Students English Paiya Dictionary

Author(s): Hiralal R Kapadia
Publisher: Hiralal R Kapadia

Page 36

ભરતખંડ
ભરદ્વાજ
જવાની આજ્ઞા કરી. તક્ષ અને પુષ્કર બે પુત્રોને સાથે ભાગ છે. એની ઉત્તરે હિમાલય પર્વત (આ હિમાલઈ સૈન્ય સહિત તે ગાંધાર દેશ ગયો અને ગંધ- લય પ્રાથમિક સમજ), અને પૂર્વ, પશ્ચિમ અને ને પરાભવ કરી ત્યાંથી હાંકી કાઢી, બે પુત્રોનાં દક્ષિણે ક્ષાર સમુદ્ર છે. આની ઉત્તર તરફની પૂર્વબે નગર વસાવી, ત્યાં તેમને રાખી પોતે અયોધ્યા પશ્ચિમ લંબાઈ હિમાલયના જેટલી જ એટલે એંશી પાછો આવ્યો. | વા૦ રા૦ ઉત્તર૦ સ૦ ૧૦૧.૦ હજાર યોજન, અને હિમાલયથી ક્ષારસમુદ્ર પર્વત એ જ રીતે કારુપથ દેશમાં, રામચંદ્ર આની પાસે દક્ષિણેત્તર પહેળાઈ પૂરા બારસો યોજન છે. આ ચંદ્રકાન્ત નગરી વસાવડાવી ત્યાં લક્ષમણના પુત્ર વર્ષના ઋષભદેવ નવ ભાગ કરી પોતાના પુત્રોને ચંદ્રકેતુને રાખે. | વા૦ રા૦ ઉત્તર૦ સર્ગ - ૧૦૨
આપ્યા, તે જ આ નવ ખંડ કુશાવર્તાદિકના નામથી ૪૬. પછી જ્યારે રામચંદ્ર નિજધામ ગયા ત્યારે
પ્રસિદ્ધ છે. આમાં બીજે હિમાલય, મહેંદ્ર, મલય, ભરત પણ તેમની સાથે જ સ્વલેક ગ.
સહ્યાદ્રિ, વિંધ્યાદ્રિ, શક્તિમાન, ઋષ્યવાન અને (૨. રામ શબ્દ જુઓ.)
પારિયાલ્ટ એવા આઠ મુખ્ય ઉપપર્વત છે. સહસ્ત્રાભરતખંડ પ્રિયવ્રત વંશના ઋષભદેવના નવ ખંડા- વધિ મહાનદીઓ છે, અને સો જન લાંબા અને ધિપતિ પુત્રોમાંના ત્રીજા બ્રહ્માવર્ત નામના પુત્રના
તેટલા પહોળા એવા છ હજાર અને ત્રણ મહાનામને જ ખંડ. તે નવે ખંડ ઉપર આધિપત્ય
દેશ છે. આ ઉપરાંત ઉપર લખેલા ઉપપર્વતના કરનાર ભરત રહ્યો હતો માટે એ નામ પડયું.
નામના નાના નાના કેટલાયે પર્વતો છે અને પુરાણમાં આને દ્વીપ કહ્યો છે. પરંતુ એ દીપ નહિ કેટલાયે બીજા નામના પર્વત પણ છે. આ પણ ખંડ છે. (ખંડ શબ્દ જુઓ.) તેના ઉત્તરના
ભારતવર્ષ કર્મભૂમિ હોઈ, ઇતર વર્ષ અને હીપે ભાગમાં પૂર્વ-પશ્ચિમ લંબાઈ નવ હજાર એજનમાં
ભોગ્યભૂમિ છે એટલે કે ત્યાંની ભૂમિને સ્વર્ગ કાંઈ ઓછી છે, અને પશ્ચિમ તરફ સમુદ્રને લગભગ
એવી સંજ્ઞા છે. અડકીને આવી રહેલા, એકડાની સંજ્ઞાવાળા હિમા- ભરતી ભરત નામના અગ્નિની કન્યા. વયની ટોચથી કુમારી પર્વત, તિર્કસ પહોળાઈ ભરદ્વસુ એક બ્રહ્મષિ. ભગીવશું આને જ કહેતા હશે દસ સહસ્ત્ર યોજન છે. કુમારીથી ગંગાના ઉત્પત્તિ એમ જણાય છે. સ્થાન સુધી કેવળ લંબરૂપ દક્ષિણેત્તર પહોળાઈ ભરદ્વાજ પૂર્વ મન્વન્તરમાં બ્રહ્મર્ષિ. તેને શ્રુતાવતી એક સહસ્ત્ર જન છે. આમ હોવાથી એની આકૃતિ નામની કન્યા હતી. (શ્રુતાવતી શબ્દ જુઓ.) આવી જ મોડી લિપિના વ જેવી, ઉપરથી પહેળા ભરદ્વાજ (૨) શંયુ નામના અગ્નિને પુત્ર. એને અને શિબિંદુ નીચે આવે એવા ઊંધા ત્રિકે વીરાથી વીર નામને પુત્ર થયો હતો. બહુધા આ જ જેવી છે.
ભરદ્વાજ ચાલુ મન્વન્તરના સપ્તર્ષિઓમાંને એક આ ખંડ ભારતવર્ષને નવમો ભાગ છે. તેથી હશે અને પ્રતિવર્ષે ફાગણ માસના સૂર્યની સાથે તેનું ક્ષેત્રફળ તેના નવમા ભાગ જેટલું એટલે તેર સંચાર કરનાર પણ આ જ હશે. (૧. તપસ્ય શબ્દ લાખ, બાર હજાર, ત્રણસો અગિયાર ને એક જુઓ.) નવમાંશ છે. એટલે કે પિસ્તાલીસ કરડ, એકાવન ભરદ્વાજ (૩) આંગિરસકુત્પન એક બ્રહ્મર્ષિ, લાખ, સત્યાશી હજાર, નવસો અગિયાર અને એક રેલ્પ ઋષિને મિત્ર. એને પુત્ર યવક્રીત. (યવકીત ચેરસ માઈલ છે.
શબ્દ જુઓ.) ભરતવર્ષ પ્રિયવ્રત પુત્ર આગ્નીધરાજના નાભિ ભારદ્વાજ (૪) વામિક ઋષિને શિષ્ય | વારા નામના મોટા પુત્ર અજનાભના વર્ષનું જ આ બાલ૦ સ૦ ૨, તે પ્રયાગ મળે રહેલો હતો. દાલનામ પાછળથી પડયું. આ વર્ષ જંબુદ્વીપને નવમે રથિ રામ દંડકારણ્ય જતા હતા ત્યારે આનાં દર્શન