Agam Suttani Satikam Part 18 Bruhat kalpa

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 435

४३२
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -१-१/६ 'दशभिश्च दशसङ्ख्याकैः स्थानैः 'स्वपदं पाराञ्चिकं नित्यभक्तिकस्योक्तम्, तथा 'शेषेष्वपि' चतुर्थभक्तिकादिषु 'यत्' तृतीयवारादिकं प्रायश्चित्तस्थानं युज्यते 'तत्र' तदारभ्य 'शोधेः' प्रायश्चित्तस्य विवृद्धिः कर्तव्या । तद्यथा-चतुर्थभक्तिकस्तृतीयं वारं भिक्षामवतरति मासलघु, चतुर्थमासगुरु, पञ्चमंचतुर्लघु, षष्ठं चतुर्गुरु, सप्तमं षड्लघु, अष्टमंषड्गुरु, नवमं छेदः, दशमं मूलम्, एकादशमनवस्थाप्यम्, द्वादशं वारं पर्यटतः पाराञ्चिकम् । एवंषष्ठभक्तिकस्यापि द्वादशं वारमवतरतः पाराञ्चिकम् । यदाह चूर्णिकृत्-छट्ठभत्तियस्स वि बारसहिं पावइ सपयं ति । अष्टमभक्तिकस्य तु चतुर्थवारादारभ्य त्रयोदशं वारं यावत् पर्यटतो लघुमासादिकं पाराञ्चिकान्तमिति।
गतं प्रमाणद्वारम् । अथ कालद्वारम्-कस्मिन् काले भिक्षार्थं निर्गन्तव्यम् ? उच्यते-यः क्षपको बालो वृद्धो वा पर्युषितेन प्रथमालिकां कर्तुकामः स सूत्रपौरुषीं कृत्वा निर्गच्छति । अथ तावती वेलांन प्रतिपालयितुं क्षमः ततोऽर्द्धपौरुष्यां निर्गच्छति । यद्यतिप्रभाते पर्यटति तदा मासलघु, भद्रक-प्रान्तकृताश्च दोषा भवन्ति । तत्रसाधुरतिप्रभात एव कस्यापि गृहं गत्वा भिक्षायाचितवान्, सच गृहपतिर्भद्रकः सुप्ताविरतिकामुत्थापयेत् ततस्तस्यामुत्थितायामधिकरणं प्रवर्तितं भवेत् । यस्तु प्रान्तो भवति स ब्रूयात्-किमुन्मत्तो वर्तसे यदेवमतिप्रभाते पर्यटसि ? सुखरात्रिकं वा प्रष्टुं समायासीः? इति । यद्वा कोऽपिनामान्तरंप्रस्थितःप्रथममेवतंसाधुंदृष्टवाअपशकुनंमन्यमानः प्रद्वेषं यायात्, प्रद्विष्टश्चाहननादि कुर्यात् । अथैतद्दोषभयादतिक्रान्तायां वेलायामटति तदाऽपि मासलघु, “अकाले चरसी भिक्खू" इत्यादिगाथोक्ताश्च दोषाः । एवमुष्णस्यापि भक्तस्याप्राप्ते अतिक्रान्ते वा एत एव दोषा मन्तव्याः ॥
गतंकालद्वारम्।अथावश्यकद्वारम्-यद्यावश्यकमविशोध्यनिर्गच्छतितदामासलघुआज्ञादयश्च दोषा विराधनाच प्रवचनादीनाम्।तद्यथा-भिक्षामटतःसंज्ञासमागच्छेत् ततोयधुइग्राहितपात्रकः पानकं वा विना व्युत्सजति तदा प्रवचनविराधना-अहो ! अशुचयोऽमी । अथैतदोषभयान व्युत्सृजति तत आत्मविराधना । अथ प्रतिश्रयमागत्य पानकं गृहीत्वा संज्ञाभूमौ व्रजति ततो देश-काले स्फिटिते सति भिक्षामलभमान एषणां प्रेरयेत्, ततः संयमविराधना । यत एवमत आवश्यकं शोधयित्वा निर्गन्तव्यम् । गतमावश्यकद्वारम् ।
अथ सङ्घाटकद्वारंभाष्यकृदेव व्याख्यानयति[भा.१७०२] एगानियस्स दोसा, साणे इत्थी तहेव पडिनीए ।
भिक्खविसोहि महव्वय, तम्हा सबिइज्जए गमणं ।। वृ-यद्येकाकी पर्यटति तदा मासलघु । एते च दोषाः-स एकाकी यदि भिक्षां शोधयति तदा पृष्ठतः श्वानः समागत्य तंदशेत् । अथश्वानमवलोकते तत एषणांन रक्षति।तमेकाकिनं ६ष्टवा काचित्प्रोषितभर्तृका विधवा वास्त्री बहिः प्रचारमलभमाना द्वारं पिधायतंगृह्णीयात् । प्रत्यनीको वातमेकाकिनं दृष्टवा प्रान्तापनादि कुर्यात् । 'भिक्षाविशोधि' इति एकाकी यदि त्रिषु गृहेषु भिक्षां दीयमानां गृह्णाति तत एषणायामशुद्धिर्भवति । अथैकत्रैव गृहे गृह्णाति तत इतरयोर्दायकयोः प्रद्वेषो भवेत् । द्वयोस्तु निर्गतयोरेक एकत्र भिक्षामाददान एवोपयोगं ददाति, द्वितीयस्तु शेषगृहद्वयादानीयमानंभिक्षाद्वयमपि सम्यगुपयुक्रे ।महाव्रतानिवाएकाकी विराधयेत् । तथाहि