Book Title: Nandanvan Kalpataru 2009 00 SrNo 22
Author(s): Kirtitrai
Publisher: Jain Granth Prakashan Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/521022/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandanavanakalpataruH 22 uttarAyaNam vi.saM. 2065 zAsanasamrAjAmiha samudAye meruparvataupamye / kalpatarurnandanavana-satko'yaM nandatAt suciram // saGkalanam kIrtitrayI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandanavanakalpataruH 22 uttarAyaNam vi.saM. 2065 zAsanasamrAjAmiha samudAye meruparvataupamye / kalpatarurnandanavana - satko'yaM nandatAt suciram // saGkalanam kIrtitrayI Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nandanavanakalpataruH // dvAviMzI zAkhA || (saMskRtabhASAmayaM ayana - patram II ) saGkalanam kIrtitrayI // prakAzanam : zrIjainagranthaprakAzanasamitiH, khaMbhAta // vi.saM. 2065, I.saM. 2009 mUlyam : rU. 100/ prAptisthAnam samparkasUtram : zrIvijayanemisUrIzvarajI svAdhyAya maMdira 12, bhagatabAga, zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI samIpa, pAlaDI, amadAbAda 380007 dUrabhASa : 26622465 mudraNam 'kriSnA grAphiksa' - "vijayazIlacandrasUriH" C/o. Atul H. Kapadia A-9, Jagruti Flats, Behind Mahavir Tower, Paldi, Ahmedabad-380007 dUrabhASa : 26574981 M. 9979852135 nAraNapurA gAma, amadAvAda // dUrabhASa : 07927494393 2 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAstAvikam tamaso mA jyotirgamaya mAsatrayAt pUrvaM mumbaInagaryAmAtaGkakAriNa AkramaNaM kRtavantaH / yadA kadAcidetAdRzaM kimapi ghRNAspadaM kRtyaM deze sarvatra bhavatyeva / anena yaH ko'pi - yadi sAdhurapi syAt kupitaH syAdeva / bahuzatasaGkhyAkAnAM nirdoSANAM janAnAM raktena raJjitA jAtA pRthvI / janAkrozo'pi tAvAn pravRddho yad yuddhamevA'tropAya ityatra sarveSA(rAjanaitikAn vihAya)maikamatyaM jAtam / pratikriyaiSA svAbhAvikyevA''sIt / kintu zanaiH zanaiH sarvamapi zAntaM jAtam / kiM kuryuratra lokAH? vandhyAkrozena ko vA kasya vA lAbhaH? ye hyatra pratikartuM kSamAsta eva yadi maunAvalambino vA niSkriyA vA yadvA tadvA vidhAnakAriNo vA kevalaM taoNtra prajAH kasya purataH pUtkuryuH? astu nAma ! nA'nena gagane ghanaghAtena kimapi prayojanamasmAkaM setsyati / vaktavyaM tvanyadevA'tra yadanenA''taGkavAdena sahaivA'nyo'pi kazcidAtaGkavAdaH sarvatra pravartate prasarati ca / yazceto'pi bhayAvaho hAnikarazca / na tatra pratyakSaM kA'pi vyaktiH paridRzyate / nA'tra kasyA'pi prANaghAto raktapAto vA'pi jAyate kintu yadapi yAvadapi hAnaM tena jAyate tattu prANaghAtAd raktapAtAccA'pyadhikatamaM vyathAkaraM bhavati / eSa AtaGkavAdaH pravartate prasarati ca vividhaiH - dUradarzana-calacitra-vividhasAmayika-vijJApana -vRttptraadibhirmaadhymaiH| etena hi satsaMskArau-dArya-viveka-pArasparika-vizvAsa-prema-sahiSNutAmaryAdAdInAM ghAto bhavati / nityameva zrUyate paThyate ca yadadyA'sAvAtmaghAtaM kRtavAn, asau pitRRn hatavAn, asau putraM hatavAn, anenaitAdRzI vaJcanA kRtA, durAcaraNaM kRtam - ityAdi / adya yatra zikSaNasaMsthAyAmapi nirbhayatvaM niHsaMzayatvaM vA nA'sti tatrA'nyasthalAnAM tu kA vArtA ? kintu ko nAmA'tra lakSyaM prakurute? saMskAradhanasyA'sya hAnena kasya vA'ntaHkaraNaM dUyate? kasya vA'nenA''krozaH prajvalati ? na kasyA'pi / na ko'pyetAdRzI sthitimApadrUpeNa pazyati vicArayati vaa| aparAdhastvaparAdha eva / tadarthaM cA'parAdhino daNDanIyA eva / kintu kevalaM daNDena nA'parAdhA nyUnA nirmUlA vA bhavanti bhaviSyanti ca / aparAdhavRttyA mUlamatrA'nveSaNIyam / mUlAnveSaNaM vinaivA'parAdhAnAmunmUlanaprayAsastu mUle ghAtaM vinaiva puSpapatrAdInAM ghAtena vRkSocchedanaprayAsa iva niSphalo'sti / zAkhocchedanaM kRtvA vRkSasya patanaM pratIkSyate'smAbhiH / hAsyAspadamevA'jJAnametat kila! ajJAnAndhakAre kimapi satyaM na pridRshyte| asyaitAdRzasyA''taGkavAdasya nirmUlanaM pratikaraNaM vA zakyameva, yadi vayaM jAgRtAH syAma / tamaso mA jyotirgamayeti prArthanasya siddharanantarameva mRtyormAmamRtaM gamayeti prArthanaM siddhyati / andhakArAd vayaM muktAH syAma-etadevA'smAkaM jIvanasAphalyam / ato bhavatvasmAkaM prathamaM prArthanaM - tamaso mA jyotirgamaya iti| vasantapaJcamI, 2065 kIrtitrayI dharamapuram N06 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAcakAnAM pratibhAvaH "nandanavanakalpataruprazaMsA" devarAjarakSite devalokanandane / bhaktavAJchitapradaH kalpapAdapo mahAn // 1 // kalpavRkSabhUSitaM nandanaM divi sthitam / zabdapuSpasaMyutaM martyalokamAgatam // 2 // dharAtale nandanakAnanastho vidvajjanAnandakaraH sa vRkSaH / SaNmAsaSaNmAsavizeSakalpo jayatyasau jainamataprazastaH / / 3 / / jinamataparipakvaH sundaro lokamAnyo vividhabudhavicAraiH pUritaH sarvapUjyaH / phalabharanatazAkhAnamrakalpadrumo'yaM bhuvi janamanavAJchApUraNe'tyantadakSaH // 4 // nandanavanakalpatarurjagati mAnavamanamodarato jyti| sundaravacanAmRtabodharatazcandradhavalakIrtyajaro bhavatu // 5 // vidvAn mahAbalezvarazAstrI beGgalUruH Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAcakAnAM pratibhAvaH kIrtitrayyA saGkalitaM nandanavanakalpataroH zAsanasamrADvizeSAGkaM dRSTvA mama mAnasamamodiSTa / AcAryazrIvijayodayasUriviracitaM zrIvijayanemyabhyudayamahAkAvyamatra saptamasargAntaM yAvad dattam / asya kAvyasyaitAvadevopalabdhiriti duHkhAyate mmaa'ntrnggm| saMskRtajJAH prakRtirakSaNAdiSu zreyaHkAryeSvasaktA iti mithyAvAdaM dUrIkaroti kAvyamidam / tato dRSTaM zrIpratApavijayaviracitaM vijayanemisUrIzvaraguveSTakaM yatra pade pade'rthavizeSAH sphuranti / tatra padyadvayaM gomatrikAbandhe racitamiti punarvizeSaH / namAmi neminAmAnamityAdi vyakSaraM zlokaM dRSTvA'smanmano bhAravi smarati / vijayazIlacandrasUriracitaM gurustutyaSTakaM ca sazraddhaM paThitam / tatkartRkaM paramagurvaSTakaM cA''nandamajanayat / ajJAtakartRkaM zrInemisUrIzvarastutyaSTakaM nitAntaM santoSaM santantanIti / vizvavikhyAtaH prA. abhirAjarAjendraH 'saddharmadaM vijayanemimahaM praNaumi' iti nAma kRtvA racitavAn aSTau padyAni / kavibhAlacandreNa prazastinAmnA'STaviMzatisaMkhyAni padyAni dattAni / tato hRdyAni gadyAni vidyotante / bhaja jinarAjam iti gItirmunikalyANakIrtivijayaracitA tato virAjate / AcAryarAmakizoramizrapraNItaM sarasvatIvandanaM saralasubhagapadAvalIbhUSitaM ca dRshyte| punaH paripakvaM munidharmakIrtivijayasAhityaM labhyate AsvAdanAya / jeromavIDamanasya kathA muniratnakIrtivijayapAdAnUditA locanagocarIbhavati / asyAM kathAyAM saGgItaviSaye AsaktimadarzayataH kathAnAyakasya manaHparivartanaM kathaM jAtamiti hRdyayA rItyA varNitam / munikalyANakIrtivijayaviracitA stokakathAtrayI vAcakAnAM cetAMsyAkRSati / saralA bhASA'syAH kathAtrayyA bhUSaNam / abhirAjarAjendramizrakRtastAtapAdaparicayo manojJaH / vidyAbhyAsAya sAhAyakaM kena kadA kathaM dAsyata iti vaktuM na zakyate / na kulaM, na jAtiH, kintu mAnavatA mukhyetyatra samyak pratipAdyate / kaNThAbhUSaNanAmnyAM kathAyAM tu AcAryarAmakizoramizro lopAmudrAgastyayoH saMvAdaM prastutya dharmarahasyamudghATitavAn / pAuapAuDam (prAkRtaprAbhRtam) iti vibhAgo viduSA bhASApravINena araiyara shriiraamshrmnnophRtH| atIva rocako'yaM prabandho mama sahapAThinA (satIrthyena) zrIrAmazarmaNopahRta iti mahataH pramodasya sthaanm| ahaM tvalasaziromaNiH saMskRtapaThanamAtreNa zrAntaH / sa tu nAnAbhASAsu granthAn racayati / zatazaH ziSyAnadhyApayatIti santuSyAmi / nandanavanakalpatarorayamaGko nitarAM vAcakAnAmAnandaM janayatIti vivkssaami| kIrtitrayyai bhUyiSThAM namauktiM smrpyaami| iti sudhIvidheyaH maisUrunagaram ec. vi. nAgarAjarAv Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = vAcakAnAM pratibhAvaH mAnyAH , 9999 sAdaraM praNatayaH / 'nandanavanakalpataroH' ekaviMzatitamayanamadhigamya prasIdAmi / atra sarvA racanA ramyA hRdyAzca / AcAryazrIvijaya-udayasUripraNItaM zrIvijayanemyabhyudayamahAkAvyamapUrNamapi nitarAM mArmikam / asmin kAvye praNetuH pANDityaM pade pade virAjatetarAm / madhupurIvarNanaM kasya cittaM na camatkaroti ? 'saubhAgyalakSmImavalokya yasyAH, kiM nA'lakA svAM vijitAmavaiti / bhogAvatI sA tata eva nUnaM pAtAlavAsaM varamabhyupaiti // ' (zrIvijaya. 1/44) prA. abhirAjarAjendramizrasya 'sa AsIn mama tAtapAdaH' iti kathA sarvathA hRdayaM saMspRzati, tasya ca saMvedanazIlatAM sahAnubhUtiM dInAnukampAM ca smygbhivynkti| kintu, mama matau, katheyaM kAlpanikIva vidyate / yasya tAtapAdo'bhibhAvako vA prayAgavizvavidyAlayasya pratiSThitaH prAdhyApaka AsIt tadadhyayanakAle saH kathamanAtha ivA'bhUt ? kimapi bhavatu / katheyaM sarvathA mArmikI prazaMsanIyatarA c| saMskRtabhASAyAH sAhityasya ca saMrakSaNe saMvardhane ca 'nandanavanakalpataroH' prayAsAH sarvathA'bhinadyasattvAH santi / atra zrImunidharmakIrtivijayasya patraM nitarAM preraNApradamasti / jayatu saMskRtaM saMskRtizca / DA. rUpanArAyaNapANDeyaH prayAgaH ma Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAcakAnAM pratibhAvaH samAdaraNIyAH kIrtitrayoti prathitAH munivarAH sAdaraM praNatayaH / mAsadvayAt pUrvameva bhavadbhiH prItyA preSite saJcike prApte / 'zAsanasamrAD-vizeSaH-1' saJcikAyAM dattA zrIvijayanemisUrIzvarANAM jIvanagAthA sugamA suramyA ca / arthAnurUpANi bhAvavisphuraNakSamANi ca varNaraJjitacitrANi cetaH AhlAdayanti / aviduSAM saukaryAya 172 pRSThe sandhivivaraNaM, tadagrimapuTe ca zabdArthoM iti yad dattaM tad nUnaM sampAdakAnAM sahadayatAM sphuTayati; zlAghyaH anukaraNIyazcA'yaM kramaH / tadarthamabhinandanAni / masRNaM kAgadaM, prasphuTaM mudraNam, subhadraM bandhanam iti sarvamapi uttamaM vartate / granthasamIkSA vAcakAnAM mahate lAbhAya / 'veSasya saMskRtezca kA sambandhaH ?' iti nAgarAjavaryasya lekhoH hRdayaGgamaH / hRdbhAvatantutodako'yaM prasaGgaH asmAn AtmaparIkSaNArthaM prerayati / 'marma-narma' vibhAgo'pi nUnaM dadAti zarma / rekhAcitrANi manojJAni / vizeSAGkasya dvitIyasampuTo'pi saGgrahayogyaM saGkalanam / munikalyANakIrtivijayavaryeNa likhitAH tisraH kathA udbodhikAH / anye'pi lekhA maulyapUrNAH / tatra tatra riktasthaleSu dattAH zlokA mAnasaM samullAsayanti / pratyekasmAdapi puTAd yathA zraddhAlavo vAcakA amUlyAn dharma-nItisaMskRti-saMskRta-adhyAtmaviSayAn zikSeran tathA'vahitamasti sampAdakaiH / ete preSitavadbhyaH bhavadbhyo hArdai kRtajJatAH / - bra. somazekharaH belUDumaThaH Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - anukramaH -- - - -- - *- kRtiH paprama mahAvIravANI aSTaprAtihAryollasitazrIvItarAgastutiH munikalyANakortivijayaH zrIpArzvanAthastutyaSTakam ajJAtanAmA vidvAn kSudratA kulakam // vijayazIlacandrasUriH bAlagItama zabdadhAturUpANyavagaccha / DaoN. AcAryarAmakizoramizraH zrIkapaTaheTakA kAparaDA)tIrthasthApana tajjIrNoddhArazca ajJAtanAmA vidvAn AsvAdaH cintanadhArA samAdhimRtyuH muniratnakotivijayaH munidharmakIrtivijayaH munikalyANakIrtivijayaH saMvedanazIlatA pazu-pakSiNAm / vaidikakavayitrI vizvavArA DaoN. AcAryarAmakizoramizraH munidharmakItivijayaH Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ +- - anukramaH -- *--- - -- kRtiH kartA pRSTham lalitakathA 'cATucaryAcamatkArAH devaSikalAnAthazAstrI FkAvyAnuvAdaH kaliGgo vijito'pi mAnavatA hatA munidharmakIrtivijayaH munikalyANakIrtivijayaH AmantraNam anuvAdaH satsAdhu(saMta)-nirNayaH munikalyANakIrtivijayaH kalikAlasya bharata: (satyaghaTanA) jAgRti: muniratnakIrtivijayaH muniralakIrtivijayaH munidharmakIrtivijayaH munidharmakIrtivijayaH AtmajAgRtirjayatu vAcazcamatkRtiH Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *.c: kRtiH - anukramaH -- * kartA pRSTham ayaM tu mUryo'pyasti munikalyANakotivijayaH kathAtrayI sA. RjumatizrI: jhAMsIrAjJI lakSmIbAI rAjezakumAra mizraH mArma-narmA kIrtitrayI 88888 prAkRta-vibhAgaH cArusuhAsiyAI vijayazIlacandrasUriH AcAryavijayakastUrasUriH pAiyavinnANakahA Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ #ngkaay'kaaengkkkkkkkkkkkkkkkaallaallaangkkkkkkkksy'aangkaar`sskaaaadaaaaaacaadd'aangkkkkkkkaalpaantaabhaatmaanycllaallaa| mahAvIravANI (zrIdazavaikAlika sUtrAt saGkalitA) dhammo maMgalamukkiLaM // 1-1 // (saM. chAyA) [dharmo maGgalamutkRSTam] sAhINe cayai bhoe se hu cAi tti buccai // 2-3 // [(yaH) svAdhInAn tyajati bhogAn sa khalu tyAgItyucyate / / chiMdAhi dosaM viNaejja rAgaM, evaM suhI hohisi saMparAe // 2-5 // [chinddhi dveSaM vinayeH rAgam, evaM sukhI bhaviSyasi saMsAre ] vaMtaM icchasi AveuM seyaM te maraNaM bhave // 2-7 // [vAntamicchasi ApAtuM zreyastava maraNaM bhavet ] (vAntAn bhogAn punaH svIkartumicchati yaH tasya kRte maraNameva zreyaskaram // savabhUyappabhUyassa sammaM bhUyAi paaso| pihiyAsavassa daMtassa pAvaM kamma na baMdhaI // 4-9 // [sarvabhUtAtmabhUtasya samyag bhUtAni pazyataH / pihitAzravasya dAntasya pApaM karma na badhyate // ] paDhamaM nANaM tao dayA // 4-10 // [prathamaM jJAnaM tato dayA ] jaM cheyaM taM samAyare // 4-11 // [yat zreyastat samAcaret / Post SUICOY6GIFOJGUSESSCSSSS GOOGTcoreco Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ klpaanycjndhaakkaangkssaanussknycaamdd'aangkkkkkkkaalpaangkaamukkaalponusskaallaallaangkaanycngkaay'aakkaakkaanycbhngkkkkkknyciaann bhaandh saMkilesakaraM ThANaM dUrao parijjae // 5-1-16 // [saGklezakaraM sthAnaM dUrataH parivarjayet ] kAle kAlaM samAyare // 5-2-4 // [kAle kAlaM samAcaret / ] (yogyakAle kAlocitaM samAcaret / ) alAbho tti na soejjA, tavo tti ahiyAsae // 5-2-6 // [alAbha iti na zocet, tapa iti (kRtvA) adhisaheta ] je na vaMde na se kuppe, vaMdio na samukkase // 5-2-30 // [yo na vandate na tasmai kupyet, vandito na samutkRSet / mAyAmosaM vivajjae // 5-2-49 // [mAyAmRSAvAdaM vivarjayet / sabve jIvA vi icchaMti, jIviuM na marijjiuM / tamhA pANavahaM ghoraM niggaMthA vajjayaMti NaM // 6-10 // [saGgha jIvA api icchanti jIvituM na martum / tataH prANivadhaM ghoraM nirgranthA varjayanti // ] mucchA pariggaho vutto // 6-20 // [mUrchA parigraha uktaH / kusIlavaDDhaNaM ThANaM dUrao parivajjae // 6-58 // [kuzIlavardhanaM sthAnaM dUrataH parivarjayet ] 6886960000 won Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra zrIvI aSTaprAtihAryollasitazrIvItarAgastutiH - munikalyANakIrtivijayaH gAyannivAlivirutaiH pracaladiH patrainRtyannivA'pi mudito nanu caityavRkSaH / rakto'pi yasya guNarAgitayeva bhAti / taM vItarAga-vRjinaM jinapaM namAmi // 1 // A-yojanaM sumanaso viparItavRntAH yatpuNyataH klamakaNaM na samApnuvAnAH / yaddezanAbhuvi sadA vikiranti devAH taM vItakalmaSacayaM munipaM smarAmi // 2 // yadivyavAcamiha mAlavakaizikItisadgrAma-rAgakalitAM supavitrIbhUtAm / hRSTA mRgAH zravaNato tu pibanti mugdhA taM vItaroSadhiSaNaM zaminaM namAmi // 3 // yatpArzvayorvidhumayUkhasitA cakAsti saccAmarAvaliratIva suvarNaramyA / haMsAlireva nu mukhAmbujasevanAya taM vItamohamanaghaM hRdaye dadhAmi // 4 // Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siMhAsanaM samadhiruhya hi bhavyajIvAn saddezanAM dizati ke sariNIva yasmin / saMsevanAya nu mRgA abhiyAnti zrotuM taM vItakarmakaluSaM jinamAnamAmi // 5 // bhAsAM cayaiH parivRto nanu candramAH kiM samyagdRzAM pramadado nu cakorakANAm / evaM vitarkaNamiha pravilokya yaM syAt taM vItajanmamaraNaM zaraNaM zrayAmi // 6 // sAmrAjyamatra jagati nikhilAptapuMSu prAjyaM taveti divi ghoSaNamAdadhAnaH / / yasmin kSitau viharatIha nu dundubhiH kiM . taM vItabhItinikurambaminaM namAmi // 7 // puNyarddhikasya bhuvane kimutordhvamUrdhvaM prauDhaprabhAvaprasaraprathayitrI mUrdhni / chatratrayI kramavatI kaliteva yasya taM vItapApapaTalaM hRdi dhArayAmi // 8 // evaM camatkRtikarI khalu prAtihAryalakSmI vilokya vitathAbhinivezino'pi / citrIyitA vitatanetrapuTA hi yasya taM vItadoSavisaraM vibhumAzrayAmi // 9 // [kalikAlasarvajJazrIhemacandrAcAryaviracitasya vItarAgastavasya paJcamaM prakAzamanusRtya kRtaiSA vItarAgastutiH // ] - Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpArzvanAthastutyaSTakam ajJAtanAmA vidvAn * (ziravariNI cchandaH) mahArAjavAjapraNatiratilolAr3itaziromaNivAtacchAyAJcitacaraNapaDheruhayugaH / mahAmohadhvAntaprazamanapaTiSThaH sukRtinAmasau pArthasvAmI dizatu vimalAM mokSapadavIm // 1 // kRpApArAvAraH praNatajanaduHkhaughagahanapraNAze dAvAgniH zrutipathagataH zuddhacaritaH / namalokasvAnte tanitasukhasaGghaH prabhuvaro hyasau pArzvasvAmI dizatu vimalAM mokSapadavIm // 2 // pituH senAdavAdalabhata janubhUpatilakAdavAmAd vAmAyA bhuvanajayino garbhakuharAt / namasyAyAM kasyAM sakalajananetrotsavakaraH sadA pArzvasvAmI dizatu vimalAM mokSapadavIm // 3 // vidheH kAThinyena prabalatararekhAjanitayA vipadvallyA zazvat paribhavazatairbAdhitavatAm / janAnAmuddhartuM ya iha zaraNo bhakti bhajatAmasau pArthasvAmI dizatu vimalAM mokSapadavIm // 4 // RORA Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apAre saMsAre viSayabhujagAkrAntamanasA mayA bhrAmaM bhrAmaM sthagitamiva te pAdayugale / prapanno'smi brahman ! vitara zaraNaM zAntamanasAmasau pArzvasvAmI dizatu vimalAM mokSapadavIm // 5 // 2AL jaganmAturmAturyadavadhi vasan garbhakuhare bhavAn sarpo bhUtvA nayanaviSayo jAta iti yat / tataH pArzvetyAkhyAM bhajasi yadaho tAtakalitAmasau pArzvasvAmI dizatu vimalAM mokSapadavIm // 6 // jane zrAvaM zrAvaM jinaviSayakolAhalamasau janurlabdhyA loke sakalajanatAyAmasulabhaiH / yathAvad vyAkhyAnaiH punarapi samRddhiM samanayalasau pArthasvAmI dizatu vimalAM mokSapadavIm // 7 // janAnAM stotRRNAM vitarati yatheSTaM zubhaphalaM na teSAM svarloke 'pyasulabhagatiryA(rjA)tu bhavati / na vA mokSasteSAM bhavati duravApo vinamatAmasau pArthasvAmI dizatu vimalAM mokSapadavIm // 8 // WA Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SARAITANTRIKARIORRERAPRAHARARATTIHARIES kSuddhatA-kulakam // OUNTROP4 UARAN -- vijayazIlacandrasUriH // 1 // ro // 3 // loko zAstreSu kSudratA doSaH, saMsAre sA guNo'dhunA / kAnicit tatsvarUpANi, varNyante'tra mayA budha ! auddhatyaM kSudratArUpaM, kautUhalamathA'param / cAJcalyamatha cautsukyaM kSudrataiva, vidAkuru pratikriyA kSudratAyA rUpamasti sakhe ! tathA / upahAso'pi tadrUpa-mAtmazlAghA'pi saiva bhoH ! ahaGkAraH kSudratAyA rupamasti bhayAnakam / / tiraskAro'pi tadrUpa-mityavehi sakhne ! khalu / asUyA kathyate sA yad, guNAnAM doSavAditA / kSudratA sA'sti, doSANAM pakSapAto'pi kSudratA nindA reSAM kSudratvaM, prataptirapIha tat / / IrSyA dveSazca zaThatA, tasyA rUpANi trINyapi bhayaM bhayaGkaraM rUpaM, kSudratAyA avehi re ! / jugupsA cA'pi tadrUpaM nikRSTaM ca ghRNAspadam ghRNA niSThuratA krauryaM dainyaM lolupatA tathA / laghutA-gurutAkhye dve granthI, kSudratvabhAk samam AzutoSitva-roSitve rUpe dve kSudratAvataH / asabhyabhASA dambhazca svarUpamapi tasya bhoH ! // 5 // pAcho // // - Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asahiSNutA ca svArthitvaM, kSudrataivA'styaho ! kila / azakyakAryArambhitvaM tadrUpaM hAsyakArakam tathA mahattvasyA''kAGkSA, prapIDanameva ca / kaliH kelipriyatvaM ca drohaH, sarvaM nu kSudratA uzo kalaGkadAnaM dveSeNa paramarmaprakAzanam / ApatkAle ca mitrANAM parityAgo'pi kSudratA ro kiM bahUktena ? saMkSepAt kathyate yadi vastutaH / sarveSAmapi doSANAM kSudratA mUlamasti bhoH ! karI kSadratA yatra tatra syAccApalyaM haThavAditA / agAmbhIryaM bAlizatA svairAcAritvamapyaho ! // 14 // zAstreSu kathitaM caivaM kSudratAviSaye kila / bhavAbhinandinAmAdyaM lakSaNaM kSudratA nanu // 15 // yo bhavabhramaNenaiva modate nitarAmasau / bhavAbhinandI syAnmokSa-dveSI cA'pIti vizrutam 26o mokSaM ca mokSamArgaM ca manyate bahu yo janaH / saMsAradveSyasau dhImAn mokSAnandIti gIyate kSudrANAM kSudratAyAzca sAmrAjyamadhunA param / vyAptaM sarvatra bhuvane guNahAri bhayaGkaram 28 rakSaNIyo nijAtmA'tra guNApekSijanairbata ! / svalpaM ca yad guNadhanaM rakSyameva prayatnataH us akSudro bhava bho Atman ! yadIcchasyAtmano hitam / gAmbhIyaudAryadhairyAdi-guNasthairyaM kuruSva ca 20 bhavabhrAnterasi zrAnto-'pekSase mokSameva cet / tadA kSudratvadoSAya dehi zIghraM jalAJjalim tAro Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlagItam Va. zabdadhAturUpANyavagaccha bAlagItamA DaoN. AcArya rAmakizoramizraH bAlaka eko dvau ca dAnavau rAkSasAzca bahuvacane santi / viSNuM zivau brahmaNo hastAn bhaktA bhaktyA vilokayanti / guptyA khaDgAbhyAM ca sAyakaiH zatrubhyaH svAtmAnaM rakSa / putra ! zabdarUpANyavagaccha // 1 // svale mAtRbhyAM ca pitRbhyaH zabdAn jJAtuM vacanaM dehi / khalAcca caurAbhyAM duSTebhyaH svaM trAtuM me samIpamehi / budhasya janayorlokAnAM ca jJAne phalayoH karmasu gaccha / putra ! zabdarUpANyavagaccha // 2 // itthaM saptavibhaktiSu jJAtvA zabdasvarUpaM loke vyavahara / bAlaka ! pitarau ! mAnavAH ! aho ! sambodhanarUpANi tvaM smara / adhunA dhAturupajJAnArthaM kakSe kaviM svapitaraM gaccha / putra ! dhAturUpANyavagaccha // 3 // ehi putra ! AsanyAmupaviza, dhAtordaza hi lakArAH santi / paThati paThataH paThanti laTi bhoranyapuruSarUpANi bhavanti / kiM pazyasi mAM ? yuvAM na paThathaH, pustakaizca saha yUyaM gacchatha / suta ! madhyamarUpANyavagaccha // 4 // - adhyApayAmi tvAmAvAM punaridaM likhAvastataH paThAmaH / ityuttamapuruSasya kriyAyAM rUpaM jJAtvA hRdi ca dharAmaH / Lum. mattaH zikSakAcca tvaM sarvaM vyAkaraNaM sAhityamadhISTha / putra ! dhAturUpaM jAnIca // 5 // 295/14, paTTIrAmapuram, khekar3A (bAgapata) u.pra. 250101 N a aun nekar3A (bAgapata) 3. prIrAmapuram, JMA Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AARAre MJAM zrIkarpaTaheTaka(kAparaDa)tIrthasthApanaM tajjIrNoddhAra __ - ajJAtanAmA vidvAn yAmAzritya parabrahma saMsAre sampravartate / / tAM zabdarUpAM sarveSAmAptAM zaktiM namAmyaham // asti khalu samastajanatAjanajegIyamAnAmaralokalocanacakorIpepIyamAnayazazcandracandrikAdhavalIkRtadiganta-digantarAgatAnekajanasammardasamarditavimalazItalasugandhitaramyamArga-mArgagatAnekasudhAdhavalitaprAsAdaprasAraprahasitagirIzagiriprakAzasatatamaGgalagItadhvanidhvanitagavyUtiranekavidhabhogasambhogabhAvitabhogijanamaNDitA karpaTaheTaka(kAparaDA) nAma