Prabuddha Jivan 2019 05

Author(s): Sonal Parikh, Sejal Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 8

philosophy of Jainism. Most popularly, Mahatma લાગણીથી નહીં પણ તર્કથી વિચારે છે તેને અહિંસાને પોતાની Gandhi strongly believed in the principle of ahimsa. સમજમાં ભેળવી, વર્તનનો ભાગ બનાવવાનો છે. એ જ આપણા
Gandhi took the religious principle of સહુની આપણી સંસ્કૃતિ પ્રત્યેની સાચી સેવા હશે. સદ અને અસદ ahimsa (doing no harm) common to Buddhism, બંને છે, મારે કોને શરણ જવું એ મને ખબર છે. હું જાણું છું મારું
Hinduism and Jainism and turned it into a non-violent સારું શેમાં છે, હું જાણું છું મારું ખરાબ ક્યા છે, મારે હવે મારું tool for mass action. He used it to fightnot only colonial નહીં પણ આ સૃષ્ટિનું સારું જોઈ નિર્ણય લેવાનો છે કારણે એ જ rule but social evils such as racial discrimination and નિર્ણય મારા માટે દીર્ધકાળે ઉપયોગી બનશે. મારી આજુબાજુ જે untouchability as well.
જંગલ છે, જે નગર છે, ત્યાં ઘોંઘાટની વચ્ચે જે અવાજ આવી રહ્યો A Jain has many restrictions when it comes to છે, તે સાંભળ, તને ન સંભળાય તો પણ પ્રયત્ન કર, તને આદત eating. The standard “vegetarian" does not cut it. In નથી, એ પસાર થઇ જતાં સાચા અવાજોની અને તેને પકડવાની. addition to not eating meat, Jains cannot eat eggs, આદત પાડ, ટેવ પાડ, હવે તારે તારા સદને, તારા સત્વથી gelatin, or even anything that grows underground. That શોધવાનો છે, અહિંસા માત્ર ધર્મ નથી, અહિંસા એ જ સાચું કર્મ includes potatoes, onions, and garlic!
છે. તું તારા કર્મને ઓળખ. અહિંસાનો અર્થ અને સંદર્ભ સમાયંતરે બદલાતો રહ્યો છે. આવનારા સમયમાં પણ એને નવી રીતે જોવાનો પ્રયત્ન થશે. મિત્રો, કેટલાક શબ્દો વપરાઈને એવા બોદા થઇ ગયા હોય તીર્થકર પ્રભુથી ન્યુઝીલેન્ડની પ્રધાનમંત્રી જસીંડા આર્ડન સુધીના છે કે જેને હવે વગાડીએ તો પણ કઈ અનુભૂતિ ન થાય- પ્રેમ, બદલાતા રૂપો અને છતાંય માનવીય સમાજ માટે ઉપકારક આ સત્ય, અહિંસા, કરુણા, સેવા આદિ. આજે અહિંસા શબ્દ સહુની વ્યવહારનું મહત્વ આજથી વર્ષો પછી પણ રહેવાનું. એમાં કોઈ શેખીનો વિષય બની ગયો છે, ત્યારે આમ તો ફરી એનું પુનરાવર્તન શંકા નથી, પણ આવા અંકો, આવા વિચારોનું દ્રઢીકરણ, એના કરીને એક પડકાર જ સ્વીકાર્યો છે, પણ આ શબ્દની ચેતના અને પરની આપની શ્રધ્ધાને વધારે છે. એકવાર રોનાલ્ટે કહ્યું હતું કે મહાત્મય પાછું લાવવાનો આ નમ્ર પ્રયાસ છે. ગમશે તમને ! અહિંસાની શોધ કરનાર નેપોલિયન કરતાં પણ મહાન હશે.
ડૉ. સેજલ શાહ અહિંસા એ મનુષ્ય જાતિ માટે, આજના વિશ્વ માટે એક નવી
Mobile : +૯૧ ૯૮૨૧૫૩૩૭૦૨ હકારાત્મક દિશા છે. અનેક નકારાત્મક પરિબળોની વચ્ચે આશા
sejalshah702@gmail.com અને શ્રધ્ધાનો સૂર છે. મહત્વનું એ છે કે બુધ્ધિજીવી મનુષ્ય જે માત્ર
(સંપર્ક સમય બપોરે ૨ થી રાતના ૯ સુધી)
| સામૂહિક અહિંસા - સહિષ્ણુતા માનો કે, હું એક સંસ્થાનો વ્યવસ્થાપક છું. સંસ્થામાં એક સભ્ય ઘણા વખતથી રહે છે. પરંતુ તેમનામાં નિયમ-પાલનની વૃત્તિ નથી; આળસ, ક્રોધાદિ વિકાર ઘણા વધારે છે. તેમના આ દોષોને કારણે હું તેમને સંસ્થામાંથી રજા આપું છું. સંસ્થામાંથી કોઈને કાઢવો તો સહેલું છે, પરંતુ તેથી તેમને દોષમુક્ત થવામાં મદદ મળશે નહિ. બનશે એવું કે મેં દંડ-નીતિનો, હિંસાનો આશ્રય લીધો. તેને બદલે જો હું તેમના દોષો સહન કરતો રહું, તો તે દોષો કેમ નિવારી શકાય, તે વિશે હું ચિંતન કરી શકીશ. તેથી મારા ધ્યાનમાં આવશે કે (૧) તે સભ્ય પ્રત્યે મારા મનમાં જે અણગમો છે, તે દૂર થવો જોઈએ. (૨) તેમના તરફ મારા મનમાં પોતાપણું જન્મવું જોઈએ. તે મને મારા ભાઈ સમાન લાગવા જોઈએ. (૩) તેમના દોષોને દૂર કરવા સારું મારામાં રહેલા ક્રોધ, અહંકાર વગેરે દોષો ક્ષીણ થવા જોઈએ. (૪) હું નિયમ-પાલન કરું તેટલું બસ નથી; મારામાં વ્રત-નિયમ-નિષ્ઠા હોવી જોઈએ. | મારા ધૂળ, સૂક્ષ્મ જે કાંઈ દોષો હોય, તે જો દૂર ન થાય, તો પેલા સભ્યના પરિવર્તનની અપેક્ષા હું રાખી શકું નહિ. એટલા માટે મારે વધારે સાવધાન રહેવું જોઈએ. આ રીતે આત્મપરીક્ષણ અને સ્વચિત્તની શુદ્ધિ બાદ, જ્યારે આત્મીયતામાંથી પ્રેમનો આવિષ્કાર થશે, ત્યારે પરિવર્તનની પ્રક્રિયા પૂરી થશે. ચિત્તશુદ્ધિને લીધે દરેક ક્ષણે ઈશ્વરનું ભાન રહેશે, અહંકાર ક્ષીણ થશે, સૃષ્ટિ તરફ જોવાની ઈશ્વર-દષ્ટિ આત્મસાત્ થશે અને દૃષ્ટિ વ્યાપક બનશે. આ રીતે સહિષ્ણુતાથી સામૂહિક અહિંસાનો આરંભ થયો અને છેવટે તે ઈશ્વર-દષ્ટિ યાને વ્યાપક-દષ્ટિમાં પરિણમી, આમાં બેવડું કામ થયું : પોતાનું પરિવર્તન અને સમૂહનું પરિવર્તન, અહિંસાનો આ ચમત્કાર છે.
પ્રબુદ્ધ જીવન :અહૈિંસા વિશેષાંક
| મે - ૨૦૧૯