________________
૧૮૮
શકુંતલા
થયેલા ત્રણ પુત્રોમાં કનિષ્ઠ પુષ્કરિણીને પેટે એને શક સેમવંશી યદુકુલેત્પન્ન ઉગ્રસેનના નવ પુત્રસર્વતેજસ નામને એક પુત્ર થયા હતા.
માને પાંચમો પુત્ર. વ્યફ ભારતવષય દેશવિશેષ / ભાર૦ ભીષ્મ શક (૨) એ નામને એક યાદવ. ૯૦–૬૧,
શંક (૩) સત્યાને પેટે કૃષ્ણને થયેલા દસ પુત્ર માને વ્યઢોર ધૃતરાષ્ટ્રના સો પુત્રેમાને એક. / ભાર૦ એક. આ૦ ૧૩૧-૧૪.
શકુકણ શિવના પાર્ષદગણામાંને એક. બુઢો ધૃતરાષ્ટ્રના સો પુત્રોમાં એક. / ભાર૦ આ૦ શંકુકર્ણ (૨) કાશીમાંનું એક સ્થળવિશેષ. ૬૮–૧૦૫.
કુકર્ણ (૩) રાવણની અશોક વાટિકાને રક્ષક, એક વ્યોમ સોમવંશી યદુપુત્ર કોષ્ટાના વંશમાં જયામધ રાક્ષસ | વા. રા૦ સુંદ૦ ૦ ૧૮. કુળમાંના કંથ વંશમાં જન્મેલા દશાહ રાજાને શંકુકણેશ્વર ભારતવર્ષીય એક તીર્થ. પુત્ર. એને કઈ કઈ જગાએ દાશાહ પણ કલ્યો શકુંત વિશ્વામિત્ર ઋષિના પુત્રોમાં એક ભાર૦ છે. એને જીમૂત નામે પુત્ર હતે.
અનુ. ૧–૫૦. વ્યોમ (૨) વ્યોમાસુર શબ્દ જુઓ.
શકુંતલા વિશ્વામિત્ર ઋષિને મેનકાને પેટે થયેલી વ્યોમાસુર મયાસુરના વંશને એક અસુર. એને પુત્રી. મેનકા એને માલિની નદીને તીરે મૂકીને કૃષ્ણ માર્યો હતે. | ભાગ ૧૦ ૪૦ અ૦ ૩૭.
સ્વર્ગે ગયા પછી ત્યાં પાસે રહેનાર કણ્વ ઋષિવ્રજ મથુરાની પાસે આવેલો ગોવાળના અધિપતિ
એ એને દીઠી. કારવ એને પિતાના આશ્રમમાં લઈ નંદરાજાને નેસડે / ભાગ ૧૦ ૪૦ ૫૦ ૧૧.
આવ્યો અને એને ઘણા વહાલથી ઉછેરી. કવે ગત ચહ્યું અને નવલાને પુત્ર. / ભાગ- ક-૧૩-૧૪. એને દીઠી તે પહેલાં શકુંત પક્ષીઓએ એનું રક્ષણ વ્રતી ચાલુ મન્વન્તરમાં થઈ ગયેલે અઢારમો વ્યાસ.
કર્યું હતું; તે ઉપરથી એનું નામ શકુંતલા પાડયું. (વ્યાસ શબ્દ જુઓ.)
શકુંતલા ધીરે ધીરે મોટી થતાં પિતે અસરાની રાતેય સેમવંશી પુરુકુળત્પન્ન રૌદ્ર રાજાના દસ
પુત્રી હેવાથી ઘણું સ્વરૂપવાન નીકળી. પુત્રો પૈકી નવમો પુત્ર.
એક સમયે ક નિત્યાનુષ્ઠાન કરવા નદી તીરે
ગયા હશે, ત્યારે સોમવંશી પુરુકુળને દુષ્યત રાજા શ
મૃગયા કરતા કરતા ત્યાં આવી ચડયો. પરંતુ શક ભારતવષીય દેશ. ઇન્દ્રપ્રસ્થની પૂર્વ અને આશ્રમમાં કઈ દીઠું નહિ. એટલે બહાર ઊભા રહી, પશ્ચિમને એમ એના બે ભેદ છે / ભાર૦ સ. ૭૮
“આશ્રમમાં કયું છે ? એમ પૂછતાં તે સાંભળી ૯૯; ભીષ્મ ૯-૪૫.
શકુંતલા બહાર આવી. દુષ્યતનું આશ્ચર્ય જોઈને શક (૨) ઉપર કહેલા શક દેશના રહેવાસીઓ.
આ કઈ રાજ છે એમ જણને શકન્તલાએ ઘણી શકટાસુર કંસને અનુચર એક રાક્ષસ. કૃષ્ણને
નમ્રતાપૂર્વક એનું આતિથ્ય કર્યું. આતિથ્યથી મારવાનું બીડું ઝડપી એ ગોકુળમાં ગયો હતો અને સંતેષ પામીને અને એના સ્વરૂપથી મેહ પામ્યા ગાડાનું રૂપ ધારણ કરીને પડી રહી લાગ જોતા હોવાથી પાણી વગેરે પીધા પછી શકુંતલાને પૂછ્યું હતા, પણ પોતે જ કૃષ્ણને હાથે મરણ પામે. | કે તું કેની કન્યા છે ? શકુંતલાએ ધીરેથી મર્યાદાભાગ દશ૦ અ૦ ૧૨.
પૂર્વક ઉત્તર દીધું કે કવની કન્યા છું. દુષ્યત શંકર કલ્યાણકારી દેવ-શિવ.
મનમાં વિચારવા લાગ્યો કે હું તે જાણું છું કે શકર (૨) અગિયાર રુદ્રોમાંના ઈશ્વર નામના રદ કર્વ બ્રહ્મચારી છે. મારું મને સ્વાભાવિક રીતે બીજુ નામ.
આ કન્યા તરફ આકર્ષાય છે. માટે જરૂર આ એમની
