabdena' alparjunirvikAravAkyena sthaviragItArthAdisArddhamiti / 'paTThiviyAu'tti pAThe tu gaNinyA prasthApitAH-preSitAH satyo 'mRdukazabdena' vinayapUrvakavacanakathanena bhASante sa gaccha iti // 130 // mAUe duhiyAe suhAe ahava bhaiNimAINaM / jattha na ajA akkhai gusivibheyaM tayaM gacchaM // 11 // MI maauue0|| 'mAtuH' jananyAH 'duhituH sutAyAH putrasya vA'patyaM, 'snuSAyAH' vadhUvyAH, athavA bhaginyAdInAM 'yatrI gaNe na 'AryA' bhikSuNI 'AkhyAti' kathayati 'guptivibhedaM' nAma(marma)prakAra, ko'rthaH -kAraNaM vinA svaparavarge vadati 8 mameyaM mAtA mameyaM duhitetyAdi, yadivA ahamasyAsyA vA mAtA ahamasyAsyA vA duhitA ahamasya vadhUTItyAdi na jalpati sa gaccha iti, yadvA mAtrAdInAM gupteH-kimapi gopyasya lokAvAcyarUpasya nAkhyAti sAdhvI sa gaccha iti // 131 // dasaNaiyAra kuNaI carittanAsaM jaNei micchattaM / duNhavi vaggANajjA vihArabheyaM karemANI // 132 // dIpa anukrama [129] 15645C 4%AAAAAC ~80~ Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30 - vR) prata sUtrAMka ||132 || dIpa anukrama [132] zrIgacchA cAralaghu vRttI // 39 // 4444 "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra - 7 (mUlaM + vRttiH) - mUlaM || 132 || muni dIparatnasAgareNa saMkalita ... AgamasUtra - [ 30 - vR] prakIrNakasUtra [7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRttiH daMsaNa0 || 'darzanAticAraM' samyaktvAticAraM karoti 'cAritranAzaM' caraNavinAzaM mithyAtvaM ca 'janayati' niSpAdayati dvayorapi 'vargayoH' sAdhusAdhvIlakSaNayoH svapare AryA 'vihArabhedaM' jinotamArgavinAzaM 'karemANI'ti kurvANA, yadvA | bihAro - mAsakalpAdinA vicaraNaM tasya bhedo-maryAdolaGghanaM taM kurvANA, ekatra vasane sAdhvInAM kAraNaM vinA darzanacaraNAdibahuvinAzahetutvAditi / tathA ca bihAraM kurvatAM yatInAM kadAcinnAvA 1 saMghaTTa 2 lepa 3 lepoparikaM 4 jalaM bhaveta tatreyaM yatanA, yathA- "do joyaNa baMkeNaM thaleNa pariharaha beDiyAmaggaM / saDhajoyaNa ghaTTeNaM 1, joyaNa leveNa 2 uvari do gAU 3 // 1 // saDhajoyaNa vaMkeNaM thaleNa levovariM ca vajjei / adhajoyaNa leveNaM1saMghaTTeNegajoyaNeNaM ca 2 // 2 // egajoyaNa thaleNaM, saMghaTTeNaddhajoyaNeNa muNI / levaM vajjai ya tahA ghaTTa adhajoyaNa thaleNa // 3 // evaM maggAbhAve nAvAIhiMpi kAraNe muNiNo / gacchaMtassavi doso na kovi bhaNio jiniMdehiM // 4 // eesi gAhANaM bhAvattho jahA- dohiM joyaNehiM gae thalapaheNa gammai mA ya NAvAe, jai thalapahe. sarIrobadhAI teNA sIhA vA vAlA vA bhavaMti thalapahe bhikkhaM vA Na labbhai, vasahI vA, to divadujoyaNeNaM saMghaTTeNa gammai mA ya NAvAe, aha Natthi saMghaTTo sati vA paraM dosajutto to joyaNeNa leveNa gacchau mA ya NAvAe, aha Natthi levovi sati vA pubvuttadosajutto to addhajoyaNeNa levovariNA gacchau mA ya NAvAe, aha taMpi Natthi sati vA dosajuyaM tadA NAvAe gacchaDa, evaM dujoyaNahANIe NAvAe patto 1 divaDhajoyaNeNa thalapaheNa