________________
રામ
, રામ
આરંભ કર્યો. તેમાં યજ્ઞશત્રુ, મહાપાર્થ, મહેદર, જવાના ઇરાદાથી રાવણ તેમની પાસે જઈ ઊંચકવા વજુષ્ટ, શક અને સારણ, રામ સામે યુદ્ધ આવ્યા
લાગ્યો, પણ તેનાથી લક્ષમણને ઊંચકાય નહિ. અને પરાભવ પામી લંકા પાછા ગયા. ઈંદ્રજિત રમેટલામાં મારુતિએ આવી રાવણને એવો તે પ્રબળ અંગદ સાથે યુદ્ધ કરતાં પરાભવ પામે એટલે મુષ્ટિપ્રહાર કર્યો કે ઘૂંટણભેર ભૂમિ પર પડયો. અદશ્ય થયો અને તેણે રામ – લક્ષમણને નાગપાશ
તેના મુખમાંથી લેહી પડતાં પડતાં તે મૂર્શિત વડે બાંધી લીધા. આ જોઈ દસ વાનરો તેના
થઈ પડ્યો. એ દરમિયાન મારુતિએ લક્ષ્મણને ઉપર ધસ્યા, પણ તે અદશ્ય હેવાથી ન પકડાતાં
ઊંચકી લઈને રામ પાસે આયા. એ જોઈ ક્રોધે તેણે સુષેણ, નીલ, અંગદ, શરભ, દ્વિવિદ, મારુતિ,
ભરાઈ રામે, રાવણ સાવધ થતાં જ તેને મુગટ સાનુપ્રસ્થ, ઋષભ અને ઋષભસ્કંધ ઇત્યાદિ
છેદી તેને ભૂમિ પર પાડશે અને તેની એટલી વાનરોને મૂર્શિત કર્યા; અને પિતે લંક જઈ
નિર્ભર્સના કરી કે તે હતદર્પ (માનભંગ) થઈ
લંકામાં પેસી ગયા. | વા૦ ૨૦ યુ૦ ૦ ૫૯. રાવણ આગળ પિતાના પરાક્રમનું વર્ણન કરવા લાગ્યા. / વા૦ રા૦ યુદ્ધ સ૦ ૪૪–૪પ.
રાવણે લંકા જઈ કુંભકર્ણને જાગૃત કર્યો. તેને
ઊઠીને લંકામાં રાવણની સભામાં જતો જોઈ વાનરો રામ – લક્ષમણ મૂર્ણિત પડ્યા છે, તેમને સહાય
ભયભીત થયા. એટલામાં રામે વિભીષણને આ કરવા માટે વિભીષણદિ વિચાર કરે છે, એટલામાં
કેણ, એમ પૂછતાં તેણે કુંભકર્ણને જન્મથી સ્વતઃ ગરુડે આવી તેમને સાવધ કર્યા. બીજે દિવસે
માંડી સવિસ્તર વૃત્તાંત અને તેનું સામર્થ યુદ્ધ થતાં તેમાં રાવણના સચિવ ધૂમ્રાક્ષને મારુતિએ
ઇત્યાદિ રામને કહી, આ કુંભકર્ણ એમ કહેતાં માર્યા. ત્રીજે દિવસે અંગદે વજદંષ્ટ્ર ઇત્યાદિને
જ નીલને સેનાની બરોબર વ્યવસ્થા રાખી યુદ્ધ માર્યા. ચોથે દિવસે મારુતિએ અકંપન ઇત્યાદિ
કરવા તૈયાર થવાની આજ્ઞા રામે કરી. પછી રાક્ષસોને માર્યા. પાંચમે દિવસે નીલે રાવણના
રાવણની સભામાં જઈ તેની સાથે વાત કર્યા પછી મુખ્ય પ્રધાન પ્રહસ્તને માર્યો. તે સર્ગ ૦ ૪૬ થી ૨૮.
કુંભકર્ણ યુદ્ધ ચડ્યો. અને તે રામને હાથે મૃત્યુ • છઠ્ઠા દિવસે અકંપન ઈદ્રજિત, અતિકાય, મહેદર
પામ્યો. (કુંભકર્ણ શબ્દ જુઓ.) સાતમે દિવસે પિશાચ, ત્રિશિરા, કુંભ, નિકુંભ અને નરાંતક
દેવાંતક, નરાંતક, ત્રિશિરા, અતિકાય એ રાવણના ઇત્યાદિ મહાન રાક્ષસ યોદ્ધાઓ સાથે રાવણ
ચાર પુત્ર અને મહાપા ને મહોદર એ બે પિતે યુદ્ધમાં આવતાં, આવેલા યેહાને રાવણ
સાપH (ઓરમાન) ભાઈ રાવણ તરફથી યુદ્ધ સાથે સંબંધ વિભીષણે રામને કહી જાણીતા આવ્યા અને સવે યુદ્ધ કરી મરણ પામ્યા. / વા૦ કર્યા. એ ઉપરથી તેનું અશ્વર્ય અને સંપત્તિ ઇત્યાદિ રા૦ યુ૦ ૦ ૬૦-૭૧. જઈ રામને આશ્ચર્ય થયું. એટલામાં સુગ્રીવ, આઠમે દિવસે ઈન્દ્રજિત અદશ્ય રૂપે યુદ્ધ ચડે ગવાક્ષ, ઋષભ, તિર્મુખ, સુષેણુ ઇત્યાદિ વાનર ને એક પ્રહરમાં સડસઠ કાટિ વાનરેને મારી, રામે સૈન્ય પર તૂટી પડયા અને રાવણનું અને મારુતિનું લક્ષ્મણને મૂર્શિત કરી, લંકામાં પ્રવેશ કર્યો. | કિંચિત્ મુષ્ટિયુદ્ધ થઈ, નીલનું પણ તેની સાથે વા૦ રા. યુ. સ. ૭૩, રાત પડતાં, વિભીષણ યુદ્ધ થયું. પછી રામની આજ્ઞા લઈ લમણ રાવણ અને મારુતિ હાથમાં બળતાં લાકડાં લઈ (ઉકા) સાથે યુદ્ધ કરવા લાગ્યા. ઘણું ભયંકર યુદ્ધ થવા સૈન્યમાં કણ કણ મૂરિષ્ઠત પડયું છે, ને કેણુ લાગ્યું. પણ લક્ષમણ રાવણથી ડગતા નથી એવું શુદ્ધિમાં છે તે જોવા લાગ્યા. જોતાં જોતાં જોઈ ક્રોધે ભરાઈ રાવણે તેના ઉપર બ્રહ્માએ જાબવાન પડ્યો હતો તેને તેમણે જોયે, અને આપેલી શક્તિ નાખી. એને લીધે લક્ષમણ મૂછ તેણે પણ આ લેકેને જોયા. ત્યારે જાંબવાને ખાઈ પડયા એવું દેખી તેમને ઊંચકી લંકામાં લઈ મારુતિને કહ્યું કે તું સત્વર હિમાલયના ઋષભ
