Sarvagnashatakam

Author(s): Labhsagar
Publisher: Aagamoddharak Granthmala

Page 170

कैवलिनः प्रयत्लस्यावैफल्यम् दृष्ठत्वात् / द्वितीये, विवक्षितजीवरक्षार्थ केवलिनः प्रयत्न एव न भवेत् , केवलिना तत्सामग्रथामनन्तभूसत्वेन दृष्टत्वात् / नहि कोऽपि जलेनाग्निमुद्दोपयितुमुद्यतो भवति, जलस्याग्नेरुद्दीपनसामग्रयामनन्तर्भूतत्वात् / तेन 'प्रयत्नं कुर्वताऽपि रक्षितुं न पारित' इति वचनं छद्मस्थसंयतमधिकृत्यैव सम्यगवसातव्यम् , अनाभोगमन्तरेण तथाभणितेरसम्भवात् / ननु उपशान्तवीतरागस्याऽपि ज्ञानपूर्वकजीवविराधना कथं सम्भवतीति ? चेत् , उच्यते-उत्पाटिते पादे पादमोचनस्थाने कुक्कुटपोतादिः सहसा प्रविशन् ज्ञातः प्रविष्टश्च चक्षुषा दृष्टो दृष्ट्वाऽपि पादं प्रत्यादातुमशक्तस्य तज्जीवविराधना अनाभोगमूलिकाप्याभोगपूर्विका मन्तव्या, तद्घातावसरे तज्जीवविषयकाभोगस्य विद्यमानत्वात् / अत एव सञ्चेतयतो-जानानस्य कथमस्त्यत्र प्राणी ज्ञातो दृष्टश्च न च प्रयत्नं कुर्वताऽपि रक्षितुं पारित इत्येवं व्याख्यानं छद्मस्थसंयतमधिकृत्यैव कृतम् / केवलिनस्तु केवलज्ञानोत्पत्तिसमय एव यथादृष्टस्य जायमानत्वेन केवलिनमधिकृत्य प्रयत्नविफलतासमये अस्त्यत्र प्राणी ज्ञोतो दृष्टश्चेति व्याख्यानस्यायुक्तत्वात् / एतेन प्रागप्रमत्तसंयतानामवश्यभाषिनी जीवविराधना अनाभोगमूलाऽनाभोगपूर्विका अनाभोगमूलाऽऽभोगपूर्विका चेति द्विधोक्ताऽपीह 'तस्स असंचेअयओ संचेअयओ अ जाइं सत्ताइ 'मित्याद्यागमसम्मत्या समर्थितेति बोध्यम् / एतेन सत्यपि जीवघाते छप्नस्थसंयतो न वधकस्तर्हि केवली तु सुतरामेवेति मुग्धजनकल्पनाऽपि परास्ता, आभोगमूलाभोगपूर्वकजीवघातेनाप्रमत्तसंयतस्याप्यसंयतत्वेनाभ्युपगमात् / किश्च-केवली सत्यपि जीवघाते न क्धकः तत्किं छद्मस्थवत् जीवघातकत्वेन ? उत छद्मस्थोऽप्यवधकः किं केवलिवज्जीवघातकत्वेनेति / પહિલે પક્ષે, કેવલીના પ્રયત્નને વિફલપણું ન ઈ. તે પ્રયત્નનઈ તે જીવરક્ષાના નિયત કારણ સામગ્રીને વિષે અંતર્ભતપણે દષ્ટપણાથી. બીજે પક્ષે, વિખ્યા જીવરક્ષાને અર્થેઈ કેવલીને પ્રયત્ન ન હુઈ, કેવલીઈ તેની સામગ્રીમાંહઈ અનંતમૂર્ત પણે દૃષ્ટપણાથી. કે જલેં અગ્નિને દીપાવવાને સમર્થ ઉદામવંત ઈ. ઈમ તે નહીં. જલને અગ્નિની ઉદ્દીપનસામગ્રીનઈ વિષઈ અનંતભૂતપશુથી, તે વતી ‘પ્રયત્ન કરતાઈ રાખીને ન શકયું' એ વચન તેં છદ્મસ્થસંયત ઉદ્દેશીને જ સમ્ય જાણવું. અનાબેગ વિના તથવિચનને અસંભવ૫૭થી. પૂછે છે-ઉપશાંતવીતરાગને પણિ જ્ઞાનપૂર્વક જીવવિધિના કિમ સંભવે ? એહવું જઉ, કહીઈ. છે–પાદ ઉપાડે હેતે પાદમાંચક વિષે કુકટપતાદિક સહસા પ્રવેશ કરતા જાણ્યો અને પછઠો ચક્ષુઈ દીઠે દેખીને પાદને પાછો લેવાને અશક્ત એહવાને તે જીવની વિરાધના હુઈ અનાભોગમૂલક પણિ આભગ પૂર્વક માનવી, તેહના ઘાતને અવસરે તે જીવવિષયીઆ આભોગને વિદ્યમાન૫ણાથી. એતલાજવતી જાગ્રતાને કિમ? છે ઈહા પ્રાણી જાણ્યો દીઠે પણિ પ્રયત્ન કરિતાએ રાખવા ન શક્યો. ઈમજ વ્યાખ્યાન છદ્મસ્થ સંયતની અપેક્ષાઈ જ કરિ€. કેવલીને તે કેવળજ્ઞાન - ઉત્પત્તિસમયઈજ યથા દષ્ટને થાવા પણે કેવલીને આશ્રયીને પ્રયત્ન નિ:ફલતા સમયે, છે કહાં પ્રાણી જા દીઠે એ વ્યાખ્યાન ને અયુક્તપણુથી, એતલે કહે પૂર્વે અપ્રમત્તસંયતનેં અવશ્વે થાનાર જે છવિરાધના તે અનાભોગમૂલક भनि मनानागपूर, मनानागभूस भनि सामागपूर म नि प्रहारे डी. पण 'तस्स असंचेअअउ' ઇત્યાદિ આગમસંમતિ સમર્થ્ય જાણવું. હાં ઉછંખલે તે કામ એ દલ અર્થ દેખી વિલીની પ્રયત્નવિફલતા માનીને પણિ કેવલી જ ઈહાં આણ્યો છે તે સર્વ મિથ્યા જાણિવું. એતલઈ જઉ છતે છવઘાત છદ્મસ્થસંયત તે વધક