________________
૧૫૯
લેકે તે અશ્વકિશેરને જોઈને પુનઃ પુનઃ જેઈને પ્રશંસા કરતા કે:–“આ જાત્ય અબ્ધ થશે. પરંતુ દેવે એને પણ કાણત્વનું દૂષણ દીધું છે. અહો ! ખરેખર ! વિધાતા રત્નદોષી છે. કારણ કે અન્યત્ર પણ કહે છે કે –“ચંદ્રમામાં કલંક, પદ્મ કમળમાં કાંટા, સમુદ્રમાં ખારૂં જળ, પંડિતમાં નિર્ધનત્વ, ઈટ જનને વિયેગ, સુરૂપમાં દુર્લભતા અને ધનવંતમાં કૃપતા-એ પ્રમાણે સારી વસ્તુમાં દૂષણ દાખલ કરવાથી વિધાતા ખરેખર ૨ષી છે. આ પ્રમાણે લો કે એ કરેલ પ્રશંસા સાંભળીને તે કિશોર પિતાની માતા પાસે આવીને ગદગદ કંઠે કહેવા લાગ્યું કે – હે માત! મને કાણત્વનું દૂષણ શાથી થયું છે? તે કહે.” એ રીતે બહુ આગ્રહ કરતાં તેણે પણ પૂર્વનું સ્વરૂપ યથાર્થ રીતે પિતાની ભાષામાં કહી સંભળાવ્યું કે –“હે વત્સ! જ્યારે તું ગર્ભમાં હતું, તે વખતે રાજાએ મને ચાબુકનો પ્રહાર માર્યો હતો, તે તારા નેત્રના સ્થાને આવ્યે. તેથી તું આંખે કાણે થયો. ભવિતવ્યતા અન્યથા થતી નથી” આ પ્રમાણે સાંભળીને તે તેજસ્વી કિશોર અત્યંત રોષથી રક્ત થઈને બોલ્યા કે —-એ પશુ જે રાજા કોણ માત્ર છે, કે જેણે તારે પણ અપરાધ કર્યા. ખરેખર ! આથી મરણને ઈચ્છતા એવા તેણે સુતા સિંહને જગાડે છે. જે હવે અલ્પ વખતમાં એને ન મારૂં, તો હે માત! હું તારા પુત્રનહિ.' એટલે તે પણ સનેહ તેને કહેવા લાગી કે – હે વત્સ! એમ ન બેલ. કારણકે એ રાજા જગતનું ભરણપોષણ કરનાર છે. આપણે તે પશુ છીએ અને એ નિર્વાહ કરનાર આપણે સ્વામી છે. મારા કઈ પણ પુત્રે સ્વામિદ્રોહ કર્યો નથી. વળી શાસ્ત્રમાં પણ કહ્યું છે કે – ક્રોધને નિષ્ફલ કરી નાખો” આ પ્રમાણે તેના વચનથી ભસ્મથી આચ્છાદિત થયેલ અગ્નિની જેમ તે કંઈક શાંત થયો, પણ (વીર) પુરૂષના ક્રોધ ઉપશાંત થતો નથી, આ બધે વ્યતિકર
