________________
જીતવાની ભાવનો આજે સંકલન અને પ્રસ્તુતકર્તા : બકુલ ગાંધી ‘ધર્મને બચાવો’ મે ૧૯૬૭ અને નવી પેઢી બગડી ગઈ છે?' ઓગસ્ટ ૧૯૭૧. “આજે મોટા ભાગના યુવાન વર્ગને ધર્મમાં શ્રદ્ધા નથી રહી, એમને ધર્મની વાતોમાં રસ નથી. માત્ર વૃદ્ધો જ ધર્મ સ્થાનકોમાં જાય છે, સ્ત્રીઓ મુંગી મુંગી સાંભળે છે, કોઈના મોં ઉપરતેજ દેખાતું નથી, જાણે કે ધર્મ મરી પરવાર્યો નહોય!” “એક પેઢી અને એની પછીની પેઢી વચ્ચે તફાવત રહેવાનો. અને એ સ્વભાવિક છે એટલું જ નહિ પણ જરૂરી છે. પણ તો આટલાં બધાં પ્રોઢ અને વૃદ્ધ સ્ત્રીપુરુષો નવી પેઢીને વખોડવા કેમ નીકળી પડ્યાં છે? એનું ખરું કારણ છે કે આજની પેઢીમાં થયેલા ફેરફારનો વેગ એમનાથી સમજાતો નથી અને જીરવાતો નથી. અન્ય બે પેઢી કરતાં અત્યારની બે પેઢી વચ્ચેની ખાઈ બહુ મોટી છે.....”
પચાસ વર્ષ બાદ કદાચ આજે પણ નવી પેઢી વિષે આવો જ પડઘો પડી રહ્યો છે.... પરંતુ ૪૦-૫૦ વર્ષ પુર્વેની નવી પેઢી આજે વધારે ધર્મમય અનુભવાય છે. ધર્મના શિક્ષણમાં ડોક્ટરેટ (Ph.D), આચાર્ય કે સંઘ દ્વારા આયોજીત ધાર્મિક શ્રેણીઓની અભ્યાસ કરતાં થયા છે. ધાર્મિક સામયિકોમાં તેમનાં ધર્મની ઉંડી સમજણ આપતાં લેખો પ્રકાશિત થતાં રહ્યાં છે... મે ૧૯૬૭ અને ઓગસ્ટ ૧૯૭૧માંના લેખો વિગત વાર વાંચવા www.prabuddhajeevan.in
મુજ જીવન
પ્રબુદ્ધ અને નવી પેઢી બગડી ગઈ છે?
ચી જવું કેઈએ. જ દુકાન મા રૂપા દિવસે પસાર કરી આજો જમાનૅ વાનો છે. -પેઢીમાં | બધાં નાજની યુવાન પૈકી વિશે પ્રી જ કેમ હોના હતા અને 'ની
નથી ! છે, કર મેં જ મને
6મરની કૃપા ઘર અને તેમ છે પૂરી ખાય ને જમા શ્રીપુરાને છાપાનાં પાત્રોમાં, કટારામાં અને બામ નથી કદ ના રાના નાના અને
છે, એમાં માધનનેં કનકાઇ ન માંડ્યું છે કે માત્ર ને લખાણો પરથી નિમાર્ણ કરનારને નાની
અધાં દુખોનો અંત આવે છે નિવાર, ગુજસ્થત, એરિસ્સા અને સારી રાક ન મીની
પુએ એ છે, મા કામ નાનું, કાન પૈકી પારિ વિનાની, શક્તિ વિનાની અને લાગણી કુકમ બે સાથીનો ફિટ જેવા
જાજ દેશની ધરતી નજરદાળવિત હૈ જય. 'તીમાતા પૈસાની
જૂનાને નવી રીતે એવું માગૅ છે. માનવી માં ખરાં સીપુર છે વિનાની લાગે, પણ ખાવો બd Mારા દર મારનારને ધિ
પ્રની ધરિને પાકની ખેતી કરી અને તોનાં ઘરને
- સમજાની અને રમજને નવી છે ના ઉપયા જેવી છે, જેમાં વિપાકી થઈ ઉR અાવનાં પાં શું વિમુહ પહેબની પૈધ છે, પટ ભરીને ખાવાની સુવિધા કરે તેની પ્રામા વારંવાર મેનરમ.થી
જેમનામાં શરમ છે, ધન છે, તેમને ફી ડાક સંવાદંડી સ્વીક દર્શકની શaછે. ડ્રિમે પહેલી વાર આવેલી તે નૌકરે છે શુ એને જ શonઢે. પણ થાનકતાના નામ
