Book Title: Padartha Prakasha Part 02
Author(s): Hemchandrasuri Acharya
Publisher: Sanghavi Ambalal Ratanchand Jain Dharmik Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008982/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhuvanabhAnusUri-janmazatAbdI varSa nimitte najarANuM (vi.saM. 2067, caitra vada-6) padArtha prakAza) E(bhAga-2) = * daMDaka - laghu saMgrahaNI " padArthasaMgraha tathA gAthA-zabdArtha saMkalana vairAgyadezanAdakSa parama pUjya AcAryadeva zrImadvijaya hemacandrasUri mahArAja vi.saM. 2065 AvRtti : trIjI kiMmata : rU. 3pa-00 nakala : 2000 prakAzaka saMghavI aMbAlAla ratanacaMda jaina dhArmika TrasTa Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAptisthAna * hema bI.e. zAha enDa bradharsa 2, arihaMta epArTamenTa, esa.vI. roDa, IrlA, pArlA (vesTa), muMbaI-400059. phona : 26252557 * zrI prema-bhuvanabhAnu ArAdhanA bhavana C/o. zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa, zatruMjaya pArkanI galImAM, taLeTI roDa, pAlItANA-364270 *dilIpa rAjendrakumAra zAha 6, naMdita epArTamenTa, bhagavAnanagarano Tekaro, pAlaDI, amadAvAda-7 phona : 26639189 * pI.e. zAha jvelarsa 110, hIrApannA, hAjIalI, muMbaI-400 026, phona : 23522378, 23521108 * bAbubhAI saremalajI beDAvALA siddhAcala baMglojha, senTa ena hAIskUla pAse, hIrA jaina sosAyaTI, sAbaramatI, amadAvAda-5. mo : 94265 85904 caMdrakAMta esa. saMghavI 6bI, azokA kompTamplekSa, pahelA garanALA pAse, pATaNa-384265 (uttara gujarAta), phona : (02766) 231603 * DaoN. prakAzabhAI pI. gAlA bI/6, sarvodaya sosAyaTI, sAMdhANI esTeTa, ela.bI.esa, mArga, ghATakopara (vesTa), muMbaI-400089. phona H 25005837 upakArI upakAra tamAro kadiya na visare amArA kuTuMbamAMthI dIkSita thayela 1. pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA 2. pUjya pravRttinI zrI vasaMtaprabhAzrIjI mahArAja 3. pUjya sAdhvIjI zrI svayaMprabhAzrIjI mahArAja 4. pujya sAdhvIjI zrI divyayazAzrIjI mahArAja A pUjyonA caraNomAM bhAvabharI vaMdanA Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArtha prakAza bhAga-2 pra..kA..za..kI.ya) namo tissa deva-gurunA aciMtya prabhAvathI zrutabhaktino lAbha maLI rahyo che. caturvidha saMghane svAdhyAyamAM atyaMta upayogI prakaraNa graMtho che. prakaraNa graMthanA padArtho atyaMta sugama rIte samajAya te mATe pUjya gurudeva munirAja zrI hemacandravijayajI mahArAje (hAla AcArya) varSo pUrve saMkSepa noMdho karelI. A noMdhano lAbha samasta saMghane maLe te mATe A noMdhone vadhu vyavasthita karI prAnta gAthA-zabdArtha goThavI padArtha prakAzanA bhAgone ame prakAzita karyA che. bhAga-1mAM - jIvavicAra - navatattva bhAga-2mAM - daMDaka - laghusaMgrahaNI bhAga-3mAM - karmagraMtha 1-2 bhAga-4mAM - karmagraMtha 3-4 bhAga-pamAM - bhASyatraya Ama pAMca bhAgomAM padArthonuM saMkalana karI prakAzita karela che. pAMcamA-chaTTA karmagraMthanA padArthonuM paNa saMkalana cAluM che. thoDA ja samayamAM e paNa prakAzita thavAnI gaNatrI che. A badhu padArthonuM jJAna vartamAna yuganA prakharajJAnI suvizuddha saMyamadhAraka, suvizALa munigaNa-sarjaka, siddhAMta mahodadhi, sva. AcAryadeva zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjA pAsethI pU. gurudeva munirAja hemacaMdravijayajIne prApta thayuM che. teoe A badhA padArthonuM saMkalana Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArtha prakAza bhAga-2 karyuM che. vaLI dareka prakAzanamAM padArthonA nirUpaNa pachI sUtranA jJAnathI vaMcita na rahevAya te mATe gAthA zabdArtha paNa rajU karela che. prAnta caturvidha saMghamAM AdarabhUta thayela A prakAzanano jJAnArthI jana khUba sAro lAbha le tevI zubhAbhilASA sAthe vizeSa zrutabhaktino lAbha maLato rahe tevI zrutAdhiSThAyikA sarasvatI devIne punaH punaH prArthanA. lI. saMghavI aMbAlAla ratanacaMda jene dhArmika TrasTa tArAcaMda aMbAlAla - dharaNendra aMbAlAla puMDarika aMbAlAla - mukeza baMsIlAla upendra tArAcaMda Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArtha prakAza bhAga-2 vaiyAvacca, sahanazIlatA ane vAtsalyano triveNI saMgama ratnaprasUtA mULIbA 5 saMvata 1956nI jJAnapaMcamIe khaMbhAtamAM vizA ozavALa jJAtIya dalapatabhAI khuzAlacaMda jhaverInA dharmapatnI ratanabenanI kukSie janma pAmI mULIbene nAnI uMmaramAM ja pUrvanA dharmasaMskAro daDha karyA. nAnapaNathI ja Avazyaka dharma pravRtti cAlu hatI. yuvAvasthAmAM potAnI jJAtinA ja aMbAlAlabhAI sAthe lagna thayA. aMbAlAlabhAInA pUrva patnInA putrI caMpAbenane svaputrInI jema ucheryA. aMdha sAsunI dila lagAvIne mAtA samAna mAnI bhakti karI... patinI dIrgha mAMdagImAM bIlakula kaMTALyA vagara satata divasa rAtanA ujAgarA karIne sevA karI. pati tathA pote bALapaNathI ja supAtradAnanA atyaMta premI hatA. nabaLI Arthika dazAmAM paNa bALakone zerInA nAke ubhA rAkhI gocarI nIkaLelA sAdhu sAdhvIjIone ghera bolAvI khUba bhaktithI vahorAvatA ane AnaMda pAmatA. patinA mRtyu pachI putrone vAtsalyapUrvaka ucheryA, sAthe dharma saMskArI banAvyA. eka putra hIrAlAlane mohathI dIkSA ApavAnI IcchA nahIM chatAM tene dIkSAnI tIvra IcchAnA kAraNe saMsAramAM vyathita thatA joI hRdaya kaThaNa karIne mahotsavapUrvaka dIkSA ApI. cAritranI bhAvanAvALI putrIne mohathI paraNAvI dIdhI. paNa lagna pachI paNa brahmacaryanuM pAlana karatI tathA cAritramAM makkama rahetI dIkarIne paNa mahotsavapUrvaka dIkSA apAvI. putra hIrAlAle dIkSAnA traNa varSa pUrve svecchAthI jenI sAthe sagapaNa karela, te sarasvatIbene paNa dIkSA grahaNa karI. putra hIrAlAla Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArtha prakAza bhAga-2 muni hemacaMdravijayajI (hAla AcArya) banyA. putrI vijayA sAdhvIjI zrI vasaMtaprabhAzrIjI (hAla pravatinI) banyA. putravadhU sarasvatIbena sAdhvIjIzrI svayaMprabhAzrIjI banyA. A traNenI dIkSA pachI mULIbenanuM jIvana joradAra palaTAI gayuM. putrIne dIkSA mATe aMtarAya karavA badala pUjya AcArya bhagavaMta pAse prAyazcita karI, have koIne paNa dIkSAmAM aMtarAya nahIM karavAno daDha abhigraha karyo. thoDA varSa pachI pautrI divyAne ujamaNA sAthe mahotsava pUrvaka ullAsathI dIkSA ApIne sAdhvI divyazAzrIjI banAvyA. Arthika pratikULatAnA samaye putrInI dIkSA karavA potAnA piyaranA hIrAnA kuMDala vecIne mahotsava karyo. putrone jhaverI bajAramAM dukAna karavAnI bhAvanA thaI, paNa paisAnI muzkelI hatI. te vakhate potAnA piyarathI maLelA badhA ja dAgInA suprata karI dIdhA. AmAMthI ja muMbaInI prasiddha jhaverAtanI dukAna "bI.e. zAha enDa bradharsa"nI sthApanA thaI. vaiyAvacca - temanA jIvanano mahattvano guNa. varSo sudhI khaMbhAtanA dareka upAzrayamAM birAjamAna sAdhu-sAdhvIne auSadhadAnano lAbha mULIbena taraphathI levAyo. A sivAya paNa jyAre jyAre khaMbhAta jAya tyAre badhA ja upAzraye pharI sAdhu-sAdhvIne je kAMI kAma hoya teno lAbha le. mAMdA sAdhu-sAdhvInI dararoja dekharekha rAkhI jarUrI anupAna vagereno lAbha le. sAdharmikonI bhakti paNa dila daIne kare. khAnagI sahAya paNa kare. vaiyAvaccanuM phaLa temane A lokamAM ja evuM maLyuM ke 81 varSanI uMmara sudhI to khaDe page vaiyAvacca karI. mAMdagI kyAreya AvI nahIM ane ekAda IMjekzana paNa levuM paDyuM nahIM. vaiyAvacca guNanA kAraNe sAdhu-sAdhvIo paNa temanA pratye eTalI lAgaNIvALA thaI gayelA ke pAlitANAmAM putravadhUne varasItapanA Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArtha prakAza bhAga-2 pAraNAnA tathA hastagirimAM pote nirmANa karAvela AdinAtha prabhunI pratiSThAnA prasaMge gayela, tyAM tabIyata asvastha thatAM, Akho divasa seMkaDo sAdhu-sAdhvIo temane samAdhi ApavA-zAtA pUchavA AvatA ane ArAdhanA karAvatA. jIvananI chellI kSaNe paNa temane sAdhubhagavaMtano yoga maLI gayo. sahanazIlatA :- Arya saMskRtimAM nArIno mukhya guNa sahanazIlatA che. kaMIka strIone A svAbhAvika guNa prApta thayelo hoya che. mULIbenane paNa bALapaNathI A guNa siddha thayelo. saMgrahaNInI bhayaMkara bimArImAM patinI rAta divasa sevA karatA. paNa patino thoDo ugra svabhAva tathA lAMbI bimArIthI thoDI ugratA AvI jatI. mULIbena saharSa sahana karatA. pUjya gurudevazrI bhAnuvijayajI ma.sA. (hAla sva. pU. AcAryadeva zrI bhuvanabhAnusUri ma.sA.)nA pravacano saMvata 2006 (zeSakALamAM), 2007 tathA 2008mAM muMbaImAM sAMbhaLIne evA bhAvika banyA ke tyAra pachI 38 varSamAM emanA jIvanamAM kadI paNa ugratAno prasaMga banyo nathI. koIe paNa emane kyAreya sAmAnya krodhamAM paNa joyA nathI. sAthe sAthe mAnamAyA-lobha paNa emanA atyaMta pAtaLA paDI gayelA. varSothI sacitta tyAga, ubhaya TaMka pratikramaNa, sAmAyika, jinavANI zravaNa, svAdhyAya, navakAra jApa, rAtribhojanatyAga vagere ArAdhanAothI jIvana otaprota hatuM. chellI mAMdagImAM paNa kyAreya rAtre davA paNa lIdhI nathI. ulaTuM kyAreka sUryAsta pUrve rAtrino bhrama thatA bhojanano ke davAno niSedha karatA, sUryAsta thayo nathI, e barAbara samajAvIe, ne samajaNamAM Ave to ja bhojana kare. A uparAMta navapadanI oLIo, traNe upadhAna tapa, 78 varSanI uMmare aThThAI tapa, anekavAra zrI sImaMdhara svAmInA aThThama tapo, parvatithioe ekAsaNuM, AyaMbila, vardhamAna tapanI oLIo vagere aneka Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArtha prakAza bhAga-2 ArAdhanAothI jIvana maghamaghAyamAna hatuM. bhAratabharanA lagabhaga sarve tIrthonI yAtrA paNa temaNe karelI tathA siddhagiritIrthamAM cAturmAsa paNa karyuM. puNyAnubaMdhi puNyanA evA svAmI hatA ke putrone Arthika kSetre anukULatA maLatA temanA hAthe aneka sukRtonA kAryo thayAM. potAnA patinI smRti nimitte temaNe "saMghavI aMbAlAla ratanacaMda jaina dhArmika TrasTa"nI sthApanA karAvI. tenA anvaye aneka sukRtonI paraMparA cAlI je saMkSepamAM nIce mujaba che. 1. khaMbhAtamAM pa.pU. gurudeva AcArya bhagavaMta zrImadvijaya bhuvanabhAnusUrizvarajI ma. Adi 80 munio tathA zatAdhika sAdhvIjI bhagavaMtonI nizrAmAM lagabhaga aDhIso pratimAjIono aMjanazalAkA mahotsava karyo. 2. naDiyAdamAM svadravyathI supArzvanAtha prabhunA zikharabaMdhI caityanuM nirmANa karAvyuM. 3. khaMbhAta devANanagara mahAvIra prabhunA caityanA bhoMyarAmAM zrI sImaMdharasvAmI prabhu tathA atIta-anAgata covIzInA 48mAMthI 47 bhagavAna bharAvI praveza karAvyo. hastagirimAM dIkSA kalyANanA caityanuM nirmANa karAvyuM. 5. hastagirimAM samavasaraNa maMdira caumukhajImAM mULanAyaka prabhu bharAvavAno tathA pratiSThAno lAbha rajanIbhAI devaDI sAthe bhAgamAM lIdho. muMbaI-bANagaMgA vimala sosAyaTImAM zrI vimalanAtha prabhunA gRhacaityanuM nirmANa karAvyuM temAM vimalanAtha prabhu vagere biMbonI calapratiSThA karI tathA joDe upAzraya koIkanA bhAgamAM karyo. 7. viramagAmamAM zrI saMbhavanAtha prabhunuM sAmaraNavALuM caya karAvyuM tathA sAdharmiko mATe dharmazALA nirmANa karAvI. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArtha prakAza bhAga-2 8. rAjasthAna bharatapura jIllAmAM baDodAkAMta khAte vimalanAtha prabhunuM caitya karAvyuM. zaMkhezvara tIrthamAM mULanAyaka pArzvanAtha prabhune ratnajaDita mugaTa caDAvyo. 9. 9 10. varaso sudhI khaMbhAtamAM vicaratAM sarve sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtonI vaiyAvacca (auSadha)no lAbha lIdho. 11. aneka sAdharmikonI gupta rIte bhakti karI. 12. gIranAra tIrtha sahasAvanamAM samavasaraNa maMdiramAM neminAtha prabhu bharAvavAno lAbha lIdho. 13. amadAvAda dIpakuMja sosAyaTImAM svadravyathI upAzraya karAvyo. 14. pUjyapAda gurudevazrI A. bhuvanabhAnusUrIzvarajI ma.sA.nA vardhamAna tapanI 108mI oLInA pAraNA prasaMganI bhavya ujavaNI muMbaImAM thaI. muniomAM mAsakSamaNa, siddhi tapa vagere aneka tapasyAo thaI. A nimitte 600 vardhamAnatapanA pAyA naMkhAyA. hajAra jeTalI navI oLIo thaI. vizALa mahotsavanuM Ayojana thayuM. A badho lAbha pAMca gurubhakto taraphathI levAyo. temAM sau prathama potAnA patinuM nAma lakhAvyuM. 15. pU.A. hemacaMdrasUri ma.nI nizrAmAM prativarSa zrI sImaMdharasvAmInA vizALa saMkhyAmAM aThThama tapa thatAM temAM ghaNA varSo sudhI attarapAraNAno lAbha lIdho. prAraMbhamAM koIkanA bhAgamAM lAbha levAto hato ane pAchaLathI pote ekalA lIdho. lagabhaga dazahajArathI vadhu aThThama tapanA attarapAraNAno bhAga lIdho. 16. pU.A.zrI hemacaMdrasUri ma.sA., pU. sAdhvIjI zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma., pU.sA. zrI svayaMprabhAzrIjI ma., pU.sA. zrI divyayazAzrIjI ma. vagerenA saparivAra khaMbhAtamAM 2037-2038mAM be Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArtha prakAza bhAga-2 cAturmAsa karAvyA ane te daramiyAna baMne comAsAmAM sAdharmika bhaktino lAbha lIdho. vaLI svayaM roja pU. sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone vinaMtI karI laI AvatAM ane ullAsathI gocarI pANI vagere vahorAvavAno lAbha letAM. 17. malADa hIrasUri upAzrayamAM pUjya gurudeva AcArya bhuvanabhAnusUrIzvarajI ma.sA. tathA jayaghoSasUri ma.sA.nI nizrAmAM thayela sAmudAyika prabhunA aMjana-pratiSThA mahotsavamAM zrI sImaMdharasvAmI, zrI caMdraprabhasvAmI, zrI vAsupUjyasvAmI, zrI anaMtanAthaprabhu, zrI vimalanAthaprabhu, zrI saMbhavanAthaprabhu, zrI sumatinAthaprabhu vagere aneka pratimAjI bharAvyA, aneka gAmomAM padharAvyAM. 18. amadAvAda divyadarzanabhavanamAM holano lAbha lIdho. 19. khaMbhAtanA sarva cetyomAM derAsara sAdhAraNanI yojanAmAM lAbha lIdho. 20. khaMbhAta mukAme zrI zreyAMsanAtha jaina daherAsarajImAM zrI zAntinAthajI, zrI pArzvanAthajI tathA zrI Adizvara paramAtmAnI pratiSThA karAvI. 21. khaMbhAta mukAme cokasInI poLamAM zrI gautamasvAmIjInA daherAsarano jIrNoddhAra karAvyo. 22. khaMbhAta daMtAravADAmAM eka prabhujInI mUrti bharAvavAno lAbha lIdho. 23. amadAvAda maNInagaramAM eka prabhujInI mUrti bharAvavAno lAbha lIdho. 24. muMbaI bhAyakhalA madhye covIza jInAlayajImAM bIjA zrI ajItanAthajI bhagavAnanI mUrti bharAvI-pratiSThA karI AkhI derIno lAbha dhajA sAthe lIdho. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArtha prakAza bhAga-2 11 25. muMbaI parela madhye vikAsa epArTamenTamAM jaina daherAsarajImAM khananavidhimAM 1 zilAno lAbha lIdho. 26. muMbaI parela madhye vikAsa epArTamenTamAM jaina daherAsarajImAM zrI zAntinAthajI bha.nI pratiSThAno lAbha lIdho. 27. madhyapradezamAM zrI navaratnasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA upadezathI eka upAzrayanA jIrNoddhArano lAbha lIdho. 28. khaMbhAta zrI ciMtAmaNI pArzvanAthajI dahesArajImAM pUjya dAdImAM - cunIbAe cAMdInI nAnI pratimAjI bharAvI tathA daherAsarajImAM padharAvI. 29. zrI ciMtAmaNI pArzvanAtha daherAsarajImAM jamInamAMthI nIkaLelA saMprati rAjAnA bharAvelA zrI Adizvara bhagavAnanI pratiSThAno lAbha lIdho. 30. aneka pustako lakhAvyA, prakAzita karAvyAM. uparAMta vividha caityo-upAzrayomAM dAno, saMghapUjano, prabhAvanAo, vaicAvacca, jJAnabhakti, sAdharmika bhakti vagere, sAta kSetro, anukaMpA, jIvadayA vageremAM dAna, nAnA nAnA saMghapUjana, pUjA, AMgIo, prabhAvanAo vagerenA aneka sukRtothI teozrIe jIvana maghamaghAyamAna banAvI dIdhuM. ATalA badhA sukRto chatAM manamAM jarAya mAna nahIM. temanA nirmANa karAvela maMdiromAM ke upAzrayomAM hajI temanA nAmanI khAsa koI takatI vagere paNa lagAvI nathI. temaja tevI koI utkaMThA paNa temane jAgatI nahIM. chellA varSomAM kuTuMba paranA mamatvabhAvane paNa utArI dIdhuM. mAtra ArAdhanAmAM ja lAgI gayA. roja covIse kalAka ArAdhanAnI laganI. divase pUjAdi Avazyaka kriyAo sAthe sAmAyikamAM ja kALa pasAra kare. rAtre pratikramaNa pachI jApa vagere kare. