________________
તા. ૧૬-૧૧-૯૪ અને તા. ૧૬-૧૨-૯૪
-
પ્રબુદ્ધ જીવન *
|
કોઇપણ લેખક ધર્મના ક્ષેત્રે જ્યારે વિવાદભર્યું લખાણ લખે છે ત્યારે પોતાના અંગત અનુભવો કે અભિપ્રાયો જાહેરમાં ઉચ્ચારતાં અચકાય તે ઘણો ઉહાપોહ મચે છે. ઉશ્કેરાયેલા ઝનૂની લોકો ક્યારેક લેખકને છે. લેખિત રૂપે તે પ્રકાશિત કરવામાં પણ ઘણો ઉહાપોહ થવાનો સંભવ મારી નાખવા સુધી પહોંચે છે. ઘર્મનું ક્ષેત્ર અત્યંત સંવેદનશીલ અને તેમને લાગે છે. બીજી બાજુ એવા અનુભવો કે અભિપ્રાયોને વ્યક્ત કર્યા અસહિષ્ણુ હોય છે. રૂઢિચુસ્ત શ્રદ્ધાવાન લોકોના વિચારો અને એમની વગર તેઓ રહી શકતા નથી. આવા સંજોગોમાં તેવા લેખકો પોતાનો ભાવનાઓ સ્થિર થઇ ગયેલી હોય છે. એટલે નવું મૌલિક અર્થઘટન સંસ્મરણાત્મક ગ્રંથ લખે છે, પરંતુ તે તરત પ્રકાશિત ન કરતાં ગુપ્ત રીતે સ્વીકારવાની તેઓની માનસિક તૈયારી હોતી નથી. એમાં પણ કોઈ સાચવી રાખે છે અને અમુક વર્ષ પછી પ્રકાશિત થાય એવી વંશવારસો લેખકનું આઘાત-પ્રત્યાઘાત જન્માવનારું લખાણ હોય, કોઈ ઈષ્ટદેવ કે દ્વારા યોજના કરે છે. આવું જ્યારે થાય છે ત્યારે ભૂતકાળની મહાન ધર્મની માત્ર અવહેલના કરવાના આશયવાળું હોય તો લોકો તે ઝીલી લાગતી કેટલીક વ્યક્તિઓ કોઈક પ્રસંગે કેવી પામર બની જતી તેનો શકતા નથી. આવા પ્રસંગોમાં લેખકને પક્ષે કદાચ સત્ય રહ્યું હોય તો આપણને ખ્યાલ આપે છે. અલબત્ત એ જમાનાની ઘણી ખરી પણ જનવાદ બળવાન બની જાય છે અને તેવા લેખકને કાવવા દેતા વ્યકિતઓએ વિદાય લઈ લીધી હોય છે. એટલે સાબિતીને બહુ અવકાશ નથી. ઓશો રજનીશે ઇશ ખ્રિસ્તી વિશે કરેલા કેટલાંક વિધાનોને કારણે નથી રહેતો, એથી ઉહાપોહ બહુ થતો નથી. બીજી બાજુ આવી રીતે રૂઢિચુસ્ત ખ્રિસ્તી લોકોએ રજનીશ પ્રત્યે પોતાનો રોષ વ્યક્ત કર્યો હતો. પ્રગટ થયેલા ગ્રંથોનું લોકોની અને સરકારની નજરે મૂલ્ય પણ ઓછું રહે રજનીશે ઇસ્લામ ધર્મ વિરુદ્ધ કશું કહ્યું હોય તેવું જાણવામાં નથી. તત્ત્વ છે, કારણ કે લખનારની નૈતિક હિમંતનો અભાવ તેના લેખનને ઝાંખું વિચારણાની દષ્ટિએ એટલો અવકાશ તેમને નહિ જણાયો હોય. પાડી દે છે. વિદેહ લેખક સામે કાનૂની કાર્યવાહી કરવાનો પ્રશ્ન રહેતો ઇસ્લામ ધર્મના અનુયાયીઓમાં અસહિષ્ણુતાનું પ્રમાણ વધારે ગણાય નથી.વળી કેટલીક વાર ભૂતકાળની એ ઘટનાઓ કે વ્યક્તિઓનું નવા છે. તેથી જ સલમાન રશદીએ અને તલ્લીમા નસરીને વ્યક્ત કરેલા સામાજિક સંદર્ભમાં ઝાઝું મહત્ત્વ રહેતું નથી. ' વિચારોનો ઘણો મોટો પ્રત્યાઘાત ઇસ્લામ જગતમાં પડ્યો છે.
