Vimalprabha Tika Part 01

Author(s): Jagannath Upadhyay
Publisher: Kendriya Uccha Tibbati Shiksha Samsthan

Page 254

पटले ] अरिष्टमरणलक्षण-नाडीच्छेद-महोद्देशः 211 चतुर्थ्यां थ्थाः थ्था, द्दाः द्दा इति; पञ्चम्यां ध्धाः ध्धा, नाः ना इति; षष्ठयां प्पाः प्पा, फ्फाः फ्फा इति; सप्तम्यां ब्बाः ब्बा, भ्भाः [भा इति; अष्टम्यां म्माः म्मा, डाःट्टा इति; नवम्यां ठाः ठ्ठा, ड्डाः ड्डा इति; दशम्यां ढ्ढाः ढ्ढा, ण्णाः ण्णा इति; एकादश्यां चाः चा, छ्छाः छ्छा इति; द्वादश्यां ज्जाः ज्जा, इझाः इझा इति; त्रयोदश्यां ज्ञाः ञा, क्काः क्का इति; चतुर्दश्यां ख्खाः ख्खा, ग्गाः ग्गा इति; शक्लपौर्णमास्यां घ्याः घ्या, ड्डाः / ङा इति / नाभिकमलदलेषु सूर्यः सादिवर्गाक्षरं भुक्त्वा निवर्तते इति / शिरसि स्वचारेण चन्द्रः प्रविशति / ततः सूर्यभुक्तकमले चन्द्र आगच्छति, चन्द्रभुक्तकमलेषु सूर्यो गच्छति, सृष्टिक्रमेण कृष्णपक्षे[ सूर्यः ]', चन्द्रः संहारक्रमेणेति / इह सर्वत्र यदा चन्द्रः सृष्टया चरति, तदा सूर्यः संहारेण; यदा सूर्यः सृष्टया, तदा चन्द्रः संहारेणेति नियमः / इदानीं ललाटकमलादिदलेषु सूर्यः ङादिवर्गाक्षरं चरत्युत्क्रमेण, कृष्णप्रतिपदि ङ 10 डं, घघं ललाटै चतुर्दलेषु चरति; द्वितीयायां ग गं, ख खं; तृतीयायां क कं, अं; चतुर्थ्यां झ झं, ज जं / ततः कण्ठकमलदलेषु पञ्चम्यां छ छं, च चं; षष्ठयां ण णं, ढ ढं; सप्तम्यां ड डं, ठ ठं; अष्टम्यां ट टं, म मं; नवम्यां भ भं, ब बं; दशम्यां फ फं, प पं; एकादश्यां न चं, ध धं; द्वादश्यां द दं, थ थे; त्रयोदश्यां त तं, क कं हृदयकमलदलेषु; चतुर्दश्यां शशं, षषं इति / ततो अमावस्यांय यँ, स सं कणिकाकेशराग्ने / हृदयममान्त- 15 मनाहतं बिन्दु[124a]शून्यं षडक्षरमिति / पञ्चाक्षरं महाशून्यमिति चन्द्रार्क नियमः / . इदानीं चन्द्रसूर्ययो द्ध(ध)नमृणमुच्यते चन्द्र इत्यादिनापक्षे चन्द्रः स्वचारैऋणमपि कुरुते वासराख्यं पदं च भूयो मासद्वयेन त्वपरमपि दिनं वर्द्धते वर्षयोगात् / पूर्णेऽब्दे षड्दिनं स्यादपरमपि तथा वर्द्धते मृत्युसीम्नः एवं सूर्यस्य राजन् द्विगुणमृणमिदं वर्द्धते वर्षवर्षात् // 76 / / . इह तिथिध्रुवके प्रतिदिनं 'देया हेयाश्च देया' इति वचनात् वारस्थाने षष्टिघटिकात्मिका कला दीयते / तस्या ऋणहेतोघटिकास्थाने घटिका ऊना; अत एकघटिकोना कला प्रत्यहं स्थूलमानेन, सूक्ष्ममानेन सपादषट्पञ्चाशत्पाणिपलानि / कुतः ? यतः चतुःषष्ट्या भागलब्धेऽहर्गणे ऋणं भवति; अतः प्रत्यहं सपादषट्पञ्चाशत्पाणीपलानि 25 चतुःषष्टिदिनैदिनमृणं कलाक्षयमित्यर्थः / सूर्यस्य दिनद्वयमिति / एवं पक्षे चन्द्रः स्वचारैऋणमपि कुरुते वासराख्य पदं च, पञ्चदशघटिकाख्यं पदमिति / तिथौ चतुर्थभागाख्य- T317 1. भोटानुसारमत्र 'सूर्यः' इति अपेक्षितः प्रतीयते, किन्तु संस्कृतप्रतीषु अयं न लम्यते भोटक्रमश्चेत्यम्-Nag Pohi Phyog La Nima Syed pahi Rim pas Te Zla Ba Dud pahi Rim pas Sol 2. क. ख. पुस्तकयोः नास्ति / 3. क. ख. 0 लब्धो /