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 2 padArtha prakAza bhAga-2 chellA pAMceka varSa pUrve temane mAthAmAM roga (haDapIsa) lAgu paDyo. upacAra karavA chatAM sudhAro nahIM thatA samabhAve bhogavatA. vi.saM. 2043nA zrAvaNa suda pUname pUjA karIne AvatAnI sAthe lakavAno humalo Avyo. moTuM taraDAI gayuM. paTakAIne palaMgamAM paDyA. jamaNuM aMga khoTuM thaI gayuM, smaraNa zakti paNa cAlI gaI. paNa tarata upacAra levA mAMDyA. thoDA divase smaraNazakti punaH prApta thatAM, sauthI pahelA navakAramaMtra yAda Avyo. dhIme dhIme thoDuM sAru thavA mAMDyuM. paNa have pathArIvaza banI gayA. putramuni pUjya hemacaMdravijayajI mahArAjanA gaNipada, paMnyAsapada vakhate temaNe sAro lAbha lIdhelo, paNa temanI eka mahecchA putra muninA AcAryapadanA mahotsavano lAbha levAnI hatI, ane putramunine AcArya joIne javAnI hatI. pUjya gurudevane vinaMtI karI. pUjyazrIe paNa temanI IcchA tathA saMyogone pichAnIne pUjya paM. hemacaMdravijayajI gaNivaryane AcArya pada upara ArUDha karavA AjJA pharamAvI, ane bhAyakhalA mukAme 2044nA phAgaNa vada-3nA mahotsava yojAyo. mULIbene AmAM paNa khUba sAro lAbha lIdho, ane AcAryapada prasaMga paNa teo putra dharaNendrane tyAM bhAyakhalA hovAthI tyAM ja nakkI karAvyo. A prasaMge lakavAgrasta mULIbenane ThelaNagADImAM besADIne lAvavAmAM AvyA. khUba ullAsapUrvaka AcAryapadaprasaMga nihALyo. sUrimaMtrano paTa vahorAvavAno tathA sUrimaMtra pradAnanI vinaMtI karavAno lAbha paNa uchAmaNIpUrvaka lIdho ane ullAsapUrvaka putranA mAthe sUripada prasaMge vAsakSepa nAkhyo. puNyAnubaMdhi puNyanA svAmI evA temanI badhI ja prazasta IcchAo pAra paDI. tyAra pachI anekavAra bimArI vadhatA samabhAve sahana karatA. putramuni putrI sAdhvIjI vagere dUra dUrathI temane samAdhi ApavA ugra vihAra karI AvatA. pUjya hemacaMdravijayajI mahArAja ekavAra Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArtha prakAza bhAga-2 13 gIranArathI ugra vihAra karIne, tathA bIjIvAra navADIsAthI ugra vihAra karI saMsArI mAtAne samAdhi ApavA AvyA hatA. muMbaImAM aneka comAsAomAM paNa teonI samAdhi ArAdhanAnI vAraMvAra ciMtA karatA, tathA temanA ghare jaI ArAdhanA karAvatA. vi.saM. 204panA Aso suda-4 nA rAtre bhayaMkara zvAsa upaDyo. kuTuMbIjano sau cetI gayA. bhegA thaI navakAramaMtranI dhUna satata macAvI. lagabhaga soLa kalAka satata dhUna cAlI ane Aso suda-5 bapore 1.35 vAgye 89 varSanI manuSya jIvananI yAtrAne mArgAnusArInA kartavyo, samyagdarzananI ane dezaviratinI ArAdhanA dvArA saphaLa karI, temano AtmA paralokanI saphare muktine nikaTa karavA upaDI gayo. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArtha prakAza bhAga-2 ( dvitIya AvRttinI prastAvanA ] anaMta upakArI zrI arihaMta paramAtmAe samasta vizvanuM svarUpa pragaTa karyuM. gaNadhara bhagavaMtoe paramAtmAe pragaTa karela vizvanA e satya svarUpane dvAdazAMgImAM rajU karyuM ane pAchaLa pAchaLanA AcAryoe bALajIvonA bodha mATe vizada vivacanapUrvaka e satyane raju karatA grantho racyA. A che jinazAsananuM apUrva dhRtanidhAna. zratanidhine AryarakSitasvAmIe bALajIvone spaSTa samajAya e mATe cAra anuyogamAM pRthaka karyo. temanAM pUrve dareka sUtromAM cAra anuyoga samudita hatA. te cAra anuyoga A pramANe che - (1) dravyAnuyoga (2) gaNitAnuyoga (3) caraNakaraNAnuyoga tathA (4) dharmakathAnuyoga... dravyAnuyogamAM cha dravya, guNa, paryAyo, karmanI prakRti, sthiti, rasa, pradeza, karmanAM baMdha, udaya, udIraNA, sattA, guNasthAnako, mArgaNAsthAnako, satyadAdi padothI padArthonI vicAraNA vagere sUkSma viSayono saMgraha maLe che.... gaNitAnuyogamAM gaNitano viSaya pradhAna jemAM hoya tevA padArthonuM nirUpaNa che. jemake dvIpa samudronI gaNanA, kSetraphaLo, parvato, nadIo, kSetro, kUTo vagerenuM nirupaNa che, tathA sUrya candranAM maMDaLo, sUrya-candrano cAra vagere vagere... karmasAhityanA granthomAM paNa vizada gaNitAnuyoga samAyela che. caraNakaraNAnuyogamAM AcAragrantho Ave che. eTale ke sAdhu Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArtha prakAza bhAga-2 15 ane zrAvakonA AcAronAM pratipAdaka grantho jemake AcArAMga, uttarAdhyayana, oghaniryukti, piMDaniryukti, dazavaikAlika, zrAvakadharmaprajJapti, zrAddhadinakRtya vagereno samAveza AmAM thAya che. dharmakathAnuyogamAM dhArmika kathAo, caritrono samAveza thAya che. jemake jJAtAdharmakathA, upAsakadazAMga, aMtagaDadazAMga, triSaSTizalAkApuruSacaritra, mahAbalacaritra vagere anekavidha grantho AmAM Ave che. dharmakathAnuyoga bALajIvone dharma pamADavAmAM upayogI che. caraNakaraNAnuyoga AcArazuddhimAM upayogI che. jyAre dravyAnuyoga ane gaNitAnuyoga cittavizuddhi tathA cittanI ekAgratA prApta karavAnuM parama sAdhana che; ane mATe ja A be anuyoga zukaladhyAnamAM paNa kAraNabhUta bane che. A baMne anuyogo karmanirjarAmAM zreSTha kAraNarUpa che. samyagudarzanamAM paNa dravyAnuyoga mahAna nimitta che. dravyAnuyoganA ciMtanamAM cittanI ekAgratA vadhu thAya che, kemake teno viSaya UMDo ane gahana che, ane jJAnopayogamAM ekAgra thayela citta jJAnAvaraNa karmanI apUrva nirjarA karAve che. jJAnAvaraNa karmanI sAthe mohanIya karmano kSayopazama vadhu ne vadhu thato jAya che. eTale samyagadarzananI ane cAritranI zuddhi paNa dravyAnuyogathI thAya che. mATe ja zAstrakAroe vyA haMsAnuddhI' dravyAnuyogathI darzanazuddhi kahI che. vaLI dravyAnuyogano abhyAsa karatAM sUkSma ane gahana padArthono jema jema bodha thAya che tema tema AtmAne anero AnaMda thAya che ane AvA sUkSma gahana padArthonI paNa visaMvAda vinA prarupaNA karanAra zrI tIrthakara bhagavaMto para (ananya) zraddhA vadhatI jAya che, ane tethI paNa samyagadarzana vadhu nirmaLa bane che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 padArtha prakAza bhAga-2 dravyAnuyoganA ciMtanamAM citta ekAgra thatAM cittamAM utpanna thatA vikSepo, vikalpo, rAga-dveSanA taraMgo, viSayanA mojAo vilIna thaI jAya che, eTale dravyAnuyogathI cAritranI zuddhi paNa prApta thAya che. jaina saMghanA parama bhAgyodayathI vartamAnamAM zramaNa tathA zramaNIonI saMkhyA vadhatI jAya che. eTaluM ja nahi, AmAM buddhizALI yuvAnavayanA sAdhu-sAdhvIonI saMkhyA paNa ghaNI ja vizALa che. cAritradharmane pAmelA A pUjyono jo dravyAnuyogamAM ane gaNitAnuyogamAM vadhu ne vadhu parizrama thAya to saMghamAM darzana, jJAna, cAritranuM viziSTa baLa utpanna thAya ane tenA prabhAve mAtra jaina saMgha paranA nahIM paraMtu vizva para chavAyelA bhayaMkara ajJAnanA vAdaLo paNa vikharAI jAya... padArthaprakAza bhAga-1mAM jIvavicAra ane navatattvanA padArthono saMgraha pragaTa karyA pachI padArthaprakAza bhAga-2 mAM daMDaka-laghusaMgrahaNInA padArthonuM prakAzana thaI rahyuM che. AmAM daMDaka prakaraNamAM dravyAnuyoganI ja mukhyatA che. jyAre laghusaMgrahaNI (jaMbUdvIpa saMgrahaNI) mAM dravyAnuyoga sAthe gaNitAnuyoganuM paNa mizraNa che. daMDakanA racayitA zrIdhavalacaMdramuninA ziSya zrIgajasAramuni che. laghusaMgrahaNInA racayitA zrIharibhadrasUrIzvarajI mahArAjA che. daMDaka nAmanA trIjA prakaraNamAM covIza daMDakamAM covIza dvAranI vicAraNA karI che. jyAre ladhusaMgrahaNImAM jaMbudvIpanuM varNana karavAmAM Avela che. ladhusaMgrahaNImAM jaMbUdvIpanA padArthonI saraLatAthI samaja paDe te mATe keTalAMka citro AmAM dAkhala karyA che. laghusaMgrahaNInA A granthamAM jaMbudvIpanuM saMkSipta varNana che. vistRta varNana jANavAnI IcchAvALAoe laghukSetrasamAsa tathA bRhakSetrasamAsa jovA jarUrI che. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArtha prakAza bhAga-2 pUjyapAda, vizuddhacAritryamUrti, dravyAnuyoganA mahAna abhyAsI, karmazAstranA ajoDa jJAtA, siddhAMtamahodadhi, sva. AcAryabhagavaMta zrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjAnA upakAranuM moTuM RNa mAthe che. sva. pUjyapAdazrInI paramakRpAthI prakaraNa, karmagranthAdinA viSayamAM thoDo ghaNo caMcupAta thaI zakyo che. rAga-dveSanI be jIbha vaDe viSayanI viSTAnA svAdane mANatA pAmara AtmAne dravyAnuyoganA amRtanuM pAna karAvI amarapaMthanA yAtrI banAvanAra e mahApuruSanA upakArano badalo to lAkho-karoDo bhavo sudhImAM paNa vaLI zake tema nathI. pUjyapAda, vardhamAnataponidhi, nyAyavizArada, gurudeva AcAryabhagavaMta zrImadvijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjAnI vairAgyamaya dezanA sAMbhaLavA na maLI hota to A rAMkaDA jIvanuM saMsAranAM majabUta baMdhanone toDI zramaNapaNuM prApta karavAnuM gajuM ja kyAM hatuM? pUjyapAda, samatAsAgara, kensara jevA bhayaMkara rogomAM paNa divasabhara AgamanAM vAMcano, rAtrinA kalAkomAM dhyAna ane jApanI sAdhanA sAthe mAsakSamaNAdi ugra tapasyA karanAra kevA gauravavaMtA gurudeva pUjya paMnyAsajI zrIpadmavijayajI gaNivaryajI maLyA. prastuta prakAzana A traNe mahAna puruSonA mahAna AlaMbanane kAraNe ja thaI zakyuM che. jo A mahApuruSonI kRpA-AziSa prApta thaI na hota to Aje huM kyAM hota te kalpanA paNa thaI zake tema nathI. prAMte padArthaprakAzano A bIjo bhAga caturvidha saMghamAM aneka puNyAtmAone svAdhyAyamAM nimittabhUta bane ane te dvArA e Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 padArtha prakAza bhAga-2 puNyAtmAo apUrva karmanirjarAne sAdhe e ja ekamAtra zubhAbhilASA huM rAkhuM chuM. A granthamAM kaMI paNa jinAjJAviruddha AvI gayuM hoya to te badala kSamA yAcuM chuM, tathA sakala saMghanAM caraNomAM eka namra sUcana karuM chuM ke A granthamAM kyAMya kSati rahI hoya ke kaMI paNa zAstrathI viruddha AvI gayuM hoya to tenuM sUcana kare, jethI bhaviSyamAM te sudhArI zakAya. dravyAnuyoganA ciMtaka mahApuruSone bhAvabharI vaMdanA, caraNakaraNAnuyoganA ArAdhaka caturvidha saMghanA caraNomAM paNa koTi koTi vaMdanA. lI. prema-bhuvanabhAnu-padma-pAdareNu hemacaMdrasUri Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArtha prakAza bhAga-2 pa.pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMta zrImad vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA dvArA likhita-saMpAdita-saMkalita-prerita graMthonI sUci (1) padArthaprakAza bhAga-1 (jIvavicAra-navatattva padArthasaMgraha tathA gAthA-zabdArtha) padArthaprakAza bhAga-2 (daMDaka-laghu saMgrahaNI padArthasaMgraha tathA gAthA-zabdArtha) padArthaprakAza bhAga-3 (1lA, 2jA karmagraMthano padArthasaMgraha tathA gAthA-zabdArtha) (4) padArthaprakAza bhAga-4 (3jA, 4thA karmagraMthano padArthasaMgraha tathA gAthA-zabdArtha) (5) muktinuM maMgaladvAra 9 2 be ha (catuHzaraNa svIkAra, duSkRtagahaM, sukRtAnumodanAno saMgraha) zrI sImaMdharasvAmInI ArAdhanA (mahimAvarNana-bhaktigIto vagere) cAturmAsika ane jIvananA niyamo (6) (7) (8) vIza viharamAna jina sacitra (9) vIza viharamAna jina pUjA (10) baMdhanathI mukti tarapha (bAravrata tathA bhava AlocanA viSayaka samajaNa) 19 (11) namaskAra mahAmaMtra mahimA tathA jApa noMdha (12) paMcasUtra (sUtra 1lu) sAnuvAda (13) tattvArtha uSA (pU.A. zrI bhuvanabhAnusUri ma.sA.) (14) sAttvikatAno teja sitAro (pU.paM. padmavijayajI ma.nuM caritra) (15) premaprabhA bhAga-1 (pU.A. premasUri ma.nA guNAnuvAda) (16) premaprabhA bhAga-2 (vividha viSayonA 160 zloko sAnuvAda) Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 (17) premaprabhA bhAga-3 padArtha prakAza bhAga-2 (brahmacarya samadhi aMge zAstrIya zloko-vAkyo-sAnuvAda) (18) sAdhutAno ujAsa (le.pU.paM. padmavijayajI ma.) (premaprabhA bhAga-4) (19) parama prArthanA (arihaMta vaMdanAvalI, ratnAkara paccIzI, AtmaniMdAdvAtriMzikA Adi stutiono saMgraha) (20) bhaktimAM bhIMjANA (paM. padmavijayajI gaNivarya) (vIravijayajI ma. kRta snAtranuM gujarAtImAM vivacena) (21) vairAgyazataka, IndriyaparAjaya zataka, siMdUraprakara, gautamakulaka sAnuvAda (pU.A. jayaghoSasUri ma.sA.) (premaprabhA bhAga-5) (22) AdIzvara alabelo re (pU.gaNi kalyANabodhivijayajI) (zatruMjaya tIrthanA caityavaMdano-stutio-stavanono saMgraha) (23) upadhAna tapavidhi (24) ratnakukSI mAtA pAhiNI (25) satI-sonala (26) nemi dezanA (27) naraka duHkha vedanA bhArI (28) paMcasUtranuM parizIlana (29) pUrvajonI apUrva sAdhanA (mULa) (30) pUrvajonI apUrva sAdhanA (sAnuvAda) (31) adhyAtmayogI (A. kalApUrNasUrijInuM saMkSipta jIvana darzana) (32) citkAra (33) manonuzAsana (34) guru dIvo, guru devatA. (premaprabhA bhAga-6) (35) bhAve bhajo arihaMtane (36) lakSmI sarasvatI saMvAda (37) prabhu ! tuja vacana atibhaluM (premaprabhA bhAga-7) Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArtha prakAza bhAga-2 (38-40) arihaMtanI vANI haiye samANI bhAga-1, 2, 3 (41) samAdhi sAra (premaprabhA bhAga-8) (42-44) rasathALa bhAga-1, 2, 3 (45) samatAsAgara (pU.paM. padmavi. ma.nA guNAnuvAda) (46) prabhu darisaNa sukha saMpadA (47) zuddhi (bhava AlocanA) (48) prabhu ! tuja vacana ati bhaluM bhAga-2 (premaprabhA bhAga-9) (49) RSabha jinarAja muja Aja dina atibhalo (50) kAma subhaTa gayo hArI (premaprabhA bhAga-10) (51-52) gurunI zIkhaDI, amRtanI velaDI bhAga-1-2 (premaprabhA bhAga11-12) (53) padArthaprakAza bhAga-5 (traNa bhASyano padArthasaMgraha tathA gAthAzabdArtha) (54) mahAvidehanA saMta bhAratamAM aMgrejI sAhitya (1) A Shining Star of Spirituality (sAttvikatAno teja sitArono anuvAda) (2) Padartha Prakash Part-I (jIvavicAra-navatattva) Pahini-A Gem-womb Mother (ratnakukSi mAtA pAhiNIno anuvAda) 21 jI saMskRta sAhitya (1) samatAsAgaracaritam ( Adya ) (paM. padmavijayajI ma.nu jIvana caritra) uparokta pustakomAMthI koIpaNa pustakanI pUjya sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone tathA zrAvaka-zrAvikAone jarUra hoya to amane jANa karazo. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArtha prakAza bhAga-2 anukramaNikA naM. che che ja ...... 2 m viSaya pAnA naM. (A) daMDakaprakaraNa padArthasaMgraha ............................. ............. 1-20 1. daMDaka prakaraNa ........... 2. dvAra 17 - zarIra ............... ................. ... 3. dvAra raju - avagAhanA. .... 4. dvAra 3ja - saMghayaNa ...... 5. dvAra 4thu - saMjJA... ................. 6. dvAra pamu - saMsthAna. 7. dvAra 6ThTha-7mu - kaSAya-lezyA.............. ...... 7 8. dvAra 8mu - Indriya.. 9. dvAra 9muM - samudyAta.... 9-10 10. dvAra 10mu - dRSTi.......... 11. dvAra 11mu - darzana............................ 12. dvAra 12mu-13mu - jJAna-ajJAna 13. dvAra 14mu - yoga................. 14. dvAra 15mu-16mu - upayoga-upapAta........... 15. dvAra 17mu-18mu - cyavana-sthiti ................ 16. dvAra 19bhu-20mu - paryApti-kimAhAra......... 17. dvAra 21mu - saMzI .............................. 18 1 0 .... 0 cha ja Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArtha prakAza bhAga-2 23 viSaya pAnA naM. 18. dvAra 22mu-23mu - gati-Agati...............19 19. dvAra 24mu - veda, alpabadutva.......................... 20 (B) daMDakaprakaraNa gAthA-zabdArtha..................... 21-29 (C) laghusaMgrahaNI padArthasaMgraha........................ 30-58 20. laghusaMgrahaNI ................... ....................... 30 21. dvAra 1 - khaMDa....... ...... ....... .... 31-32 22. dvAra 2 - yojana... ............................... 33-35 23. dvAra 3-4 - kSetra-parvata .......................... 36-37 24. meruparvata ............................................. 38-39 25. gajadaMtaparvata, citravicitra parvata, yamakasamaka parvata tathA 200 kaMcanagiri..... 40-41 26. vakSaskAra parvato....... .................................. 27. dIrgha vaitADhya parvato ...... ................ 28. mahAvidehakSetranuM citra .... 29. eka vijaya 30. vRtta vaitADhya .................. 31. dvAra 5 - kUTa.... 32. ATha kariTo... 33. ATha jaMbUkUTo . 34. bhUmikUTo .......... ..... 5) che : je : : ************** * 49 ................... Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 padArtha prakAza bhAga-2 35. dvAra 6-7 - tIrtha-zreNI .......... ..... 51 36. dvAra 8 - vijaya. 37. dvAra 9 - draha.. ........................................... 