nagarI / tasyAmanekAnekanamallokamaulimAlAmaNiprabhApiJjaritacaraNanakhamayUkhaH ko'pi / nijajagatpAvanapuNyacaritaprabhAvabhayacakitapihitadvArAmarAvatIviharaNalAlasAlAlAyitamAnasa-mAnasavAsaviratiprakAzaparyAptakalaravAhUtAmarAGganAbhinanditanandanavanabhogabhAvanAbhAvitamAnasarAjahaMsa-rAjahaMsakRtAvAsAnekataruNagaNikAgaNasaGgItasvAducapalacittAmarendrajanitabhItirasArasaMsAraviratacitto ytii| sa cA'nukSaNaM kSaNaprabheva caJcalatAcaJcalitajIvanajAtaM manyamAno'nAratajainAgamAbhyAsavimalIkRtasvAntaH svAnte sAvadhAnatayA jinezvaramevA''rAdhayan prativasati sma / tamekadA rAjadrAjanyaziraHzekharIbhUtAmUlyaratna-ratnajAlacchAyAsaJjAtaprakAzaprabhava-prasaritavimalacandraprabhApaTala-caraNanakhamaNDalayodhapurAvanImahendrasaMsthApito jayatAraNaprAntIyAdhyakSakarmaNi karmakuzalatAsamArAdhitarAjacittaprasAdo nijasaddhIgaNAvadhIritasakalarAjapuruSo bhaNDArI-bhANAjItyAkhyAprakhyAtabhuvanaH 10 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kenA'pi nijadaurjanyajanitajagatpIDAvyApAravyApRtacittena sahajamitrapadavImasahamAnena rAjasaMsadi tadIyAlIkadoSazatAviSkaraNena janitarAjamanaHkSobheNA'dhikSiptaH 'satvaraM madantikamAnaye'ti rAjAjJayA visarjitadUtastamuddezameva jigamiSurbubhukSuzca saparivAro'tiprasannatayA sarvavidhArAmapuSkariNyAdyanekabhogabhogyavastu sanAthAM tAmeva nagarImAsAdya samupaviveza / anantaraM kRtasnAnAdinijanityaniyamakRtyAn parijanAn bhavadbhirbhoktavyaM, mayA tu naiva bhujyata' iti samAdideza / athA'nekAnurodhArAdhitacitaiH punaH punaH pRcchAtatparairnijAhAravyApAravaJcitairativimanaskaiH parijanaiH pRSTo 'jaino'hamantareNa trijagatpAvanacaritaM jainapratibimbadarzanaM na bhokSya' iti vijJApitavAn / Akalayya ca tadIyahRdgatAbhiprAyamitastatastadanveSaNatatparAH parijanAH kasmAdapi vijJAya yativaraniketanasthajainapratibimbaM satvaraM sasambhramamupetya vyajijJapan / 'deva ! atraiva grAme kasyA'pi yatina upAzraye'sti zrIjinapratibimba'miti parijanebhyaH saMzrutya / jAtatatkAlaharSaprakarSo bahutaraprazaMsitanijabhAgadheyastamuddezamAjagAma / Agatya ca kRtadevadarzanastaM praNamya devapratimaprabhApaTalasandyotitadigantarAlamatiprabhAvaM yatimAsasAda / AsAdya ca nijanamanmaulinA dUrata eva praNamya bhaktiprahvatayA nA'tidUre samupaviveza / AsInaM ca taM 'ko'pi puruSavizeSo'ya'miti manvAno jijJAsuzca tadIyamudantajAtaM, 'bhadra ! kuzalaM te ? kA'pi cintApizAcinIgRhItacittavRttitayA vailakSya iva lakSyate(se) / tadyadi na ced gopyamicchAmi zrotuM zokahetu'miti pRSTaH / 'kimasti sarveSAM hRdayAntarajJAnavatAM zrImatAmapi gopya'miti sarvameva nijavRttAntaM vinyavedayat / zrutvA ca tadIyamudantajAtaM, 'bhadra ! na khalvasti satyavratAnAM bhayam / sahanazIlatA hi balavatAmapyApadAM pAraM nayati / ' tathA ca- 'dharmo mahAmaGgala- | maGgabhAjAm / dharmo rakSati dhArmika'mityAdi bahutaropadezavacanAni kathayitvA bhUyo bhUyaH samAzvAsitavAn / AsvAdya ca sudhAsadhrIJca(sadhyak) tadIyavacanaM praNamya ca punaH punaH samAgatya nijAvAse kRtabhojanastatkSaNameva pratasthe / athA'paredhuH prabhAta eva kRtanityakriyaH samArAdhya janaduHkhaharaNakSama jinadevaM yativaravacanaM manasi sandhyAya mAnorAjabhavanAbhimukhaM pratiSThitavAn / / kSaNena cA'natidUratayA anekadezAntarAgatarAjajanamattamAtaGgamadasrAvA(va)vAsAhUta 11 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rolambakadambajhaGkAraravabadhirIkRtadigantamaNDalaM hayaheSAghoSapratidhvanitarAjasadanaM satatabandijanoditajayazabdatulitAmarendrasaubhAgyamAsthAnamaNDapamAsasAda / AsAdya ca ratnaprabhApaTalAlakSitAnekavigraha-vigraha [ vadivA'rAti] janajanitatrAsAne ka- narapatizirazcUDAmaNiraJjitapadanakha- pazupatiparAjayajanitabhayoru (ra) rI - kRtamAnavadehamakaradhvajadeha - dehaprabhAprabhAvapihitAmarendrakathakathAvazeSitanala-karNAdibhUpatilaka - bhUpatilakasarvaguNagarimAgariSThabaliSThazreSThazreSThavidyAvidyAsambhAra-bhAsurazemuSIvaimukhIkRtasuragurugarimagurutarazAsanazAsitabhuvanavalaya-bhuvanavalayAvalagnayazaHpracArapratiSThApitabhuvanatrayalokapavitrakIrti rAjAnamavalokitavAn / gatvA ca tadIyapAdapadmasavidhe savinayanatakandharaH kSititalamilitaziraH praNanAma / anantaramupaviSTe ca tasmin sabahumAnaM pRSTe ca rAjJA sarvameva yAthAtathyenA''khyat / saMzrutya ca tadIyavacanajAtaM nirdoSatAM tasyA'vagamya jAtadviguNataravizrambho rAjA sAdaramavocat - 'ayi bhavadbhiradyA''rabhya nipuNanirIkSaNacamatkRtarAjapuruSaistathA rAjyakAryaM sampAdanIyaM yathA'yamidAnIM jAta mA(A) nando mama cetaso niravasAnena bhUyeta' iti samAdizya mantriyogyasatkAreNa satkRtya visarjitavAn / samupajAtatatkAla harSaprakarSo bhANDArI svapuraM jigamiSustadadhvani tameva jinapratibimbaM didRkSuryativarasyopAzrayamAjagAma / anantaraM kRtayathAvidhidevanamaskRtiryativaraM ca praNamya sarvameva tatratyamudantajAtaM vijJApitavAn / AkarNya cA'mandAnandapUrapUrito yativarastaM tadIyadharmasthitiM ca bhUyo bhUyaH prazazaMsa / atha vinIto bhANDArI savinayamavocat - 'mahAtman ! yadyapyayaM janaH sakalasaMsArabandhanabaddhahRdayo na kimapi sadanuSThAnaM kurute tathA'pIdAnIntanabhavadIyadarzanasaJjAtapuNyaprabhAvapihitakaluSaH kimapi madIyayogyatAyogyakartavyamupadizya cirAyA'nugrAhyo'yamiti / sakalajanAntaHkaraNavedinA tena samupalabhya tadIyahRdgatAbhiprAyamabhANi'sevaka! bhavatAM dharmAcaraNatatparacittAnAM tadupadezo nAma divA dIpena dinakaradarzanameva / tathApi, atratyajinapratibimbasya pratiSThApanayogyamekaM mandiraM vidheyamasti / tatra bhavadbhiryatamAnairbhavitavya' miti / 12 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAkarNya ca tadvacanaM, 'satyaM(tyo) bhavatu zrIcaraNAnAmayamAdeza' iti nigadya, 'mahArAja ! bhItabhIta iva lajjayA parIta eSa jana idAnIM zarazata(500)parimitameva dravyaM ditsati, tatra karuNAvaruNAlayena zrImatA kSAntena bhavitavya'miti nivedayan tUSNImbabhUva / yatirapi tadIyasatyaM nirvyAjaM ca vacanamAkarNya prasannatayA tameva dravyamekasmin 65 bhAjane niHkSipyA''pratibandhavyApAreNa tatratyazilpakarma kurvatAM janAnAmasaGkhyAtameva dravyaM vitara, lapsyate ca te yathAprApyam / na ca kadAcidapi tadbhAjanasya dravyaM kiyaditi parigaNanIya'miti smupdidesh| atha ca tadIyamAdezaM zirasA'bhinandya bANa-muni-rasa-bhUsureza(1675)parimite varSe tadIyakAryajAtamArarambhat / acireNaiva ca pratiSThAyogyakArya sampAdya 1) vasu-samudra-rasa-AkAza(1678)parimite saMvatsare zrI108svayambhUpArzvanAtha-(8) pratikRti prAtiSThapat / pratiSThAnantaramanekavarSaparyantaM tatratyakAryajAtaM tathaiva nirAbAdhaM nirantaraM samajAyata / athaikadA bhAvividhighaTanAprAbalyena tanmUlakaM yativaravacanaM vismRtya tadbhAjanasthaM dravyaM kiyaditi parijJAtumagaNayat / gaNayazca tadeva paJcazataparimitaM dravyamupalabhya jAtatatkAlasmRtirbahutaraninditasvakIyavyApAraH prazaMsitadaivamAhAtmyazca / tadAnImeva sarvakAryajAtamavArundhat / taddinAdArabhya tadavazeSIbhUtamevA''sIt / madhye cA'nekavidhapAkhaNDijanAnAM vihArabhUmirabhavat / dRSTvA ca tat prAntIyajanAH ) kevalaM duHkhamevA'nubhUyA'pratIkAryatayA tUSNImAsISuH / athaivaM gatavati bahutarasamaye samayAnukUlatayA nu, marudezasya bhAgyodayAnnu, atratyalokapApakSayAnnu, teSAM bhAgyodayAnnu, zrImatpArzvanAthaprabhAvAnnu kadAcinnijasaddharmapaddhatimanusaran vicaran bhuvanatalamanekAnekavidvajjanajanatAjanajegIyamAnazrutismRtipurANetihAsa-kAvyanATakAkhyAna-kAvyAyikAlekhapaTutAdyanekacAturyacu(ca)JcucaraNakamala-caraNakamalacaJcarIkAyamAnAnavarataziSTaviziSTavinItaziSyopaziSyasamAjasamArAdhitapAdamUla-pAdamUlopagatAnekatararAjarAjanmastakAlaGkAraprabhApaTalapradyotitadazadigbhAgAviratajainazAsanazAsitaprabhUtajanasamAjasabhAjitasaMsat-svakIyAmRtarasakalpaniravasAnavyAkhyAnavikhyApitasaddharmAcaraNapUtakIrtikIrtidUtakAbhisAritASTA(STa)siddhi-samastamunijanahRtpuNDarIkavikAzavikAzitajJAnaprakAzataraNitaruNatejaHprakAzaprabhAvapihitAntevAsimAnasatamaHsaJcAra 13 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saJcAritajJAnapradIpaprakaTIkRtasarvasampatviSayaviSadharaparityAgamokSaikatAnahRtkamalakarNikAntaHpraviSTajinadharmAvadhIritasarvamahAmohAdipariSahavimalIkRtasvAntaH zrImAn pUjyavaryAryanRpavarakirITacumbitacaraNa AcAryaparamabhaTTArakanemivijayasUrItyAkhyAvikhyAtavasumatIvasUpamAno didRkSustamuddezamAjagAma / Agatya ca zrIsvayambhUpArzvanAthamabhivAdya tannikaTavartizrAvakasamAjaprotsAhitamanaskastanmandirasya punaruddhartumanA manAgabhUt / vyatIte ca katipayasamaye zara-bhUtala-dravya-candra (1975) parimite saMvatsare sapane iva (svapne iva ?) tatrA''gatya taddezIyabhaktajanAn nijasadupadezena protsAhyA'sulabhajinabhaktibhaktisulabhIkRtanijasaddharmapAlanaprayAsaparAyaNairbilArAvAsipannAlAlavakIlamANikalAlaprabhRti- pAlIvAstavya zreSThicAndamallahIrAcandapramukha zrIsaGghAnAM samAjaiH kRtasAhAyyaH samArabhata punastadIyasaMskAram / saMskRte ca tasmin anyAnapi (nyapi) devapratibimbA~statra ( bimbAni tatra ) pratiSThApayitumudyuktavAn / atha tadIyasambhArasaGghaTananiyuktaiH zrIsaGghairanatidinaireva bahutarabhojyapeyavasanazayyAdyanekopakaraNAni sampAdya munivarAya sarvaM susajjamiti vyajJApi / saMzrutya ca tadIyavijJApanamatizayajAtatatkAlasantoSaH sarvato vimalapavitracaritrapavitrIkRtajagatAM saugatasamAjasamArAdhi[ta] - manasAM jinamatAvalambisAdhujanAnAM vividhazAstrapArAvAraparitaraNaparizrutadigantAnAmanekavidyAsambhArabhAsurANAM viduSAM nijAtula zrIsamRddhidhikkRtAlakAvaibhavAlIkahuGkAravatkuberANAM vividharatnaratnAkaravaibhavavikhyApanalabdhayazastomAnAM mattamAtaGgaghanaghaTAghaTitadivA'pi kokazokAnAM nirastasamastopasargAnAmapAstakalikAluSAnAM nAnAdigantasthAnAM zrIsaGghAnAM cA''gamanAya nimantraNapatraM prAhiNot / te ca samavApya nimantraNapatraM tatkAla eva saparivArA agAdhaguNagarimasambhAragambhIraM vizvambharAbhogabhUSaNIbhUtaprabhUtavaibhavaM taruNavAravilAsinIjanakalitakaratAlikAvalayAvalIkala-kalanakiGkiNIcaraNamaNinUpurakvaNitaveNuvINAravAnugatamRdumRdaGgadhvanijanitaharSaprakarSaprakaTitA-kANDatANDavADambaroddaNDa zikhaNDImaNDalImaNDitasthaNDilasanAthaM, kvacidupAsanAsaktacittamunisaGghasamRddhaM, kvacid vidvajjanamaNDalImaNitAnekazAstravicArapracAracamatkRtaM kvacid darzanAgatalokakolAhalakalakalitaM, kvacit khAdyapadArtharacanAcaNacittAne kapAcakajanajanitaparAmarzaprakaTitavizAlavaibhavaM kvacicchItalasugandhitajalabhANDAra 14 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAsitabhUvibhAgaM, kvacit sevakakaratalAJcitacaTulacAmIkarabaddhacAmarodbhUtacamatkRtapavanaM, kvacinnAnAdigantAgatazrIsaGghahayaheSAravabadhirIkRtadigantaraM, kvacidAgamamantroccAraNajanitapUtadigbhAgamagAdhamahotsavasamRddhaM sudhAdhavalitamandiramAseduH / samAgatya ca te prathamaM sarvaduHkhaharaNakSamaM pArzvanAthaM praNamyA'nantaraM savinayaM sapraNayaM sAnandaM sabhakti ca munivaraM praNamya tadIyAtulavibhavaM ca vilokya manasyevaM vyacintayan - 'kimayaM ko'pi bhUpatilakaH pracchannamuniveSaH ? kimu vizAlavibhavazAlI ko'pi ? athavA zrImAn lakSmIpatiH sAkSAd ? Ahosvit svargAdavatIrNaH zacIpatiH ? kimayaM sa evA'smAkaM nijadarzana-sparzanasanAthimAnavajanmAcAryavaryazrImAnnemivijayasUrireva nijatapolabdhASTasiddhi ?-ritinAnAvidhazaGkAtaGkacittavRttayo'bhUvan / ____ atha samupakrAnte ca pratiSThAvidhau tatratyasaGgrahItamanujavigrahA vigrahA iva rAkSasA vividhazastrAstrasahacarA yajJavighnakartAro rAkSasA iva katicinmAnavAH samaM pApatan tatrA'nekavidhayajJavighnAya samApuJjanta / atha kenA'pi kathitatadIyadurAcArakatho munivarastadAnImevA'nekavighnapraNAzapaTiSThaprakhyAtaparAkramaM rAjapuruSaM vizvAmitra iva raghuvaratilakamAnAyya nivighnatayA samAptimanayat pratiSThAvidhim / aniyamayacca prativarSa mAghazukla zrIpaJcamyAM tadIyadarzanAgatajanasaGghAnAmekatrI(tra)bhavanamiti / adyA'pi ca taddine dezadezAntarAgatajanasaGghAtastatratyajinamandiraM sAdhuvarasaMsthApitamanekavidhamAgatajanAnAM zayyAbhojya-pradAnaM cA'valokya ke na tadIyapuNyaprabhAvacakitacittAstaM muhurmuhurnatvA prazaMsanti ? evaMvidhamahAprabhAvo'sau munivaro'nekAnekadevamandiroddhAroddhArakaraNajanitayazastomena devaloke'pi nijayazolekhanapatradAridryamacIkarat / kiM punastadIyaguNavarNanamalpAlpataramatayo nirjIvalekhanIto manuSyakAH kartumarhanti ? // iti bhUyo bhUyo'tiprahvAJjalivinayanatakandharaH praNamya vijJApayAmi yat kilA'tra madIyamandabuddhyA saJjAtadoSakoSastadamarSaNIyo'pi marSaNIyaH karuNAvaruNAlayaiH svabhAvasahiSNubhirdevakalpairmunivaraistadIyAnugataziSyaizceti viramAmi / / || zubhamastvagre // / 15 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AsvAdaH farroa cintanadhArA muniratnakIrtivijaya: samasyA vA''pattirvA jIvanasyaivaikAMzarUpA / saMsAreNa saha samasyAH saMyuktA eva / pArivArika-sAmAjika-rAjakIyA -''rthika-zArIrikAdyanekavidhAbhiH samasyAbhiH pIDito'sti manuSyaH / na ko'pi sarvathA samasyAmukto'sti / pIDA tvastyeva / sarve'pi tAmanubhavantyapi / kintu na pIDAyAH parimANaM samasyAyAH parimANena sambaddhaM kiJcidasti / taddhi samasyAM pratyasmAkamabhigamena saha sambaddhamasti / upasthitA samasyA kIdRzyastItyatra pramANaM tAM prati manuSyasyA'bhigama eva / abhigamo'yaM zaktirUpaH kazcidasti yenA'NupramANamapi sukhaM parvatAyate, parvatamAnaM ca duHkhamapyaNutulyaM pratibhAsate / ato viparItamapi bhavatyeva / sarvatra paridRzyate'pi yat - kecit 'kensara' rogamapi svAbhAvikatayA svIkRtya hasanta eva jIvanaM yApayanti kecicca sAmAnyaM jvaramapi soDhuM na pArayanti / kecit prabhUtAmapi dhanAdInAM hAniM sadhairyamupekSante upasahanti ca, anye hyAstAM hAnirhAne: sambhAvanayA'pi vikSiptA bhavanti, kadAciccA'lpahAnyA''tmaghAtamapi kurvanti / kecit parasya sadapi svabhAvavaicitryaM svabhAvaprAtikUlyaM manuSyasahajamiti kRtvA svIkRtya tato'pi sAratattvamanviSya prasannatAmanubhavanti; apare hi svakalpitaM vAstavaM vA'pi parasya svabhAvavaicitryamasahamAnA taM svakIyamasantoSamabhivyaJjanti / tukArAmasya jIvanasya kazcit prasaGgo'sti tasya patnI karkazA''sIt / nityameva sA tena saha kalahaM karoti sma / kintu sAdhutvapUrNahRdayaH sa na kadA'pi tAM pratikaroti sma / nA'pi tAM tatsvabhAvaM cA'dhikRtya kadA'pi kutrA'pi vA'santoSaM prakaTayati smA'pi / dAridyamevA'tra kAraNamiti sa jAnAti smaiva / gRhItekSuyaSTiH sa ekadA gRhamAgataH / bhojanAyA'dya kimAnItamiti patnyA 16 - carrese wres Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SUE Tandon pRSTaH sa tAM yaSTiM tasyai Arpayat / IkSuyaSTiM dRSTvA pradIptakopA sA tAM yaSTimutpATya 10 tasya zirasi prahRtavatI / prahAreNa tena yaSTe gadvayaM saJjAtam / tad dRSTvA tukArAmo hasannevoktavAn - 'ham..... ahaM jAnAmi smaiva yad bhavatI naikAkinI kadA'pi bhakSaye'diti / etAdRzo'pi janA vidyante ye IdRzImapi samasyAmavigaNayya jIvanaM am svasthatayaiva yaapynti| atra samasyAM prati teSAmabhigama eva kAraNam / / adhyApakaH kazcid vidyArthina uddizya viSayamenamadhikRtya yat zikSitavAn ba tad vayamapi pazyAmaH - __ adhyApakasya vargapravezena sahaiva zAntiH prasRtA / sarve'pi sAzcaryaM dRSTavanto yadadyA'dhyApakasya haste dugdhacaSako'sti / Agamanena sahaivA'dhyApako vargaM pRSTavAn mayA gRhItasya dugdhapUrNasyA'sya caSakasya bhAraH kiyAniti kiM bhavantaH 8 kalpayituM zaknuyuH ? adhikenA''zcaryeNa sarve'pi 100 grAma-150 grAma-ityAdIn vibhinnAn pratyuttarAn prAdaduH / yAvadenaM caSakaM na tolayeyaM tAvadasya nizcitaM parimANaM jJAtuM na zakyam / | satyaM kila?'- adhyApaka uvAca / "satyameva' - sarve'pi sahaiva pratyudattaran / 'atha, caSakamenaM yadyahaM hasta eva katipayanimeSAn yAvad gRhNIyAM, tarhi ?' "kimapi navInaM naiva bhavet !' - kazcidavadat / 'hamamam..., atha yadi caSakamenaM ghaNTAparyantaM gRhNIyAM, tarhi ?' 'tarhi haste pIDA samudbhavet / ' 'satyam / kintu, AdinaM yadyahaM caSakamenaM gRhItvA tiSTheyaM tadA kaH pariNAmaH ?' _ 'mahodaya ! tathA tu bhavato hasto jaDa eva syAt, kadAcit pakSAghAto'pi 8 syAt / cikitsAlaye tu gantavyameva syAt....' / - anena pratyuttareNa samagre'pi varge hAsyaM prasRtam / are 17 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arro 10 jana 'atyantaM zobhanam / kintu, atrA'ntare kiM capakasya mAne vRddhirhAnirvA syAdapi ?' "naiva / ' _ 'athocyatAm-mama haste pIDA kimarthamutpannA ? pIDAto rakSaNArthaM mayA kiM kartavyamAsIt ?' 'saralametad, caSako'dhaH sthApayitavya AsIt / ' 'atyuttamam ! asmAkaM jIvane'pyutthIyamAneSu prazneSvapyeSa eva nyAyaH samApatati / yadi te praznAH svalpameva kAlaM manasi tiSTheyuH, na kA'pyApattiH / yadi kiJcidadhikaM kAlaM tAnadhikRtya vicAryeta tarhi te pIDAmutpAdayanti / evaM satyapi yadi bhavantaH sAvadhAnIbhUya tato na muktAH syustahi te pakSAghAtamiva kiJcit saJjanayiSyanti / anyat kimapi kAryajAtaM kartuM nA'laM bhaviSyanti bhavantaH / jIvanapraznAnadhikRtya vicAraNaM yadyapi mahattvapUrNaM kintu samayena saha teSAmupekSaNamapi tAvanmahattvapUrNameva / yenA''gAmini kAle samutthIyamAnAnAM navAnAM praznAnAM sammukhIkaraNe nirbhArAH santaH sajjA bhavantaH syuH / ' iti adhyApakasya nirUpaNena sahaiva samagro'pi vargo hastatAlaiH sambhRta iva saJjAtaH / eSa dRSTAntaH sarvamapi sUcayatyeva / nA'dhikamatra kimapi vaktavyamasti / prakAzamabhyasyatu nAma vidyA saujanyamabhyAsavazAdalabhyam / karNI sapatnyaH pravizAlayeyuvizAlayedakSiyugaM na ko'pi || [subhASitaratnabhANDAgAre] arra A Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pA samAdhimRtyuH AsvAdaH munidharmakIrtivijayaH prakSAlitAghapaGkA ye mRtAH paNDitamRtyunA / satAM te harSadAtAro na tu zocyAH kadAcana // sarveSAmapi janAnAM mRtyunizcito'sti / yo jAtastasya mRtyurastyeva eSa tu sRSTikramo'sti / yadyeSa kramo na syAttarhi saMsAra eva na syAt / saMsAro nAma jananaM maraNaM caiva / yAvat zivasukhaM na labdhaM tAvaccaturpu gatiSu bhramaNaM karaNIyamevA'sti / zrImahAvIravibhurbuddho rAmaH kRSNazceti sarvairapi mahApuruSairetairetad mrnnduHkhmnubhuutmev| adya 'mRtyu'zabdo bahuparicitaH sahajazca jAto'sti / pratidinamanekeSAM janAnAM maraNaM bhavati / tatra kadAcid mitrANi, kadAcit snehinaH, kadAcit paricitAH kadAcittvaparicitAzca janA mriyante / prAtaHkAlAdArabhya svapanaparyantaM "hya eSa mRtaH, adyaiSa mRtaH, adyaiSa AsannamaraNo'sti" iti vAkyeSu maraNazabdo'nekazaH zrutipathamAyAti / adya janake jIvati sati putro mriyate, vRddha mRtyuzayyAyAmAluThati sati baliSThaH svasthazca yuvA mriyate, putrAditrayaM vihAya jananI mRtyumApnoti, kuTumbasyA''dhArarUpa ekAkI putro mriyate tadA gRhasyA'nyajanA nirAdhArA bhavanti - ityatIva karuNAjanikA duHkhadAzca ghaTanA nirantaramanubhUyante'smAbhiH, tathA'pi manasyuvego hRdi ca santApo nA'nubhUyate / adya vayaM sarve'pi saMvedanabadhirAH premazUnyAH karuNAvihInAzca jAtAH / saMvedanA prema karuNA ca jIvanasya prANAH santi / te eva yasya hRdaye na santi te jIvantaH santo'pi mRtA iva jJeyAH / jIvacchavatulyA vayaM sarve'pi vasAmaH / adyA'harnizaM saMsArasyA'sAratAjJApikA bodhadAyinyazca bahavyo durghaTanA ghaTante tathA'pi saMvedanAzUnyatvAd manasi lezo'pi bodho nojjAgarti, na ca citte udvego hRdi ca santApo'nubhUyate / pUrvasmin kAle tu mRtyuzabdaM nizamyaiva janairmanasi khinnatA saMsArasya ca nazvaratA'nubhUyate sma tathA tatkSaNe eva-parazvo me'pi maraNaM sambhavet - iti vicintya janA dharmakAryeSu mano nimajjayanti sma, kleza-udvega Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ santApAdidurbhAvAn cA'pi tyajanti sma / , pUrvakAle'pi maraNaM tu bhavati smaiva, kintvetAdRzAnIyanti ca maraNAni na bhavanti sma / adya tu mRtyuH kasminnapi kSaNe Agacchati / paJcakSaNapUrvaM yena yanmitreNa saha bhakSitaM mIlitamaTitaM ca sa mRta iti bahuzaH zrutamanubhUtaM cA'smAbhiH | apaghAta (Accident) visphoTa (Bomb blast) vadha-AtmaghAta iti durghaTanA: pratidinaM bhavanti, na tatraiko jano'pi tu bahavo janA mriyante / evamadya maraNaM tu sahajamasti / tato jano mriyate tatra nA''zcaryaM kintu kayA rItyA jano mRtastatraivA''zcaryamasti / adya prAyo janA udvegaM klezaM santApaM ca kurvanto mriyante, kecid rudantaH, kecid gRhacintAM kurvantaH kecit paranindAyAM ramamANA:, kecid vArtAlApaM kurvantaH, kecid yuddhaM kurvantaH kecittu zayAnA eva mriyante, kintu kecid viralajanA eva hasantaH svastha - prasannacittapUrvakaM dharmArAdhanaM ca kurvanto prANAn muJcanti / yathA gRhajanAH sasnehamAgacchatAmatithInAM svAgataM kurvanti tathaiva ye janA mRtyubhayaM vihAya sabalaM sAdaraM ca hasanto mRtyoH svAgatIkartuM sanmukhaM calanti, teSAmeva maraNaM zreSTham / te eva janAH prazaMsanIyAH santi, yeSAM mRtyoH pazcAd 'asya jananamapi saphalaM maraNaM cA'pi sArthaka" miti varNyate / vikaTaparisthityAM tIvravedanAyAM ca satyAmapi yasya citte na klezAdayaH syuH, prasannatApUrvakaM vyavahared ya:, manasi kevalaM prabhunAma rameta, gRhacintAyA bhAro na vidyeta, sarvajIvAn prati samabhAvo varteta, etasyAstIvrapIDAyA muktirbhavediti cintA manasi na syAt, mRtyorbhayamapi na varteta, yasya grahaNakAle yamarAjo'pi laghutAmanubhavet tasya janasya mRtyurapi mahotsavo jAyate / tAdRzasya janasya mRtyoH pazcAt zoko'pi na karaNIyaH / yata eSa tvAnandakSaNo'sti / 44 sAmAnyato mRtyurduHkhadA'zubhaghaTanA cA'stIti janairvarNyate dRzyate ca, sarvatra mRtyurazubho bhayaGkarazceti varNitam / kintu zloke'smin jJAnibhagavatA"maraNamapi sukhada-maGgalakSaNarUpeNa varNitam / ye janAH samAdhibhAvena mRtAsteSAM maraNamuttamaM tathA teSAM kRte zoka udvegazca na karaNIya" iti kathitam / jinazAsanasya lokottaratA mahattA cA'traivA'sti yad, atra maraNamapi prazasyaM samAdaraNIyaM ca yato 1. yaiH samaM krIDitA ye ca bhRzamIDitAH, yai: sahA'kRSmahi prItivAdam / tAn janAn vIkSya bata bhasmabhUyaGgatAnnirvizaGkAH sma iti dhik pramAdam // 20 (zAntasudhArasakAvyam) Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maraNaM samAdhizcA'pi bhagavatpArve prArthitaH / zrImahAvIrabhagavatA zrIuttarAdhyayanasUtre maraNamuddizyaivaikamadhyayanaM prarUpitam / tatra