જે શ્રેષ્ઠ કક્ષાના લેખકો હોય છે તે તો સત્યને પણ પ્રિય અને હિતકર - લેખકોની લેખન કૃતિઓના મુખ્યત્વે બે પ્રકાર છે. (૧) લલિત બનાવીને રજૂ કરે છે. તેમના મૌલિક ચિંતનમાં પણ એવું સત્ય હોય છે સાહિત્ય અને (૨) લલિતેતર સાહિત્ય. લલિત સાહિત્યમાં લેખક સર્જક કે જે સહજ રીતે સ્વીકાર્ય બને છે. એમના હૃદયના ઉંડાણમાં કોઈને માટે તરીકે કવિતા, નાટક, વાર્તા, નવલકથા ઇત્યાદિ પ્રકારની કોઈ દ્વેષકે ધિક્કારનથી હોતો. તેઓ કોઇ એક વર્ગને ઉશ્કેરવા નથી ઇચ્છતા. સર્જનાત્મક કૃતિનું સર્જન કરે છે. તેમાં પ્રસંગ, પાત્ર કે પરિસ્થિતિના તેઓ ઇરાદાપૂર્વક અસત્ય કે અર્ધસત્યનો આશ્રય નથી લેતા. આમ છતાં આલેખનમાં કંઈક એવું લખાતું હોય કે જે કોઈ ધર્મ કે વ્યક્તિની એમના વિચારોમાં અભિનવતા હોય છે. તેઓ કાન્તદષ્ટ હોય છે. તેઓ બદનક્ષીરૂપ હોય અને તેથી તે વાંધાજનક બને તો પણ તેનો થોડોક પ્રજાને એક ડગલું આગળ લઈ જવાનું કાર્ય કરે છે. આવા લેખકોની બચાવ કદાચ થઈ શકે, પરંતુ લેખક નિબંધરૂપે, આત્મકથારૂપે, કૃતિઓ વધુ જીવંત નીવડે છે. સંસ્મરણરૂપે કોઇ વર્તમાનપત્ર કે સામયિકમાં લેખરૂપે લખે અથવા વિવાદમય નિરર્થક ક્ષુદ્ર સાહિત્યને જીર્ણશીર્ણ કરી નાખવામાં કાળ ગ્રંથરૂપે લખે અને તેમાં પોતે કરેલા વિધાનો બીજા કોઈ ધર્મ કે વ્યક્તિના મોટું પરિબળ બની રહે છે. નવી નવી પ્રજા ઉપર કાળભગવાનનો કેટલો બદનક્ષીરૂપ હોય તો તેવા લખાણ માટે લોકશાહી ધરાવતા રાષ્ટ્રોમાં મોટો ઉપકાર છે ! અદાલતમાં કાનૂની કાર્યવાહી કરી શકાય છે અને તેવા લેખકોને તે માટે
રમણલાલ ચી. શાહ સજા કરી શકાય છે.
જે લેખકોને પોતાને રાજકીય સત્તા ભોગવવાની તક મળે છે તેઓને - શ્રી મુંબઇ જેન યુવક સંઘ માટે ત્યાર પછી સમતુલા જાળવવાનું કપરું બની જાય છે. કયારેક તેઓનો અભિગમ લેખકોની વિરુદ્ધ થઈ જાય છે તો કયારેક તેઓ
વાર્ષિક સામાન્ય સભા લેખકોમાં પક્ષાપક્ષી ઊભી કરે છે. અલબત્ત રાજાશાહીમાં કવિ-લેખકનું સંઘની વાર્ષિક સામાન્ય સભા ગુરુવાર, તા. ૧૨-૧-૧૯૯૫ના ગૌરવ ઘણું મોટું હતું.
