Dharm Tattva Chintan Part 02

Author(s): Sheelchandrasuri
Publisher: Bhadrankaroday Shikshan Trust

Page 7

સૌ પહેલાં તો “ભક્તિ એટલે શું તે સમજવું જરૂરી છે. આપણે ત્યાં મોટા ભાગે ભક્તિના ઉભરાને જ ભક્તિ માનીને ચાલવાની પ્રથા છે. દેરાસરમાં ઘણો વખત ગાળવો તે ભક્તિ; મોટેથી ગીતો-સ્તુતિઓ ગાવાં તે ભક્તિ; બીજાઓને ખલેલ પહોંચે તે રીતે રાગડા તાણવા તથા ક્રિયાઓ કરવી તે ભક્તિ; બીજાઓ ઉપર છાપ પાડવાની દૃષ્ટિ અને વૃત્તિથી થતા આડંબરો તથા દેખાડા પણ ભક્તિ; પોતાના અહંકાર કે ઘમંડને પોષે તેવી, પ્રભુ અને ગુરુ સમક્ષ થતી, શુદ્ર હરકતો તે ભક્તિ; બહાર હોય ત્યારે સઘળાં સાચાં જૂઠાં કે કાળાધોળાં કરવામાં રાચ્યાપાચ્યા રહે, પણ મંદિરમાં તો જોનારા અચંબો પામી જાય તેમ વર્તવું તે ભક્તિ, માબાપ અને અન્ય સ્વજનોને પીડવા-કનડવા અને દેવ-ગુર સામે લળી લળીને વર્તવું તે ભક્તિ; – આમ વિવિધ પ્રકારની ભક્તિ દુનિયામાં જોવા મળે છે. ક્યાંક એવું પણ જોવા મળે, કે પોતે લાખો રૂપિયા ખરચતા હોય, પ્રતિષ્ઠા વગેરે લાભ લેતા હોય, પણ પોતે જેને ગુરુ માન્યા હોય તેમના સિવાયનાને ભૂલમાં પણ વંદન ન થઈ જાય કે હાથ ન જોડાઈ જાય કે તેમનો સમાગમ ન થઈ જાય તેની પાકી કાળજી રાખે; અને કદાચ કોઈ કારણે તેવું કરવાની ફરજ પડે તો સમકિત હારી ગયાની તથા ધર્મ રસાતાળ ગયાની લાગણીથી દૂભાય, આવા લોકો જે કરે તેને પણ “ભક્તિ' ગણવી પડે છે.
વાસ્તવમાં, “ભક્તિએ એક તત્ત્વ છે. એક ભાવદશા છે. એક અનુભૂતિ છે. એ કોઈની આપેલી અપાતી કે મળતી નથી. એ પૈસા ખરચવાથી મળે તેવું નથી. એ રાગડા તાણવાથી જનમે તેવું નથી. વધારે ખર્ચે, વધારે ભપકા રચે તેમાં વધારે “ભક્તિ' હોય તેવું પણ માનવાની જરૂર નથી. ખરેખર તો આ બધું હોય ત્યાં ભક્તિનો દેખાવ હોવા છતાં ભક્તિનું તત્ત્વ જવલ્લે જ હોય છે.
ભક્તિ એટલે પ્રેમ. પ્રભુ પ્રત્યેનો આંતરિક પ્રેમ તે જ ભક્તિ છે. અને જેના અંતરમાં પ્રભુ પ્રત્યે પ્રેમ જાગે, તેના મનમાં “આને નમું તો જ સમકિત, આને નમું તો મિથ્યાત્વ, આમનો સમાગમ કરીએ તો અધર્મ થઈ જાય' - આવી મોહદશાપ્રેરિત અંધશ્રદ્ધા હરગીઝ ન હોય. તેનો પ્રભુપ્રેમ તો તેને જ્યાં ગુણ અથવા ગુણનાં પ્રતીકો જોવા મળે ત્યાં સહજપણે દોરી જાય, ત્યાંથી મળતી ઉત્તમ વાતો ગ્રહણ કરાવે, અને એ રીતે તેના ભાવોલ્લાસને વિશેષ વૃદ્ધિગત તેમ જ સંમાજિત કરે.