Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ "aho ! zrutajJAna" graMtha jIrNoddhAra 178 jyotiSasAra : dravya sahAyaka : pUjya AcArya zrI nItisUrijI ma. sA.nA samudAyanA pU.sAdhvI zrI lalitaprabhAzrIjI ma.sA.,pU.sAdhvI zrI kalpazIlAzrIjI ma.sA., pU.sAdhvI zrI kIrtizIlAzrIjI ma.sA., pU.sAdhvI vinayazIlAzrIjI ma.sA. nI preraNAthI rAnI sTezana zrAvikA upAzrayanI jJAnakhAtAnI upajamAMthI : saMyojaka : zAha bAbulAla saremala beDAvALA zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra zA. vimaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, sAbaramatI, amadAvAda-5 (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 saMvata 2069 I. 2013
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra pRSTha ___84 ___810 010 011 saMyojaka-zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 - ahoshrut.bs@gmail.com zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-05. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2065 (I. 2009) seTa naM.-1 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustake www.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| kramAMka pustakanuM nAma tA-TI515Ara-saMpaES | 001 | zrI naMdIsUtra avacUrI | pU. vikramasUrijI ma.sA. 238 | 002 | zrI uttarAdhyayana sUtra cUrNI | pU. jinadAsagaNi cUrNIkAra 286 003 zrI arhadgItA-bhagavadgItA pa. meghavijayajI gaNi ma.sA. 004 | zrI arhaccUDAmaNi sArasaTIkaH pU. bhadrabAhusvAmI ma.sA. | 005 | zrI yUkti prakAzasUtraM pU. padmasAgarajI gaNi ma.sA. | 006 | zrI mAnatuGgazAstram | pU. mAnatuMgavijayajI ma.sA. | 007 | aparAjitapRcchA zrI bI. bhaTTAcArya 008 zilpa smRti vAstu vidyAyAm zrI naMdalAla cunilAla somapurA 850 | 009 | zilparatnam bhAga-1 zrIkumAra ke. sabhAtsava zAstrI 322 zilparatnam bhAga-2 zrIkumAra ke. sabhAtsava zAstrI 280 prAsAdatilaka zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI 162 | 012 | kAzyazilpam zrI vinAyaka gaNeza ApaTe 302 prAsAdamajarI zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI 156 014 | rAjavallabha yAne zilpazAstra zrI nArAyaNa bhAratI goMsAI 352 | zilpadIpaka zrI gaMgAdharajI praNIta 120 | vAstusAra zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI dIpArNava uttarArdha zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI 110 jinaprAsAda mArtaNDa zrI naMdalAla cunIlAla somapurA 498 | jaina graMthAvalI zrI jaina zvetAmbara konphransa 502 | hIrakalaza jaina jyotiSa zrI himatarAma mahAzaMkara jAnI 021 nyAyapravezaH bhAga-1 zrI AnaMdazaMkara bI. dhruva 022 | dIpArNava pUrvArdha zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI 023 anekAnta jayapatAkAkhyaM bhAga-1 pU. municaMdrasUrijI ma.sA. 452 024 | anekAnta jayapatAkAkhyaM bhAga-2 zrI eca. Ara. kApaDIA 500 025 | prAkRta vyAkaraNa bhASAMtara saha zrI becaradAsa jIvarAja dozI 454 026 | tattpopaplavasiMhaH | zrI jayarAzI bhaTTa, bI. bhaTTAcArya 188 | 027 | zaktivAdAdarzaH | zrI sudarzanAcArya zAstrI 214 | kSIrArNava zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI 414 029 | vedhavAstu prabhAkara zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI ___192 013 454 226 640
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 824 288 30 | zinjaratnAkara prAsAda maMDana zrI siddhahema bRhadavRtti bRhannyAsa adhyAya-1 | zrI siddhahema bRhadvRtti bRhannyAsa adhyAya-2 zrI siddhahema bRhavRtti bRhannyAsa adhyAya-3 zrI narmadAzaMkara zAstrI | paM. bhagavAnadAsa jaina pU. lAvaNyasUrijI ma.sA. pU. bhAvasUrinI ma.sA. 520 034 (). pU. bhAvasUri ma.sA. zrI siddhahema bRhavRtti bRhannyAsa adhyAya-3 (2) 324 302 196 039. 190 040 | tilaka 202 480 228 60 044 218 036. | zrI siddhahema bRhavRtti bRhannyAsa adhyAya-5 037 vAstunighaMTu 038 | tilakamannarI bhAga-1 tilakamagnarI bhAga-2 tilakamajharI bhAga-3 sakhasandhAna mahAkAvyam saptabhaphImimAMsA nyAyAvatAra vyutpattivAda guDhArthatattvaloka sAmAnya niryukti guDhArthatattvAloka 046 saptabhInayapradIpa bAlabodhinIvivRttiH vyutpattivAda zAstrArthakalA TIkA nayopadeza bhAga-1 taraSiNIkaraNI nayopadeza bhAga-2 tarakiNItaraNI nyAyasamuccaya cAdyArthaprakAzaH dina zuddhi prakaraNa 053 bRhad dhAraNA yaMtra 05 | jyotirmahodaya pU. bhAvasUrinI ma.sA. pU. bhAvasUrina ma.sA. prabhAzaMkara oghaDabhAI somapurA pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. vijayaamRtasUrizvarajI pU. paM. zivAnandavijayajI satiSacaMdra vidyAbhUSaNa zrI dharmadattasUri (bacchA jhA) zrI dharmadattasUri (bacchA jhA) pU. lAvaNyasUrijI. zrIveNImAdhava zAstrI pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. darzanavijayajI pU. darzanavijayajI sa. pU. akSayavijayajI 045 190 138 296 (04) 210 274 286 216 532 113 112
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAna bhaMDAra bhASA | 218. | 164 saMyojaka - bAbulAla saremala zAha zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIzana sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, mahAvAha-04. (mo.) 8427585804 (yo) 2213 2543 (5-mela) ahoshrut.bs@gmail.com maho zrutajJAnamajtha ddhiAra - saMvata 2075 (5. 2010)- seTa naM-2 prAyaH jIrNa aprApya pustakone skena karAvIne DI.vI.DI. banAvI tenI yAdI. yA pustasI www.ahoshrut.org vebasAITa 52thI ugl stGirls sii zAze. krama pustakanuM nAma tA-TI8152-saMpaES pRSTha 055 | zrI siddhahema bRhavRtti bRhadanyAsa adhyAya-6 | pU. lAvaNyasUrijI ma.sA. 296 056 | vividha tIrtha kalpa pa. jinavijayajI ma.sA. 160 057 lAratIya Tana bhe| saMskRti sanomana pU. pUNyavijayajI ma.sA. 058 | siddhAntalakSaNagUDhArtha tattvalokaH zrI dharmadattasUri 202 059 | vyApti paJcaka vivRtti TIkA zrI dharmadattasUri jaina saMgIta rAgamALA zrI mAMgaroLa jaina saMgIta maMDaLI | 306 061 | caturviMzatIprabandha (prabaMdha koza) | zrI rasikalAla eca. kApaDIA 062 | vyutpattivAda Adarza vyAkhyayA saMpUrNa 6 adhyAya |saM zrI sudarzanAcArya 668 063 | candraprabhA hemakaumudI saM pU. meghavijayajI gaNi 516 064| viveka vilAsa saM/. | zrI dAmodara goviMdAcArya 268 065 | paJcazatI prabodha prabaMdha | pU. mRgendravijayajI ma.sA. 456 066 | sanmatitattvasopAnam | saM pU. labdhisUrijI ma.sA. 420 06764zamAtA vahI guzanuvAha gu4. pU. hemasAgarasUrijI ma.sA. 638 068 | moharAjAparAjayam saM pU. caturavijayajI ma.sA. 192 069 | kriyAkoza saM/hiM zrI mohanalAla bAMThiyA 428 070 | kAlikAcAryakathAsaMgraha saM/. | zrI aMbAlAla premacaMda 406 071 | sAmAnyanirukti caMdrakalA kalAvilAsa TIkA | saM. zrI vAmAcaraNa bhaTTAcArya 308 072 | janmasamudrajAtaka saM/hiM zrI bhagavAnadAsa jaina 128 meghamahodaya varSaprabodha saM/hiM zrI bhagavAnadAsa jaina 532 on jaina sAmudrikanAM pAMca graMtho 14. zrI himmatarAma mahAzaMkara jAnI 376 060 322 073
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ '075 374 238 194 192 254 260 | jaina citra kalpadruma bhAga-1 16 | jaina citra kalpadruma bhAga-2 77) saMgIta nATya rUpAvalI 13 bhAratanAM jaina tIrtho ane tenuM zilpa sthApatya 79 | zilpa cintAmaNi bhAga-1 080 | bRhad zilpa zAstra bhAga-1 081 bRhad zilpa zAstra bhAga-2 | bRhad zilpa zAstra bhAga-3 083. AyurvedanA anubhUta prayogo bhAga-1 kalyANa kAraka 085 | vinorana zora kathA ratna koza bhAga-1 kathA ratna koza bhAga-2 088 | hastasagnIvanama 238 260 guja. | | zrI sArAbhAI navAba guja. | zrI saYTmAruM navAva guja. | zrI vidyA saramA navIna guja. | zrI sArAmAruM navIna guja. | zrI manasubAna muvAmana guja. | zrI nannAtha maMvArama guja. | zrI nannAtha maMvArama guja. | zrI gagannAtha maMvArama guja. | . vantisAgaranI guja. | zrI vardhamAna parvanAtha zatrI saM./hiM zrI naMdalAla zarmA guja. | zrI levalAsa gIvarAna kozI guja. | zrI levalAsa navarIna lozI sa. pU. meniyanI saM. pU.vinayanI, pU. puNyavijayajI AcArya zrI vijayadarzanasUrijI 114 '084. 910 436 336 087 230 322 (089/ 114 endracaturvizatikA sammati tarka mahArNavAvatArikA 560
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra krama 272 240 saM. 254 282 466 342 362 134 70 316 224 612 307 saMyojaka-zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 - ahoshrut.bs@gmail.com zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-05. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2067 (I. 2011) seTa naM.-3 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustake www.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| | pustaka nAma kartA TIkAkAra bhASA saMpAdaka/prakAzaka 91 | syAdvAda ratnAkara bhAga-1 vAdidevasUrijI saM. motIlAla lAghAjI punA 92 | | syAdvAda ratnAkara bhAga-2 vAdidevasUrijI | motIlAla lAghAjI punA 93 | syAdvAda ratnAkara bhAga-3 bAdidevasUrijI | motIlAla lAghAjI punA 94 | | syAdvAda ratnAkara bhAga-4 bAdidevasUrijI motIlAla lAghAjI punA | syAdvAda ratnAkara bhAga-5 vAdidevasUrijI | motIlAla lAghAjI punA 96 | pavitra kalpasUtra puNyavijayajI sArAbhAI navAba 97 | samarAGgaNa sUtradhAra bhAga-1 bhojadeva | TI. gaNapati zAstrI 98 | samarAGgaNa sUtradhAra bhAga-2 bhojadeva | TI. gaNapati zAstrI 99 | bhuvanadIpaka padmaprabhasUrijI | veMkaTeza presa 100 | gAthAsahastrI samayasuMdarajI saM. | sukhalAlajI 101 | bhAratIya prAcIna lipImAlA | gaurIzaMkara ojhA hindI | munzIrAma manohararAma 102 | zabdaratnAkara sAdhusundarajI saM. haragovindadAsa becaradAsa 103 | sabodhavANI prakAza nyAyavijayajI |sN./g / hemacaMdrAcArya jaina sabhA 104 | laghu prabaMdha saMgraha jayaMta pI. ThAkara saM. orIenTa insTITyuTa baroDA 105 | jaina stotra saMcaya-1-2-3 mANikyasAgarasUrijI saM, AgamoddhAraka sabhA 106 | sanmati tarka prakaraNa bhAga-1,2,3 siddhasena divAkara sukhalAla saMghavI 107 | sanmati tarka prakaraNa bhAga-4.5 siddhasena divAkara sukhalAla saMghavI 108 | nyAyasAra - nyAyatAtparyadIpikA satiSacaMdra vidyAbhUSaNa esiyATIka sosAyaTI 109 | jaina lekha saMgraha bhAga-1 puraNacaMdra nAhara | puraNacaMdra nAhara 110 | jaina lekha saMgraha bhAga-2 puraNacaMdra nAhara saM./hi puraNacaMdra nAhara 111 | jaina lekha saMgraha bhAga-3 puraNacaMdra nAhara saM./hi / puraNacaMdra nAhara 112 | | jaina dhAtu pratimA lekha bhAga-1 kAMtivijayajI saM./hi | jinadattasUri jJAnabhaMDAra 113 | jaina pratimA lekha saMgraha daulatasiMha loDhA saM./hi | aravinda dhAmaNiyA 114 | rAdhanapura pratimA lekha saMdoha vizAlavijayajI saM./gu | yazovijayajI graMthamALA 115 | prAcina lekha saMgraha-1 vijayadharmasUrijI saM./gu | yazovijayajI graMthamALA 116 | bIkAnera jaina lekha saMgraha agaracaMda nAhaTA saM./hi nAhaTA bradharsa 117 | prAcIna jaina lekha saMgraha bhAga-1 jinavijayajI saM./hi | jaina AtmAnaMda sabhA 118 | prAcina jaina lekha saMgraha bhAga-2 jinavijayajI saM./hi | jaina AtmAnaMda sabhA 119 | gujarAtanA aitihAsika lekho-1 girajAzaMkara zAstrI saM./gu | phArvasa gujarAtI sabhA 120 | gujarAtanA aitihAsika lekho-2 girajAzaMkara zAstrI saM./gu | phArbasa gujarAtI sabhA 121 | gujarAtanA aitihAsika lekho-3 girajAzaMkara zAstrI phArbasa gujarAtI sabhA 122 | oNparezana ina sarca oNpha saMskRta menyu. ina muMbaI sarkala-1 | pI. pITarasana raoNyala eziyATIka jarnala 123|| | oNparezana ina sarca oNpha saMskRta menyu. ina muMbaI sarkala-4 pI. pITarasana raoNyala eziyATIka jarnala 124 | oNparezana ina sarca oNpha saMskRta menyu. ina muMbaI sarkala-5 pI. pITarasana raoNyala eziyATIka jarnala 125 | kalekzana oNpha prAkRta enDa saMskRta inskrIpzansa pI. pITarasana | bhAvanagara ArcIoNlaoNjIkala DipA. 126 | vijayadeva mAhAtmyam | jinavijayajI saM. jaina satya saMzodhaka 514 454 354 saM./hi 337 354 372 142 336 364 218 656 122 764 404 404 540 274 saM./gu 414 400
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra 754 194 3101 276 69 100 136 266 244 saMyojaka-zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 - ahoshrut.bs@gmail.com zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-05. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2068 (I. 2012) seTa naM.-4 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustake www.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| krama | pustaka nAma kartA / saMpAdaka bhASA | prakAzaka 127 | mahAprabhAvika navasmaraNa sArAbhAI navAba guja. sArAbhAI navAba 128 | jaina citra kalpalatA sArAbhAI navAba guja. sArAbhAI navAba 129 | jaina dharmano prAcIna itihAsa bhAga-2 hIrAlAla haMsarAja guja. hIrAlAla haMsarAja 130 | oparezana ina sarca opha saM. menyu. bhAga-6 pI. pITarasana aMgrejI | eziyATIka sosAyaTI 131 | jaina gaNita vicAra kuMvarajI ANaMdajI guja. jaina dharma prasAraka sabhA 132 | daivajJa kAmadhenu (prAcina jyotiSa graMtha) zIla khaMDa saM. | braja. bI. dAsa banArasa 133 || | karaNa prakAzaH brahmadeva saM./aM. | sudhAkara dvivedi 134 | nyAyavizArada maho. yazovijayajI svahastalikhita kRti saMgraha | yazodevasUrijI guja. | yazobhAratI prakAzana 135 | bhaugolika koza-1 DAhyAbhAI pItAMbaradAsa guja. | gujarAta barnAkyulara sosAyaTI 136 | bhaugolika koza-2 DAhyAbhAI pItAMbaradAsa guja. | gujarAta varnAkyulara sosAyaTI 137 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-1 aMka-1,2 jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 138 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-1 aMka-3, 4 jinavijayajI hindI / jaina sAhitya saMzodhaka punA 139 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-2 aMka-1, 2 jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 140 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-2 aMka-3, 4 jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 141 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-3 aMka-1,2 / / jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 142 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-3 aMka-3, 4 jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 143 | navapadonI AnupUrvI bhAga-1 somavijayajI guja. zAha bAbulAla savacaMda 144 | navapadonI AnupUrvI bhAga-2 somavijayajI | zAha bAbulAla savacaMda 145 | navapadonI AnupUrvI bhAga-3 somavijayajI guja. zAha bAbulAla savacaMda 146 | bhASavati zatAnaMda mArachatA saM./hi | eca.bI. guptA enDa sansa banArasa 147 | jaina siddhAMta kaumudI (ardhamAgadhI vyAkaraNa) ratnacaMdra svAmI prA./saM. | bhairodAna seThIyA 148 | maMtrarAja guNakalpa mahodadhi jayadayAla zarmA hindI | jayadayAla zarmA 149 | phakkIkA ratnamaMjUSA-1, 2 kanakalAla ThAkUra saM. harikRSNa nibaMdha 150 | anubhUta siddha vizAyaMtra (cha kalpa saMgraha) meghavijayajI saM./guja | mahAvIra graMthamALA 151 | sArAvali kalyANa vardhana saM. pAMDuraMga jIvAjI 152 | jyotiSa siddhAMta saMgraha vizvezvaraprasAda dvivedI saM. bIjabhUSaNadAsa banArasa 153| jJAna pradIpikA tathA sAmudrika zAstram rAmavyAsa pAnDeya saM. | jaina siddhAMta bhavana nUtana saMkalana | A. caMdrasAgarasUrijI jJAnabhaMDAra - ujjaina hastaprata sUcIpatra hindI | zrI AzApuraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra 2 | zrI gujarAtI zve.mU. jaina saMgha-hastaprata bhaMDAra - kalakattA | hastaprata sUcIpatra hindI | zrI AzApuraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra 274 168 282 182 guja. 384 376 387 174 320 286 272 142 260 232 160
