________________
લેખ આદિ માધ્યમથી પીરસે છે, તેનો સંગ્રહ કરી પુસ્તકો છપાવાય છે, એમાં જ્ઞાનદ્રવ્ય વાપરવું યોગ્ય નથી. એ માટે તમારા ચોખા દ્રવ્યનો કે સાધારણ દ્રવ્યનો વિનિયોગ કરવો જોઈએ.
જિનમૂર્તિ, જિનમંદિર અને જિનાગમ ક્ષેત્ર અંગે થોડી ઘણી વાતો કરી. હવે છેલ્લાં ચાર ક્ષેત્રો અંગે આપણને જે સમય મળ્યો છે, તેની મર્યાદામાં થોડીક વાતો કરી લેવી છે.
આ ચાર ક્ષેત્રો જંગમક્ષેત્ર છે. પહેલાં ત્રણ ક્ષેત્રો સ્થાવરક્ષેત્ર હતાં. સાધુ, સાધ્વી, શ્રાવક અને શ્રાવિકારૂપ સંઘ ચતુર્વિધ શ્રીસંઘ કહેવાય છે. એ તીર્થંકરનો પ્રતિનિધિ છે, એટલું જ નહિ તીર્થંકરની આજ્ઞાને મારી જીવનમાં યથાશક્ય જીવતો હોઈ તીર્થકર સદશ પણ છે. આવા સાધુ-સાધ્વીની અને શ્રાવકશ્રાવિકાની ભક્તિ અમારે અને તમારે પોતપોતાની ભૂમિકા અને મર્યાદા પ્રમાણે કરવાની છે. સાધુ-સાધ્વી ક્ષેત્રની ભક્તિ અમારે કરવાની છે; જ્યારે સાધુ-સાધ્વી ઉપરાંત શ્રાવક-શ્રાવિકાની ભક્તિ તમારે કરવાની.
અમારે માટે એક નિયમ એવો છે કે, સાધ્વીજી ભગવંતો જે પણ વહોરે એમાંનું અમારે સાધુઓને કશુંય ન ખપે. “મઝાતું ન મુંબ ” “સાધ્વીએ મેળવેલું-વહોરેલું સાધુ ન વાપરે.” ગચ્છાચાર પન્ના વગેરે આગમ ગ્રંથોમાં સાધ્વીજીની વહોરેલી ચીજવસ્તુઓ સાધુઓ વાપરે તો તેને મોટો દોષ બતાવ્યો છે. અમારું વહોરેલું જરૂર પડે સાધ્વીજીને આપી શકીએ. એટલે સાત ક્ષેત્રમાં જે ઉપરના ક્ષેત્રનું નીચેના ક્ષેત્રમાં ન વપરાય” એવો સામાન્ય નિયમ છે, તેમાં અહીં અપવાદ છે. એ માટે વ્યવસ્થાની દૃષ્ટિએ સાધુ-સાધ્વી ક્ષેત્ર બંને એક જ ગણવામાં આવ્યાં છે. આપણે ત્યાં વૈયાવચ્ચની બાબતમાં પણ “સાધુ-સાધ્વી વૈયાવચ્ચ ખાતું' એમ જ લખવા-બોલવાનો રિવાજ છે. એ જ રીતે શ્રાવકશ્રાવિકા ક્ષેત્રમાં પણ અરસપરસ સમજી લેવાનું. ત્યાં પણ શ્રાવક-શ્રાવિકા ભક્તિ અથવા સાધર્મિક ભક્તિ ખાતું એ નામે બંનેનો સંયુક્ત વ્યવહાર જ પ્રવર્તે છે.
शुभ भाव से की हुई पूजा द्वारा भारी कर्मवाला भी श्रावक सभी कर्म को नष्ट करके शीघ्र मोक्षप्राप्ति करता है ।
પ્રવચન-૫: સાતક્ષેત્રની ભક્તિ અને દ્રવ્યવ્યવસ્થા ૧૬૯
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
