Book Title: Vibhakti Samvad
Author(s): Atmaramji Maharaj
Publisher: Lala Sitaram Jain

View full book text
Previous | Next

Page 41
________________ विभक्ति संवाद 39 घादि धातुओं से युक्त प्रयोज्य अर्थ में वर्तमान शब्द से चतुर्थी होती है । २६ रुच्यर्थक" धातुओं से युक्त प्रेय में, क्लृप्यर्थक धातुओं से युक्त विकार में और धारी से युक्त उत्तमर्ण में वर्तमान शब्द से भी चतुर्थी विभक्ति होती है । संसार में जितने भी उत्पात " होते हैं, उन सब की ज्ञापिका मैं ही हूँ। मेरा कितना परोपकार है, मैं पहले ही उत्पातों के सम्बन्ध में ख़तरे की घंटी बजा देती हूँ । यदि मैं न होऊँ तो भविष्य में होनेवाले उत्पातों का संसार को पता कैसे चले ? साहित्य में जहाँ भी कहीं इस प्रकार के प्रयोग हैं, वहाँ मुझे याद ३७ श्लाघहनुङ, स्थाशपां प्रयोज्ये ॥ १।३।१४८ ॥ श्लाघादिभिर्युक्ते प्रयोज्ये वर्तमानाच्चतुर्थी भवति । देवदत्ताय श्लाघते । स्वगुणादिकं धर्मं विज्ञापयितुमिच्छति इत्यर्थः । चैत्राय हुनुते, छात्रेभ्यः तिष्ठते, मैत्राय शपते । ३८ रुचिक्लृप्यर्थधारिभिः प्रेयविकारोत्तमर्णेषु ॥ १।३।१४३ ॥ रुच्यर्थैर्धातुभिर्युक्ते प्रेये, क्लृप्यर्थैर्विकारे, धारिणा च उत्तमर्णे वर्तमानाचतुर्थी भवति । साधवे रोचते धर्मः । सुदृशे स्वदते तत्त्वम् । श्लेष्मणे कल्पते दधि । बन्धाय जायते रागः । चैत्राय शतं धारयते मैत्रः । ३९ उत्पातेन ज्ञाप्ये ॥ १ । ३ । १४७ ॥ उत्पातेन ज्ञाप्ये वर्तमानाद् ङे भ्यां भ्यसो भवन्ति । श्लोकः- वाताय कपिला विद्युदातपायातिलोहिनी । पीता वर्षाय विज्ञेया दुर्भिक्षाय सिता भवेत् ॥ वाताय ज्ञापयतीत्यर्थः । Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com

Loading...

Page Navigation
1 ... 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100