________________
ગુણવાનો તરફ પ્રમોદભાવ રહે, દુઃખી જીવો ઉપર કરૂણા રહે અને મધ્યસ્થ તરફ ઉદાસીન ભાવ રહે તેમ કર. (૧) મૈત્રીભાવઃ સંસારના જીવો મારી સાથે કદાચ ભલે શત્રુભાવ રાખે પણ મારે તો તે
જીવો સાથે મૈત્રીભાવ ટક્યો રહે એમ જ હે ભગવાન! હું ચાલી રહ્યો છું. (૨) પ્રમોદભાવઃ ગુણવાનો તરફ ગુણનો પ્રમોદભાવ, હે પ્રભો ! મને આપો. (૩) કરૂણાભાવઃ જે મારા પ્રત્યે કરૂણા રાખે છે, તેના પર પણ મને જો કરૂણા આવતી
નથી તો તો ખરેખર મારામાં માનવતા પણ નથી. - (૪) માધ્યસ્થભાવઃ કોઈ મારા પ્રત્યે માધ્યસ્થભાવ લઈને ફરે છે, પણ હું તેના પ્રત્યે જો
દુર્ભાવ લઈને ફરું છું તો પણ મારામાં માનવતા નથી. આ ચાર ભાવનાઓને લઈને જ - સાધુ ફરે, આ ચાર સિવાય સાધુના મનમાં કાંઈ જ ન હોય.
આ ચાર ભાવનાને લઈને જે જીવે છે, તેના મનમાં પ્રસન્નતા હરીભરી રહે છે, તેને બેચેની, અશાંતિના ભોગ બનવું પડતું નથી. વર્ષ પૂર્વ પતા માવના . . " માનવતાના અંતરનાદ પર એક બાળકનું દૃષ્ટાંત -
અપકાર ઉપર ઉપકાર એક માતાના બે લાડીલા પુત્રો હતા, માતા ખૂબ સંસ્કારી હતી. એક વખત માતા બિમાર પડી, આ સમયે તેણે પોતાના નાના બાળકની ડોકમાં એક માદળિયું બાંધી દીધું. તેણે તેની જાની કામવાળી બાઈને કહ્યું, હું મરી જાઉં તો જ્યારે આ મારો પુત્ર મોટો થાય ત્યારે તેને તું આ માદળિયું ખોલીને અંદર ચિઠ્ઠી છે તે વંચાવજે. '
આ બાઇનો અંતિમ સમય છે, સામે તેનો પતિ ઊભો છે, તેનો નાનો પુત્ર પણ છે, તે બાળકના સામું જોયા કરે છે, આ સમયે તેનો પતિ કહે છે તું શા માટે મૂંઝાય છે ! તને જે મૂંઝવણ
હોય તે મને કહે.
ત્યારે બાઈ કહે છે મને કાંઈ મૂંઝવણ નથી, ગભરાટ નથી પણ આ નાનો બાબો છે તો સંભાળ લેજો ખૂબ ધ્યાન રાખજો. તેનામાં એક પણ કુસંસ્કાર ન પડી જાય તેમ જ મારી કૂખને એ લજવે નહિ એમ કરજો.
- અહીં જોવા જેવું છે કે આ માતાએ એમ ન કહ્યું કે બાળકને સારું ખવડાવજો, એને મિલ્કત આપજો, સંસારના કોઈ કામ ન કહ્યાં ફક્ત સારા સંસ્કારની એ માતાને મન કિંમત હતી.
આજે આવી માતાઓ પણ કેટલી મળે?
તે મરતી એવી પત્નીને પતિ કહે છે, તું ચિંતા ન કર. અને બાઇએ દેહ છોડ્યો. પિતા પુત્રનું ખૂબ જ ધ્યાન રાખે છે, પુત્ર સદ્ગુણી બને તે ધ્યાન રાખે છે, રોજ સારી શિખામણ આપે છે.
બાળક પણ તેવો જ સગુણી બને છે. સમય જતાં બાળક મોટો થયો અને પિતાએ ફરી