#ાષા ને બાપQા જ કામ નાના વિદ્યાર્થીને શિક્ષક ને બિલકુલ પાન +નો, અમારા
ઈ જવાન છે - દશકરૌર્મ પણુ ધર્મ છે, ઇંદ ને માપણી જ ઈં ખાયણાં પીઠિત બંને રૂપિભેદ સિવાય બીજું કોઈ નથી
નવું પિલાને, નવું શાબ્દિ નવું અને તમાં તો કિકને ગણીને દ્વિઘામીના એનું મન થના, *
પી મુક્ત કરવાની ભાવના ખાણામાં હેવી ઈમે. બુદ્ધ અને
રક્ત ધર્મ જ જૂને અને તે પણ જન * * નમેં સઘરને અનયર વર્ગ છે? અમેય પાંડા રૂચિભેદ નિવાર્ય છે. એમાં મૂર કાદવીયની તૌ ના નાયકને 'ધરી રહી
નેનો
- પદાજ મા જ .
ધર્મ ને મનોમન છે. માર્કેલી છે, ધાન' મેગે પાન કરનાર શિક્ષકો એમણે પદા ને બાદ
કે જ પૂકામાં આવે તે પૉકે હત 1ણ તેમાંથી એક મારકણા નીકળ્યા તેનાથી ભડકીને બા પણ પછી માટેનાં બે
મૂળ હિંદી.
આજે માત્રને અપગ્યા ધર્મનું
નબૉન અપાઈ થાય. દવા આપી નાસી ગા' એમ કહીને નાકેલા, અને આ “ીને ખેડા કેમ નીકળી પડ્યું
જૂની પરાને એના મો પર , કિટાક્ષ ણ દવા મેઘ -તિ કોયડસ અધિકારી તર્ગના પરિદ્ર
છે, ધર્મનન્દ જ ધર્મને બચાવે છે.
શ્વા નવું નયીકન નવી માજની પેઢીમાં હવેu ફ્રારા પ્રસાર માસર, તમારી પૈકીએ સરદારની આ તિને વણી
કે ફરવું રહી અને પીને કરે છે. ' છે કે ૧ખેડ છે ?"
મકાને કરાતા નથી. અન્ય બે પૈ4 Kવધ્યાસા'માંથી સાભાર તમન)
માગૅ હૈં થાનું ખૂલા “માજના વિદ્યામાં વાતવાતમાં હતાણ પાવા સુધી પહોંચી બાઈ વધુ મૈટી છે, અને એનાં
એ ધર્મ બીજા ધર્મ ઉપર આક્રમણ્ય કરે છે, ઘ માટે ? પૈનાના
કિમી બીચ 4નું ૨al S
કે મારે મૂળને શૈકિંK એ રંગનું
ધર્મના પ્રચાર કરવાને ! જાય છે. વિશ્વક કારણ મળ્યું કે હડતાળ પાડી જ છે." જગતમાઁ જયારે અસાપરા
જ પદારા છે, એ શા પૈ:નિ મંત્રીશ્રીના ઘયકામાં હું હાઈકુલમાં તૈ, અનાજ પક
rગતમાં બધે જ માનું જ છે. ઈશ્વાકને જાતમાં પિતાને વચ્ચેની ખાઈ ભી થાય છે
જ જAdહ નિરમાં પ્રખ્યાPિM મ બીજ વિમુકવી અને તે રે એની ૬ એ અમે પતા,
મક છે સાથે , પ્રિસ્ત વિનાના જાદરીમેક પર
જેમને કિસ કો પીવા છે ઘર એની જ એને લાલાકાં
વિવધુઃ ઊત જગતને એઓ હતાં. કરણ કે તેમણે કર્યું કે જગતનો હાર ખાના મેં છે ના પધિમે રેતાનિક લંપી શ્રી સરદારી પત રે, અકાદ ની લાઈવમાં ઢિકે એક કે
કેમ રાના દર , ને દંડ ન ઘવ્યા એટલે તેમને વર્ગમાં
પરિણામે એટએ બધાં દુરગામી ક ર જ કરી. પિતાને ધર્મ જ સામૈ છે, બીજ અધૂરા છે. એવા મેં મૈયા ખીક નું પણ પર મિ વર્ગમાં જામતા મમારિને નાની
હતનતની જ થાને પર્યમાં અને ના પાને
ન એનાથી બદલાઈ ગઈ, અપૂરા -1 વિદ્બન હેલા આ કાર્યને જ કા રિટી એય કરી