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra saMyojaka - zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543ahoshrut.bs@gmail.com zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-05. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra krama viSaya saMpAdaka/prakAzaka prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustake www.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| pustaka nAma 154 uNAdi sUtro opha hemacaMdrAcArya 155 | uNAdi gaNa vivRtti karttA / saMpAdaka pU. hemacaMdrAcArya pU. hemacaMdrAcArya 156 prAkRta prakAza-saTIka 157 dravya parikSA aura dhAtu utpatti 158 Arambhasidhdhi saTIka 159 khaMDaharo kA vaibhava 160 bAlabhArata 161 giranAra mAhAtmya 162 | giranAra galpa 163 praznottara sArdha zataka 164 bhAratiya saMpAdana zAstra 165 vibhaktyartha nirNaya 166 vyoma vatI - 1 167 vyoma vatI - 2 168 jaina nyAyakhaMDa khAdyam 169 haritakAvyAdi nighaMTU 170 yoga ciMtAmaNi- saTIka 171 vasaMtarAja zakunam 172 mahAvidyA viDaMbanA 173 jyotirnibandha 174 meghamAlA vicAra 175 muhUrta ciMtAmaNi- saTIka 176 | mAnasollAsa saTIka - 1 177 mAnasollAsa saTIka - 2 178 jyotiSa sAra prAkRta 179 muhUrta saMgraha 180 hindu esTrolojI bhAmAha Thakkara pherU pU. udayaprabhadevasUrijI pU. kAntIsAgarajI pU. amaracaMdrasUrijI daulatacaMda paraSottamadAsa pU. lalitavijayajI pU. kSamAkalyANavijayajI mUlarAja jaina giridhara jhA zivAcArya zivAcArya saMvata 2069 (I. 2013) seTa naM. 5 - - yazovijayajI vyAkaraNa vyAkaraNa vyAkaraNa dhAtu jyotISa zIlpa prakaraNa sAhitya nyAya nyAya nyAya upA. nyAya bhAva mizra Ayurveda pU. harSakIrtisUrijI Ayurveda jyotiSa pU. bhAnucandra gaNi TIkA jyotiSa pU. bhuvanasundarasUri TIkA zivarAja jyotiSa jyotiSa pU. vijayaprabhasUrI rAmakRta pramitAkSaya TIkA jyotiSa bhulAkamalla somezvara jyotiSa bhulAkamalla somezvara jyotiSa bhagavAnadAsa jaina jyotiSa aMbAlAla zarmA jyotiSa pitAmbaradAsa trIbhovanadAsa jyotiSa kAvya tIrtha tIrtha bhASA saMskRta saMskRta prAkRta saMskRta/hindI saMskRta hindI saMskRta saMskRta / gujarAtI saMskRta/ gujarAtI hindI hindI saMskRta saMskRta saMskRta saMskRta / hindI saMskRta/hindI saMskRta / hindI saMskRta saMskRta saMskRta saMskRta/ gujarAtI saMskRta saMskRta saMskRta prAkRta / hindI gujarAtI gujarAtI johana kriSTe pU. manoharavijayajI jaya kRSNadAsa guptA bhaMvaralAla nAhaTA pU. jitendravijayajI bhAratIya jJAnapITha paM. zIvadatta jaina patra haMsakavijaya phrI lAyabrerI sAdhvIjI vicakSaNAzrIjI jaina vidyAbhavana, lAhora caukhambA prakAzana saMpUrNAnaMda saMskRta yunivarsiTI saMpUrNAnaMda saMskRta vidyAlaya badrInAtha zukla zIva zarmA lakSmI veMkaTeza presa khemarAja kRSNadAsa senTrala lAyabrerI AnaMda Azrama meghajI hIrajI anUpa mizra orienTa insTITyUTa orienTa insTITyUTa bhagavAnadAsa jaina zAstrI jagannAtha parazurAma dvivedI pitAmbaradAsa TI. mahetA pRSTha 304 122 208 70 310 462 512 264 144 256 75 488 226 365 190 480 352 596 250 391 114 238 166 368 88 356 168
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra saMyojaka-zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543. E-mail : ahoshrut.bs@gmail.com zAha vimaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-380005. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2071 (I. 2015) seTa naM.-6 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI DijiTAijhezana dvArA DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustakewww.ahoshrut.org vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| krama viSaya | bhASA pRSTha pustaka nAma kAvyaprakAza bhAga-1 | saMpAdaka / prakAzaka pUjya jinavijayajI 181 | saMskRta 364 182 kAvyaprakAza bhAga-2 222 183 kAvyaprakAza ullAsa-2 ane 3 330 184 | nRtyaratna koza bhAga-1 156 185 | nRtyaratra koza bhAga-2 ___ kartA / TikAkAra pUjya mammaTAcArya kRta pUjya mammaTAcArya kRta upA. yazovijayajI zrI kumbhakarNa nRpati zrI kumbhakarNa nRpati zrI azokamalajI | zrI sAraMgadeva zrI sAraMgadeva zrI sAraMgadeva zrI sAraMgadeva 248 504 saMskRta pUjya jinavijayajI saMskRta yazobhArati jaina prakAzana samiti saMskRta zrI rasIkalAla choTAlAla saMskRta zrI rasIkalAla choTAlAla saMskRta /hindI | zrI vAcaspati gairobhA saMskRta/aMgrejI | zrI subramaNyama zAstrI saMskRta/aMgrejI | zrI subramaNyama zAstrI saMskRta/aMgrejI | zrI subramaNyama zAstrI saMskRta/aMgrejI | zrI subramaNyama zAstrI saMskRta zrI maMgeza rAmakRSNa telaMga gujarAtI mukti-kamala-jaina mohana graMthamAlA 448 188 444 616 190 632 | nArada 84 | 244 zrI caMdrazekhara zAstrI 220 186 | nRtyAdhyAya 187 | saMgIratnAkara bhAga-1 saTIka | saMgIratnAkara bhAga-2 saTIka 189 | saMgIratnAkara bhAga-3 saTIka saMgIranAkara bhAga-4 saTIka 191 saMgIta makaranda saMgIta nRtya ane nATya saMbaMdhI 192 jaina graMtho 193 | nyAyabiMdu saTIka 194 | zIghrabodha bhAga-1 thI 5 195 | zIghrabodha bhAga-6 thI 10 196| zIghrabodha bhAga-11 thI 15 197 | zIghrabodha bhAga-16 thI 20 198 | zIghrabodha bhAga-21 thI 25 199 | adhyAtmasAra saTIka 200 | chandonuzAsana 201 | maggAnusAriyA saMskRta hindI sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA 422 hindI sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA 304 zrI hIrAlAla kApaDIyA pUjya dharmotarAcArya pUjya jJAnasundarajI pUjya jJAnasundarajI pUjya jJAnasundarajI pUjya jJAnasundarajI pUjya jJAnasundarajI pUjya gaMbhIravijayajI eca. DI. belanakara 446 |414 hindI sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA hindI sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA hindI sukhasAgara jJAna prasAraka sabhA saMskRta/gujarAtI | narottamadAsa bhAnajI 409 476 siMghI jaina zAstra zikSApITha 444 saMskRta saMskRta/gujarAtI zrI DI. esa zAha | jJAtaputra bhagavAna mahAvIra TrasTa 146
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ krama pustaka nAma 202 | AcArAMga sUtra bhAga - 1 niyukti + TIkA 203 | AcArAMga sUtra bhAga - 2 niryukti+ TIkA 204 | AcArAMga sUtra bhAga - 3 niryukti+TIkA 205 | AcArAMga sUtra bhAga-4 niyukti+TIkA 206 | AcArAMga sUtra bhAga - 5 niryukti+ TIkA 207 suyagaDAMga sUtra bhAga - 1 saTIka 208 | suyagaDAMga sUtra bhAga - 2 saTIka 209 suyagaDAMga sUtra bhAga - 3 saTIka 210 suyagaDAMga sUtra bhAga-4 saTIka 211 suyagaDAMga sUtra bhAga - 5 saTIka 212 rAyapaseNiya sUtra 213 prAcIna tIrthamALA bhAga 1 214 dhAtu pArAyaNam 215 | siddhahema zabdAnuzAsana laghuvRtti bhAga - 1 216 | siddhahema zabdAnuzAsana laghuvRtti bhAga-2 217 | siddhama zabdAnuzAsana laghuvRtti bhAga-3 218 tArkika rakSA sAra saMgraha 219 zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra saMyojaka - zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543. E-mail : ahoshrut.bs@gmail.com zAha vimaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda - 380005. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2072 (I. 2016) seTa naM.-7 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI DijiTAijhezana dvArA DIvIDI banAI usakI sUcI / 220 221 vAdArtha saMgraha bhAga - 1 (sphoTa tattva nirUpaNa, sphoTa candrikA, pratipAdika saMjJAvAda, vAkyavAda, vAkyadIpikA) | vAdArtha saMgraha bhAga - 2 ( SaTkAraka vivecana, kAraka vAdArtha, samAsavAdArtha, vakAravAdArtha) vAdArtha saMgraha bhAga-3 (vAdasudhAkara, laghuvibhaktyartha nirNaya, zAbdabodhaprakAzikA) 222 | vAdArtha saMgraha bhAga-4 (AkhyAta zaktivAda chaH TIkA) karttA / TikAkAra bhASA zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI zIlaMkAcArya gujarAtI zrI malayagiri gujarAtI zrI becaradAsa dozI A. zrI dharmasUri saM./ gujarAtI zrI yazovijayajI graMthamALA saMskRta zrI hemacaMdrAcArya A. zrI municaMdrasUri zrI hemacaMdrAcArya saM./ gujarAtI zrI becaradAsa dozI zrI hemacaMdrAcArya saM./ gujarAtI zrI hemacaMdrAcArya saM./ gujarAtI A. zrI varadarAja saMskRta vividha kartA saMskRta vividha kartA saMskRta vividha kartA saMskRta raghunAtha ziromaNi saMskRta saMpAdaka / prakAzaka zrI mANeka muni zrI mANeka muni zrI mANeka muni zrI mANeka muni zrI mANeka muni zrI mANeka muni zrI mANeka muni zrI mANeka muni zrI mANeka muni zrI mANeka muni zrI becaradAsa dozI zrI becaradAsa dozI rAjakIya saMskRta pustakAlaya mahAdeva zarmA mahAdeva zarmA mahAdeva zarmA mahAdeva zarmA pRSTha 285 280 315 307 361 301 263 395 386 351 260 272 530 648 510 560 427 88 78 112 228
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 0 zrIvItarAgAya namaH / jainAcArya praNIta jyotiSasAra prAkRta hindI sAnuvAda anuvAdaka paNDita bhagavAnadAsa jaina prathamAvRtti 2000 ] vIranirvANa saM0 2446 vikrama saM0 1680 I0 san 1623 -www RG [ mUlya 12 AnA
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'prakAzakapaNDita bhagavAnadAsa jaina, kalakattA 201harisana roDa ke "narasiMha presa" meM mainejara-paNDita kAzInAtha jaina, dvArA mudrita /
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA aasarai Aja yaha jyotiSasAra :nAmaka grantha pAThakoMke sAmane upasthita karate hue mujhe bar3A hI zrAnanda hotA hai| yoM to bhAratIya prAcIna jyotiSasAhitya meM phalAdeza ke bhI kaI choTe moTe anya vidyamAna hai jinameM aneka prakaTa bhI ho cuke haiM aura ho bhI rahe haiN| parantu yaha kahane kI koI bhAvazyakatA nahIM, yaha grantha apane DhaGgako eka anokhI cIja hai, yaha pAThakoMko mAdyanta par3hanese svayaM jJAta hogaa| jyotiSake phalita viSayase saMbandha rakhanevAlI prAyaH sabhI bAtoMkA isameM saMkSepa meM kintu sucArurUpa se samAveza kiyA gayA hai| - mujhe kheda hai ki isa granthake praNetAke saMbandhameM kucha bhI aitihAsika prakAza nahIM DAla sakatA,kyoMki granthakArane svayaM na apane nAmakA hI kahI para spaSTarUpa se ullekha kiyA hai aura na to graMtha-racanAke samaya kA hI nirdeza kiyA hai| hAM, maMgalAcaraNa dekhanese yaha bAta nirvivAda hai ki graMthakartA jaina the aura jyotiSa viSayakA unakA jJAna asAdhAraNa thaa| ___ granthake antameM prathama prakoNaka samAptam' yaha likhA hai, isase yaha spaSTa hotA hai ki isa granthake aura bhI prakaraNa hoMge, paraMtu bahuta khoja karane para bhI maiM sampUrNa granthako prApta nahIM kara sakA hUM, isaliye maiM lAcAra huuN| isa prathama prakIrNakI sirpha eka hI prati ahamadAvAda nivAsI zrIyuta vakIla kezavalAlabhAI premacanda modI B. A. L. L. B. dvArA mujhe prApta huI thI, isaliye maiM unakA kRtajJa huuN| mUla granthakI bhASA prAkRta honese isakA hiMdI anuvAda bhI kara diyA gayA hai, jisase sarva sAdhAraNako ise samajhane meM sugamatA ho| bhAzA haiM ki jyotiSake premI-gaNa isa granthako papanAkara mere parizrama ko saphala kareMge aura anuvAdakI truTiyoM para khyAla na dekara sajjanatA kA paricaya deNge| klkttaa| bhagavAnadAsa jaina tA0 5-7-1623
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ SHAyaanukrmnnikaa| pRSThAMka 16 pathavicAra 16 ...... . . . . . . ...... ...... viSaya pRSThAMka | viSaya iSTadevako namaskAra | bAraha rAzike nAma ...... dvAra gAyA nakSatrake caraNase rAzivicAra zubhAzubha tithi y'ikaa tizike nAma | janmanakSatra phala varjanIya tithi | laghu dina zuddhi ravidagdhA tithi 4 | bar3Idina zuddhi candradagdhA tithi | 28 upayogake nAma ...... krUra tithi 6 | upayogake phala kara tithi yantra sthApanA puruSa nava vAhanaphala ..... sAtavArake nAma ___prakArAntare 12 bAhana ..... kauna kAryameM kauna graha sabala hai / svarajJAna vArakA prAraMbha ....... | candranADI phala vArake zubha caughar3iyoM...... | sUrya nADI phala kAlahorA 10 svaradizAzUla dinahorAyantra 11 svara dvArA garbhajJAna rAtrohorAyantra | svaradvArA RtudAna siddhachAyAlagna svaraphala abhijitalagna ...... | vatsacakra nakSatrakenAma ....... 14 | zivacakra nakSatrake tArAkI saMkhyA ... tatkAla yoginI sthApanA... nakSatra saMjJA 16 | mAsarAhu phala dinayoga vArarAhu phala yoga kI duSTa ghar3I ..... bharddha praharI rAhuphala ...... hoDAcakra 18 zukraphala . . .. . . . . .. . . . . . . . . .