53 38. dvAra 10 - nadI ........ 54-58 (D) laghusaMgrahaNI gAthA-zabdArtha.................... pa9-63 (E) pariziSTa 1. ............... 64-69 39. zAzvata cetyone vaMdanA.......................... ... 40. jaMbudvIpanA zAzvata cetyo............... ....... 65 41. tiSNulokamAM zAzvata cetyo. 42. 14 rAjalokamAM zAzvata cetyo.................... 67-69 (F) pariziSTa 2 - puNya puSTa karavAnA daza upAyo... 70 (G) prazasti, samarpaNa... ........ 71 U ..... Un 6 U. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daMDakaprakaraNa jIvo jenA viSe daMDAya te daMDaka. athavA te te jAtinA jIvono samUha te daMDaka. daMDaka-24 nAma sAta nArakI pAMca sthAvara traNa vikalendriya garbhaja tiryaMca garbhaja manuSya deza bhavanapati vyaMtara deva // zrI sImaMdharasvAmine namaH / / // namo namaH zrI guru premasUraye // zrIgajasAramuni racita daMDaka-prakaraNa (padArthasaMgraha) jyotiSa deva vaimAnika deva kula daMDaka 1 5 3 1 1 10 1 1 1 24 gati devatA daMDaka 13 1 manuSya tiryaMca nArakI 1 kula 24 - 1 1. daMDaka = te te jAtinA jIvono samudAya. jemake sAta nArakImAM rahelA saghaLA jIvono samudAya eka nAraka daMDakamAM Ave. daDakazabdena kimucyate ?, tadAha- tajjAtIyasamUhapratipAdakatvaM jJeyamityarthaH / daMDakavRtti pR. 2 2. ahIM gAthAmAM garbhaja tiryaMca tathA garbhaja manuSya jaNAvela che. tathA saMmUcchima manuSya ane saMmUcchima tiryaMcanA judA daMDaka kahyA nathI. tenuM kAraNa A baMneno garbhajanA be bhedanA ghaNAM dvAromAM samAveza thato hoya tema lAge che. 3. asurakumAra, nAgakumAra, suvarNakumAra, vidyukumAra, agnikumAra, dvIpakumAra, udadhikumAra, dikumAra, vAyukumAra ane stanitakumAra A daza prakAranA bhavanapati devo che. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazasti, samarpaNa prazasti ] parama pUjya siddhAntamahodadhi, cAritra cUDAmaNi, AcAryadeva zrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTAlaMkAra parama pUjya vardhamAnataponidhi, nyAyavizArada, AcAryadeva zrImadvijaya. bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna parama pUjya samatAsAgara, gurukRpApAtra, paMnyAsapravara zrI padmavijayajI gaNivaryanA ziSyaratna vairAgyadezanAdakSa, sImadharajinopAsaka, AcAryadeva zrImadvijaya hemacandrasUrIzvarajI mahArAjAe daMDakalaghusaMgrahaNInA A padArthasaMgraha ane gAthA-zabdArthanuM saMkalana karyuM. | samarpaNa ] zrI bhuvanabhAnusUri-janmazatAbdI varSa nimitte A granthapuSpa bhavodadhitAraka pUjya pragurudeva zrI bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjAnA karakamalamAM sAdara samarpaNa karuM chuM. - A. hemacandrasUri mudraka : bharata grAphiksa nyu mArkeTa, pAMjarApoLa, rilIpha roDa, amadAvAda-1 phona : 079-22134176, mo : 9925020106 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAra 1lu-zarIra A covIza daMDakane viSe nIce pramANenA 24 dvAra vicAravAnA che - na ja ja >> saMjJA saMsthAna ja saMzI gati che ) 24 dvAra | zarIra 9 | samudyAta cyavana avagAhanA | 10 dRSTi 18| sthiti saMghayaNa darzana 19 paryApti | jJAna kimAhAra 13| ajJAna kaSAya 14| yoga lezyA 15 upayoga 23, Agati 8 | Indriya | upapAta 24| veda dvAra 1lu - zarIra zarIra kula pAMca che - dArika, vaikriya, AhAraka, taijasa, kArmaNa. kula daMDaka zarIra 7 | sthAvara-4 (vAyukAya sivAya), audArika, taijasa, kArpaNa vikalendriya-3 2 | garbhaja tiryaca-vAyukAya |audA., hai., te., kA. garbhaja manuSya pAMce zarIra, bhavanapati-10, vyaMtara, 4., tai.kA. jyotiSa, vaimAnika, nArakI 9 >> 2 ) dvAra raju - avagAhanA avagAhanA = zarIranuM mApa covIze daMDakamAM utpattinA prathama samaye jaghanya avagAhanA aMgulano asaMkhyAtamo bhAga. 4. pAMce zarIranI vyAkhyA padArtha prakAza bhAga-1nA pRSTha naM. 5 upara Apela che. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAra 2 ju-avagAhanA daMDaka. sthAvara-4 vanaspatikAya beIndriya teIndriya caurindriya garbhaja tiryaMca garbhaja manuSya 10 bhavanapati vyaMtara jyotiSa vaimAnika nArakI utkRSTa avagAhanA aMgulano asaMkhyAtamo bhAga sAdhika hajAra yojana 12 yojana 3 gAu 1 yojana 1,000 yojana 3 gAu 7 hAtha 7 hAtha 7 hAtha 7 hAtha pa00 dhanuSya Nuttara vaikriya zarIranuM mApa | utkRSTa kALA nArakI mULa zarIrathI bamaNuM aMtarmuhUrta tiryaMca 90) yojanA 4 muhUrta manuSya sAdhika lAkha yojana 4 muhUrta devatA sAdhika lAkha yojanA 15 divasa 5. jarUra paDe tyAre potAnA mULa zarIrathI juduM vaikriya zarIra banAvavuM - te uttara vaikriya zarIra kahevAya che. AvuM uttara vaikriya zarIra devatA, nArakI tathA labdhidhara garbhaja manuSya-tiryaMca uparAMta bAdara paryAptA vAyukAya paNa banAve che. paryAptA bAdara vAyukAyanI uttara vaikriya zarIranI jaghanya (prAraMbhamAM) avagAhanA temaja utkRSTa avagAhanA aMgulano asaMkhyAtamo bhAga hoya che ane utkRSTakALa paNa aMtarmuhUrta che. devatAnuM uttara vaikriya zarIra anya graMthomAM 1 lAkha yojana kahela che. ahIM adhika kahyuM che tenuM kAraNa e saMbhave che ke devo jamInathI cAra aMgula addhara rahe che te cAra aMgula adhika tarIke gaNyA haze. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAra 34-saMghayaNa uttara vaikriya zarIramAM jaghanya avagAhanA aMgulano saMkhyAtamo bhAga prathama samaye hoya. 4 saMghaSaNa - hADakAnI racanA. = jIvone viSe kula cha prakAranA saMghayaNa hoya che. (1) vajApabhanArAya saMghayaNa :- be bAju markaTabaMdha, upara pATo ane upara traNene bAMdhanAra hADakAnI khIlI. AvI hADakAnI racanAne 1 vajamanArAya saMghayA kahevAya che. dvAra 3ju - saMghaSaNa (2) trApabhanArAya saMghayaNa H- be bAju markaTabaMdha upara pATo. (3) nArAca saMghayaNa :- be bAju markaTabaMdha. (4) ardhanArAca saMghayaNa :- eka bAju markaTabaMdha, bIjI bAju H khIlI. (5) kIlikA - be hADakA mAtra khIlIthI baMdhAyelA, : (6) sevAtta :- be hADakA mAtra sparzelA hoya. vAraMvAra sevAnI jarUra paDe te. la 19 3 2 daMDaka devatA-13, nArakI-1, sthAvara-5 vikalendriya-3 saMghacaNa | saMghayaNa na hoya 0 na 1 chelluM garbhaja tiryaMca ane garbhaja manuSya | cha saMghayaNa = x dvAra 4thu - saMjJA saMjJA cAra che athavA deza che. saMjJA eTale karmavaza (azAtA vedanIya tathA mohanIyathI) utpanna thatI jIvanI vikRta cetanA. (lAgaNI, bodha) 6. saMjJA etAzcatastro'pi saMjJA azAtAvedanIyamohanIyakarmodayajanyacaitanyavizeSarUpAH pariharaNIyA eva tattattkarmasamuccayanimittatayA / Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAra 4 thu-saMjJA te | cAra saMjJA :- AhAra, bhaya, maithuna, parigraha. daza saMjJA :- uparanI cAra + krodha, mAna, mAyA, lobha, ogha ane loka. covIze daMDakamAM badhI ja saMjJA hoya che. dvAra pamu - saMsthAna saMsthAna :- zarIranI AkRti vizeSa. saMsthAna kula cha prakAranA che. (1) samacaturasa saMsthAna - sAmudrikazAstramAM kahelA uttama puruSanA lakSaNa ane pramANathI yukta zarIra hoya jemAM - (1) jamaNA DhIMcaNa ane DAbA khabhA vaccenuM, (2) DAbA DhIMcaNa ane jamaNA khabhA vaccenuM, (3) be DhIMcaNa vaccenuM, (4) mastaka ane palAMThI vaccenuM, dareka saMjJA utpanna thavAmAM cAra cAra kAraNo che. te nIce mujaba che - 1) AhAra saMjJA :- (1) peTa khAlI thavAthI. (2) kSudhA vedanIya karmanA udayathI. (3) AhAranA zravaNa ane darzanathI. (4) tenA ciMtanathI. 2) bhaya saMjJA :- (1) sattvahInatAthI. (2) bhaya mohanIya karmanA udayathI. (3) bhayanA hetuonA darzana ke zravaNathI. (4) satata bhayanA ciMtanathI. 3) maithuna saMjJA :- (1) mAMsa ane lohInI puSTatAthI. (2) veda mohanIya karmanA udayathI. (3) maithunanA nimittonA darzana ke zravaNa vagerethI. (4) satata maithunanA ciMtanathI. 4) parigraha saMjJA :- (1) avimuktapaNAthI. (2) lobha mohanIya karmanA udayathI. (3) parigrahanA darzana ke zravaNathI. (4) satata parigrahanA ciMtanathI - darzanaratnaratnAkara bhAga bIjo. 5) ogha saMjJA :-pUrvanA saMskArothI thatI sAmAnya saMjJA. velaDIo jamIna choDI bhIMta, vRkSa athavA vaMDA upara caDhe che. athavA bALako janmatAM ja stanapAna kare che vagere ogha saMjJA che. 6) loka saMjJA :- lokavyavahArane anusaravAnI vRtti. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAra pamu-saMsthAna A cAre aMtara sarakhA hoya. (2) nyagrodha - jemAM nyagrodha eTale vaTavRkSanI mAphaka nAbhinI uparano bhAga pramANa-lakSaNa-yukta hoya ane nIceno bhAga barAbara na hoya te. (3) sAdi :- nAbhinI nIceno bhAga pramANa-lakSaNa-yukta hoya ane uparano bhAga pramANa-lakSaNa-rahita hoya te. (4) kulaja - jemAM grIvA (Doka), hAtha, paga vagere lakSaNayukta hoya, paNa peTa, chAtI vagere pramANa-lakSaNa-rahita hoya te. (5) vAmana - jemAM chAtI, peTa vagere lakSaNa yukta hoya, paraMtu Doka, paga vagere lakSaNa rahita hoya. (6) huMDaka - sarva avayavo lakSaNa-rahita hoya te. 24 daMDakane viSe saMsthAna kula | daMDaka saMsthAnA 13 divatA 13 samacaturagna saMsthAna manuSya, tiryaMca chaye saMsthAna vikasendriya-3, nArakI-1, | | chelluM saMsthAna (huMDaka) sthAvara-5 pRthvIkAyAdinuM viziSTa saMsthAna - (AkRti) pRthvIkAya. masuranI dALa jevuM apUkAya... pANInA parapoTA jevuM soyanA samUha jevuM vAukAya... dhvajA jevuM vanaspatikAya... aneka prakAranuM teukAya... Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAra 6ThTha-7mu-kaSAya-lezyA dvAra ThTha - kapAya kaSAya :- kaSa = saMsAra, Aya = lAbha jenAthI saMsArano lAbha thAya te kaSAya. te cAra che. krodha, mAna, mAyA, lobha. sarve daMDakamAM cAre kaSAya hoya che. ( dvAra 7mu - vezyA | jenAthI AtmAmAM karma coMTe tevA kRSNAdi dravyonA sAnnidhyathI AtmAmAM Ubho thato pariNAma te vezyA. emAM pariNAmane bhAvalezyA kahevAya che; ane bhAvalezyAmAM kAraNabhUta kRSNAdi dravyane dravyalezyA kahevAya che. AvI vezyA cha che. lezyAnA pariNAmane samajavA jAMbu khAvA IcchatA cha manuSyonuM diSTAMta upayogI che. te A pramANe che - 1 lA mANase vicAryuM ke jhADane mULathI ukheDI nAMkhIe. 2 jA mANase vicAryuM ke moTI DALIo kApIe. 3 jA mANase vicAryuM ke nAnI DALIo kApIe. 4 thA mANase vicAryuM ke jAMbunA jhumakhA kApIe. 5 mA mANase vicAryuM ke jAMbunA phaLa ja kApIe. 6 TTA mANase vicAryuM ke nIce paDelA jAMbunA phaLa khAIe. 1 lA mANasanA jevA atyaMta krUra pariNAma te kRSNalezyA. 2 jA mANasanA jevA kaMIka ochA kUra pariNAma te nIlalezyA. 3 jA mANasanA jevA tethI ochA krUra pariNAma te kApotalezyA. 4 thA mANasanA jevA kaMIka sArA pariNAma te tejalezyA. 5 mA mANasanA jevA vadhu sArA pariNAma te padmavezyA. 6 TTA mANasanA jevA atyaMta zreSTha pariNAma te zuphalalezyA. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAra 8mu-Indriya kula daMDaka lezyA 14 | pRthvI., apa., vana., 10 bhavanapati, 1lI cAra lezyA 4 vyaMtara 8 6 | teu., vAu., vikale. 3, nArakI 2 | garbhaja tiryaMca-manuSya 1 jyotiSa 1 vaimAnika dvAra 8 mu - Indriya Indriya pAMca che - sparzanendriya, 2sanendriya, ghrANendriya, cakSurindriya, zrotrendriya. kula daMDaka kRSNa, nIla, kApota 3 cha ye lezyA 6 1 tejolezyA tejo, padma, zukla 3 5| sthAvara-5 1 beIndriya 1 teIndriya 1 caurindriya 16 garbhaja tiryaMca, garbhaja manuSya, devatA-13, nArakI-1 Indriya eka Indriya (sparzana) be Indriya (sparzana, rasanA) traNa Indriya (sparzana, rasanA, ghrANa) cAra Indriya (sparzana, rasanA, ghrANa, cakSu) pAMce Indriya dvAra 9 mu - samudghAta vedanAdimAM ekAkArapaNA vaDe AtmAno karmano nAza karavA mATeno prabaLa prayatna vizeSa te samuddAta. 7. IzAna devaloka sudhInA tejolezyAvALA devo mRtyu pAmIne bAdara paryApta pRthvIkAya, akAya ane vanaspatikAyamAM utpanna thAya che tyAre A jIvone utpattinA prathama aMtarmuhUrta sudhI pUrvanA devabhavanI tejolezyA hoya che. tyAra pachI avazya 1 lI 3 lezyA hoya che. 8. samyak Atmano vedanAdibhirekIbhAvena utprAbalyena ghAtaH samudghAtaH / Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAra 9mu-samuddAta jIvane samuddAta 7 prakAranA che. 1) vedanA, 2) kaSAya, 3) maraNa, 4) vaikriya, 5) taijasa, 6) AhAraka, 7) kevalI. kevalI samudghAtano kALa 8 samayano che. bAkInA samudghAtano kALa aMtarmuhUrta che. (1) vedanA samudghAta H- vedanAthI atyaMta vyAkuLa thayelo AtmA zarIramAMthI Atmapradezone bahAra kADhe che ane zarIranI jADAI, pahoLAI, uMcAIvALo samAna daMDa kare che. A vakhate ghaNA azAtAvedanIya karma khapAve che. A vakhate jo azubha dhyAnamAM hoya to navA azAtAvedanIya karma paNa ghaNA bAMdhe che. (2) kaSAya samudghAta H- kaSAyathI vyAkuLa banelo AtmA upara pramANe Atmapradezo zarIramAMthI bahAra kADhI zarIranI jADAI, pahoLAI, uMcAI pramANa samAna daMDa kare che. A vakhate ghaNA kaSAya mohanIya karmane khapAve che. (tIvra kaSAya vakhate kaSAya samuddAta thato hovAthI navA kaSAya mohanIya karma paNa ghaNA ja pramANamAM bAMdhe che.) (3) maraNa samuddAta H- mRtyunI pIDAthI vyAkuLa banelo AtmA potAnA zarIramAMthI Atmapradezone bahAra kADhI jaghanyathI aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTathI asaMkhya yojana dUra rahela bhavAMtaranA utpattinA sthAna sudhI jAya che ane te rIte karatAM AyuSyakarmanA ghaNA pudgalo khapAve che. koI jIva utpattideze jaI pAcho AvI mRtyu pAme che. jyAre bIjA keTalAka jIvo utpattideze pahoMcIne ahIMnA pradezone tyAM kheMcI le che. (4) vaikriya samudghAta H- vaikriya labdhivALo jIva jyAre uttara vaikriya zarIra banAve che tyAre vaikriya samuddAta kare che. te vakhate mULa zarIramAMthI Atmadezone bahAra kADhI saMkhyAta yojana pramANa lAMbo, zarIra pramANa pahoLo ane jADo daMDa kare che ane te dvArA vaikriya vargaNAnA Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 dvAra 9mu-samudyAta pugalo laI navuM vaikriya zarIra banAve che. A samudyAtamAM vaikriya zarIranAmakarmanA ghaNA karmone khapAve che. (5) taijasa samudyAta :- tejolezyAnI labdhivALo jIva zarIramAMthI Atmapradezone bahAra kADhI tejovargaNAnA pudgalone grahaNa kare che ane tenAthI tejovezyA ke zItalezyA mUke che. A vakhate taijasa nAmakarmanA pugalone khapAve che. (6) AhAraka samudyAta :- AhAraka labdhivALA caudapUrvadhara munibhagavaMta AhAraka zarIra banAve tyAre AhAraka samughAta kare che. tenI prakriyA vaikriya samughAtanI mAphaka jANavI. A samughAtamAM AhAraka zarIra nAmakarmanA pudgalone khapAve che. () kevalI samudyAta - je kevalajJAnI bhagavaMtone AyuSyakarma karatAM nAma-gotra ane aMtarAyakarmanI sthiti vadhAre hoya che, te kevalIbhagavaMto sthitine samAna karavA mATe 13 mA guNaThANAnuM chelluM antarmuhUrta bAkI rahe tyAre 8 samayamAM kevalI samudyAta kare che. tenA prathama samaye zarIramAMthI Atmapradezone upara-nIce bahAra kADhI cauda rAjaloka pramANa daMDa kare che. bIjA samaye daMDamAMthI pUrva-pazcima athavA uttara-dakSiNa Atmapradezo lokAMta sudhI phelAvI kapATa kare che. trIjA samaye uttara-dakSiNa athavA pUrva-pazcima Atmapradezo phelAvI maMthAna kare che. cothA samaye lokanA bAkI rahelA vidizAnA khUNA pUrI de che. pAMcamA samaye Atmapradezono saMhAra karatAM maMthAna rUpa bane che. chaTTA samaye kapATarUpa bane che. sAtamA samaye daMDa thAya che. AThamA samaye mULa zarIramAM Atmapradezo AvI jAya che. Ama karatAM AyuSya sivAyanA bAkInA traNe aghAtI karmanI ghaNI nirjarA kare che. AmAM 1lA tathA 8mA samaye audArika kAyayoga, rajA, daDhA, 7mAM samaye audArika mizra kAyayoga tathA 3jA, 4thA, pamA samaye kArpaNa kAyayoga hoya che. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAra 10 mu-dRSTi daMDaka samudyAta 7] pRthvI., apa., teu., | vedanA, kaSAya, maraNa vanaspati., vikale. | vAukAya., nArakI vedanA, kaSAya, maraNa, vaikriya 4 14 divatA 13, garbhaja tiryaMca vedanA, kaSAya, maraNa, vaikriya, taijasa 1 | garbhaja manuSya sAte samudyAta dvAra 10 muM - dRSTi | dRSTi :- 3 (1) samyadRSTi (2) mizradRSTi (3) mithyASTi. (1) samyagraSTi :- jinokta vacana para zraddhAvALA jIvo te samyagudRSTi. (2mizradRSTi :- jinavacana para rAga paNa nahi, dveSa paNa nahi tevo pariNAma te mizraNamyakatva. tene dhAraNa karanArA te mizradRSTi. (3) mithyAdeSTi :- jinokta vacana para jene zraddhA nathI te mithyAdeSTi. daMDaka daSTi | 5 | sthAvara-5 mithyASTi | 3 | vikale.