mukhyatayA bAlamaraNaM paNDitamaraNaM ceti maraNaM dvividhaM nirdiSTam / tatra sadasadvivekavikalAnAM viSayAbhiSvaGgato maraNamanicchatAmaviratAnAM ca bAlajIvAnAM maraNaM bAlamaraNamucyate / yathA saMyamayogairviSaNNA atiduzcaraM tapazcaraNamAcaritumakSamA vrataM ca moktumazaknuvantaH kathaJcidasmAkamito muktirastviti vicintayanto niyante yattad valanAMsaMyamAt nivartamAnAnAM maraNaM valanmaraNam / indriyaviSayavazagatAH snigdhadIpakalikAvalokanAkulitapataGgavad mriyante yattad vshaartmrnnm| darzanajJAnacAritraviSaye lajjayA sAtarddhirasagauraveNa bahuzrutamadena ca yad duzcaritaM tad gurubhyo na nivedayati yastasya maraNaM sazalyamaraNam / yasmin bhave vartate jantustadbhavayogyamevA''yurbaddhvA punastatkSayeNa mriyamANasya tad bhavamaraNamityAdi / evaM bAhyadRSTyA'pi bAlamaraNamanekavidhamasti / yathA garbhe eva maraNaM, garbhapAte kRte sati maraNaM, mantratantrAdiprayogaimaraNaM, jananyA stanapAnAd vimukte sati maraNaM, yoginyai balirUpeNa dIyamAne sati maraNaM, jvara-bhagandara-kuSTharogAdibhirmaraNaM, siMhAdikrUraprANibhiH maraNaM, vajra-asi-bama-bhuSuNDipramukhasAdhanairmaraNaM, bhRgupAtena maraNaM, viSabhakSaNena maraNam, iSTaviyoga-aniSTasaMyogAdinA maraNam-etatsarvamapi maraNaM bAlamaraNamucyate / etattu saMsArasya kAraNamasti / tata eva bAlamaraNamaprazastarUpeNa varNitamasti / kiM nAma paNDitamaraNam ? sarvasAvadhanivRttimabhyupagatAnAM zraddhAvatAM saJcitatapodhanAnAM vrataniyamasaMyamaratAnAM maraNaM pratyatrastAnAM ca tathA maraNe'pyapahatamohareNutayA'nAkulacetasAM samyagdRSTInAM jIvAnAM maraNaM paNDitamaraNamucyate / evameteSAM jIvAnAM cittasya pariNatiH sphaTikavadAyuHkSayakAle'pi nirmalA'sti / pUrvakRtAni pApakarmANi nindantaH, sarvAn jIvAn kSamamANAH, arhadAdInAM maGgalazaraNaM svIkurvantaH, namaskAramahAmantraM smarantazca prazamabhAvena sahajatayA ca mRtyoH svIkaraNaM kurvanti jIvA ete / "mRtyuravazyaMbhAvI, jAtasya hi dhruvo mRtyuH, asmin loke ekamapi sthAnaM nA'vaziSTaM yadasmAbhiranantazo janmamaraNairnA'vAptam", ityetAni vacanAni tu sarvairapi svIkriyante tathA'pi bAlajIvA yadA vyAdhigrastA bhaveyustadA 21 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te vyAkulA bhItA varAkA dInavadanAzca bhavanti, kintu ye jJAninaH paNDitAzca santi te tu prazamabhAve ramante / vyAdhirapi karmakSayasya kAraNamasti tathA dehAsaktehasisyA'pi nidAnamastIti te manyante / maraNazayyAyAmAluThantaH santo'pyete na bhItA asvasthAzca bhavanti, tata eva jJAnijanairetad maraNaM prazaMsitam / jaineSu janma vividhabandhanAnAM heturasti tato janma heyarUpeNA'GgIkriyate / samAdhimaraNaM paNDitamaraNaM tvAdhivyAdhi-upAdhiyutasya saMsArasya bandhanebhyo muktiM dadAti tata eva tadupAdeyarUpeNorarIkriyate / yena jIvenaitad samAdhimaraNamavAptaM tasya saMsAraH parimito bhavati / uktaM ca ekaM paNDitamaraNaM pratipadyate supuruSo'saMbhrAntaH / kSipraM so'nantAnA-mantaM karoti maraNAnAm // 'ante samAhimaraNaM abhavvajIvA Na pAveMti'tti vacanAd ye ke'pi jIvA etAdRzaM samAdhimaraNaM nA'vApnuvanti, kintu bhavyajIvA eva paNDita-(samAdhi)maraNaM prApnuvanti / jagati sattA pratiSThA sampattirmahattA sukhamanukUla-kauTumbikAzceti sarvamapi sulabhaM, kintu samAdhimaraNaM tu durlabhamasti / tata eva vidvadbhiH sUripuGgavaizcA'pi samAdhimaraNametad yAcitam / prAyo jainadharmamaGgIkurvadbhiH sarvajanaiH zrItIrthakarANAM samakSaM samAdhimaraNaM nityaM yAcyate / samAdhimaraNaM yenA'vAptaM tasya prazaMsAM vibudhA api kurvanti tathA sa eva zlAghanIyaH puNyavA~zca manyate'maraiH / yasya jIvane saralatA nirabhimAnitA dambhazUnyatA ca, vyavahAre audArya, vAci satyatA madhuratA ca, citte karuNA samabhAvazca vartante sa eva samAdhimRtyoradhikArI bhavati / samAdhi vinA kevalaM jJAnena tapasA kriyayA bhaktyA ca kim ? etat sarvamapi samAdhiprApteH sAdhanamasti / bahukoTivarSANi yAvadAcaritenA'pi jJAnAdidharmeNa yo lAbho'vApyate tato'pyadhikaM lAbhaM matyorantimakSaNe samAdhibhAve ramamANo janaH prApnoti-iti samAdhimaraNasya mahattA gIyate jJAnibhiH / uktaM ca yat phalaM prApyate sadbhi-vratAyAsaviDambanAt / tat phalaM sukhasAdhyaM syAd mRtyukAle samAdhinA // asmAbhirjJAnAdikasyA'vAptyarthaM bahavaH prayatnAH kriyante, kintu samAdhiprAptyarthaM ki vidhIyate ? udvega-kleza-santApa-rAga-dveSeSu nirantaraM ramamANairasmAbhiH samAdhiH kathaM kadA vA'vApsyate ? asmin kAle'pi samAdhibhAve vilasanto bahavo jIvA vidyante / ete tu prasiddhi-mahattvAkAGkSAyA dUrameva 22 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vasanti, kevalaM svakalyANacintAyAmeva nimagnA bhavanti / idAnImevaikaH prasaGgo jAtaH / zrIvinodabhAImahodayo navasArInagare vasati / eSa saMsArasambandhena me janako'sti / tena samAdhimRtyuravAptaH / saptamAsebhyaH pUrvaM karNAvatI(amadAvAda)nagare vandanArthamAgatavAn saH / dinatrayamuSitvA svagRhaM gatavAn / sahasaivodare tIvrapIDA samutpannA / cikitsakaiH parIkSya 'kensara' rogo'stItyuktam / etasya rogasya nAmA'pi nizamyaiva janA hatAzAH stabdhAH kiMkartavyamUDhAzca bhavanti / kintu pUjyapAdAnAM zrIzIlacandrasUrIzvarabhagavatAM sadupadezena svakIyAtmabalena caitena mahodayena rogasya sahajaH svIkAraH kRtastathA tatkSaNe eva nirNItaM yat - na kAraNIyA zastrakriyA, na ca videzIyauSadhamapi grahaNIyam / itaH paraM dharmArAdhanaM prabhusmaraNaM caiva me auSadhamasti / vidheyAtmakadRSTyA tenaiSa rogaH svIkRtaH, hRdayAghAta(Attack)-apaghAta(Accident)-ityAdIni yadi syustahi dharmArAdhanasyA'vasaro'pi na mayA'vApyeta / etena rogeNa tu sUcanA dattA - bho ! maraNaM samIpamasti, ato dharmArAdhanaM kuru, iti / tatkSaNAdeva jIvane parivartanamapyAnItametena mahodayena / prArambhe kauTumbika-sAmAjika-vyApArasambandhenaivaM yena kena prakAreNa yairyairjanaiH- saha rAgadveSayoH sambandho jAtastAn sarvAnapi manasikRtya kSamApanapatraM likhitvA kSamA yAcitaitena mahodayena / sarve janA mAM kSamantAm, etAM ca vedanAM soDhuM mayi sAmarthya prakaTIbhavediti prArthanA kRtA / tatpazcAt samastadine kevalaM prabhusmaraNaM, dharmazAstrazravaNaM prabhusevAM caivA'karot, na ca kA'pi saMsArasya vyavahArasya ca cintAm / ye ke'pi mIlitumAgaccheyustaiH saha kSaNaM vArtAlApaM vidhAya mAM dharmazAstrazravaNaM kArayatviti kathayati sma / yadi kadAcit ko'pi rudyAt, saMsAravArtA ca kuryAttarhi tvaritameva 'bho ! bahirgatvA rodanIyam, tatraiSA carcA karaNIyA, atra tu naive'ti kathayati sma / yena manasi klezo durdhyAnaM ca syAttAdRzaM na kamapyAlambanamAsevate sma / caturSu mAseSvantimeSu tu tIvrapIDAvazenA''hAra eva na grahItuM zakya AsIt ! jalamapyatyantamalpaM grahItuM zakyamAsIt tathA'pi na dInatodvignatA cA'nubhUtA / dRDhatayaitAdRzI tIvravedanA'pi svasthacittena soDhA / 'kiM bhaviSyati ? kimapi karotu' ityapi noktam / etAdRzyAmavasthAyAmapi svakIyaM dharmakAryaM dharmazravaNaM ca na tyaktam / tathaika evA'bhilASa Asevito yat-saMyama 23 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gRhItvA bhavasamudrasya pAraM gaccheyam, iti / AzcaryaM tvetad yad-etAdRzyAmavasthAyAmapi na mantra-tantrAzrayaH kRtaH, AyurvardhanArthaM, roganAzArthamupacAramArgaNArthaM ca na kadA'pi prArthanA kRtA, tathA na kadA'pi hInavicAro durbhAvazca kRtastena / kevalamekadaiva 'kadA pIDAyA muktiH syAt' iti taccitte vicAra udbhUtaH, kintu tatkSaNe eva manasi pazcAttApo'pi kRtastvaritameva ca gurudevebhyaH sakAzAt prAyazcittamapi yAcitam, etenA'sya mahodayasya citte kIdRzI tIvrA jAgRtirAsIditi pratibhAti / mahodayenatena tu sadaikaiva prArthanA kRtA - pUrvabhave kRtasya pApasyodayo'styayam / ato'syAM paristhityAM cittasya samAdhiH sthirIbhavet, manasi durbhAvA azubhavikalpAzca nodbhaveyustathA svasthacittenaitAM vedanAM soDhuM zaktimAn bhaveyamiti / antimakAle klezamudvegaM ca vinA prasannacittena dharmazravaNaM gurumukhAdarhadAdizaraNaM cA'GgIkRtya yathA jIvo vastrANi tyajati tathaiva sahajabhAvena vyAkulatArahitena ca tenaitaM pArthivadehaM vihAya samAdhimRtyuravAptaH / ___ante, maraNaM tu nizcitamasti / kadA kathaM veti na jJAyate, kintu samAdhibhAvena mRtyuH prApaNIyo na vA ? etattvasmAkamuparyavalambate / yadi jIvanaM saralaM nirdambhaM dharmarataM ca bhavet tadaiva samAdhimaraNaM sulabhaM bhavet / mA bhUt sajjanayogo yadi yogo mA punaH snehaH / sneho yadi viraho mA yadi viraho jIvitAzA kA ? / / [subhASitaratnabhANDAgAre] 24 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AsvAdaH saMvedanazIlatA 'pazu-pakSiNAm munikalyANakIrtivijayaH 'svataH pramANaM ? parataH pramANaM ?', kIrAGganA yatra giro giranti / dvArasthanIDAntarasanniruddhA, jAnIhi taM maNDanamizraham // zrUyate yat maNDanamizrAdInAM vidyAvAcaspatInAM gRha-pAThazAlAdiSu tathAvidhaM saghanaM paThana-pAThanAdikaM prAvartata yat-AdinaM tarkapUrNasa~llApaparAn vidyArthino gatAgataM kurvANAn vilokya parito vartamAnAH pakSiNo'pi tacchravaNenA'tyantaM bhAvitAH santastadeva giranti smeti / pazu-pakSiNo hi yadyapi svamanogatamabhivyaktIkartuM naiva samarthAstathA'pi te vAtAvaraNaM parisaraM ca pratyatIva saMvedanazIlA bhavanti / prAyazazca manuSyavadeva yathAparisaraM bhAvitA bhavanti / atrA'rthe ca prasiddhA kathA'pyasmAbhiH zrutacaraiva, yathA- - kenacid vyAdhenaikadA'raNyAd dvau zukazAvako gRhItau vikrItau ca tayorekatarazcaurebhyo'nyazca sajjanAya kasmaicit / cauraiH sa zAvakaH svIyasthAnAd bahiH paJjarasthaH sthApitaH sajjanena ca kasyacit sanyAsina AzramasyA'GgaNe / athaikadA kazcana rAjA mRgayArthamaTavyAM paribhrAmyan mArgabhraSTaH san taccaurasthAnAntikaM prAptaH / taM dUrato vilokyaiva sa zukazAvaka uccairAkrozanniva virauti sma yat- 'gRhyatAM gRhyatAmeSa sadhana: kazcid yAti, mAryatAM taM dhanaM ca gRhyatA'mityAdi / etacchrutvA bhIto rAjA satvaraM tataH palAyitaH / agre gacchan tasya sanyAsino maThaM prApto yatra dvitIyaH zukazAvaka AsIt / - rAjAnamAgacchantaM dRSTvaiva sa zAvako madhuraM virauti sma yathA, 'AgamyatAmAgamyatAM, svAgataM bhavataH, jalapAnaM kriyatAM kiJcid vizramyatA' mityAdi / etAn karNapriyAn 25 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ se zabdAn zrutvA mudito rAjA''zramAntaH praviSTastatratyaizca satkAra prAptaH / tataH sa sannyAsinamubhayoH pakSiNorvRttaM kathitavAn tadA 'dvAvapyetau zAvako sodarAveva, kintu parisarasya vAtAvaraNasya ca prabhAvAd dvayorIdRzI paristhiti'riti taM bodhitavAn sanyAsI / __ athA'trA'nyo'pi prasaGgaH smaraNArhaH / sa ca catuviMzatIrthakRtzrImanmahAvIrasvAmicaritAntargatasya jinadAsazreSThinaH / sa zreSThI hi zrAvakatvAt hiMsAdoSabhayAnna pazvAdIn pAlayati sma / kintu kadAcit tasyottamavyavahAreNa tuSTaH kazcana kRSikastasmai zvetavarNaM puSTAGgaM surUpaM ca vatsataradvayaM samarpitavAn / 'maitau ko'pyanyaH kRSikAryAdiSu yojayatu' - iti cintayatA tena tau svayameva pAlitau, zuddhAnnapAnAdinA ca poSitau / kAlena ca tau dvAvapi sarvAGgasundarau sudRDhau ca balIvau saJjAtau / vizeSastvayameva yat tayordvayorapi sarvadA zreSThinaH zuddhAM dharmacaryA niravadyamAcaraNaM sadvyavahAraM ca dRSTvA dharmasyaiva buddhirbhavati sma / yadA yadA zreSThI dharmakriyAM karoti sma tadA tadA tAvapi nizcalIbhUyaikAgratayA manasaiva tAM kurvantAviva lakSyete sma / parvadineSu yadA zreSThinaH pauSadhopavAsAdikaM bhavati tadA tAvapi kimapyabhuJjAnAvupoSitAveva bhavataH sma / pratyahaM ca rAtrau na bhuJjAte sma bhadravyavahAreNa ca vartete sma / nUnamayaM parisarasyaiva prabhAvaH khalu ! evamevaikasya rAjJaH paTTahastino'pi caryA'tra cintanIyA / ekasya rAjJaH paTTahastinaH sthAnaM sAdhUnAM vasatisamIpa evA''sIt / sAdhavastvahiMsAmeva sarvasvaM gaNayantaH pratipadaM jIvadayAM pAlayantIti pratyahaM pazyato hastinazcittaM jIvadayayA'hiMsayA caiva bhAvitam / athaikadA kenacid vairiNA''patite yuddhe sainikAstaM paTTagajaM yuddhArthaM nItavantaH / raNAGgaNe hi yadA'ribhaTAstaM zastrAghAtena pIDayanti sma tadA'pi so'hiMsAbhAvitacittatvAnniSpratIkAramevA'sthAt / etad dRSTvA rAjJo mahadAzcarya jAtam / tenaitatkAraNajJAnArthaM pRSTAH sarve'pi / tato jJAtaM tena yat-satataM sAdhUnAM samIpe vasanAt tasyeyaM paristhitiriti / atastena svasevakA AdiSTA yat 'katicid 7 dinAnyayaM sainikAnAM zastrAbhyAsasthale badhyatAM, tadvilokanenA'sya mAnasaM parivatryeta / ' NK evaM ca kRte tasya gajasya hiMsA-roSAdikAH saMskArAH punarapi jAgRtAH / tato Am RAM raNAGgaNe nIto'sau zatrusainyaM bahudhA pIDayan svapakSasya jayaM kalpitavAn / 26 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / sarve'pyete prasaGgA jJApayanti yad - manuSyavat pazu-pakSiNAmapi mAnasaM parisaraprabhAvAdhInameva / kintvete sarve'pi dRSTAntAH zAstrIyA dantakathArUpA vA / ato janAnAM sarveSAmapi kadAcidatra pratyayo nA'pi bhavet / ato'traidaMyugInaH prasaGgo'pi prastUyate / zAstrIyasaGgIte'bhirucivatAM khA~ sAheba-abdulakarIma khA~-mahodayasya nAma jJAtacarameva syAt / (jayantilAla-jharIvAlA-ityanena tu tajjIvanaviSayakaM - "Abdul Karim - The Man of the times" iti pustakamapi likhitamasti / ) sa hi vizrutAyAH kirANA-paramparAyA(gharAnA) gAyaka AsIt / zAstrIyasaGgItena sahaiva tasya ThUmarI-paddhatAvapi pUrNaM prabhutvamAsIt / ThUmarIpaddhatau manoraJjakAyA atIva madhurAyAzca svarAvaleH saGkalanaM tenaivA''rabdhamAsIt / Atyantikena dRDhena cA'bhyAsena (riyAja) tena svIyaM kaNThapIThamatyantamadhuraM mRdutamaM ca kRtamAsIt / tasya gAnena hi audIcyA dAkSiNAtyAzcA'pi saGgItajJAH zrotArazca mugdhIbhavanti sma / etatphalatvena naike kAryakramAstasya dakSiNabhAratIyanagareSu saJjAtAH / ziraDIvAsi-sA~ibAbA-nAgapurasthasantatAjuddInabAbA-ityAdInAM satpuruSANAM manastoSaNArthaM teSAM sannidhau tena bahudinAni gItamAsIt / ekadA ca maisUrunagarastha-santakalandarahaz2arata-ityasya samAdhisthAne tena saptadinAni yAvad gItam / tadA gAyatastasya samIpe vyAghra eka AgatastaM pradakSiNIkRtya ca pratyAvRtaH / etad dRSTvA samAdhisthalavAstavyaphakIreNoktaM- 'bho ! haz2arato bhavati prasanno'sti, ato yathecchaM kimapi mArgayatu nAma / ' anenoktaM - 'nA'haM kimapIcchAmi, kevalaM mamA'ntyakAle me matpArzvavartijanAnAM ca na kiJcid duHkhaM kaSTaM vA bhavedityetadevA'bhilaSAmi / tataH prabhRti yadA 1937 tame varSe pANDicerInagaraM prati zrIaravindamahodayAya saGgItazrAvaNArthaM gacchatastasya madhyemArgamevA'vasAnaM jAtaM tAvat tasya na kA'pi dehabAdhA jAtA nA'pyanyeSAM kimapi kaSTaM jAtam / dehAnto'pi tasyecchAnurUpameva jAtaH / etAdRzasya abdulakarIma khA~-mahodayasya gRhe ekaH TIpu-ityabhidho gRhazunakaH pAlita AsIt / khA~mahodaye vidyArthinaH saGgItaM zikSayati eSo'pi ra 27 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA tatraivopavizati sma / saGgItAbhyAsaM zrAvaM zrAvaM gRhagamanAnantaraM prAyaH SaNmAsAbhyantara , eva sa saptakasya dvAdazA'pi svarAnavagantuM svakaNThena gAtuM ca zikSitavAn / tato gacchatA kAlena sa kramazaH paJca rAgAnAlApayitumapi zikSitavAn / kIdRzo'yaM saGgItamayavAtAvaraNasya prabhAvo nanu, yat zvA'pi zAstrIyasaGgItaM gAtuM prabhavet ? tataH svazunakasyedRzIM siddhi dRSTvA muditena khA~mahodayena puNesatArAdinagareSu lokasamakSaM tadgAnasya kAryakramA AyojitAH / tato mumbAinagare'pyekaH kAryakrama AyojitaH / asmin kAryakrame enI besanTa, sarojinI nAyaDu, jamanAdAsa-dvArakAdAsabajAjaH, hornI-men, baoNmbe-kronikala-patrikAyAH sampAdako brel-vI, mumbAisamAcArapatrikAyAH sampAdakaH sorAbajI-kApaDiyAityAdayo mahAnubhAvAH, krIDAraGgAnA(CIRCUS)mAyojakAzcopasthitA Asan / teSAM sarveSAmapi pazyatAM TIpunA saptakasya dvAdazA'pi svarA yathAvad gItAH / tatazca tena zaGkarA, zyAmakalyANaH, mulatAnI, puriyA-dhanAzrIH tathA puriyA ityeteSAM paJcAnAmapi rAgAnAmAlApA atyantaM madhuratayA gItAH / etacchrutvA ca sarve'pi zrotAraH sAzcaryAnandamanubhUtavantaH / etena jJAyate yat pazavo'pi kathaGkAraM grahaNazIlAH saMvedanazAlinazca bhavantiiti / evameva pazu-pakSiNAmanye'pi kecit prasaGgAH santi yatra taiH svasaMvedanAni sutarAM prakaTIkRtAni santi / tAn prasaGgAn hyAgAminyAM zAkhAyAM varNayiSyAmaH / [saujanyaM - bhAratIyavidyAbhavanaprakAzitA navanIta-samarpaNa-iti gUrjaramAsapatrikA] 28 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AsvAdaH vaidikakavayitrI vizvavArA DaoN. AcAryarAmakizoramizraH vizvavArA''treyagotrajA vaidikakavayitrI babhUva / sA'trimaharSivaMze samutpannA / ata AtreyI sA kathyate / sA'gnidevasyopAsikA''sIt / tasaikaM sUktaM likhitaM, yadRgvede paJcamaNDale prApyate, tadaSTaviMzaM(28) sUktamasti / asmin sUkte tayA'gnirvanditaH / agnistuti kurvatyA tayA praNItaM yadagnideva ! tvamasi dhuterbAlAnAM ca svAmI / yasya yajamAnasya gRhaM tvaM prApnoSi, sa pazudhanaM prApnoti / yA strI zraddhayA tvAM praNamati, sA aizvaryazAlinI bhavati / tasyA antaHkaraNaM pavitraM manazca susthiraM bhavati / yathA samidhyamAno amRtasya rAjasi haviSkRNvantaM' sacase svastaye / vizvaM sa dhattai draviNaM yaminvasyAtithyamagne' ni ca dhatta itpuraH // ___ RgvedaH 5/28/2 agne ! tvaM jalamadhye prakAzase / sukhAya havirdadAnaM tvaM sambadhnAsi / sampUrNaM yazodhanaM vA dhArayasi / tayA vizvavArayA'gni varNayantyA svalekhanI tato'gre saritA / yathA- 4 agne zardha' mahate saubhagAya tava dyumnAnyuttamAni santu / / saM jAspatyaM suyamA mA kRNuva zatrUyatAmabhi tiSThA mahAMsi // RgvedaH 5/28/3 HAN __ he zardha = balavan ! agne ! tava dyumnAni = dyutayo mahate saubhAgyAya va Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 ra bhavanti / jAspatyaM = dAmpatyaM dRDhaM kuru / zatrUn pratyAkramaNaM kuru / tvaM mahAn asi / tayA'gre punalikhitam / yathA samaddhisya pramahaso'gne vande tava zriyam / vRSabho dyumnAvA~ asi samadhvareSvidhyase / RgvedaH- 5/28/4 agne ! tvaM yazasvI balavAnasi / yajJeSu prakAzase / mahataH prakAzitasya tava zriyamahaM vande / asyA vizvavArAyAH sUkte SaTa(6) RcaH santi / tayA sUkte likhitaM yadagnirIzvarasyaiva-svarUpamasti / asyA RgbhiragnipUjayA sarvairIzvarapUjanazikSA grahItavyA // __295/14, paTTIrAmapuram, khekar3A (bAgapata) u.pra. 250101 dvAvimau puruSau loke na bhUto na bhaviSyataH / prArthitaM yazca kurute yazca nA'rthayate param || [samayocitapadyamAlikA] ya Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MAMIN ___ namo namaH zrIgurunemisUraye // munidharmakIrtivijayaH AtmIyabandho ! cetana ! dharmalAbho'stu / tava kuzalaM kAmaye / asmAkaM vihArayAtrA sasukhaM vartate / "AtmA'nantazakte: svAmyasti / sa yatkimapi kartuM zakta' iti bahuzaH zrutaM paThitaM cA'pi mayA / bhagavatAM mahApuruSANAM ca jIvanadarzanenA'pyetajjJAtam / kintu varAkA durbalAzca vayametadvacanaM svIkartuM na sannaddhA bhavAmastathA'pyetatkathanaM vAstavikaM satyaM cA'sti / "anAdikAlAdeSa saMsAro vidyamAno'sti, anantakAlaparyantaM ca sthAsyati'' iti zAzvataniyamo'sti / tathA'pi yadi jIvo dehasyA''sakti mohaM ca vihAyA''tmotthAnArthaM prayatnaM kuryAttahi tattatvyaktimAzritya saMsAranAzo bhavatyeva / yAvatyAsaktiH sevA ca dehasya vidhIyate tato'lpA'pi sevA''saktizcA''tmonnatyarthaM kriyeta jIvena tarhi janma janmAntaraM ca saphalIbhavedeva / kintu hanta ! asmAbhirdeha eva sarvasvaM pradhAnaM ceti matvA'harnizamAtmotthAnamArgamupekSya kevalaM dehasyotthAnAya saMvardhanAya caiva prayatnaH kriyate / bhakSaNaM svapanaM calanaM snAnaM vastraparidhAnaM vyApArakaraNaM ca, evaM dharmakriyeti sarvAsvapi kriyAsu dehasyaiva prAdhAnyaM darIdRzyate / 'dehAya yad rocate tadeva karaNIyaM, dehasya yat pratikUlaM tanna karaNIya'miti saGkalpo'styasmAkam / adya vizvasmin vizve pratidinaM navInAnAM bahUnAmadyatanasAdhanAnAM prAdurbhAvo bhavati / 2 katham ? jIvanaM saralaM sukhadaM ca bhavettathA na kadA'lpamapi kaSTaM syAdityekameva IS) kAraNamastyatra / evameteSAM sarveSAM sAdhanAnAM jananI dehasyA''saktirevA'sti / dehasyaiSA''saktirasmAkaM sahiSNutAM nAzayati / sA janAnasahiSNUn parAdhInAn ca karoti / vayaM nitarAM dehasya parAdhInAH smaH / tata eva dehasyA'lpAmapi / pratikUlatAM soDhuM na samarthA vayam / adya yadi kiJcitkAlameva vidyud gatA syAttarhi Ke janA vyAkulA duHkhinazca bhavanti / teSAM citte vyajanaM vinA dharma kathaM sahiSyate ? 