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya kIlaka phala parIghadaMDa parIghamAhAtmya paMcaka phala trividha dizAzula nakSatra dizAzUla vAradizAzUla vidizAzUla dizAzUla parihAra ravivAsA dizA vidizAmeM ravi prahara ravi phala vatsa ravi rAhu phala sthira yoga sarvAGga yoga ravi yoga rAja yoga kumAra yoga jvAlAmukhI yoga azubha yoga zubha yoga trizuddhi yoga tithi vAra nakSatra azubhayoga amRta siddhi yoga ... ***** ... ****** ...... ...... ( 2 ) pRSThAMka viSaya 34 | 34 kAlavelAyoga 35 kulikayoga 35 upakulikayoga 36 | kaMTakayoga 37 : karkaTayoga -37 yamaghaMTayoga 37 | utpAtayoga 38 | vAra nakSatra mRtyuyoga 38 tithivAra mRtyuyoga 36 | kANayoga 36 harayoga 44 44 46 45 vAra nakSatra siddhiyoga tithivAra siddhiyoga 40 40 41 saMvartakayoga 42 zUlayoga 42 zatru yoya 43 | bhasma aura daNDa yoga ...... tripuSkarayoga 43 kAlamukhIyoga 44 ...... nakSatra vratAdi lenekA muhUrta kSaura karma muhUrtta bhadrA phala ...... ...... vajramusala yoga yAne graha janma ****** pRSThAMka 46 ...... 20 20 2 46 50 50 50 x x 51 51 52 52 53 x 54 54 54 55 55 Yu baja rU 57 56 56 56
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 ghaDI meM bhadrA vanavibhAga bhadrAvAsa saMmukhI bhadrA vicAra kuMbhacakra yamadaMSTrAyoga cara yoga tithikAla pAza vArakAla pAza chIMka vicAra vijaya muhUrta prasthAna muhUrtta prasthAna niSedha madhyama prasthAna uttama prasthAna tArAbala tArAke nAma viSaya budhazubhAzubha 61 | guru zubhAzubha 62 | zukra zubhAzubha 63 | zani zubhAzubha 64 | rAhuketu zubhAzubha 64 | navagraha rAzi pramANa 65 | navagrahake navamAMza ravi zubhAzubha caMdra zubhAzubha candravAsa phala bhauma zubhAzubha ...... 65 graha phala 65 paMcagrahayakI tathA aticAra ke dina saMkhyA....... 66 67 | ravivAsacakra 67 caMdravAsacakra 68 bhaumavAsacakra 68 | budhavAsacakra 66 | gurutrAsacakra 70 zukravAsacakra 70 | zanivAsacakra 70 zanidRSTi tithi 71 | rAhuketu vAsa cakra candrAvasthA 72 jainAcArya praNIta jyotiSa kI prAcIna pustakeM | ...... ...... pRSThAMka 72 72 72 73 73 73 74 75 75 76 77 77 78 76 76 80 51 81 82 ( hindI anuvAda sameta chapegI ) 1 gaNitasAra saMgraha - zrI mahAvIrAcArya praNIta gaNitazAstrakA pUrvagrantha / 2 meghamahodaya ( varSa prabodha ) - mahAmahopAdhyAya zrI meghavijayagaNi praNIta phalAdeza kA atyuttama paMtha / 3 trailokya prakAza - pratibhA sarvajJa zrI devendrasUrike ziSya zrIhaimaprabhasUri praNIta tAjika praznakA bar3A camatkArI grantha / -
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ // ai namaH zrIjinavarAya ba atha zrI jyotiSasAraH prArabhyate / natvA, zrImadarhatprabhu kevalajJAnabhAskaram / kurve jyotiSasArakhya, bhASAM bAlAvabodhikAm // 1 // granthakAra apane iSTadeva ko namaskAra karate haiM / paNa paramiTTa NameyaM, samariya suhaguru ya sarassAI sahiyaM | kahithaM joisahIraM, gAthA - chaMdeNa baMdheNa // 1 // bhAvArtha - zrI paMca parameSThI ( arihaMta, siddha, AcArya, u. pAdhyAya aura sarva sAdha u ko namaskAra karake aura sarasvatI ke sAtha sadguru kA bhI smaraNa karake gAthA baMdha chaMda se jyotihIra ( jyotiSasAra ) kA maiM kahatA hU~ // 1 // dvAra gAthA kahate hai tihi vAra rikkha jogaM, hoDAcakkammi rAsi diNasuddhI / vAhaNa haMso vaccho, sivacakka jogiNI rAho // 2 // bhigu kIla parigha paMcaga, sUlaM ravicAru thivara savvaMkaM 1 ravi rAja kumAra jAlA, subha asubha joga bhamiyAya // 3 //
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotiSasAraH / kulakaM avakulakaM adhapuhara kAlavela, kakkaDa yamaghaMTA yaM, upAya mica kANa kaMTakaM jogaM / siddhaM // 4 // masama daMDAyaM / jimadADhaM // 5 // khaMjo yamala saMvattaH sUlaM sattU ya kAlamuhI vajamusalaM, bhaddA kubhoi carajoga kAlapAsa, chIyA vijayA ya gamana tArabalaM / gaha sisivatthA guNasaTTi, bhaNiyaM bole hi aNukkama so ||6|| bhAvArtha - tithi 1, vAra 2, nakSatra 3, yoga 4, hoDAcakra 5, rAzi 6, dinazuddhi 7, vAhana 8, haMsa 6, vatsa 10, zivacakra 11, yogiNI 12, rAhu 13, bhRgu 14, kIlaka 15, parIgha 16, paMcaka 17, zUla 18, ravicAra 16, sthira yoga 20, sarvAka yoga 21, raviyoga 22, rAjayoga 23, kumArayoga 24, jvAlAmukhIyoga 25, zubhayoga 26, azubhayoga 27, amRtAdiyoga 28, arddhapahara 26, kAlavelA 30, kulika 31, upakulika 32, kaMTakayoga 33, karkaTayoga 34, yamaghaTayoga 35, utpAtayoga 36, mRtyuyoga 37, kANayoga 38, siddhiyoga 36, khaMjayoga 40, yamalayoga 41, saMvarttakayoga 42, zUlayoga 43, zatruyoga 44, bhasmayoga 45. daMDayoga 46, kAlamukhIyoga 40, vajramUsalayoga 48, sadAphala 46, kuMbhacakra 50, yamadADhacakra 51, carayoga 52, kAlapAza 53, chauMkaphala 54, vijaya muhUrtta 55, gamanaphala 56, tArAbala, 57, navagraha 58, candrAvasthA 56 ityAdi gunasaTha dvAra anukrama se kahate haiM / / 2-3-4-5-6 //
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASATIkA sametaH tithi dvArazubhAzubha tithi kahate haiMpakkhe paDivA siddha, bIyA siTThI tIyAi khemAya / cautthI ya dhaNaM khIyA, paMcamI seyA asuha chaTThI // 7 // suhadAiyA sattami, aTThami vAhI navami yA miJca / dasami ggArisi lAho, jIvo saMsAi bArasI yA // 8 // savvasuhA terasiyA, ujjala aha kiNha vaji cvdisiyaa| punima amAvasiyA, gamaNaM parihariya sayakaja // 6 // bhAvArtha-pakSameM ekama zreSTha, dUja zreSTha, tIja kalyANakArI, cautha dhanakA nAza kAraka, pAMcama zreSTha, chaTTha azubha, sAtama sukhadAyaka, AThama vyAdhikAraka, navama mRtyudAyaka, dazama gyArasa lAbha kAraka, bArasa prANa saMdeha kAraka, terasa sukhakArI, caudasa pUrNimA aura amAvAsyA gamana meM aura sabhI zubhakAryoM meM varjanIya haiM / ye kRSNa pakSa aura zukla pakSa donoM pakSa ke tithiyoM kA phala jAnanA / / 7-8-6 // tithi ke nAmanaMdAi chaTTi gArisi, bhadA biya sattami ya baarisiyaa| tiya aTThami terasi jayA, rittA cau navami cvdisiyaa||10 paMcami dasami ya punnima, punnA paNa nAma joga ajog| tihi suddhI savi suddha', bhaNiyA vibuhAi joisiyaM // 11 // bhAvArtha-ekama chaTTa aura gyArasa naMdA tithi hai, dUja sAtama
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotiSasAraH / aura bArasa bhadrAtithi hai, tIja AThama aura terasa jayA tithi hai, cautha navama aura caudaza riktA tithi hai, pAMcama dazama aura pUnama pUrNAtithi hai / ye pAMca tithi ke nAma haiM isakA zubhAzubha vicAra karanA, tithi zuddha hone se bAkI sarva zuddha hote haiM aise vidvAna jyotiSI kahate haiM / / 10-11 // saba zubhakArya meM varjanIya tithi rittA chaTThi amAvasa, aTThami bArasi ya daddha kurAe / tiya vAra pharasa tihi, te savve vajjiya suhakamme // 12 // bhAvArtha - riktA tithi ( 4 6-14 ), chaTha, amAvAsyA, A. uma, bArasa, dagdhAtithi, krUratithi aura tIna vAra sparzI tithi ye sabhI zubhakAryoM meM varjanIya haiM // 12 // ravidagdhA tithi-- 1 bIyAi mIna dhaNa ravi, cautthI tihi bhANu vasaha kuMbhAe / chuTTI ya mesa karakaM, aTThami kannAi mihu hi // 13 // dasamIi vicchi siMho, bArasi arake ya tule makare ye ravi daddhA tihi ee, vajjeyaM savva suha kajjAyaM // 14 // bhAvArtha-- dhana aura mIna kA sUryya ho to dUja, vRSa aura kuMbha kA ravi ho to cautha, meSa aura karka kA ravi ho to chaTTha, kanyA ora mithuna kA ravi ho to AThama, siMha aura vRzcika kA ravi ho to dazama, tulA aura makara kA ravi ho to bArasa, ina cha tithi ko ravidagdhA tithi kahate haiM ye sabhI zubhakAryoM meM varjanIya haiM // 13 = 14 //
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhanurmani vRSakuMbhe meSa karke ... ... hindI bhASATIkA sametaH I kuMbhadhanuSi meSa mithune tulasiMhe ravidagdhA tithiH mithunakanye siMha vRzcike tulA makare 4 ... candradagdhA tithi- kuMbha dhaNe sasi bIyA, meSe mithune hi caMda cautthIyA / aTThamiyA // 15 // siMha tule hi chaThThI, mIne makare hi karake visa sasi dasamI, vicchi kannAi bArasI tihiyA / kajje ya savve vajjaM, sasidaddhA ehi saDa tihiyA / / 16 / / bhAvArtha - dhana aura kuMbhakA caMdramA ho to dUja, meSa aura mithunakA candramA ho to cautha, siMha aura tulA kA candramA ho to chaTTa, mIna aura makara kA candramA ho to AThama, karka aura vRSakA caMdramA ho to dazama, vRzcika aura kanyA kA candramA ho to bArasa, ina cha tithiyoM ko candradagdhA tithi kahate hai ye sabhI zubhakAryoM meM varjanIya hai // 15-16 // candradagdhA tithiH 1 ... : : : : 2 makaramIne 4 vRSakarke 6 vRzcika kanye .... 10 12 0.0 8 10 12
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotiSasAraH / krUra tithi-- 1 ', mesa ravi paDivA tihi, paMcami paDhamoi pAya kUrAyaM / he ravi tihi bIyA, dugapAyaM paMcamI kUraM // 17 // mihuNe hi araki tIyA, paMcamI tiyapAya krUra bhaNie hi karake arake cautthI, krUro capAi paMcamiyaM // 18 // siMhe chaTThI bhaNiyaM, dasamI dharipAi kUra ugge hi / kannAi tihI sattami, pAidugaM dasa mi rudda gaNie hiM // 16 // tula saMkate aTThami, tiyapAyaM dasami ruddavahie hi' / ali saMkate navamI, aMto paya dasami bhayabhIyA // 20 // dhaNa sUro igArasi, punnima igapAya vaji savva kajje / makare sUro bArasi, punnima duyapAya vajje hi // 21 // kuMbhoi bhANu terasi, tiya pAyeM pumnimI ya parivajje / mINo bhANa cavadisi, cauro paya vaji punnimI yA // 22 // bhAvArtha- jo meSAdi bAraha rAzi hai usakA cAra cAra ke tIna bhAga (meSAdi siMhAdi aura dhanAdi ) hote haiM usa pratyeka bhAgako catuSka kahate hai aura catuSkake cauthe bhAgako pAda kahate hai / meSAdi prathama catuSkake prathama pAda meSakA ravi ho to paDivA aura paMcamI, dUsarA pAda vRSakA ravi ho to dUja aura pAMcama, tisarA pAda mithuna kA ravi ho to tIja aura pAMcama, cauthA pAda karkakA ravi ho to cautha aura pAMcama / siMhAdi dUjA catuSkake prathama pAda siMhakA ravi ho to chaTTha aura dazama, dUsarA pAda kanyA kA
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASAkA sameta: ' ravi ho to sAtama aura dazama, tIsarA pAda tulAkA ravi ho to AThama aura dazama, cautha pAda vRzcika kA ravi ho to navamI aura dazamI / dhanAdi tIjA catuSka ke prathama pAda dhanakA ravi ho to igyArasa aura pUnama, dUsarA pAda makara kA ravi ho to bArasa aura pUnama, tIsarA pAda kuMbhakA ravi ho to terasa aura pUnama, cauthA pAda mInakA ravi ho to caudaza aura pUnama ye sabhI krUra tithi haiM / / 17 se 22 / * pAThAntare krUra tithi yaMtra racanA paMcami dasami ya punnima, vajjiya tihi vAra bAra saMketi / mebAI paDivAI, kUrA vajje suha kajje // 1 // paMcami caubhAge hi, ThaviyaM saMkaMti mesa arakAI / taha dasama siMha vicchiya, punnima caubhAga dhaNa mINaM // 2 bhAvArtha- pAMcama dazama aura pUnama ko choDakara bAkI kI bAraha tithi anukrama se bAraha saMkrAntimeM sthApana karo aura meSa se karka taka ina cAra meM pAMcama, sihase vRzcika taka ina cArameM dazama, aura dhanase mIna taka ina cArameM pUnama sthApana karo dekho yaMtra meN| ye sabhI krUra tithi hai ve sabhI zubhakAryoM meM varjanIya hai / 1-2 | meSAdi ra tithi yaMtra sthApanA 6- 10. dhana w meSa noTa---8 prAraMbha siddhimeM prathama vimarza ke zlo0 8 meM kahA hai ki meSAdi rAzi krUra vArameM lagI ho to ukta tithi krUra hotI hai / 1-5 siMha 11-15
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotisssaarH| . vRSa ... 25 kanyA ... 7-10 makara ... 11-15 mithuna ... 3-5 tulA ... 8-10 kuMbha ... 13-15 karka ... 4-5 vRzcika ... -10 mIna .... 14-15 atha vAra dvaar|| sAta vAra ke nAma vAra-ravi soma maMgala, budha guru sukkei thAvara ppamArNa / somA-sasi budha guru bhigu, kUrA-ravi maMda bhomAI / / 23 // bhAvArtha-ravivAra, somavAra, maMgala vAra, budhavAra, guruvAra, zukravAra aura zanivAra ye sAta vAra hai, isameM soma, budha, guru, aura zukra, ye cAra vAra saumya (zubha ) hai, ravi, maMgala aura zani ye tIna vAra kara ( azubha ) hai / / 23 // kauna kAryameM kauna graha sabalahai-- gamaNaM bhigu budha nANaM, nivamilaNaM sUra guru ya viivaahe| zani thAdhanU yuddha bhaume, sasibala savve hi kajje hiM // 24 // na hu vAradosa rayaNI, visesa bhUmehi maMdavAre hi / 'sani sutta bhUma bhuttaM,' suhadAI sayala kajje hi // 25 // bhAvAtha-gamana ( prayANa ) meM zukrakA bala, vidyAbhyAsameM budhakA bala, rAjAAdikI mulAkAta meM sUryakA bala, vivAha meM gurukA bala, dIkSAmeM zanikA bala, yuddha meM maMgalakA bala, aura sarva
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASATIkA sametaH / kAryameM caMdramAkA bala dekhnaa| rAtrike viSe vAra kA doSa nahIM hai aura maMgalavAra zanivAra ko to vizeSa karake doSa nahIM / vArakA prArambhasaMkanti kuMbhavicchI, mIne mene hi saMbhavAre hiN| karake tula dhana vasaha, vAra nisi mabhi lagge : // 26 // sUre ugge vAraM, kannA makare hi mithuna siMha y| saMkaMti vAra tihuparI, laggaM tiya joisa hIraM / / 27 // bhAvArtha-kuMbha mIna meSa aura vRzcika kI saMkrAMtimeM sandhyA samaya se vAra lage, karka tulA dhana aura vRSa kI saMkrAMtimeM arddharAtri se vAra lage, aura kanyA makara mithuna aura siMha kI sakrAMtimeM dina udaya se vAra lge|| sAtavArameM zubha caughaDIyA kahate hai-- saga vAre caughaDiyA, uttama Aizva ega biya sdde| sasi iga paNa aTTa hi, maMgala cau satta aDa lahiyaM / / 28 / / buddhoi tIya saDa aDa, suraguru bIoi paMca sattamiyaM / bhigu igu cau saDa aTTama, tI paNa saga aTTa rviputto||26 / / bhAvArtha--ravivAra ko pahilA dUjA aura chaTThA, somAvArako pahilA pAMcavAM aura AThavA~, maMgalavAra ko cauthA sAtavAM aura AThavA, budhavArako tIjA chaTThA aura AThavA~, guruvArako dUjA pA~cA aura sAtavA~, zuka vArako pahilA cauthA chaTTA aura AThavA~ zanivArako tIjA pA~cavA~ sAtavA~ aura AThavA~ caughaDIyA zubha hai / / .