ના મળ્યું છે જેના દ્ધ ને નકામું નકલ પકાવી, સરદારના દેઈ
જન યa તે લિવા આમ વ્યનિ ચનાનું અ” પ્રતાના ધર્મમાં માને છે અને માખા નાયકવ મા
અમીની કક્ષાએ મની કત એક વાકની ટીકા નથી કરી." પરિણીય કેને એક્ષિકિતનો અને વન્ય ધર્મમાં રહેવાને ન કરે છે, તે બીજાને
ન ન કરાયું નથી, ને મનો ગોપીપુગમાં કેવું સરસ સાહિબ્ધ થMાનું હતું ? આજે કેવું
પણ માપણો ખોરાક, લો, આદર કરે છે, જૈન ધર્મ તેરે આપવા નધિ પક્ષ ને પ્રતાના ધર્મમાં તો રૂપી ? નારે નહિક ઇન /
બાણી દેખાય છે, તેને શી મરા ન્યૂ રાશિન બહાર પડે છે રમણલાલની નવરાખ્યા જેવી
- ઘા કરવા. આમ તેને સંખ્યાની મા શગ છે અને
ય છે એવા | સમાજ માને છે, જે
છે બમેં ભાદલાયું છે. સ્ત્રીઓનાં વસો. આજે કોઈ લખી શકે છે?"
તે ધર્મ-ધામને પણ ધન, સત્તા, રે ! મેં તૈના ખાન જ છે.
નિમાં પ્રેરણા નાના અલ નીના ર વાત થઇ પણ પેલી પરીણી
એને બથાવા ની માં છે, પs | તમને સાધનની દુનિયાન] કંઈ ખબર જ નથી. મહિનામાં
બદાઈ તેટલી આગળની થેઈ
અને પોતે એક જ માની લે છે મvમારે એ જ માનવાની માનવજીવનને ગળતેનું કરે છે. એ તો બારે ગાંધીયુગ ખરી છે તે બદનામ થઈ ો છે, એ
વિઝન પર પ્રદેઘમાં સ્ત્રીર્માનજને પાતાની ધર્મનો માર માર્ય વૈધ છે, યુગમાં મા સધન રંગનું જ નહોતું અને કેવા પ્રચારાત્મક
ના પૅચાર, જેને કચરર શેર
બીકઈ બાજુએ, જેના પણ ના ઘા છે તે શ્યલ માનદ મ / મરેલું પણ ના જન્મ સંખ્યાબંધ અાપીને
અગાળ આપણે ઘરમાં જેર ના જ છે અને એવી શકે છે, આપણે ધર્મ સતવ રહી છે. ધરમાં એકઠાં થયેલાં ૩ માને છે. પણ એ તો એક છેડાને મન થયું. પE તને રમણલાલની પહેરવાની પણ તૈને-૨હીએ - સાપુ ! તયમંૌ! જ, ધર્મને બથા.” રીંપા
કાર્યાલયમાં મેકણી વાત કરી. એમની પછી મા નેમને પી જા" એવા સંસ્થા
બદગાઈ જાનને ૬ વતની હી બને , સ્વધર્મીએ ધર્મરાને ન છે નવલકાલમર થયા છે, પાની મેં જ એ સામે અમર જ બની છે. જેની વાત કરું છે, સામુ આપણે જ ધર્મ મા છે'ના પાને છા રહી
alી મુંબઈ જૈન યુઝ ચૂંથના અબ લાલાને બે હો ભૂકો ના ને ઊતરતા લાગો. મડિયા પણ છે કે ફરીએની સરળ C
* બુદ્ધ વનય ને માને ઘરે છે અને મંજારનું એક જૈati
ભ્ર નિવૈદક
મદિન કિંલક મુકદ્ધ નળયે મારી નથી. શિવકુમાર ને ભીના થાય પણ દય સાવ હરે. આ બધું કહી દે છે,
નાનો હાર અનેક પ્રકારની ટેરે જ જોઈ વે શિવકુમારની કણીખરી પતિને રમકુકમામત હતી, મને વૈશafપ્ત vમતના પરિણામે આ બધું શું? આ બધુ શકે ? | "મ એવી નું છે
અનેક શખી નાખે છે અને જાય નથવે (inકુમારનાં પ્રેક્ષક ચારો ની રમણલામ નહોતું, ૨૫
raઈ આહં, કી તેના ના દઈ ! ના, ના પk Sા પમાન ઘ માટે?
