Sarvagnashatakam

Author(s): Labhsagar
Publisher: Aagamoddharak Granthmala

Page 202

अनुमोदनाविमर्शः व्याख्या-'मार्गस्य सम्यग्ज्ञानादे (दर्शनोदे) मुक्तिपथस्यानुवर्तना 'दिति / कृत्यं-साधुदान-सद्धर्मश्रवणाविकम् / एतेन सम्यक्त्वानभिसुखानां मिथ्यादृशां मार्गानुयायि कृत्यं न भवतीति दर्शितं बोध्यम् / तेषां पुण्यपापयोः प्रवृत्तिनिवृत्त्योरेवासम्भवात् कुतो मार्गानुयायि कृत्यमिति ? / अत एव श्रीहरिभद्रसूरिरप्याह ___'भवहेउ णाणमेअस्स पायसोऽसप्पवित्तिभावेण / तह तदणुबंधओ चिअ तत्तेतरनिंदणाईओ॥१॥ उपदेशपदे (गो० 446) वृत्तिर्यथा-' भवहेतुः-संसारनिबन्धनं ज्ञानं-शास्त्राभ्यासादिजन्यो बोध एतस्य मिथ्यादृष्टः / कथमित्याह-प्रायशो-बाहुल्येन, असत्प्रवृत्तिभावेन-विपर्यस्तचेष्टाकारणत्वात् तस्य / यदिह प्रायशो ग्रहणं तद् यथाप्रवृत्तकरणचरमभागभाजां सन्निहितग्रन्थिभेदानामत्यन्तजीर्णमिथ्यात्वज्वराणां कथश्चिद्दःखितदया-गुणवद्वेष-समुचिताचाररूपप्रवृत्तिसाराणां सुन्दरप्रवृत्तिभावेन व्यभिचारपरिहारार्थम् / तथेति हेत्वन्तरसमुच्चये / तदनुबन्धत एव-असत्प्रवृत्यनुबन्धादेव / एतदपि-कुत ? इत्याहतत्त्वेतरनिन्दनादितः / स हि मिथ्यात्वोपघातात् समुपोत्तविपरीतरूचिः तत्त्वं-सद्भूतदेवतादिकमर्हदादिलक्षणं निन्दति / इतरञ्च-अतत्त्वं तत्तत्कुयुक्तिसमुपन्यासेन पुरस्करोति / ततस्तत्त्वेतरनिंदनादितो दोषाद् भवान्तरेऽप्यसत्प्रवृत्तिरनुबन्धयुक्तैव स्यादिति'। अत्र हि अनादिप्रवाहपतितस्य यथाप्रवृत्तिकरणस्य चरमभागः सम्यक्त्वप्राप्तिहेतुकर्मक्षयोपशमलक्षितावस्थाविशेषस्तद्वतां सन्निहितग्रन्थिभेदानां स्वल्पकालप्राप्तव्यसम्यक्त्वानामत्यन्तजीर्णमिथ्यात्वज्वराणां सुन्दरप्रवृत्तिरितिभणनेन तद्व्यतिरिक्तानां तु सर्वेषामपि मिथ्यादृशामसुन्दरप्रवृत्तिरेवोक्तेति सूक्ष्मदृशा पर्यालोच्यम् / ' તેહને પુણ્ય અને પાપને વિષે પ્રવૃત્તિ અને નિવૃત્તિનાજ અસંભવથી. કિહાથી માર્ગનુયાયિકર્તવ્ય ? એતલાજવતી હરિભદ્રસૂરિ ફિરી કહ છ–“સંસારનો હેતુ જ્ઞાન એ મિથ્યાત્વીને, પ્રાહે માઠી પ્રત્તિના ભાવથી, વલી અસપ્રવૃત્તિના અનુબંધથી. તાવની નિંદા અને ઈતરની રુચિથી.’ સંસારનું કારણ શાસ્ત્રના અભ્યાસથી ઉપનો બોધ તે એ મિથ્યાદડિટનઈ કિમ? તે કહે છે. પ્રાહે વિપરીત ચેષ્ટાના કરિવાથી. તેને જે ઈહ પ્રાદે ગ્રહણ કરિઉં તે યથાપ્રવૃત્તિકરણે પ્રધાન (ચરમ) વિભાગને ભજનાર ટુકડે ગ્રંથિભેદ છઈ જેહને, અત્યંત જૂનો થયો છે મિથ્યાત્વજવર જેહને, કિર્ણિકરીતિ કરી દુઃખી દયાવંત ગુણવંત ઉ૫રિ અદેષ સમુચિત આચારપ્રવૃત્તિ સાર એહવા, સુંદર પ્રવૃત્તિભાવે વ્યભિચારવારવાને અથે. તથા તે હવંતરનાં સમુચ્ચયને વિષઈ. અસત્યવૃત્તિના અનુબંધથી, એહ પણિ કિમ? તે ઉપરિ કહે છે. તે સિવા, મિથ્યાત્વના ઉપઘાતથી આદરી છે વિપરીત રૂચિ જેણે એહવે હું તે, તવ જે સદ્ભૂતદેવતા જે અરિહંતાદિલક્ષણ તે પ્રતિ નિર્દિ, બીજુ જે અતવ તે કુયુક્તિને ઉપન્યાસું આગલિં કરે તે વતી તવેતરનિંદનાદિષથી, ભવાંતરે પણિ અસત્યવૃત્તિ અનુબંધયુક્તને હુઈ અનાદિપ્રવાહિં પ્રવાહે પતિત જે યથાપ્રવૃત્તિકરણ વિભાગ તે સમકિતપ્રાપ્તિને હેતુ જે કમને ક્ષપશમ તેણે જણાવ્યો જે અવસ્થાવિશેષ તે વંતને, ટુંકડો ગ્રંથિભેદ છે જેહને, સ્વ૯૫ કાલઈ પામીતુ છે સમકિત જેહને, અત્યંત જૂને થયે છે મિથ્યાત્વજવર જેહને, એહવાને સુંદર પ્રવૃત્તિ ભણુ કરી, તેથી ભિન્ન જે સર્વઈ મિથ્યાત્વી તેહને અસંદરપ્રવૃિત્તિ જ કહી. એહવું સૂક્ષ્મદષ્ટિ વિચારવું. એટલે અથવા સર્વજ વીતરાગવચનને અનુસરતું જે પુણ્ય કાવત્ર ત્રિવિધેિ અનુમોદનીય તે સર્વ. એ ચતુઃશરણની ગાથાવ્યાખ્યાનમએ-મિથ્યાદષ્ટિસંબંધિપણિ માર્ગાનુયાયિ એ વચન લઈને જૈનને ઇષ્ટ જે ધાર્મિકાનુષ્ઠાન તેહને સરિખું મિથ્યાદષ્ટિમાર્ગને વિષે પણિ જે કર્તવ્ય તે સર્વઈ સમ્યગદષ્ટિને અનુ- દનીયજ, એવી પ્રાહે ઘણુાની ભ્રાંતિ. તે ટાલી.