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 ravi sAbha maMgala budha guru zukra zani : ... jyotiSasAra: 1 zubha caughaDiyA yaMtra dhra : .... . uttama 8 991 " " " kAlahorA kahate hai horAi ravi uddegaM, soma amI bhUma roga budha lAI / guru subha bhigu calayaM, thAvara kala hoi diNa ugge // 30 // nisi sUra subho cala sisi, kuja kalahi budha uddega guru amiyaM / bhigu roga lAbha thAvara, rayaNa paNaM giNe diNe chaTTha // 31 // bhAvArtha- sUryodayase sAta bAra kI Adya horA - ravivAra ko udvega, somavAra ko amRta, maMgalavAra ko roga, budha vArako lAbha guruvAra ko zubha, zukravArako cala aura zanivArako kalaha, horA hai // rAtakI zaruAtase Adya horA-ravivAra ko zubha, somavAra ko cala, maMgalavArako kalaha, budhavArako udvega, guruvAra ko amRta zukravAra ko roga aura zanivArako lAbha, horA hai | ye aDhAI aDhAI ghaDIkI eka eka horA hotI hai, usameM Adya horA apane apane vArakI hotI hai / dinameM jo vAra ho usakI hI Adya horA
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASATIkA smetH| hotI hai aura dUsarI usase cha? vArakI tIsarI usase bhI chaTTe vArakI ityAdi samaja lenA; rAtrimeM Adya horA to apane vArako hI hotI hai aura dUsarI usase pAMcaveM pAMcaveM vArakI hotI hai| vizeSa yaMtra sthApanAse dekho dina horA yaMtra ravi soma maMgala budha guru zukra zani 1 u0 a0 ro0 lA0 za. 2 ca. kA0 u0 3 lA0 kA0 4 a0 a0 a0 lA0 5 kA0 u0 a0 rA0 lA. rrm ww v " . ca. kA0 u0 a0 lA0 kA. 8 u0 6 ca0 10 lA0 11 a0 12 kA0 a0 kA0 zu0 ro0 u0 ro0 u0 a0 ro0 lA. zu0 ca0 kA0 u0 a0 rA. lA0 zu0 ca0 kA0 u0 a0 ro0 lA0 zu0 ca0 rAtrI horA yNtr| maMgala budha guru zukra zani kA0 u0 a0 ro. lA. lA0 zu0 ca. kA0 . u0 u0 a0 ro0 lA0 zu0 ravi 1 zu0 2 0 3 ca0 soma ca0 ro0 kA0
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ kA0 jyotisssaarH| 4 ro0 lA0 zu0 ca0. kA. 5 kA0 u0 a0 ro0 lA. 6 lA0 zu0 ca0 kA0 u0 a0 7 u0 a0 ro0 lA0 zu0 ca. 8. zu0 ca0 kA0 u0 a0 ro0 lA. 6 a0 ro0 : lA0 zu0 ca. kA0 10 30 kA0 u0 a0 ro0 lA0 11 ro0 lA0 . zu0 12 kA0 u0 a0 ro0 lA0 zu0 ca. siddhachAyA lagnasasi sukka sanI sADhaM, aDa pAyA nava bhUme ya aDa buddhe / ravi egArasa saga guru, taNu chAyA miNa hu bhUmi suddha // 32 // bhAvArtha-somavAra zukravAra aura zanivAra ko sADhe ATha, maMgalavAra ko nava, budhavArako ATha, ravivArako gyAraha, guruvAra ko sAta pA~va apane zarIra kI chAyA ho to usa samaya zubha lagna jaannaa| isa chAyA lagnase zubha lagnakA abhAvameM bhI gamana praveza pratiSThA dIkSA Adi zubha kArya karanA aisA vidvAnoM kA mata hai // Arambha siddhi Adi granthoM meM kahA hai ki "suhaggaha laggA bhAve, viruddha divase'vi turia kajammi / gamaNa pavesa paiTThA-dikkhAI kuNasu ittha jao // 1 // esaM buhe hi kahiyaM, chAyA laggaM dhuvaM suhe kajje / suha sauNa nimitta balaM, joisu para sulagge'vi // 2 // "
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA TIkA sametaH 1 13 zubhagraha lagnake abhAva meM, viruddha divasameM, AvazyakIya kArya meM gamana praveza pratiSThA dokSA Adi zubha kArya karanA, vidvAnoMne kahA hai ki zubha zakuna nimitta aura sulagnakA abhAvameM bhI isa chAyA lagnameM nizcayase zubha kArya karanA cAhiye puna: narapati jayacaryA meM bhI kahA hai "nakSatrANi tithi vArAstArA candrabalaM grahAH / duSTAnyapi zubhaM bhAvaM bhajante siddhachAyayA // 1 // ityAdi vizeSa khulAsA 'Arambhasiddhi vArttika' meM diyA hai / ra tanupAda chAyAlagna yaMtra caM maM bu gu 8 // 6 8 zu 8 || 8|| za Rs 11 abhijit lagna tiNa miNa hu bAra aMgula chAyA ravi vIsa caMda solANaM / bhUpanara budha cavadaha, guru teraha bAra bhigu maMde // 33 // be vAra abhIya diNa mahi, mAsA abhIyAi usA cautthApayaM savaNAI ghaDI cAra hI, lahiyaM kari kajja phala bahu ye // 34 // ghaDiyaM oNosAyaM, abhIya bhAgAya kariya caubhA / paDaNo paNa ghaDiyAyaM, jammottarakkhare nAmaM // 35 // bhAvArtha -- bAraha aMgulake zaMkukI chAyA ravivArako voza, somavAra ko solaha, maMgalavAra ko paMdaraha, budhavAra ko caudaha, guruvAra ko teraha, zukravAra aura zanivAra ko bAraha aMgula kI chAyA ho taba zubha kArya karanA / isa zaMkukI chAyA ko 'abhijita chAyA
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotiSasAraH / 14 kahate haiM, yaha dinameM do vAra AtI hai / mAsameM eka vAra uttarADhA ke antyakA cauthA pAda aura zravaNa ke Adi kI cAra ghaDI evaM 16 ghaDI abhijit hotA hai usameM zubhakArya karanese bahuta phala dAyaka hotA hai| abhijit kI unnIsa ghaDIke cAra bhAga paunI pAMca pAMca ghaDI ke hote hai / usakA janmAkSara nAma-ju je jo khA, hai // saptavAre abhijit aMgulachAyA yaMtra ra caM maM aM 20 gu zu 16 15 14 13 12 za 12 nakSatra ke nAma assani bharaNI kittaga, rohiNi miga adda puNavvasaM pukvaM / asalesA ya maghA yaM, puvvA uttaraphagguNiyaM // 36 // hatthAya citta sAyaM, vivAha aNurAha jiTTha mUlA yaM / puvvA uttarasADhA, abhIya savaNaM dhaNiTThA yaM // 37 // saryAbhisaha puNvabhaddapada, uttarabhadda revaI ya aDavIsaM / nikkhattA aha tArA, kahiyaM joisa pamANammi // 38 // bhAvArtha- azvinI, bharaNI, kRttikA, rohiNI, mRgazIrSa, ArdrA, punarvasu, puSya, AzleSA, maghA, pUrvAphAlgunI, uttarAphAlgunI, hasta, citrA, svAti, vizAkhA, anurAdhA, jyeSThA, mUla, pUrvASADhA, uttarAbADhA, abhijit, zravaNa, dhaniSThA, zatabhiSA, pUrvAbhAdrapadA, uttarA bhAdrapadA, aura revatI ye nakSatra ke nAma hai / ," "
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASATIkA sametaH / Tags tArA kI saMkhyA assaNi tiya bharaNI tiya, kittiga saDa rohiNI ya paNa tArA / migasira tiya adA iMga, puNavvasu cauroi pukkha tiyaM // 3 // asalesA ya saDa magha paNa, puphA do uphA doya kara paNa ya / citta iga lAI iga, visAha aNurAha ca cauro // 40 // jiTTha tiya mUla igadasa, cau cau pusA usAi tiya abhiyaM / savaNa tiyaM dhaNiTThA caDa, siyamila sau pUbha ubhado do // 41 // revaya battIsANaM, tArA saMkhyAi tihi niseyavvo / siyabhita dasamI neyA, revaya bIyA pamANa smi // 42 // bhAvArtha- azvinI nakSatrake tIna tArA, bharaNI ke tIna, kRStikAke cha, rohiNIke pAMca, mRgazira ke tIna, ArdrA ke eka, punarvasu ke cAra, puSyake tIna, AzleSA ke cha, maghAke pAMca, pUrvAphAlgunIke do, uttarAphAlgunI ke do, hastAke pAMca, citrAke eka, svAti ke eka, vi. zAkhAke cAra, aNurAdhA ke cAra, jyeSThAke tIna, mUlake gyAraha, pUrvASADhA ke cAra, uttarASADhAke cAra, abhijit ke tIna, zravaNake tIna, dhaniSThAke cAra, zatabhiSak ke so, pUrvAbhAdrapadA ke do, uttarA bhAdrapadA ke do, aura revatIke battIsa tArA hai / inakA prayojana yaha hai ki jisa nakSatrake jitane tArA hai usake barAbara kI tithi azubha jAnanA, jaise- azvinI ke tIna tArA hai to azvinIko tRtIyA azubha, kRttike cha tArA hai to kRtikA ko chaha azubha, zatabhiSaka ke so tArA hai to usako paMdarahase bhAga denese zeSa
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 jyotiSasAraH / 10 bace so zatabhiSA ko dazamI azubha, revatI ke battIsa tArA hai to usako bhI paMdarahase bhAgadene se zeSa 2 bace so revatI ko dUja azubha; isa muAphika sarvatra samaja lenA cAhiye || nakSatra saMjJA jiTThaddA // 44 // cara cala ya paMca kahiyaM, sAI puNavvasu ya tIya savaNAI / kurA uggA paNa rikkha, magha bharaNI tinni puvvA yaM ||43|| thira dhuva ya cau bhaNiyaM, rohiNi egAi uttarA tiNNaM / dAruNa tinhaM cauro, mUlaM asalesa lahu khippa cau rikkhaM, pukkhA hatthA ya assaNi abhIyaM / mihumita cau risi yaM, revaya miga citta aNurAhA // 45 // misso sAhAraNa duga, visAha kittiya aha phalaM kahiyaM / risiyAi je ya kammaM, nAmaM sarisAi kAreyaM // 46 // gamaNaM cara lahu kIrai, saMtiM kIrei ugga thira mittaM / vAhI cheyI tinhaM, misso sAhAraNaM kammaM // 47 // bhAvArtha-svAti punarvasu zravaNa dhaniSThA aura zatabhiSA ye pAMca nakSatroMko cara aura cala saMjJaka kahate hai / maghA bharaNI aura tInoM pUrvA ye pAMca nakSatroM ko krUra aura ugra saMjJaka kahate hai| rohiNI aura tInoM uttarA ye cAra nakSatroM ko sthira aura dhruva saMzaka kahate haiN| mUla AzleSA jyeSThA aura ArdrA ye cAra nakSatroM ko dAruNa aura tIkSNa saMjJaka kahate haiN| puSya hastA azvinI aura abhijit ye cAra nakSatroM ko laghu aura kSipra saMjJaka hai| revatI 1
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA-TIkA sametaH mRgazira citrA aura anurAdhA ye cAra nakSatra ko mUdu aura mitra saMjJaka kahate hai / vizAkhA aura kRttikA ye donoM nakSatra ko mizra aura sAdhAraNa saMkSaka kahate hai / / usakA phala-jaise nakSatra ke nAma hai aise kArya karanA; carasaMzaka aura laghusaMjJaka nakSatroMmeM prayANa vidyAraMbha Adi kArya karanA; ugra sthira aura mitra saMjJaka nakSatroMmeM maMgalika abhiSeka ArAma Adi zAMtika kArya karanA (kisomeM ugra saMjJaka nakSatrameM vadha baMdhana zastra banAnA agni Adike krUra karma karanA aise kahate haiN)| tIkSNa saMjJaka nakSatroM meM vyAdhi pratIkAra ke kArya karanA / mizra saMjJaka nakSatrameM sAdhA. raNa kArya karanA // 43 se 47 // dina yogavikkhaMbha pIya akkhaya, sobhAgaM sobhane hi atigNdd| sokammaM ghiti sUla, gaMDo viddho dhuvo vAdhA // 48 // harasaNa vajjo siddho, vitipAtaM viriha parigha siva siddhaM / sAddha subho sukalo, bamhA idaM ca vidhiti ya // 46 // bhAvArtha-viSkabha,prIti, akSata (AyuSyamAn) sobhAgya,zobhana, atigaMDa, sukarmA, dhRti, zUla, gaMDa, vRddhi, dhruva, dhyAghAta, harSaNa, kA, siddhi, vyatipAta, variyAna, parigha, ziva, siddhi, sAdhya zubha, zukla, brahmA, aindra aura vaidhRti ye 27 yoga hai // 48.46 yoga kI duSTaghaDIsamve hi dhitI hi, savve vitipAta paridha paddho hiN|
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotiSasAraH / vajjoyaM nava ghaDiyaM, vAghAya nava ghaDiya parimANaM // 50 // sUloi satta ghaDiyaM, gaMDo atigaMja chapa ghaDiyAi' / paMcevara vikkhabhaM savve kajje vivajje hiM // 51 // bhAvArtha- vaidhRti aura vyatipAta pUrNa varjanIya haiM, parIgha pahilese AdhA, vajra aura vyAghAta kI pahilese nava nava ghar3I, zUla yoga kI sAta ghar3I, gaMDa aura atigaMDa kI cha cha ghar3I, aura viSkaMbha kI pAMca ghar3I, ye saba zubhakArya meM varjanIya haiM // 50 51 // hoDA cakram -- 18 cucecolA assaNI, lIlUlelo bharaNi bIya frevAyaM / AIUe kittiga, ovAvIvU rohiNI cauro // 52 // aatent misira, kUghaGacha addAi chaTTha risiyAyaM / kohAhI puNanvasu, huhehoDA ya puSakhAyaM // 53 // DoDUDeDo asalelA, mAmImUme magha dasama saMyuktaM / moTaTITU pUvvaphagguNI, TeTopApIya uttarAphagguNI // 54 // pUsaNaTha hattha terama, peporArI citta cavadamaM bhaNiyaM rUretA sAyaM, tItUte to visAhA yaM // 55 // nAnInUne anurAhA, noyAyIyU jiTTha dasama aDa ucariM / yeyobhAbhI mUlaM, bhUdhAphaDhA puvvasADhA ye / / 57 // bhojAjI ulADhA, jUjejokhA abhIya bAvIsa' / sIkhUkhekho savaNaM, gAgIgUge dhaNiTThA yaM // 57 // gosAsI siyabhisa, sesodAdI pUNtrabhadda lahiyaM /
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA - TIkA sametaH 1 58 // jaise- cUcecolA dUthabhAJa uttarabhaddapada, dedocAcI reghaI kahiyaM // bhAvArtha- dareka nakSatrake cAra cAra caraNa hai, ye cAra caraNa azvinI nakSatra ke haiM, lIlUlelo ye cAra caraNa bharaNI nakSatra ke haiM, isa muAphika darekake cAra cAra caraNa spaSTa haiM | bAraha rAzike nAma w .16 mesa visa mihuna karake, siMho kannAi tulA vicchI ya / dhana makara kuMbha mInaM, bArasa rAsI aNukkamalo // 56 // bhAvArtha-- meSa vRSa mithuna karka siMha kanyA tulA vRzcika dhama makara kuMbha aura mIna ye bAraha rAzi haiM // 56 // nakSatra ke caraNa se rAzi vicAra azvinI bharaNIkRttikApAde meSaH // 1 // kRttikAnAM trayaH pAdA rohiNI mRgaziro'rddha vRSaH // 2 // mRgaziro'rddhamArdrA punarvasupAdatrayaM mithunaM // 3 // punarvasupAdamekaM puSyAzleSAntaM karkaH // 4 // maghA ca purvAphAlgunI uttarAphAlgunIpAde siMhaH // 5 // uttarANAM trayaH pAdA hastacitrArddha kanyA // 5 // citrAddhaM khAtivisAkhApAdatra yaM tulA // 7 // visAkhApAdamekamanurAdhA jyeSThAntaM vRzcikaH // 8 // mUlaM ca pUrvASADhA uttarASADhapAde dhanuH // 6 // uttarANAM trayaH pAdAH zravaNadhaniSThArddha makara: // 10 dhaniSThArddha zatabhiSA pUrvAbhAdrapAdatrayaM kuMbhaH // 11 // purvAbhAdrapAdamekamuttarAbhAdrapada revatyantaM mInaH // 12 //
