________________
શકુંતલા
૧૮૯
શનિ
પુત્રી નથી. એ ક્ષત્રિય કન્યા હેવી જોઈએ. એણે રાજા સભામાં બેઠા હતા. શિષ્ય એમને લઈને ફરીથી શકુંતલાને પૂછ્યું કે મને ખરું કહે કે તું સભામાં ગયો અને રાજાને કહ્યું કે તારી સ્ત્રી અને કે ની કન્યા છે? તે ઉપરથી કર્વને કેઈ ઋષિને પુત્રને સંભાળ. આમ સોંપી શિષ્ય પાછો વળ્યો. કહેતાં સાંભળ્યા હતા તે હકીકત શકુંતલાએ કહી. શિષ્યના ગયા પછી શકુંતલાએ રાજાને વંદન કર્યું, એ સાંભળીને દુષ્યતને ઘરે હર્ષ થયે, કેમકે એનું અને કહ્યું તે વચન આપ્યું હતું તેમ હું તારા મન એ કન્યામાં પરોવાઈ ગયું હતું.
પુત્રને લઈને આવી છું. માટે મારે અને એને પછી દુષ્યતે એને કહ્યું કે મારી ઈચ્છા તારું અંગીકાર કર. એનું ભાષણ સાંભળીને દુષ્યત રાજાએ પાણિગ્રહણ કરવાની છે. તારા મનમાં શું ધારે છે ? એને ઓળખી; પરંતુ લોકલજજા વડે ઉપર ઉપરથી શકુંતલાએ કહ્યુંઃ આપ કહે છે તે માટે માન્ય છે, કહ્યું કે તું કોણ છે ? અને કેના પુત્રને અહો પણ કરવું પાસે આપે મારી માગણી કરવી તે ઠીક. આ છે ? એ સાંભળીને શકુંતલાએ ક્રોધાવિષ્ટ રાજા ઘણે કામાતુર થયે હતો. તે એનું આ કહેવું થઈને મર્યાદાપૂર્વક રાજાને ઘણે વીનવ્યો, પણ સાંભળે જ નહિ. તે ઉપરથી શકુંતલાએ પિતાને દુષ્યત એનું બેસવું સાંભળે જ નહિ. શકુંતલા જે પુત્ર થાય તેને હું રાજ આપીશ એવું કબૂલ સખેદ વિચાર કરતી હતી કે હવે શું કરવું, કરાવી તેની સાથે ગાંધર્વ લગ્ન કર્યું. શકુંતલાને એટલામાં આકાશવાણી થઈ કે રાજા, આ તારી સ્ત્રી સમાગમના ફળરૂપ ગર્ભ રહ્યો. દુષ્યત પછી પિતાને અને તારો પુત્ર છે; તેને અંગીકાર કર. રાજાએ નગર જતી વખતે એને વચન આપતો ગયો પુત્ર સહિત શકુંતલાને અંગીકાર કર્યો. રાજાએ કે હું થોડી મુદતમાં જ પાલખી વગેરે મોકલી તને સભાસદોને કહ્યું કે મેં તો એને તરત જ ઓળખી તેડાવી લઈશ.
હતી પણ તમારા બધાના મનમાં આવે કે મેં રાજાના ગયા પછી થોડીવારે જ ક ઋષિ
અપરિચિત સ્ત્રીને રાખી લીધી, એવા અપવાદના આશ્રમમાં આવ્યા. શકુંતલાને ઋષિની આગળ
ભયે હું એમ બોલ્યો હતો. હવે હું એને અને આવતાં લાજ આવવા માંડી; પણ કવે અંતર્દષ્ટિ
મારા પુત્રને અંગીકાર કરું છું. પછી પુત્ર સહિત વડે એના રાજાની સાથેના લગ્નની વાત જાણીને શકુંતલાને અંતઃપુરમાં લઈ ગયા. પુત્ર ભરતને એને અભય આપતાં કહ્યું કે તને કેને આપવી એ
ઉપનયન વગેરે સંસ્કારો કર્યા. થોડે કાળે ભરત મને ફિકર થયા કરતી હતી, તે અનાયાસે દૂર થઈ રાજકાર્યભારમાં પાવરધા થયે જોઈને એને યુવરાજઆથી મને ઘણો આનંદ થયો છે. આ સાંભળી તે પદ આપી અભિષેક કર્યો / ભા૦ આ૦ ૯૫–૧૮; નિર્ભયપણે કવની પાસે આવી. પછી પૂર્ણ માસે
૨૮-૧૦૦, એને પુત્ર સાંપડયે. એ પુત્ર એના પિતાના જેવો
શનિ દનુપુત્ર દાનવમાં એક, એના પુત્રનું નામ જ ઘર અને ચપળ હતું. જેમ જેમ મોટો થતો વૃકાસુર / ભાગ ૧૦ ૪૦ ૫૦ ૮૮. ગયો તેમ તેમ વાઘ વગેરે પ્રાણીઓને પકડી પકડીને
(૨) હિરણ્યાક્ષના ચાર પુત્રોમાંને બીજે. આશ્રમમાં બાંધવા લાગ્યો. ઋષિએ એનું નામ ભરત શકુનિ (૩) સમવંશી યદુપુત્ર કોષ્ટાના વંશના પાડ્યું હતું પણ એનાં આ લક્ષણો પરથી એનું વાઘ કુળમાં થયેલ દશરથ રાજાને પુત્ર. એના “સર્વદમન એવું નામ પાડ્યું અને હવે આને પુત્રનું નામ કરંભિ રાજા. અહીં આશ્રમમાં રાખવો ન જોઈએ એમ ધારી પુત્ર શનિ (૪) ગાંધાર દેશાધિપતિ સબળ રાજાને પુત્ર. અને શકુંતલાને પિતાના શિષ્યની સાથે દુષ્યતને ગાંધારીને ભાઈ. એ ધૃતરાષ્ટ્રને સાળ અને કૌરવોને ત્યાં હસ્તિનાપુર રવાના કર્યા.
મામ થતું હતું. સબળ રાજાની પછી એ જ પુત્રને લઈને શકુંતલા હસ્તિનાપુર ગઈ તે વેળા રાજ્યાધિકારી થયે હતા. એ સ્વભાવે ઘણું જ દુષ્ટ
શાક
