________________
૩૪૦, પ્રિયદર્શિન
[ વતીય સમજી શકાશે. પ્રથમ તે તે ભૂલ ભાંગવાને જ કાતાલીય ન્યાયે એક બીજાને બેસતે આવી પ્રયાસ માટે કરવો રહે છે. અને તે વાચક વર્ગની ગયો. એટલે પાછળના શોધકેએ પછી બહુ ઉંડા જાણુ માટે મિ. દિન્ડેલે, અસલ પિમ્પીઆઈ ઉતરી તેની સત્યતા તપાસવાની જરૂરજ ધારી નહીં. પ્રોગાઈ નામક પુસ્તકનું જે ભાષાંતર રચેલું છે, હવે જ્યારે આપણે ઈ. સ. પૂ. ૬૦૦ થી માંડીને અને જેના શબ્દ શબ્દનું અવતરણું પ્રોફેસર છેક ચંદ્રગુપ્તના સમય સુધી ક્રમવાર સાલવારી તથા હટઝે પિતાના ઇચ્છીશન્સ કોરપોરેટોરમ મગધ ઉપર શાસન ભોગવતા સર્વે રાજાઓની વંશાઇન્ડીકસ નામના પુસ્તકમાંના પ્રથમ પુસ્તકની વળી ગોઠવવા ભાગ્યશાળી થયા છીએ. ત્યારે તે સહજ પ્રસ્તાવના પૃ. ૩૨ માં કર્યું છે, તે મારે સમજી શકાય તેમ છે કે એલેકઝાંડરને સમકાલીન પૃ. ૨૨૮ ઉપર ટીપ્પણુ ૮ માં ઉતારવું પડયું તે ચંદ્રગુપ્ત સમ્રાટ નહોતેજ, પણ તેને પૌત્ર છે તે ઉપરથી સમજાશે. ઉપરાંત બીજી ભૂલ અશોકજ હતા. અને આ ઉઘાડી જ વાત છે કે, પણ તેમાં કરવામાં આવી છે. જો કે તેમાં તે સાલના આધારે જે બે વ્યકિતઓ એકજ કાલે વિદ્યએલેકઝંડમ શબ્દ જ લખેલ છે પણ મેગેસ્થ- માન હતી એમ પુરવાર કરી શકાય તે, શિલાલેખના નીઝની રોજનીશી ઉપરથી બીજી રજનીશી ઉપ- પુરાવાની માફક વધારે આધારભૂત અને પ્રમાણપત્ર જાવી કાઢનારે, તે શબ્દને પાછલે ભાગ ૧ ગણાયજ-એટલે નિશંકપણે કહી શકાય છે કે
ઝમ જ માત્ર વંચાતા હોવાથી તથા અશોક સમ્રાટજ અલેકઝાંડરને સમકાલીન હતા. પ્રથમ ભાગ અલેક” ફાટી ગયેલ હોવાથી, અને જ્યારે શિલાલેખના કર્તા તરીકે, ચંદ્રગુપ્ત ઝઝૂમ શબ્દને “નંદુમ” તરીકે બેસાડી દીધું છે. તેની પછી આશરે ૫૦) વરસ પછી થનાર અશોક એટલે આ શબ્દ જે અલેકઝમ હતું તેને ને ઠરાવાયો છે ત્યારે હવે આપણે અશેનંદુમ ગણવા; અને પછી તે બંનેને સમકા
કની પાછળ લગભગ તેટલાજ કાળે જે વ્યકિત લીન ઠરાવ્યા. અને એ તે ઇતિહાસ વિખ્યાત છે
વિદ્યમાનતા ધરાવતું હોય તેને જ શિલાલેખના કર્તા કે નંદની પછી મગધાધિપતિ તરીકે ચંદ્રગુપ્ત
તરીકે માનવો પડશે. અને તે તેને પિતાને જ મોર્ય જ થયો છે. વળી તેણે નંદરાજાના નંદ પૌત્ર પ્રિયદર્શિન ઉર્જ સંપ્રતિ હતા, આમ જયારે વંશની સમાપ્તિ કરી પિતાને ન વંશ સ્થાપિત શિલાલેખના કર્તા તરીકે સંપ્રતિ-જ ઠરાવી શકાય કર્યો છે. એટલે બળવાન તથા પરાક્રમી તે હવે છે, ત્યારે તેની કૃતિઓ પણ તેનાજ ધર્મને અનુજ જોઈએ. આવી સ્થિતિને લીધે મિ. બ્રેબોએ
સરીને રચાયેલી હોવી જોઈએ તેટલું તે સહેજજ અલેકઝાંડરની સામે થનાર મગધપતિ તરીકે સમજી શકાય તેવી વાત છે. અને સંપ્રતિ તે ચંદ્રગુપ્તનેજ મનાવ્યો અને અસલ પુસ્તકમાં જૈન ધર્મને ૬ મહાન ભકત હતું. જેથી કરીને જેને સેંકટસ લેખાવ્યો છે તે ચંદ્રગુપ્ત માટે જ એ પણ આપણે વિનાસંકોચે અને બેધડક હદયે વપરાય છે એમ માની લીધું. વળી ચંદ્રગુપ્ત તાંસાંનગારાં તથા નોબત વગાડીને પણ કહી તથા સેંકટસ શબ્દને ઉચ્ચાર પણ શકીએ, કે સર્વે શિલાલેખો જૈન ધર્મનાજ છે.
( ૧૧ ) જુએ ઉપરમાં પૃ. ૨૨ની ટી. ન. ૧૭. શકાય છે. એટલે અસલમાં ચાંદ્રગુપ્તાઝ શબ્દને
( ૧૨ ) પણ સંભવ છે કે, સેંડ્રેકેટસ તે ચાંદ્ર- ભાવાર્થ જે હવે જોઈએ તેને બદલે તે વ્યાકરણના કેટસને અપભ્રંશ હોય, અને ચાંદ્રકેટસ તે ચાંદ્રગુપ્ત નિયમોના અનણપણને લીધે, ચંદ્રગુપ્ત શબ્દ તરીકે ઉપરથી લેવાયું હોય: સંસ્કૃત વ્યાકરણના નિયમ પ્રમાણે લેખાઈ જવાયા પણ હોય. ચંદ્રગુપ્તના સર્વે વંશજો ચાંદ્રગુપ્તાઝ નામથી ઓળખી (૧૩) આ હકીકત વળી પરિશિષ્ટ જ ઉપરથી
