________________
૨૩૫
કારણકે –“ધનવંતના ખોટા સ્વજનપણાને પણ લકે હાય છે અને ધનહીન પિતાના નજીકના બાંધવથી પણ લજજા પામે છે. ધનહીન ગુણવંતને પણ તેના પરિજને ખરેખર નિગુણી ગણે છે અને સધન બેટા દાક્ષિણ્યાદિ ગુણોથી પણ આદરપાત્ર થાય છે. પછી “આ નિબુદ્ધિ અને નિર્ભાગી છે.” એમ લોકોએ તેમનું નવીન નામ સ્થાપન કર્યું. આથી તેઓ પગલે પગલે અપમાન પામતા હોવાથી લજિજત થઈને દેશાંતર ચાલ્યા ગયા. ત્યાં અન્ય ઉપાયના અભાવથી ભિન્ન ભિન્ન સ્થાને કોઈ શ્રેષ્ઠીના ઘરે નોકરી રહ્યા. હવે જેને ઘેર કર્મસાર નોકર હતો, તે લુચ્ચાઈથી વ્યવહાર ચલાવતો અને કૃપણ હતો. તેથી કહ્યાં છતાં પગા૨ ન આપતા તથા “અમુક દિવસે આપીશ.' એમ કહીને તેને તે છેતરતે હતો. તેથી બહુ દિવસ જતાં પણ તે કાંઈ કમાઈ ન શકે. અને બીજાએ કંઈક કમાવ્યું અને કંઈક પ્રયત્નથી ગેપડ્યું છતાં તે કઈ ધૂર્ત ચોરી ગયો. એ પ્રમાણે અન્ય અન્ય સ્થાનોમાં નોકરી, ધાતુર્વાદ, સત્યવાદ, સિદ્ધપુરૂષ, રસાયન, રેહણાચલમાં ગમન, મંત્રસાધન અને રૂદતી વિગેરે એષધિને ગ્રહણાદિકથી અગીયાર વાર કમાવેલ ધન પણ કુબુદ્ધિ, પ્રમાદ અને અભાગ્યને વશથી તેમણે ગુમાવ્યું. પછી ઉગ પામી વહાણમાં બેસીને રત્નાદ્વીપમાં ગયા, અને ત્યાં દ્વીપની અધિછાયક દેવી આગળ મરણને અંગીકાર કરીને પણ બેઠા, એટલે આઠમે દિવસે દેવીએ કહ્યું કે-“તમારા ભાગ્યમાં નથી.” તેથી કર્મસાર ઉઠી ગયે અને પુણ્યસારને એકવીશ ઉપવાસ થયા. ત્યારે દેવીએ ચિંતામણિરત્ન આપ્યું. એટલે પશ્ચાત્તાપ કરતા કર્મસારને પુયસારે કહ્યું કેઃ “હે બંધ! ખેદ ન કર. આ ચિંતા મણિરતનથી આપણે બંને સુખી થઈશું.' એમ વિચારી
