________________
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧૬-૬-૯૪
હતાં.
ધર્મનિષ્ઠ પતિની ધર્મપરાયણ પત્ની હતી તેણે તરત જ અભિગ્રહ ગુરુશ્રી દેવચંદ્રસૂરીશ્વરને વંદન કરવા આવી. તેનું પોતાના આસન પર કાયોત્સર્ગ ધારણ કરી લીધો અને જ્યારે સુળીનું સિંહાસન થઈ ગયું બેસી જવું તથા મુખ પરની કાંન્તિ જોઈને તેના બાળક શાસન સમ્રાટ ત્યારે કાયોત્સર્ગ પાળ્યું (પાર્થે). કેવી અડગ નિશ્ચયવાળી ધન્યાતિધન્ય બને તેમ લાગવાથી ગુરએ પાહિણી પાસે પોતાની ઇચ્છા શાસનને ચરણે પત્ની કે જેને પતિના ચારિત્ર વિશે લેશ પણ શંકા ન હતી. પતિના તેની ભેટ ધરવાની' જણાવી. ત્યારે પતિની ગેરહાજરીમાં હસતા મુખે ચારિત્રમાં પણ લેશ માત્ર શંકા ન રાખનાર પત્નીઓ તો જૈન ધર્મના બાળકને શાસનની સેવા માટે આપી દીધો અને તે સોમચંદ્રમાંથી ઈતિહાસમાં જોવા મળે તેમાં કંઇ નવાઇ જેવું નથી. પ્રાચીન સમયના અલૌકિક પ્રતિભા અને પ્રજ્ઞા વડે કલિકાલસર્વજ્ઞ હેમચંદ્ર બની ગુજરાતના સ્ત્રી-પુરુષોમાં જૈન ધર્મ તથા જૈન દર્શનના સિદ્ધાંતો આત્મસાત થયેલાં ઇતિહાસમાં અમર નામ કરાવનાર એ સુપુતની માતા પાહિણીને ધન્યવાદ.
એક મહાન શ્રાવિકા પોતાના લેજાના ટુકડાનું અને પુત્રમોહનું બલિદાન ભગવાન ઋષભદેવની પુત્રી બ્રાહી અને સુંદરી બે બહેનો હતાં કે કેવી શાસનનિષ્ઠાથી આપી શકે છે એનું જીવંત અને જાગૃત પ્રતીક ! જેમણે બાહુબલી જેવા અભિમાનરૂપી ગજ પર બેઠેલાની માનની ગાંઠોને પ્રાંતે પાહિણીએ પુત્રના પવિત્ર પંથે પગરવ પાડી પ્રવર્તિની પદને ખોલી, તેમના અંતરનો અંધકાર મટાડીને કેવળજ્ઞાનનો પ્રકાશ; કદમ વિભુષિત કર્યું. ઉઠાવતા, સમસ્ત વિકલ્પો નષ્ટ થતા પ્રકાશી ઉઠ્યો. માટે સરળ અને રેવતી મહાશતકની ૧૩ પત્નીઓમાંથી એક હતી. તેણી એ ૧૨ નમ્ર બનવાની જરૂર છે.
શોક્યોમાંથી છને ઝેર આપી મારી નાંખી તથા છને શસ્ત્ર વડે હણી સમ્રાટ અશોકનો પુત્ર સંપ્રતિ વિજય મેળવી પાછો ફરે છે ત્યારે નાંખી. ત્યારબાદ મહાશતકને પૌષધવ્રતમાં હોવા છતાં પણ ઝેર આપી નિર્દોષના વધથી નાખુશ થયેલી માતાને આનંદિત કરવા તેણે સમગ્ર મારી નાખ્યા. આ રેવતી મદિરા તથા માંસ ખાનારી હતી. તેનાથી રાષ્ટ્રમાં અહિંસાનો ધ્વજ ફરકાવ્યો અને માનું મુખ અહિંસાની ઘોષણાથી વિપરીત બીજી રેવતી કે જેણે ભગવાન મહાવીરને બિજોરાપાક વહોરાવ્યો પુલકિત થયું.
