Students English Paiya Dictionary

Author(s): Hiralal R Kapadia
Publisher: Hiralal R Kapadia

Page 183

વિશ્વામિત્ર
૧૭૪
વિધાવસુ
રામ અને લક્ષમણને માગી આપ્યા હતા. રામને (૮) અઘમર્ષણ કુત્પન્નઃ વૈશ્વામિત્ર, અઘમર્ષણ, હાથે તાટકાને વધ કરાવી અહલ્યાને ઉધાર થયા અને કૌશિક એવાં પ્રવરના. બાદ રામનાં સીતાની સાથે લગ્ન કરાવી પછી પોતે (૮) પૂરણ કુલોત્પન્ન વૈવામિત્ર, પૂરણ કિંવા ત્યાંથી છૂટા પડ્યા.
વૈશ્વામિત્ર, દેવરાત, પૂરણ | વિશ્વામિત્રના કુળમાં એમના સુધ્ધાં તેર ઋષિઓ (૧૦) ઈન્દ્ર કૌશિકકુત્પત્નઃ વિશ્વામિત્ર અંદ્રકૌશિક મંત્રદ્રષ્ટા થયા છે. તેમનાં નામ આ પ્રમાણે છે : વિશ્વામિત્ર પિત, દેવરાત (નકશ૫). મધર૭. ઉપર જે દશ કુળ ગણાવ્યાં તે સિવાય આસ્મઅઘમર્ષણ, અષ્ટક, લેહિત (રહિત), ભતકીલ,
રણ્ય, સાહુલ, ગાથિન, વૈણવ, હિરણ્યરેસ,
શ્વસ માંબુધિ, દેવશ્રવા, દેવરત, ધનંજયશિશિર અને
સુવર્ણરેતસ, કપતરસ, શાલંકાયન, ધતકૌશિક, શાલંકાયન | મસ્થ૦ અ. ૧૪૫.
કથક અને રોહિણ, એવા ભેદ છે. એમનાં પ્રવર નીચે જણાવ્યા પ્રમાણે એના કુળની દશ વંશ
અનુક્રમે આ પ્રમાણે છે : (૧) વૈશ્વામિત્ર, આશ્મમાવિકાઓ છે. કુશિક, લેહિત (રહિત), રૌક્ષક,
રશ્ય વાધુલ; (૨) વૈવામિત્ર, સાહુલ, માહુલ; (૩) કામકાયન, અજ, કત, ધનંજય, અઘમર્ષણ, પૂરણ
વૈશ્વામિત્ર, ગાથિન, રણવ; (૪) વૈવામિત્ર, ગથિન, અને ઈકૌશિક, આ પ્રત્યેક વંશમાલિકાનાં પ્રવરે વૈણવ; (૫) વૈશ્વામિત્ર, હિરણ્યરેતસ; (૬) વૈશ્વામિત્ર, આ પ્રમાણે છે :
સુવર્ણરેતસ (૭) વૈશ્વામિત્ર, કતરેત; (૮) (૧) કુશિક કુત્પન્નઃ બીજો વિશ્વામિત્ર, વૈકૃતિ,
વિશ્વામિત્ર, શાલંકાયન, કૌશિક; (૯) વિશ્વામિત્ર, ગાલવ, વતંડ, અલંક, અભય, આયતાયન, ઉલૂપ,
ધૃતકૌશિક (૧૦) વૈશ્વામિત્ર, કથક અને (૧૧) ઔપગહ્ય, પદ, જનપાદપ, ખરવાફ, હલયમ,
વૈવામિત્ર, માધુર છંદસ, રહણ સાધિત, વાસ્તુ અને કૌશિક. આ ઋષિઓ વૈશ્વામિત્ર, કમલા જિ, આસ્મરણ્ય, ચંચુતિ એમનાં પ્રવરે દૈવરાત, ઔદલ, એ ત્રણ પ્રવરના છે.
વિશ્વામિત્ર, આસ્મરણ્ય, વંજુલિ; અને ઉદરેણ, કથક; (૨) લેહિત કુત્પન્નઃ વૈશ્વામિત્ર, આટક, લૌહિત
ઉદાવહિ; શાળ્યાયનિ, કરી રાશિ, શીલંકાયનિ, લાવકિ,
મૌજયનિ આ ઋષિ વિશ્વામિત્ર, ખિલખિલિ, અથવા વૈશ્વામિત્ર, માધુર છંદસ, આષ્ટક કિંવા
આજ, એ પ્રવરોના જણાય છે. વૈશ્વામિત્ર, આટક; એવાં ત્રણ ત્રણ અગર બબ્બે
આ વિશ્વામિત્ર ચાલ મન્વન્તરમાં કાર્તિક પ્રવરના છે.
માસમાં સૂર્યના સમાગમમાં સંચાર કરે છે (૩, (૩) રૌક્ષક કુત્પન્નઃ વૈશ્વામિત્ર, ગાથિન, રેવણ ઊર્જ શબ્દ જુઓ) તેમ જ વિશ્વામિત્ર પ્રસ્તુતના કિંવા વૈશ્વામિત્ર, રૌફક, રેવણ આવાં ત્રણ પ્રવરના. સપ્તઋષિઓ પૈકીનું એક છે. (૪) કામકાયન કુલેત્પન્ન : દેવશ્રવા, સુજાતેય, વિશ્વાત્રિ (૨) આ જ કુળને એ નામને બીજે સૌરુક, કારુકાયન, વૈદેહરાત, કુશિક વગેરે ઋષિઓ એક ઋષિ વૈશ્વામિત્ર, દેવશ્રવસ, દૈવરાત એવાં ત્રણ પ્રવરના છે વિશ્વામિત્ર તીર્થ એક તીર્થવિશેષ | ભાર૦ ૧૦ (૫) અજકુત્પનઃ ધનંજય, કાદેવ, પરિકૂટ અને ૮૧–૧૩૯. પાણિનિ એ ઋષિઓ વૈવામિત્ર, માધુજીંદસ, આજ વિશ્વામિત્રી નદીવિશેષ. / ભારે ભીડ ૯-૨૬. અથવા આદ્ય એવાં ત્રણ પ્રવરના.
વિશ્વામિત્રી નદીવિશેષ. (૬) કત કુલત્પન્ન : વૈશ્વામિત્ર, કાત્ય, આશીલ, વિશ્વાવસુ પ્રાધાને પેટે થયેલા દેવગંધર્વો પૈકી એકએવાં ત્રણ પ્રવરના.
આ પ્રતિવર્ષે શ્રાવણ માસમાં સૂર્યની સાથે (૭) ધનંજય કુત્પન્ન : વિશ્વામિત્ર, માધુર છંદસ
સંચાર કરે છે. (૫. નભ શબ્દ જુઓ.) | ભાર ધ્યાનંજય એવાં પ્રવરના.'
આ૦ ૬૬-૪૭, ૩૦ ૭–૨૨,