gacchau mA ya levovariNA, thalapahe asati dosajutte vA to egajoyaNeNa saMghaTTeNa gacchau mA ya levovariNA, ~ 81~ *44* AryAdhi kAraH gA. 130 32 20 25 // 39 // 28 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------- mUlaM ||132|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-va], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: prata sUtrAMka ||132|| dIpa TU aha taMpi natthi dosajutto vA to addhajoyaNeNa leveNaM gacchau mA ya levovariNA 2, egajoyaNeNa dhalapaheNa gacchau AryAdhi* mA ya leveNaM, aha nasthi dosajutto vA to addhajoyaNeNa saMghaTTeNa gacchau mA ya leveNaM 3, addhajoyaNeNa thalapaheNaM gacchau8 kAraH mA ya saMghaTTeNaM 4, etesiM parihAseNaM asatIe NAvA 1 levovari 2 leva 3 saMghaddehivi 4 gaMtavaM jayaNAe" iti // 132 // gA.133 3 134 / taMmUlaM saMsAraM jaNei ajjAvi goyamA! nUNaM / tamhA dhammuvaesa muttuM annaM na bhAsijjA // 133 // hai tNmuulN0|| tat-pUrvoktajinAjJAkhaNDanamUlaM saMsAraM 'janayati' arjayatItyarthaH 'AryA' sAdhvI apizabdAnmunirapi he 5 gautama ! 'nUna' nizcitaM 'tamhA'iti yasmAjinAjJAkhaNDane viruddhaprarUpaNe'nantabhavabhramaNaM jAyate tasmAddharmopadezaM svargApavargasaukhyapradaM muktvA 'anyat AptavAkyavisaMvAdi 'na bhASeta' na svaparasabhAyAM prarUpayediti // 133 // ____ mAse mAse u jA ajA, egasittheNa pArae / kalahe gihatthabhAsAhi, savaM tIha niratyayaM // 134 // mAse0 // 'mAse mAse utti mAsakSapaNaM 2 kRtvetyarthaH, tuzabdAnmAsakSapaNadvibyAdikaM kRtvA'''pi yA''ryA 'ekasitthunA' advitIyena kUrAdirUkSarUpeNa na tu sitthudvayAdinetyarthaH 'pArayet' pAraNakaM karotItyarthaH, evaMvidhA'pi sAdhvI yadi 4'kalahe'tti "dvitIyAtRtIyayoH saptamI"ti dvitIyArthe saptamI 'kalaha' rATiM svaparavargasamakSaM karoti, kAbhiH-gRhasthAnAM-| da anAryarUpANAM bhASA-marmoddhATanAlapradAnazApapradAnamakAracakArAdigAlipradAnalakSaNAstAbhihasthabhASAbhiH 'sarva' tapaH-18 kaSTAdika 'tIi'tti 'tasyAH' nAmasAdhvyAH kuraNDatulyAyAH 'nirarthaka' sarvathA niSphalamityarthaH, nanu sAdhvI kalahaM karoti anukrama [132] STORY ~82~ Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRttiH) ------------- mUlaM ||134|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-30-vR], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: prata sUtrAka ||134|| dIpa anukrama [134] zrIgacchA-lA sAdhuH kiM na karoti ?, ucyate-pravAheNa stokakArye'pi rAmAH zunIvakalahaM niSpAdayanti na tathA sAdhavo'ta AryAH prakIrNakakacAralaghumokkA iti // 134 // atha kasmAdidamuddharitamiti darzayati nirNayaH vRttau / mahAnisIhakappAo, vavahArAo taheva ya / sAhusAhuNiaTThAe, gacchAyAraM samuddhiyaM // 135 // * grA.135 II mhaa0||shriimhaanishiithaat-prvcnprmtttvklpaat kalpAt-vRhatkalpalakSaNAt 'vyavahArAt' paramanipuNAt tathaiva ca ||40||18nishiithaadibhyH 'sAdhusAvyarthAya' sAdhusAdhvInAM hitArthAyetyarthaH 