Sarvagnashatakam

Author(s): Labhsagar
Publisher: Aagamoddharak Granthmala

Page 229

204 सर्वज्ञ-शतकवृत्ती चेत् / सत्यम् , तत्र शोभनं कृत्यं किं सम्यक्त्वप्राप्तिहेतुः साधुदानादिकम् ? उत तत्तन्मार्गाभिमतदेवगुरुधर्माराधनं वा ? आये, इष्टापत्तिरेव, सम्यक्त्वाभिमुखस्यैव तथाकर्त्तव्यस्य सम्भवात् / द्वितीये, जैनानां सदीयदेवाचाराधनस्यैव मिथ्यात्वेनाभ्युपगमात् कथं शोभनत्वं ? प्रत्युत महापापरूपमेव / कथमन्यथा सम्यक्त्वोच्चारे तदीयदेवाद्याराधनस्य प्रत्याख्यानसम्भवः ? / किञ्च-आस्तामन्यत् , मिथ्यात्वे सति अकरणनियमोऽपि पापे निवृत्तिरूपो न भवति, किन्तु प्रवृत्तिरूपः , तस्य चावज्ञया जिनावज्ञां वक्तुं भवानेव समर्थो नापर इति तात्पर्यम् / यदि चैवं (ग्रन्थसङ्गतिकरणं सम्यग न प्रतिभाषते तर्हि वयं पृच्छामः ) ग्रन्थकर्तुरभिप्रायो नाभविष्यत् तर्हि उन्मत्तस्येव पूर्वापरविरोधापरिज्ञानवतोऽस्यापीदं वचनं पूर्ववचनवद् भवतोऽनुपादेयं स्यात् / तस्मादिह वयमपि पृच्छामः-विरुद्धयोरुभयोरपि पक्षयोः किमविशेषेण प्रामाण्याभ्युपगमो युक्त उत एकतरस्य वा ? नाद्यः, असम्भवात् , विरुद्धयोर्द्वयोः प्रामाण्यासम्भवात् / द्वितीये, अन्यतरस्य प्रामाण्याभ्युपगमोऽनन्यगत्या प्रवचनसम्मत्यैव जनानां युक्तः , स च उक्तप्रकारेणैव / अन्यथा श्रीसुधर्मस्वामि-श्रीहरिभद्रसूरिप्रभृतीनामनाभोगोद्भावनेनैव समर्थनं कर्त्तव्यं प्रसज्येत / न पुनर्विरोधे सत्येव निजमतिपुरस्कारेण यथारुचिप्रवर्त्तनं युक्तं, प्रवचनमर्यादाभङ्गापत्त्या तीर्थकृतां महाशातना स्यात् / (निजरुचेश्च प्रतिपुरुषं भिन्नत्वेन परस्परं कलहानिवृत्तः) / यत्तु सर्वप्रवादानां मूलं द्वादशाङ्गं रत्नाकरतुल्यमिति समर्थनाय टीकाकारेण 'उदधाविव सर्वसिन्धवः' इत्यादिरूपं श्रीसिद्धसेनदिवाकरवचनं सम्मतितयोद्भावितम् , तच्च विचार्यमाणमसङ्गतमिवाभाति / तथाहि-यदि द्वादशाङ्गं रत्नाकरतुल्यं तर्हि नदीतुल्याः प्रवादा न भवेयुः, समुद्रान्नदीनामुत्पत्तरभावात् / समुद्रस्य च नदीपितृत्वापत्त्या 'नदीपतिः समुद्र' इति कविसमयव्याहतिप्रसक्तेः समुद्रस्य गाम्भीर्यहानिप्रसक्तेश्च / नहि सत्यवकाशे जलं कुतश्चिदपि निर्गच्छति / किश्च-सर्वा अपि नद्यः समुद्रगामिन्य इत्यागमप्रतीतमपि सर्वानुभवसिद्ध केनाऽप्यन्यथा कर्तमशक्यम् / तस्मात् स्तुतिकर्तुरभिप्रायस्त्वेवं -हे नाथ ! त्वयि सर्वज्ञे दृष्टयः अन्यतीथिकानां निजनिजमार्गश्रद्धानलक्षणाः, समुदीर्णाः-सम्यगुदयं प्राप्ताः, तद्विषयो भगवान् सञ्जात इत्यर्थः / अयं भावः-यत्किश्चिदकरणनियमादिकं जिनेन सुन्दरतया भणितं, तदन्यतीर्थिकैरपि तथैव प्रतिपन्नम् / एतच्च साम्प्रतमपि પૂર્વપક્ષ-અહ તેહના માર્ગની અવજ્ઞાઈ જિનની અવજ્ઞા ઈમ નથી કહેતા. તઉ મ્યું? તેહના માગમ વિષે જે કાંઈ શેભન કર્તવ્ય તેહની અવજ્ઞાઈ જિનની અવઝા એહવું જ, સત્ય કહે છે. તિહાં શેભન કર્તવ્ય તે સું? સમ્યક્ત્વની પ્રાપ્તિને હેતુ જે સાધુદાનાદિક અથવા તેહના તેહના માર્ગના ઈષ્ટ જે દેવગુરૂધર્મના આરાધન ને આધપક્ષે, ઈષ્ટની પ્રાપ્તિ જ, સમ્યફત્રને સન્મુખને જ તેહના કર્તવ્યના સંભવથી. બીજે પક્ષે તે, જૈનનઇ તેહવાં દેવાદિકનાં આરાધન તેજ મિથ્યાત્વપણિ અંગીકારથી કિમ શેભન ? સાઠમ મહાપાપ જ. ઈમ નહી તે સમ્યકારચારે તે સંબંધિ દેવાદિકના આરાધનનું પરચકખાણ કિમ સંભવે ? . વલી અન્ય તે દૂર, મિથ્યાત્વ છતે અકરણનિયમપર્ણિ પાપને વિષે નિવૃત્તિરૂપ ન હુઈ ત ચું? પ્રવૃતિરૂપ, તેહની અવજ્ઞાઈ તે જિનાજ્ઞા પ્રતે કહેવાને તું જ સમર્થ, બીજો કે નહીં. એ તાત્પર્ય. જઉ એહવા ગ્રંથકર્તાનો અભિપ્રાય ન હોત, તઉ ઉન્મત્તની પરે પૂર્વાપરવિરાધના અજ્ઞાનવંત એહવા હનું પણિ એ વચન પૂર્વલાં વચનની પરે તુઝને અનાદરણીય જ હુઈ. તે માટે અહ્યો પણ ઇહાં પૂછું છું-વિરૂદ્ધ બિહુ પક્ષને મ્યું નિવિશેષે જ પ્રમાણપણાના અંગીકાર યુક્ત અથવા એકને ?