2 jalonnayanayantraM vastraprakSAlanayantraM (Washing Machine) zItaka(Refrigerater) Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munnayanI (Lift) ca kathaM caliSyanti ? dUradarzanaM vinA kathaM samayo vyatItaH ra syAt ? yadyevaM bhavettadA dugdhaM phalaM zAkaM cetyAdi ka Anayet ? iti cintayA / vyAkulasya janasya svAsthyamapi pratikUlaM durbalaM ca syAt ? na kasminnapi kArye mano vyApRtaM syAt / etattvekasyaiva sAdhanasya parAdhInatA darzitA / evaM vayaM pratidinaM kiyatI velAM vyAkulA bhavAmaH / pUrvasmin kAle vidyud nA''sIt, na caitAdRzAnyadyatanAni sAdhanAnyAsan / tathA'pyasmAkaM pUrvajAstu sasukhaM sAnandaM ca jIvanti sma / ekAkyeva strI godohanaM gRhakAryaM pAcanaM vastrAdiprakSAlanaM jalAnayanaM kRSikAryaM ceti sarvamapi kAryaM karoti sma / tathA'pi sA prasannA svasthA cA''sIt / adya sarveSvapyadyataneSu teSu sAdhaneSvupalabhyeSu satsvapi tathaikasminnapi gRhe paJcaSeSu karmakareSu satsvapi janA dInA aprasannA asvasthAzca bhavanti / adyatanakAlIno manuSyo na vibhinnAnAmRtUnAM prabhAvaM soDhuM samartho'sti, tasya sahiSNutaiva naSTA / etadasahiSNutAvazena vayaM pratipadaM ra dInatAM vyAkulatAM ca prApnumaH / evaM zanaiH zanairasahiSNutAyAH saMskArA dRDhIbhavanti / dRDhIbhUtA ete saMskArA asmAn nitarAM parAdhInAn dInAMzca kurvanti / bandho ! dehasya saundarye saMvardhane caiva vilagnA mUDhAzca vayaM dehasyA'nantazakti na jAnImaH / sA zaktiH kevaligamyA'sti, tajjJAtuM vayaM na zaktAH / tathA'pi vizvasmin vizve yadadyatanayantravijJAnaM tathA yAnyadyatanasAdhanAni copalabdhAni dRzyante tannirIkSya nizcitaM manye'haM 'manuSyo'nantazakteradhipatirasti / ' yata eteSAM sAdhanAnAM janako na ko'pyanyaH kintveSa manuSya ev| dehe sthitAnAM zaktInAmucitopayogo'smAbhirna kriyate, anyathaitenaiva dehadvAreNa yatkimapi kartumavAptuM ca zakyate / eSa eva deho yathA bhautikasukhasya kAraNaM tathaivA''tmikasukhasyA'pi nidaanmsti| yadyAtmikasukhamicchestarhi dehasyA''saktiM tvaM tyaja / "yadi dehasyA''saktiH / kRtA tIdha:patanaM, kintu dehe'nAsaktabhAvaH, AtmA dehAd bhinnaH, yat kimapi bhavati taddehe bhavati na tvAtmani'' ceti manasi bhAvyeta tAtmotthAnaM nizcitam / bhagavantaM mahAvIraM buddhaM rAmaM kRSNaM ca smara / te'pyasmAdRzA eva pArthivadehadhAriNa Asan / tathA'pyetasyA dehazaktyAH sadupayogenaivA''tmotthAnaM sAdhitaM - tairmahApuruSaiH / prabhumahAvIraH smRtipathamAgacchati / etena bhagavatA SaNmAsaparyantamupoSitam / jalamapi naiva pItam / na ca bhUmau AsInaH, kintu kAyotsargadhyAne evodatiSThat saH zrImahAvIraH / ekasyAM nizyeva dussahA viMzatirupasargAH soDhAH / 32 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yasya dRSTimAtreNaiva janA mriyante tena caNDakauzikanAmnA dRSTiviSasarpaNa trIn vArAn sa mahAvIro daSTaH / evamaneke upasargAH soDhAH, tathA'pi sa prabhurvicalito na babhava, na ca tena manasA'pi dAnaM kRtama / eSA zaktiH kata AgatA? tasyA yo deha AsIt sa evaudArikadeho'smAkamapyasti / bho ! yAvatI dehasyA''saktiH prabalA mohazca baliSThastAvatI dehasya pIDA'dhikA, tathA dehasyA'nantazakteryathArtha upayogo'zakyo'sti / yo'sya dehasyA''nantazaktyA upayogaH kathaM karaNIya iti jAnAti tasya kRte na kimapyazakyamasti / himAlayagireguhAyAM nivasanto yogino haThayogena bahudivasaparyantaM na kimapyadanti, tathA dIrghakAlaM zvAsocchvAsamapi nirundhanti, ityasmAbhiH zrutamasti / yadyete yogino'pyetatkartuM samarthAstarhi trilokasyA'dhipateH kA vArtA ? bandho ! etaddehamanantazakteradhiSThAnamasti / asmin dehe laukikA lokottarAra ceti dvidhA zaktirvidyate / adya jagati cumbakIya-varNa-ekyupaGkacara-ekyupresarasphaTika-sujoka-rekI-ityAdInAM bahvInAM cikitsApaddhatInAM vikAso dRzyate / etacchaktiprabhAvAt karka(Cancer)rogAdIn sarvAnapi rogAn nAzayituM zakyamasti / evaM laukikazaktiprabhAveNa bhautikalAbhAH prApyante / tathA lokottarazaktizcitte pravartamAnAn durbhAvAnazubhAzayAn cA'pAkRtya zubhabhAvAnAtmikaguNAn ca prakaTIkaroti / mahAvIraprabhuNaitasyA lokottarazaktyA mAhAtmyenaivaitAdRzamacintyaM sAmarthyamavAptam / mahAvIrabhagavatoktam-deho naurjIvazca nAviko'sti / jIvenaitadeharUpasya nAvaH sAhAyyena saMsArarUpo bhavasamudrastaraNIyo'sti / upaniSadi vyAkRtaM cadehastu ratho jIvazca rathikaH, dehasturaGgamo jIvazca svAmyasti / evaM dehastu bhavasamudrataraNAya seturivA'sti / AtmanA dehasyA''lambanena paramAtmA paramaguNAzca 2 prApaNIyAH / dehaH sAdhanaM sAdhyaM tvAtmaguNAH siddhizcA'sti, kintvadyA'smAbhirdeha eva sAdhyatayA parigaNitaH, tata eva paramAtmato'pyadhikA pUjA'sya dehasya kriyate / nirantaraM dehasyaivA''saktau vayaM ramamANA: smaH / adyAvadhi ye ye saGgrAmA jAtAsteSAM mUle dehasyA''saktirevA'sti / laGkezaH sItAyA dehe Asakto jAtastata eva bhayaGkaraM yuddhaM jAtam / vRttapatrikAyAM pratidinaM paThyate'smAbhiryadasmin grAme vadho jAto balAtkArazca kRta ityAdi / atrA'pi dehAsaktireva kAraNamasti / prArambhe dehAsaktyA bhavadahitamalpaM dRzyate kintu pariNAmastvatIva bhayaGkaro bhavati / Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvinobAjI Aha-Adau dehaM pratyAsaktirjAyate, pazcAttatra ye ye'nukUlA bhavanti tAn pratyAsaktirbhavati / evamanukUlAnAM janAnAmekaH samudAyo jAyate, evaM zanaiH zanaiH snehijanAn kauTumbikajanAn samAjasabhyAn dezavAsinazca pratyAsaktirjAyate / teSAM / hitArthaM yatkimapi kriyate'smAbhiH / tatra ye ye viparItA bhavanti, teSAmahitakaraNe'pi sannaddhA bhavAmo vayam / evaM dehAsaktirevA'narthAnAM mUlamasti / kRtaghnasyA'sya dehasyA''saktiH kathaM karaNIyA ? dehasyA'sya kRte kiM 3 kiM na kRtam ? antimavarSeSu sukhena jIveyamiti dehasukhasyA''zayA prAtaHkAlAdArabhya rAtriparyantaM dhanArthamitastato jIvo'TitaH, snehijanA vihitAH, dehe kAcideva pIDA jAtA tadA tatkSaNameva sarvamapi vihAya dehasya lAlanaM pAlanaM ca kRtaM, dharmo'pi tyaktaH, tathA'pyantimakAle tu sa deha kRtaghna eva bhavati / mahAmahopAdhyAyazrIvinayavijayagaNinA gaditaMkarpUrAdibhiracito'pi lazuno no gAhate saurabhaM nAjanmopakRto'pi hanta pizunaH saujanyamAlambate / deho'pyeSa tathA jahAti na nRNAM svAbhAvikI visratAM nAbhyakto'pi vibhUSito'pi bahudhA puSTo'pi vizvasyate // (zAntasudhArasakAvyam) ( yathA karpUra-candana-viziSTasugandhidravyAdibhirlazunasya durgandhamapAkartuM bahavaH prayatnAH kriyante tathA'pi tena na tyajyate durgandhaH, ApattikAle durjanaH sajjanena rakSyate tathA'pi tena durjanatA na tyajyate, tathaiva jIvenA'sya dehasya rakSaNArthamaneke prayatnA vidhIyante tathA'pi sa deho'nte tu bhasmaiva bhaviSyati / evaM kRtaghnasyA'sya dehasya kRte kathametAdRzyunmattatA''caraNIyA ? bandho ! dehasya rakSaNaM na karaNIyaM, dehaH saMsAravardhakaH, sarvathA'narthakAraNaM ceti na cintanIyam / asya dehasyA'pi rakSaNaM saMvardhanaM sammArjanaM ceti sarvamapyavazyaM karaNIyaM yato'sya dehasyA''lambanenaivA''tmotthAnaM karaNIyamasti / kintvasya rakSaNameva jIvanasya sAraH, rakSaNe eva sadA prayatitavyamiti na cintanIyam / AtmotthAnameva lakSyamastIti na kadA'pi vismaraNIyam / yadyetallakSyaM vismaryate tahi dehe AsaktAnAM mUDhAnAM cA'smAkaM pazUnAM ca madhye ko bhedaH ? pazavo'pi dehasya saMvardhane saMrakSaNe caiva lInA bhavanti, tathaiva tvamapi dehe evA''sakto'si / 34 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAzvataM sukhaM vihAya kSaNike dehasukhe eva mUDho jAtaH / etasmAdAsaktivazAt tvayA''tmabhAnameva vismRtamasti / AtmA tu vizuddha eva, kintu jJAnAdimayazuddhasvarUpamayAtmana upari mamatvasyA''varaNaM saMlagnam / yadaitadAvaraNamapAstaM bhavettadaiva jIvane zAntiH prasannatA cA'nubhaviSyasi / ato dehAsaktiM vihAyA''tmadarzanaM kuru, ityAzAse / . - - lekhakeSu vAcakeSu ca sUcanA / 1. surucipUrNaM ziSTaM ca gadyaM vA padyaM vA sarvamapi sAhityaM svIkriyate prkaashnaarthm| / 2. patrasyaikasminneva pArve zirorekhAmaNDitaM spaSTaM ca likhitvA pressnniiym| Xerox pratayo naiva parizIlyante / (Computer prints svIkriyante / ) anyatra sAmayike prakAzitaM prakAzyamAnaM vA sAhityaM na preSaNIyam / vAcakairapi svasaGketaparAvartane'vazyaM jJApanIyA vayaM yena sAmayikapreSaNe saukaryaM syAt / / 6. pratibhAvAnAmapi kevalaM prazaMsAyAmeva tAtparyaM na syAt kintu vastuniSThaH pratibhAvo bhavatu / - - - - - - - - - - - - - - - - Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cATucaryAcamatkArAH lalitakathAha GROOROPOL20ROBO202020ROKO20KOKOROLOok devarSikalAnAtha zAstrI navakrItaM catuzcakrayAnaM (phora-vhIlara iti prAyazo'bhihitaM kAr2yAnaM) cha pracAlayannahaM gRhopayogivastUnAM krayArthaM matpatnI vipaNiM prati nItavAnabhUvam / parAvartamAnena mayA cintitaM, "kimiti madhyemArga sthite bhavyezasya gRhe kSaNadvayAya yAnAdavatIrya, sAyaGkAlInoSNapeya(cAya)caSakasya sakRdAsvAdanaM na kriyeta? anena hi mama, matpatyAzca krayakarmaNi (zaoNpiMga) yaH zramo'bhUttasyA'panodanamapi bhavet, matpatnI bhavyezapatnIM krItAni vastUni pradarzayet, yena hi tasyA api kRtakRtyatAbodhaH kazcidudiyAt'' sarvamidaM vicintya mayA kAryAnaM bhavyezagRhasyA'ntarnItaM kintu bhavyezo gRhe tiSThati na veti jijJAsituM, vinaiva kuJcIkaraNaM (laoNkiMga), kevalaM kAr2yAnasya dvAraM pidhAyA''vAmantaH praviSTau / tatra hi yad mitragoSThIdRzyaM pratyakSIkRtaM tena dviguNitotsAhAvAvAM tUrNameva samanoyogaM tatropasthitaiH suhRdbhistatparivAraizca saha vinodaalaapvyaapRtaa-vbhvaav| tadAnIM hi bhavyezasya gRhe'smAnmitraM kavivaryazcAtako'pi saparivAramupara sthito'bhUt / madgRhAnnA'tidUrameva bhavyezasya gRhaM, nikaTa eva ca cAtakasya gRhamasti / ataH prAyo vayaM sarve sAyaMsamayavihArAya parasparagRhAnAzrayAma eva / kintvadya * bhavyezazcAtakazca pRthak kakSe sthitau kiJcana lekhanakRtyaM kurvANau dRSTau, tatparivArajanAzca li pRSThasthite zAdvale (laoNna ityAkhye) vArtAlApanimagnA adRzyanta / kiM khalu vilikhyate dattacittena bhavyezena yatra cAtakasya sAvadhAnaH parAmarzo'pi tena gRhyamANo'stIti sakutUhalaM pRSTaM mayA / tadA seyaM gopanIyA sUcanA samudatarad yadAgAmini vizva vidyAlayavArSikotsave'nyena kAryajAtena sahA'smAkaM rAjyasya navapratiSThApitAyAM OM mantripariSadi zikSAmantripade niyojitasya mAnanIyasya mahApuruSasyA'bhinandanamapi ra kariSyate, tadarthaM ca sucintite saMskRtagadye padyeSu cA'pi tasyA'bhinandanapatraM bhavyezena thapraNIyamAnamasti yatra mantriprazastau kAvyaracanA kavipravareNa cAtakena kriyamANA'sti yato hi sA'pyabhinandanapatre mudrayiSyate / mantriNaH svAgatAya kAcana saMskRtanibaddhA Q2020202020202020202020202020202020202 36 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ WORDQ0202020202020R0202020202020202 2 svAgatagItirapi chAtrAbhiH prastoSyate / sA'pi cAtakenaiva prnniiymaanaa'sti| sarvamidaM vijJAya mayA pRSTaM yad yadyetAvat sumahat kAryajAtaM cikIrSitamasti ra tarhi kevalaM dvAveva lekhakau kathaM sarvasyA'sya kAryasya sampAdanAya paryAptau manyete ? etatkRte svayaM pradhAnAcAryaH, kulapatiH, anye ca vividhazAstraniSNAtA vidvAMsa upasthAya OM zikSAmantriNo'bhinandanapatramAlikheyurityapekSyate / ato viduSAM kiJcana dalamidaM kArya la karoti cet sAdhIyaH syAt / etadupari bhavyezena yat sUcitaM tacchrutvA tvahamapi 2 vinodasya kutUhalasya, lajjAyA, vailakSyasya ca bhAvazabalatAyAM nimagnamAtmAnamanva* bhavam / sa sUcitavAn yat 'prathamaM tu kulapatirviduSAM dalamekaM kAryasyA'sya kRte niyojayitumaicchat kintu tadAnIM rAjyaprazAsanasya zikSAsacivo'pyupasthito'bhUt / OM tena kathitaM yat "saMskRtabhASAyAM prazastipAThasya, stutiparamparAyAH, stotraracanAyAH, ra abhinandanapatrapraNayanasya ca sudIrgha itihAso jAgarti / saMskRtavibhAgasya kaJcanaiko'pi sudhIH sarvamidaM kartuM samarthaH syAt / saMskRtajJA adyatve sattAdhAriNAM prasAdanasya sarvavidhAmapi sAmagrI sAdhusavidhe'dhikurvantIti mamA'nubhavaH / ata eva tvidamabhinandanapatraM hindIbhASAyAm, AGgalabhASAyAM vA na praNIyate, kevalaM saMskRte'bhinandanapatraM samarpayiSyate / " zikSAsacivasyemaM parAmarzamadhigatya kulapatinA tvaritameva nirNItaM yat kazcanA'pyekaH saMskRtavibhAgIya AcAryaH, dvau vA, tadidaM kAryamanAyAsameva kartuM kSamiSyate / ata eva bhavyeza-cAtako niyojitAvasmin kArye / ' tadidaM vijJAya sarvaprathamaM tu mama manase kazcanA''kroza udabhUt / kimiti meM zikSAsacivaH saMskRte prazastipAThasya paramparAmanusmaran saMskRtajJAneva sattAdhAriNAM ki jayaghoSAya, abhinandanAya, prazaMsanAya ca niyojayati? atha khalu ko'sti tAdRzaH OM zikSakaH, AcAryo, vaijJAniko, lekhako vA yaH sattAdhAriNAmuccapadAsInAnAM ca prazaMsAyAM pazcAtpado bhavet ? anyAsu bhASAsu kiM na vartate tAdRza itihAsaH, tAdRzaM - sAhityam, tAdRzI paramparA? etAdRzamAkrozaM yAvadahaM pUrNatayA'bhivyanajmi tatpUrvameva bhASAzAstriNA bhavyezena svakIyaM bhASAjJAnaM prakaTitam - "are, tattu vayaM sarve jAnIma OM ra eva / sattAdhAriNAM, sAmantAnAmuccapadasthAnAM vA stutigAnasya paramparA sarveSu 2 dezeSvasti / tatkRte sarvAsvapi bhASAsu bahavaH zabdA api suviditAH / asmAkaM saMskRte tu sUryAgniprabhRtInAmindravaruNAdiprabhRtInAM ca devAnAmeva stutayaH, stotrANi, la sUktAni vA prazastiparANi vedeSvAkhyAtAni kintvanyAsu bhASAsu tu samrAjAM, OM sattAdhAriNAM ca prazastayo vividhairvidhibhirgIyante sma / tAsAM kRte sarvAsu 7 GHAGRIGRADGAORGEORGADRAGOLGARIBRARGAORG Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Q2020202020202020202020202020202020202 bhASAsvabhidhAnAnyapi vidyante yathA grIkabhASAyAM painijIrika (Panegyric)padena, OM leTinabhASAyAM yUlojI (Eulogy)padena prazastiH stutirvA'bhidhIyate, dvayamapIdamAMglabhASAyAmapi parigRhItam / tatra prazastiH 'prez2a' (Praise) padenA'pyabhi-dhIyate / " zAstrapravacanasyA'sya madhya eva cAtakenodIritam - "are bandho ! stutayaH, OM prazastayaH, stotrANi ca dharmasyA'GgabhUtAni bhaveyureva sarvAsu bhASAsu / tAdRzyo'vitathA, cha yathArthAzca prazaMsoktayo guNAnuvAdA ityAkhyAyante / bhagavato guNAnuvAdAnuraNanaM bhaktasya 2. paramaM kartavyaM bhavatyeva / ata eva bhaktyAndolanapravRtteranantaraM sarvavidhA api bhaktAH * svakIyasyA''rAdhyasya stutaye sahasrazaH padyAni pratyahamuccArayanti sma / "viSNu sahasranAma''prabhRtiSu bhagavato guNAnusmaraNAya sahasrazo nAmAni tasyoccaryante sma / parastAttu 'stutimuktAvalI' 'lakSmI-sahasram' ityAdinAmabhiryAni suprathitAni zivasya ra lakSmyA vA guNasmaraNAya sahasrAdhikeSu padeSu stAtroNi vyalikhyanta kavibhisteSu yAH prazastayo'ntargarbhitAstA yathArthA avitathAzcaivA'manyanta, na tatra mithyAprazaMsalezo'pi OM kenacana dRSTaH / AcAryANAM mahAdhIzAnAM ca stutau kevalaM zrIpadaprayogena na la tuSyantazcATukArAH zrI108, zrI1008 ityAdi yallikhanti sma, tadavazyaM cATutvena paribhASituM zakyate / " etadupari mayA spaSTIkRtaM yad "vedAdiSu tattadguNavivecakaiH sUktairyAH stutayo meM la vidhIyante sma, bhaktairvA svArAdhyasya ye guNAnuvAdAH kriyante sma, na tatra kasyA'pyAkSepa 2 ApattirvA sambhavati / evaMvidhAH stutaya eva painijIrika, yUlojI, prez2a-ityAdi padavAcyA bhavanti sma, tA devebhyo'pi samarpyante sma, parastAt samrADbhyo, rAjabhyaH, la sattAdhAribhyazcApi tAsAM samarpaNamArabdham / tadanu tatra kevalaM guNAnuvAdo na bhavati OM sma, svArthapUrtaye, teSAM prasAdanAya, mithyAstutayaH, atizayoktipUrNaM guNavarNanam, ra asatsvapi guNeSu teSAmudbhAvakaM kRtvA svAminaM prasAdya, svahitapUrtimAtroddezyakAH prasAdanaprayAsAH kriyante sma / te eva garhaNIyatAM bhajanti sma, na khalu..." mayA OM vAkyapUrtiH kriyeta tatpUrvameva matpatnI, yA katipayebhyaH kSaNebhyaH kakSAntaH pravizyAcha 'smAkaM saMlApaM zRNvantyabhUt, spaSTIkRtavatI - "mAnyAH, bhavantastu jAnAnA eva 2 syuryadetAdRzAH svArthapUraNoddezyakAH prayAsA guNAnuvAdAzca na khalu prazastipadena vyapadizyante, na vA stutipadena, te khalu smaryante cATukAratApadena, cATUktipadena vA / la sumahadantaraM stavane, prazaMsane, abhinandane vA, aparatazca cATukAratAyAM bandivat cATupaTutve > ca / cATukAritAyA iyaM paramparA sarveSu dezeSu sarvAsu bhASAsu cA'nAdikAlAdeva GP20BDPOWDROPDROPOLOPOLOPO20202020202 38 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SRASKAREE * vidyamAnA''sIdityapi jAnantyeva bhavantaH / iyaM caTukAratA cATukAritA vA urdUbhASAyAM 2 OM khuzAmada athavA cApalUsI ityAkhyAyate, hindyAM bhaTaitI, ciraurI, ThakurasuhAtI iti, la AMglabhASAyAM phlaiTarI iti / " tadaiva bhavyezena bhASAvijJatA pradarzitA "Am, prajAvati, jAnImo vayam / (la 5 iyaM paramparA'nyAsu bhASAsvadhikaM baddhamUlA ityapi prtiiyte| AMglabhASAyAM hi phlaiTarI-2 k padasya paryAyA anye'pi tAdRzAH santi yeSAM rasapravAho hindIbhASibhirapi svadeze ki svasamAje cA''nAyitaH / cATubhASaNasya 'phlaiTara'karaNasya kriyA tatra 'baTara apa' OM (butter-up) iti zabdenA'pyabhidhIyate yasyA'nuvAdo hindyAM 'makkhana lagAnA', OM ra muMbaI ityAdikSetreSu 'masakA lagAnA' ityAdibhiH padaiH kriyate / saMskRtIkaraNamapyasya ra 2 katipayaiH kRtamabhUt 'navanItalepanam' iti / mayoktaM yad "asyA abhivyaktermUlamiyaM paramparA bhaved yad yadA kazcana ra mahAn puruSaH prasAdanIyo bhavet tadA prAtarAzaM kurvANAya tasmai puroDAze arthAd roTikAyA breDa (bread) ityAkhyAyAH phalake slAisa (slice) ityAkhye kazcana cATukAro OM navanItaM haiyaGgavInaM vA baTara (butter) ityAkhyaM vilepayet, yenA'yaM prasanno bhavet / ke la iyameva kriyA 'baTara apa' karaNasya kriyA 'makkhana lagAnA' ityAkhyA kriyA li 2 navanItalepanarUpeNa prathitA paddhatirvA saJjAtA syAt / " sarvamidaM nizamya sarvaiH - suhRdbhistadidaM tu vinizcitaM yat prazastigAne cATukAritAyAM ca samuhadantaramasti kintu 15 sarvairidamapi sarvasammatyA'GgIkRtaM yadasmin yuge seyaM cATukAritaiva sAmrAjJIvat sarvatra OM vijRmbhate, stutayaH prazastayo vA vairalyaM bhjnti| tadaiva cAyacaSakANyAdAya sarveSAM suhRdAM gRhasvAminyo'pi kakSe'smin prAvizan / asmabhyaM cAyacaSakAn pradAya sakautUhalaM tA api praSTumArabhanta "kIdRzaH OM prasaGgo'bhUdayaM suhRtsaMlApasyeti / yadA'smAbhiH sUcitaM yad "mantrimahodayasyA'bhi nandanapatraM nirmANAdhInaM vartate tadupari ca cATupaTutvAkSepaH kriyate'', tadA tAH saparihAsaM 2 proktavatyo yad "etAdRzAnyAbhinandanAni tu sarvadaiva samrAjAM, rAjJAM zAsakAnAM ca OM kRte prastUyante sma / paNDitarAjo'pi proktavAn 'dillIzvaro vA jagadIzvaro vA manorathAn ra pUrayituM samarthaH' iti''| cAtakenaitadupari kathitaM yat "sarvamidaM vayaM pAThayAma eva kAvyazAstragrantheSu rAjaprazastiprasaGge udAharaNavidhayA / dhvanikAra-mammaTAdibhirara pyudAhRtA evaMvidhA rAjastutayaH Q2020202020202020202020202020202020202 RCASIRABIASRADE 39 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GRADRISTIBRIDEADRAGOLDRIBE GRASRADIONRGRORNS 'atyuccAH paritaH sphuranti girayaH sphArAstathAmbhodhayastAnetAnapi bibhratI kimapi na zrAntA'si tubhyaM namaH / AzcaryeNa muhurmuhuH stutimimAM prastaumi yAvadbhuvastAvad bibhradimAM smRtastava bhujo, vAcastato mudritAH / ' pRthivyAH stutiM kurvANaH kaviratyuktividhayA brUte yat sarvAmemAM vasudhAM dhArayan samrAjo bAhurbhUmerapi blvttrH|" bhavyezenA'pi proktaM yad - "devatvameva pAtAlamAzAnAM tvaM nibandhanam / tvaM cA'maramarudbhUmireko lokatrayAtmakaH // ityatra tu rAjA trailokyarUpakeNopamitaH / " mayA'pi smRtaM yat 'pratApino rAjAnaH sarvadevamayA vyapadizyanta "yasya prasAde padmA zrIvijayazca parAkrame / mRtyuzca vasati krodhe sarvadevamayo hi saH // " iti hi rAjaprazastiH' / yadA prAJco'pi rAjJAM stutAvatizayoktIrakurvan, kimasmAbhiraparAdhyate yad vayaM OM mantrimahodayAnAmabhinandanapatrANi likhAmaH ? itthaM khalu zAstrArthasyA'sya yathaiva samApanaM nikaTAgatamadRzyata tathaiva matpatnyA la hastakSepaM kurvANayA sarvo'pi zAstrArthaviSayo viparivartitaH / tArasvareNa bruvANayA tayA H ghoSitaM 'mAnyAH, mA tvarayantu bhavantaH svanirNayamevam / rAjastutau, mantristutau ca yat sumahadantaraM tad bhavantaH pazyantyeva neti mahat khedAspadam / rAjA khalu pRthvIpAlako bhavati sma, sa ca mRtyuparyantaM pRthvIpAlanaM kurute sma / atastasya stutirna mRSAbhUtA, na OM vitathA bhavati sma / na tatra mithyAtvaM dRzyate sma / kintvadya tu janatantrapaddhatau OM prajAbhiH pratyekaM paJcame varSe, bahudhA tu tatpUrvamapi, lokatAntrikaprajArAjyoddezyakaM la 2 mahAnirvAcana vidhAya mantriNo nirmIyante'pasAryante vaa| tatrA'pi prAyaH sattAvirodhini * laharipravAhe enTI-inkambensI phaikTara ityAGglabhASAyAM vyapadezye SaSThe varSe sattA OM viparivartate eva / kimidaM bhavatA na dRSTaM yatta eva mantriNo ye paJcavarSAvadhau ki sattAsInatvakAle paramezvarAvatAravat pUjyante sma, sarvaguNasampannAzca varNyante'bhinandyante ra sma ca, sattAyAM viparivRttAyAM pratyabhijJAyante'pi naiva, ke te'bhUvanniti ? na kazcana tAn smarati, na vopasarpati / sAmprataM kathayata, teSAM guNasmaraNamavitathaM vA mithyAbhUtaM OM vA? iyaM stutirvA cATUktirvA ?' 