________________
તા. ૧૬-૩-૯૪ અને તા. ૧૬-૪-૯૪
પ્રબુદ્ધ જીવન રાજયના કાયદો, ન્યાય અને ગ્રામવિકાસ ખાતાના મંત્રી શ્રી નવીનચંદ્ર | શ્રી ઉપેન્દ્રભાઈ વોરાનું સન્માન : ' - શાસ્ત્રીએ જણાવ્યું હતું કે કચ્છ તપોભૂમિ છે, કચ્છની આ પુનિત ધરા શ્રી આર્યરક્ષિતસૂરિજી જૈન તત્ત્વજ્ઞાન વિદ્યાપીઠમાં વર્ષો સુધી સેવા પર બોતેર જિનાલય જેવા પવિત્ર તીર્થસ્થળમાં જન સાહિત્ય સમારોહનું આપનારા સંસ્કૃતના વિદ્વાન અધ્યાપક શ્રી ઉપેન્દ્રરાય નાનાલાલ આયોજન થાય એ અત્યંત આનંદ સાથે ગૌરવની વાત છે. જૈનધર્મે વોરાનું આ પ્રસંગે રૂ. ૧૧૦૧/-ની થેલી, ચાંદીનું શ્રીફળ, પ્રશસ્તી વિશ્વને અહિંસાનો સંદેશ આપ્યો છે. જૈનધર્મ ગ્રંથોમાં આપવામાં આવેલા પત્ર, શાલ અને સુખડની માળા દ્વારા શ્રી નવીનચંદ્ર શાસ્ત્રીના વરદ્દ ઉપદેશોનું અનુસરણ થાય તો જગત તનાવ મુક્ત બની શકે, હિંસા
હસ્તે બહુમાન કરાયું હતું. મુક્ત બની શકે, અને સારું જીવન જીવવા માટે સક્ષમ બની શકે.
તે પ્રથમ બેઠક : સમાજમાં અહિંસા, શાંતિ, એકતા, ભાઇચારો અને પરસ્પર સુમેળ સાધવા
રવિવાર તા. ૨૦મી માર્ચ, ૧૯૯૪ના રોજ બપોરના ત્રણ વાગે જૈન સાહિત્ય ઘણું ઉપયોગી થઈ શકે. આજના કપરા કાળમાં માણસ
ઉપાશ્રય ખંડમાં ડૉ. રમણલાલ ચી. શાહના અધ્યક્ષસ્થાને બારમા માણસ તરીકે જીવવાનું શીખે, સૃષ્ટિના રંગમંચ પર થોડું ભેજું વાપરે
જૈન સાહિત્ય સમારોહની પહેલી બેઠકનો પ્રારંભ થયો હતો. આ બેઠકમાં તો તેનો સંસાર સુખી અને સંતોષી બને. અંતમાં શ્રી શાસ્ત્રીએ જૈન
નીચેના વિદ્વાનોએ પોતાના અભ્યાસલેખો રજૂ કર્યા હતા. સાહિત્ય સમારોહ દ્વારા ધર્મ, સાહિત્ય, નીતિ, સદાચારની વાતો લોકોના
જ્ઞાનયોગનો મહિમા : - હૃદય સુધી પહોંચે અને સાહિત્ય સમારોહની આ વિરલ પ્રવૃત્તિથી
- પૂ. સાધ્વીશ્રી મોક્ષગુણાશ્રીજીએ આ વિષય પર વક્તવ્ય આપતાં અનેકોનું જીવન નંદનવન બને એવી શુભકામના દર્શાવી હતી.
