________________
જૈન ધર્મ અને અન્ય પરંપરાઓમાં યોગ - વિશેષાંક શ્રદ્ધા, દિલની સચ્ચાઈ અને સમર્પણ એ ત્રણે વસ્તુઓ જેમ જેમ અંતિમ ત્રણ તે વસ્તુનું રૂપ છે. વિજ્ઞાનમાં સ્વરૂપ અને રૂપ બંનેનો વધારે સંપૂર્ણ થતા જશે તેમ તેમ માની કરુણા અને સંરક્ષણ તમારી અનુભવ છે. વિજ્ઞાન તેના રૂઢ અર્થમાં નથી, તે આજે વપરાતો સાથે વધારે ને વધારે રહેશે તથા તમને વધારે ને વધારે મળી રહેશે, શબ્દ સાયંસ નથી પણ તે મનની ઉપરનું તત્ત્વ છે. જેને supermind અને દિવ્ય મહાશક્તિ માની કરુણા અને રક્ષણ તમારી આજુબાજુ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. હોય, તો પછી તમને કોણ આંગળી પણ અડકાડી શકે તેમ છે? આ યોગનો કેન્દ્રસ્થ એજન્ડા, અતિમનસની દિવ્ય ચેતનાની અથવા તો, તમને કોનો ભય હોઈ શકે? એની કરુણા અને રક્ષણનો શક્તિને છેક સ્થળ ભૂમિકાએ લાવવી તે છે, જેને અતિમનસનું સ્વલ્પ અંશ પણ તમને સઘળી મુશ્કેલીઓ બાધાઓ અને અવતરણ કહેવાય છે. જે દ્વારા અજ્ઞાન મન, જીવન અને શરીરનું જોખમોમાંથી સહીસલામત પાર કરશે.'
રૂપાંતર થાય અને પૃથ્વી ઉપર દિવ્યજીવનની સ્થાપના શક્ય બને શ્રી અરવિન્દનું મહાકાવ્ય સાવિત્રીના કેન્દ્રમાં મૃત્યુનું પ્રેમમાં છે. આ યોગના પ્રવાસીઓ માટે બે વસ્તુની અનિવાર્યતા છે, તેનો રૂપાંતર છે. મનુષ્ય અત્યારે જે કાળમાં છે તેની ઉત્ક્રાંતિ ચાલુ છે આંતરીક અભિગમ (inner attitude) અને દિવ્ય કરુણામાં અને એક રીતે મનુષ્ય એક વચગાળાનું સ્વરૂપ છે. શ્રી અરવિન્દ (Divine Grace) અચળ શ્રદ્ધા. આ યોગનો માર્ગ લાંબો છે, પરંતુ મનુષ્યની ઉત્પત્તિ ઉપરાંત, મનુષ્યની વર્તમાન સ્થિતિ શું છે અને સાચા સમર્પણથી તે ટૂંકો બને છે. આ માર્ગ મુશ્કેલ છે પણ તેમાં તેનું છેવટનું ધ્યેય શું છે તે પણ બતાવ્યું છે. આ સમગ્ર પ્રક્રિયા પૂર્ણ વિશ્વાસ તેને સરળ બનાવે છે. સાત તત્વમાં સમાવેલી છે. સત, ચિત્ત, આનંદ, વિજ્ઞાન, મન, પ્રાણ અને શરીર. પહેલા ત્રણ તત્વો વસ્તુનું સ્વરૂપ છે, જ્યારે
M. 9327022755