'gacchAcAra' gaNAcArapratipAdakaprakIrNakaM siddhAntarUpaM 'samuddhRtaM' utsargApavAdanirUpaNena baddhamiti // atra ziSyaH praznayati-prakIrNakAnAmutpattiH kiM gaNadharAt gaNadharaziSyAt pratyekabuddhAt tIrthakaramunervA ?, ucyate-pratyekabuddhAttIrthakaraviziSThamunervA, yaduktaM nandisUtre-"se kiM taM aMgabAhiraM, 2 duvihaM paNNataM, taM0-AvassayaM ca 1 AvassayavairittaM ca 2, se kiM taM AvassayaM 1, 2 chavihaM pannattaM, taMjahA-sAmA|i 1 caubIsatthao 2 vaMdaNayaM 3 paDikamaNaM 4 kAussaggo 5 paJcakkhANaM 6, se taM AvassayaM / se kiM taM AvassayavairittaM , Ava0 duvihaM pa0, taM0-kAliyaM ukkAliyaM ca, se kiM taM ukkAliyaM, u. aNegavihaM paM0, taM0-dasaveyAliyaM 1 kappiAkappiyaM 2 cuAlakappasuyaM 3 mahAkappasuyaM 4 uvavAiyaM 5 rAyapaseNiyaM 6 jIvAbhigamo 7 panavaNA 8 mahApaNNa-ITI vaNA 9 pamAyappamAyaM 10 naMdI 11 aNuogadArAI 12 deviMdatyao 13 taMdulaveyAliyaM 14 caMdAvijjhayaM 15 sUra-II 25 paNNattI 16 porisimaMDalaM 17 maMDalapaveso 18 vijAcaraNaviNicchao 19 gaNivijjA 20 jhANavibhattI 21 mrnn-18||40|| vibhattI 22 AyavisohI 23 vIyarAgasuyaM 24 saMlehaNAsuyaM 25 vihArakappo 26 caraNavihI 27 AurapaJcakkhANaM 28 48454555 prakIrNaka kartR: nirNaya: ~83~ Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------- mUlaM ||135|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-30-vR], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: prata sUtrAMka ||13|| dIpa mahApacakkhANaM 29 evamAi, se taM ukkAliyaM se kiM taM kAliyaM,2 aNegavihaM pannataM, taM0-uttarajjhayaNAI 1 dasAu 2|prakIrNakakakappo 3 vavahAro 4 nisIhaM 5 mahAnisIha 6 isibhAsiyAI 7 jaMbuddIvapaNNattI8 dIvasAgarapaNNattI9 caMdapaNNattI 108nirNayaH khuDDiA vimANapavibhattI 11 mahaliyA vimANapavibhattI 12 aMgacUliA 13 vaMgacUliA 14 vivAhacUliA 15 gA.135aruNovavAe 16 varuNovavAe 17 garulovavAe 18 dharaNovavAe 19 vesamaNovavAe 20 velaMdharovavAe 21 deviM-12 dovavAe 22 uTThANasue 23 samuTThANasue 24 nAgapariAvaliA 25 nirayAvaliyAu 26 kapiAo 27 kappavaDiM-18| |siyAo 28 puSphiAo 29 puSphayUliAo 30 vaNhIdasAo 31, evamAiAI caurAsII painnagasahassAI bhagavaota * arahao usahasAmissa Aititthayarassa 1 tahA saMkhijjAI painnagasahassAI majjhimagANaM jiNavarANaM 2 cauddasapaiNNa-17 gasahassANi bhagavao vaddhamANasAmissa 3, ahavA jassa jattiA sIsA uppattiAe 1 veNaiAe 2 kammiAe 38 pAriNAmiAe 4 caubihAe buddhIe uvaveA tassa tattiAI paiNNagasahassAI 1 patteabuddhAvi tattiAceva se taMTa kAliaM, se taM Avassayavairitta, se taM aNaMgapaviTTha" atra 'evamAiyAI' ityAgraMzasya vRttiH evamAiyAI' ityAdi, kiyanti / nAma nAmagrAhamAkhyAtuM zakyante prakIrNakAni? tata evamAdIni caturazItiprakIrNakasahasrANi bhagavato'haMtaH zrIRSabha-4 dasvAminastIrthakRtaH1, tathA soyAni prakIrNakasahasrANi madhyamAnAmajitAdInAM jinavarendrANAM, etAni ca yasya yAvanti tasya tAvanti prathamAnuyogato