0202020202020202DR02020202020202020202 40 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ QPORDR02020202020202020ROPONOPONORD1200 mamA'pi manasi tadidaM zrutvA kazcana vicArAghAta ivA'nvabhUyata / mayA OM ghoSitamevA'bhUd yat satyA guNavarNanA stutirbhavati, asatsvapi guNeSu guNAkhyAnaM OM ra cATUktirbhavatIti / mayA tadidamapi spaSTamasmaryata yadasmAkaM rAjye paJcAzadvarSeSu ra 2 paJcavarSIyanirvAcanAnantaraM kadAcidekasya rAjanaitikadalasya vijayo bhavati sma, tasmai 2 ca sattA samarpyate sma, kadAciccA'parasmai dalAya / tadidamapi spaSTaM smRtipathamagAd / la yat zAsanasattAdhAraNakAle mantriNAM tattadvibhAgAdhipatInAM kIdRzaH pratApaH, >> prabhAvazcA''taGkazca paridRzyate sma / gatAyAM tu sattAyAM teSAM ta eva guNAH zazazRGgavad ra vilIyante sma, yeSAM varNanaM cATukAraiH kRtamabhUt / yathA khalUdite bhAnau timirarAziH 2sadya eva vilIyate, tathaiva viparivRttAyAM sattAyAM sadya eva, aparasminneva divase, te OM guNA vilIyante sma / smarAmyahaM yatsattAkAle ye janatantrAdhipA yaizcATukArairvAgminaH ra pravacanapaTavo, bhASaNakuzalAzcetyabhinandyante sma, te nirvAcane parAjayasyA'parasminneva dala 2 dine taireva cATukAraiH kevalaM vAcAlA, vAvadUkAzca vyapadizyante sma / ko'yama-2 bhUccamatkAraH ? mayA yadA sarvo'yaM pUrvAnubhavaH sphuTamupavarNitastadA sarveSvapi suhRtsu sahasaiva 2. brahmajJAnamidamudiyAya yadasmAbhirarthAt prAgbhirbhAratIyaizcakranemikrameNa parivartamAnAnAM 2 - vastUnAM stutiH kadA'pi na kRtA'bhUt / cAtaka udIritavAn - ! bandho 'vayamajAnIma OM yad dhanAdisampattizcakranemikrameNa parivartate - vede'pyuktam - "anyamanyamupatiSThanta rAyaH / " ato na kadA'pyasmAbhirdhanapatInAM cATukAritA kRtA'bhUt / kathayata, yathA ki vikramAdityAdisamrAjAM candraguptAdInAM zAsakAnAM, teSAM dhanarahitAnAM kintu vidyAbuddhi 2 sampannAnAM cANakyasadRzAnAM prerakANAmamAtyAnAM gurUNAM ca nAmAnItihAse suprathitAni, ra tathA kazcana dillIzvarasyA'kabarasya kAle ko dhanAdhIzo'bhUditi smarati kim ? kevalaM - candanadAsasya zreSThina ekasya nAma smaryate, tadapi na dhanapatitvenA'pi tu mitraOM vatsalatvena / ' tadaiva bhavyezena samaste'pi vicArapravAhe ekaH saMzodhanaprastAvaH samu2 pAsthApyata / tena kathitaM yat 'sattAsInAnAM yadadya guNagAnaM kriyate tasya kAraNamapi tu OM vimRzata / pramukhaM kAraNaM tatrA'pi pracAratantrasya smmukhiintaa| adya khalu pracArastasyaiva la bhavati, mIDiyA ityAkhyasya pracAratantrasyA'vadhAnaM tadaivA''kraSTuM zakyate yadA 2 bhavatAmutsave kazcana sattAdhIzo mukhyAtithitvena smaakaaryte| yadi bhavanto mantripadAsInaM Q2020202020202QQQ202020202020202020202 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 02020202020202020202020202020ROPORQ202 kaJcanA''kArayanti, rAjyapAlaM, sattAdhAriNamanyaM vA kaJcanA''hvayanti tadA | zAsakIyajanasamparka-sUcanA-prasArAdivibhAgAnAM, dUradarzanasyA'nyeSAM vA pracAramAdhyamAnAM, samAcArapatrANAM ca pratinidhayaH, vArtAharAH, chAyAcitrakAzca svakIyAn kaimarAyantrAdInAdAya tvaritaM samupasthAsyanti, kintu yadi bhavanto mUrdhanyaM kaJcana vidvadvaraM vizvavidyAlayIyamAcArya, lekhakaM vijJAnavettAraM vA'tithitvenA''kArayanti, la tatra samAcArapatreSu na ko'pi prakSyati taM, "kAkasya kati dantA'' iti / sattAyA eva sarvo'pyayaM camatkAraH, ata eva sA pUjyate, sA cirasthAyinI vA bhavatvacirasthAyinI v| saiva guNAnAM janayitrI, saiva sarveSAM guNAnAM kAraNaM, na kevalaM nimittakAraNamapi tu samavAyikAraNaM, yato'hi sattAyAM viluptAyAM guNA api viliiynte|' tadaiva bhavyezasya patnI sattApUjAyA asyAH samarthanaM kurvANA sarvAnasmArayat ra 'kiM na smaranti bhavantastaM samAcArapatrIyaM vRttAntaM yadekasya rAjanetuAlanAya cAlIsA4 stotraM vyalakhyata apAThyata ca chAtrebhyaH, anyasya rAjyasya mukhyamantriNI kAcittasyA OM mantripariSatsadasyenaikena pratyahaM durgArUpeNa citre saMsthApya pUjyate sma, tasya nIrAjanaM ela kriyate sma / ' anyairapyuktaM 'smarAmastad vRttaM spaSTameva yato hyasya mudritasya vRttasyA''dhAre prasaMjJAnamAdAya athavA kenacana sthApite'bhiyoge tasya rAjyasya nyAyAlayenA'pi kazcana vAda etadviSaye svIkRto'bhUd yad devavat kA'pi sattAsInA OM strI pUjyate durgArUpeNa tasyAzcitraM vA prakAzyate cedasmAkaM dhArmikabhAvanA Ahanyante ityAdi / samAcArapatreSvetasya carcA'bhUditi / ' matpatnyapi proktavatI - 'idameva tu rahasyaM sattApUjAyA, dhanapUjAyAH, la pUjitapUjAyAzca / adyatve yasya kasyA'pi pracAraH pracAratantreNa mIDiyAkhyena kriyate >> sa eva viSNoravatAra iva pUjayitumArabhyate / bandhunA cAtakena tadidaM tu satyamuktamAsId ra yat prAktanAnAM dhanapartInAM na kazcana nAmA'pi smarati, kintu nA''sIttadAnIM tat - pracAratantraM yadadya vartate / adya pracAratantreNa yasya kasyA'pyarbudapateH pracAraH kriyate, | sa pUjyatAM yAti / zreSThivaryasya ambAnItyAkhyasya patnI kasmin mandire devadarzanaM dala kRtavatIti samAcArapatrairadya pracAryate tasmin mandire'paredhureva janasammardo dRzyate / calacitrapaTanAyakasya amitAbhabaccana ityAkhyasya putreNa maGgaladoSavati janmapatre satyapi aizvaryA rAya ityAkhyayA'bhinetryA saha vivAhazcikIrSito'bhUt, tasya la doSasyA'panodanAya kasmin devAlaye, kasya jyotirvidaH samIpe, kasya sAdhoH 5 samIpe'mitAbho vA abhiSeko vA gata iti kSaNe kSaNe saJjAyamAnAnAM ghaTanAnAM G2DB0202020202020202020202020202020202 42 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Q20202020202020202 - pracAro yadi pracAramAdhyamaiH kriyate tarhi sAmAnyA alpajJA lokAstamabhinetAraM tu OM devavat pUjayiSyantyeva, taM devAlayaM, taM jyotirvidaM, taM sAdhuM cA'pi puujyissynti| OM tadaiva cAtakena smAritaM yad 'amitAbhabaccanAkhyasyA'bhineturmUtirmandiramekaM , 15 ca bhArate nirmitamastIti vRttaM tena paThitamAsIt / devavat pUjyate sa janaiH / yathApUrvaM "nA'viSNuH pRthivIpatiH" ityAdhuktibhI rAjAno viSNoravatAravat pUjyante sma, tathA'dya zAharukhakhAnAdayo'bhinetAraH pUjyante' / cAtakapatnI proktavatI- 'na kevalaM te pUjyante api tu kizorIbhiralpajJAbhiryuvatIbhizca kAmyante'pi svapatitveneti kiM na paThanti bhavanto vRttapatreSu ?' tadaiva mayA bhagavato vedavyAsasya tat kAlajayi padyaM smRtaM yatra trikAlajJena, lokamAnasamarmajJena tena kiyanmArmikaM rahasyamudIritamAsIt sahasrAbdIbhyaH pUrvamapi "dvAvimau puruSavyAghra ! parapratyayakAriNau / striyaH kAmitakAminyo lokaH pUjitapUjakaH / " idamanusRtyaivA'nyAsu bhASAsu tAdRzya sUktayaH pracalitAH syuH - "Noth> ing Succeeds like success", satyamapIdam / yathA khalu gaDDarikApravAhapatitAH ra kAminyo'dya tamevA'bhinetAraM kAmayante yaH sarvAsAM kAmitaH syAt ! evameva lokastameva pUjayitumunmattavat pravartate yaH pUrvameva pUjitaH syAt / saphalA eva phalaM OM lbhnte| ata eva pracAratantreNa prakhyApitA abhinetAraH paraHkoTimudrAvyayenA''kAryante ra mahotsaveSu, vikhyAtA gAyakA AkAryante saGgItotsaveSu / gaDDarikApravAho'yaM lokaM pUjitapUjakaM kalpayati / ata eva pracAratantrAnurodhena mukhyAtithitvena sattAdhAriNa evA''kAryante, na vidvAMso na vA vaijJAnikAH / kaH khalu pRcchettAn varAkAn ? ata eva teSAM sattAdhAriNAmeva cATukAritA kriyate ye yuge'smin pracArAnukUlAH syuH / kasminnapyutsave nirakSaraH kazcana mantrI atithitvena gacchati, vidvAn kazcanAcAryo'pi, tahi samAcArapatre vRttazIrSaM tasya mantriNo bhASaNopari bhaved viduSo varAkasya kevalaM nAmollekhaH / ' bhavyezastadidamapi yojitavAn yad 'iyaM pravRttiH zikSAsaMsthAnAnyapi mahAmArIvadAkrAntavatI / pUrva zikSAsaMsthAnaivizvavidyAlayairvA vidvAMsa eva sammAnArhavAcaspatyAdhupAdhibhi (Doctor Degree Honoris Causa) mahAmahopAdhyAyAdhupAdhibhirvA'laGkriyante sma / adya prAyazaH sattAdhAriNa evaMvidhairupAdhibhiH QBQ20202020202020202020202020202020202 GROBORORDROP 43 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OPPO edete sabhAjyante / atrA'pi kulapatyAdayaH svahitasAdhanamAtroddezyena pravartante, na tasya sattAdhAriNo vaiduSyaM, kRtitvaM vA kiJcana tatra kAraNatvamupayAti / sattAmAtrasya tatra kAraNatA nA'nyaH kazcana heturiti spaSTamevA'ta evA'dya vizvavidyAlayAnAM nAmakaraNaM pANini-pataJjalyAdinAmnA na kriyate'pi tu rAjanetRRNAM sattAdhIzAnAM vA nAmnA kriyate khIMcIvizvavidyAlayaH sakhalecAvizvavidyAlayaH ityAdi' / cAtakena tu spaSTakathanasyA'syA'tispaSTatA pramANitA / so'vocat - 'idaM tu na kevalaM spaSTaM, sarvathA pratyakSapramayA pramANitamapIti kimiti paunaruktyena piSTapeSaNaM kriyate ? kulapatayo jAnanti yatpUrvaM kulapatipadaM zikSA - vizeSajJatA - nikaSAdiparIkSaNAnantaraM yathA pradIyate sma tathA sAmprataM sattAsIna - rAjanaitika dalavizeSasya hitakAritva-nikaSopari parIkSaNAnantaraM, svakIyadalaM prati pratibaddhatAdilakSaNAdInAM parIkSaNAnantaraM vA sattAdhAribhiH pradIyate / ataH kulapatipadalipsavaH sattAdhAriNAM prasAdanAya kiM kiM cATukarma kartuM na pravarteran ? padalAbhAnantaraM ca tatpratyuttarasvarUpaM kArtajJyaprakAzanAya kiM kiM na kuryuriti sphuTamanumAtuM zakyate / ' cAtakasya patnI madhya eva proktavatI - 'bhavatAM pratipAdanena tu tadidameva niSkarSarUpeNA'vagamyate yadadya sarvaM svArthaikalakSyaparaM saMjAtam / snehaH, AdaraH, guNajJatA, ahaitukI sauhArda bhAvanA, vaiduSyaM prati sammAnaH, sarvamidameva pUrvaM janAnAM pArasparikasambandhAn niyamayati sma / bhavatAM saMlApena tu tadidameva pratIyate yadadya hArdA: sambandhA vilInAH, svArthasAdhanamevA'vaziSTam / kiM na smaranti bhavanto bhavabhUtisadRzAnAM kavInAmetAdRzIrgiraH ? "na kiJcidapi kurvANaH saukhyairduHkhAnyapohati / tattasya kimapi dravyaM yo hi yasya priyo janaH / " yena saha hArdaH snehasambandho bhavati, tasmAt pratyupakArasya, kRtajJatAprakAzasya ca na kadA'pyapekSA bhavati / ' tadidaM zrutvA smeramukhena mayA pratibodhitA cAtakapatnI - 'prajAvati ! nA'dya bhavabhUteryugam / vilInAstAdRzAH snehasambandhA adya / te kevalaM pustakasthA eva santi / jAnAti bhavatI yadekadA mayA bhavabhUteryugasya, adyatanasya ca yugasya tulanAtmakaM vivecanaM kurvANena bhavabhUterasmin padye saMzodhanaM prastAvitamabhUt / adya na ko'pi niSprayojanaM kaJcidapi snehasambandhaM sAdhayati / ' 44 Geneden Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ORD20102020ROPORDR2020202020202 'kIdRzaM saMzodhanaM bandho ?' - cAtakapatnI mAM pRssttvtii| mayottaraM pradattam - 'zrUyatAm / yadi mama vaze tadidaM syAttaryahaM vartamAna- OM ra yugAnukUlaM kiJcitparivartanaM vidhAya bhavabhUterasya padyasya zlokArdhamitthaM parivartayeyam ra - "tattasya kimapi dravyaM, yena yasya prayojanam / " tadidaM zrutvaiva sarve tArasvareNa sAmUhikamaTTahAsamakurvan / aTTahAsaM zrutvA G bhavyezasya sutaH pravINaH sapadyeva tasmin kakSe kutUhalavazAt samAyAtaH / sa khalu ra prabandhavijJAne snAtakottaraparIkSAmuttIrya sevAvasaragaveSaNaparo'stIti sarve vymjaaniim| sarvasyA''smAkInasya suhatsaMlApasya vRttamasmAbhistasmai sUcitam / so'yaM zAstrArthaH stutiparamparAM, cATukAraparamparAM cA'dhikRtya, etayovibhedaM sAmyaM vA pratipAdayitumupakrAnta iti jJAtvA sa sutarAmAnandito'bhUt / tadanu tena yat sUcitaM tajjJAtvA tu vayaM vilakSaNataraM - kaJcidAnandAtirekaM praaptvntH| sa proktavAn - "pitRvyacaraNA: ! asmAkaM prabandhanavijJAne saphalatAyA ye la panthAna upadiSTAH, prabandhanakauzalasya ca ye nikaSA nirdhAritAsteSu cATupaTutvaM yadyapi spaSTatayA nopadiSTaM kintvidaM sutarAmatilAbhakaraM, rAmabANavat sarvathA'moghaM ceti sarve vayaM prabandhavidyAdhItino jAnImaH / mayA tvekaM mArgadarzakaM pustakaM samprati praNIyamAnamasti yatra sattAdhAriNAmadhikAriNAM ca prasAdanasya vividhAH prakArAH cha saGketitAH santi / ye'dya rAjanItI, prazAsane ca saphalatamA janA avagamyante, teSAmanubhavAn sAkSAtkAravidhayA saMgRhya tadidaM pustakamahaM likhAmi / ' bhavyezaputrasya pravINasya lekhanAdhIne'smin mArgadarzakagranthe ke ke'nubhavAH, ra ke ke niSkarSAzca samAvezyerannityasmAkaM prabalA jijJAsA'bhUt / tenA'smAkaM jijJAsAM la samAdhAtuM yat sUcitaM tasmAtkatipaya eva bindavo'trodhriyante / tenoktaM yad 'asmin yuge yairjanai rAjanItI, prazAsane'nyAsu ca kalAsu kauzaleSu ca sAphalyamadhigataM tairidaM la svIkRtaM, nibhRtameva, yadadya ye sattAdhAriNaH, kartumakartumanyathAkartuM ca samarthAsteSAM prasAdaH sAphalyasya sarvaprathamaM sAdhanaM bhavati / te svayamapyanenaiva sAdhanena potasvarUpeNa saMsArasAgarayAtrAM saphalatayA nirvoDhuM samarthA abhUvan / katipaye tu sArvajanikasabhAsu sattAdhAriNo'tithirUpeNA''hUya mAlyArpaNaiH, svabhASaNeSu teSAM guNa-gaNa-varNanaisteSAM prazaMsAlekhAnAM vRttapatrAdiSu prakAzanairanyaizca prakAraisteSAM paramaM prasAdamadhigamya svajIvane saphalAH saJjAtAH / katipayeSAM dRSTistu sarvadA tAdRzAnavasarAn sAvadhAnatayA pratIkSate sma yat sattAdhArI mukhyAtithiH svabhASaNe yadi vinodagarbha kiJcanA'pi kathyaM, ghaTanAM, Q2020202020202020202020202020202020202 45 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GK20202020202020202020202020202020202 vastu vA prastauti, tadupari kathaM sumahAnaTTahAsastaiH kriyate yena tasya prasAdanaM saMbhavet / OM "kimiti bhavAnasya mukhyAtithevinodeSvevaM tArasvarIyamaTTahAsaM karotI'"ti pRSTAstAdRzA ra janA AGglabhASAyAmitthaM tatkAraNamapi prastuvanti - "Pleasure is power, money Ais honey : My Boss's jokes are so much funny.'' arthAt "yasya prasAda evA'smAn zaktimato vidadhAti, sampadaM prayacchati, tasya mamA'dhikAriNo vinodA la atyantaM harSAdhAyakA bhavanti, ato hasAmi" iti / evaMvidhAnAM janAnAM karadvayaM >> sattAdhAriNAM bhASaNakAle sarvadA vyastaM, tAlikAdhvaninirataM ca tiSThati yatasteSAM sUkSmA k4 dRSTiH sarvadA tAdRzAnavasarAn pratIkSate yanmahAmahimazAlino'syA'tithe SaNe kiM ra 2 khalu tAdRzaM vAkyaM nirgacched yadupari sATopaM karataladhvanirvidhIyeta yenA'nye'pi OM karataladhvani kuryuH, vaktA ca prasanno bhavet / ' 'tadidaM tvasmAbhireSu divaseSu sAhityajagati, granthaprakAzanakSetre cA'pi suspaSTaM - dRzyate eva yad bahavo naisargikapratibhAzAlinaH kavayaH, kathAkArAzca sazramaM lekhanaM OM vidadhati kintu teSAM pANDulipInAM prakAzAnAya na ko'pi prakAzaka utsahate' kintu OM ra yadi kazcanA'rdhadagdhaH katipayapadAnAM haThAdAkraSTA lekhakaH prazAsane uccAdhikArI bhavet, sattAdhArI vA bhavet, tasya kiMbhUta-kimAkAramapi lekhanaM prakAzayituM prakAzakA ahamahamikayA pravarteran / prakAzite ca granthe tasya prazastaye bahavaH svArthasAdhana* parAzcATukArAH samIkSAlekhanAya samutsaheran / patrakArA api tAdRzAnAM sattAdhAriNAM granthasya samIkSANAM svapatrikAsu prakAzane savizeSa rucimanto dRzyeran / viduSAM, samarthakavInAM vA granthA upekSA-karaNDakeSu kAmaM prakSipyeranniti pratyahaM pazyAma ev|' cAtakenaitadupari TippaNI kRtA, 'vatsa pravINa! jAnAsyeva tvaM yatsattAdhAriNAM 5 lekhanasya mUlyAGkanaM tadguNAvaguNAdhAramAdAya na vidhIyate, api tu kasya padaM kiyadunnatamasti, kasya siMhAsanaM ca kiyatmahAghamasti, tatsarvaM sandhAya kriyate / ataH sattAsInAnAmeva pustakAni prakAzyeran, tAnyeva ca yadi sAmUhikakrayAbhiyAneSu, OM pustakAlayAnAM kRte krayayojanAsu ca krIyeran, kimatra citram ?' idaM khalu sarvAnubhUtaM la satyamAsIdato na kenA'pyasya prativAdaH kRtaH / pravINena tadanantaraM sAphalyasya mUlamantrabhUtA anye'pi cATuprakArAH saMsUcitA OM 'ye khalveSu divaseSu sarvatra pratyakSIkriyante'pi / sattAdhIzavaMzajAnAM, putrAdInAM ca cATukriyA'pyamoghaphaladAyinI bhavati / adya rAjanItau sA dRzyata eva / aparaM ca vayaM jAnIma eva yadi kazcana mukhyAtithi: sattAdhArI vA svakIye bhASaNe sutarAmayathArthaM 02020202020202020202020202020202020200 46 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RAIGADRAGENDRISTARTERSTAGRLD - mRSAbhUtamanupayogi ca kiJcana vakti, tasya prativAdaH, khaNDanaM vA na kadApi kriyate, pratyuta bahavazcATukArAstasya samarthanAyA'pyutsahante / ekadA kenacana sattAdhAriNA svakIye bhASaNe palANDubhojanasya prazaMsA kurvANena kathitaM yat palANDuH kandAnAM rAjA, sarvavidhAMzca guNAn bibharti, atastatsevanaM manujAnAM kRte hitakaram / etadupari 2 bahubhizcATukArairetasya samarthanaM kRtam / aparasmin dine tenaivA'parasmAnmaJcAtproktaM yat li palANDusevanaM sutarAM garhitamato'smAbhistyAjyam / taduparyapi taireva bahubhizcATu kArairasyA'pi vaktavyasya samarthanamakAri / yadA te pRSTA yad "hyastu bhavatA palANDoH prazaMsA kRtA'bhUt, adya kimiti tasya nindA kriyate ?" taiH pratyuttare sUcitaM"bandho ! so'yaM vaktA mamoccAdhikArI vartate, yena hyaH palANDuprazaMsA kRtA, adya nindA / ahaM palANDo sevakastu nA'smi, etasya sevako'smi / ata etasya vicAraiH saha mama sahamatiH syAttarhi kimatra citram ?" bahubhiH prabandhanakalAkuzalairidaM 2 sUtramapyupadizyate yaduccAdhikAriNAM mataM kIdRzamapi syAt, tasya prativAdo na zreyaskaraH !! bahubhistvadhInasthaiH svAbhimataM svacchandatayA, nirdvandvatayA ca li prastotumAdiSTairapi prAyastadidameva kathyate - "My lord ! your lordship's views km Sare my views !!" arthAt "kiM bhavatAmabhimatam ?' iti pRSTenA'dhInasthena * tadidamevottaraM dIyate "zrIman yacchrImatAmabhimataM, tadeva tu mamAbhimatam / " iti' / tadidaM zrutvA bhavyezasya sutA rohiNI yA khalvetadavadhi maunaM sthitA sarvaM la saMlApaM zRNvantyAsIt, hindIcalacitrasyaikasya kiJcana gItaM smRtavatI, sahasaiva taduddharantI 2 tArasvareNA'gAyat- 'sarvamidamupalakSyaiva hindIphilmanirmAtrA yadidaM gItaM pracAritaM tadadya sAphalyasUtratvena sutarAM smaraNIyaM saJjAtam - "jo tumako ho pasanda, vahI vAta kheNge| tuma dina ko agara rAta kaho, rAta kheNge|" arthAt - yad bhavate rocate, tadeva vakSyAmaH, yadi bhavAn divasaM rAtri vyapadized OM vayamapi taM rAtrirityeva vakSyAmaH / ' matpatnI lekhikA'sti, patra-patrikAdInAM pratyahaM vAcanaM cA'pi karoti / la 22 tayA vinodavidhayA sUcitaM yat - 'cATupaTutvasyekamanyannidarzanaM gateSu divaseSu dRSTipathamAyAtam / bahavaH patra-patrikApAThakAH patrikAyA aGkavizeSaM vAcayitvA svAbhimataM prakaTayituM yat patraM sampAdakAya likhanti tasminnanyAM sarvAmapi mudritAM sAmagrImanabhidhAya "sampAdakIya"syaiva prazaMsAmavazyaM kurvanti / ahaM gateSu paJcAzad Q302020202020202020201020RDROPDORO2021 47 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GORRIGADCLOCAON TORICADRIDABADRA 24 varSeSu dainikAni, sAptAhika-mAsikAdIni ca vRttapatrANi, sAhityikapatrANi ca satataM OM paThantI na kadA'pi pUrvamidaM dRSTavatI yatkazcana pAThakaH sampAdakIyapaThanAya vRttapatraM OM la gRhNAti, patraM vilikhya ca, sampAdakIyaM prazaMsati / sampAdakIyo lekha utkRSTa eva la 2 syAditi prAyaH sarvaviditaM tathyam / tasya prazaMsA kRtA'kRtatvameva pramANayati sma, * kintu saiva kriyate samprati / madhya eva cAtakapatnI proktavatI, bhagini ! kiMna vetsi tvaM yat sampAdakIya2. prazaMsAyAH patramavazyameva patrikAyA AgAminyaGkeH prakAzyeta ityAzayaiva cATukAraiH 2 pAThakairnAmagrAhaM sampAdakIyaM prshsyte|' matpalyA tadaiva bhavabhUtipadye madIyaM saMzodhanaM 3 cha smAritam- 'ata eva tu tadidaM vAkyArdhaM sArthakaM pratIyate "yena yasya prayojanam / " la S) yena kAryeNa prayojanasiddhirbhavettadeva kAryaM karaNIyamasmin yuge / prayojanamanuddizya na >> mando'pi prvrtte|' la yathaiva prayojanasya carcA samArabdhA, sarveSAmasmAkaM manasi svakAryavyApRtatAyA >> arthakriyAkAritvasya ca cintA smudbhuut| 'kimiti cATuzAstravivecane vayaM samayayApanaM ra kurma' iti bruvANena mayA bhavyezAdayo'bhivAditAH, sUcitaM ca yadabhinandanapatrapraNayanena kimasmAkaM prayojanaM setsyati ? idaM tu bhavyezasya, cAtakasya ca kArya; tayoniyoge? OM kimasmAkaM prayojanam ? ato vayaM gacchAma' iti / cAyapAnasya yat prayojanamAsIt, ra tat siddhameva / ato'haM, matpatnI ca yathaiva prasthAtukAmAvabhUtAM tathaiva nikaTasthe 2 prakoSTe sthitasya dUradarzanayantrasya vRttapatra (News Bulletin)prasAraNadhvanirazrUyata / tatra hi sAhitya-kalA-patrakAratAdivividhakSetreSullekhanIya kAryaM kRtavadbhayo mahApuruSebhyaH ka kenacana bhArataprasiddhena saMsthAnena pradAsyamAnanAmalaGkaraNAnAM puraskArANAM ca ghoSaNA >> kriyamANA'bhUt / anena pranyAsenA'smin varSe'bhinayakSetre ullekhanIyAya kAryAya ) ra amitAbhabaccanaH, kalAkSetre latAmaGgezkaraH, arthazAstrakSetre amartyasenaH, sAhitye 4mahAzvetA devI, dharmakSetre dalAIlAmA, vijJAnakSetre e.pI.je.abdula kalAmaH, zikSAkSetre OM yazapAlaH amuka-puraskAraiH sabhAjayiSyante iti vRttaM prasAryamANamAsIt / evameva OM ra vividheSu viSayeSu kSetreSu ca tattatkAryavizeSe pratiSThitacarANAM vizvaviditAnAM vizeSajJAnAM ra 2 nAmAni ghoSyamANAnyAsan / sarvamidaM zrutvA matpatnI pRSTavatI - 'are, etasya pranyAsasya puraskArAn OM la svIkartumete vizvavikhyAtA diggajAH kimityAgamiSyanti tasmin laghuni nagare? kathaM la ya vA eteSAM mahApuruSANAM garimA vardhiSyate puraskArairebhiH ?' mayA kathitam - 'devi! 2 GOORDPORO20202020202020202020202020202 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18981898PD26262 sarvaM jAnAnA'pi kimevamajJA bhavasi ? ebhiH puraskAraireteSAM mahApuruSANAM garimA tu na vardhiSyate / kintu mahApuruSANAmeSA nAmabhiretaiSAM puraskArANAM garimA tvavazyameva vardhiSyate / idameva tu pranyAsasyA'sya prayojanaM tathAvidhAnAM nAmaghoSaNe / ' tadA khalu bhUyo'pi vyAsanItivAkyasyA'sya moghArthavattA pratyakSamanubhUtA AvAbhyAm / "striyaH kAmitakAminyo lokaH pUjitapUjakaH / " ye prathitapUrvAH pUjitapUrvAH teSAmeva puna: puna: pUjanena na khalu pUjyAnAM mahimA vardhate api tu pUjakAnAM mahimA upacIyate / kiM na paThitAni vRttAni pratyahaM yadyadi kazcit pratiSThito janaH kutracana mahatA sammAnena sabhAjyate tarhi tadanu tasya cATukArA: sthAne sthAne tadupalakSye tadanuvartino vardhApanasamArohAnAyojayanti !! ' 'kimayamapi cATucaryAyA eva kazcana prakAro'sti ?' matpatnI saparihAsa - manuyuktavatI / 'naiva, naiva', mayA kathitam, 'neyaM cATucaryA kila, seyaM hi sumahatI cAturya-caryA vidyate / caturA vikretAraH svapaNyavastUnAM vikrayavRddhaye yathA pracArayanti yadetasya phenakasya (Soap, sAbuna) pratyahaM prayogaM mAdhurI dIkSitA karoti, rAnI mukharjI vA karoti tathaiva svasaMsthAyAH svasaMsthAnIyapuraskArANAM ca mahimakhyApanAya kanIyAMsi saMsthAnAni pracArayanti yadiyaM sA saMsthAssti, ayaM sa puraskAro'sti yena bhAratasya bhUtapUrvo rASTrapatiH puraskRtacaraH, naubelapuraskAravijetA vaijJAniko vA puraskRtacara ityAdi / ' navayugInAnAM nUtanAnAmeSAM mahAjanIyAnAM cAturyAviSkArANAM parijJAnenA'dyatane suhRtsaMlApe yadasmAkaM netronmIlanaM samabhUttena cirarAtrAya sarve vayaM prahRSTamAnasAH sthAsyAma ityevaM vicArayantaH sarve svagRhAn pratyAvRttAH / [maJjunAtha smRti saMsthAnam C/8 pRthvIrAja roDa, sI. skIma, jayapura, 302001] 49 ya Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ THTTmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm 1: 2 kaliMga jItyo paNa mAnavatA vadherI kartA-ajJAtaH lrel me dezanI dolata veDaphIne haNyA yuvAno navarASTrasarjako, racI azAMti, pragati ya rodhI zI yuddha aMte varasiddhi sAdhI ? kaliMga jItyo paNa jItatAM to meM prANa-zI mAnavatA vadherI, jItyA nahi Atmaripu mahAbalA A sthUla jIte vasI sUkSma haar| Mainamainamusamalsina kaliGgo vijito'pi mAnavatA hatA anu. munidharmakIrtivijayaH dezasya sampattu mayA vinAzya hatA yuvAno navarASTramUlAH / klezaH kRto hi pragatizca ruddhA / kA zreSThasiddhistumulena siddhA ? // jitaH kaliGgo jayatA'pi hanta ! manuSyatA prANasamA vizastA / nA'ntarvipakSA vijitA mayA'ho ! asmin jaye sUkSmaparAjayo'sti // Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .2 AmantraNama AGglabhASAyAM lekhakaH (gUrjarabhASAyAm ) gUrjarabhASAyAmanuvAdakaH oriyAha mAunTana DrImaraH RSabha-paramAraH (keneDAdeze zikSako lekhakazca) tame jIvavA mATe zu karo cho e jANavAmAM mane rasa nathI, mAre jANavU che tamArA hRdayamAM UMDI koI Arata che ke kema ? ane, e phaLIbhUta thavAnuM svapna jovAnI hAma che ke nahi ? tamArI umaramAM paNa mane rasa nathI prema svapna ane jIvaMta rahevAnA sAhasa-khAtara gAMDA dekhAvAnuM jokhama to kheDI zako cho ne ? mAre jANavU che ke tame pIDA sAthe svastha besI zako cho ene chupAvavA-ghaTADavA ke maTADavAnA prayatno vagara ? 1 mAre jANavU che, tame vizvAsaghAtano Aropa sahI zako cho potAnA AtmAno vizvAsaghAta karyA vagara ? ) mAre jANavU che ke dina-ba-dina AkarSaNanA ATApATA vacce tame saundaryane joI zako cho ? enI hayAtImAM tamArA jIvanano srota anubhavI zako cho ? tame kyAM, zuM ane konI pAse bhaNyA emAM mane rasa nathI. mAre jANavU che ke bahAra badhu ja paDI bhAMge che tyAre aMdara tamane koNa TakAvI rAkhe che ? mAre jANavU che ke tame jAta sAthe ekalA rahI zako cho ? khAlI kSaNomAM tamAro sathavAro tamane game che ? (bhAratIyavidyAbhavanataH prakAzyamAnAyAM navanItasamarpaNa-nAmagUrjaramAsapatrikAyAM - 2008 tamavarSasya okTobaramAse prakAzitamidaM kAvyam) 51 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AmantraNama FkAvyAnuvAdaH (saMskRtabhASAyAm) anu. munikalyANakIrtivijayaH 2 jIvanaM jIvituM bhavAn kiM karoti - iti jJAtuM nA'sti mamotkaNThA, ahaM tvetadeva jJAtumicchAmi yat- kiM bhavato hRdayagahare gahanA kA'pi mahecchA'sti vA? tathA, tAM mahecchAM saphalayituM svapnadarzane sAmarthyaM vartate vA ? 