Nature is God કદરત અને સ્વભાવ, તે થઈ Nature. જે સ્થળે અને કાળે, બે મત નથી, “અચ્છે દિન', સારા દિવસો આવવાની શરૂઆત જે તે પરિવાર, ગામ, શહેર કે દેશમાં, કુદરતે, પાપણને જન્મ થઈ ગઈ છે. શૌચાયતો દ્વારા સ્વચ્છતાનું તેમનું અભિયાન, ધારણ કરવાની ફરજ પાડી છે, તેને વફાદાર (Faithful) રહેવું પ્રસંશાને પાત્ર બની રહ્યું છે. “બેટી બચાવો અને બેટી પઢાઓ'ની જોઈએ, સંભવ છે કે તેમાં આપણા પૂર્વજન્મમાં કર્મ પણ નિમિત્ત ઝુંબેશ પણ સફળ થઈ રહી છે. માતાના ગર્ભમાં વિકસતું બાળક રૂપ બન્યાં હોય! કારણ વગર કોઈ કાર્ય થઈ શકતું નથી! માતા પણ માતાને સારા દિવસો' જતા હોવાથી એંધાણી પૂરું પાઠનું તરફથી મળતું કુળ અને પિતા તરફથી મળતો વંશ-વારસો ફળ રહે છે. છેલ્લા બે માસ દરમ્યાન તો તે ગર્ભમાં ફરકતું રહે છે, તો દેખાય છે. આપણે સૌ, એક ચોક્કસ મર્યાદા સાથે જ, જ્યાં તેને ઝટ મુક્ત થવું હોય છે, પ્રસ્તુત કેદમાંથી. કયાં સુધી રૂંટિયું ત્યાં, જન્મ્યાં હોઈએ છીએ. અલબત્ત, તેમાં પુરુષાર્થ દ્વારા વળીને પડી રહેવું? બહાર કેટલો બધો આનંદ છે! ગર્ભસ્થ વાંશિક-પરિવર્તન કરી શકાય છે.
બાળક વિચારે છે, “ચાલો, માયું માટીએ ! પ્રથમ, માયાને બહાર - પુરુષ + અર્થ = પુરુષાર્થ, પુરુષ એટલે આત્મા, અને નીકળવા દઈએ, શિર સલામત તો પઘડિયાં બહોત'ના ન્યાયે, અર્થ એટલે તેનો હેત. શો? તો કહે, “સહિત’ થવું અને રહેવું. પછી તો આખું શરીર, યોનિ બહારનાં જગતમાં પ્રવેશતાં, ફેટીની તેમાંથી “સાહિત્ય' (Literature) પાંગર્યુ. નરેન્દ્રભાઈ મોદી કહે નાળ કયા તો, તેનું સલગ અને સ્વતંત્ર અસ્તિત્ત્વ ઉપસતું રહે છે તેમ, “સૌનો સાથ લઈને, સૌએ વિકસવું'. તેમાં કહેવાતા છે. પછી તો તે, બકડિયામાં ઉકળતાં કયા સિયાના તેલમાં પૂરી વિરોધ-પક્ષનો સાથ ખરો? રાજકારણ (Politics) માં તો જેમ ઉપસવાની મથામણ આપી જિંદગી કરતું રહે છે. ઉપસેલી વિચારવું પડે!
ગોળમટોળ પૂટી, સૌને ભાવે છે ! આ પૃથ્વી પર અવતરતું પ્રત્યેક | વિકસવું-ખીલવું કે બુલવું એટલે શું? તમે શેને વિકાસ બાળક “ઉપસવા' મથતું રહે છે. ઉપસેલી પૂરીનો સ્વાદ પણ કહો છો? શારીરિક, માનસિક અને હાર્દિક મર્યાદા તો સૌને નોખો-અનોખો, લોટ બરાબર બંધાયો હોય, તેમાં મોંણ પડયું રહેવાની જ. એક સામાન્ય ફૂલ પણ સવારે ખીલીને સાંજે કરમાઈ હોય અને તેનો બરાબર વણાઈ હોય તો જ ઉપશે! અન્યથા, જતું હોય છે પણ તે દરમ્યાન તે જે સુગંધ ફેલાવતું ગયું હોય છે બેકાર રહે. તેનું જ મહાભ્ય રહ્યું હોય છે. નર + ઈ = નરેન્દ્રભાઈ મોદી,
હરજીવન થાનકી અત્યારે તો સૌને “મોહ” એટલે આનંદ આપી જ રહ્યા છે, તેમાં
સીતારામ નગર, પોરબંદર
પ્રબુદ્ધ જીવન
(ફેબ્રુઆરી - ૨૦૧૮)