ગળની નેમ ષય | મ વીર હૈ, એમના જેટલી સૂચના ધારાકા કે હતી ?” ભારતમાં તે વિશ્વને એ પણ, ખાધને 2 છે. નાપા દર્દ ગી ની મૈટો છે એની
કક્ષા પ્રયાની વચ્ચે મનમાં એપ ઉપરનાં દw ઍકું બતાવવા માટૅ આપ્યા છે કે આપણે
ભવી નેમ ની પાળે ઔષા | પાકા મ શર ર વાની, એનાં 8 રે, મારે મને મા નનયાએ રે ઘણી વાર એક વર્ષ માટે એક પળ ને બીજા ર્ગ માટે બીજે
જનસંધાને. જેમને ધર્મને પ્રાણ જ છે અને પરતંત્રતા, સ્વાનાર્જન અને ને
જેમને
એની જ છે. વા રીતે નહિ નારક
ર્મને પારઇ મદtપૌએ પ્રશ્ન નડજની પેઢીને કદનામ કરવા માટે
બાલા તે બેનની છે માણુની સંખ્યા વ્ય રે છે,
Taષ ની ઉપશમાં થઈ હA | રાતાં મૈટા ભાગનાં લોણે આtતું છે.
નાને જોવા લાઈ છે, જ ૐ ચાર કાવાદાવા અને ધમકી ને, બધા છે, ધર્મ અને
ઉપપૈયા થઈ શકે તે માટૅ મુંબઈ વાદ સૌ જાણે છે ને છતાં અને અનાર્મ cી જ છે ને મહત્વની અન્ય ર જુદો છે, એને પિતાને જ કામ પૈતનું ખૂન ને છે અને ન થનાર કર્મ
યુવા સંઘના કાવડું , પૈટી રાખ+ થત એ છે કે એક પૈM અને એની પછવું પી તફાવત
નદિ ધામ, એણે પ૨rlz (ાના છે છે અમારી મા વિકમના અને ભવનાથ માને છે મા તેમજ પ્રબુદ્ધ નનના થાય ? રહેવાના જ, એ સમાવિક છે કે જજ નધિ, જી ણ છે, જે
નેલો, નપીયુગને કાવાદ ને મારી વાત એ કહો : એ અમારા મકર ધર્મ મુખની પ્રાકથા ઐશ્વ મશમાં અનુયા ઓવે ફેર ન થા તો જગતનો સાંસ્કૃતિક કાન્તિ લાલ જ નહિ.
અને બીજો : ના અમારા પદના ઉમરા, ધમાકો, તેની પૂરી વણા કરીને તે ઔષધ મને તાવળ શહૈ છે તેને બી૬ ણી વેર સર્ષ પણ થઇ છે. આવા કિએ જ જેકો, જેમ રહિમાને પરિક્ષક કે
જી નારદમ જો તે પોતાને પિશ્રીને વચ્ચેના સંઘર્ષને જ 4 બાફ, બ્રકૅરૅ સારાભનૂરનામી શિવાની ક્યના જ નધિ આજે ક્ષમાગનાં યુવાન ને ધર્મમાં કાલ નથી, મૈમને
| ઉયોગમાં લે તેવાં ઐલા દિના !
જુઆ- ૨૦૧૮
પwજીવન