જણાવ્યું હતું કે પરમપદને પામવા માટે આપણાં શાસ્ત્રમાં ત્રણ યોગ D જૈન સાહિત્યનું યોગદાન :
બતાવ્યા છે તે છે જ્ઞાનયોગ, તપયોગ અને ભક્તિયોગ. આ ત્રણે યોગમાંથી સુપ્રસિદ્ધ વ્યાખ્યાનકાર મુનિશ્રી દેવરત્નસાગરજી મહારાજે
જ્ઞાનયોગનો જૈનધર્મમાં ભારે મહિમા છે. જ્ઞાનયોગથી અનંત કર્મની આ પ્રસંગે વક્તવ્ય આપતાં જણાવ્યું હતું કે કચ્છનું આ કોડાય ગામ
નિર્જરા થઇ શકે. જ્ઞાનયોગ કઠિન જરૂર છે, પણ અશક્ય નથી. મરજીવા કચ્છની કાશી છે. અહીં કોડાયમાં સાહિત્ય સમારોહ ન થાય તો આશ્ચર્ય
જેમ મોતી લેવા સમુદ્રમાં ઊંડે ઉતરતા જાય તેમ જીવાત્મા આત્મચિંતનમાં, થાય ! આ ભૂમિના પરમાણું અતિ પવિત્ર છે. આજથી સવાસો વર્ષ
ઊંડો ઉતરતો જાય તેમ તેને જ્ઞાનયોગની પ્રાપ્તિ સહજ થાય. પહેલાં આ ભૂમિ પર સાહિત્યના વિદ્વાનોનું અવારનવાર મિલન થતું. અહીં જ્ઞાન ગંગોત્રી સતત વહેતી રહેતી. જૈન સાહિત્યનું વિશ્વના
0 લજજા - શ્રાવક જીવનની લક્ષ્મણરેખા : સાહિત્યમાં અદભૂત યોગદાન છે. એમ જણાવીને તેમણે જૈન
પ્રા. મત્કચંદ્ર ૨. શાહે આ વિષય પર બોલતાં કહ્યું હતું કે
કલિકાલસર્વજ્ઞ હેમચંદ્રાચાર્યે યોગશાસ્ત્રમાં માર્ગાનુસારી શ્રાવક જીવનમાં સાહિત્યકારોના હાથે સર્જાયેલું સાહિત્ય, શ્રીપાળચરિત્ર, શ્રી દેવચંદ્રજીની ચોવીશી-પદરચનાઓ, શ્રી સલચંદ્રજીની સત્તરભેદી પૂજા અને અન્ય
ધર્મઆરાધના માટે જે ૩૫ બોલ કહ્યા છે તેમાં લજજાગુણનો પણ
સમાવેશ થાય છે. દશવૈકાલિક સૂત્રમાં આત્મકલ્યાણ માટે લજજા, દયા, પૂજા સાહિત્ય, ઉપાધ્યાય યશોવિજયજી અને શ્રી જ્ઞાનવિમલસૂરિની રચનાઓ તેમજ અચલગચ્છના પ્રભાવક આચાર્ય શ્રી જયશેખરસૂરિના
સંયમ અને બ્રહ્મચર્યને સાધનરૂપ ગણાવ્યા છે. પશુ અને માનવમાં સાહિત્યનું રસપાન કરાવ્યું હતું.
આહાર, નિદ્રા, ભય અને મૈથુન સમાન રૂપે છે પરંતુ મનુષ્યજીવનમાં
ધર્મ અને તેમાંથી નિષ્પન્ન થતાં વિવેક, મર્યાદા, લજજાના કારણે મનુષ્ય 0 ખરા નેતૃત્વની ખોટ :
પશુથી જુદો પડી જાય છે. મનુષ્ય જીવનમાં લજજાના આચારમાં સંસ્કાર ખ્યાતનામ વિદ્વાન, ત્યાગમૂર્તિ શ્રી હરીમલ પારેખે સંબોધન
અને લોકનિંદાનો ભય એ બંને કામ કરતાં હોય છે. કરતાં કહ્યું હતું કે, કેટલીકવાર વિચાર એ થાય છે કે, સમાજ અને
0 શ્રી વિજ્યાનંદસૂરિ મહારાજ : સાહિત્યને શું લેવા દેવા ? આવા સાહિત્ય સંમેલનો ખરેખર જનતાને ઉપયોગી થાય છે ખરા ? આ દેશમાં ક્યારેક ધર્મ સામાજિક રહ્યો છે