-3 samyagurdaSTi-mithyAdeSTi | devatA-13, nArakI, garbhaja manuSya, traNe dRSTi garbhaja tiryaMca dvAra 11 mu - darzana) vastuno sAmAnya bodha te darzana. darzananA cAra prakAra : (1) cakSudarzana :- cakSuthI thato sAmAnya bodha. kula Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 na ja che 5 dvAra 11mu-darzana (2) acakSadarzana :- cakSu sivAyanI 4 IndriyathI tathA manathI thato sAmAnya bodha. (3) avadhidarzana - amuka maryAdAmAM rahelA rUpI padArthono sAkSAt sAmAnya bodha. (4) kevaladarzana - lokAlokanA sarvapadArtho viSeno sAmAnya bodha. kulA daMDaka | darzana || 7 |sthAvara 5, beI, teI. acakSu darzana caurindriya cakSudarzana, acakSudarzana 15 devatA 13, nArakI, tiryaMca | cakSu-acakSu-avadhi-darzana 1 | garbhaja manuSya cAre darzana [ dvAra 12 muM - 13 mu : jJAna-ajJAna] vastuno vizeSa bodha te jJAna. mithyASTinA vizeSa bodhane ajJAna kahevAya che. samyagdaSTinA vizeSa bodhane jJAna kahevAya che. kula jJAna-5, ajJAna-3 (1) matijJAna - pAMca Indriya ane manathI thato vizeSa bodha. (2) zrutajJAna :- zabdanA AlaMbanathI thato vizeSa bodha. (3) avadhijJAna :- amuka maryAdAmAM rahelA rUpI padArthono vizeSa bodha. (4) mana:paryavajJAna - manuSyalokamAM rahela saMjJI paMcendriya jIvoe grahaNa karela manovargaNAnA pudgalono sAkSAt vizeSa bodha. (5) kevalajJAna - lokAlokanA sarva padArthonA trimAlika sarva paryAyono vizeSa bodha. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAra 12mu-13mu-jJAna-ajJAna $Ana-ajJAna | bh hy m` | daMDaka sthAvara-5 mati-zruta ajJAna vikalendriya-3 ajJAna-2, jJAnara 1 | garbhaja manuSya jJAna-5, ajJAna-3 deva-13, nArakI, tiryaMca jJAna-3, ajJAna-3 (dvAra 14 muM - coga) kula yoga 15 che. manoyoga-4, vacanayoga-4, kAyayoga-7 manoyoganA 4 prakAra (1) satya manoyoga :- yathAvasthita vastu svarUpanuM ciMtana. jema ke - jIva che, jIva dehavyApI che vagere. (2) asatya manoyoga :- satyathI viparIta manoyoga. jemakejIva nathI. jIva ekAMta nitya che vagere. (3) satyAsatya manoyoga :- jemAM sAcuM paNa che tema khoTuM paNa che, tevuM ciMtana, jema ke - khadira, lImaDA, palAsa vagerethI mizrita ghaNA azokavRkSavALA vana mATe - A azokavana che, ema ciMtavavuM te. (4) asatya-amRSA manoyoga - jemAM satya paNa nathI, mRSA paNa nathI. tevuM ciMtana. jema ke - ghaDo lAva, tapa karavo joIe vagere. A ja pramANe cAre prakAranA vacanayoga paNa jANavAM. kAyayoganA 7 prakAra (1) odArika kAyayoga :- dArika zarIrathI thatI pravRtti. (2) vaikriya kAyayoga :- vaikriya zarIrathI thatI pravRtti. (3) AhAraka kAyayoga :- AhAraka zarIrathI thatI pravRtti. (4) dArika mizra kAyayoga :- tiryaMca ane manuSyane utpattinA prathama samayathI audArika zarIra pUrNa na thAya tyAM sudhI audArika ane 15, Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 dvAra 14mu-yoga kArpaNanI bhegI pravRtti. kevalI samudyAtamAM rajA, 6ThThA ane 7mAM samaye paNa A yoga hoya che. (5) vaikriya mizra kAyayoga - deva ane nArakIne utpattinA prathama samayathI vaikriya zarIra pUrNa na thAya tyAM sudhI vaikriya ane kArpaNanI bhegI pravRtti, tathA vaikriya labdhidhara manuSya, paMce. tiryaMca ane bAdara paryAptA vAyukAyane vaikriya zarIra karatI vakhate te pUrNa na thAya tyAM sudhI vaikriya ane audArikanI bhegI pravRtti. (6) AhAraka mizra kAyayoga :- AhAraka labdhidhArI cauda pUrvadhara munine AhAraka zarIra karatI vakhate te pUrNa na thAya tyAM sudhI dArika ane AhAraka pudgalonI bhegI pravRtti. (7) kArpaNa kAyayoga - taijasa ane kArmaNa zarIrathI thatI pravRtti. A kAyayoga jIvane paralokamAM jatAM vigrahagatimAM tathA kevalI samudyAtamAM 3jA, 4thA, pamA samaye hoya che. | daMDaka yogA 4) sthAvara 4 | audA., audA. mizra., kArpaNa 1| vAyukAyA | dA., audA mizra., kArmaNa, vai.vai. mizra. 3| vikalendriya audA., dA. mizra, kArmaNa, asatyaamRSA vacanayoga 1 garbhaja tiryaMca AhAraka ra sivAya... 14 devatA 13, 4-manoyoga, 4-vacanayoga, vai., vai.mi., | | kArpaNa 1 garbhaja manuSya sarva yoga.. dvAra 15 muM - upayoga kula upayoga 12 :- 5 jJAna, 3 ajJAna, 4 darzana. kula | w w nArakI Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAra 15 mu-16mu-upayoga-upapAta TI che ? daMDaka upayoga 5 sthAvara-5 mati ajJAna, zruta ajJAna, acakSudarzana | 2 beI., eI. uparanA 3 + matijJAna, zrutajJAna 1 cau. uparanA 5 + cakSudarzana 15 devatA-13, nArakI, matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, traNa garbhaja tiryaMca ||ajJAna, traNa darzana (kevaladarzana sivAya)| | 1|garbhaja manuSya badhA upayoga - 5 dvAra 16 muM - upapAta upapAta - eka samaye keTalA jIvo utpanna thAya te. daMDaka | upapAta saMkhyA | garbhaja manuSya 1, 2, 3 yAvat saMkhyAtA (saMmUcchima manuSya) | (asaMkhyAtA) vikasendriya, garbhaja tiryaca, 1, 2, 3, yAvat asaMkhyAtA devatA 13, nArakI-1 sthAvara-4 asaMkhyAtA vanaspatikAya anaMtA paryAptA garbhaja manuSyo haMmezA A jagatamAM 29 AMkaDAnI saMkhyA jeTalA ja hoya che. sthAvara 4 mAM pratisamaya asaMkhyAtA jIvo utpanna thAya che. vanaspatikAyamAM pratisamaya anaMtA jIvo utpanna thAya che. bAkInAmAM jaghanyathI ekAda jIva paNa kyAreka utpanna thAya che. kyAreka jIvo utpanna na paNa thAya tevuM paNa bane che. tene upapAtaviraha-kALa kahevAya che. teno kALa nIce mujaba che. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 dvAra 17mu-18mu-cyavana-sthiti kula daMDaka | upapAta-viraha-kALA devatA 13 24 muhUrta nArakI 12 muhUrta vikale. 3 aMtarmuhUrta garbhaja tiryaca, garbhaja manuSya 12 muhUrta sthAvara 5 nathI A utkRSTa upapAta virahakALa che. jaghanyathI 1 samaya hoya. ( dvAra 10 muM - cyavana ) cyavanadvAra upapAtanI mAphaka jANavuM. ( dvAra 18 mu - sthiti ) sthiti = AyuSyanuM pramANa kula daMDaka | utkRSTa sthiti pRthvIkAya 22,000 varSa akAya 7,000 varSa teukAya 3 ahorAtra vAukAya 3,000 varSa vanaspatikAya 10,000 varSa beIndriya 12 varSa 9. cAre nikAyanA devomAM oghathI upapAta virahakALa vicArIe to bAra muhUrta che. (arthAtu kyAreka evuM paNa bane ke bAra muhUrta sudhI koI paNa jIva devomAM utpanna ja na thAya, tyAra pachI avazya thAya ja, paraMtu ahIM bhavanapati Adi pratyeka daMDaka judA che ane te darekamAM virahakALa 24 muhUrta che, tethI 24 muhUrta batAvela che. vaimAnikamAM pratyeka devalokano upapAta virahakALa judo judo che, paNa sAmAnyathI vaimAnikanA sarva devalokonI apekSAe 24 muhUrtano che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAra 19mu-20mu-paryApti-kimAhAra teIndriya 49 divasa caurindriya 6 mAsa garbhaja tiryaMca 3 palyopama garbhaja manuSya 3 palyopama nArakI 33 sAgaropama bhavanapati-asurakumAra sAdhika 1 sAgaropama nAgakumAra-Adi nava kaMIka nyUna 2 palyopama vyaMtara 1 palyopama jyotiSa 1 palyopama + 1 lAkha varSa vaimAnika 33 sAgaropama daMDaka jaghanya sthiti 12 | bhavanapati, vyaMtara, nArakI 10,000 varSa garbhaja manuSya, garbhaja tiryaca, sthAvara-5, aMtarmuhUrta vikalendriya-3 vimAnika 1 palyopama 1 | jyotiSa 1/8 palyopama dvAra 19 mu - paryApti kula daMDaka pati 5 sthAvara-5 AhAra, zarIra, Indriya, zvAsocchavAsa 3|vikasendriya-3 uparanI 4 + bhASA 16 devatA-13, manuSya-1, 6 paryApti tiryaca-1, nArakI-1 dviAra 20 muM - kinAhAra) sarva jIvone chae dizAthI AhAra hoya che. paraMtu lokanA cheDe rahelA sthAvara-5 ne 3, 4, 5, 6 dizAthI AhAra hoI zake. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 dvAra 21mu-saMjJI dvAra 21 muM - saMjJI. jene saMjJA hoya te saMjJI. saMjJA traNa prakAre che. 1) hetuvAdopadezikI - jemAM vartamAnakALanuM ja jJAna hoya ane vartamAnakALanA duHkhathI nivRtti ane sukhamAM pravRttino upAya zodhe che. 2) dIrghakAlikI saMjJA :- jemAM bhUtakALanA smaraNanI ane bhaviSyakALanA vicAranI zakti hoya te. 3) 11dRSTivAdopadezikI - yathAzakti heyopAdeyanA tyAga ane upAdAnamAM prayatnazIla chadma samyagudRSTi jIvone je saMjJA hoya che te daSTivAdopadezikI saMjJA kahevAya. | phula | daMDaka saMjJI. sthAvara-5 saMjJA na hoya. vikasendriya-3 hetuvAdopadezikI. 16 | devatA-13, garbhaja tiryaca-1, | dIrghakAlikI saMjJA. garbhaja manuSya-1, nArakI-1 11koI nAraka-tiryaca-manuSya-devone vadhArAmAM dRSTivAdopadezikI saMjJA hoya che. 10. yaza : kSAyopazamazAnayuvato yathAvita pAnAprstsy dRSTivAdopadezikI saMjJA chadmasthasamyagdRzAmeva / - daMDakavRtti pR. 3 11. ahIM gAthAmAM manuSyone dRSTivAdopadezikI saMjJA kahI che. paraMtu uparanI vyAkhyAne anusAra garbhaja paMce tiryaMcone paNa ghaTe. paNa teo alpa hovAthI vivakSA karI nathI. ema daMDakanI vRttimAM A gAthAnA vivecanamAM kahyuM che. vRttimAM to tiryaMcane paNa A saMjJA jaNAvI che. vaLI mAtra samyagurdaSTipaNAnI apekSAe A saMjJA gaNIe to deva, nArakImAM paNa A saMjJA ghaTe ane tethI e vivakSAe ja eTale ke sarva samyagudRSTi jIvone dRSTivAdopadezikI saMjJA hoya e vivekSAthI saghaLA mithyAdeSTi jIvone asaMzI kahyA che. ahIM uparamAM dRSTivAdopadezikI saMjJA heyane choDavA ane upAdeyane AdaravAmAM prayatnazIla AtmAone kahI, tethI dezavirati ane sarvaviratimAM ghaTe paraMtu avirati samyagurdaSTine na ghaTe. tethI mULa gAthAmAM ane vRttimAM paNa deva, nArakIno samAveza karyo nathI. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAra 22mu-23mu-gati-Agati kula gati dviAra 22 mu - 23 muM - gati-Agati | gati - marIne paralokamAM kyAM javuM te gati. Agati - kyAMthI AvavuM te Agati. gati H jAya. Agati H Ave. daMDaka |13 devatA-13 saMkhyAtA varSanA AyuSyavALA paryAptA garbhaja manuSya-garbhaja tiryaMca, paryAptA bAdara pRthvIkAya apUkAya-pratyeka vanaspatikAya. 1 nArakI-1 saMkhyAtA varSanA AyuSyavALA paryAptA garbhaja manuSya ane garbhaja tiryaca. 6 vikale 3, pRthvI., a., vana devatA-nArakI sivAya badhe. 2 teukAya-1, vAukAya-1 vikasendriya, paMce. tiryaMca, sthAvara-5 2|garbhaja tiryaca-1, 24 daMDakamAM badhe jAya. garbhaja manuSya-1 daMDaka 14 devatA-13, nArakI-1 3|pRthvI., a., vana. 5 vikale., teu., vAu. 1|garbhaja tiryaMca 1|garbhaja manuSya Agati. paryAptA paMce. tiryaMca, manuSya. nArakI sivAya badhethI. nArakI ane deva sivAya badhethI badhethI Ave (24 daMDakathI) teukAya ane vAukAya sivAya badhethI Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAra 24muM-veda, alpabadutva kula 3 2 P che idvAra 24 muM - veda | veda-3 : puruSaveda, strIveda ane napuMsakaveda daMDaka veda 2 | garbhaja tiryaMca, garbhaja manuSya pu, strI, napuM. devatA-13 pu., strI. | sthAvara-5, vikale.-3, nArakI-1 napuM. alpabahutA paryAptA jIvone AzrayIne alpabadutvanI vivekSA che. daMDaka alpabadutva paryAptA garbhaja manuSya sauthI thoDA paryApta bAdara agnikAya asaMkhyaguNA vaimAnika asaMkhyaguNA bhavanapati asaMkhyaguNA nArakI asaMkhyaguNA vyaMtara asaMkhyaguNA jyotiSa saMkhyaguNA caurindriya asaMkhyaguNA paMce. tiryaMca vizeSAdhika beIndriya vizeSAdhika teIndriya vizeSAdhika pRthvIkAya asaMkhyaguNA apUkAya asaMkhyaguNA vAukAya asaMkhyaguNA vanaspatikAya anaMtaguNA daMDakaprakaraNanA padArtha saMpUrNa Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-zabdArtha (daMDaka prakaraNa) mULa gAthA tathA zabdArtha namiuM cakavIsa jiNe, tasutta-vicAra-lesa-desaNao I daMDaga-paehiM te zciya, thosAmi suNeha bho bhavvA II 1 covIza tIrthakarone praNAma karIne, temanA sUtranA vicAranA aMzanA kathanamAMthI daMDaka pado dvArA te ja pUjyonI stuti karIza. he bhavyAtmAo, te tame sAMbhaLo. neraiA asurAi, puDhavAi-beiMdiyAdao jevA gabhaya-tiriya-maNurasA, vaMtara-joisiya-vemANI II 2 ll nArakI (1), asurAdi (10), pRthvIkAyAdi (5), beIndriyAdi (3) tathA garbhaja tiryaMca (1), garbhaja manuSya (1), vyaMtara (1), jyotiSa (1), vaimAnika (1). (A covIza daMDako che.) (2) saMkhittayarI u imA, sarIra-mogAhaNA ya saMghayaNA . sanA saMDANa kasAya, lesidiya dusamugdhAyA | 3 diThI daMsaNa nANe, joga-vaogo-vavAya cavaNa Dii 1 pakjhatti kimAvAre, sani gai AgaI vee | 4 | (kAronI) ati saMkSepa prarUpaNA A pramANe che - (1) zarIra, (2) avagAhanA, (3) saMghayaNa, (4) saMjJA, (5) saMsthAna, (6) kaSAya, (7) lezyA, (8) Indriya, (9) 12be prakAranA samudyAta, (10) dRSTi, (11) darzana, (12) jJAna, (13) ajJAna, (14) yoga, (15) upayoga, (16) upapAta, (17) cyavana, (18) sthiti, (19) paryApti, (20) kikAhAra, (21) saMzI, (22) gati, (23) Agati ane (24) veda. (3-4) 13. be prakAranA samudyAta - ajIvaviSayaka ane nojIvaviSayaka Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 2 gAthA-zabdArtha cau gabha-tiriya vAusa, mamuANaM paMca sesa tisarIrA ! thAvaracauge duhAo, aMgulaasaMkhabhAgata7 5 garbhaja tiryaMca ane vAyukAyane viSe cAra, manuSyone pAMca tathA bAkInA daMDakamAM traNa zarIra hoya che. sthAvara catuSkamAM 3 (utkRSTa ane jaghanya) beya rIte aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM zarIra hoya che. (5) salvesiM pi jahannA, sAhAviya aMgulamsa asaMkhaMso uphakosa paNasayadhaNu, neraiyA satta ha- surA II 6 II sarva jIvonI svAbhAvika zarIranI jaghanya avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI che. utkRSTa avagAhanA nArakIne pAMcaso dhanuSyanI che. devone sAta hAthanI che. (6) gabhatiri sahasa joyaNa, vaNassaI ahiya joyaNasahasse nara teiMdi tigAU, beiMdiya joyaNe bAra II II garbhaja tiryaMcane hajAra yojana che, vanaspatikAyane sAdhika hajAra yojana che, manuSya-teIndriyane traNa gAu che; beIndriyane bAra yojana che. (7) joyaNa-mege cauriMdi, deha-muccattarNa sue bhaNie ! veubriya-dehaM paNa, aMgula-saMpnasamAraMbhe II 8 I caurindriyanA zarIranI uMcAI eka yojana zrutamAM kahI che. uttarakriya zarIranI prAraMbhamAM avagAhanA aMgulanA saMkhyAmAM bhAga jeTalI hoya che. (8) deva nara ahiyalaphakha, tiriyANaM nava ya joyaNa-sayAi 1 duguNaM tu nArayANa, bhaNiyaM veuviya-sarIraM II 9 II 13. ahIM bhavadhAraNIya audArika zarIranI avagAhanA kahI che, nahIMtara upapAta ane samughAtamAM taijasa kAmaNa zarIranI avagAhanA vadhAre hoya che. tevI ja rIte AgaLa paNa badhe jANavuM. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-zabdArtha 23 deva-manuSyane lAkha yojanathI adhika, tiryaMcane navaso yojana, nArakone (mULa zarIrathI) bamaNuM uttaravaikriya zarIra kahyuM che. (9) aMtamuhurta nirae, mahatta cattAri tiriya-maNuesa devesu addhamAso, ukosa vilviNA-kAlo I 10 I nArakIne aMtarmuhUrta, tiryaMca-manuSyane cAra muhUrta, devone paMdara divasa utkRSTa vidurvaNAkALa (uttarakriya zarIranI sthiti) hoya che. (10) thAvaracura-neraiA, asaMghacaNA ca vigala-chevaTTA saMghayaNa-chagaM gabhaya-nara-tiriesa vi maNeyabdha in 11 II sthAvara, deva, nArakI saMghayaNa vinAnA ane vikalandriya sevArtasaMghayaNavALA hoya che, tathA garbhaja manuSya ane tiryaMcone viSe cha saMghayaNa jANavAM. (11) sarvesiM cau daha vA, sanA sarve surA ca cariMsA | nara tiriya cha saMThANA, huMDA vigaliMdi-neraiyA II 12 II sarva jIvone cAra ke daza saMjJA hoya che sarve devo samacaturagna saMsthAnavALA hoya che. manuSya-tiryaMco cha saMsthAnavALA tathA vikasendriya ane nArako huMDaka saMsthAnavALA hoya che. (12) nANAviha dhaya sUI, bubbaya vaNa vAu teu apakAyA ! puTavI masUra-caMdA-kArAmaMDANa bhaNiyA II 13 I saMsthAnathI vanaspati., vAyu, teu., akAya kramazaH vividha prakAra, dhvaja, soya ane parapoTAnA AkAravALA hoya che. pRthvIkAya masUranI dALa ke (adha) caMdranA AkAravALA kahyAM che. (13). sabdha vi caukasAyA, lesa-chagaM gabhatiriya maNuesa I nAraya-teU vAU, vigalA vemANiya tilasA II 14 in sarvene cAre kaSAyo hoya che. garbhaja-tiryaMca-manuSyomAM cha lezyA hoya che. nArakI, teukAya, vAyukAya, vikalendriya, vaimAniko traNa lezyAvALA hoya che. (14) Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 gAthA-zabdArtha joisiya teulesA, sesA salaeNvi hRti caulesA iMdiyadA sugama, maNuANa satta samucchAyA II 15 in jyotiSa devo tejolezyAvALA hoya che. bAkInA badhA cAra lezyAvALA hoya che. IndriyadvAra sugama che. manuSyone sAte samudraghAta hoya che. (15) vecaNa kasAya maraNe, veubrica teyae ya AhAre | kevalI ya samugdhAyA, satta me haMti sanI I 16 vedanA, kaSAya, maraNa, vaikriya, taijasa, AhAraka tathA kevalI A sAta samudyAta saMjJI jIvone hoya che. (16) ebiMdiyANa kevala, teu-AhAraga viNA u cattAri I te veubiya vajjA, vigalA-santINa te ceva in 10 || ekendriyane kevalI-taijasu-AhAraka vinA cAra samudyAta hoya che. vaikriya sivAyanA traNa vikasendriyane 5 hoya che. saMzIne te sAte samughAta hoya che. (17) paNa gabhatirisuresa, nAraya vAUsu caura tiya sese | vigala dudiTTI thAvara, micchatti sesa tiya diTTI 18 li garbhaja tiryaMcone ane devone pAMca, nArakI ane vAyukAyane cAra, bAkInAne traNa samudyAta hoya che. vikalendriya be dRSTivALA, sthAvara mithyAdeSTi ane bAkInA traNa dRSTivALA hoya che. (18) thAvarabitisu acakhU, cauridisu tadurga sue bhaNieI mathuA cau daMsaNiNo, sesesu tigaM tigaM bhaNiyaM |19 I sthAvara-beIndriya-teIndriyane acakSudarzana, caurindriyane be darzana 14. ahIM gAthA 15no saMbaMdha gAthA 18 joDe maLe che, tethI gAthA 1617 prakSepa hovAno saMbhava che. 15. vikalendriyane ane asaMjJIne hoya che tema paNa artha thAya. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-zabdArtha 25 (cakSu-acakSu) zrutamAM kahyAM che. manuSyo cAra darzanavALA hoya che. bAkInAne traNa traNa darzana kahyA che. (19) ajJANa nANa tiya tiya, sura tiri nirae thire anANadurgA nANajJANa du vigale, maNue paNa nANa ti anANA ii 20 | deva-tiryaMca ane nArakone ajJAna 3-jJAna 3, sthAvarone viSe be ajJAna, vikalendriyane be jJAna tathA be ajJAna ane manuSyane pAMca jJAna ane traNa ajJAna hoya che. (20) sacceara mIsa asaccamota, maNavaya vikavi AhAre | urala mIsA kampaNa, iya jevA desiyA samae ra1TI. satya-asatya-mizra-asatyaamRSA mana, (ukta cAra) vacana tathA vaikriya-AhAraka-audArika-traNe mizra (vai. mizra, AhA.mizra, audA.mizra) tathA kArmaNa-A (paMdara) yogo siddhAMtamAM kahyA che. (21) iphakArasa sura-nirae, tiriesu tera pannara maNuesa I vigale cau paNa vAe, jogatiyaM thAvare hoi ll 22 II deva-nArakone agyAra, tiryaMcane tera, manuSyone paMdara, vikalendriyane cAra, vAyukAyane pAMca ane (bAkInA) sthAvarane traNa yoga hoya che. (22) ti anANa nANa paNa cau daMsaNa, bAra jialakhaNuvaogA | iSa bArasa uvaogA, bhaNiyA telukkadaMsIhiM Il23|| traNa ajJAna, pAMca jJAna, cAra darzana, Ama jIvanA lakSaNarUpa bAra upayogo traNa lokane jonArAo (zrI tIrthakara bhagavaMto)e kahyA che. (23) uvaogA maNuesa, bArasa nava niraya tiriya devesu ! vigaladuge paNa chakaka, cauridisa thAvare tiyagaM ii 24 in manuSyone bAra, nAraka-tiryaMca-devone viSe nava tathA be vikalendriyane (beI.eI.)ne pAMca, caurindriyane che ane zeSa sthAvarane traNa upayoga hoya che. (24) Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 gAthA-zabdArtha saMkhamasaMbA samaye, gabhaya tiri vigala nAraya surA ya T maNuA niyamA saMkhA, vaNa-baMtA thAvara asaMkhA II 25 II garbhajatiryaca, vikasendriya, nArakI ane devo saMkhyAtA ke asaMkhyAtA, manuSya niyamA saMkhyAtA, vanaspati niyamA anaMtA ane zeSa sthAvara asaMkhyAtA pratisamaya utpanna thAya che. (25) asanti nara asaMkhA, jaha uvavAe taheva cavaNe viI bAvIsa saga ti dasavAsa sahassa uphikaTTa puTavAi | 26 asaMjJi (saMmUrchAima) manuSyo asaMkhyAtA utpanna thAya che. jema upapAtamAM kahyuM tema cyavanamAM paNa jANavuM. bAvIza hajAra, sAta hajAra, traNa hajAra tathA daza hajAra varSa pRthvI AdinI (pRthvI., apu., vAyu, vanaspatinI kramaza:) utkRSTa sthiti (AyuSya) che. (26). tidiNagni tipallAU naratiri sura niraya sAgara tittIsA vaMtara palle joisa, varisalaptAhiyaM paliyaM II 20 II agnikAyanuM traNa divasa, manuSya-tiryaMcanuM traNa palyopama, devanArakInuM tetrIza sAgaropama, vyaMtaronuM palyopama, jyotiSa devonuM lAkha varSa adhika palyopama AyuSya jANavuM. (27) asurANa ahiya acara, desUNadupallacaM nava nikAe 1 bArasavAsuNa paNadiNa, chammAsuphikaTTa vigalAU II 28 II asuronuM sAdhika sAgaropama tathA bAkInA nava nikAyamAM kaMIka nyUna be palyopama, vikasendriyanuM kramazaH bAra varSa, ogaNapacAsa divasa ane cha mAsa utkRSTa AyuSya hoya che. (28) puTavAi-dasa pacANa, aMtamuhurta jahanna AuThiiI dasasahasavarisaThiiA, bhavasAhinirayavaMtariA II 29 I pRthvI Adi daza padonI jaghanya AyuSyanI sthiti aMtarmuhUrta che. bhavanapati, nAraka, vyaMtaranI jaghanya sthiti daza hajAra varSa che. (29) Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-zabdArtha vemANiya joisiyA, pallatayaphreMsa AuA huMti, 1 suranaratiriniraesu cha, pajjattI thAvare caugaM // 30 vaimAnika ane jyotiSa devo kramazaH palyopama ane palyopamanA 27 AThamA bhAganA jaghanya AyuSyavALA hoya che. deva-manuSya-tiryaMcanarakamAM cha ane sthAvarane cAra paryApti hoya che. (30) vigale paMca pattI, chiisaAhAra hoi savvasiM 1 paNagAi-paye bhayaNA, aha sanni tiyaM bhaNissAmi ||31 // vikalendriyane pAMca paryApti hoya che. sarva jIvone cha dizAthI AhAra hoya che. panakAdi sUkSma vanaspatikAyAdi padone viSe bhajanA (3, 4, 5 ke 6 dizAthI paNa AhAra) hoya che. have traNa saMjJAvALAone kahIza. (31) cauvihasuratiriesuM, niraesu a dIhakAligI sannA 1 vigale heuvaesA, sannArahiyA thirA sabve // 32 // cAra prakAranA devo tathA paMcendriya tiryaMco ane nArakone viSe dIrdhakAlikI saMjJA hoya che. vikalendriyane viSe hetuvAdopadezikI saMjJA hoya che tathA sarve sthAvaro saMjJArahita hoya che. (32) maNuANa dIhakAliya, diThThIvAovaesiyA kevi pajjapaNatirimaNuacciya, cauvihadevesu gacchati // 33 II manuSyane dIrdhakAlikI saMjJA hoya che. keTalAka16 dRSTivAdopadezikI saMjJAvALA paNa hoya che. paryAptA paMcendriya tiryaMca ane manuSya ja cAre prakAranA devomAM jAya che. (devomAM Agati) (33) saMkhAu pajja paNiMdi, tiriya-naresu taheva patte / bhU-daga-patteyavaNe, eesa cciya surAgamaNuM // 34 | saMkhyAtA varSanA AyuSyavALA paryAptA paMcendriya tiryaMca ane manuSyone viSe tathA paryAptA pRthvI., ar., pratyeka vanaspatikAyane viSe ja devonuM gamana (devonI gati) hoya che. (34) 16. juo pRSTha 18nI TippaNa 11mI. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 gAthA-zabdArtha pajattasaMkhagabhaya, tiriyanarA nirayasattage jaMti niraya vidyA eesa, uvavajaMti na sesesu I 35 II paryAptA saMkhyAtA varSanA AyuSyavALA garbhaja tiryaMca ane manuSyo sAte narakamAM utpanna thAya che. (narakamAM Agati) nArakamAMthI nIkaLelA jIvo paNa temAM (garbhaja tiryaMca ane manuSyamAM) ja utpana thAya che, bIjAmAM nahIM. (nArakInI gati) (35) puTavI-Au-vaNassai-majhe nArayavivajjiyA jIvA sarve uvavarSAti, niya nica kammANamANeNaM I 36 I nArakI sivAyanA badhA jIvo pRthvI., apU, vanaspatikAyamAM potapotAnA karmane anusAre utpanna thAya che. (pRthvI AdimAM Agati) (36) puTavAi-dasa paesu, puTavI A vaNassaI aMti puTavAirasapaehi ya, teUnavAUsu uvavAo 30 1pRthvI Adi dazamAM pRthvIkAya, akAya ane vanaspati jAya che. (pRthvI Adi 3nI gati) pRthvI Adi dazanI ja teu-vAumAM utpatti thAya che. (tela-vAumAM Agati). (37) teUDAU-gamaNa, puDhavI-pamuhaMmi hoi payanavage ! puTavAiThANadasagA, vigalAiticaM tahiM jaMti II 38 II teu., vAu., pRthvI. Adi navamAM utpanna thAya che. (tela-vAunI gati). pRthvI Adi daza-vikalendriyamAM tathA vikasendriya traNa-pRthvI AdimAM jAya che. (vikalendriyanI Agati-gati). (38) gamaNA-gamaNe gabhaya-tiriyANaM sacalajIvaThANesaT savvattha jati machuA, teuvAuhiM no jaMti / 39 II garbhaja tiryaMconuM saghaLA jIvasthAnakomAM (daMDakomAM) gamanAgamana 17. pRthvI Adi 5 sthAvara, 3 vikale, garbhaja tiryaMca ane garbhaja manuSya. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-zabdArtha che (tiryaMcanI gati-Agati). manuSyo sarvatra jAya. teu-vAumAMthI manuSyamAM jatA nathI. (manuSyonI gati-Agati). (39) vaiyatiya tirinaresu, itthI puriso ya cauvihasuresu / thiravigalanAraesu, napuMsaveo havai ego // 40 II tiryaMca-manuSyomAM traNeya veda tathA cAre prakAranA devomAM strI ane puruSaveda tathA ekendriya, vikalendriya ane nArakImAM eka napuMsaka veda ja hoya che. (40) 29 pajja maNu bAyaragni, vemANiyabhavaNanirayavaMtariyA 1 joisa cau paNatiriyA, beiMdiya teiMdiya bhU AU || 41 || vAU vaNasaI cciya, ahiyA ahiyA kameNime huMti / savvuvi ime bhAvA, jiNA mae gaMtaso pattA // 42 II paryApta manuSyo, bAdara agnikAya, vaimAnika, bhavanapati, nArakI, vyaMtara, jyotiSa, caurindriya, paMcendriya tiryaMca, beIndriya, teIndriya, pRthvIkAya, akAya, vAyukAya, vanaspatikAya A badhA anukrame adhikaadhika hoya che. he jinezvara bhagavaMto ! A sarve bhAva meM anaMtIvAra prApta karyA che. (41-42) saMpai tumha bhattasa, daMDagapayabhamaNabhaggahiyayassa I daMDatiya-viraya-sulahaM, lahu mama diMtu mupayaM // 43 daMDakanA sthAnomAM bhramaNa karavAthI bhAMgI gayelA hRdayavALA tamArA bhaktane (he prabhu !) have traNa daMDanI viratithI sulabha evuM mokSapada Apo. (43) sirijiNahaMsa muNIsara, rajje siridhavalacaMdasIseNa, I gajasAreNa lihiyA, esA vinnatti appahiyA // 44 // zrI jinahaMsa munIzvara (AcArya) nA rAjyamAM zrI dhavalacaMdra muninA ziSya zrI gajasAra munie AtmAhita karanArI A vinaMtI lakhI che. (44) Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 laghu saMgrahaNI laghu saMgrahaNI (jaMbUdvIpa saMgrahaNI) (padArthasaMgraha) jaMbudvIpane viSe khaMDa yojana vagere daza padArthono saMgraha te saMgrahaNI. - daza dvAra 1. khaMDa 6. tIrtha 2. yojana | 7. zreNi 3. kSetra 8. vijaya 4. parvata 9. draha (sarovara) 5. phUTa (zikhara) | 10. nadI dvAra 1 - khaMDa) jaMbUdvIpa cha parvato ane sAta kSetramAM vaheMcAyelo che. sauthI dakSiNe bharatakSetra che, tethI uttaramAM kramazaH laghuhimavaMta parvata, himavaMta kSetra, mahAhimavaMta parvata, harivarSa kSetra, niSadha parvata, mahAvideha kSetra, nIlavaMta parvata, ramyaka kSetra, rukamI parvata, hiraNyavaMta kSetra, zikharI parvata ane airAvata kSetra AvelA che. bharatakSetrathI mahAvideha kSetra sudhI kramazaH bamaNo bamaNo vistAra 18 che. mahAvideha kSetrathI airAvata kSetra sudhI kramazaH aDadho aDadho vistAra che. Ama jaMbudvIpamAM bharatakSetra pramANa vistAravALA kula khaMDo 1 + 2 + 4 + 8 + 16 + 32 + 64 + 32 + 16 + 8 + 4 + 2 + 1 = 190 thAya. jaMbudvIpano vistAra 1 lAkha yojana hoI dareka khaMDano vistAra 1 lAkha yojana = pa266. yojana arthAta - 19) pa26 yojana 6 kaLA thAya. 1 yojananA 19mA bhAgane kaLA kahe na = 1 kaLA) 18. vistAra : uttara-dakSiNa pahoLAI; Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAra-1-khaMDa 31 = | La 0. 0 ha 0 ja K 1 2 je - bharatakSetrano vistAra para yojana 6 kaLA che, tyAra pachI kramazaH mahAvideha kSetra sudhI dareka parvata ke kSetrano vistAra bamaNo che, ane mahAvideha kSetra pachI darekano vistAra aDadho aDadho yAvat airAvata kSetrano vistAra bharatakSetra jeTalo eTale ke pa26 yojana 6 kaLA thAya. Ane samajAvato koTho nIce mujaba che. jaMbudvIpanA khaMDa tathA bharatakSetrAdino vistAra kSetra-parvata | khaMDa | vistAra (yojana-kaLA) bharatakSetra 526 - 6 laghuhimavaMta parvata 1,052 - 12 himavaMta kSetra 2,105 - 5 mahAhimavaMta parvata 4,210 - 10 harivarSa kSetra 8,421 - 1 niSadha parvata 16,842 - mahAvideha kSetra 33,684 - 4 nIlavaMta parvata 16,842 - 2 ramya kSetra 8,421 - 1 rukamI parvata 4,210 - 10 | hiraNyavaMta kSetra 2,105 - 5 zikharI parvata 1,052 - 12 airavata kSetra 526 - 6 190 99,996 - 76 +4 1,00,000 yojanA | (juo citra naM. 1) 1. 76 kaLA = 4 yojana. m 9 m 6 ja - che - 9 m 0 11 | 0 0 : = Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che 2 zikharI parvata 8 rumI parvata << jaMbUdvIpa, airAvata kSetra 1 hiraNyavaMta kSetra 4 - ramya kSetra 16 32 nIlavaMta parvata citra naM. 1 PmahAvideha kSetra 64 32 niSadha parvata 4 harivarSa kSetra 16 8 mahAhimavaMta parva dvAra 1-khaMDa - 6 nahimavaMta kSetra 4 bharata kSetra 1 ra laghuhimavaMta parva Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAra-2-yojana citra naM. 1 nI samajUtI 190 khaMDo sUcavatA jaMbUdvIpanA citranI samajaNa : jaMbUDhIpanA cAlu citro ApaNe joIe chIe, temAM parvato kSetro vagere spaSTa batAvavAnA hovAthI te citromAM bharatakSetrAdi skela mujaba batAvAtA nathI. A citramAM bharatAdi kSetro tathA laghuhimavaMtAdi parvato tenI pahoLAI mujaba ja batAvyA che. bharatakSetra karatAM laghuhimavaMta parvata bamaNA vistAravALo che. tema thAvat mahAvideha kSetra sudhI jANavuM, tyAra pachI aDadhA aDadhA vistAravALA parvato tathA kSetro yAvat airAvatakSetra sudhI che. te ja rIte A citramAM batAvela che. A hisAba mAtra uttara-dakSiNa pahoLAImAM jANavAno che. pUrva-pazcimanI laMbAI to darekanI svataMtra che ane te jaMbUdvIpanA vaLAMkanA hisAbe bharatakSetrathI mahAvideha kSetranA madhya sudhI vadhatI, tyAra pachI airavata kSetra sudhI ghaTatI jANavI. khaMDonA AMkaDA paNa dareka kSetranI bAjumAM Apela che e badhAno saravALo kula 190 khaMDo jaMbUdvIpamAM thAya che. (bharata tathA eravatakSetra skelanA hisAbe atyaMta sUkSma thaI javAthI kaMIka spaSTa batAvavA mATe saheja moTA karyA che.) (dvAra 2 - yojana yojana = kSetraphaLa arthAt jaMbudvIpamAM 1 yojana pramANa lAMbA-pahoLA khaMDa keTalA? dA.ta. AkhA jaMbUdvIpamAM 1 yojana lAMbI, 1 yojana pahoLI lAdI jaDavI hoya to keTalI joIe? Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 dvAra 2-yojana corasa vastumAM laMbAI ane pahoLAIne guNavAthI kSetraphaLa Ave. jo jaMbUdvIpa corasa hota to 1 lAkha x 1 lAkha = 10 abaja lAdI joIe arthAt 10 abaja yojana jaMbudvIpanuM kSetraphaLa Avata. paraMtu jaMbUdvIpa goLa valayAkAra che, samavartuLa valayAkAranuM kSetraphaLa kADhavAnI rIta A pramANe che : samavartuLanI laMbAI-pahoLAIne vyAsa kahevAya che. jemake jaMbUdvIpano vyAsa 1 lAkha yojana che. vyAsane dazanA vargamULathI guNatA paridhi (Circumference) Ave. paridhi eTale gherAvo. jaMbUdvIpane cAre bAju pradakSiNA detA je mApa Ave te paridhi kahevAya. paridhine vyAsanA cothA bhAgathI guNatA kSetraphaLa Ave. jaMbudvIpano vyAsa = 1 lAkha yojana jaMbUDhIpanI paridhi = 1 lAkha 4, 10 (dazanuM vargamULa) = 1 lAkha x 1 lAkha x 10 = 100 abaja = (so abajanuM vargamULa) = 3,16,227 yojana, 3 gAu, 128 dhanuSya, 0 hAtha, 13ll aMgulathI adhika thAya. A jaMbudvIpanI paridhi thaI. ene vyAsanA cothA bhAgathI eTale 25,000 thI guNatA jaMbUdvIpanuM kSetraphaLa Ave. te nIce pramANe thAya che. 7,90,56,94,150 yojana 1 gAu, 1,515 dhanuSya, 60 aMgula. (juo citra naM. 2) 19. A nizAnI vargamULanI che. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAra 2-yojana a citra naM. 2 ba 35 3 paridhi tathA kSetraphaLane samajAvatA jaMbudvIpanA citranI samaja 1 lAkha yojana lAMbo pahoLo tirhAlokanI madhyamAM A jaMbUTTIpa che. jaMbudrIpanI madhyamAM (a-ba) lITI che e jaMbudrIpano vyAsa che. tevI rIte (ka-Da) paNa vyAsa che. e 1 lAkha yojana che. jaMbudrIpanI bahAra cAre bAju pharatA a thI zarU karI kabaDa thaI pAchA a Ave. e pharato gherAvo tene paridhi kahevAya. jaMbUddIpanI paridhi 3,16,227 yojana, 3 gAu, 128 dhanuSya, 13 // aMgulathI adhika che. kSetraphaLa : samasta jaMbUdrIpamAM 1 yojana lAMbA, 1 yojana pahoLA evA khaMDo. citramAM corasa khaMDo batAvyA che. jaMbudrIpa goLa hoI cheDe purA khaMDo na Ave. paraMtu samasta AkhA yojana yojananA khaMDo tathA TukaDAo bhegA karI yojanayojananA khaMDo thAya te badhA maLIne kula 7,90,56,94,150 thAya. ane upara bAkI je TukaDA vadhe tenuM mApa 1 gAu, 1,515 dhanuSya, 60 aMgula jeTaluM thAya. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAra 3-4-kSetra-parvata citra naM. 3 uttara airAvata /KV dIrgha vaitAdya parvata patra dakSiNa airavata V La zikharI parvata / hiraNyavaMta kSetra O - vRtta vaitAdya VV rukamI parvata VV ramya kSetra vRtta vaitAdya 7 nIlavaMta parvata 1 mahAvideha / /niSadha parvata / / harivarSa kSetra (che - vRtta vaitAdya / /mahA himavaMta parvata himavaMta kSetra ) vRtta vaitAdya VTV- laghu himavaMta parvataV\ U/ uttara bhArata / dIrgha vaitAdya parvata / dakSiNa bhArata kSetra A citramAM sAta kSetro, cha varSadhara parvato, meru parvata, cAra vRtta vaitADhya parvato tathA bharatakSetra ane airavatakSetranI madhyamAM AvelA be dIrghatAtya parvato batAvelA che. meru parvatanuM mAtra sthAna batAvyuM che. meru parvatanuM svataMtra judu citra AgaLa Apela che. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAra 3-4-kSetra-parvata 37 ja - ha ( dvAra 3 - kSetra ) jaMbudvIpamAM sAta kSetra che, te nIce mujaba che. 1 | bharata kSetra 5 | ramya kSetra 2 | himavaMta kSetra | 6 | hiraNyavaMta kSetra 3| harivarSa kSetra | | airAvata kSetra mahAvideha kSetra A badhAno vistAra vagere AgaLa AvI gayA che. ( dvAra 4 - parvata) 6 varSadhara parvato (laghuhimavaMtAdi) 1 meruparvata 4 gajadaMta giri 2 citra-vicitra ra yamaka parvata 200 kaMcanagiri 7 | 16 vakSaskAra parvato 8 | 34 dIrdha vaitADhaca parvato 9 | 4 vRtta vaitADhya parvato 269 varSadhara parvato :- cha varSadhara parvato AgaLa batAvela che. babbe kSetranI vacce eka eka varSadhara parvata che. pUrva pazcima lAMbA, uttara dakSiNa pahoLA che. ja 2 m Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meruparvata pahoLAI pUrve khaMDadvAramAM ApelI che. uMcAI vagere nIce mujaba che 38 parvata 1 | laghuhimavaMta 2 | mahAhimavaMta 3 | niSadha 4 | nIlavaMta 5 | rumI 6 zikharI uMcAI 100 yojana | suvarNamaya 200 yojana sonAno zeno banelo che varNa pILo pILo 400 yojana 400 yojana 200 yojana 100 yojana tapanIya suvarNa | vaisUryamaNi cAMdIno | suvarNano lAla lIlo dhoLo pILo (juo citra naM. 3) meru parvata H- mahAvidehakSetranI barAbara madhyamAM meruparvata che. te 1 lAkha yojana uMco che. temAM 1 hajAra yojana pRthvInI aMdara che. bAkI 99 hajAra yojana pRthvIvI bahAra uMco che. meruparvatano mULamAM vistAra 10,090 yojana che. tyAra pachI 11-11 yojana upara jatA 1-1 yojana vistAra ghaTe. eTale meruparvatanI taLeTIno vistAra 10,000 yojana che. meruparvatanI taLeTImAM (bhUmitale) bhadrazAlavana che. bhUmitalathI 500 yojana uMce jatA cAre bAju 500 yojanano khAMco paDe che, arthAt teTalI jamIna sapATa Ave che. tene naMdanavana kahe che. vaLI upara 62,500 yojana jatA e ja rIte cAre bAju pAMcaso yojanano khAMco paDe che; Ane somanasa vana kahevAya che. ahIMthI 36,000 yojana upara jatA merunuM uparitala Ave che. Ane pAMDakavana kahevAya che. pAMDakavananI madhyamAM 40 yojana uMcI cUlikA che. je mULamAM 12 yojana tathA upara 4 yojana pahoLI che. enI upara eka zAzvata caitya che. (juo citra naM. 4) Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meruparvata 39 citra naM. 4 cUlikA 4jIyo pAMDaka pAMDaka vana 36,000 yojanA trIjo kAMDa somanasa vana | | somanasa vana 6 2,500 yojana sarva-UMcAI 1,00,000 yojana naMdanavana bIjo kAMDa naMdanavana paLa yojana bhadrazAla vana ahiM bhUmi sthAne 10,000 yojana vistRta | bhadrazAla vana 1OOO yojana uMDAI 1lo kAMDa kaMda vibhAga 100902 yojana meru parvatanA citranI samaja : meru parvatamAM bhUmikalathI pa00 yojana UMce jatA cAre bAju 500 yojanano khAMco paDe che. arthAt teTalI jamIna sapATa Ave che. tene naMdanavana kahe che. vaLI upara 62,500 yojana jatA e ja rIte cAre bAju 500 yojanano khAMco Ave che. tene somanasa vana kahe che. vaLI 36000 yojana upara jatAM merunuM upari tala Ave che, Ane pAMDakavana kahevAya che. pAMDakavananI madhyamAM 40 yojana UMcI cUlikA che. je mULamAM 12 yojana tathA upara 4 yojana vistRta che. AnA upara eka zAzvata caitya che. AgaLa kUTa dvAramAM meru parvata upara nava kUTa gaNAvyA che te naMdanavanamAM jANavAM. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 gajadaMta parvata, citra-vicitra parvata, yamaka parvata tathA 200 kaMcanagiri cAra gajadaMta parvato :- niSadha parvatanA pUrva vibhAgamAMthI tathA pazcima vibhAgamAMthI be parvato hAthInA dAMtanA AkAravALA nIkaLe che, ane AgaLa vadhatA meruparvata tarapha jAya che. A ja rIte nIlavaMta parvatanA paNa pUrva-pazcima vibhAgamAMthI nIkaLIne be parvato meruparvata tarapha jAya che. A cAre gajadaMta parvato kahevAya che. cAre parvato niSadhanIlavaMta AgaLa mULamAM pa00 yojana pahoLA che ane meru parvata AgaLa aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI pahoLAI rahe che. uMcAI niSadha nIlavaMta parvatanI pAse 400 yojana che ane kramasara vadhatA cheDe meruparvata pAse pa00 yojana che. cAre parvatanA kramazaH nAma-somanasa, vidhu--bha, mAlyavaMta ane gaMdhamAdana che. (juo citra naM. 5) citra-vicitra parvata, be camaka parvata tathA 200 kaMcanagiri : sItAdA nadI niSadha parvatamAMthI nIkaLI devakurukSetranI madhyamAM vahe che. te uttara tarapha meruparvata pAse jAya che ane merunI najIkathI pazcima dizA tarapha vaLI jAya che. te pazcima mahAvideha kSetranA uttara-dakSiNa be bhAga karatI eka pazcima samudrane maLe che. sItA nadI nIlavaMta parvatamAMthI nIkaLI uttarakurukSetranI madhyamAM vahe che. te dakSiNa tarapha meruparvata pAse jAya che. merunI najIkathI pUrva dizA tarapha vaLI jAya che. te pUrva mahAvidehakSetranA uttara-dakSiNa be bhAga karatI cheka pUrva samudrane maLe che. niSadha parvatathI 834 4/7 yojana uttare jatAM sItodA nadInA pUrva pazcima kinAre eka eka parvata Avela che. te 1,000 yojana mULamAM vistAravALA che, 1,000 yojana uMcA che, uparano vistAra 500 yojana che. A banne parvatanA nAma citra-vicitra che. citra vicitra parvatathI vaLI 834 4/7 yojana jatA niSadha draha Ave che. tyArabAda vaLI 834 4/7 yojana jatA devakuru draha Ave che. tyArabAda vaLI 834 4/7 yojana jatA sura draha Ave che. tyArabAda Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gajadaMtaparvata, citra-vicitra parvata, yamaka parvata tathA 200 kaMcanagiri citra naM. 5 jaMbU vRkSa uttarakuru devakuru | kSetra zAlmalI vRkSa A citramAM 4 gajadaMta parvato, citra vicitra-parvato tathA yamakasamaka parvato ane baso kaMcanagiri batAvyA che. mahAvidehakSetrano A madhya pradeza che. vadhArAmAM dasa draho (sarovaro) tathA niSadha nIlavaMtamAMthI nIkaLIne meruthI vaLIne pazcima tathA pUrva tarapha jatI sItodA ane sItA nadI, temaja jaMbUvRkSa ane zAlmalIvRkSa paNa batAvela che. sarovaranA kAMThe jhINA jhINA TapakA kaMcanagirinA che. naM. 1-citrakUTa parvata naM. 3-yamakagiri naM. 2-vicitrakUTa parvata naM. 4 camakagiri Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 vakSaskAra parvato vaLI 834 4/7 yojana jatA sulasa draha Ave che. tyArabAda vaLI 834 4/7 yojana jatA vidyuprabha draha Ave che. dareka draha 1,000 yojana lAMbA (uttara-dakSiNa) 500 yojanA pahoLA (pUrva-pazcima) che. sItAdA nadIno pravAha drahanI madhyamAM thaIne jAya che. A dareka drahanI pUrva-pazcima dizAmAM 10 yojana dUra daza daza parvato AvelA che. parvato 100 yojana mULamAM vistAravALA tathA 100 yojana uMcA che. uparano vistAra pa0 yojana che. Ama kula 10) parvata devakurumAM thayA. Ane kaMcanagiri kahe che. A ja rIte uttarakurumAM paNa nIlavaMta parvatathI 834 4/7 yojane sItA nadInA pUrva pazcima kinAre yamaka nAmanA be parvato Ave che tathA tyAMthI 834 4/7 yojanAnA AMtare kramazaH nIlavaMta, uttarakuru, caMdra, airAvata, mAlyavaMta nAmanA draho Ave che. dareka (drahonI) pUrva-pazcima daza yojane daza daza kaMcanagiri pUrvanI mAphaka jANavA. Ama uttarakurumAM 10) kaMcanagiri thayA. eTale kula kaMcanagiri 200 thayA. (juo citra naM. 5) vakSaskAra parvato 16:- niSadha parvatamAMthI nIkaLela sIsodA nadIe meruthI pazcima tarapha vaLI jaI, pazcima mahAvidehanA be bhAga karyA, uttara tathA dakSiNa. tevI ja rIte nIlavaMta parvatamAMthI nIkaLela sItA nadI paNa meruparvatathI pUrvamAM vaLI jAya che ane pUrva mahAvidehanA uttaradakSiNa be bhAga kare che. Ama mahAvideha kSetranA kula cAra bhAga thayA. 1 | pUrva-uttara mahAvideha | 3 | pazcima-uttara mahAvideha | 2 | pUrva-dakSiNa mahAvideha | 4 | pazcima-dakSiNa mahAvideha A dareka vibhAgamAM ATha-ATha vijaya cAra-cAra vakSaskAra parvata tathA traNa-traNa aMtarnadIo vahe che; teno krama A pramANe che :- prathama eka vijaya pachI vakSaskAra parvata, pachI vijaya, pachI nadI, pachI vijaya, Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 dIrgha vaitAdya parvato pachI vakSaskAra parvata, pachI vijaya, pachI nadI - Ama vijaya pachI eka vakhata vakSaskAra parvata Ave, bIjI vakhata nadI Ave, vaLI vijaya pachI vakSaskAra parvata Ave. ema kula ATha vijaya vacce cAra vakhata parvata ane traNa vakhata nadI Ave. chellI vijaya pachI vanakhaMDa Ave ane mahAvideha kSetra pUrNa thAya. Ama eka eka vibhAgamAM cAra vakSaskAra parvata (tathA 8 vijaya) thaI mahAvideha kSetramAM kula 16 vakSaskAra parvato (tathA 32 vijayo) thAya che. A vakSaskAra parvato niSadha-nIlavaMta pAsethI zarU thaI sItA sItodA nadI AgaLa pUrA thAya che. mULamAM eTale parvata AgaLa 800 yojana uMcA tathA nadI AgaLa pa00 yojana uMcA hoya che. pahoLAI darekanI sarvatra pa00 yojana che. laMbAI vijayanI laMbAI jeTalI che. (juo citra naM. 6) dIrgha vaitADhyo 34 :- upara mahAvideha kSetranA pratyeka vibhAgamAM ATha vijayo Ave che, te joI gayAM. Ama kula mahAvideha kSetramAM 32 vijayI thaI. A dareka vijayabhUmimAM cha khaMDa thAya che ane manuSyo tiryaMco vagere vAsa kare che ane te karmabhUmi hoI khetI vyApAra vagerethI vyavahAra cAle che. A dareka vijayanI madhyamAM vijayane be bhAgamAM vaheMca pazcima lAMbo (vijayanI pahoLAI jeTalo) tathA uttara-dakSiNa pa0 yojana pahoLo, 25 yojana uMco vaitAdya parvata Avelo che. vaitADhya parvatanI 25 yojana uMcAI sIdhI nathI paraMtu bhUmitalathI mAMDIne 50 yojana pahoLAI 10 yojana uMcAI sudhI ekasarakhI rahe che, pachI be bAju daza daza yojananA khAMcA paDe che ane vacce trIza yojana pahoLAIvALo samAna pahoLAIthI daza yojana uMcAIvALo parvata bane che. tyAra pachI vaLI daza daza yojananA be bAju khAMcA paDe che. ane daza yojana Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 mahAvidehakSetranuM citra pahoLAIvALo, pAMca yojana uMco parvata bane che. Ama kula 25 yojana uMcAI, traNa vibhAgamAM vaheMcAI gaI. je be vakhata be bAju khAMcA paDyA daza daza yojana pahoLA ane parvatanI laMbAI jeTalA lAMbAtene mekhalA kahevAya. bhUmithI prathama mekhalAmAM be bAju vidyAdhara manuSyonA citra naM. 6 nIlavaMta parvata uttara sItodA nadI sItA nadI = = = = niSadha parvata mahAvidehakSetranA citranI samaja : jaMbudvIpanA madhya bhAgamAM rahela mahAvidehakSetranuM A judu svataMtra citra che. AmAM 1 thI 32 AMkaDAvALI 32 vijayo che. * A nizAnIvALA 16 parvato che. - - - - - - nizAnIvALI 12 aMtarnadIo che. citramAM cAre cheDe vijayonI pachI eka eka vanakhaMDa che. vacce meru parvata, sIsodA nadI, sItA nadI, cAra gajadaMta parvato, vagere che. tenI samajaNa anyatra ApelI che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka vijaya pahoLAI 2,212-7 / 8 yojana vijayanI laMbAI 16,592-2 / 19 yojana mahAnadI citra naM. 7 mahAvideha kSetranI eka vijaya niSadha / nIlavaMta parvata O svamasUTa 4 khaMDa 3khaMDa 2 khaMDa IP COD 6] [9FIpt eeJ{ nagarI 1 khaMDa pa khaMDa 6 khaMDa vijaya mahAnadI gaMgA D prabhAsa varadAma mAgadha 45 mahAvidetranI 1 vijayanuM A citra che : temAM madhyamAM dIrgha vaitADhya che. batrIse vijayamAM A rIte dIrgha vaitADhyo che. temaja bharata, airavata kSetranI barAbara madhyamAM paNa eka eka vaitADhya parvata che. (je pUrvenA citramAM batAvela che.) A uparAMta dareka vijayamAM RSabha phUTo tathA mAgadha, varadAma ane prabhAsa nAmanA tIrthonuM sthAna paNa batAvela che. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 vRttavaitADhaya nagaro che, uparanI bIjI mekhalAmAM lokapAla devonA Abhiyogika devonA bhavanonI zreNI AvelI che. mahAvideha kSetranI 32 vijayamAM kula 32 vaitADhya parvato thayA. A ja rIte bharata-airavatamAM tenA be vibhAga karatAM vaitADhya parvato baMnemAM eka eka che. Ama kula jaMbUdvIpamAM 34 vaitADhya parvato thayA. (juo citra naM. 7) vRttatAya 4 : himavaMta kSetra, hiravarSa kSetra, ramyaka kSetra ane hiraNyavaMta kSetra- A cAra kSetramAM barAbara madhyamAM vRtta-eTale ke goLa vaitADhya parvata AvelA che. e mULamAM hajAra yojana lAMbA-pahoLA, 1,000 yojana uMcA tathA upara paNa hajAra yojana vistAravALA che. eTale pyAlA jevAM che. temanA nAma kramazaH zabdApAtI, gaMdhApAtI, mAlyavaMta ane vikaTApAtI che. (juo citra naM. 3) meru parvata bhUmimAM 1,000 yojana uMDo che. zeSa parvato uMcAInA cothA bhAga jeTalA bhUmimAM uMDA che. Ama kula 269 parvatonuM varNana pUruM thayuM. | dvAra 5 - phUTa) parvata paranAM zikharone kUTa kahevAya che. keTalAka bhUmi upara paNa zikharo hoya che, tene bhUmikUTa kahevAya che. ( phUTanI saMkhyA . 6 varSadhara parvato upara pa6 (11+9+9+9+9+11) 34 vaitADhya parvato upara 306 (34 X 9) 4 gajadaMta parvata upara 32 (7+9+9+7) 16 vakSaskAra upara 64 (16 x 4) 1 meru parvata upara 61 467. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAra 5 - kUTa laghuhimavaMta-zikharI parvato upara 11-11, mahAhimavaMta-rukamI parvato upara 8-8, niSadha-nIlavaMta parvato upara 9-9 kUTo che. somanasa-gaMdhamAdana parvato upara 7-7, vidyumrabha-mAlyavaMta parvato upara 9-9 kUTo che. pratyeka vaitADhya parvata upara nava nava kUTo che. pratyeka vakSaskAra parvata upara cAra cAra kUTo che tathA meru parvatanA naMdanavanamAM 9 phUTa che. phUTanI uMcAI tathA vistAra :- vaitADhya parvatanA dareka kUTo dI yojana uMcA che. vidyu--bha-mAlyavaMta parvato (be gajadaMta giri) tathA meruparvata paranuM eka-eka kUTa hajAra yojananuM che. bAkInA badhAM ja kUTa 500 yojana uMcA che. dareka phUTa uMcAI jeTalAM ja mULamAM pahoLAM che. tathA uparano vistAra tethI aDadho hoya che. siddhakUTa - uparanAM 61 parvatomAM dareka upara chelle 2kUTa siddhakUTa kahevAya che. dareka siddhakUTa upara eka eka zAzvata jinamaMdira hoya che. jemAM madhya bhAge 108 pratimA ane traNa 1 dvAre cAra cAra pratimA thaI kula 120 zAzvata jina pratimAo che. kula 61 X 120 = 7,320 zAzvata jinabiMbono mArI bhAvabharI vaMdanA. 20. cha varSadhara tathA vaitADhya parvata upara pUrva dizAnA chellAM, 16 vakSaskAra upara nadI taraphanA tathA cAra gajadaMta parvatanA meru taraphanA kUTa upara tathA meru parvata uparanI cUlikA upara siddhAyatana (zAzvata jinamaMdira) jANavuM. 21. dareka siddhAyatanamAM pazcima sivAyanI traNa dizAe tAro hoya che. pazcima dizAmAM dvAra hotuM nathI. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 ATha karikUTo citra naM. 8 bhadrazAla vanamAM 4 caityo, 4prAsAdo ane 8 karikUTonuM citra uttarakuru uttara >|| -- kSetra , ( pazcima cIto nadI '//GOOD kalArka parva *', devakuru) kSetra ATha kariphTonA citranI samajaNa : meru parvatanI taLeTImAM bhadrazAla vananuM A citra che. temAM cAra dizAmAM cAra zAzvata cetyo che. cAra vidizAmAM cAra cAra vAvaDI sahitanA cAra prAsAdo che. A ATheyanA AMtarAmAM eka eka kUTa che. kula ATha karikUTa thayA. A karikUTa upara paNa eka eka zAzvata caitya che. vaitADhya parvata uparanAM bAkInA phUTa uparanAM siddhAyatano (jinamaMdiro) | siddhAyatano (jinamaMdiro) 1 gAu lAMbA 50 yojana lAMbA oll gAu pahoLA 25 yojana pahoLA 1,440 dhanuSya uMcA 36 yojana uMcA Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ATha jaMbUkUTo 49 citra naM. 9 bAhyavana uttara madhyavana 100 100 yojanayojana vistAra vistArca pazcima mata dakSiNa ATha jaMbUkUTanA citranI samajaNa : uttarakurukSetranI madhyamAM jaMbUvRkSa che. tene pharatA traNa vano che. citramAM jaMbUvRkSane pharatA traNa vano batAvyA che. prathama vanamAM cAra dizAmAM cAra bhavano tathA cAra vidizAmAM cAra prAsAdo che. AThanI madhyamAM kUTo batAvyA che. A ATha kUTo upara paNa eka eka zAzvata jinamaMdira che. jaMbUvRkSane pharatA nAnA nAnA aneka jaMbUvRkSonA cha valayo che. citramAM badhu ApavAnI muzkelI hoI te batAvela nathI. mULa jaMbUvRkSanI Toca upara tathA prathama valayanA 108 jaMbUvRkSo upara paNa eka-eka zAzvata jinamaMdira che. jaMbUvRkSa tathA jaMbUkUTonI jema ja devakurumAM zAlmalI vRkSa ane zAlmalI kUTo samajavAnA che. samAna hovAnA kAraNe juduM citra ApyuM nathI. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa0 bhUmikUTo bhUmikUTo :- bhUmikUTo eTale pRthvI upara rahelA zikharo, te kula 58 che. 34 vRSabhakUTa 8 jaMbUkUTa 8 karikUTa 8 zAlmalIkUTa 34 vRSabhakUTo - mahAvideha kSetranI batrIsa vijayomAM tathA bharata airAvata kSetramAM varSadhara parvatanI taLeTImAM madhyakhaMDamAM A kUTo AvelA che. cha khaMDano divijaya karyA pachI cakravartIo atre AvI pahelAnA koI cakravartInuM nAma bhUMsIne potAnuM nAma lakhe che. karIkUTa :- meru parvatanI taLeTImAM bhadrazAla vana AveluM che. temAM cAra dizA tathA cAra vidizAnA AMtarAmAM eka eka phUTa che. kula 8 phUTa thayAM. A kUTone karikUTa kahevAya che. (juo citra naM. 8) jaMbUkUTa - uttarakurukSetramAM jaMbUvRkSa che, tene pharatAM traNa vana che. temAM prathama vanamAM cAra dizA ane cAra vidizAnA AMtarAmAM eka eka kUTa che. kula 8 phUTa AvelAM che. ene jaMbUkUTa kahevAya che. (juo citra naM. 9) 2zAlmalIphUTa - devakurumAM zAlmalI vRkSa Avela che. tene pharatAM traNa vana che. temAM prathama vanamAM cAra dizA ane cAra vidizAnAM AMtarAmAM eka eka phUTa che. kula ATha kUTa thayA. Ane zAlmalI kUTa kahevAya che. 8 jaMbUkUTa tathA 8 zAlmalI kUTa, ema 16 kUTo upara vaitADhayanA siddhAyatano jeTalA pramANavALA eTale ke 1 gAu lAMbA, Oll gAu pahoLA, 1,440 dhanuSya uMcA zAzvata jinamaMdiro che. bhadrazAla vananA kUTo pa00 yojana uMcA che. mULamAM 500 yojana vistAravALA tathA upara 250 yojana vistAravALA che. bAkInA kUTo 8 yojana uMcA, mULamAM 12 yojana vistAravALA ane upara 4 yojanA 22. zAlmalI kUTo devakurumAM che tethI gAthAmAM devakuru kUTa kahyA che. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAra 6-7 - tIrtha-zreNI vistAravALA che. Ama23 kula 58 bhUmikUTo thayA. 51 dvAra 6 - tIrtha gaMgA nadI pUrva samudrane maLe che te sthaLe mAgadhatIrtha che. siMdhu nadI pazcima samudrane maLe che te sthaLe prabhAsa tIrtha che. baMne vacce varadAma tIrtha Avela che. bharata airavatamAM traNa traNa tIrtho che. te rIte mahAvidehanI pratyeka vijayamAM paNa traNa traNa tIrtho A ja nAmavALA Avela che. jaMbudrIpamAM kula 102 tIrtho thayA. dvAra 7 - zreNI vaitADhya parvatanI prathama mekhalAmAM24 beya bAju be be vidyAdharonI zreNIo AvelI che. tevI ja rIte bIjI mekhalAmAM paNa beya bAju Abhiyogika devonAM bhavanonI zreNI che. dareka vaitADhya para cAra cAra zreNI thaI kula 34 4 4 = 136 zreNI thaI. bharatakSetramAM mekhalAo uttara tarapha moTI ane dakSiNa tarapha thoDI nAnI hoya che. kemake goLAkAre jaMbudrIpa hoI uttara tarapha jatAM pahoLAI vadhe tethI uttara taraphanI vidyAdharanI zreNImAM 60-60 nagarIo ane dakSiNa taraphanI zreNImAM 50-50 nagarIo hoya che. airavatamAM AthI viparIta jANavuM. uttara tarapha 50-50 ane dakSiNa tarapha 60-60 nagarIo. mahAvidehanAM vaitADhyamAM mekhalAo sarakhI che. tethI beya 23. harikUTa-harissahakUTane pUrve gajadaMtaparvatomAM gaNI lIdhA che. chatAM ahIM gAthAmAM be nAma pharI lakhyAM che ane kula 60 bhUmikUTa gaNyA che, jo ke A gAthAnI TIkAmAM vRttikAre '"ca aDavana dhariADA'' joIe ema kahyuM che. 24. vaitADhya parvatamAM nIcethI daza yojana uMce jatA be bAju (uttaradakSiNamAM) be khAMcA paDe che tene ja mekhalA kahevAya che. A rIte vaLI bIjA daza yojana jatA be bAju be khAMcA paDe te bIjI be mekhalA. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 dvAra 8-vijaya bAju 55-55 vidyAdharanI nagarIo hoya che. jaMbUdvIpamAM kula vidyAdharanI nagarIo 34 X 110 = 3,740. dvAra 8 - vijaya) mahAvidehanI 32 vijayo pUrve batAvela che. bhArata ane airAvatane paNa vijaya tarIke gaNAya eTale kula jaMbUdvIpamAM 34 vijaya thaI. dareka vijayamAM cha khaMDa hoya che. cakravartI chaye khaMDane jItI le che. cakravartI eTale AkhI vijayano mAlika. cakravartIne jItavA yogya kSetra te vijaya. valsa ( 32 vijayanA nAma | "pUrva-uttara | pUrva-dakSiNa | pazcima-dakSiNa | pazcima-uttara kaccha pakSma vapra. sukaccha suvansa supakSma suvapra mahAkaccha mahAvatsA mahApakSma mahAva, kacchAvatI vatsAvatI padmAvatI vaprAvatI Avarta 2myA zaMkha va maMgalAvarta nalina suva puSkala ramaNIya gaMdhila puSkalAvatI maMgalAvatI nalinAvatI gaMdhilAvatI 2mya kumuda 25. vijayonA nAma pUrva-uttaramAM meru taraphathI zarU thAya che ane pradakSiNA varte 32 vijayonAM nAma jANavAM, eTale ke meru tarapha mAlyavaMta parvatanI najIkathI kaccha vijaya zarU thaI pUrva-uttara tarapha chellI puSkalAvatI vijaya, pachI vanakhaMDa, pachI nIce pUrva-dakSiNanI vijayo vanakhaMDanI najIkathI zarU thaI yAvat 16mI maMgalAvatI vijaya meru taraphanI Ave, pachI 17mI pazcima-dakSiNamAM meru taraphanI pahelI zarU thaI, 24mI nalinAvatI pazcima-dakSiNamAM chellI vanamukha tarapha Ave. pachI upara 25mI vapra vijaya vanakhaMDa taraphanI ane kramazaH yAvatu chellI gaMdhilAvatI vijaya pazcima-uttaramAM meru taraphanI jANavI. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAra 9 - draha 53 hamI. 8mI puSkalAvatI vijayamAM zrI sImaMdhara svAmI 25mI vapra vijayamAM zrI yugamaMdhara svAmI vatsa vijayamAM | zrI bAhu svAmI 24mI nalinAvatI vijayamAM | zrI subAhu svAmI vartamAnakALe vicare che. vartamAnamAM sadehe vicaratA bhAva-tIrthakarone bhAva bharI vaMdanA... dvAra 9 - draha draha = sarovara jaMbUdvIpamAM zAzvatA 16 draho che. cha varSadhara parvato upara barAbara madhyamAM eka eka sarovara che. uparAMta uttarakurumAM pAMca draha che. temaja devakurumAM pAMca draha che. jenuM varNana AgaLa karela che. drahanuM varSadhara parvata laMbAI pahoLAI devIno nAma vAsa padma | laghuhimavaMta parvata | 1,000 yojana 500 yojana | zrI puMDarIka zikharI | 1,000 yojana 500 yojanA | lakSmI mahApadma | mahAhimavaMta parvata| 2,000 yojana 1,000 yojana lhI mahApuMDarIka rumI parvata | 2,000 yojana 1,000 yojana buddhi tigicchI | niSadha 4,000 yojana 2,000 yojana dhI kesarI | nIlavaMta 4,000 yojana 2,000 yojana kIrti A cha devIo 1 palyopamanA AyuSyavALI che. devakuru, uttarakurunA daza sarovara padmadraha jevAM che. dareka sarovaro 10 yojana uMDAM che. dviAra 10 - nadI jaMbudvIpanA sAte kSetramAM be be moTI nadIo vahe che. eTale kula Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 dvAra 10 - nadI 14 mahAnadI thaI. laghuhimavaMta ane zikharI parvata uparanA drahomAMthI (padmadraha ane puMDarikadrahamAMthI) traNa traNa nadIo nIkaLe che ane bAkInA cAra parvata uparathI be be nadIo vahe che. gaMgA-siMdhu :- laghuhimavaMta parvatanI madhyamAM Avela padmasarovarane traNa daravAjA che. pUrva, pazcima ane uttara dizAmAM. AmAMthI pUrva dvAre gaMgA nIkaLI parvata upara ja 500 yojana vahe che. pachI gaMgAvatta nAmano phUTa Ave che. tyAMthI dakSiNa tarapha vaLIne parvata para ja 523 yojana 3 kalA vahIne parvatanA dakSiNa cheDe 26jIhikAthI uttara bharatakSetramAM gaMgAkuMDamAM paDe che. tyAMthI nIkaLI bharatakSetramAM paNa dakSiNa tarapha AgaLa vadhatA vaitADhyane bhedI dakSiNa bhAratamAM AgaLa vadhI lavaNasamudrane maLe che. A ja rIte siMdhu nadI paNa pazcima tarapha 500 yojana AgaLa vadhI siMdhuAvarta kUTathI dakSiNa tarapha vaLI parvata upara ja 523 yojana 3 kalA vahIne parvatanA dakSiNa cheDe jIaikAthI uttara bharatamAM siMdhukuMDamAM paDe che. tyAMthI nIkaLI bharatakSetramAM dakSiNa tarapha AgaLa vadhatA vaitADhyane bhedIne dakSiNa bharatamAM vahI lavaNa samudrane maLe che. zikharI parvatanI madhyamAM AvelA puMDarIka sarovaramAMthI pUrva dvAre raktA nadI ane pazcima dvAre raktavatI nadI nIkaLI airavata kSetramAM vahI lavaNasamudrane maLe che. zeSa vigata gaMgA-siMdhu pramANe jANavI. bharata ane airavata kSetramAM vahetI be be nadIo laghuhimavaMta ane zikharI parvata uparathI paDe che. jyAre bAkInA kSetromAM eka nadI potAnA kSetrathI uttara taraphanA parvata uparanA drahamAMthI tathA bIjI nadI dakSiNa taraphanA parvata uparanA drahamAMthI paDe che. uttara taraphanA parvata uparathI paDatI nadI vaitADhyathI pUrva tarapha vaLI jAya che, jyAre dakSiNa taraphanA parvata uparathI paDatI nadI vaitADhyathI pazcima tarapha vaLI jAya ane 26. jIhikA-te magaranA pahoLA mukha jevI ane vajranI banelI hoya che. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAra 10 - nadI 55 anukrame pUrva samudra tathA pazcima samudrane maLe che. bharata-airavatamAM vahetI baMne nadIone samudra sudhI jatA rastAmAM 14,000-14,000 nadIo maLe che. himavaMta-hiraNyavaMtamAM vahetI baMne nadIone samudra sudhI jatA rastAmAM 28,000-28,000 nadIo maLe che. harivarSaramyamAM vahetI baMne nadIone samudra sudhI jatA rastAmAM pa6,000pa6,000 nadIo maLe che. mahAvideha kSetramAM be moTI nadIo sItA-sItodA vahe che. niSadha parvatanA tigicchI drahamAMthI sItodA nadI nIkaLI parvata uparathI nIce paDIne devakurumAM vahIne meruthI ra yojana bAkI rahe tyAre pazcima tarapha vaLIne pazcima mahAvidehanA be bhAga karatI madhyamAM vahI pazcima samudrane maLe che. A ja rIte nIlavaMta parvatanA kesarI sarovaramAMthI sItA nadI nIkaLIne parvata uparathI nIce paDIne uttarakurumAM vahIne meruthI ra yojanA bAkI rahe tyAre pUrva tarapha vaLIne pUrva mahAvidehanA be vibhAga karatI pUrva samudrane maLe che. A baMne nadIone nIce mujaba nadIo maLe. (1) kurukSetramAM (sItodAne devakurumAM, sItAne uttarakurumAM) 84,000 nadIo. (2) mahAvidehamAM dareka nadIne 16-16 vijayamAM vahetI gaMgA siMdhu athavA ratA ratavatI nAmanI nadIo paNa maLe. (3) gaMgA-siMdhu athavA raktA-raktavatI dareka cauda cauda hajAranA parivArane dhAraNa kare che. tethI cauda cauda hajAranA parivAra sahita ja A nadIo maLe che eTale parivAra nadIo darekane 14,000 X 32 = 4,48,000 nadIo. (4) mahAvideha kSetramAM pUrva-pazcima dareka tarapha cha cha aMtarnadIo vahe che je niSadha-nIlavaMtamAMthI nIkaLI sItA ke sItodAne maLe che, eTale sItA-sItodA darekane cha-cha aMtarnadIo maLe che.. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 dvAra 10 - nadI Ama kula 5,32,038 nadIo sItodAne tathA teTalI ja nadIo sItAne maLe che. (juo citra naM. 10) citra naM. 10. raktavatI jebUdvIpa raktA - airAvatakSetra hiraNyavaMta bakSetra suvarNa kulA rUpya kulA ramya narakAtA II nArIkAntA mahAvideha sItA sItodA harivarSa ( kSetra harisalilA harikAMtA kSetra rohitA rohitAzA -bharatakSetra siMdhu gaMgA VT varSadhara parvata -mahA nadIo 1 sarovaro vRtta vaitADhya tathA meru nadInA kuMDo Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAra 10 - nadI ( citra naM. 10nI samajUtI) jaMbUdvIpanA sAta kSetramAM vahetI cauda mahAnadIo A citramAM batAvela che. laghuhimavaMta ane zikharI parvata uparanA be drahomAMthI traNa traNa nadI nIkaLe che. bAkInA cAre parvata uparanA cAra drahomAMthI be be nadIo nIkaLe che. dareka kSetramAM be-be nadIo vahe che. parvata uparathI nadIo jyAM paDe che tyAM kuMDa paNa batAvela che. bharata-airavata sivAyanA kSetromAM madhyamAM rahelA vRtta vaitADhya parvatothI nadIo pUrva pazcima tarapha vaLI jAya che ane kSetramAM AgaLa vahI lavaNa samudrane maLe che. bharata-airAvata kSetranI nadIo vaitAdya parvatanI nIcethI nIkaLI dakSiNa bhAgamAM vahI lavaNa samudrane maLe che. dareka nadIone vacce hajAro nAnI nadIo maLe che je badhI hakIkata nadI dvAranA vivecanamAM lakhI che. kSetranuM parivAra | kayA parvata kayA sarovara nAma nadIo uparathI nIkaLe mAMthI che te nIkaLe che te bharata | gaMgA 14,000 laghu himavaMta padma bharata 14,000 laghu himavaMta padma himavaMta rohitAzA | 28,000 laghu himavaMta padma himavaMta | rohitA 28,000| mahA himavaMta mahApadma harivarSa pa6,000|mahA himavaMta mahA padma harivarSa | harisalilA pa6,000|niSadha tigicchI mahAvideha | sItAdA |5,32,038 niSadha tigicchI mahAvideha | sItA | 5,32,038 nIlavaMta tigicchI ramyapha kSetra nArIkAntA | pa6,000 nIlavaMta kesarI ramyaka kSetra | narakAntA | pa6,000 rukSmI mahApuMDarika siMdhu Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 dvAra 10-nadI hiraNyavaMta rUNakulA | 28,000/rumI mahApuMDarika hiraNyavaMta suvarNakulA | 28,000 zikharI puMDarika airAvatakSetra raktA 14,000|zikharI puMDarika airAvatakSetra raktavatI | 14,000 zikharI puMDarika kula 14,56,076 sAta kSetra... 14 mahAnadIo...14,56,076 parivAra nadIo.6 parvata.sarovara. kula nadI 14 + 14,56,076 = 14,56,090 nadIo jaMbUdvIpamAM vahe che. gaMgA-siMdhuno mULa vistAra 6o yojana che. samudrane maLe tyAre vistAra 10 guNo hoya che. zeSa mahAnadIono vistAra bamaNo-bamaNo jANavo. laghusaMgrahaNInA padArtha saMpUrNa. A saMpUrNa graMthamAM jinAjJA viruddha kaMipaNa nirUpaNa thayu hoya to tenuM trividhe trividha micchAmi dukkaDam dauM chuM. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-zabdArtha 59 (laghu saMgrahaNI) mULa gAthA tathA zabdArtha namiya jirNa savvanuM, jagapusja jagagurU mahAvIra I jaMbUdIvAyatve, guccha suttA saparaheU In 1 , sarvajJa, jagapUjya, jagadguru zrI mahAvIra jinane namaskAra karI sUtramAMthI svapara kalyANanA mATe jaMbudvIpanA padArthone kahIza. (1) khaMDA joyaNa vAsA, panvaya kUDA ca tiltha seDhIo . vijaya-ha-salilAo, piDesiM hoi saMghayaNI ii 2 II khaMDa, yojana, kSetro, parvato, kUTo, tIrtho, zreNIo, vijayo, sarovaro, nadIo. Ano (daza vastuono) saMgraha e saMgrahaNI che. (2) NauasayaM khaMDANa, bharata-pamANeNa bhAie lakhe . ahavA gaua-sacaguNa, bharatapamANe havai laphaM I 3 bharatanA pramANathI lAkhane bhAgatA ekaso nevuM khaMDo thAya che, athavA bharatanA pramANane 190 thI guNatA lAkha thAya che. (3) ahaviga khaMDe bharahe, do himavaMte A hemavaI cauro 1 aTTa mahAhimavaMte, solasa khaMDAi harivAse 4 . battIsaM paNa nisaTe, mIliA tesaddhi bIyapAseDavi I causaThI u videhe, tirAsipiMDe u Nauya-sarca I 5 II bharatano eka khaMDa, himavaMta parvatanA 2, himavaMta kSetranA 4, mahAhimavaMta parvatanA-8, harivarSakSetranA-16, niSadha parvatanA-32 badhA bhegA thaI-63, bIjI bAju paNa 63, mahAvidehanA-64. traNe maLI kula 190 khaMDo thAya. (4-5) joyaNa parimANAi, samacariMsAi itya khaMDAi ! lakukhassa ya parihIe, tappAcaguNe ca haMmeva II 6 II Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-zabdArtha lAkhanI paridhine tenA (lAkhanA) cothA bhAgathI guNavAthI jaMbudvIpamAM eka eka yojana pramANanA corasa khaMDonuM pramANa Ave che. (6) viphakhaMbha vaSNu dahaguNa, karaNI vaTTasa parirao hoI ! viphakhaMbha pAya guNio, parirao tasa gaNicapayaM vikhaMbhanA (vyAsanA) vargane daze guNIne tenuM vargamULa karatA paridhi Ave che. vikhaMbhanA cothA bhAgathI paridhine guNatAM gaNitapada (kSetraphaLa) thAya che. (7) parihI tilaphakha solasa, sahassa do ca saya sattAvIsahiyA kosa tiga-DhAvIsa, dhaNusaya taraMguladdhatie in 8 II paridhi traNa lAkha soLa hajAra baso sattAvIza yojana traNa gAu, eka so aThyAvIza dhanuSya ane sADA tera aMgulathI adhika che. (8) satteva ca koDi sayA, uA, chappana saya-sahasAi caNiciM ca sahassA, sayaM divaDha ca sAhityaM I 9 II gAuamege panarasa, dhaNasayA taha dhaNUNi pannarasA sahiM ca aMgulAi, jaMbUdIvasya gaNiyapayaM in 10 || sAtaso nevuM kroDa, chappana lAkha, corANuM hajAra, ekaso pacAsa yojana eka gAu paMdaraso paMdara dhanuSya ane sATha aMgula, jaMbudvIpanuM gaNitapada (kSetraphaLa) che. (9-10) bharahAi satta vAsA, viyaTTa cau cauratiMsa vacire , solasa vakukhAragirI, do citta vicitta do jamA II 11 I dosaya kaNaya-girIzaM, cau gayA~tA ya taha sumerU yA cha vAsaharA piDe, eguNasattari sayA duni II 12 II bharatAdi 7 kSetro che, cAra vRtta vaitADhya, cotrIza bIjA (laMbacorasa) vaitAdya, soLa vakSaskAra parvata, be citra vicitra, be yamakagiri, baso kaMcanagiri, cAra gajadattagiri tathA meruparvata, cha varSaghara parvato, kala baso agaNosIttera parvato che. (11-12) Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-zabdArtha solasa vAresu, cau cau kUDA ya huMti patteyaM / somaNasa gaMdhamAyaNa sattaH ya rupti-mahAhimave // 13 || cautIsaviyaDvesu, viSNuppaha-nisaDha-nIlavaMtesu I taha mAlavaMta suragiri, nava nava kUDAiM patteyaM // 14 // himasiharisu iphphArasa, iya igasaTnIgirIsu kUDANa 1 egatte savadhaNaM, saya cauro sattasaTThI ya | 15 || soLa vakSaskAra parvatamAM darekanA cAra cAra phUTa che. somanasa, gaMdhamAdananA sAta sAta, rukmI mahAhimavaMtanA ATha ATha, cotrIza vaitADhaca, vidyutprabha, niSadha, nIlavaMta, mAlyavaMta ane meruparvata viSe dareka para nava nava phUTo che. himavaMta-zikharI parvata upara agyAra agyAra. Ama ekasaTha parvatane viSe ekatra karatA badhA maLIne cAraso saDasaTha zikharo thayA. (13-14-15) 61 cau satta aH-navage-gArasa-phUDehiM guNaha jahasaMkhaM I solasa du du guNayAlaM, ve ya sagasadghi saya-cauro II 16 // cAra, sAta, ATha, nava, agyAra kUTone kramazaH soLa, be, be, ogaNacAlIza, bethI guNatA (guNIne saravALo karatA) cAraso saDasaTha thAya che. (16) cautIsaM vijaesuM, usahakUDA aH merujaMbummi / aTTa ya devakurAe, harikUDa harisahe saTTI || 10 || cotrIza vijayomAM RSabhakUTo, meru ane jaMbUvRkSa upara ATha ATha, devakurumAM ATha, tathA hirakUTa, harissaha kUTa ema kula sATha (bhUmikUTo) che. (17) mAgahavaradAmapabhAsa, titva vijayesu eravaya-bharahe / cautIsA tihiM guNiyA, duruttara-sayaM tu titthANuM || 18 || mAgadha, varadAma, prabhAsa tIrtho vijayo tathA bharata-airAvatane viSe che. tethI cotrIsane traNathI guNatA ekaso be tIrtho thAya che. (18) Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-zabdArtha vijAhara-abhigiya, seDhIo dunti duni veaDhe ! iya cauguNa cautIsA, chattIsasayaM tu seDhIe in 19 I vidyAdhara ane AbhiyAgika devonI be be zreNI dareka vaitADhya upara che. Ama kula cotrIsane cArathI guNatA ekaso chatrIsa zreNIo thAya che. (19) cakakI-jeavAi, vijayAi itya hRti cautIsA | mahadaha chappaumAI, kurUsu dasagaMti solasagaM | 20 || cakravartIne jItavA yogya vijayo cotrIza che. tathA padumAdi cha moTA sarovaro ane kurukSetramAM daza thaI kula soLa sarovaro che. (20) gaMgA siMdhU rastA, ravaI cau naIo paryA caudasahiM sahastehiM, samaga vaccati jalaliMmi II 21 I gaMgA, siMdhu, raktA, raktavatI A cAra nadIo dareka cauda cauda hajAra nadIo sAthe bhegI thaIne samudrane maLe che. (21) evaM abhitariyA, cauro paNa aTTavIsa sahassehiM. puNaravi chappanehiM, sahastehiM jaMti cau salilA II 22 II Ama aMdaranI cAra nadIo dareka aThyAvIza hajAranA parivAra sAthe tathA bIjI cAra chappana hajAranA parivAra sAthe samudrane maLe che. (22) kurumajhe caurAsI, sahasAi taha ca vijaya solasasa, I battIsANa naINa, caudasasahasAi payaM ii 23 | kurukSetramAM corAzI hajAra tathA soLa vijayamAM batrIsa mahAnadIomAM darekanI cauda cauda hajAra (nadIo) che. (23) caudasa sahassa guNiA, aDatIsa naio vijaya majhillA sIyAe nivaDaMti, tahaya sIyAI emeva | 24 in athavA cauda cauda hajAra guNIne ADatrIsa nadIo sItodAmAM paDe che. e ja pramANe sItAmAM paNa jANavuM. (24) Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-zabdArtha 63 sIyA sIoyA vi ca, battIsasahasa paMca-laphakhehiM sabe caudasa-laphakhA, chappana-sahasa-melaviyA II 25 I sItA sItodA nadI pAMca lAkha bAvIza hajAra nadIo sAthe jAya che. kula badhI thaI (jaMbudvIpamAM) cauda lAkha chappana hajAra nadIo thAya che. (25) chajjoyaNe sakose, gaMgA-siMdhUNa vittharo mUke ! dasa guNio parjate, iya dudu guNaNaNa sesANa II 26 II gaMgA siMdhuno mULa sthAne vistAra savA cha yojana che. aMte dazaguNo che. bAkInI nadIono bamaNo-bamaNo jANavo. (26) joyaNa samucciTha, kaNayamayA sihari-culla himavaMtA ! rupimahAhimavaMtA, dusauccA rupa-kaNamayA II 20 II so yojana uMcA ane suvarNanA zikharI ane laghu himavaMta parvata che. rukumI ane mahAhimavaMta parvata baso yojana uMcA tathA cAMdI ane suvarNanA kramazaH che. (27) cattAri joyaNasae, ucciTho nisaDha nIlavaMto cA nisaDho tavaNijjamao, velio nIlavaMtagirI 28 II niSadha ane nIlavaMta cAraso yojana uMcA che. niSadha tapanIyamaya che ane nIlavaMta parvata vaiDUrya ratnamaya che. (28) salaeNvi pavyayavarA, samayaphikharUMmi maMdaravihUNA | dharaNitale uvagADhA, ussaha cautthabhAyaMmi II 29 II samayakSetramAM rahelA meru sivAyanA sarve mukhya parvato bhUmimAM uMcAInA cothe bhAge daTAyelA che. (29) khaMDAi gAtAhiM, rasahiM dArehiM jaMbuddIvasa . saMghayaNI sammattA, raiyA haribhadra-sUrIhiM . 30 | khaMDa vagere gAthAo vaDe daza dvArothI zrIharibhadrasUrie racelI jaMbudvIpanI saMgrahaNI pUrI thaI. (30) Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 pariziSTa-1 - zAzvata caityone vaMdanA pariziSTa-1 zAzvata caityone vaMdanA jinacaityo tathA jinapratimAjIo be prakAranA che. (1) zAzvata (2) azAzvata je jinapratimAjIone koIe paNa nirmANa karelI hoya te pratimAjI azAzvata che. A jagatamAM anAdikALathI tathA svabhAve jema sUrya caMdrAdinA vimAno che, meru Adi parvato che tema anAdikALathI jinacaityo ane jinapratimAjIo paNa che. sUrya caMdrAdinAM vimAno ke meru Adi parvatonuM koIe nirmANa karela nathI, paNa zAzvata che. tevI rIte asaMkhya jinamaMdiro ane asaMkhya jinapratimAjIo paNa nitya ane zAzvata che, jenuM koIe nirmANa karela nathI. AvAM jinamaMdiro tathA jinapratimAjI traNe lokamAM che. traNa lokamAM rahelA A zAzvata jinamaMdiro tathA zAzvata jinapratimAjIono A prakaraNamAM vicAra karavAmAM Avyo che. jaMbudrIpanuM svarUpa A graMthamAM ApaNe samajyA hoI prathama jaMbudvIpamAM zAzvata caityo tathA zAzvata jinapratimAjIo, kyAM kyAM che te batAvela che, pachI aDhI dvIpamAM, tinlokamAM, UrdhvalokamAM ane adholokamAM rahelA zAzvata jinacaityo tathA zAzvata jinapratimAjIo batAvela che. chelle badhAnI bhegI gaNatrI karI saghaLA zAzvatacaityo ane zAzvata jinapratimAjIone bhAvabharI vaMdanA karI che. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaMbudvIpanA zAzvata caityo ha ha ja da [ aMbUdvIpamAM kula zAzvata cetyo | 1 cha varSadhara parvato para pUrva dizAnA kUTo upara 14 mahAnadInA kuMDanI madhyanA dvIpa upara 16 sarovaranI madhyamAM | 34 dIrghavaitADhyonA pUrva dizAnA kUTo upara 4 vRttavaitADhyo upara 6 |mahAvidehakSetramAM 16 vakSaskAra parvato uparanA nadI taraphanA kUTa upara 32 vijayanI 64 nadIonA kuMDanA dvIpa upara 8 |12 aMtarnadIonA kuMDonA madhyamAM dvIpa upara | 200 kaMcanagiri upara 10 2 yamakagiri upara 11 2 citra-vicitra parvata upara 12 | jaMbUvRkSanI uparanI zAkhAnA Toce tathA jaMbUvRkSanA parIvAranA 108 vRkSo ane prathama vanamAM 8 karikUTa upara thaI kula 13A ja rIte zAlmalI vRkSanA 14 devakuru, uttarakurunA svataMtra 154 gajadaMta parvatonA meru taraphanA kUTa upara meru parvatanA (1-cUlikA upara... 4-pAMDakavanamAM 4-somanasavanamAM 4-naMdanavanamAM 4-bhadrazAlavanamAM 8-bhadrazAla vananA kari kula | 635) dareka caityamAM 120 zAzvata jinabiMbo che. RSabha, caMdrAnana, vAriSeNa, vardhamAna nAmanA jinapratimAo che. kula 635 x 120 = 76, 200 jinabiMbone bhAvabharI vaMdanA... ka Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 tirdhvalokamAM zAzvata caityo tirdhyAlokamAM zAzvata caityo prasaMga pAmIne have tiAlokanA kula caityo paNa gaNI laIe ane vaMdanA karIe. jaMbudrIpamAM kSetro, parvato, meru vagere je je che tethI bamaNA dhAtakIkhaMDamAM ane puSkaravarArdhadvIpamAM che, e vAta manuSyanA bhedanI gaNatrI vakhate jIvavicAranA padArthamAM joI gayA chIe. tethI zAzvata caityo paNa te mujaba bamaNA darekamAM thAya. tethI dhAtakIkhaMDamAM tathA puSkaravarArdhamAM 1,270 jinacaityo thAya. paraMtu dhAtakIkhaMDa ane puSkaravarArdhamAM pUrva-pazcima vibhAga karatA madhyamAM uttaramAM ane dakSiNamAM IpukAra parvato che, ane A banne IyukAra parvato upara paNa eka eka caitya che. eTale kula be caitya vadhe. Ama dhAtakIkhaMDamAM 1,272 caityo thAya. puSkaravarArdhadvImAM paNa 1,272 caityo thAya. eTale kula aDhI dvIpamAM 1,272 + 1,272 + 635 = 3,179 zAzvata jinacaityo thayAM. have aDhI dvIpanI bahAra - mAnuSottara parvata upara cAra dizAmAM naMdIzvaradvIpamAM cAra dizAmAM 4 52 tathA naMdIzvaradvIpamAM 4 vidizAmAM IndrANInI rAjadhAnImAM darekamAM cAra cAra thaI kula *16 4 13mA dvIpanI madhyamAM rucaka parvata upara cAre dizAmAM 11mA kuMDaladvIpanI madhyamAM kuMDala parvata upara cAre dizAmAM 4 Ama kula tirhAlokamAM aDhIdvIpanI bahAra co * A prasiddha mata che. matAMtare caityavaMdanabhASyamAM ahIM 32 caityo gaNyA che. te pATha A pramANe che - naravittatti vALavaOrUpa, rAyahALiyu yutIsA / caro kuMDalaruyage, namAmi bAvanna naMdisare // 12 // + matAMtare 96 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 14 rAjalokamAM zAzvata caityo aDhIdvIpanA 3,179 aDhIdvIpanI bahAra 80 tiskRlokamAM kula-3, 259* zAzvata caityo thayA. AmAM naMdIzvara dvIpanA-52, kuMDala tathA rucaka dvIpanA 8, kula 60 caityomAM darekamAM 124 jinapratimAjI tathA bAkInA 3, 199 zAzvata caityomAM darekamAM 120 jinapratimAjI hoI kula - 124 x 60 = 7,440 tathA 3,199 x 120 = 3,83,880 3.91.320* pratimAjI thAya. batrIzene ogaNasATha, tiSNulokamAM caityano pATha, traNa lAkha ekANuM hajAra, traNaso vIza te biMba juhAra. A sarva cetyomAM birAjamAna zAzvata jinabiMbone bhAvabharI vaMdanA. | cauda rAjalokamAM zAzvata cetyo | prasaMga pAmIne cauda rAjalokamAM rahelA sarva caityono paNa vicAra karI vaMdanA karI laIe. 27UrdhvalokamAM vaimAnikamAM 84,97,023 cetyo che. adholokamAM bhavanapatimAM 7,72,00,000 cetyo che. tathA vyaMtara ane jyotiSa cakramAM asaMkhya jinacetyo che. vaimAnikamAM navagreveyaka ane anuttaranA 323 jinamaMdiromAM 120 jinabiMbo che. bAkInA 84,96,700 jina cetyomAM darekamAM 180 jinabiMbo che. eTale UrdhvalokamAM (vaimAnika devalokamAM) kula 27. AnuM varNana sakalatIrthamAM che. 1le svarge lAkha batrIsa,... bIje lAkha aThThAvIsa... vagere. + matAMtare 3, 275 zAzvata caityo * matAMtare 3,93,240 pratimAjI Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 rAjalokamAM zAzvata cetyo 323 x 120 = 38,760 tathA 84,96,700 x 180 = 1,52,94,06,000 1,52,94,44,760 jinapratimAjI che. A zAzvata jinabiMbone bhAvabharI vaMdanA. so kroDa bAvana kroDa saMbhAla, lAkha corANuM sahasa cauAla; sAtase upara sATha vizAla, savi biMba praNamuM traNakALa. adholokamAM bhavanapatimAM dareka caityamAM 180 jinabiMbo che eTale kula 7,72,00,000 X 180 = 13,89,60,00,000 jinapratimAjI che. A zAzvata jinabiMbone bhAvabharI vaMdanA. sAta kroDa ne bahotera lAkha, bhavanapatimAM devala bhAkha. ekaso eMzI biMba pramANa, eke-eka cetye saMkhyA jANa, terase kroDa nevyAsI koDa, sATha lAkha vaMdu kara joDa. vyaMtara jyotiSamAM asaMkhya jinabiMbo che. temane mArI bhAvabharI vaMdanA. vyaMtara-jyotiSimAM vaLI jeha, zAzvata jina vaMdu teha. vyaMtara jyotiSa sivAya kula jinacaityo tathA jinabiMbo A pramANe che. 84,97,023 1,52,94,44,760 bhavanapati 7,72,00,000 13,89,60,00,000 tiththaloka 3,259 3,91,320 8,57,00,282* 15,42,58,36,080* + matAMtare 8,57,00,298 zAzvata caityo. * matAMtare 15,42,58,38,000 zAzvata pratimAjI. vaimAnika Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 rAjalokamAM zAzvata caityo A sarve caityomAM birAjamAna jinabiMbone bhAvabharI vaMdanA. A ja saMkhyA sUcavatI jagaciMtAmaNInI 4 thI 5 mI gAthA juo. sattANavaI-sahassA, lakhA chappana aTTa koDIo, battIsasaya bAsiAI, tialoe ceIe vaMde. panarasa koDi sayAI, koDi bAyAla lakha aDavanA, chattIsa sahasa asII, sAsaya biMbAI paNamAmi. sattANuM hajAra, chappana lAkha, ATha kroDa, batrIsaso ne khyAzI. A saMkhyA barAbara karatA 8,56,97,000 + 3, 282 = 8,57,00,282 traNa lokamAM rahelA cetyone vaMdana karuM chuM. paMdaraso betAlIsa koDa, aThThAvana lAkha, chatrIsa hajAra, eMzI (15,42,58,36,080) zAzvata jinabaMbone vaMdana karuM chuM. Iza.' 3. . E ) R Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-2 | pariziSTa-2) puNya puSTa karavAnA daza upAyo (1) adhikArazuddhipUrvaka caityavadana. (2) jinezvaranI pUjA. (3) dAnAdi dharmakArya. (4) sumuninI caraNasevA. (5) nitya dharmazAstrazravaNa. Indriya vinigraha. nirmaLasamyaktvadhAraNa. AzravaviramaNa. sAdharmika vAtsalya. (10) kalyANamitrano yoga. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-3 pariziSTa-3 dhArmika zikSaNanI AvazyakatA jaDa karatAM cetananuM vaiziSTaya hoya, to AnA para ja che, ke cetana jJAnasvabhAva che, e ja svabhAva para enuM jaDa para prabhutva che, enA ja AdhAra para jaDanA vaignasika (sahaja) thatA bhAvone choDI anya bhAvo sarjAya che. AvA jJAnasvabhAvane pUrNa pragaTa karavo, e ja cetananuM mukhya kArya hoya. jJAna para ja saMskaraNa ane Atmika utkrAMtinA mArganuM anusaraNa thAya che. jJAna paNa mithyA nahIM, kintu samyapha joIe. mithyAjJAna jIvane vadhu mUDha banAvI, apakRtyono bhoga banAvI bhavATavImAM bhamAve che. samyakajJAna vivekI banAvI UMce caDhAve che. A samyakajJAna dhArmika zikSaNathI sAdhya che. jIvanamAM dravyaprANa TakAvavA annapANI jarUrI che. tema bhAvaprANa "jJAna" mATe zikSaNanI jarUrano InkAra koNa karI zake ? emAM ke Aje jyAre bhautika zikSaNano prabaLa vAyaro vAI rahyo che, ane jethI buddhi vadhu jaDamukhI, AtmavismAraka banI rahI che, tyAre to vizeSa yojanAbaddha dhArmika zikSaNanI jarUra che. dhArmika zikSaNa amRtasaMjIvanInI jema jIvanamAM svAtmabhAna, kartavyabhAna, sukRtotsAha vagerenA dhabakArA zarU karI de che, jIvane pazu jIvanamAMthI bahAra kADhI sAcA mAnavajIvanamAM lAvI de che, e vinAnA jIvo to pazuyonimAM ja karela ceSTAthI vadhu zuM karI rahyA che? dhyAnamAM rahe, mAnavabhava jaMkzananuM sTezana che. tyAMthI je pATe gADI upaDI te mATe pAchI doDatI javAnI. dhArmikazikSaNathI saMskArita ane sadAcArabaddha jIvananA pATe gADI cAlatI karI, to pachI AgaLanA bhave e mArge doDatI javAnI. AjanI ghaNI phariyAdo jevI ke, uzRMkhalatA, svacchaMdatA, vilAsitA, durAcAra, asatya, anIti, abhimAna vagerene nAthavAnI jarUra che. e dhArmika zikSaNathI zakya bhAvi jainasaMgha AjanI navI prajAmAMthI banavAno che. e hakIkata che. navI prajA jo dhArmika zikSaNa vinAnI haze, to kalpI lo bhAvi citra. mahApuruSoe athAga parizramathI zAstrasarjana Adi dvArA ApaNA sudhI zAsana pahoMcADyuM. to ApaNe kRtajJatAnI rUe paNa zAsananI paraMparA ApaNA saMtAnamAM utAravI ja rahI. e dhArmika zikSaNathI ja zakya che. - AcArya vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjA