________________
જ્ઞાતા. જિનવચનનો અને એનાં રહસ્યોનો જે જાણકાર હોય તે ગીતાર્થ કહેવાય. ત્યારબાદ
૨ - જયણાવંત : યતનાવાન. જે ગીતાર્થ હોય તે પણ યતનાવાન જોઈએ. મતલબ કે જે જાણ્યું તે મુજબ યથાશક્ય આચરનાર જોઈએ . જાણકાર હોય પણ પોતાના જીવનમાં જ્ઞાનાનુસારી યથાશક્ય આચરણ ન હોય તો લોક ઊંધું લઈ જાય. એ માને કે ‘આવા જ્ઞાની પણ આમ કરે છે તો આપણને ક૨વામાં શું વાંધો ?' જે જાણકારી મેળવી તેને અનુરૂપ યથાશક્ય જીવનવ્યવહાર પણ જોઈએ જ, નહિ તો પોતાના બચાવ માટે ખોટું બોલવાનું પણ બની શકે.
કોઈ સાધુ ગીતાર્થ હોય, યતનાવાન હોય તો પણ તેટલામાત્રથી તે ઉપદેશ આપવા માટે અધિકારી નથી ગણાતો. એ ઉપરાંત પણ બીજા બે ગુણો જરૂરી છે. એટલે તે પછી તેમણે ત્રીજા ગુણની ૨જૂઆત કરી છે, ‘ભવભીરુ.’
૩ - ભવભીરુ : ભવભ્રમણનો જેને ભય હોય તે ભવભીરુ કહેવાય છે. ગીતાર્થ અને યતનાવાન મતલબ કે જ્ઞાની અને યથાશક્ય આચારવાન બન્યા પછી પણ ભવભય હોવો અનિવાર્ય બને છે.
જે જ્ઞાની-ગીતાર્થ હોય તે યતનાવાન-આચરણાવાન હોય જ એવો જેમ નિયમ નથી, તેમ જે ગીતાર્થ હોય, યતનાવાન હોય તે ભવભીરુ હોય જ તેવો પણ નિયમ નથી. ગીતાર્થ અને યતનાવાન પણ ઘણા જીવો ભવભીરુ નથી હોતા. અભવી, દુર્વ્યવી અને અનેક ભારેકર્મી જીવો પણ એવા હોય છે કે જેઓ સાધુપણું સ્વીકારી, ગીતાર્થ બને, આચારસંપન્ન બને, પણ એની પાછળનો એમનો ઉદ્દેશ જ કાંઈક જુદો હોય. એ દ્વારા પણ એ વર્તમાન જીવનમાં નામના, ખ્યાતિ કીર્તિ, પ્રતિષ્ઠા મેળવવા ઝંખતા હોય, જેથી એમને ભવનો ભય જરા પણ ન હોય. આવા સાધુ ધર્મોપદેશ કરે ત્યારે જો જિનાજ્ઞા મુજબનું સત્ય બોલતાં એને વર્તમાન જીવનની નામના-કીર્તિને, સ્થાન-માનને વાંધો આવતો જણાય તો તેમને જિનાજ્ઞાથી વિપરીત બોલતાં વાર ન લાગે. કારણ કે તેમને ભવની, પરલોક્ની,
क्रियाः सर्वाः प्रवर्तन्ते गुरौ साक्षिणि नान्यथा । चक्षुष्मानपि नो पश्येद् वस्तु चेद् भास्करो न हि ।।
૫૦ જૈનસંઘના મોભીઓને માર્ગદર્શન
Jain Education International
-
• शत्रुंजय माहात्म्य
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