veditavyAni 2, tathA caturdaza prakIrNakasahasrANi bhagavato'Ito barddhamAnasvAminaH 3, iyamatra bhAvanA-iha bhagavata RSabhasvAminazcaturazItisahasrasajJayAH zramaNA AsIran, tataHprakIrNakarUpANi cAdhyayanAni anukrama [135]] ~84~ Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------- mUlaM ||135|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-30-vR], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: A prata vRttI la sUtrAMka ||135|| dIpa zrIgacchA-15 kAlikotkAlikabhedabhinnAni sarvasaGkhyayA caturazItisahasrasaGgyAnyabhavana , katham ? iti ceducyate, iha yad bhagavadarhadupa-prakIrNakakacAralaghu-18 diSTazrutamanusRtya bhagavantaH zramaNA viracayanti tatsarvaM prakIrNakamucyate, athavA zrutamanusaranto yadAtmano vacanakauzalena dAtRnirNayaH dharmadezanAdiSu granthapaddhatirUpatayA bhASante tadapi sarva prakIrNakaM, bhagavatazca RSabhasvAmina utkRSTA zramaNasampadAsIt gA.135 caturazItisahasrapramANA tato ghaTante prakIrNakAnyapi bhagavatazcaturazItisahasrasaGgyAni 1 / evaM madhyamatIrthakRtAmapi // 41 // saGkhyeyAni prakIrNakasahasrANi bhAvanIyAni 2 / bhagavatastu varddhamAnasvAminazcaturdaza zramaNasahasrANi tena prakIrNakAnyapiTa bhagavatazcaturdaza sahasrANi 3 / atra dve mate-eke sUrayaH prajJApayanti-idaM kila caturazItisahasrAdikamRSabhAdInAM tIrthakRtAM zramaNaparimANaM pradhAnasUtraviracanasamarthAn zramaNAnadhikRtya veditavyaM, itarathA punaH sAmAnyazramaNAH prabhUtatarA api tasmin 2 RSabhAdikAle AsIran 1 / apare punarevaM prajJApayanti-RSabhAditIrthakRtAM jIvatAmidaM caturazIti-* sahasrAdikaM zramaNaparimANaM, pravAhataH punarekaikasmin tIrthe bhUyAMsaH zramaNA veditavyAH, tatra ye pradhAnasUtraviracanazaktisamanvitAH suprasiddhAstadgatA atatkAlikA api tIrthe vartamAnAste'trAdhikRtA draSTavyAH / etadeva matAntaramupadarzayannAha-'ahave'tyAdi, athaveti prakArAntaropadarzane yasya RSabhAdestIrthakRto yAvantaH ziSyAstIrthe autpattikyA 1 vainavikyA 2 karmajayA 3 pariNAmikyA 4 caturvidhayA bujhyA upetAH-samanvitA AsIran tasya RSabhAdestAvanti prakIrNa-En41 kasahasrANi abhavan , pratyekabuddhA api tAvanta eva 2 / atraike vyAcakSate-iha ekaikasya tIrthakRtastIrthe'parimANAni / prakIrNakAni bhavanti, prakIrNakakAriNAmaparimANatvAt, kevalamiha pratyekabuddharacitAnyeva prakIrNakAni draSTavyAni, prakIrNa- 28 anukrama [135]] ~85~ Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------- mUlaM ||135|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-vR], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra' mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: prata sUtrAMka ||13|| dIpa KAAREECTCACARock kaMparimANena pratyekabuddhaparimANapratipAdanAt, syAdetat pratyekabuddhAnAM ziSyabhAvo virudhyate, tadetadasamIcIna, yataH prakIrNakakapravrAjakAcAryamevAdhikRtya ziSyabhAvo