________________
૧૭૦
.c
ઉઠયા અને ત્યાં આવીને ખેઢ સહિત રાજાએ તે ગાયને પૂછ્યુ કે:-‘અહા ! કયા પાપીએ તારો પણ પરાભવ કર્યા ? જેણે તારા પરાભવ કર્યા તે અત્યારેજ મને દેખાડ' તે બિચારી માનવભાષામાં ખેલી તેા ન જાણતી, પરંતુ આગળ થઈને પૂઠે લાગેલા રાજાને તેણે પેાતાના જીવિતવ્યની જેમ તે વત્સ દેખાડયા, એટલે રાજાએ હટ્ટાક્રિકપર બેઠેલા મહાજનને પૂછ્યું કે:-આવું ક્રૂર ક કયા પાપીએ કર્યુ છે. તે જણાવા બધા માણસા તે અન્યાય કરનારને જાણતા હતા, પણ તેના પુત્રના અનર્થની શંકાથી કેાઈએ જવાબ ન આપ્યા એટલે રાજાએ વધારે આગ્રહથી પૂછતાં પણ જયારે કોઇએ જવાબ ન આપ્યા, ત્યારે ક્રાધાયમાન થયેલા રાજાએ ભ્રક્ષેપૂર્ણાંક આ પ્રમાણે કહ્યું કે:-‘અહા ! તમે પણ પાપી છે. કે આવુ અનુચિત કૃત્ય જોયા છતાં ખેલતા નથી માટે પક્ષપાતી એવા તેને સ`ધ્યાપ``ત રહેતાં તે દિવસે લાંઘણ થઈ. અહા ન્યાચની પ્રધાનતા ! એવામાં સાંજરે તે રાજાને પુત્ર ઘરે આવ્યા અને પોતે કરેલ અન્યાય જણાવીને કહ્યું કેઃ-‘હે પ્રભા ! મને દડ કરો.’ પોતાના પુત્રે કરેલ અન્યાય સાંભળીને રાજા દુભાય. પણ જેનાથી કચ્છેદ થાય, તેવા સુવણૅ થી પણ શું? પછી પ્રભાતે સભામાં રાજાને નીતિવિશારદોને પૂછ્યું કે:-એ પુત્રને શે! દડ કરવ! ! તે કડા. એટલે તેઓ એલ્યા કે:-હે પ્રભુ! એક લેાચન સદેશ રાજ્યને લાયક આ તમારે એકજ પુત્ર છે. માટે એને શે! દંડાય ?' પછી રાજાએ કહ્યું કે:- મારે ન્યાય જ પ્રધાન છે. અન્યાયી પુત્રથી શું? જો એને શિક્ષા ન અપાય, તેા બીજા પણ એ પ્રમાણે કરે. માટે હું વિચક્ષણે ! એને જે દંડ થાય, તે કહેા. તમારે મારૂ દાક્ષિણ્ય લેશ પણ ન કરવું. કારણ કે તમને હું' અભય આપુ છુ.' એટલે તેઓ ખેલ્યા કે હે દેવ ! મનેાન કે