2 bhavato vayaH kimastIti jJAtaM na vidyate me spahA ? ma kintu, premakRte svapnasiddhyarthaM sAhasAya ca bhavAn mUrkhatAmAcaritumapi zaknuyAd vA ? meM ahaM jJAtumicchAmi yat, bhRzaM pIDito'pi bhavAn svasthaH sthAtuM zaknuyAd vA - tAM(pIDAM) gopayituM, nyUnIkartumapagamayituM vA prayatnAnakRtvA ? ma ahaM jJAtumicchAmi yat, kiM bhavAn vizvAsaghAtasyA''kSepaM soDhuM zakto vA - svavizvAsaghAtamakRtvaiva ? ahaM jJAtumicchAmi yat, sarvatrodbhUyamAnAnAmAkarSaNAnAM madhye'pi bhavAn pratyahaM saundaryaM vilokayituM zakto vA ? tasmin satyeva jIvanasrotaH pravahatIti cA'nubhavituM zakto vA ? patA . / bhavAn kutra, kiM kuto vA zikSitavAn - ityatra nA'hamutko'smi / ahaM tu jJAtumicchAmi yad bahiryadA sarvamapi vinazyati tadA'ntaHsthaM kiM tattvaM bhavantamupaSTambhayati ? ahaM tvetadapi jJAtumicchAmi yad bhavAn svena sahaikAkI sthAtuM zakto vA? viralakSaNeSu svasyaiva maitrI sAhacaryaM ca bhavate rocate vA ? - Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuvAda: copio satsAdhu (saMta) - nirNayaH 1 ekadA vArANasyAM svIyAzrame mAtA''nandamayI kaizcijjijJAsubhiH saha satsaGgaM kurvANopaviSTA''sIt / tadaiva kasmAccidatidUrAt sthAnAt samAgataH kazcidajJAtaH sajjano'pi tatra praviSTaH / so'pi satsaGgArthaM taiH sahaivopaviSTaH / sa hi sarvatra mAtuH prazaMsAM zrutvA'bhibhUto'dhyAtmAbhimukhacittazca svabhAvataH, 'svIyAdhyAtmayAtrAyAM kiJcid mArgadarzanamatra prApyeta' ityAzayA'tra vArANasyAM mAtuH pArzve Agata AsIt / gurjara bhASAyAM lekhaka: bhANadevaH anuvAdakaH munikalyANakIrtivijayaH mAtu: satsaGgastu yathApUrvaM pravartamAna AsIt / sA hi kiJcit tattvaM varNayamAnA''sIt / sarvaiH sahA'yamajJAtaH sajjano'pi tat zRNvannAsIt / athA'kasmAdeva kutazcidAgatA kAcana makSikA mAturmukhoparyupaviSTA / tayA ca sahajameva hastaM vidhUya sA nivAritA / tattvavarNanaM tu pravartitameva / kintu navAgantukasya sajjanasyaitaducitaM na pratibhAtam / tanmanasyetad dRSTvA bahu duHkhaM jAtam / sa jhaTityeva tata utthAya bahirAgataH / etad dRSTvA kenacidAzramavAsinA pRSTaM - 'mahodaya ! kimiti bhavAn satsaGgAdiyattvarayA bahirAgatavAn ? kimapi kaSTaM tu naiva jAtam ?' tenoktaM - 'are ! kiM vA vadeyam ? mama tu zraddhAbhaGgo jAta: / ' AzramavAsI pRSTvAn - ' tAdRzaM kiM vA jAtaM bhoH !? ' bhavatA ?' 'mAtA tvasmAdRzyevA'sti nanu !' 'are ! kimarthamevaM vadati bhavAn ? tathAvidhaM kiM ghaTitaM yadevamucyate 'asmAkaM tasyAzca madhye na ko'pi bhedo me pratibhAti / pazyatu, mAturmukhe makSikopaviSTA, tayA cA'smAbhirivaiva sA nivAritA svahastena / ayaM vyavahArastu 53 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5) sAmAnyajanatulya eva / tathA cA'smAsu tasyAM ca kaH prativizeSaH ? bhavAneva (ra vadatu / . . . . . . ahaM tu bahudUravartipradezAnmahatImapekSAM dhArayannatrA''gataH / 5. mAtRviSaye mayA divyaM bhavyaM ca bahutaraM zrutamAsIt / kintu, etatsarvadarzanena tat :) sarvaM me mithyaiva pratibhAti / nUnaM sA'pi cA'smAdRzyeva / ' AzramavAsI sajjanastvetacchrutvA maunamevA'sthAt / navAgantuko hi sajjanaH svopaskAraM (Luggage) bavA rel-ve-sthAnakaM 7 ) gatvocitena yAnena svagRhaM gatavAn / eSa prasaGgo jJApayati yat sAdhujanamavagantuM vayaM sarvathA'pakkA vaamnaashcaiv| .. sarve'pi bhAratavAsino mAtaraM zrIAnandamayIM paramapavitrAM sattvazAlinI / ca sAdhvIM manvate svIkurvanti caiva / ye'pi tasyA anuyAyino na santi te'pi tasyA AdhyAtmikamaunnatyaM satsAdhutvaM ca mAnayanti eva / evaM sthite'pi yaH kevalaM makSikAnivAraNarUpAM svAbhAvikI ghaTanAM dRSTvA tAM sAmAnyAM manyeta zraddhAbhaGgaM cA'nubhUya tatsthAnAnnirgaccheccA'pi tAdRzo janaH kathaM vA sadbodhavAn syAt ? sAdhujanA api mAnavAH zarIradhAriNazca santi / kSutpipAsA-zItoSNatArogataccikitsA-zaucazuddhyAdayo dharmAH pRthagjanavat teSAmapi sambhavantyeva / HD te'pi hi zItakAle zItatrANi dhArayeyuH, kSudbAdhitAzca bhojanaM kuryuH / kiJca / teSAmapi vividhabhojaneSu rucirarucirvA sambhavet - asmAkamiva / teSAM zarIre'pi vyAdhibAdhA sambhavet tadarthaM ca cikitsA'pi kArayitavyA bhavet / evaM karaNe ca na kA'pi kSatisteSAM sambhAvanIyA / kadAcit kutracid vRzcikAdayo'pi tAn / ( dazeyustaddazanena ca vedanA-cItkArAdayo'pi teSAM sambhaveyuryataste'dyA'pi zarIra-5) dhAriNaH / atastatsarvaM dRSTvA yasteSAM skhalanaM manyeta tasya bodho'dyA'pyaparipakva eveti mantavyam / sAdhujanAH pASANamayAH kASThamayA vA na bhavanti yanmukhe sthitAM makSikAmapi na nivArayeyuH / api ca, yeSAmasAdhAraNAH siddhayaH zaktayazca bhaveyusta eva mahAtmAno bhavanti-ityapi na yuktam / IdRzyaH zaktayaH sAdhutvasya nA'nivArya lakSaNaM nA'pi ca kasyacidAdhyAtmikapragatermAnadaNDaH / kiJca, sAmAnyajanatAtaH kiJcid vilakSaNatayA yo varteta sa evottamaH 4. sAdhu-rityapi nocitam / kecidabhinayakuzalA dambhino janatAyA vilakSaNatayA / 54 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. kadAciccA'tyantaM vicitratayA vartanaM kurvANA janAnAM samakSaM svIyamuttamaM sAdhutvaM X pramANIkartuM prayatante / kintvetAdRzo'bhinayo'pi sAdhutvasya lakSaNaM nA'styeva, ata . 5. etebhyaH sAvadhAnIbhavitavyam / evaM sthite prazna uttiSThate'yaM yad-uttamAnAM sat-sAdhUnAM kiM lakSaNaM ? / kAni vA cihnAni tAnavagantumupayogInIti / etatsamAdhAnArthaM kAnicit pradhAnAni la lakSaNAni prastutAni santyatra yAni satpuruSAnavagamayitumasmAkamupayogIni / P) (1) sAdhujanAnAM prathamaM lakSaNamasti pAradarzitA - arthAt nitAntaM sAralyam / 6 yAdRzamantaHkaraNe bhavati tAdRzameva bahiH prakaTIbhavet - etadatyantamAvazyakam / manasyanyad, vacasyanyad, AcaraNe tu sarvathA'nyadevetyetat sAdhujanAnAM lakSaNaM nA'styeva / etat tu prakaTaM dambha eva / ato yatraitAdRzaM nATakaM - yathAbhUtaM tattvaM niDhUyA'nyathA pradarzane utsAhaH - dRzyeta tatrA'vazyaM kimapi zaGkAspadaM sambhAvanIyam / (2) mAnasAtItacetanAyAM yasya pravezo'dhikArazca syAt sa satsAdhuH / arthAt - adhyAtmatattvasya yena darzanalezo'pi kRto bhavet sa satsAdhuH / vastutaH sAdhujanAnAM pradhAnamanivAryaM ca lakSaNamidameva / asmin sati hyanyAni lakSaNAni svayameva prAdurbhavanti / anena vinA ca sarvANyapyanyAni lakSaNAni nirnAyakasainyamivA'kiJcitkarANi / vidvattvaM, vairAgyaM, tyAgaH - ityAdayaH 1) sarve'pi guNA asmin lakSaNe vidyamAne parAM kASThAM pratipadyante / mAnasAtItabhUmau pravezo hi sarvathA''ntarikI ghaTanA'sti / asmAdRzAM sAmAnyajanAnAmetallakSaNaM jJAtumazakyaprAyam / sujJajanA evaitajjJAtumarhanti / ata eva sAdhujanAnAmanyAni lakSaNAni lakSaNIyAnyasmAbhiH / (3) asmAkaM deze janAH prAyaH zraddhAlavo bhavanti / teSAM hRdaye dhArmikI bhAvanA sAdhUMzca prati hArdo bhaktibhAvo bhavatyeva / yadi kecit sAdhavaH svasya svIyamaThAdikasya vA svArthaM kaJcit sAdhayituM janAnAM zraddhAdibhAvanAyA durupayogaM kuryustadA tat sarvathA'zobhanIyam / dharmazraddhAmadhyAtmaM ca puraskRtya janAnAM zoSaNamaparAdha eva / satsAdhavo hyetannaiva kurvanti / (4) satsAdhUnAmidamapyaparaM lakSaNamasti - dhanAdiparigrahe'nAsaktiH / yadyapi sAdhavo niSparigrahA - niSkiJcanAzcaiva bhavanti / tathA'pi samAje vasantaste kadAcit Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ samAjoddhAramanyat vA tAdRzaM kAryajAtamAzritya dhanasaGgrAhaNe tavyavasthAkaraNe ra ca janAn preraNAdikaM kuryustadA na doSaH / kintu vaNijAmudyogapatInAM veva sAdhurapi dhanasaGgrahe eva rataH syAt svAnuyAyijanebhyo vA dhanagrahaNasyopAyAn mArgayamANaH syAt tadA na tad yogyam / etaddhi satsAdhUnAM lakSaNaM nA'styeva / sAdhujIvane yadi paraM dhanasya sthAnaM, tad gauNameva syAt / yadi dhanaM kendrasthAnaM prApnuyAt tadA nizcapracaM tat sAdhormArgacyutereva lakSaNam / ) (5) adhikArI kazcana sAdhujanaH kaJciduttamaM janaM ziSyatayA svIkRtyA'dhyAtmapathe C taM yojayet tadarthaM ca mArgadarzanaM kuryAt tadA taducitaM yogyaM ca / kintu yadi yaH ko'pi svamadhikAriNaM matvA kevalaM svaziSyasaGkhyAvRddhyai eva sarvAtmanA prayatamAno dRzyeta tadA na sa satsAdhuriti jJAtavyam / vastuto hi satsAdhozcitte gurupadaprAptereSaNAlezo'pi naiva bhavet / kartavyabhAvena dharmakAryatayA vA kasmaicit sajjijJAsave mArgadarzanamavazyaM kartavyam / kintu yadi ziSyaprAptereSaNA syAt tadA sAdhutvamapakvameveti mantavyam / (6) pAvitryaM hi sAdhUnAmanivArya lakSaNam / vidvattA, pravacanakauzalaM, sabhAprabhAvitA, ra gabhIraM zAstrajJAnamityAdayo bahavo guNA api cAritrye zithile sati sarvathA'kiJcitkarA bhavanti / asadAcAro hi sAdhuH sAdhutvAccyutiM prApnotyeva janaizca tyAjyo bhavati / ataH satsAdhutvAbhilASibhiH sadAcAraH sarvadA sarvayatnaizca rakSaNIyaH / adhyAtmapathasya mUlagAmI spaSTazca bodho hi sAdhujanAnAmanivArya lakSaNam / vANijyabodharahito yathA vaNig bhavituM nA'rhati tathaivA'dhyAtmabodharahito'pi yAthArthyena sAdhutvaM naiva prApnoti / adhyAtmapathasya bodhastridhA bhavet(1) adhyAtmasAdhanA'nubhUtizca - adhyAtmapathasya dRDhAbhyAso yaiH kRtastena ca yathAsAmarthyamanubhavo'pi prAptaste'dhyAtmabodhavanto bhavanti / (2) adhyAtmazAstrAdhyayanam - adhyAtmaviSayakAn prAmANikAn granthAn samyagadhItyA'pyadhyAtmabodho bhavati / (3) satsaGgaH - adhyAtmavidAM satsAdhUnAM saGgena sevanena mArgadarzanena 56 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacaH zravaNena cA'pi patho'sya bodho bhavati / evaMrItyA yeSAM sAdhUnAmadhyAtmamArgasya bodhaH samyak paripakvazca bhavati X. 4 ta evA'dhyAtmapuruSA bhavanti svAnuyAyinazca yathArthaM bodhayitumarhanti / ye 4 svayamajJAste'nyAn kiM vA bodhayeyuH ? __ ato'dhyAtmapathasya samyag bodhaH satsAdhUnAM lakSaNatayA parigaNitaH / (8) satsAdhavo hi sAdhanAparAyaNA bhavanti / ye siddhAste yathAruci vartantAM nAma, kintu ye na siddhA nA'pi cA'bhyAsaparAyaNAste nizcapracamadhyAtmapathAt bhraSTA bhavanti / ata eva sAdhanAparAyaNatA sAdhUnAmanivAryaM lakSaNam / bhagavadbhAvaprAptyarthaM tyaktasaGgAH sAdhavo yadi tadarthamabhyAsaratA na bhavanti tadA teSAM sAdhutvamapi viphalameva / dharmasevA, samAjasevA, AzramasevA - ityAdibhiruttaradAyitvairyo'dhyAtmasAdhanAyA vimukhIbhavati sa patanadharmA eveti nizcapracam / sAdhanAM karotIti sAdhuriti sUtraM na kadA'pi vismartavyam / bhagavadbhAvaprAptireva jIvanasya paramaM dhyeyamiti spaSTatayA'vagamya tadarthaM RO jIvanasamarpaNaM kRtvA niSThayA'dhyAtmasAdhanAM yaH parizIlayati sa eva satsAdhurnA'nyaH / sAdhya-sAdhanayoravikalo bodhastadAcaraNaM ceti sAdhoranivArya lakSaNam / / sAdhurnAmA'dhyAtmapuruSaH / satsAdhutvanirNayArthamito'pi bahUni lakSaNAnyasyAM sUcyAM yojayituM zakyAnyeva / kintu tAdRzena vistAreNA'lam / atra tu pradhAnalakSaNAnyeva kAnicinnirUpitAni / ko'pi manuSyaH sarvathA pUrNo naiva bhavati / tathaiva sAdhurapi manuSyatvAt sarvathA pUrNo na / yatkiJcid vaikalyaM tu tasyA'pi bhavatyeva / 'yaH pUrNaH sarvavaikalyarahitazca bhavet sa eva sAdhuH' - iti yadi sAdhorlakSaNaM kuryAma tadA na ko'pi sAdhustad yathArthayituM samarthIbhavet / ata: sAmAnyajanavat sAdhoH sakAzAdapi pUrNatvApekSA na kartavyA / kiM sAdhoH kAcid vyAkhyA kartuM zakyA ? kaThinamidaM kArya, tathA'pi yathAmati prayatemahi 57 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ _ 'ye bhagavadbhAvaprAptyarthaM sarvasaGgatyAgena niSkrAntAH, ye sAdhanAparAyaNaM ra X jIvanaM yApayanti, ye bhagavaccetanAsparzalezamapi prAptAH, ye ca nirapekSatayA'nyasAdhakAn 5. yathAmati mArga darzayanti te sAdhavaH, te hi satsAdhavaH / ' IdRzaiH satsAdhubhirbhUmiriyaM bhUSitA / (akhaNDa-Ananda nAmani gUrjaramAsapatre lekho'yaM 2007tamavarSasya jUnamAse prakAzitaH) prArthanA-bhagavAMzca yadi bhagavAn asmAkaM prArthanAM zRNoti-svIkaroti ca, tadA so'smAkaM zraddhAM vizvAsaM ca vardhayati / yadi sa prArthanAM zrotuM vilambayati, tadA so'smAkaM dhairyaM vardhayati / yadi sa prArthanAM na zRNotyeva tadA mantavyaM yat tasyA'smAsu zraddhA'sti / sa manyate yat - asyA vipatteH pAraM vayaM svayameva prAptuM samarthAH - iti / / Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thA ba, kalikAlasya bharataH na (satyaghaTanA) 77777777777777777777777 muniratnakIrtivijayaH sUratanagaramAgatasya mohanasya triMzadvarSANi vyatItAni / tadAtve tu sa ekala evA''gata AsIt / tatra ca sa sarvathA'nabhijJa AsIt / yadyapi sAmpratamiva tadA nA''sIdetAvAn vAhanavyavahAro vA janAnAM sammardo vA'pi, tathA'pi saurASTravartinastasya nagarAdavazyameva janAnAM saGkhyA'trA'dhikA''sIt / sUratanagare AgamanAnantaraM tasya prathamaH paricayo ramezena saha jAtaH / yasmin yantrAgAre mohano niyogaM prAptavAnAsIt tatraiva ramezo'pi kArya kurvannAsIt / niyogasya prathama eva dine yadA bhojanavirAmaH saJjAtastadA svasvagRhAdAnItaM bhojanamAhArayituM sarve'pi karmakarA upaviSTA Asan / ramezo'pi bhojanAyopaviSTa AsIt / prathama eva kavala tena haste gRhItastAvat tasya dRSTimohanopari patitA / hastau pAdau ca prakSAlya sa evameva sthita AsIt / tatpAveM nA''sIt kimapyAhArayitum / taM dRSTvaiva sarvamabhijJAtavAn ramezaH / bubhukSitasya vyathAM bubhukSita eva jAnAti kila ! tadabhidhAnamajAnatA ramezena-bho ! bhrAtaH / atrA''gacchatu nAma - ityAkAritaH saH / mAmevaiSa AhvayatIti vijJAya mohanastatsamakSamupasthitaH / ramezastamiGgitenaiva nirdiSTavAn yadupavizatu nAma mayA saha bhoktum / saGkocamanubhavan sa vyAja darzitavAn - naiva, dhanyavAdaH, kintvahamupoSito'smi-iti / ramezo'pyudarapUraM prAptumeva sUratamAgata AsIt / svAbhimAnino janasya pIDAM sa saMvedayati smaiva / . ato balAt taddhastamAkRSyA'dha upavezayan sa uktavAn - 'are ! riktenodareNopavAso naiva kriyate re ! ataH prathamaM tAvadudaraM pUrayatu pazcAdupavAsa: karaNIyaH' iti / mohanaH satyameva bubhukSita AsIt / sa bhojanAyopaviSTaH / bhojanaM kurvantaM . Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 taM dRSTvA rameza uktavAn - 'mama gRhiNyAH sItAyA haste kazciccamatkAraH | 5 pratibhAsate / ' mohanastadA kevalaM smitameva kRtavAn / kintu tasya mukhe santoSaH . kRtajJatAbhAvazca vilasantAvAstAm / tadanu ca nityameva ramezo mohanAyA'pi bhojanamAnetuM pravRttaH / vastuto na ko'pi sambandho'nayormohana-ramezayormadhya AsIt tathA'pi-mohano mama ciraparicitaH kazcid-iti satataM ramezo'nubhavati sma / atha ramezaH svakIyanivAsasya samIpa evaikamapavarakaM bhATakena mohanAyA'pi nizcitavAn / nityameva ramezena sahaiva tadAnItameva bhojanaM kurvan mohanaH saGkocamanubhavannAsIt / ata ekadA tena ramezAya vijJaptaM yad 'bhojanasya mAsikaM kimapi zulkaM nizcetavyam' iti / kintvetacchravaNamAtreNaiva ramezo'tyantaM vyathito jAta: kathitavAMzca - 'mohana ! yadA'hamasmin nagare AgatavAnAsIt tadA mama ko'pi nA''sIdevA'tra / kintu tava paricayAnantaramahamanubhavAmi yad yadyapyAvAM 5 bhinnamAtRko svastathA'pyAvayoH zarIre yad rudhiraM vahati tadekameva !' - iti vadatastasyA'kSiNI bASpArdai jAte / sUratAgamanAnantaraM varSadvayamadhye mohano'pi pariNIto jAtaH / yasmin varSe mohanasya pariNayanaM jAtaM tasmiMzca varSe ramezasya patnI putraM prasUtavatyAsIt / mohanaH pariNIya punazca sUratamAgatya svapalyai kAntAyai ramezasya patnyAH sItAyAH paricayaM dadAna uktavAnAsIt - 'iyaM me mAtA'sti / mama carmaNa upAnahAvapi yadyasyAH kRte kArayeyaM tathA'pyasyA RNaM pratyarpayituM na zakyameva' iti / / etacchrutvA - 'are ! dRSTo re mahAn RNapratyarpakaH ! kAnte ! mA zRNotvasyaikamapi vacanam' - iti sItA sAkrozamuktavatyAsIt / tadanu sItA-kAntayormadhye maitrI tathA pravRddhA yathA te bhaginyAveva syAtAm / kAntA'pyAdinaM pratikAryaM sItAyai eva paripRcchati sma / bhojane'pi mohanasya kA rucirarucirvetyapi sItAyai eva paripRcchaya rasavatIM niSpAdayati sma / sItAyA bahirgamane kAntaiva tatputraM pAlayati sma, kupitAyAM ca sItAyAM saiva taM lAlayati smA'pi / svaputrasyevaiva sA tasya paripAlanaM kurvantyAsIt / etad dRSTvA sItA yadA kadAcit sahAsyaM kathayati smA'pi yat - 'kAnte ! kadA'haM tava putraM pAlayiSyAmi ? / ' etena ca kAntA lajjAmanubhavati sma / Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kintu tAdRzo'pyavasara Agato yadA kAntA''pannasattvA jAtA / sAyaM yadA mohano ramezazca gRhaM pratyAgatau tadA mohanaM samuddizyoktavatI - 'kadA miSTAnnaM bhojayati ?' iti / mohanaH kimapi nA'bhijJAtavAn kintu lajjayA raktamukhAM kAntAM dRSTvA marmA'bhijJAtavAn / mAsasaptakaM yAvat sItaiva kAntAyAH paricaryAM kRtavatyAsIt / prasUtyai kAntA pitRgRhaM gatavatyAsIt / tatra ca sA putrayugalaM prasUtavatI / tasminneva varSe mohano ramezazca niyogaM tyaktavantau, sahakAritAyAM ca svAntryeNa hIrakANAM yantrAgAramArabdhavantau / ubhAvapi vayasyau prabhUtaM parizramaM kurvantAvAstAm / 'manuSyayatna IzakRpA' iti nyAyAt tayorvyavasAyaH savegaM pravRddhaH / prasUtyanantaraM kAntA tribhirmAsairyadA pratyAgatavatI tadA tu mohana - ramezau tayorbhATakena gRhItApavarakau tatsvAminaH sakAzAt kriitvntaavaastaam| mAsatrayeNaiva tau samyag dhanamarjitavantAvAstAm / eSa ca tayorvikAsaH satataM pravRttaH pravRddhazca / zanaiH zanaizca tayoryantrAgAre'neke karmakarA niyogaM prAptavanta Asan / vyavasAyakAryArthaM ca tAbhyAM videzapravAso'pi kRta AsIt / apavarakayoH sthAne ubhayorapi svatantre gRhe vinirmite AstAm / zItakayute dve kAryAlaye api jAte, kAryAne api ca tau krItavantAvAstAm / paJcaSairvA varSaireva tAvapekSAto'pyadhikaM dhanasampAdanaM kRtavantAvAstAm / ramezasya putro'STavarSIya AsIt / ekadA rAtrau ramezasyA'sahyA hRdayavedanA samutpannA / sItA cItkAraM kurvatIva mohanAyA''kAritavatI / mohano'pi dhAvanneva samAgataH / sthitergAmbhIryamAkalayya cAlakamAdizya jhaTiti kAryAnamAnAyitavAn / satvaraM ca ramezaM cikitsAlayaM nItavAn / kintu ramezaH svasthitiM samyagabhijAnannAsIt / sa mohanasya hastaM svahastena gRhItvA - 'atha sarvaM tvadadhInaM, tvayA samyag nirvoDhavyam' iti preritavAn / cikitsAlayaprApaNAt pUrvameva ramezo netre nimIlitavAn / mohanena bahu kranditam / ramezasyA'ntimayAtrAyAM svaskandhe tacchavaM vahatA tenA'nubhUtaM yat tasya pAdAvazaktau jAtAviva ! sarvo'pyuttaravidhiH parisamAptaH / mohana upasItamAgataH / idAnIM vyAvasAyikaM sahakAritvamasau viyokSyatIti kalpayantIM sItAmuddizya hastau saMyojya mohano vijJaptimiva kurvANo'vadat - ' bhrAtRjAye ! sampratyahamekAkI saJjAto'smi / kintu 61 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ! 77777777777777777777777777777 ramezo na kutrA'pi gato'sti / sa vidyata evA'smAkaM madhye / ato vyavasAyAt sahakAritvavibhajanaM mA vicArayatu nAmA'pi !' tadanu ca ramezo jIvita eveti vyavaharan mohanaH prativarSaM vyApAre yo lAbhaH sampadyeta tasya nizcitaM bhAgaM sItAyai niyatarUpeNa dadAti smaiva / ramezasya kAryAlayo'pi tena yathAvad rakSita AsIt / kAr2yAnakrayaNasyA'vasare'pi sa yAnadvayameva krINAti sma / ekaM svasya kRte'nyacca sItAyai samarpayati sma / yasmiMzca vidyAlaye mohanasya putrAvadhIyAnAvAstAM tatraiva ramezasya putro'pi pravezitastena / mohanaH kAntA cobhe api sItAyAstatputrasya ca. sarvaprakArakaM yogakSemaM nirvahataH sma / yadyapi ramezo nA''sIt tathA'pi mohanaH prativarSa vyApAre jAyamAnamAyavyayAdikaM sarvamapi sItAyai darzayannAsIt / mohanasyaitAdRzaM vyavahAraM dRSTvA sItA sadaiva taM kathayati sma- 'sagotro mama devaro'pi yadi syAt, kadAcid naitAvAn nItimAn syAt' iti / tadA mohanaH pratyuttarayati sma - 'bhrAtRjAye ! bhagavatsamakSamunnatamastakena sthAtumetatsarvaM kromi| anyathA mama jIvanasya gaNitameva mithyA syAt' iti / atha ramezasya putro yuvA jAtaH / mohanastasmai vyavasAyaM zikSitavAn / svAtantryeNa yadA sa vyApAra nirvoDhuM zakto nipuNazca saJjAtastadanveva mohano vyavasAyaM vibhaktavAn / samagro'pyayaM mohanasya vyavahAro rAmasya pAdukAM saMsthApya rAjya saJcAlayantaM bharataM smArayati / kalikAlasyA'yaM bharata eva khalu ! sujanaM vyajanaM manye cAruvaMzasamudbhavam / AtmAnaM ca paribhrAmya paratApanivAraNam / / [subhASitaratnabhANDAgAre] Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAgatiH - muniratnakIrtivijayaH __ caitanyamahAprabhu-ityasyA'neke ziSyA Asan / rUpagosvAmI tatpramukhaziSyeSvanyatama AsIt / pUrvAzrame sa muslimanRpaterniyogamanutiSThannAsIt / yadyapi sa uccaiH pade niyukta AsIt tathA'pi sevakatvaM tu sevakatvameva khalu ! kadAcit rAtrau prabhUtA vRSTiH saJjAtA / samagro'pi mArgaH kardamito jalapUrNazca jAtaH / etAdRzi ca samaya eva nRpateH puruSA Agatya - 'rAjA bhavantaM smarati' - ityuktavanto rUpagosvAmine / ___madhyarAtrasya samaya AsIt / vRSTirajasradhArAbhiH pravartamAnA''sIt / rUpagosvAmI rAjJaH pramukha AdhikArika AsIt, atastasyA''nayanArthaM zibikA preSitA''sIt / zibikAmAruhya sa gRhAnnirgataH / rAjyanirmitAnyadhikArijanAnAM gRhANi mArgasyobhayapAi~ vidymaanaanyaasn| 3D sarvatra cA'dhikArijanA nivasanta Asan / eteSvekasmin nivAse patipatnyau vasataH sma / yadA ca zibikA tato nirgatA tadA kazcid vArtAlApo rUpagosvAminaH karNagocaro jAtaH / patiH patnImuddizya vadannAsIt - "asyAM ghorAyAmapi rAtrau kazcid gacchati ! ko vA syAdetAdRzi samaye ?" / "trayo vikalpA atra sambhAvyante / zvA vA syAt, cauro vA syAt, rAjJaH kiGkaro vA syAt' iti patnyuktavatI / puruSaH sa bahirAgatya nirIkSitavAn / gatvA ca patnImakathayat - "nA'sti tatra zunakaH, nA'pi ca cauraH / eSa tu rAjJaH kiGkaraH" - iti / vArtAlApa: samAptaH / kintu vArtAlApamenaM zrutvA rUpagosvAmino'ntaHkaraNaM bADhamAhatam / tasyA''tmA jAgRto'bhUt / rAjamahAlayaM prApya rAjJaH samakSaM svakIyaM nivRttipatraM samarpitavAn / tatazca nirgatya caitanyamahAprabhoH ziSyatvaM . so'GgIkRtavAn / 63 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmajAgRtirjayatu kathA munidharmakIrtivijayaH kazcit prazAntavadano nirmalanayanazca sAdhuH kasyacid grAmasyopavane svasAdhanAyAM nijAnande ca nimagna AsIt / tasya vidvattA kIrtizca sarvatra prasRtA''sIt / sarve'pi nagarajanA vandanArthaM tatpArzve nirantaramAgacchanti sma / rAjA'pyetacchrutvA''gatavAn / namaskAraM kRtavAn saH, kintu tannamaskArakaraNe "ahaM rAje"ti padasyA'bhimAnaH pratiphalati sma / sAdhunaitajjJAtam / sa taM