niSidhyate na tu tIrthakaropadiSTazAsanapratipannatvenApi tato na kazciddoSaH, tathA tRnirNayaH ca teSAM grantha:-"iha titthe aparimANA painnagA paiNNagasAmiaparimANataNao, kiMtu iha sutte patteyabuddhapaNIyaM gA.136paiNNagaM bhANiyaba, kamhA?, jamhA paiNNagaparimANeNa ceva patteyabuddhaparimANaM kIrai, bhaNiyaM-patteyabuddhAvi tattiyA ceva"tti, coyaga Aha-naNu patteyabuddhA sissabhAvo ya virujjhae ?, Ayario Aha-titthagarapaNIyasAsaNapaDivannataNao tassa sIsA havaMtI"ti / anye punarevamAhuH-sAmAnyena prakIrNakaistulyatvAt pratyekabuddhAnAmatrAbhidhAnaM natu |niyogataH pratyekabuddharacitAnyeva prakIrNakAnIti, 'seta'mityAdi, tadetatkAlika, tadetadAvazyakavyatirikaM, tadetadanaGgapraviSTamiti 135 // padaMtu sAhuNo eyaM, asajjhAyaM vivajiuM / uttamaM suyanissaMdaM, gacchAyAraM suuttama // 136 // padaMtu0 // 'paThantu' vyaktavAcA sUtrato'rthatazca kaNThagataM kurvantu 'sAdhavaH' mokSasAdhanatatparamunayaH, upalakSaNatvAt / | sAnyo'pi, nanu yaduktaM sAdhusAvya evaM paThanti kiM zrAddhAdayo na siddhAntaM paThanti ?, ucyate, na paThantyeva, yaduktaMda zrInizIthasUtrasyaikonaviMzatikoddezakamAnte"je bhikkhU vA bhikkhuNI vA aNNautthiyaM vA gArasthiyaM vA bAei vAeMtaM vA sAijaI" asya cUrNiH-gihI aNNatitthiyA vA Na vAeyavA, ittha dasamauddesAo attho jahA-aNNautthiyaM vA 31 gArasthiyaM vA vAyati aNNatithigA aNNatithiNIo ahavA gihatthA gihatthIotti, bhave kAraNaM vAejAvi, 'pavajjAe' 14 anukrama [135]] ~86~ Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------- mUlaM ||136|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita......AgamasUtra-30-va], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" malaM evaM vAnarSigaNi vihitA vatti: prata sUtrAka ||136|| zrIgacchA-gAhA, gihi aNNapAsaMDiyA pavajAbhimuhaM sAvarga vA chajIvaNiyaMti jAva suttattho atthao jAva piMDesaNA, esa gihatthA-prakIrNakakacAralaghu-TU isu avavAo"tti / tathA 'eya'ti enaM gacchAcAraM pUrvoktazabdArtha, kiM vidhAya ?-'asvAdhyAyaM' apaThanaprastAvaM sthAnAGgokaM nirNayaH vRttI hai 'varjayitvA' parityajya, sthAnAGgoktA asvAdhyAyA yathA-"dasavihe aMtalikkhie asajjhAie paNNatte, taMjahA-ukkAvAe / disidAhe 2 gajie 3 vijjue 4 nigyAe 5 jUvae 6 jakkhAlittae 7 dhUmiya 8 mahiyA 9 rayaugghAe 10" idaM sUtram , hi asya vRttiH-'aMta' AkAzabhavaM 'asa.' avAcanAdi digvibhAge mahAnagarapradIpanakamiva ya uddyoto bhUmAvapratiSThito TU gaganatalavatI sa digdAhaH 2, 'nirghAtaH' sAbhre nirabhra vA gagane vyantarakRto mahAgarjitadhvaniH 5, sandhyAprabhA candraprabhA | |ca yatra yugapad bhavatastat jUyagotti bhaNitaM, sandhyAprabhAcandraprabhayormizratvamiti bhAvaH, tatra candraprabhAvRtA sandhyA'paga-15 cchitIti / zrutasya-mahAnizIthakalpAdeH siddhAntasya niHsyanda-sArabhUtaM vindubhUtaM vA suSTu-atizayena uttama 'sUttama', pradhAnatamaM taduktakriyAkaraNena