શ્રી જયેન્દ્રભાઈ એમ. શાહે આ વિષય પર વક્તવ્ય આપતાં તો ક્યારેક સમાજ ધાર્મિક રહ્યો છે. આ દેશની કેટલીક નબળાઇઓ
જણાવ્યું હતું કે જૈન શ્વેતામ્બર મૂર્તિપૂજક સંપ્રદાયમાં આચાર્ય શ્રી
વિજયસિંહસૂરિ પછી ઘેઢસોથી બસો વર્ષના ગાળામાં કોઇ આચાર્ય થયા સ્પષ્ટ જણાઈ રહી છે. આજે સૌથી વધારે. ખૂંચે તેવી વાત એ છે કે મહાત્મા ગાંધી પછી આ દેશમાં ખરા નેતૃત્વની ખોટ ઊભી થઈ
ન હતા. એવા સમયે પાલિતાણામાં સમસ્ત જૈન શ્વેતામ્બર મૂર્તિપૂજક છે.આજનાં આપણાં ધણાખરાં રાજકીય નેતાઓ તદૃન વામણા અને
સંઘે શ્રી વિજયાનંદસૂરિ (આત્મારામજી મહારાજ)ને આચાર્ય પદવી અર્પણ દિશાદોર વિનાના છે. આજે આપણે ક્યાં જઈ રહ્યા છીએ, આપણું ગંતવ્ય
કરી એથી તેમને વિકમની વીસમી અને ઇસુની ઓગણીસમી સદીના શું છે તેનો ખ્યાલ જ આપણને નથી.
- આદ્ય સંવેગી આચાર્ય અને યુગપુરુષ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. પં. તીર્થકર ભગવાન દીપક સમાન :
શ્રી સુખલાલજીના મતે આત્મારામજી મહારાજ પ્રખર વિદ્વાન, તત્ત્વ
પરીક્ષક અને વંતિકારી વિભુતી હતા. ડૉ. રમણલાલ ચી. શાહ જણાવે આ ઉદ્ઘાટન બેઠકમાં વિદ્વાન વ્યાખ્યાતા પ્રા. તારાબહેન ૨. શાહે
છે કે આત્મારામજી મહારાજ જેવી મહાન પ્રતિભા છેલ્લાં બે સૈકામાં ઉબોધન કરતાં જણાવ્યું હતું કે જ્ઞાન એ દીપક છે. દીપકની હાજરીમાં
કોઇ થઇ નથી. ગુજરાત, રાજસ્થાન અને પંજાબ ઉપર એમનો પ્રભાવ જેમ અંધકાર ટકી શકે નહિ તેમ જ્ઞાનરૂપી દીપક જેમના અંત:કરણમાં
- ઘણો મોટો રહ્યો હતો. વિદ્યમાન છે. તેમના અંત:કરણમાં અજ્ઞાન, રાગ, દ્વેષ, મોહ, બંધ, ઇર્ષા અને અસૂયારૂપી અંધકાર તથા તે અંધકારમાંથી ઉત્પન્ન થનારા અશાંતિ,
| ધ્યાનયોગ અને સ્વાનુભૂતિ : દુઃખ, ખેદ કે શોકરૂપી દુર્ગુણો ટકી શકતા નથી. તીર્થકર ભગવાન દીપક
ડૉ. કોકિલાબહેન શાહે આ વિષય પર બોલતાં કહ્યું હતું કે સમાન છે. તીર્થકર એટલે તીર્થ પ્રવર્તક અને ધર્મ પ્રવર્તક. તીર્થંકર
જૈનયોગ સાધનામાં ધ્યાનનો ભારે મહિમા છે. વ્રત, નિયમ, તપ, જપ, ભગવાન પોતે તર્યા અને આપણને તરવાનો ઉપદેશ આપી ગયા છે.
સ્વાધ્યાય વગેરે ધાર્મિક ક્રિયાઓનું પ્રયોજન વ્યક્તિના વિચાર, વર્તનની જેમ એક દીપકમાંથી બીજો દીપક પ્રગટે તે રીતે આપણે જ્ઞાનરૂપી
અશુદ્ધિઓ દૂર કરી મનને શાંત અને સ્વસ્થ થવામાં સહાયક થવાનું દીપકને સતત પ્રજ્વલિત રાખી આપણું કલ્યાણ સાધવાનું છે.
છે. અંતે ધ્યેય છે સમત્વના વિકાસ દ્વારા આત્મજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ અર્થાત