AziSA'nugRhItavAnuktavAzca - he rAjan ! bhavatA svabalena vizAlaM samRddhaM ca rAjyaM prAptam / yadi kadAcid bhavAn nirjanavane gacchet, bhavantaM tRSNA bAdheta, me prANAH gaccheyurityunubhUyeta, kintu kuto'pi jalaprAptina syAttadA yadi ko'pi pAnthaH jalamAnIya "bhavate'haM jalaM dadyAM yadi bhavAn mahyaM rAjyArdhaM dadyAd" iti kathayettadA bhavatA kiM kriyeta ? rAjovAca - kiM cintanIyam ? tasmai avazyaM rAjyasyA'rdhaM dadyAm / sAdhuravocat - rAjan ! kadAcid maraNAntavyAdhirjAyeta tadA vaidyarAjo "yadi mahyaM rAjyArdhaM dadyAd bhavAn tarhi bhavantamujjIvayeya''miti brUyAttadA bhavAn kiM kuryAt ? rAjA''ha - prANebhyo'dhikaM priyaM kimasti ! ato'vazyaM rAjyAdhaM tasmai yaccheyam / sAdhurabravIt - rAjan ! yadi kiJcijjalaM pratyauSadhaM ca prati vA yadi rAjyamapi dAtuM bhavAnudyukto'sti tarhi sAmAnyasya rAjyasyaitasya prAptyarthaM rakSaNArthaM ca kathamamUlyaM jIvanaM mudhA gamayati bhavAn ? kathaM cA'bhimAnaM karoti ? etannizamyaiva rAjA sAdhozcaraNayoH patitavAn / tadaiva samIpasya U' vRkSasyopari sthitaH piko'vadat' - 'AtmajAgRtirjayatu' / 64 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * vAcazcamatkRtiH munidharmakIrtivijayaH / kazcit parAkramI rAjA''sIt / sa dayAlunirabhimAnI cA''sIt / prajAjanAnAM CAN sukhe eva svasukhamastIti manvAnaH sa nirantaraM prajAjanAnAM hitArthe prayatate sma / prajAjanA hA api tasyA'nuzAsane zAntimanubhavanti sma / ekadA sukhena kAlaM yApayatA tenaikaH svapno dRSTo yad- mama sarve'pi dantAH kenacit troTitA iti / etAdRzaM svapnaM nirIkSamANaH sannutthitavAn cintitavA~zca sa"yauvanakAle dantazUnyavadano'haM kIdRzo dRzyeyam ? mama zobhA kA ? eSa svapnaH zubho'zubho vA bhaviSyatI"ti / svapnaphalaM jJAtumutsukena tena rAjJA svarAjyAt pararAjyAcca sarve'pi vizvavizrutA daivajJA AhUtAH / niyatakAle te sarve'pi rAjasabhAyAmAgatavantaH / svapnavArtA tebhyo jJApayitvA svapnaphalaM pRSTavAn rAjA / eko'vadat - bhaviSyatkAle bhavato hAnirbhaviSyatIti sUcayatyeSa svapnaH / anya uvAca- svapno duHkhado'sti / bhavataH kuTumbe mRtyubhaviSyatIti / mukhaM vikRtyA'pareNa gaditaM- rAjan ! kiM kathayAni ? bhavato nayanasamakSameva sarve'pi parivArajanA mariSyanti / etacchrutvA sarve'pi rAjakauTumbikA nagarajanAzca bhayavihvalAH stabdhAzca jAtAH / kauTumbikAstu roditumArabdhAH / rAjA'pyadhomukho bhUtvA lalATe ca hastaM saMsthApyA''sIno'sti / vAtAvaraNe zoka audAsyaM ca pravartate sma / tadaivaiko jyotirvidutthitavAnuktavAzca - he rAjan ! cintAM mA kuru / naiSa svapno bhayaGkaraphalado'sti / "bhavAn dIrghAyuSko'sti, tato na ke'pi kauTumbikajanA bhavato mRtyu drakSyantI'"ti sUcayatyeSa svapnaH / etannizamyA'tIvA''nandamanubhavatA rAjJA tvaritameva svakaNThasthitA muktAphalamAlA niSkAsya tasya kaNThe AropitA / tadA sarve'pi jyautiSAcAryAH parasparaM mukhaM pazyanta uktavantazca - aho ! / phalAdezastveka eva kintu tatprakaTanakaraNe kiyadantaramasti ! vAgevA'mRtamapi viSaM karoti / tathA viSamapyamRtaM karoti / eSaiva vAcazcamatkRtiH / Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ORG kathA ayaM tu mUryo'pyasti munikalyANakIrtivijayaH ekadA ekasmin grAme vivAhaprasaGge janyayAtrA pravRttA / bahavo janA janyAzca tatra sammilitA Asan / varo'pi cA'zvArUDhaH khaDgaM dhArayan itastato nirIkSamANa AsIt / sahasA tasya dRSTiH pRSThataH sthite strIvRnde patitA, tAsAmupahAsavacanAni zrutvA sa sakarNo jAtaH / / ___kAcit strI anyAbhyaH strIbhyaH kathayantI AsIt, "halAH ! dRSTo vA bhavatIbhirvaro'yam ? kIdazo dRzyate saH ?" tadA'nyayoktaM, "dRSTa eva / ko'tra sandehaH ? mama tu sa vRddha ivaiva pratibhAti / " aparayA'pi kathitam, "Am Am ! mayA'pi sa prAtareva vilokitaH / vayasA'vazyaM paJcapaJcAzadvarSadezIya: syAt / " evameva ca teSAM narmAlApAH pracalanta Asan / kintu sarvamapyetat zrutvA saJjAtAmarSo varaH, "hum ! mAmapi vRddhaM kathayanti etAH !! eSa darzayAmi mama sAmarthyam !'' iti vadan jhaTiti khaDgaM kozAnniSkAsya azvAccotplutya dhAvitaH, samagrAmapi ca janyayAtrAM pradakSiNIkRtya punarapi svIyamazvamArUDhavAn / tataH sa tameva strIvRndaM vilokayati sma / sarvamapyetad dRSTvA tAsu strISvanyatamA uccaiH kathitavatI, "halAH ! ayaM tu mUryo'pyasti !!" 66 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / kathAtrayI kathA sA. RjumatizrIH antaHkaraNaM nAsti zikSako'pRcchat - bho bAlakAH ! yUyaM kiM bhagavato dhvanimazRNuta ? bAlakA vadanti - na, vayaM bhagavato dhvani nA'zRNuma / punaH zikSako'pRcchat - yUyaM bhagavataH sparza kimakuruta ? bAlakA vadanti - na, vayaM bhagavataH sparza nA'kurma / punaH zikSako'pRcchat - yUyaM bhagavato darzanaM kimakuruta ? bAlakA vadanti - na, vayaM na bhagavato darzanamakurma / zikSako'vadat - tato nizcitaM bhavati, yad bhagavAneva nAsti / athaikA nipuNA bAlikA'pRcchat - bho bAlakAH / yUyaM kiM zikSakasyA 'ntaHkaraNasya dhvanimazRNuta ? bAlakA vadanti - na, vayaM zikSakasyA'ntaHkaraNasya dhvani nA'zRNuma / punarbAlikA'pRcchat - yUyaM kiM zikSakasyA'nta:karaNasya sparzamakuruta ? bAlakA vadanti - na vayaM zikSakasyA'ntaHkaraNasya sparza nA'kurma / punarbAlikA'pRcchat - yUyaM kiM zikSakasyA'ntaHkaraNasya darzanamakuruta ? bAlakA vadanti - na, vayaM zikSakasyA'ntaHkaraNasya darzanaM nA'kurma / bAlikA'vadat - tena kAraNena nizcitaM bhavati, yat zikSakasyA'ntaHkaraNameva nAsti / *6.26...::TSMSVISISMISTISTISISTIAI Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) buddhireva zreyasI nadItaTe chaganazca maganazca gaganazca militAH / chaganAdayazcintayanti - vayaM mahatIM saritaM kathaM pArayema ? chagano bhagavantaM prArthayat - he bhagavan ! mama dIqa pAdAvarpaya, yena saritaM pArayANi / chaganasya pAdau :0 dIrghAvabhavatAm, nadIM cA'vatIrNo chaganaH / tataH.... magano bhagavantaM prArthayat - mama dI? hastAvekAM ca nAvamarpaya yena nadI * pArayANi, maganasyeSTaM militaM, nadIM cA'vatIrNo maganaH / gagano vicArayati- dIrghahastAbhyAM dIrghapAdAbhyAM ca jIvitavyasya kAThinyaM ::: bhAvi, tato gagano bhagavantaM prArthayat - me buddhi dehi, yena nadI pArayANi / tato gagano dUre ekaM setuM dRSTavAn / gaganaH setunA nadImapArayat / GIRIRIRBIRTRAIATED::.. *****6*6.0.1STSMSTISMISISTISTISTIAD pUrNimAyA rajanI ekasminnagare kAnhaDanAmA kASThahArako vasati sma / sa pratidivasaM vane HRS kASThakartanAya gacchati sma, kASThapujaM ca vikrIya svajIvanaM nirvahati sma / ekadA'sminnagare eko munirAT samAgataH / tadA kAnhaDo vicArayati - adyA'haM munirAjasya dezanAM zrotuM gamiSyAmi / tadA tasya sahacaraH kathayAmAsa - - cala, vane kASThakartanAya gacchAvaH / kAnhaDaH pratikathayAmAsa - ahaM nA''gacchAmi 4 adyA'haM munirAjasya dezanAM zrotuM gacchAmi / tasya sahacaraH punaH kathayAmAsa - yadi tvaM vane nA''gacchestarhi bubhukSitaH syAH / kAnhaDaH pratikathayAmAsa-yadbhAvyaM 68 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tadbhavatu, ahaM dezanAM zrotumeva gamiSyAmi / nagarajanA: kAnhaDazca dezanAM zrotumagacchan / munirAja ekaM yAmaM yAvaddezanAmadAt / tataH sarve nagarajanA gatAH kevalaM kAnhaDa upaviSTaH / atha kAnhaDo munirAjaM pRcchati sma ahaM dharmaM kartumicchAmi, kRpayA mArgadarzanaM karotu / munirAjaH kathayAJcakAra - tvamekaM niyamaM gRhANa yat pUrNimAyA nizAyAM bahmacaryavrataM pAlanIyam / kAnhaDastaM niyamaM pratipannavAn pRSTavAMzca - ahamapaThito'smi, pUrNimArajanIM kathaM bhotsyAmi ? munirAjaH kathayAmAsa - AkAze pUrNacandraM dRSTvA tvaM pUrNimAM bhotsyasi / kAnhaDo dvAtriMzadvarSIya AsIt / tasya ko'pi svajano nA''sIt, dhanasyA'bhAve tenodvAho na kRta AsIt / - ekadA kAnho vane jagAma / sa varSAkAlasya kAraNenA''rdra kASThapuJjamAninAya / tadaikasya zreSThino mukhyasevakena- ayaM candanakASThapuJjo'stIti lakSitaM / ata: sa kAnhaDaM vaJcayitvA mahArghaM candanakASThapuJjamalpamUlyena gRhItavAn zreSThine ca jJApitavAn / zreSThI kathayAmbabhUva tvayedamanyAyyaM kRtaM, gaccha, kAnhaDaM cA''hvaya / AgataM kAnhaDaM zreSThI papraccha ayaM candanakASThapuJjo mahArgho'sti, ataste candanakASThapuJjasya bhAreNa tulyaM suvarNamarpayAmi / kiM tat svIkariSyasi ? kAnhaDaH kathayAJcakAra - Am..... kAnhaDaH kanakapuJjaM laatvaa'clt| mArge sa paNyAGganAbhavanasthayA vezyayA dRSTa AhUya kathitazca - adya nizAyAM tvaM mayA saha krIDa / bhavatvityuktvA kAnhaDena sarvamapi svIyaM suvarNaM tasyai dattam / vezyA cintayati asAvudAro jano'sti, tatastena saha patnIsadRzaM vyavahAraM kariSyAmi / pazcAt paNyAGganA kAnhaDaM strapayitvA cArUNi ca vastrANi paridhApya paryaGke svApitavatI / kAnhaDo vezyayA saha gamanAyotsuko'bhavat / vezyA dehabhUSAkaraNe magnA''sIt tadA kAnhaDasya dRSTirgagane patitA / nabhasi tena pUrNacandro dRSTaH svakIyazca niyamaH smRtaH / sa vezyAbhavanAt palAyanaM kartuM sopAnazreNyAmavatIrNaH / tadA''gacchantI vezyA sammukhaM militA / sA papraccha kutra gacchasi ? 69 - 18181816 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ **48.66\EYENTRIEEEENESS | kAnhaDo'vadat - mamodare pIDA bhavati, tenA'haM malavisarjanAya gacchAmi / / ___ tataH kAnhaDo gRhaM gatvA suSvApa / vezyA bahu pratIkSitavatI kintu kAnhaDo na pratyAgacchat / atha sA cintayati sma - idaM dhanaM mayA na svIkartavyam / kiM karomi ? tataH sA sarvamapi nivedya rAjJe tat suvarNamayacchat / rAjA vicArayati idaM dhanaM mayA'pi na grahItavyam / sa paTahamavAdayat - vezyAyA gRhe nizi yo'gacchat sa rAjasabhAmAgacchatu / paTahaM zrutvA kAnhaDo ** bhUpatisamIpamAgacchadakathayaccA'haM nizi vezyAgRhe'gaccham / rAjA vezyAmAhvayada- ** 0 pRcchacca - kimayaM janastava gRhe nizyAgacchat ? vezyA kathayAmAsa - Am... sa kAnhaDaM papraccha - tvamidaM suvarNaM kayA rItyA AnItavAn ? kAnhaDaH : kathayAmAsa - zreSThinA saha candanakASThapuJjasya vinimayena mayedaM suvarNaM labdham / mApatiH zreSThinamAhvayati pRcchati ca sma - bho zreSThin ! - kimayaM kASThahArakaH satyaM vadati ? zreSThI kathayAmAsa - Am... atha kAnhaDaM papraccha - tvaM vezyAyA gRhAt kena kAraNena palAyanamakaroH ? kAnhaDa Aha - pUrNimAtamasvinyAM bahmacaryavratapAlanasya niyamo mayA smRtaH, tena mayA palAyanaM kRtaM / rAjA hRSTaH / kAnhaDAya sarvaM suvarNamanyamupahAraM ca dattavAn / sarve janAH sAnandAzcaryAnvitA babhUvuH / atha kAnhaDaH sundaraM gRhaM nirmApitavAn / uttamayA kanyayA sahodvAhaM ca kRtavAn / tathA'pi sadA sa pUrNimAtamasvatyAM brahmacaryapAlanaM cakAra / ekadA tasminnagare jJAnI muniH samavasRtaH / rAjJA saha sarve nagarajanAstasya munerdezanAM zrotumAjagmuH / dezanAnantaraM rAjA muni papraccha - kAnhaDasyodante vezyA zreSThA ? zreSThI vA zreSThaH ? uta kAnhaDa: zreSTha / muniH kathayAmAsa-vezyA, kAnhaDaH, zreSThI tvaM ceti sarve'pi zreSThAH / tataste sarve'pi dIkSAM janahurAtmakalyANaM ca cakruH / ****6...:LSHSMSTISMISISTISTSMAD 70 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jhAMsIrAjJI lakSmIbAI rAjezakumAramizraH . 1857 tamavarSasya krAnteragrasAriNI vIrAGganA lakSmIbAI AsIt / tasyA mAtA bhAgIrathIbAI pitA ca moropanta tAmbe AstAm / asyA janma vArANasyAM 19-11-1835 tame dinAGke babhUva / bAlye sA svamAtrA pitrA ca saha vArANasIta: karNapurasamIpe viThUramAgatA / tasyAH zaizavaM kThUire vyatItam / samaye yauvanamAruhya sA sundarI manoharA ca jAtA / asyAH saundaryamavalokya jhAMsIrAjo gaGgAdhararAvo mohito babhUva / tena tasyA mAtApitarau kathitau yad bhavantau svaputrIvivAhaM yadi tena saha kariSyataH, tahi yuvayoH putrI lakSmI jhAsIrAjyasya rAzI bhaviSyati / rAjJo gaGgAdhararAvasya lakSmIvivAhaprastAvaM zrutvA tau prasannau jAtau / tataH samaye sA lakSmIrgaGgAdhararAvena saha vivAhitA, paraM tasyAH ko'pi santAno nA'bhavat / 1853 tame varSe gaGgAdhararAvasya dehAvasAnAnantaraM sA lakSmIjhA~sIrAjyasya zAsikA babhUva, kintu AGgla(aMgreja)zAsakaistasyAH zAsanAya mAnyatA na dattA, na ca / 9 tasyA dattakaputro bhAvizAsako mAnitaH / tataH sA krAntikAriNI babhUva / tayodghoSaNA kRtA yat sA jhAMsIrAjyamAGglazAsakAya na dAsyatIti / tayA lakSmyA mahilAsenA sthApitA, yasyA nAma 'durgAdalam' AsIt / durgAdalasya netRtvaM jhalakArIbAI kRtavatI / jhalakArIbAyyA mukhAkRtirlakSmIbAyyA mukhAkRtisamAnA''sIt / AGglairyadA jhAMsI samAkrAntA, tadA jhalakArIbAI durgAdalena saha tAnAkrAntavatI / yuddhe sA vIragati prAptavatI / tato lakSmIH svaputraM pRSThe baddhvA samarabhUmiM gatavatI / tatra AGglasenayA saha yuddhaM kurvatI sA kAlapI gatA, yatra tAtyATope militaH / tena saha sammIlya tayA gvAliyaraprAsAdo'dhikRtaH AGglairapi tasyAH parAkramaH sammAnitaH / ante tayA 18-6-1858 tame varSe svaprANAstyaktAH / AGglasenApatinA hyUrojena tasyAH parAkramaH prazaMsitaH / tenoktam - 'atra yA vIrAGganA suptA, sA vIreSvekavIra AsIt' // 71 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ marmA-narmA MIRMIRMIRALAM are ! kiMnimitto'yaM puraskAro bhavatyA prAptaH khalu ? pralamba-bhASaNaspardhAyAmabhavamahaM vijetrI, tadarthameSo'vApto mayA / nnu| patiH nanu viSayaH ka AsIt tatra spardhAyAm ? patnI "alpa-bhASaNasya lAbhAH" / ------- grAhakaH zuko'yaM mayA hyo bhavato haTTataH krItaH / bhavatA kathitamAsId liyo yadayaM vadan zuko' vartate / kintu sa tu na bhASate kimpi| vikretA mayA vikrayakSaNe kimuktamAsIt / smaratu bhavAn / grAhakaH bhavatA kathitaM yadayaM yad yat zroSyati tat tat srvmuccaaryissyti| satyam ? vikretA satyameva tat khalu ! kintvatra samasyaitAvatyeva yadayaM badhiro vartate / 5 ahaM kiM karomi? - 72 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asmina varSe pradarzinyAM kIdRzInAM zATikAnAM pradarzanaM bhaviSyatIti na jJAyate-patnyuktavatI / yatra kutrA'pi gacchatu nAma; sarvatra dvividhaiva zATikopalabhyete- ekA, yA bhavatyai na roceta / anyA, yAM kretuM mama zaktirna bhavet / ekA kumArikA IzvaraM prArthitavatI - 'bhagavan ! nA'haM matkRte kimapi yAce / kevalaM mama mAtuH kRte ekamuttamaM jAmAtAraM dadAtu' iti / IzvarastasyAH prArthanAM zrutavAn / tasyA laghubhaginyA vivAhaH snyjaatH| RAM 0 0 0 prathamaH zIghramahaM gRha jigamiSAmi / mama patnI pratIkSAratA bubhukSitA syAt / dvitIyaH bhAgyavAn re bhavAnetAdRzIM patnIM prApya, yad bhojanAya sA tvAM prtiiksste| prathamaH are, naivaM re ! na bhojanAya pratIkSate, kintu nityaM rasavatI mayaiva sajjIkaraNIyA kila ! ataH prtiiksste| vidyArthiyAnasya samIpAt smazAnayAtrA nirgtaa| vidyArthI kazcit svamitraM pRcchati- ko mRtaH? mitramaGgulyA nirdizyoktavAn - sa supto dRzyate kila? sa eva! / 73 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AR eka: kizoraH kRpaNena svapitRvyena saha vasannAsIt / sa pitRvyastu tAvAn kRpaNa AsId yat taM svabhrAtRjAyodarapUraM bhojanamapi na dadAti sma / evameva so'tyantaM kRzakAyaH saJjAtaH / ekadA dvAvapi gRhe upaviSTAvAstAm / tAvat kRzakAya ekaH zunako'ntarAgataH / taM dRSTvA pitRvya uktavAn- pazya re ! ayaM zunakaH kIdRzaH kRzakAyo'sti ! eSo'pi svapitRvyeNa sahaiva vasan syAditi pratibhAti - bhrAtRjastvaritaM kathitavAn / yAtrikaH [pathikAzramasya (Hotel) vyavasthApakAya] asti vAsAya kazcidapavarako riktaH? vyvsthaapkHnaa'sti| yAtrikaH yadi pradhAnamantrI atrA''gacchet tarhi kiM bhavAn tasmai apavarakaM dAsyati? vyavasthApakaHavazyameva dAsyAmi / yAtrikaH tarhi kRpayA tamevA'pavarakaM mahyaM dIyatAm / pradhAnamantrI naa'dyaa''gcchti| bhaktaH bhagavAn bhaktaH bhagavan ! bhavataH kRte koTivarSANAM kA gaNanA? vatsa ! kSaNamAtram / koTirUpyakANAM ca kA gaNanA ? nANakamAtrameva / tarhi bhagavan ! mahyamekaM nANakaM dIyatAm / kSaNamekaM tiSThatu, vatsa ! bhagavAn bhaktaH bhagavAn - 74 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 *BRAR prAkRta-vibhAga: giriNijjharo pavvao hemam cArusuhAsiyAI vijayazIlacandrasUriH annAyA tuha cariyA nikkAraNasosaNaM na lAbho ya / tahavi parANuvayAraM karesi girijhara ! tamasi dhanno ! girinijjharANa nIyAgAmittaM khalu salAhaNijjaM re ! / jaM siM jalavahaNA saMjIvai savvavaNarAI kAmaM bAhiM dIsa pAhANaviNimmio kaDhiNabhAvo / aMto girissa kiMtu Nu vahaMti mahuNijjharA sayayaM sihari ! bhavau te bhaddaM jeNa tae nimmaviya sarasatilayaM / bhUmI bhAlapaese sohaggaM appiyaMtI caMgo niyaucchaMgo girivara ! tuha kayavarohabhario jaM / saccaviyaM teNa tae 'maNoharA DuMgarA dUrA' asi girivara ! uttuMgo vaNalacchialaMkio vi taM sahasi / tahavi tuha ekadoso tuha siharArohaNaM mahAkaThiNaM girivara ! tuha avayAro sahalo, vaNasaMpayA vi tava uciyA / jassa tuhussaMge kila samassiyA dubbalA ya baliNo ya uttuMgattassa maNe vahasi kahaM pavvaiMda bho ! gavvaM ? | naNu niyapacchA pecchasu tatthatthi hu ke risI gattA ! 75 mo ro go ko // 5 // dA // 8 // HERRKS WER Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 7 // zI naNu pancayA dharAe samattaNaM helayA haNaMtevaM / mA mUDha ! ciMtasu jao dharaNIthaNamaMDalA ime suhayA mA bhaMjau girirAyA jo houM bhuumibhaaltilysmo| bhUmIe sohaggaM akalaMkamalaMkiyAi appei giriravi garuo, garuo gurU vi, guruattaNe samANe vi| sayayaM vuDDIe taha jaMgamabhAveNa guruaNo bhinlo "vaDDANaM saMnijjhe ko lAbho ?' mUDha ! mannasu na evaM / chAyA ya sIyapavaNo naNu labhate giritalammi bho girisihara ! maNammI egallattassa vahasi kiM kheyaM ? / naNu niccegAgittaM tuMgANaM havai vihileho bho panvaya ! gabuddhaya ! phoDijjaMtaM nirikva khuddanagaM / kAmaM hasasu, paraM so devbaM patthei jogakhemaM te dUrA nirikkha siharaM mA dhAvasu muddha ! girismiivmmi| abhio uttuMgANaM jamhA ninnattameva saMbhavai karo. rU jo rattuppaladalalaMkiyaniyabahiraMgaM nirikkha saravara re ! / tujjha na dappAvasaro naNu niyamaliNaMtaraM peccha 26 kiccaDabhario kAo komalakamalANa hor3a me nilao ? sara ! nevaM saMtappasu kamalANi Nu hoti kaddamammi jao // 17 // suvvai haMsa-sarovara-kamalANaM saMgamo purA kAle / ihi puNa baga-dadura-sevAlANaM sa saMbhavai 38 gAmammi saraM sammi kaddamo tattha dhavalakamalavaNaM / abuhajaNANa ya gAmo vihivaMkattaM aho ! asamaM loko jattha purA paumAyaravarammi kheliMsu subhaga ! siyahaMsA / hI ! tatthevajja bagA saharaM viharaMti bhariyasevAle // 20 // Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haMsabbhameNa bagulo nimaMtio saravareNa kaiyA vi / tappAvarasa pariNaiM ajja vi aNuhoti jalayarA sabve ro . - sAyara ! siNiddhayA tuha annA anlA gabhIrayA cA'vi / sAyaro jaM lahuyaM pi na poyaM aMke dhariUNa gauravaM desi raro sAyara ! sariyAniyaro mahuraM nIraM niraMtaraM khivai / tuha uyarammi, tahAci hu vArattaM vahasi taM, mahacchariaM! // 23 // khAro uyahI, tubbhe miTThajalA, tahavi kiM niyavilovo / kIrai tattha ? naIo ! naNu sabbaraso ya so'mha savassaM // 24 // na sahai viyappajAlaM samappaNaM jattha kIrae tattha / ii sikvaviuM manne vahai naI khAra-uyahimmi // 25 // guhiro agAhamajjho sAyara ! bhaNNijjase visAlo y| NaM assiyajaNahaNaNaM kahamiha sahase tahavi tAya !? // 26 // bho rayaNAyara ! nilao rayaNANaM tamasi saMsuyaM evaM / kimii ahuNA taDammi khu maTTiyapuMjaM samuggirasi kAlaM ? // 27 // dApoaM atthi va natthi va aNusarar3a ya vA na vA tuha payAsaM / tahavi sakiccamavirayaM karosi taM dIvadaMDa ! dhanno'si // 28 // | naI sukkA naI kahaM taM ? evaM mA puccha, saMgadoso'yaM / naNu sukkahiyaya-loyA majjha taDe tAya ! nivasaMti ! | kUvo mA raDasu sukkakUvA ! mannato jIviyaM niyaM vihalaM / rasahINammi jaNammI bhAro cciya vArisaMvahaNaM 77 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ miTThajaleNa sayA jo bhario AsI tisaM nivAraMto / so kUvo hA ! dIsaha sukko'suIkayavarukkero // 31 // citte da4 kUvaM bAlo pucchissihI niyaM piyaraM / pAvA ! kimiNaM ? so vi ya maggissihI taM khu kosammi // 32 // puci 'kUcukkhaNaNe puNNaM' ti jayammi saddahA aasii| ahuNA u kUvapUraNapuNNaM supaiTTiyaM, jayau kAlo rU pug imahujalabhariyA kUvA AsiMsu je jgkkhaayaa| jAyA dANiM kaDuyA te cciya, hA kAlamAhappaM ! zorUko bho kUca ! tujjha piyarA mahujaladANeNa lddhjsvaayaa| taM kIsa desi kaDuyaM ? naNu taM tANeva saMtANo ! // 35 // 'sukkA majjha jalasirA jalahINo haM maremi ljjaae'| iya ciMtaMto dhanno kUvo, sajalA vi no pare kiviNA rUddo sui-sIyala-sAujalaM pahiANa'ppesi dAhamuvasamasi / kUca ! tuha ekkadoso chAhaM tattANa no desi zarUcho kUvarasa niccalattaM ke risayaM jeNa tassa kaMThuvari / jhAiMsu sAhuNo naNu thirAu labhijjae thirayA 28 dhariuM kUvasarUvaM sakkhaM gaMgANaI kimavailA ? tAvaM taNhaM ca malaM harei pahiANa jo samagaM morUko Nu, khArattaduguMchaM miTThattamayaM ca kUva ! vahasi ? khAro vi akUvAro saraNaM khalu mINajAissa 40 kUvo khaNio bahudhaNavvaeNa bhUrissameNa ceva me| devvavasA kaDuyataraM viNiggayaM vAri, kassa pukkarumo ? // 41 // re kittimamuttAhala ! jhalahala ahiaM tumaM, na me ciMtA / | muttAhalaM | IN] mulaMkaNavelAe jaha na milAyasi tahA kuNasu kiMtu // 42 // RAKH PARYANAKAKKe 78 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sappo mANava ! mA maM mArasu patthemi bhavaMtamamhi nidoso| jai doso visameva'ha naNu pAsau niyamaNassa veravisaM // 43 // re sappa ! muMca dappaM visavisae, mANavo'hio tumao / taM dADhAe DaMkasi so dUrA ceva mArei lokajI duddhaM pAeMti narA maM, garalaM haM vamemi pAvo u / ii bhuyaga ! mA vimujjhasu jao kayagghANa taM si ujjhAo // 45 // pUeMti maNuyA sappaM, maUraM naulaM va no / ao siddhaM jage nUNaM, 'bhayaM pIIi kAraNaM' // 46 // siDhilo si kiM bhuyaga re ! saMtAsagamavi jaNaM na kiM Dasasi ? naNu maNuyANa kusalayaM DasaNe daThUNa thaddho mhi . // 47 // saccassa ya sappasa ya kevala ca-pavaggaviraio bheo| annaha donni vi maNuyaM deti navINaM Nu avayAraM 48 sappa ! tae sikvaviyA maNuyA kAuM Nu kavaDaraggaM / kaMcuyacAe vi visassa'cAiNA abbhuyaM eyaM 46) nUNaM bhuyaMgadADhA keNa vi AyaDDiyA miliccheNaM / alaha naulaM daTuM na erisiM dINayaM lahejjeso // 50 // bhuyagA ! bhamaMtu bhuvaNe saharaM suiraM viNA bhayaM, jamhA / pAhANIbhUo khalu garulo sAraMgapANiNA saddhiM // 51 // * caMdaNaM // 2 // bho caMdaNa ! surahI tuha dehammi pavaTTae, naNu tao kiM ? jai bhuyagA niyanilayaM kareMti tuha khaMdhaguhirammi sappA vasaMti caMdaNa ! tuha mUle jaNakahA khu saccesA / kevalamee mANavaruveNa caraMti kalikAle *KHATRIKA karI HANKRANTRAKARMA 79 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMdaNa ! niyasurahiM bho ! saMgovasu, mA jayammi payaDesu / aNNaha so vAirasai viNAsabheriM tuha avassaM // 54 // cheijjai jeNaMgaM vikkijjai taM ca jeNa httttmmi| so caMdaNa ! jai suguNo surahI, naNu ke riso havar3a doso ? // 55 // sIho bho sIha ! niyayarajjaM uvekkhiUNaM kimatthamaDasi bahiM ? / vaDDANaM niyamerollaMghaNamevettha naNu maraNaM 66o aigADhe gahaNagihe sacchaMdaM je vasiMsu kesrinno| te ajja Asayakae bhamaMti savvattha, hA vihivilAso ! // 57 // aigADharukkhajAle vaNagahaNe jo sayA''si vihrNto|| nibaMdhaM, so paMjarabaddho sIho'huNA, ahaha devvaM ! // 8 // bho nahapaMDiya ! kesari ! kiM gabbaM vahasi tikkhanahakajje ? naNu te tikkhanaha cciya havaMti te haMta maNakAraNayaM // 59 // | rojho na hari nahi hariNA vi hu kariNo nahi neva saMti srlaa| eNhi iha vaNagahaNe rAyapae rojjhaDANa ahigAro daLo meTo / meMDhapavAhaM daTuM dhammaMdhA sumariyA mae mnnuyaa| je cakkhUNi nimIliya paDaMti aggesarANuvariM sodazI vasaho nettammi dhavalajummaM ghummai bhUmItalaM su karisaMtaM / male mAucchaMge khelaMtaM bAlavarajualaM mA dhavala ! mA payaMsasu niyadehaM, mA pasaMsa niyaruvaM / ko jANai paDai kayA tuhovariM soNiyakuTThiI ? 