રોજ સાંજના ૫-૩૦ કલાકે પરમાનંદ કાપડિયા સભાગૃહમાં મળશે, કેટલાક લેખકો પોતાના સમકાલીન અન્ય લેખકો, ધર્મગુરુઓ, જે વખતે નીચે પ્રમાણો કામકાજ હાથ ધરવામાં આવશે. ' કેળવણીકારો, રાજનેતાઓ કે એવી બીજી જાહેર વ્યક્તિઓ માટે
(૧) ૧૯૯૩-૯૪નો વાર્ષિક વૃત્તાંત તથા સંઘ તેમજ શ્રી મણિલાલ
મોકમચંદ શાહ સાર્વજનિક વાચનાલય અને પુસ્તકાલયના ભૂલ સુધાર,
ઓડિટ થયેલા હિસાબો મંજૂર કરવા. “પ્રબુદ્ધ જીવન”ના તા. ૧૬મી ઓક્ટોબર, ૧૯૯૪ના અંકમાં |
(૨) ૧૯૯૪-૯૫ના વર્ષના અંદાજપત્રો મંજૂર કરવા. માંગરોલની આર્ચ સંસ્થા માટે તથા સંઘને મળેલ ભેટ રકમની યાદીમાં (૩) સંઘના પદાધિકારીઓ તેમજ કાર્યવાહક સમિતિના ૧૫ કમ્યુટર પ્રિન્ટીંગની ક્ષતિને કારણે કેટલાક આંકડાઓમાં ભૂલ રહેવા સભ્યોની ચૂંટણી. પામી છે તો તે નીચે મુજબ સુધારીને વાંચવા વિનંતી છે.
(૪) સંઘ તેમજ વાચનાલય-પુસ્તકાલયના ઓડિટર્સની નિમણુંક માંગરોળની આર્ચ સંસ્થા માટે ભેટ રકમની યાદી
કરવી. ૧૧૦૦૦ શ્રી તારાબહેન ચંદુલાલ ઝવેરી
ઉપર જણાવેલી વાર્ષિક સામાન્ય સભાના અનુસંધાનમાં ૧૧૦૦૦ શ્રી ઉષાબહેન એચ. શાહ
જણાવવાનું કે સંઘનો વૃત્તાંત તથા સંઘ તેમજ વાચનાલય અને ૧૧૦૦૦ શ્રી કે. કે. મોદી ચેરિટેબલ ટ્રસ્ટ
પુસ્તકાલયના ઓડિટ થયેલા હિસાબો સંઘના કાર્યાલયમાં રાખવામાં ૧૦૦૦૦ શ્રી એ. આર. શાહ
આવ્યા છે. તા. ૩-૧-૯૫ થી તા. ૯-૧-૯૫ સુધીના દિવસોમાં ૧૦૦૦૦ શ્રી બાઈ જાદવાબાઇ શુભ માર્ગ ટ્રસ્ટ
બપોરના ૧થી ૫ સુધીમાં કોઇ પણ સભ્ય તેનું નિરીક્ષણ કરી શકશે. સંઘને મળેલ ભેટ રકમની યાદી
આ સામાન્ય સભામાં કોઈને પ્રશ્ન પૂછવાની ઇચ્છા હોય તો તે બે ૫૦૦૦૦ શ્રી સેવંતીલાલ કાંતિલાલ ટ્રસ્ટ
દિવસ અગાઉ લેખિત મોકલી આપવા વિનંતી. ૨૫૦૦૦ કોન્ટેસ્ટ પબ્લીક ચેરિટેબલ ટ્રસ્ટ
વાર્ષિક સામાન્ય સભામાં સર્વ સભ્યોને ઉપસ્થિત રહેવા વિનંતી | ૧૧૦૦૦ એક ભાઇ. ૧૧૦૦૦ શ્રી પિયૂષભાઈ કોઠારી
- નિરુબહેન એસ. શાહ | ૧૧૦૦૦ શ્રી નરેન્દ્ર કાંતિલાલ ટ્રસ્ટ
પ્રવીણચંદ્ર કે. શાહ માનદ્ મંત્રીઓ