mokSagamanahetatvAditi // 16 // kizca8] gacchAyAraM suNittANaM, paDhittA bhikkhu bhikkhuNI / kuNaMtu jaM jahAbhaNiyaM icchaMtA hiyamappaNo // 137 // d| gcchaa0|| enaM 'gacchAcAra' satsAdhugaNamaryAdArUpaM 'zrutvA' sadgurubhyo'rthamAkarNya 'paThitvA' mokSamArgasAdhakasAdhupArthe yogodvahanavidhinA sUtraM gRhItvA 'sAdhavaH' mumukSavaH 'bhikSuNyaH' atinyazca 'kurvantu' niSpAdayantu yad yathA'tra bhaNitaM tattatheti 'icchantaH' vAJchAM kurvantaH 'hita' pathyaM, kasya ?, aatmnH|| 137 // iti gacchAcAraprakIrNakasUtram // dIpa anukrama [136] AASEX 27 ~87~ Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (30-va) "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRtti:) ------------- mUlaM ||137|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita.....AgamasUtra-30-vR], prakIrNakasUtra-[7] "gacchAcAra" mUlaM evaM vAnarSigaNi vihitA vRtti: prata sUtrAMka ||137|| * itizrIvijayadAnasUrivijayamAnarAjye bhabyasumanaHsumanassupatInAM duSTaduHkhAkuladurjaTasthirajihvavyAptanirdayadurbodhatAnAndhakuguruvacanopadezAgnidhUghazyAmamukhotsUtravAruNyapavitrAsyakumatikuvAsanAvelAbhayaGkarakalahapaGkabahulakurAjaga duzcArakusAdhumahADambhAgAdhamadamahattuGgaparvatasaGkIrNazArIramAnasaduHkhamayaduSpamAkAlakalilasAgaranimajajantupotAyamAnAnAM zrItapagaNamuninakSatragaNitAnantAnantakumatikumatikuvRSTyAIkRtamugdhadhyanantAzoSayattapastejojagaduddyotayatsuguNasaGghakamalojRmbhayadajJAnatamaHkarSayatpratyUSANDAnAM pAvanIkRtAtmanAM zrIAnandavimalasUrIzvarANAM ziSyANuziSyeNa vAnarAkhyena paNDitazrIharSakulAvAptagacchAcArarahasyena gacchAcAraprakIrNakaTIkeyaM samarthitA, AgamajJaiH saMzodhyeti, mama mUrkhaziromaNeH ko'pi doSo na karSaNIyaH, atra mayA yajjinAjJAviruddhaM likhitaM vyAkhyAtaM ca tanmama trividhaMtrividhena mithyAduSkRtaM |bhvtu|| // iti zrIgacchAcAraprakIrNakaTIkA samAptA / COCCASS dIpa anukrama [137] A A zrImadAnandavimalAcAryAntiSatzrImadvAnararSigaNivihitavRttiyutaM gacchAcAraprakIrNakaM samAptam / gacchA .8 SARActe ~88~ Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "gacchAcAra" - prakIrNakasUtra-7 (mUlaM+vRttiH ) --- mUlaM ||--||-- (30-vR) prata sUtrAMka ||-|| XCXKXKXKXKXKXKXXXXKXCXKXKNAXKXXXXL iti zrImad gacchAcAraprakIrNakaM samAptam / dIpa AGRIC anukrama C munizrI dIparatnasAgareNa puna: saMpAdita: (AgamasUtra 30-vR) __"gacchAcAra" parisamApta: / ~89~ Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo namo nimmaladaMsaNassa pUjya AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurubhyo namaH | 300 pUjya AgamodhdhAraka AcArya zrI sAgarAnaMdasUrIzvareNa saMzodhita: saMpAditazcA "gacchAcAra-prakIrNakasUtram" (kiMcit vaiziSThyaM samarpitena saha) muni dIparatnasAgareNa puna: saMkalita: "gacchAcAra" mUlaM evaM vRttiH" nAmeNa parisamApta: Remember it's a Net Publications of 'jain_e_library's' ~90~