હતો. ગોશાલકે કેવળી ભગવંત મહાવીરના ઉપર તેલેક્ષા છોડી ત્યારે જૈન જગતની ઝગમગતી તારિકાઓ કે જેઓ પ્રતિદિન રાઈ પ્રતિક્રમણ, તેમને લોહીના ઝાડા થયા. તેના પ્રતિકાર રૂપે બિજોરાપાની જરૂર હતી. કરતાં આપણા માનસપટ પર ઉદય પામી આપણા જીવનને નવો રાહ રેવતીએ હર્ષોલ્લાસપૂર્વક ભાવભીના હૃદયે તે વહોરાવ્યો. તે દ્વારા ઉપાર્જીત બતાવે છે. તેઓ કોઈક ભરિક જીવોની માતા. પુત્રી કે પત્ની તરીકે કરેલા પુણ્યાનુબંધી પુણ્યના પરિપાક રૂપે તે આગામી ઉત્સપિણીમાં પ્રગટ થાય છે. તેઓ છે :
થનારા ૨૪ તીર્થકરોમાં સત્તરમા તીર્થંકર સમાધિ નામે થશે. ' સુલસા, ચંદનબાળા, મણોરમ, મયણરેહા, દમયંતી, નમયાસુંદરી, જૈન ધર્મમાં નાત-જાત, સ્ત્રી-પુરુષ, ઉંચ-નીચાદિનો ભેદ નથી એટલે સીયા, નંદા, ભદ્રા, સુભદ્રા, રાઇમઇ, રિસિદત્તા, પઉમાવઈ, અંજણા, કે જે તે જીવો ગુણસ્થાનકે ચઢવા અપૂર્વકરણાદિ કરે તો તેઓ પણ સિરીદેવી, જિઠ, સુજિઠા, મિગાવઈ, ૫ભાવઈ, ચિલ્લણાદેવી, ગંભી, મોક્ષ મેળવી શકે તેમ છે અને તેમાં મલ્લિનાથ, સુલસા, રેવતી જેવાં સુંદરી, રૂપિણી, ધારણી, કલાવઇ, પુફચૂલા, રેવઈ, કુંતી, સિવ, જયંતી, સ્ત્રીરત્નો પણ તીર્થંકર પદ પ્રાપ્ત કરે છે. દેવઇ, ધવઇ, ગોરી, ગંધારી, લખમણી, સુસીમા, જંબૂવઈ, સચ્ચભામ, પુષ્પચૂલા તેના ભાઈ સાથે લગ્નગ્રંથીથી જોડાઈ છે તે જાણ્યા પછી કહડઠ મહિસીઓ, જખા, જખદિન્ના, ભૂઆ, ભૂઅદિન્ના, સણા, દીક્ષા લેવા પતિને જણાવે છે. તેમાં રાજ્યમાં રહેવાનું તથા પ્રતિદિન છે. વેણા, રેણા (સ્યુલિભદ્રની સાત બેનો) વગેરે અલંકિત શીલવિભૂષિત દર્શન કરે તેવી છે શરતો પછી દીક્ષા લીધી તેના જીવનમાં બાહ્ય તથા હોવાથી અદ્યાવધિ તેઓનો યશપડહ ત્રણે જગતમાં વાગી રહ્યો છે. તેથી આત્યંતર બંને પ્રકારના ત૫ હતા. તેના રાગ-દ્વેષ ખૂબ પાતળા પડી તેઓને ભરખેસરની સઝાયમાં આપણે યાદ કરી શ્રદ્ધાંજલિ અર્પિત ગયા હતા. ઉત્કૃષ્ટ ભાવે વૃદ્ધ ગુરુની વૈયાવચ્ચ કરતાં આત્મસ્વરૂપના કરીએ છીએ. ઉપર્યુક્ત સન્નારીઓ વિષેની કથા સુપ્રસિદ્ધ હોવાથી રટણ ઉપર ચઢતાં ઘાતી કર્મોનો ક્ષય થયો; પુષ્પચૂલા સાધ્વીજીને વિસ્તાર ન કરતાં આટલો જ નિર્દેશ ઉપયુક્ત ગણીએ.
કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું. અણિકાપુત્ર-ગુરુને પણ નદી પાર કરતાં કેવળ વીરધવલ રાજાને ત્યાં વસ્તુપાલ-તેજપાલ નોકરીએ હતા. તેઓએ થશો તેવું તેના કહેવાથી ગોચરી બાજુ પર મૂકી ગંગા નદી પાર કરવા સંપત્તિ, જીવન માટે રાખી બાકીનાનું સખાવત કરી નાંખ્યું. ઇર્ષાળુ પ્રમાદ ન કરતાં, ચાલવાની તાકાત ન હોવા છતાં પણ ભગવંતના વચને લોકોએ વીરધવલના કાન ભંભેર્યો કે તમારી સંપત્તિથી વસ્તુપાલ- અપૂર્વ જોમ આવ્યું હિંમત ભેગી કરી ઊભા થયા. પહોંચ્યા કિનારે નૌકામાં તેજપાલની લોકો યશગાથા બોલે છે. તેથી કોપાયમાન થયેલા રાજાએ બેઠા. મુસાફરોએ તેમને નદીમાં ફેંક્યો પૂર્વના વૈરી દેવે ભાલાની અણી સંન્યાસીનો સ્વાંગ સજી તેમને મારવા ભોજનાર્થે સખાવતમાં જાય છે. • પર ઝીલ્યા. લોહીના પડી રહેલા બિંદુથી પાણીના જીવોની હિંસા થશે તેમને જોઈ તેમની પત્ની અનુપમાદેવી કે જેણે કિંમતી સાડી પહેરી તેથી પાપી શરીરનો ધિક્કાર કરતાં કરતાં કેવળી થઈ ગયા. ગુરુ-શિષ્યો હતી તેનાથી તેઓનું ધીવાળું પાત્ર લૂછે છે. વીરધવલ તેના મુખે રાજાની બંને અપ્રતિપાતી જ્ઞાનના અધિકારી બની ગયા. ભાવના ભવનાશિની આ સંપત્તિ છે, રાજાની કૃપાથી આ બધું થાય છે, ત્યારે તે વાત જાણી ને ! પ્રભંજના રાજકુંવરીના લગ્નની ચોરી તૈયાર થઈ ગઈ છે. મિત્રમંડળ વિરધવલ માફી માંગે છે અને કહે છે કે તેઓ આજે સાધુના સ્વાંગમાં તથા સગાંસંબંધીથી ઘર ભરાઈ ગયું છે. સોળે શણગાર સજી તથા તેઓને મારવા આવ્યા હતા. ,
વિભૂષિત થઈ તે છેલ્લે છેલ્લે સાધ્વીજી વાંદવા હજાર સખીવૃંદ સાથે બીજા પ્રસંગે જ્યારે પોતાની સંપત્તિમાં ચરૂ મળ્યા ત્યારે તેનો નીકળી પડે છે. તેને જઈ સુવ્રતા સાધ્વીજી વૈરાગ્ય નિગળતી વાણીમાં ઉપયોગ જિનેશ્વરના મંદિરમાં તે ચરૂ દ્વારા મળેલું ધન વાપર્યું તથા ધર્મોપદેશ સંભળાવે છે. તેના પર હૃદયપૂર્વક મનન કરતાં ધર્મધ્યાન પ્રતિદિન કારીગરોને રજકણના જેટલી ચાંદી અપાતી તથા તેઓના અને ત્યારબાદ શુકલધ્યાનના ચરણો ચઢતાં ચઢતાં કેવળી બની જાય સ્વાથ્યની ખડેપગે દરકાર કરતાં તેથી તેમને અનુપમાદેવીનું માનદ છે. દેવો તેનો ઉત્સવ ઉજવવા આવે છે. પ્રભૂજનાને લગ્નની ચોરીમાં બિરૂદ મળ્યું હતું. કારીગરો પર રાતદિન દેખરેખ રાખવાથી, મંગળફેરા ફરવાનું તો બાજુ પર રહી ગયું, પરંતુ તેણીએ ભવના ફેરા આરોગ્યયાદિની ચિંતા કરવાથી, છૂટા હાથે મજુરી ઉપરાંત ઘન આપતી, ફરવાનું હંમેશને માટે બંધ કરી દીધું. આવાં આવાં દષ્ટાન્તો જૈન ધર્મના તમામ કોમના દીન-દુઃખિઓને તે જે ઉદારતાથી અનુકંપાદાન કરતા ઇતિહાસના પૃષ્ઠોને અલંકૃત કરે છે. તેથી તેને બધાં પડદર્શન-માતા કહેતા.
એક રાજાએ ચોરી કરનાર મોટા ચોરને પકડ્યો છે. તેને ફાંસી પાહિણી જે બાળકને જન્મ આપ્યો તેને સાથે લઈ તે એકવાર આપવાની છે. તે રાજાને ૯૯ પત્નીઓ છે. તેમાંની ૯૮ માનીતી છે
