________________
૧૬૯
ત્યાજ્ય હતા અને પુષ્પની જેમ ગુણવાન પરકીય પણ માન્ય હતા. તેણે પેાતાના રાજ મહેલના મુખ્ય દ્વાર આગળ એક ન્યાય ઘટા બંધાવી હતી. જેને જ્યારે કામ પડે, ત્યારે તે પેલી ઘટા વગાડે. અને રાજા તે વ્યક્તિની પાતાના ધનથી યા પ્રાણથી પણ કાલજી કરતા હતા. એ પ્રમાણે રાજ્ય પાળતાં તે વખત વ્યતીત કરતા હતા.
e.
એકદા તેના ન્યાયની પરીક્ષા કરવા રાજ્યની અધિષ્ઠાય દેવી ગાયનું રૂપ લઈને રાજમામાં એડી અને સૌંદય તથા સુકુમાર પણાથી અનેાહર તથા તરત જન્મેલ એવા એક વાછરડાને વિદ્વી ને તેને પાતાની પાસે બેસાયુ એવામાં તે રાજાના અતિ ઉદ્ધૃત પુત્ર રાજમહેલમાંથી એક શ્રેષ્ઠ વાહિની (ગાડી) પર ચડીને ત્યાં આવતા હતા અને અત્યંત વેગથી તેણે તે વાહિની પેલા વાછરડા પરથીજ ચલાવી તેથી તે બિચારા મરણ પામ્યા; આથી તે ગાય અત્યંત ખરાડા પાડવા લાગી તથા અતિશય આંસુ પાડવા લાગી. આવી તેમની દુર્દશા (થયેલી) જોઈ ને લાકા હાહાકાર કરવા લાગ્યા. એવામાં કોઇએ તે ગાયને કહ્યું કે:- હે ભદ્રે ! રાજમ`દિર આગળ જા અને ત્યાં જે ન્યાય ઘંટા બાંધી છે તે શી ગડાથી વગાડ કે જેથી રાજા આ તારા અન્યાયના પ્રતીકાર (ઇલાજ) કરે. કારણ કે રાજા એ સર્વ સાધારણ પંચમ લેાકપાલ છે' આ પ્રમાણે સાંભળીને તેણે ત્યાં જઇને ઘંટાને જોરથી વગાડી તે વખતે રાજા ભાજન કરવા બેઠા હતા ત્યાં અકાલે ઘટાના નાદ સાંભળીને સસંભ્રમથી રાજાએ પેાતાના સેવકને કહ્યું કે:- અત્યારે ઘ ́ટા કાણે વગાડી ?' એટલે તેમણે પણ ત્યાં જોઇને કહ્યું કે:- અહી ગાય વિના ખીજુ કાઈ નથી. ’ ‘અરે અકાલે અહીં ગાય કયાંથી ? એમ ખેાલતાં રાજા પેાતેજ
