________________
પરિચ્છેદ ] લોકલ્યાણના માર્ગો
૩૪૭ તમે સ્વદેશ પાછા ફરી, તમારી પ્રજામાં મારે તેમને હથિયારની પરેણી ઘાંચી લોહી લુહાણ ષા ફેલાવવા ઉદ્યમ સેવશે તેથી હું જેટલો રાજી કરી નાખતાં, બળદોને ખસી કરવામાં આવતા, થઈશ તેટલે તમારે કે બીજા કાર્યથી ખુશી ઇત્યાદિ અનેક રીતે પશુપીડન થઈ રહ્યું હતું થઈશ નહીં. આમ રાજાઓને સાધી લીધા હતા. તે બંધ કરાવી દીધું. મોટા પશુઓની મુક્તિ તેમજ, દરેક જૈન ધર્મને પોતાનો ધર્મ પાળવામાં માટે જ રસ્તા જ્યા હતા એમ નહતું: સુગમ થાય તથા તેનાં વિધિ વિધાન-પૂજા આદિ સાથે નાના પશુઓ, તેમજ સ્થળચર કે જળચર કાર્ય કરવાની અનુકુળતા સચવાય, તે માટે અસંખ્ય પ્રાણીઓની રક્ષા માટે પણ તે ભૂલ્યા નહોતા. વર્ષમાં પ્રમાણમાં જૈન પ્રતિમાઓ તેણે ભરાવી દીધી હતી. અમુક અમુક દિવસે કોઈ પણ વ્યકિત જાળ તેમજ જૈન મંદિર બનાવરાવ્યાં હતાં.
નાંખી ન શકે ૩ કે તેવા અન્ય કઈ માર્ગે એક આ પ્રમાણે લેજના તો કરી. તેમ તેને
પણ જીવની હાની નીપજાવી ન શકે, તેવો હુકમ વ્યવહારમાં પરિણમાવી પણ ખરી, છતાં કાળે પણ બહાર પાડ્યો હતો. આ પ્રમાણે અનેક રીતે કરી તેના અનુષ્ઠાનમાં-બજવણીમાં કોઈ પ્રકારે
તેણે મનુષ્યની તેમ જ પશુપંખીની-દરેક પ્રાણ શિથિલતા આવી જાય, તે કરી કમાણી એળે
ધરાવતા દેહની-જીવરક્ષા માટે યથા પ્રકારે અને જાય, માટે તેને યાવચંદ્ર દિવાકર, પ્રજાજનના
યથાશક્તિ એ ઉપાયે ગ્રહણ કર્યા હતા. મન ઉપર ઠસાવવા માટે, તેમજ તેની યાદગારી
(૨) સામાજીક અથવા નૈતિક ઉન્નતિ કહે હમેશાં તાજી રહ્યા કરે તે માટે, તે ધાર્મિક તને
કે રાહત કહે, તે માટે પણ પ્રજા માટેની તેની પ્રતિપાદન કરતાં ઉપદેશ વાક અને ભાતભાત
કાળજી બહુજ પ્રશંસનીય હતી. સુખાકારીના ના શિલાલોખ તથા સ્તંભલેખો તેણે ઉભા કરાવ્યા.
પ્રશ્નમાં, પ્રથમ તે કુવા, વાવ, તળાવો વિગેરે સ્વચ્છ હવે પશુ–પંખીના કલ્યાણ માટે જે માર્ગો
જળાશય બંધાવી દીધાં હતાં, જેમાંના એક તેણે યોજ્યા હતા તે વિચારીએ–પ્રથમ તે વિના
કાર્યની નધિ તરીકે સુદર્શન તળાવની ભગ્ન કારણે હાલતાં ને ચાલતાં જે પશુવાત કરવામાં
અવસ્થાનો ઉદ્ધાર પણ લેખી શકાશે. વળી પ્રજામાં આવતે તે તેણે બંધ કરાવી દીધું. અત્યારસુધી
અત્યાર સુધી જે કેટલીક નઠારી પ્રવૃત્તિ ચાલી રાજાઓ. મોટા જમીનદારો, તાલુકદારો વિગેરે
રહી હતી, તેમાંથી જ્યારે તેમનું માનસ તેણે શેખને માટે જે શિકાર કરી અનેક જીની
ફેરવીને ધર્મ પ્રત્યે દેર્યું હતું, ત્યારે તેમને જીવવાની કરી રહ્યા હતા, તે તેણે રાજ્ય શાસન
સમય જે ફાજલ પડતો તે દરમ્યાન તેમનું ચિત્ત કાઢી, એકદમ બંધ કરી દીધી. પિતાના રસોડે
બીજા કોઈ તેવાને તેવા દેષિત માર્ગે ન દેરાઈ આહાર સામગ્રી તૈયાર કરવામાં પ્રત્યેક દિવસે
જાય તે સારૂ પરિષદ અને સમાજની વ્યવસ્થા જે મેર અગણિત સંખ્યામાં કપાતા તેના ઉપર
કરી. તેમના માટે હરવા ફરવાના ઉદ્યાને, વિશ્રામ
ગૃહ વિગેરે બનાવ્યા તથા તેમનું મન આનંદમાં કાપ મૂકી, માત્ર ત્રણની જ સંખ્યા રાખવી એમ ઠરાવી દીધું. તથા જે પશુપશુને લડાવી મારવાની
રહે તે માટે અનેક પ્રકારના તમાસા દેખાડવા સાઠમારીઓ થતી હતી, ઉત્સવ પ્રસંગે કે સામા
માંડ્યા. જેમાં મુખ્યત્વે કરીને જૈન ધર્મના ધાર્મિક
પ્રસંગોનાં દ હતાં. ( જેવાં કે વિમાન, હાથી છક પ્રસંગે પશુઓને દોડાવવાની હરીફાઈમાં
(સરખા ઉપર ટી. નં. ૫૫)
(૮૨) જુએ ઉ૫ર ૫ ૩૦૪-૬
ટીકાઓ.
(૮૩ ) જુઓ તેના ખડક લેખે,
અને
તેની