80 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ re vasaha ! kiM pasIyasi galaghaMTaravaM suNettu niyacitte ? / naNu esa eca ghaMTo tuha baMdhaNapahario hoi duko | rAsaho rAsaha ! jai kaMkhasi taM vasahasamANaM payaM aNuhaveuM / tA paDhama moNavayaM dhara, mA dhara pAmaraM ca maNaM 6l suNao duddo duko 68 bho suNaya ! bhasau bhasau jaha gAmaDiyaM taheva sAhuM pi / tuha pAsAo sAhU sikkhau samadaMsaNaM kAma suNao Na mAriabbo jeNa bhasaMteNa sylrttiie| vIsasaNijjataM taha apamAo daMsio payaDaM suNayassa bhavau bhadaM jaggaMtasseha jassa aMdhAre / coro vA pAvaM vA no lahai pavissiGa nilae sANassa peccha dappaM sayaDatale saMThiassa dittassa / jo mannai sayaDamahaM uppADemi ya calAvemi suNayassa ya suyaNassa ya naNu pecchaha sarisayaM mahaM ekkaM / donni vi pokkAreuM aNisaM vAreti pisuNAI tiNapUlaohauvariM ciTTha biTThassa dutttthsaannss| passaha bhakkhar3a na sayaM na dei gAvINa bhakneuM 70 *arak // 7 // haMso 'haMso bhakkhar3a muttAhalAI' ii vissuyaM jae tAya ! / taM re ! kimu cuNasi kaNaM ? naNu haMso haM kalijugassa // 72 // / 'kAgA vi hu~ti seyA' ii ciMtiya tavasi himanage gaMtuM / ujjamiyaM haMsehiM, manne sovanlavalatthaM ! _orUrI ME 81 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / bago vIsatthANaM caMcaNakusalo ko mAriso ? iina ciMta ! / tava dappadalaNaniuNANa dhuttANa baga ! jagaM bhariaM // 4 // daDuro mA kuru daddura ! cittaM kamaliNipattammi mitta ! uvavisiuM / cirarakkhiameaM khalu dhavalakalahaMsabAlakhelatthaM // 75 // mINo bho mINa ! dINabhAvaM mA gA bagavaMcaNAparAhINa ! / naNu iha tuha avarAho jaM dhamma peccha vIsasasi I76o kAgo hosi tamappiyavayaNo tahavi hu naNu kAga ! kiM raTasi virasaM ? / | saccaM hoi kaThoraM iya jANAvemi tAya ! maNuyANaM // 7 // | koDalo | jA kAgANaM sattI avasauNe niddabhaMgakaraNe ya / sA koilANa natthi tahavi hu siTTho'tthi koilo, cittaM ! // 78 // koila ! ettha na mujjhasu na esa aMbo'tthi kiMtu babbUlo / rehaMti kaMTaillA vi nikkaMTaganiyavaNammi naNu tAya ! // 79 // bago haMso saMsijjar3a, nahi ahaM kayAvi tti baga ! na kuru rosN| AyAreNa vi dhavalA je te ceveha saMsaNijjA bho ! // 0 // kA koi na suNai, pasaMsaM na kuNai ya, iya ciMtiuM na vaha moNaM / koila ! jaM suyaNANaM, eyaM lihiyaM khu niyanilADammi // 1 // 82 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Phasers ang bhiMgo sUrassa vIsasasu mA bho bhiMga ! parAgareNuAsatta ! / jai abbhAvarioso kamalavibohagakare na payaDer3a vihagA khajjoyA caMdo sUro MSERTES AyaMse niyarUvaM nirikkhiuM bhavasi kiM bhamara ! mUDho ? | na AyaMso chalaNA devakhAvai esa saM pi paraM re bhiMga ! guMjaNaM tava souM naliNI tahA samullasiyA / jaha haMsasaMgame vi na nA'vi naliNuggame vi kayA bhamara ! kimu gumagumAyasi viyasiyasiyauppalANi saMpappa ? / sAyaM tesi sarUvaM thaddhIhohisi nirikkha naNu kamalavaNaM maulijjau kAmaM sUratthagamaNavelAe / kiMtu kamalagayabhamarANaM rasamUDhANa kiM hohI ? Mu saraM DayaMtu vihagA ajja vi AgAsamatthi niddosaM / pacchA kArakkhANe viNimmie dUsaNassa no jANe Di vAsArattimmi aho ! khajjoyagaNANa vilasiyaM daddhuM / takkemi tArayagaNa sajIvaNIhou kimiha saMpatto ? ( havaNatthaM kimiha saMpatto ?) Mei bho soma ! khajjuANaM ujjoaM peccha mA kuru pamAyaM / annaha loyassa tamoloyakkhevaNakalaMka litto si Chuan sUro pahasai somaM naNu teaM jIviaM mahaMtANaM / rattimmi va divasammi va kiM kajjaM nippayAsehiM ? 83 ro n 845 // 85 // sUrassa dampatikkhaM rUvaM aNubhUya hasai diNacaMdo / divase haM jaha gagaNe dekkhijjirasai tahA nisi khu sUro ? // 90 // 5865 // 87 // // 88 // VEFVERREY mel Shinews Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ VANS LEGINK mAlio gulakusumaM moggaraphullaM vapu kamalaM niccaM udemi ayaM tahavi tamaM niccameva pasarai hA ! / ir3a ciMtA tuha nagghar3a diNayara ! tamavAraNaM khu te dhammo Mei mA mAliya ! mA soyasu 'micchA vucchesu ujjamo me 'ti / khANU viraNapase mannajjissar3a jao aMbo Mu bahupemmalAliyaM pi hu kaMTagasaMgaM na muyai gulakusumaM / iyamA vaha kheyaM iha sajjaNa ! suhavaM khu kaMTagAiNNaM Qian jattha na tuha upabhogo pUAkajjammi neva uvaogo / moggaraphullopphullasi tattha vi taM, dhI ! tava viveyaM Qian * ll 84 sn jai vi si surahi suvaNNaM phullaM maNamohagaM ca vaNapuppha ! tahavi na jA vikkijjasi haTTe tA natthi kiMpi tuha mullaM maulijjai nisi naliNaM saMkoijjai diNe tahA kumuyaM / ahanisamavi jaM viyasai daMsijjaha sajjaNA ! tayaM kusumaM // 97 // hel // 95 // 55 bho kamala ! sarala - komala ! jalabAhiM jAhi mA suhaya ! sahasA / jaM savvattha vi loe bhariyA khalu kaMTagA tikkhA viyasiya-siyakamala ! are ! sUmAlamuNAladaMDadullaliya ! mA vaha gavvaM, ciMtasu 'ussUre kA gaI majjha ?' jaM jaM komalamihaiM taM uccheijjae nisaMsehiM / tA stuppala ! dharasu kaDhiNattaM thovamavi suhaya ! rataM vA nIlaM vA seyaM hariyaM va hou jaM taM vA / suNa bho kamalakusuma ! tuha etthuvaogo narANa nahi ko vi||101|| DOYELPROVESWERRED WER len mel Ki // 100 // Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PAMOH kayaga-kamalehi sarie paoyaNe kimiti kmlkhNddaaiN| viyasaMti ya vilasaMti ya nikAraNamir3a na bohemo // 102 // uppajjati khu ahuNA kiraNapphAsaM viNA kumuy-nlinnaa| tA caMda ! sUra ! tubbhaM kiraNA alattha laggaMtu jammo'mha maliNanIre maNuANaM novaogiNo ya'mhe / evaM na kamala ! soyasu vayaNaM keNovamijjai viNA taM ? // 104 // paDhamaM rattuppalavaNasaMbohovAyamalamalisiuM / tatto sUrassa buhA ! caMDattaM khalu vigovaMtu // 105 // aMbo 206o 2001 aMbovari kAgehiM niyanilayA nimmiyA niravohaM / niMbassa saMgaI naNu manle eyammi kAraNayaM (saMgo niMbassa kao nUNaM, aMbeNa, anlahA nevN)|| demi phalANi, namAmi ya tAvaM, chAyaM karemi saMtANaM / tahavi jaNo maM cheyai kiM pramatthassa phalameyaM ? jai niMba ! aMbagavvaM cUreuM taM maNammi icchesi / tA paDhama kAgagaNaM uttArasu niyayasIsAo bho aMba ! niyayakhaMbhe ArohaM desu mA galoissa / naNu esA tuha jammaM karissae sabvahA kaDuyaM bho aMba ! sumara paDhamaM aMbattaNamAimaM vahiadaMtaM / tatto niyamahurattaNavattaM savvattha gAesu 308ii pAyavo re pAyava ! vicchAo havasi kahaM saMkhayassa velAe ? / Aukhae vi suyaNA naNu niyapayaDiM na muMcaMti uvajujja majjha savvaM 'siddhe kajje gaya'jja anlattha / sauNa'tti duma ! na soyasu parovayArINa khalu gaI esA // 11 // // 112 // Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 13 // // 114 // // 115 // babalo / babbUlamaMDavaM pahi sUrAtavavAragaM nirikva'jja / takkemi dujjaNajaNo na sabbayA kuNai hANimeva buhA ! mA kuru gADhamuvehaM vaNapAlaga ! vaNadumANa rkkhmmi| annaha babbUlANaM pavattihI kANaNammi IsariyaM vaDa-pippala-sahayArA uccheijjati jattha desmmi| vaDhaMtulayasirasA babbUlA tattha hI ! kimacchariaM ? savvattha peccha buddhiM samunnaiM ceca kaMTailANaM / manaMti saphalarukkhA niyavaMjhattammi sAphallaM niyakaMTagehiM DaMsasi sabvesiM desi nAvi vIsAmaM / chAMhe kaMTagabharie babbula ! tuhajIvaNaM dhiddhI ! iMdhaNagaM maNuANaM demi, tahA daMtadhAvaNaM re re ! / bhoaNamuTTAINaM vada kaha maha jIvaNaM vihalaM ? pahia ! paha-saMta ! daTuM maggammI babbulaM na vaha kheyaM / hoti jao kalikAle maggA kaMTagisamAiNNA egaMteNaM suyaNA ! niMdeyabbo na hoi bbbuulo| jaM tassAvi chAyA kaMTagarahiyA ya sIyA ya // 116 // loko 28 // 119 // // 120 // aNuratte vi hu gADhaM bhamarammi niraMtaraM ruNajhuNate / kamaliNI | majjhattheva kamaliNI ciTThai, hI ! ke risI sunigghiNayA ! // 121 // | velakaNA sUrakaramaggapaDiA velukaNA tArisaM camakkaMti / jaha mottiyaM pi lajjai suvaNNaaMguTThiyAjaDiaM hariNaMko kuyaNANeseva ThiI sAdhAraM te sayA kharaMTeMti / hariNeNAsayadAyA kalaMkio pecha hariNako // 123 // 86 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahA kAmaM taM diggho paha ! rAyapahanAmadheajuggo a| taha vi pahiANa virahe niratyayaM tAvagaM sayalaM // 124 // KYAKAR dujjaNA bho dujjaNA ! jahicchaM toDaMtu ghaDaMtu vA jagaM, jenn| baMbho sajjaNakajje gahiyanivittI gao sagihaM // 125 // pahio kAsArA kiMsArA kUvA aMdhA naIu sukkjlaa| male pahiANaM kila atittikammaM udayapattaM // 126 // / pattharakae lahunagA phoDijjaMtIha jalakae dhrnnii| maNUsA gahaNavaNA kaTThakae rakkhasakiccaM hahA ! maNUsANaM // 127 // kaDuyattaNaM pi suguNo pasaMsaNijjo kayAi diisei| kArallayakaDuyaraso jaM mahumehaM viNAser3a 28 / bhaggaM sunnaTThANaM nirikkhiuM hasasu mA are mUDha ! / sunnaTTANaM jANAsi tAva kiM no 'jo jAyai jAi so' imaM niyamaM ? // 129 // (bho megha ! sakkadatto, kattha palatto tuha vivego ? // ) va puTviM vaNavAsINaM pANINaM saMkhao pyvihio| iNhi puNa vinANaM maNuyA ya kareMti taM kamma zarU | samadiTThI kA bhayavaM ! jattha na pUyA na pUyago daMsago va ko natthi / tatthavi taM uvavisio aho ! mahaMtANa samadiTThI // 131 // 87 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ megho / // 132 // / kAle neva varisasi tahA akAle resi mA vuttiN| bho megha ! kiM na datto sakkeNesi pi tuha vivegaguNo ? mahure mahuro kaDue kaDuo khAro tahA ya khAre taM / hosi jalaya ! keNeso naNu sikkhavio tuha vivego ? tuha megha ! kA kusalayA phulAveMtassa sylvnnraaii| jar3a na karIraM suk viyasAvasi tujjha sammuhammi ThiyaM // 133 // // 134 // sUro kiMsuamuhasarisAruNavayaNe sUre samuggae vi aho / jar3a naliNaM maliNijjai to niyaI kaM saraNameu ? rUpo kayagghayA 36o mA kAlidAsa ! lajjasu niyamAsayacheyaNaM sariya hiyaye / tuha ceTTA gayalajjaM ajjavi assijjaI buhehiM jaM re re kayagghayA ! taM kerisaloyaMpiNattamuvvahasi ? / jhaMkhaMti puttadArA sIsA sayaNA ya jeNa tumaM // 137 // | | pakkhigaNANa uvekvaM samikkha kAsAra ! sAra mA aMsU / eseva loganII 'jaM rittA Neva daTThavvA' rU8 7 bho sajjaNa ! mA soyasu niyavucchaM pecha kaDuphalaM, jeNa / sajjaNoM aMbabbhameNa niMbo niyagehe vAvio tumae zarUcho pivIliyA - ahamegayA samaggaM sakkarakhaMDaM nayAmi niynile| iya ciMtirI pivIlI gasiyA kAleNa, acchariaM // 14 // vitI / jar3a gacamuvvahasi iya 'jaM dhAremIha taM remi' vihe ! / to kaMTagakiNNe kuru babbularukkhe mahuphalaM bho ! // 141 pivIliyA - paDivakkhahatthikuMbhatthalANa viSphoDaNe kayaMto jo| so mayamatto vi gao pivIliyANaM kaha raMko ? // 142 // 88 88 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathA pAiyavinANakahA AcAryavijayakastUrasUriH / (1) aviyAriAese nariMdarasa kahA aviyAriya-Aeso, sappANaMmi paDejja vi / sA''esaM kuMbhagAraM ca, muMcitthA nivaI jahA // kattha vi nayare egeNa nariMdeNa Aeso diNNo - "gAmamajjhe ego devAlao atthi / purIe mAhaNA vA vaissA vA khattiyA vA suddA ya vA nayaravAsiNo je logA saMti tehiM devAlae pavisia devaM vaMdittA gaMtavvaM, annahA tassa vaho bhavissai" / ego kuMbhayAro tamAesaM ajANiUNa gaddahamAruhia hatthe laguDaM giNhittA mahArAya vva gacchai / teNa devAlae so devo na vaMdio / tao ruTThA suhaDA taM giNhiUNa nariMdaggao ThaviavaMtA / nariMdeNa tassa vaho niddiTTho / vahatthaMbhe so niio| maraNakAle tattha maraNaM viNA patthaNAtiyaM kijjai, patthaNAtigaM pUriUNa vahijjai, evaM niyamo niveNa kao asthi / tadA so kuMbhAro vi pucchijjai tae patthaNAtige kiM jAijjai, teNaM uttaM- 'ahaM nariMdassa samIve maggissAmi' / so tattha niio| nariMdeNa 'patthaNAtigaM magga' tti khiaN| so kahei- 'egaM tu majjha gehe ahuNA kuDuMbabhoyaNatthaM pannaralakkharuppagAI peseha, bIaMtu je jaNA baMdIkayA te savve moeh| niveNa savvaM kayaM / taiapatthaNAvasare teNa sahamajjhatthianariMdapamuhasavvajaNANaM laguDeNa pahAratigakaraNAya Aeso mggio| raNNA ciMtiaM - 'ahaM kiM karomi ?, eso thUlo, daMDo vi thUlo, egeNa pahAreNa ahaM marissAmi' / tao 'ajutto eso Aeso' ia ciMtittA vaMdaNAeso ( Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nikkAsio / uvari dANamahiaM tassa appittA tassa buddhIe saMtuTTeNa niveNa samANaM gihe moio / evaM aviArio Aeso kayA vi appavahAe hoi / uvaeso aviyAriakajjassa, pAsittA appiyaM phalaM / kayAI na tahA kujjA, jai tumhe suhecchavo // (2) sIlavaIe kahA kAlo gao jo dhammaMmi, so Neo sahalo ccia / niSphalo sayalo seso, vahU ettha nidaMsaNaM // kamniyare lacchIdAso seTThI vriivtttti| so bahudhaNasaMpattIe gavviTTo Asi / bhogavilAsesu eva laggo kayA vi dhammaM na kuNei / tassa putto vi eyArisa asthi / jovaNe piuNA dhammiassa dhammadAsassa jahatthanAmAe sIlavaIe kannAe saha pANigahaNaM puttassa kArAviyaM / sA kannA jayA aTThavAsA jAyA, tayA tIe piuperaNAe sAhuNIsagAsAo jiNesaradhammasavaNeNa sammattaM aNuvvayAiM ca gahIyAI, jiNadhamme aIva niuNA saMjAA / jayA sA sasuragehe AgayA, tayA sasurAI dhammAo vimuhaM daTThaNa tIe bahuduhaM saMjAyaM / 'kahaM mama niyavayassa nivvAho hojjA ?, kahaM vA devaguruvimuhANaM sasurAINaM dhammovaeso bhavejjA ? ' evaM sA viyArei / egayA 'saMsAro asAro, lacchI vi asArA, dehovi viNassaro, ego dhammo cciya paralogapavannANaM jIvANamAhAru'tti uvaesadANeNa niyabhattA jiNidadhammeNa vAsio o / evaM sAsumavi kAlaMtare bohei / sasuraM paDibohiuM sA samayaM maggei / egayA tI ghare samaNaguNagaNAlaMkio mahavvaI nANI jovvaNattho go sAhU bhikkhatthaM samAgao / jovvaNe vi gahIyavayaM saMtaM daMtaM sAhuM gharaMmi AgayaM daTThUNa AhAre vijjamANe vi tIe viyAriyaM- 'jovvaNe mahavvayaM mahAdullahaM, kahaM ee 90 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eyaMmi jovvaNattaNe gahIyaM ?'tti parikkhatthaM samassAe puTuM - 'ahuNA samao na saMjAo, kiM puvvaM niggayA?' / tIe hiyayagayabhAvaM nAUNa sAhuNA uttaM-'samayanANaMkayA maccU hossai tti-natthi, teNa samayaM viNA niggao' / sA uttaraM nAUNa tuTThA / muNiNA vi sA puTThA 'kai varisA tumha saMjAyA' ? / muNissa pucchAbhAvaM nAUNa vIsavAsesu jAesu vi tIe 'bArasa vAsatti' uttaM / puNaravi 'te sAmissa kai . vAsA jAya'tti puttuN| tIe piyassa paNavIsavAsesu jAesu vi 'paMca vAsA' uttA, evaM sAsUe 'chammAsA' kahiyA / sasurassa pucchAe so 'ahuNA na uppanno atthi' / evaM vahU-sAhUNaM vaTTA aMtaThieNa sasureNa suA / laddhabhikkhe sAhuMmi gae so aIva kohAulo saMjAo, jao puttavahU maM uddissa na jAu tti khei| ___ ruTTho so puttassa kahaNatthaM haTuM gacchai, gacchataM sasuraM sA vaei- 'bhottUNaM he sasura ! tuM gcchsu|' sasuro kahei- 'jai haM na jAo mhi, tayA kahaM bhoyaNaM cavvemibhakkhemi' ia kahiUNa haTTe go| puttassa savvaM vuttaMtaM kahei- 'tava pattI durAyArA asabbhavayaNA atthi, ao taM gihAo nikkAsaya' / so piuNA saha gehe aago| vahuM pucchai- 'kiM mAupiuNo avamANaM kayaM?, sAhuNA saha vaTTAe kiM asaccamuttaraM diNNaM' ? / tIe uttaM- 'tumhe muNiM pucchaha, so savvaM khihii'| sasuro uvassae gaMtUNa sAvamANaM muNiM pucchai- 'he muNe ! ajja mama gehe bhikkhatthaM tumhe kiM AgayA ?' / muNI kahei- 'tumhANaM gharaM na jANAmi, taM kuttha vasasi ?' seTThI viyArei 'muNI asaccaM kahei' / puNaravi puDhe 'kattha vi gehe bAlAe saha vaTTA kayA kiM?' / muNI kahei- 'sA bAlA jiNamayakusalA, tIe mama vi parikkhA kyaa| tIe haM vutto "samayaM viNA kahaM niggao si" / mae uttaraM diNNaMsamayassa 'maraNasamayassa' nANaM natthi, teNa puvvavayaMmi niggao mhi / mae vi parikkhatthaM savvesiM sasurAINaM vAsAiM puTThAI / tIe sammaM kahiyAI' / seTThI pucchai'sasuro na jAo ia tIe kiM kahiyaM?' / muNiNA uttaM- 'sA ciya pucchijjau, jao viusIe tIe jahattho bhAvo njji'| sasuro gehaM gaccA puttavarSa pucchai- 'tae muNissa purao kimevaM vuttaM- "me 2 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 sasuro jAo vi na''tti / tIe uttaM - 'he sasura ! dhammahINamaNUsassa mANavabhavo ra patto vi apatto eva, jao saddhammakiccehiM sahalo bhavo na kao so maNUsabhavo nipphalo ciya / tao tumha jIvaNaM pi dhammahINaM savvaM gayaM / teNa mae kahiaM- mama sasurassa uppattI eva n| evaM saccatthanANe tuTTho dhammAbhimuho jAo / puNaravi puTuM- 'tumae sAsUe chammAsA kahaM kahiA ?' tIe uttaM- 'sAsuM pucchaha' / seTThiNA sA puTThA / tAe vi kahiaM- 'puttavahUe vayaNaM saccaM, jao mama jiNadhammapattIe chammAsA eva jAyA, . jao io chammAsAo puvvaM kattha vi maraNapasaMge gyaa| tattha thINaM vivihaguNadosavaTTA jAyA / egAe vuDDhAe uttaM "nArINa majjhe imIe puttavahU seTThA / jovvaNavae vi sAsUbhattiparA dhammakajjami saeva apamattA, gihakajjesu vi kusalA na'nnA erisaa!| imIe sAsU nibbhaggA, erisIe bhAttivacchalAe puttavahUe vi dhammakajje perijjamANAvi dhammaM na kuNeI' / imaM soUNa vahUguNaraMjiA tIe muhAo dhammo patto / dhammapattIe chammAsA jAyA, tao puttavahUe chammAsA kahiyA, taM juttaM' / putto vi puTTho, teNa vi uttaM- 'rattIe sayayadhammovaesaparAe bhajjAe "saMsArAsAradaMsaNeNa bhogavilAsANaM ca pariNAmahadAittaNeNa, vAsAnaIpUratullajuvvaNattaNeNa ya dehassa khaNabhaMgurattaNeNa jayaMmi dhammo eva sAru"tti uvadiTTho haM jiNadhammArAhago jAo, ajja paMca vAsA jAyA / tao vahUe maM uddissa paMcavAsA kahiyA, taM sccN'| evaM kuTuMbassa dhammapattIe varlDa, viusIe ya puttavahUe jahatthavayaNaM soUNa lacchIdAso vi paDibuddho vuDDattaNe vi dhammaM ArAhia saggaI patto sprivaaro| uvaeso sIlavaIa diTuMtaM, sasurAivibohagaM / soccA dhammeNa appANaM, vAsiaM kuNa savvayA / / Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) dANaMmi thera-therINaM kahA dAyavvaM niahattheNa, paro dAhii vA na vA / vuDDadaMpaidichato, vikkhAo ettha vuccai // egaMmi nayare niddhaNo thero vaNio aputto atthi / niyaDIkusalA tassa therI bhajjA duTThA vijjai / teNa vaNieNa niddhaNeNa kayA vi dANaM na diNNaM / egayA teNa 'dANeNa viNA paraloge suhaM na hohI, teNa kiMci vi iha bhave dANaM dAyavvaM' ti viyAriUNa tassa ghare ego jaccaturaMgamo atthi, tassa vikkaeNa jaM davvaM hohii, taM dhammatthaM mae appiyavvaM / evaM ciMtamANassa kiyaMto kAlo gao / jayA tassa maraNasamao Agao, tayA mahAjaNaM bollaviUNa kahiaM- "mama maraNAo pacchA mama bhajjA evaM jaccaturaMgamaM vikkeUNa jaM davvaM pAvissai, taM davvaM paralogasuhAya tumhANaM dAssai / taM davvaM tumhehiM suhakammaMmi nioiyavvaM" ti kahiUNa so maraNaM ptto| tassa vuDDA bhajjA niyabhattuNo maraNakiccaM kiccA viArei- 'imassa jaccaturaMgamassa vikkaeNaM ruppayasayaM hohI, taM tu mahAyaNassa appaNaM bhavissai / mama pAse kiM pi na hossai / tao evaM kAyavvaM jeNa savvadhaNaM maIyapAse ciya tthaai"| evaM ciMtiUNa ego maMjAro pAlio / vikkayakAle maMjArassa ruppayANaM navanavaI ThaviA, turaMgassa egaM ruppayaM tthviaN| jo kovi kayaNatthaM AgacchejjA tassa sA evaM kahei- 'mae ee maMjAra-turaMgA saha vikkeyavvA, ekkamekkaM kassa vi na dAyavvaM, jassa gahaNecchA siyA, tayA maMjArassa ruppagANaM navanavaI dAyavvA, turaMgamassa ega ciya ruppyN| egamegaM tu na vikkessAmi' / logA turaMgamassa gahaNecchAe AgacchaMti / sA puvvaM maMjAragahaNAya kahei, pacchA turaMgaM / maMjAraM ko vi na giNhei / egayA ego dhaNio Agao / tIe tArisaM vayaNaM soccA maMjArassa navanavairupyayaM diNNaM, Asassa ruppayaM egaM diNNaM / sA ruppayasayaM giNhittA ghare AgayA / mahAjaNaM bollAviUNa jayA egaM ruppayaM dei, tayA pucchai kimevaM? sA kahei- 'turaMgamassa vikkaeNa davvaM ruppayaM laddhaM, Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( navanavairuppayaM tu maMjAravikkaeNa laddhaM / mama bhattuNA vi evaM kahiaM- "turaMgamassa vikkaeNa jaM davvaM hojjA, taM appiyavvaM", mae u taM davvaM tumhANaM diNNaM' / evaM vuDDAe mahAyaNo vi vaMcio / taM ca savvadavvaM, ailuddhattaNeNa uvabhogaM akiccA ciya, / vivihakilesaM sahamANA, maraNakAle vi jhAyamANA aTTaroddajjhANaparA maccu pattA / tao nieNa hattheNa jaM dANaM diNNaM, taM paraloasuhakaraM hoi / / uvaeso diTuMtaM thera-therIe, soccA sabbhAvao syaa| jahuttaM jaM taha dijjA, mAyaM neva samAyare // Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAdhipatitvatantrIyasya (DICTATORSHIP) kasyacid dezasya nyAyAlaye kaJcid vidrohiNamAzrityA'bhiyogaH pravRtta AsIt / vidrohI sa taddezasya sarvasattAdhIzasya kRte dhUrto-mUDha-iti zabdaprayogaM - kRtvaanaasiit| nyAyAlaye sa svakIyaM vidhAnaM satyApayituM savitarka vAdaM prastutavAn / / nyAyAdhIzastasya vAdaM zrutavAnapi / api ca, sodAharaNaM katipayaghaTanA ullikhya sa sAdhitavAnapi yat tatratyaH sattAdhIzo dhUrto'sti muuddhshcaa'pystyeveti|| antatastamaparAdhinaM nizcitya nyAyAdhIzo daNDaM shraavitvaan| nyAyAdhIza uktavAn - tavA'parAdhastAvAn gambhIro bhayAnakazca yad daNDadvayaM tadarthaM / nizcIyate / eko'parAdhastAvad daNDayogya eva, aparazca shuulaaropnnpaatrm| vidrohI (sAzcaryam) kintu, mahAzaya ! ko'parAdho'tra kevalaM daNDapAtram ? nyAyAdhIzaH dezasya sarvoccapadasthitavyakteH kRte tvayA dhUrto mUDhazceti zabdau prayuktau / vidrohI tahi zUlAropaNArho daNDaH kaH? nyAyAdhIzaH anena rASTrasyA'tigupta rahasyaM tvayA prakaTIkRtam, iti| Fon Private & Personal use only