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotisssaarH| bhAvArtha-azvinI bharaNI aura kRttikAke eka pAda (caraNa)kA meSa rAzi 1 / kRttikA ke tIna pAda rohaNI aura mRgazira ke do pAda kA vRSarAzi 2 / mRgazira ke do pAda AA aura punarvasu ke tIna pAda kA mithunarAzi 3 / punarvasu ke eka pAda puSya aura AzleSA kA karkarAzi 4 / madhA pUrvAphAlgunI aura uttarA. phAlgunI ke eka pAda kA siMharAzi 5 / uttarAphAlgunI ke tIna pAda hasta aura citrA ke do pAda kA kanyArAzi6 / citrA ke do pAda khAti aura vizAkhA ke tIna pAda kA tulArAzi 7 / vizAkhA ke eka pAda, anurAdhA aura jyeSThAkA vRzcikarAzi 8 / mUla pUrvASADhA aura uttarASADhA ke eka pAda kA dhanarAzi hai| uttarASADhA ke tIna pAda zravaNa aura dhaniSThA ke do pAda kA makararAzi 10 / dhaniSThA ke do pAda zatabhiSA aura pUrvAbhAdrapadA ke tIna pAda kA kuMbha rAzi 11 / pUrvAbhAdrapada kA eka pAda uttarAbhAdrapada aura revatI kA mIna rAzi 12 hote hai / rAzikAryagiha gAma khalaya karasaNi,vivAya nivamilaNa mAmirAsINaM / vivAha gahagocare, jammo rAsINaM aMgalaM // 60 // bhAvArtha-gRhakArya, nagara praveza, khalA banAnA ( khetameMse dhAnya kATa kara jisa jamIna para ikaTThA karate hai vaha ) aura rAjA kI mulAkAta, ityAdiko nAma rAzi prazasta hai vivAha prahagocara Adiko janmarAzi prazasta hai // 6 //
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA-TIkA smetH| 21 janma nakSatra phala jamma riksa sasi pasatthaM, savve kamme hiM maMgalAyAre / , apasattha paura bhesaja, vivAya vApasu gamaNesu // 61 // bhAvArtha-janma ke nakSatra aura caMdramA saba mAMgalika kArya meM prazasta haiM aura nagara saMbaMdhi kArya auSadha vivAda yAtrA (gamana) ityAdikameM aprazasta haiM // 61 // . laghudina zuddhiH-- cittAi mAsa ubhayaM, ahiyA diNa meli bhAga saga dekheN| diNa nAmasaga vicAriya, siriya1 kalahe 2 ya aannNd||6|| miya4 dhamma5 tapasa6 vijayaMDa, siriyaM dhana lAhu kalaha juddheyaM / ANaMdaNaMdakArI, miyau mizcAI ya hoi // 63 // dhammoi dhammabhAvaM, tapaso samabhAvaM vijaya riunaasN| diNa suddhI lahu eya, neyA savve hiM kajje hiM / / 64 / / bhAvArtha-caitrAdi gata mAsako dviguNA karanA, usameM varga: mAna mAsa ke gata dina milAkara sAtakA bhAga denA jo zeSa bace usakA anukramase sAta nAma--zrI 1 kalaha 2 ANaMda 3 mRtyu dharma 5 tapasa 6 vijaya 7 / inakA phala-zrI-dhanakA lAbhakAraka, kalaha-yuddhakAraka, ANaMda-ANaMdakAraka, mRtyu-mRtyukAraka, dharma 'dharmabhAvakAraka, tapas-samabhAvakAraka, vijaya-zatrunAza kAraka hote hai // 62 se 64 //
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 jyotisssaarH| ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ mmmmmmmmmmmmmmmmm.in mar bar3I dina zuddhiHravi assaNi sasi migasira, bhUme asalesa buddha hatthAya / suraguru aNurAhAya', migu usA sani satabhisaya // 65 // ee hi vAra rikkhA, aDavIsa NaMda nAma uvjogaa| nAma sarisA ya phalaM, kahiya aNukkama hi nAme hi // 66 // bhAvArtha-ravivAra ko azvinI se, somavArako mRgazIrSa se, maMgalavArako AzleSA se, budhavAra ko hasta se, guruvAra ko anurAdhA se, zukravAra kouttarASAr3hAse aura zanivArako zatabhiSA se giNane se ye 28 upayoga hote haiM usake nAma sadaza phala kahanA / . 28 upayoga ke nAma-- ANaMda kAladaMDaM, parijA subha soma dhaMsa dhaja vccho| vajjo mogara chatto, mitto manunno ya kaMpoyaM // 67 // laMpaka pavAsa maraNaM, vAhI siddhi amiya sUla musalaM / gajo mAtaMgo khaya khippa, thiro ya vaddha mANa priyaann|| 68 // bhAvArtha-ANaMda, kAladaMDa, prajApatya, zubha, saumya, dhvAMkSa, dhvaja, zrIvatsa, vana, mudgara, chatra, mitra, manojJa, kaMpa, lupaka, pravAsa, praraNa, vyAdhi, siddhi, amRta, zUla, mUsala, gaja, mAtaMga, kSaya, kSipa, sthira aura varddhamAna ye 28 upayoga haiM // 67.68 // 28 upayogake phala-- Anando dhanalAbhAya, kAladaNDo mahadbhayam / prajApatiH saputrAya, zubhaH sarvazubhaM dizet // 66 // .
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA TokA sametaH / 23 saumye sarvakriyAsiddhi-rvAkSe kSudrAya maansH| dhvajena koTirathaH syAt, zrIvatso ratnasaJcayaH // 7 // kA vanabhayaM dadyAd, mudgare maraNaM dhruvaM / chatro napamukhaM dadyAd, mitre mitrasamAgamaH / / 71 // . mano'nye manasA saukhyaM, kampo'yaM bhayamApadaH / lumpako luNTataM corAna, pravAsAca janadhu tiH // 72 // maraNe mRtyumApnoti, vyAdhau vyAdhimahApadaH / siddhau sarvakriyAsiddhiH, zUle zUlasamudragham // 3 // amRto harate pApaM, muzale bandhunAzanam / gajena dhanalAbhaH syAd, mAtaGgo nAnyalAbhadaH // 74 / / kSaye kSayo narendrasya, kSipre kSiprazubhAzubham / sthire ca sthirakAryANi, barddhamAne vivaIte // 5 // - bhAvArtha-ANaMda-dhanalAbhakAraka, kAladaMDa-bhayadAyaka, prajApati-putra dAyaka, zubha-sarva zubha kAraka, saumya-sarva kAryasiddhi kAraka, dhvAkSa-duSTa manaHkAraka, dhvaja-rathake lAbha kAraka, zrIvatsa. ratna saMcaya kAraka, vana-vanabhaya dAyaka, mudgara-mRtyudAyaka, chatranapasukhadAyaka, mitra-mitra samAgama kAraka, manoza-manako sukha kAraka, kaMpa-bhaya aura duHkhadAyaka, lupaka-cora bhayakAraka, pravAsajana kAMtikAraka, maraNa mRtyudAyaka, vyAdhi-roga kAraka, siddhi. sarvakArya siddhikAraka, zUla-zUlarogotpatti kAraka, amRta-duHkha nAza kAraka, mUsala-baMdhunAzakAraka, gaja-dhanalAbhakAraka, mAtaMga. nukasAna kAraka, kSaya-nAza kAraka, kSipra-zubhAzubha kAraka, sthira.
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 jyotisssaarH| sthira kArya kAraka aura varddhamAna-dhanavRddhi kAraka hai // 6se 75 // puruSanavavAhanaphalaravi rikvaM siri dhariya, nAma riSakhAi joi navamAgaM / ThaviyAya nava vAhaNa, lahiya phalaM kahiyaM savvAyaM // 76 // khara haya gaya mesAya, jambU sihoi kAga morAyaM / haMsoyaM naravAhaNa, nArada pucchei hari kahiyaM // 17 // lacchI hINi rAsabha, dhanalAho hayagaye hiM suha bahuyaM / mese maraNa kIrai, jaMbU suha harai savvAyaM // 78 // sihoi pisuNa maraNaM, kAgo duhadAha kIrai visesa / moroi atyalAbha, haMso suha sayala vaTTeyaM // 7 // bhAvArtha-ravinakSatra aura puruSa nAma nakSatra ye donoM milAkara nava kA bhAga denA, jo zeSa bace vaha anukramase 6 vAhana jAnanA ; unake nAma-khara 1, haya 2, gaja 3,meSa 4, jaMbUka 5, siMha 6, kauvA 7, mayUra 8 aura haMsa / isakA phala--svara vAhana ho to lakSmIkA nAza, haya vAhana ho to dhanakA lAbha, gaja bAhana ho to . bahUta sukha, meSa vAhana ho to maraNa kare, jaMvUka vAhana hoto sukha hare, siMha vAhana ho to duSTa maraNa kare, kAga vAhana ho to vizeSa duHkha dAha kare, mayUra vAhana ho to dhanalAbha kare, haMsa vAhana ho to saMpUrNa sukha rhe| ye vAhana saMgrAma aura kalaha Adi meM vizeSa tayA dekhe jAte haiM / / 76 se 76 //
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA - TIkA sametaH / 25 . prakArAntare puruSake bAraha vAhana- gaya vasaha mahisa haMso, sANo vAisla haMsa chaga kharayaM / jaMbUga NAI garuDaM, vAhaNa sasi rikkha nararikkhA // 80 // "candra nakSatra huMtI narane nakSatra giNatA AvIi nAma sari phala vicArI // bhAvArtha- candranakSatra se puruSa nakSatra taka ginane se jo saMkhyA hove usako bAraha se bhAga denA, jo zeSa bace ve vAhana jAnanA, una ke nAma - gaja, vRSabha, mahiSa, haMsa zvAna, vAyasa (kAga), haMsa, chAga (meSa), svara, jaMbUka, nAga aura garuDa / usakA phala nAmasadRza jAnanA // kiMcit svara jJAna caMdranADIphala gamaNei gihapavese, vatthusaMgahaNe sAmi daMsaNe ya / suhakammi dhammakAraNaM, vAmA sasinADI suha bhaNiyA // 81 // bhAvArtha - gamana ( dezATana ) meM, gRha pravezAdimeM, vastu saMgraha meM, svAmI darzana meM, zubha kAryameM aura dharma kAryameM candranADI zubha jAnanA // / 81 / sUryanADIphala - saMgAma khuddakAme, vijAraMbho vivAya vivahAraM / bhoyaNa surayappasaMge, dAhiNa ravinADi suha bhaNiyA // 82 // bhAvArtha- saMgrAma zudrakArya vidyAraMbha vivAda vyavahAra bhojana
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 jyotisssaaH| aura strIsevana ityAdikameM dakSiNa sUryanADI zubha jAnanA // 8 // svara dizA zUlasasinADi puvva uttara-disi sUla havai gamaNa vajjeyaM / ravinADi disAsUla, pacchima dakSaNayaM tiji gamaNaM / / 8 / / __ bhAvAtha-jaba candranADI calatI ho taba pUrva aura uttara dizAmeM zUla hai aura jaba sUrya nADI calatI ho taba pazcima aura dakSiNa dizAmeM zUla hai to usa samaya una dizAoM meM gamana (dezATana ) nahIM karanA / / 83 // svara dvArA garbhajJAnasasi vAma sUra dAhiNa, nADi vahamANa sasi havai puttii| ravinADi putta ubhayaM, gabbhaviNAsaM guru bhaNiyaM / / 84 // bhAvArtha-vAma nAsikA cale usako candranADI aura dakSiNa nAsikA cale usako sUryanADI kahate hai| jaba koI prazna kare usa vakta candranADI calatI ho to putrI kahanA, :sUrya nADI calatI ho to putra kahanA aura donoM nADI eka sAtha calatI ho to garbhanAza kahanA // 84 // svara Rtu dAnaratidAna ithiehi, nADi sasi havai suyA utpttii| sUro nADI puttaM, ganbhaM na dharei ubhaehiM // 85 // bhAvArtha-strI ke RtudAna samaya candranADI calatI ho to garbha meM putrI utpanna hove, sUrya nADI calatI hoto garbha meM putra utpanna
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA-TokA smetH| hove aura dono nADI eka sAtha calatI ho to garbha dhArana kare nahIM / / 85 // svara phalaravibala sasibala tamabala, tArAbala pamuha vasai avgnniyN| sasi sUra gahiya sarayaM, uviyaM sopAya agge hi // 86 // guru sukka buddha sasi diNa, vAmA suha kiNha pakkha suvisesN| ravi bhUma maMda vAsara, dAhiNa suha pakkha dhavale hiM / 87 // nisi sasi vAsara sUraM, gamaNaM vajae tUraM / je je vahai puraM, te te paya Thaviya riu dUraM / / 88 // bhAvArtha-zubhakArya karane jAte samaya sUrya bala candrabala rAhubala aura tArAbala AdikA vicAra nahIM karanA jo svara calatA ho usa taraphakA pA~va prathama dharakara cale to kArya siddha hotA hai| guruvAra zukravAra budhavAra somavAra aura kRSNapakSa inameM candrasvara zubha hai ; ravivAra maGgalavAra zanivAra aura zulapakSa inameM sUrya svara zubha hai| rAtrImeM candrasvara aura dinameM sUrya svara cale taba zIghahI gamana karanA acchA hai, jo jo svara cale usa tarapha ke pAMva prathama uThAkara cale to vijaya prApta karatA hai| dina. zuddhi prantha meM bhI kahA hai ki "punanADi dizApAya, agge kizcA sayA viuu| pavesa gamaNaM kujA, kuNato sAsasaMgahaM // 1 // jisa tarapha kI nADI pUrNa calatI ho usa tarapha kA pAMva
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotiSasAraH / sarvadA Age kara zvAsa saMgraha karatA huA praveza aura gamana kare // 86 se 88 // 28 vatsa cakra vaccho tiya saMkataM, kannA tula vicchi uggae puvvaM / dhana makara kuMbha dakkhaNi, pacchima mIne hi chaga vasahaM // 86 // mithunei kara siMha, uttara muha vaccha basai nahu gamaNaM / nahu ceI ghara bAraM, biMbaM niya ghare na pavesaM // 60 // AUya harai saMmuha, vaccho puTThe karei dhanahANi / pAsei vAma dAhiNa, kajjaM savve hi sAre yaM // 65 // bhAvArtha-kanyA tulA aura vRzcika ye tIna saMkrAMti ko pUrva dizAmeM vatsa ugatA hai, dhana makara aura kubha saMkrAMti ko dakSiNa dizAmeM, mIna meSa aura vRSa saMkrAnti ko pazcima dizAmeM, mithuna - karka aura siMha saMkrAMti ko uttara dizA meM vatsa rahatA hai| sammukha vatsa meM vAsa karanA yA dezATana karanA nahIM, navIna maMdira - banAnA nahIM, gRhavAstu nahIM karanA aura jinabiMba praveza apane ghara meM nahIM karanA / sammukha vatsa ho to AyuSya kA nAza karatA hai, pUThe vatsa ho to dhana kA nAza karatA hai, bA~ya aura dakSiNa donoM tarapha ho to saba kArya siddha hote haiM // 86 se 61 // ziva cakra puvvAi posamAse, vasae siva mAha phagguNi IsANe citte vasaI uttara, vAe vaisAha jiTThe hiM // 62 //
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ ................................. ..... hindI bhASA-TIkA smetH| 26 AsADhe pacchimayaM, sAvaNa bhahava neraI kuunne| dakkhaNa dise hi assaNi, kattiga migasira hi aggI hiN||3|| disi mabhi ghaDI aDhIya, vidise paMceva ghaDiya vasiehiM / mAso phirai sihAra, siTThopari bhamai ghaDiyAi // 14 // gamaNe ya juddha jae, purIpavese vaNijja aarNbhe| sivacaka puTThi muThe, dhari bhaMjei paMcasayaM (!) // 15 // bhAvArtha-pauSa mAsako pUrva dizAmeM zivakA vAsa hai, mAgha phAlguna mAsako IsAna koNameM, caitra mAsako uttara dizAmeM, vaizAkha jeSTha mAsako vAyavya koNameM, ASADha mAsako pazcima dizAmeM, zrAvaNa bhAdrapada mAsako naiRta koNameM, Azvina mAsako dakSiNa dizAmeM aura kArtika mArgazIrSa mAsako agni koNameM zivakA vAsa rahatA hai, dizAmeM aDhAI ghaDI aura vidizA ( koNa ) meM pAMca ghaDI taka pratyeka dina zivakA vAsa hotA hai / yaha dezATana karanA, yuddha karanA, jUgAra (dhuta) khelanA, nagara praveza karanA aura vyApAra kA AraMbha karanA ityAdika meM ziva vAsa pUThe yA dakSiNa tarapha ho to lAbha dAyaka hai| anya granthoM meM bhI kahA hai ki-yaha ziva zubha honese svara zakuna bhadrA prahabale digdoSa aura yoginI Adi saba zubha hote hai // 12 se 15 // tatkAla joginI sthApanAdiNa disi dhuri cau ghaDiyA, purao puvuna disi hi annukmso| sakAla joginI sA, vajjeyakhyA payatteNaM // 6 // cauro ya disA vidisaM, jogiNI vasipahiM soDasA tihiyaM /
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotisssaarH| pudhviM paDivai navami ya, aggItIyA igArisIe // 17 // dAhiNi paMcami terasi, neraya kuNe hi cautthi baarsiyaa| pacchima chaTThi cahisi, vAiva paDipuna sattami yA // 18 // uttarI bIyA dasamI, IsANe mAvasI ya atttthmiyaa| bhaNiyaM yogiNi siha, gamaNaM vAmo ijU putttth|| 6 // bhAvArtha- jisa jisa dinako jisa jisa dizAmeM pUrvottara dizAke anukamase yoginI kA vAsa kahA hai usa dizAmeM prabhAta ko cAra ghaDI yoginI rahatI hai, usako tatkAla yoginI kahate hai| vaha yAtrAdi meM prayatnase choDanA caahiye| usakI thApanA yathAcAra dizA aura cAra vidizA meM yoginI anukramase solaha tithi rahatI hai jaise-pratipadA aura navamI ko pUrva dizA meM, tRtIyA aura ekAdazI ko agnikoNameM, paMcamI aura prayodazI ko dakSiNa dizAmeM, caturthI aura dvAdazI ko nairdhata koNameM, SaSThI aura caturdazI ko pazcima dizA meM, saptamI aura pUrNimA ko vAyavya koNameM, dazamI aura dvitIyAko uttara dizAmeM, aSTamI aura amAvAsyA ko IsAna koNameM yoginI rahatI hai| vaha pUThe ho yA bAMye tarpha ho to gamana karanA zreSTha hai 16 se 16 // mAsa rAhu phalapuSve vicchIya niyaM, dakkhaNi kuMbhAI tIyAI / vasahAi tIya pacchima, uttari siMhAi tiya rAho // 10 // samuha rAho gamaNaM, na kIrae viggaha hoi pistuNAya /
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA TIkA sametaH 1 gihabAra pamuhArya, je kIraha tahA asuhAya // 101 // bhAvArtha vRzcika dhana aura makara rAziko pUrva dizAmeM, kumbha mIna aura meSa rAzi ko dakSiNa dizAmeM, vRSa mithuna aura karka rAzi ko pazcima dizAmeM, siMha kanyA aura tulA rAziko uttara dizAmeM rAhu rahatA hai| saMmukha rAhu ho to dezATana nahIM karanA vigraha aura matyukA bhaya rahatA hai aura gRhadvAra Adi karAne se azubha phaladAyaka hotA hai // 100 / 101 // 31 atha vAra rAhu phala aha vAre hiM rAho, neraya Aizca soma uttarayaM 1 aganeya kUNa maMgala, pacchima disiehi buddhehiM // 102 // vAiva IsANaM guru, dakkhaNi sukkei puvyadisi maMdo / ThaviyaM dAhiNi puTThe, kIrai gamaNaM va phaladAI // 103 // bhAvArtha-ravivAra ko nairRta koNameM, somavAra ko uttara dizAmeM, maMgalavAra ko Agneya koNameM, budhavAra ko pazcima dizA maiM, guruvAra ko IsAna koNameM, zukravAra ko dakSiNa dizAmeM aura zanivAra ko purva dizAmeM rAhu rahatA hai| usako pUMThe aura dakSiNa tarapha rakhakara gamana karanA zubha phala dAyaka hai / / 102 / 103 // arddha praharI rAhu phala -- puvve vAiva dakkhaNi, IsANe pacchime ya aggI hi / uttara neraya rAhU, vasae adhapuhara eNavihaM // 104 // L bhAvArtha- pUrva vAyavya dakSiNa IzAna pazcima agni uttara aura nairRta isa anukramase AThoM hI dizA meM ahorAtra meM do bAra 2.02%
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotisssaarH| madhe prahara (cAra cAra ghaDo) rAhu rahatA hai // 104 // atha zukra phalabhigu puvva hi uggai, dIhA bAvana bi sayahi va atthaM / paNa pakva ti dihi UNA, puvve diNa tinna bAlAyaM // 15 // solasa diNa amAsA, pacchima dIsei tera diNa atthaM / buDoi panara divasaM, puTTi vAmoi bhigu sukkhaM // 106 // saMmuha bhigu nahu gamaNaM, guThviNa nAri ya bAlasahiyA yaM / nava pariNiya naravare yaM, sukkhaM hArei helAI / / 107 // gubdhiNI gambha savaI, bAlaya sahiyAi bAla marijAI / nava paraNIya vaMjmA, naravara helAI dukkhAI // 108 // .. saDa bole hiM na dosaM, gAmaM iga purai gehi vAsa vse| vIvAhe kaMtAre, vidura nivadeva jAI hiN||106 / / savi sukkha vittamAse , ji? ANaMda jalahi aasaaddhe| bahu soya poha mAhe, bhadava vaisAha pasupIDaM // 110 // viggaha kattI phagguNI, migasirani bhaMga pararajaduha aaso| ana samagcha sAvaNa atthaM bhigue risaM aGgaM // 111 // bhigu cakkhu vAma kAMNaya, dAhiNa capakhui revayA tinaM / kitigarikavaM iga paya, adho migu kirai nahu dosaM // 112 // bhAvArtha-pUrva dizAmeM zukra 252 dina udaya rahatA hai, 72 dina masta rahatA hai aura udayase tIna dina bAlya rahatA hai| parizrama dizAmeM 256 dina udaya rahatA hai aura 13 dina asta rahatA hai;
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA- TIkA sametaH 1 33 pUrvAsta meM 15 dina vRddha rahatA hai| saMmukha zukra ho to gamana nahIM karanA, garbhiNI yA bAlakavAlI strI, nava paraNIta strI aura rAjA Adi gamana kare to inhoMkA sukha zIghra hI nAza ho jAtA hai -garbhi NI kA garbhastrAva, bAlakavAlIkA bAlakake sAtha mutyu, navoDhA strI vaMdhyA ho jAya aura rAjA zIghra hI duHkha paave| eka hI gAma nagarameM yA apanA (rAnA) makAna meM, vivAhameM durbhikSameM, rAjya viplava meM, rAjA kI mulAkAta meM aura torthayAtrA karanemeM, ina cha kAraNoMmeM zuka kA vicAra nahIM kiyA jAtA hai| atha zukrAsta phala -- caitramAsa meM zukra asta ho to sarva sukhakAraka, jyeSTha meM ANaMdakArI, ASADhameM acchI varSA, pauSa aura mAgha mAsa meM bahuta zIta, bhAdrapada aura vaizAkhameM pazuko pIDA, kArttika aura phAlgunamAsameM vigraha, mArgazIrSa meM dezabhaMga, AzvinameM pararAjya se duHkha aura zrAvaNameM anAja saMstA ho / - revatI Adi tIna nakSatra meM candramA ho taba zukra bAMyI yA dakSiNa AMkhasekAMnA jAnanA aura kRttikA kA prathama pAdameM candramA ho taba zukra aMdhA jAnanA, yaha doSa nahIM karatA hai, Arambha siddhi meM kahA hai ki- "azvinyA vahnigadAntaM yAtraJcarati candramAH / tadA zukro bhavendhaH, saMmukhaM gamanaM zubham // " ityAdi // sivacaka rAhucaka, puTThI dAhiNo va siddhi kAriye / suko jogiNI thaM, puTThi vAmoi phaladAI // 113 // bhAvArtha- zivacaka aura rAhucaka pRSTha yA dakSiNa tarapha ho vo siddhi kAraka hai, zukra aura yoginI pRSTha yA bAMye tarapha ho !
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 tI jyotiSasAraH / zubha phala dAyaka hai // 113 // kIlaka phala kIlaya uttari uphA, jiTThA puvve hiM. pUbha dakkhaNa yaM atthamiNe rohaNi yaM, gamaNaM vajje hiM savve hiM // 114 // bhAvArtha- uttara dizAmeM uttarAphAlgunI ko, pUrvameM jyeSThA ko, dakSiNa meM pUrvA bhAdrapada ko aura pazcima meM rohaNI ko kIlaka hai, saMmukha kIlaka meM gamana nahIM karanA // 114 // .. parighadaMDa vAhiM agani rehA, kitti saga puci saga maghA dahiNe / saga aNusahA pacchima, uttari saga dhaNiTTha rikakhANaM / / 115 // je je puvvA untari, je je dahiNe hi pacchime rikkhA / vivarIyA nahu gamaNaM, parighaM eMsi siya parimANaM // 116 // bhAvArtha-catuSkoNa cakrameM vAyavya aura agni koNa gata eka rekhA denI, usameM kRttikAdi 0 nakSatra pUrvameM, maghAdi 7 nakSatra dakSiNameM, anurAdhAdi7 nakSatra pazcima meM aura dhaniSThAdi 7 nakSatra uttara meM rakhanA yaha paridha daNDa hai, usa ko ullaMghana nahIM karanA, jo jo pUrvottara nakSatra haiM aura jo jo dakSiNa pazcima nakSatra haiM usameM viparIta gamana nahIM karanA; arthAt pUrvottara nakSatroMmeM dakSiNa pazcima kI yAtrA aura dakSiNa pazcima ke nakSatroM meM pUrvottara kI yAtrA nahIM karanA // 115, 116 // 1
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA-TIkA smetH| parigha mAhAtmya-- agneyaM ca vAyavyAM, paridhastiSThati.mahIm / devA api na laGghanti, dAnavA api. mAnavAH // 117 // bhAvArtha-pRthvI para Agneya koNa aura vAyavya koNameM parigha daNDa rahA hai usako deva dAnava aura manuSya bhI ullaMghana nahIM karate haiM // 117 // . paMcaka phala NihAi vaji paMcaga, saMgaha tiNa kaTTha geha aarmbh| 'miyakammaM sijAya, dakSiNa diga jAi pamuhA ya // 11 // dhaNanAsa dhaNihAe, pANaghAva hi sitabhisa riSakhaM / puvabha nivadaNDaya, uttarabhadda kalaha kArIya // 116 // aggI dAho revaya, paJcaga paMcei lakkhaNaM ey| jANeya vajiyavvo, hIraM joisiya kahiyAya // 120 // bhAvArtha-dhaniSThAdi pAMca nakSatroM ko paJcaka kahate hai, isameM tRNa kASTha kA saMgraha nahIM karanA, makAna sambandhI koI kArya nahIM karanA, mRtakarma nahIM karanA, zayyA mAMcA Adi banAnA nahIM aura dakSiNadizAmeM gamana nahIM karanA / dhaniSThA dhanakA nAzakAraka, zatabhiSak prANaghAtaka, pUrvAbhAdrapadA napadaNDakAraka, uttarA bhAdrapadA kalahakAraka aura revatI agnidAhakAraka hai, ye paJcaka ke pAMca lakSaNa jAnakara usako tyAga karanA cAhiye aise 'hIra' jyotiSI kahate hai||118 se 120 //
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 jyotiSasAraH punaH kahate hai paJcake paJca guNitaM, triguNaM tripuSkare / yamale dviguNaM sarva, hAnivRddhaya dikaM matam // 121 // bhAvArtha- sarva kArya paJcakameM pAMcagunA, tripuSkara meM trigu nA aura yamala meM dvigunA phalakI hAni vRddhi hotI hai // 121 // trividha dizA zula paDivA navamI tihI, rikkhaM rohiNI puvvasADhAyauM / vArA manda somaM putraM vajjei disisUlaM // 122 // tihiyA paJcami terasi, assaNi vittAya savaNarikvAya / vAro hi guru kahiyaM, dakkhaNi vajje ya disi sUlaM // 123 // khaDi cauddisi tihiya, savaNaM mUlo ya pukkha disiyAyaM / vAraM bhigu sroya, pacchima vajjei disisUlaM // 124 // bIyA dasamI tihiyA, risiya hatyA ya uttarAphagguNI / budha bhomo vArAya, uttari vajjei disisUlaM // 125 // bhAvArtha- pratipadA aura navamI tithi ko, rohiNI aura pUrvASADhA nakSatrako, zani aura somavAra ko pUrva dizAmeM zUla hai usako gamanAdi kArya meM tyAga karanA / pazcamI aura jayodazI tithiko, azvinI citrA aura zravaNa nakSatrako aura guruvAra ko dakSiNa dizA meM kUla hai / SaDI aura caturdazI tithiko, zravaNa mUla aura puSya nakSatrakI, zukra aura ravivAra ko : pazcima dizAmeM zUla hai| dvitIyA aura dazamI tithiko, hastA aura uttarAphAlgunI
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA TIkA sametaH / budha aura maMgalavAra nakSatra ko, - tyAga karanA // 122 se 125 // ko uttara dizAmeM zUla hai usako nakSatra dizA zUla kutre asalesa maghA, phuvASADhammi rohiNI sUlaM / dakkhiNa citta visAhA, assaNi bharaNI ya risi cauro // 126 // pacchima rohiNI savaNaM, mUlo pukkhAi riksa caDa sUlaM / uphAi hattha revai, uttara disi vajapa gamaNaM // 127 // bhAvArtha- pUrvadizAmeM AzleSA maghA pUrvASADhA aura rohiNI ko zUla hai, dakSiNa dizAmeM citrA vizAkhA azvinI aura bharaNo ko zUla hai, pazcima dizA meM rohiNI zravaNa mUla aura puSya e cAra nakSatra ko zUla hai aura uttara dizAmeM uttarAphAlgunI hasta aura revatI nakSatra ko zUla hai, the gamana meM tyAga karanA // 126 // 120 // vAra dizA zUla --- vArehiM guru dakkhaNi, uttari budha bhoma puvvi sani somaM / sukka rakhe pacchimaya, sUlaM dilipa ya vajAi // 128 // bhAvArtha -- guruvAra ko dakSiNa dizAmeM, budhavAra aura maGgalavArako uttara dizAmeM, zanivAra aura somavAra ko pUrva dizA meM zukravAra aura ravivArako pazcima dizAmeM zUla hai ye gamanameM / tyAga karanA // 128 // vidizA zUla aganeya soma suraguru, neraya bhigu sUra vAI bhUmehiM /
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotisssaarH| IsANe budha mandoM, vAraM vidisa ya sUle hi|| 126 // bhAvArtha-somavAra aura guruvAra ko Agneya koNameM, zukra vAra aura ravivArako naiRta koNameM,maGgalavAra ko vAyavya koNameM, budhavAra aura zanivAra ko IzAna koNameM zUla hai // 126 // dizAzUla parihAra-.. ravi caMdaNa sasi dahiyaM, mATo ya bhome hi budha navaNIyaM / guru loTa bhigu tilla, sani khala calaehiM kallANaM // 130 // bhAvArtha- ravivAra ko caMdana, somavAra ko dahi, maMgalavAra ko maTTI, budhavAra ko ghI, guruvAra ko ATA, zukravAra ko tela aura zanivAra ko khala, inakA tilaka kara gamana kare to sarvatra maMgalika hotA hai // 13 // prakArAntare bhASAmeMravi taMbola mayaMkaha dappaNa, dhANA cAvau puhavI naMdaNa / budha gula khAuM suraguru rAI, sukka karabau jimare bhAI // jau sanivAra viDaMgaha cAvaI,para dala jIpInai ghara aavi||13|| bhAvArtha- ravivAra ko taMbola cAvakara, somavAra ko darpaNa dekhakara, maMgalavAra ko dhaniyA cAvakara, budhavAra ko gula (guDa) khAkara, guruvAra ko rAI cAvakara, zukravAra ko karaba (dhAnya vizeSa) khAkara aura zanivAra ko bhAvaDiMga cAvakara gamana kareM to zatru ko jIta kara sukhase gharapara Ave // 131 / / ravi vAsAmInAi tIya pugve, mihuNo tIyAI dakSiNa vaaso| .
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA TIkA sametaH / 9. kannAi tIya pacchima, dhaNa tIyAi uttare sUro / / 132. bhAvArtha- mInAdi tIna rAzi ko pUrvadizAmeM mithunAdi tIna rAzi ko dakSiNa dizA meM kanyAdi tIna rAzi ko pazcima dizAmeM ora dhanAdi tIna rAzi ko uttara dizAmeM sUrya kA bAsa hai // 132 // dizA vidizA meM ravi prahara pramANa aggI dakkhaNi neraya, pacchima vAivva uttara IsANe 1 pUvve hi aDa disaya, vasae ravi puhara aNukkamaso // 133 // bhAvArtha- agni dakSiNa nairRta pazcima vAyavya uttara IzAna aura pUrva ye AThoM hI dizAmeM anukramase eka eka prahara ravi rahatA hai // 133 // 36 ravi phala gamaNehi sUra dAhiNa, purI pavelei vAmau suklaM / lAhora sura saMmuha, puTTho bhANoi duha kIrai // 134 // na titthaM na rikkhaM, na sisaM bhaddA vArAi na vitIpAta / savve kala samArai, supasanno havai sUro // 1.35 // bhAvArtha- dakSiNa sUrya ho to gamana karanA, bAMye tarapha ho to nagara praveza karanA sukhakara hai / samukha sUrya ho to lAbha dAyaka hotA haiM aura pUThe ravi ho to duHkha kAraka hai / tithi nakSatra caMdrabala bhadrA vAra aura vyatipAta ityAdika kA doSa nahIM. dekhanA, kyoMki eka hI sUrya zubha ho to sarva kArya prAraMbha karane sa siddha hote haiM // 134 // 135 .
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 vatsa ravi rAhu sthira yoga phala mInAi tiyaM bhANo, vaccho kannAi rAsiyaM tiyaM / vicchIi tiyaM rAho, vajje giha kamma tIyAyaM // 136 // bhANo vaccho rAho, saMmuha diTThI vi AUyaM harcha / puTThei dhaNaM khIyA, kahiyaM jopasasatthammi // 137 // bhAvArtha- mInAdile sUrya, kanyAdi se vatsa aura vRzcikAdise rAhu ye tInoM gRhakArya meM chor3anA caahiye| sUrya vatsa aura rAhu ye samukha ho to AyuSya kA nAza karatA hai aura pUThe ho to dhanakA nAza karatA hai aisA jyotizzAstroM meM kahA hai / / 136- 137 / / - jyotiSasAraH / tihi aDa terasi riptA, revaya jiTThA ya ad asalesA / upha usA kita sitamila, sAI gurusani thivara jogoyaM // 138 // bhAvArtha aSTamI trayodazI aura riktA (4-1-14) ye tithi, revatI jyeSThA ArdrA AzleSA uttarAphAlgunI, uttarASAr3hA, kRttikA, zatabhiSA aura svAti ye nakSatra, guru aura zanivAra inakA sa'joga se sthira yoga hotA hai / / 138 / / isameM anazana karanA, kSetrakheDanA vyAdhi RNa aura zatru kA nAsa karanA, yuddha samApti karanA (saMdhi karanA) jalAzaya baMdhAnA ityAdi meM sthira yoga acchA hai aisA pAkazrI granthameM kahA hai"aNasaNa bila bAhi, riNaM riu raNa divyaM jalAsae baMdhoM / kAyayo: jajalsa ya karaNaM puNo natthi // 1 //
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA-TokA smetH| sarvAka yogatithi vAra riksA ika, mili aMkAMi kahiya svvNk| paNa iggArasa terasa, satara ogaNIsa tevIsaM / / 136 // paNavIsA guNatIsA, igatIsa saitIsa egyaaliisaa| teyAlIsa itAlA, pamuhA savvehi maMgalaM / / 140 // bhAvArtha- tithi vAra aura nakSatra ye tInoM ke aMko ko milAnA, usako sarvAka yoga kahate hai, ina aMko kA jor3a 5 / 11 / 13 / 17 / 16 / 23 / 25 // 26 // 31 // 37 // 41 / 43 / 47 / ye ho to zubha hai / / 136 / / 140 // prakArAntare sarvAka yoga vAra tithi risidhariye ekaha, bimaNA trivaNA cauguNA kariya bhAga savi dei pihu pihu, chae satta aTTe valagi vadhata aMka cihu ami ggahu / Adi sUnya duhadAIyau, majhe lacchi viyoga / aMti sUnya hui hANikara, sabake subha yoga / / 141 // bhAvArtha:-vAra tithi aura nakSatra ye tInoM ke aMko ko ikaTThA kara tIna jagaha rakhanA, unako dvigunA trigunA aura caugunA karanA usako anukramase cha sAta aura ATha se bhAga denA, Adhake zeSameM zUnya Ave to duHkhadAyaka, madhya zUnya Ave to lakSmI nAza kAraka aura antya zUnya Ave to mRtyu kAraka hai| sabhI zeSa meM aMka bace to zubha yoga jAnanA // 141 //
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 jyotiSasAraH / ravi yoga ravi rikkha lei dina rikkha, giNahu caDa chaTTha nava dasa tere / vIsama e raviyogA, siha Iya savva jogAI // 142 // ikka siha kisoyara, gaya ghaDa bhanna ti tassa koDIo 1 ravijoga saya palANA, gayaNasmi gayA na dIsanti // 143 // bhAvArtha - sUrya nakSatra se candra nakSatra paryanta ginanA jo4 / 6 / 6 / 10 / 13 / 20 inhIM meM se koI saMkhyA ho to ravi yoga hotA hai| yaha sabhI yogoM meM zreSTha mAnA gayA hai jaise-siMha kA baccA madonmata hAthI kA kubhasthala ko tor3a detA hai aise ekahI raviyogake udayase seMkar3oM kuyoga asta ho jAte hai so dikhate bhI nahIM / ina raviyoga kA phala Arambha siddhikI TIkA meM kahA hai ki "eANa phalaM kamalo, viulaM sukkhaM 4 jayaM ca santRNaM 6 | lAbhaM 6 ca kajja siddhi 10, puttuppattI a 13 raja' ca 20 / / 1 / / " ina raviyoga kA phala anukrama se jAna lenA; jaise-4 saMkhyA ho to sukha, 6 ho to zatrukA nAza, 6 ho to lAbha, 10 ho to kArya siddhi, 13 ho to putrotpatti kA lAbha aura 20 ho to rAjya sukha mile ityAdi // 242 // 143 // rAja yoga 'tiyA punnima bhaddA, bhU budha ravi sukka pukkha miga bharaNI / pUphA pUsA UbhA, cittA aNu ghaNi nivajogA / 144 // gRhapravezoM maitrI va vidyArambhAdisatkriyA / rAjapaTTAbhiSekAdi, rAja yoge 'bhidhIyate // 145 / /
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA-TIkA sametaH / bhAvAtha- tRtIyA pUrNimA aura bhadrA (2-7-12) ye tithi, maMgala budha ravi aura zukra ye vAra, puSya mRgazIrSa bharaNI pUrvAphAlgunI pUrvASADhA uttarAbhAdrapadA cItrA anurAdhA aura dhaniSThA ye nakSatra inake saMjoga se rAjayoga hotA hai| vaha gRha praveza meM maitrI karane meM vidyAraMbhAdi satkIyA meM aura rAjyAbhiSekAdi meM rAjayoga zubha kahA gayA haiM // 144 / 145 / / kumAra yoga naMdA paMcami dasamI, sasi budha bhigu maMgala magha savaNaM / assaNI rohiNi puNavvasu, hattha visAhA kumAra jogA // 146 // bhAvArtha-naMdA (1-6-11) paMcamI aura dazamI the tithi, soma budha zukra aura maMgala the vAra,madhA zravaNaazvinI rohiNI punarvasu hasta aura vizAkhA ye nakSatra, inake saMjogase kumArajoga hotA hai e zubha kArya meM acchA hai // 146 // jvAlAmukhI yogapaDivai mUlaM risI yaM, paMcami bharaNIya kitti ahamIyaM / navamI diNa rohiNIyaM, dasamI asalesa duha diyIyaM // 147 // ee hI jogajAlA, jammaM jo havai so marai bAlA / avasai gehasAlA, pari hariyaM varai jayamAlA / / 148 / / bhAvArtha-pratipadA aura mUlanakSatra, paMcamI aura bharaNI, aSTamI aura kRttikA, navamI aura rohiNI, dazamI aura AzleSA ye jvAlAmukhI yoga hai, vaha duHkhadAI hai| isa yogameM janma honese bAlaka mara jAtA hai, gRhAdika kA AraMbha kare to gira jAtA hai|
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotisssaarH| isa yogakA tyAga karane se vijayamAlA hotI hai / azubha yogasaMvatta sUla sattU, bhasamo daNDo ya vajamusalAyaM / kAlamuhI yamaghaNTaM, yamadADhaM kANa mizcAyaM // 146 / jAlAmuhI ya khaMjo, yamalaM uppAya kakkaDA jog| eehiM joga soDasa, savve kajje hi asuhAyaM // 150 // bhAvArtha-saMvarta zUla zatru bhasma daNDa vajramusala kAlamu'khI yamaghaNTa yamadaMSTrA kANa mRtyu jvAlAmukhI khaJja yamala utpAta aura karkaTa ye solaha yoga sabhI zubha kAryo meM azubha mAne haiM / zubhayogathivaro ya rAjayoga, kumArayogaM ca amiya siddhi jogaM / savvaMka raviyoga, eehi haNai avajogaM // 151 // bhAvArtha-sthavira (sthira ) yoga, rAjayoga, kumArayoga, amRta siddhi yoga, sarvA kayoga aura raviyoga ye zubhayogoM hai; ye -sabhI azubhayogoM kA nAza kara dete haiM // 151 // trizuddhiyogahatyuttarA tiyaM mUlaM, puSakha dhaNiTThAI assaNo revai / 'paDivA aTThami navamI, ravisaMjoge suhA hoI // 152 // bIyA navamI puSakhaM, migasira rohiNi ya savaNa annuraahaa| candANa ya saMjoge, saMsaya rahiyaM suhA hoI // 153 // revaya migasira assaNi, mUlaM asalesa uttraabhhN|
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA - TIkA sametaH I I chaTTi tiyA aDa terisi, maGgala joge suhA hoI // 154 // savaNaM rohiNi pukkho, migasira aNurAha kizigA rikkhA bIyA sAmi bArasa, joge budhavAra suha hoI // 155 // puvAi hattha pukkhaM, revai assaNi visAha puNavvasaya' / paJcami dasamI gAriMsi, punnima guru joge suha hoI // 156 // uttarasADhA assaNi, revai aNurAha puNavvasaM hatthA / pudhvA phagguNi terisi, nandA tihi sukka suha hoI // 157 // savarNa putrAphagguNi, rohiNi sAI maghA ya sitabhisayaM / catthi navamI caudisi, aTThami suha joga sani hoI // 158 // 45. bhAvArtha - ravivAra ko hasta tInoM uttarA mUla puSya dhaniSThA azvinI aura revatI nakSatra, pratipadA aSTamI aura navamI tithi ho to zubha hai| somavArako dvitIyA aura navamI tithi, puSya mRgazIrSa rohiNI zravaNa aura anurAdhA nakSatra ho to zubha hai // maGgalavAra ko revatI mRgazISe azvinI mUla AzleSA aura uttarAbhAdrapada nakSatra, SaSThI tRtIyA aSTamI aura trayodazI tithi ho to zubha hai // budhavArako zravaNa rohiNI puSya mRgazIrSa anurAdhA aura kuzikA ye nakSatra, dvitIyA saptamI aura dvAdazI tithi ho to zubha hai| guruvAra ko tInoM pUrvA hasta puSya rektI azvino vizAkhA aura punarvasu nakSatra, paJcamI dazamI ekAdazI aura pUrNimA tithi ho to zubha hai| zukravAra ko uttarASADhA azvinI revatI, anurAdhA punarvasu hasta aura pUrvAphAlgunI nakSatra, trayodazI aura mudA (1-6911) tithi ho to zubha hai / zanivAra ko zravaNa .:
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ . jyotisssaarH| pUrvAphAlgunI rohiNI svAti madhA aura zatabhiSA nakSatra, caturthoM navamI caturdazI aura aSTamI tithi ho . to zubha hote haiM // 152 se 158 // tithivAra nakSatra ke zubhayoga yaMtra ravi...ha. u0 u0 u0 mU0 pu0 dha0 a0 20 1-8- 6 soma...pu0 ma0 ro0 a0 anu0 2- -- - - - * maGgala...20 ma0 a0 mU0 azle0 ubha0 6-- 3---8- 13--. budha...zra0 ro0 pu0 mR0 anu* kR0 2- 7-- 12. 0--0 guru... pU3. pu0 20 a0 vi0 puna0 ha0-5-10-11--15-0 zuka...uSA0 a020 a0 puna0 ha0 pUphA0 13---1---6--11--0 zani...zra0 pUphA0 ro0 svo0 ma0 za. 4-6-14-8--0-0 atha tithi vAra nakSatra azubha yoga----- ravi chaThThI sattami yA, bArisi caudisI gArisI jiTTA / aNurAhA ya visAhA, magha bharaNI jogi asuhAI 156 / / soma gArisi sattamI, bArisi caudisiya pulvasADhA yN| utarasADhA cittA, visAkhAha joge hi asuhAI // 16 // bhome dasamI paDivA, egArisi adda utraasoddhaa| - dhaNiTThA sitabhIsa, pUbhai joge milie hi asuhAI // 161 // budha tiyA aDa terili, pADavA navamI ya cavadisI mUla / raMvaya assaNi bharaNI, dhaNihA aNugaha asuhAI / / 162 / /
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Amwwwar hindI bhASA-TIkA smetH| 40 guru boyA saga bArasi, cautthI chaTThI ya aTTamI uuphaa| kitsiga rohiNI migasira, ahA sitabhisaha asuhAI // 163 bhigu cau navamI cavadisi,bIyA sattamiya tIya rohinniyaa| jiTTa magha asalesA, pukkhaM pamuhAi asuhAI // 164 // zani paNa dasamI punnima,chaTThI sattami ya revaI cittaa| hatthA uttarasADhA, uttaraphAguNi ya asuhAI // 165 // - bhAvArtha-ravivArako SaSThI saptamI dvAdazI caturdazI aura ekAdazI tithi, jyeSThA anurAdhA vizAkhA maghA aura bharaNI nakSatra ho to azubha hai| somavAra ko ekAdazI saptamI dvAdazI aura caturdazI tithi, pUrvASADhA uttarASAr3hA citrA aura vizAkhA nakSatra ho to azubha hai| maMgalavAra ko dazamI pratipadA aura ekAdazI tithi, ArdrA uttarASADhA. dhaniSThA zatabhiSA aura pUrvAbhAdrapada nakSatra ho to azubha hai| budhavAra ko tRtIyA aSTamI trayodazI pratipadA navamI aura caturdazI tithi, mUla revatI azvino bharaNI dhaniSThA aura anurAdhA nakSatra ho azubha hai| guruvAra ko dvitIyA saptamI dvAdazI caturthI SaSThI aura aSTamI tithi, utsarAphAlgunI kRtikA rohiNo mRgazIrSa ArdrA aura zatabhiSA nakSatra ho to azubha hai| zukravAra ko caturNa navamI catudazI dvitIyA saptamI aura tRtIyA tithi, rohiNI jyeSThA maghA AzleSA aura puSya nakSatra ho to azubha hai| zanivAra ko paMcamo dazamI pUrNimA SaSThI. aura saptamI tithi, revatI citrA hasta. uttarASADhA. aura uttarAphAgunI nakSatra ho to azubha hai| 156 se 165 / /
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ tithi vAra nakSatra 14 ravi 6 0 12 2. soma 11 12 maMgala 0 1 11 budha 3 8 13 guru * 12 zukra 46 14 zani 5 10 15 jyotiSasAraH / ke azuma 11 jye anu pUSA uSA ci * 14 ArdrA uSA dha 14 1 4 2 6 STN yoga yaMtra vima bha0 vi 0 0 za pUbha 000 mU re a bhadha anu uphA kR se mR Aza 7 ro jye ma A pu0 3 7 re viha uSA uphA * amRta siddhiyoga ravi hattha siya misira, maMgala assaNi ya budha aNurAhA / guru pukkha sukka revaya, sani rohiNI joga amitA yaM // 166 // bhAvArtha - ravivAra ko hasta, somavAra ko mRgazIrSa, maMgala vAra ko azvinI, budhavAra ko anurAdhA, guruvAra ko puSya, zukravAra ko revatI aura zanivAra ko rohiNI nakSatra ho to amRtasiddhi yoga hotA hai / sani rohiNi tiji gamaNaM, pANiggahaNaM ca vaji guru pukhaM / paravesaM bhUmahalaNi, vajipa maMDaI ucchAhaM // / 167 / / bhAvArtha- ukta amRtasiddhiyoga samasta kAryoM meM zubha hai to bhI yAtrA dezATana) meM zani rohiNI, vivAhameM guru puSya aura gRha pravezameM momAzvinI varjita hai / / 167 // amRta siddhi tithi yogase viSayoga vajji ravi haritha paMcami, misira sasi baDija chaTTi tihie|
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA - 2 - 1- TIkA sametaH 1 maMgala assaNi sattami, aNurAha budha aTTamiyA // 168 // navami ya pukkha suraguru, dasamI revaI ya sukkavArA e / egArisi sani rohiNi, amiyAyaM savve visajogA // 166 // bhAvArtha- ukta jo amRta siddhi yoga kahe haiM ve kisI tithi yogase viSayoga ( aniSTa yoga ) bhI ho jAte haiM, jaise kiravivAra ko hasta nakSatra amRta siddhi yoga hai, parantu paMcamIkA saMyogase viSayoga ho jAtA hai vaise- somavAra ko mRgazIrSa nakSatra aura SaSThI tithi, maMgalavArako azvinI nakSatra aura saptamI tithi, budhavAra ko anurAdhA nakSatra aura aSTamI tithi, guruvAra ko puSya nakSatra aura navamI tithi, zukravArako revatI nakSatra aura dazamI tithi, zanivAra ko rohiNI nakSatra aura ekAdazI tithi ho to viSayoga ho jAte haiM / / 168-166 // arddhaprahaH yoga 46 bhANu ca sasi sattama, dharaNisUo bIya budha paMcANaM t guru aTTama bhigu tIyaM, chaTTa sani addhapurANaM // 170 // bhAvArtha- dinamAna ke solahave bhAgako arddhaprahara ( yAmArddha) kahate hai, yaha ravivAra ko cauthA, somavArako sAtavA~, maMgalavAra ko dUsarA, budhavAra ko pAMcavAM, guruvAra ko AThavA~, zukravAra ko tIsarA aura zanivArako chaTThA arddha prahara yoga hai vaha zubhakArya meM vajanIya hai // 170 // kAlavelAyoga--- thAvara biya saga sukaM, suraguru cau buddha ega bhU cha / soma tiya ravi aTTha, addhapuharaM kAlavelANaM // 176 //
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotisssaarH| bhAvArtha zanivAra ko dUsarA, zukravAra ko sAtavA~, guruvAra ko cauthA, budhavAra ko pahilA, maMgalavAra ko chaThThA, somavAra ko tIsarA aura ravivAra ko AThavAM arddha prahara kAlavelA saMjJaka hai // 11 // kulika yogasUra saga caMda cha8, maMgala paNa budha cau ya guru tIyaM / bhigu bIyaM ravisUya iga, addhapuharaM kulika parimANaM // 172 // bhAvArtha-ravivAra ko sAtavA~, somavAra ko chahA, maMgala vArako pAMcavA~, budhavAra ko cauthA, guruvArako tIsarA, zukravAra ko dUsarA aura zanivAra ko pahilA yAmArddha kulika saMjJaka haiN| upakulikayoga sani cha? bhigu sattama, guru ega badha bIya tIya bhuuo| cauro sasi ravi paMcama, addhapuhara timahI uvakulika // 17 // ___ bhAvArtha-zanivAra ko chaTThA, zukra dhArako sAtavA~, guru vArako pahilA, budhavAra ko dujA, maMgalavAra ko tIsarA, somavAra ko cauthA aura ravivArako pAMcavAM arddhaprahara upakulika haiN| kaMTakayogabhANAi tiu sasi duga, maMgala iga budha satta saDa guru the| bhigu paMcama cau thAvara, addhapuharaM kaMTakaM asuhaM // 174 / / __ bhAvArtha-ravivArako tIsarA, somavAra ko dUsarA, maMgaLa pAra ko pahilA, budhavArako sAtA, guruvArako chaTThA, zukravAra
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA TIkA sametaH / 59 ko pAMcavAM, aura zanivArako cauthA arddhaprahara kaMTaka saMzaka haiM / / karkaTayoga chiTThi bhigu sattama, aTTami guru budha navamI bhU dasamI / sasi gArisi ravi bArasi, tihi vAraM kakkaDAyogaM / / 175 / / bhAvArtha - zanivArako SaSThI, zukravAra ko saptamI, guruvAra ko aSTamI, budhavArako navamI, maGgalavArako dazamI, somavAra ko ekAdazI aura ravivArako dvAdazI ye karkaTa yoga haiM, ve zubha kArya meM varjanIya hai || 175 / / yamaghaMTayoga I magha sUra sasi visAhA, maMgala addAi budha mUlA yaM / guru kitti sukka rohiNI, sani hatthA yoga yamaghaMTaM // 176 // bhAvArtha - ravivAra ko maghA, somavArako vizAkhA, maMgalavArako ArdrArza, budhavArako mUla, guruvAra ko kRttikA, zukravArako rohiNI aura zanivAra ko hasta nakSatra ho to yamaghaMTa yoga hote haiM / Aarintara se anyagranthoM meM sasi visA assaNi, buddho mUlAi adda pUphAyaM ! suraguru kittiga savaNaM, sUro magha yoga yamaghaMTa // 177 // bhUmo magha addA yaM, sukko sAIhi rohiNI risi 1 mandoi hattha revaya, pUSA uSAi yamaghaMTaM // 178 // bhAvArtha- somavAra ko vizAkhA aura azvinI, budhavArako mUla ArdrA aura pUrvAphAlgutI, guruvArako kRtikA aura zravaNa,
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 jyotiSasAraH / ravivAra ko maghA, maMgalavArako maghA aura ArdrA, zukravAra ko svAti aura rohiNI, zanivAra ko hasta revatI pUrvASAr3hA aura uttarASAr3hA ho to yamaghaMTa yoga hote haiM / / 177 // 178 // yamaghaMTa phala -- jimadhaM gamaNa mizcaM, pANiggahaNaM kulo viccheyaM ca / devapaTThA mithaM, putto jAyA na jIvati // 176 // bhAvArtha - yamaghaMTayoga meM gamana kare to mRtyu hove, vivAha kare to kulakA nAza hove, deva pratiSThA kare to mRtyu hove aura putra utpanna ho to jIve nahIM // 176 // utpAtayoga sUra visAhA sasi pUDha, bhUmi dhaniTThAi budha revai ya / guru rohiNi bhigu pukkhaM, UphA sani yoga utpAyaM // 180 // bhAvArtha - ravivAra ko vizAkhA, somavAra ko pUrvASAr3hA, maMgalavArako dhaniSThA, budhavArako revatI, guruvArako rohiNI, zukavArako puSya aura zanivArako uttarAphAlgunI ho to utpAta yoga hote haiM / / 180 // vAranakSatra mRtyuyoga aNurAhA ravi sasi usA, maMgala sitabhisaha budha assaNiyA 1 guru miga bhigu asalesA, hatthA saniyoga miccAI / / 181 // bhAvArtha - ravivAra ko anurAdhA, somavArako uttarASAr3hA, maMgalavAra ko zatabhiSA, budhavArako azvinI, guruvArako mRga
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA-TokA sametaH / zIrSa, zukravArako AzleSA, aura zanivArako hasta nakSatra ho to mRtyuyoga hote haiM // 18 // tithi vAra mRtyuyogaravi bhUma tihI nandA, sasi guru bhaddAi jayA buddhahi / bhigu ritta sani punnA, vajje ya mizcajogAI // 182 / / bhAvArtha-ravivAra aura maMgalavArako nandA.--1-6-11 tithi, somavAra guruvArako bhadrA-2-7-12 tithi, budhavAra ko jayA-3-8-13 tithi, zukravAra ko riktA-4-6-14 tithi aura zanivAra ko pUrNA--5-10.15 tithi ho to mRtyuyoga hote haiM ve zubhakArya meM varjanIya hai // 182 // punaH granthAntare mRtyuyogabudhe assaNi mUla, guru pUsA mUla sitabhisa migaayN| sanihara pUsA cauroM, bhigu rohiNi sAi asalesA // 183 / / sUro magha anurAhA, candA asA visAha pukkhehi| bhUme sitabhisa ahA, bharaNI magha joga mizcAI // 184 // bhAvArtha - budhavArako azvinI aura mUla nakSatra, guruvArako pUrvASAr3hA mUla zatabhiSA aura mRgazIrSa nakSatra, zanivArako pUrvApADhA Adi cAra nakSatra, zukravAra ko rohiNI svAti aura AzleSA, ravivArako maghA aura anurAdhA, somavAra ko uttarASADhA vizAkhA aura puSya, maMgalavArako zatabhiSA. ArdA bharaNI aura mathA nakSatra ye mRtyuyoga hote haiM // 183 // 184 // ...
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotisssaarH| kANayogajiTTa ravi sasi abhIya, maMgala pUbhadda budha bhrnniiy| guru addA magha sukka, cittA sani joga kANAyaM // 185 / / bhAvArda- ravivArako jyeSThA, somavAra ko abhijit, maMgalavArako pUrvAbhAdrapada, budhavAra ko bharaNI, guruvArako ArdrA, zukravArako maghA aura zanivAra ko citrA ho to kANa yoga hote hai // 185 // - vAra nakSatra siddhiyoga mUlAraki savaNa sasi, maMgala ubhadda budha kirtiiy| guru puNavasu pUpphA, bhigu sAI sani siddhi jogANaM // 186 // bhAvArtha-ravivArako mUla, somavAra ko zravaNa, maMgalavArako uttarAbhAdra pada, budhavArako kRttikA, guruvAra ko punarvasu, zukravArako pUrvAphAlgunI aura zanivAra ko svAti nakSatra ho to siddhiyoga hote haiM // 186 // tithi vAra siddhiyoganandA bhigu bhaddA buha, jAyA bhUme hi ritta mNdaayN| punnA tihIya guru yaM, jogaM siddhAi kaja savve // 187 // ... bhAvArtha-zukravAra ko nandA 1-6-11 tithi, budhavAra ko bhadrA-2-7-12 tithi, maMgalavAra ko jayA-3-8-13 tithi, zanivAra ko riktA-4-6-14 tithi aura guruvAra ko pUrNA-5-1015 tithi siddhiyoga hai, ina meM sarvakArya karanA acchA hai // 187 / /
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ hinda bhASA-TokA sametaH / tripuSkarayogapUbhadda kiti puNavvasu, uphA UsA visAha ravi sani bhuu| bhaddA tihI tipukkara, jamalaM miga citta dhaNihAyaM // 188 // ___ bhAvArtha-pUrvAbhAdrapada kRttikA punarvasu uttarA phAlgunI uttarASAr3hA aura vizAkhA ye nakSatra,ravivAra zanivAra aura maMgalavAra, bhadrA-2-7-12 tithi, ina ke saMyoga se tripuSkara yoga hote hai aura zani ravi maMgalavAra, bhadrAtithi, mRgazIrSa citrA aura dhaniSThA ye nakSatra inake saMyoga se yamala yoga banate hai| saMvartakayogaguru navamI bhigu bIyA, sasi terasi bhUma cavadisi tihiiyaa| budha egA ravi sattami, paMcami sani yoga saMvattA // 18 // bhAvArtha --ravivAra ko saptamI, somavAra ko trayodazI, maMgalavArako cartudazI, budhavArako pratipadA, guruvAra ko navamI, zukravAra ko dvitIyA aura zanivAra ko paMcamI ho to saMvartaka yoga hote haiM // 18 // . punaH saMvatakayoga- guru chaTThI navamo tihi. bhigu bIyA tIya budha iga tiiyaa| sasi sattami terasi yA, sattamiravi bhUma cavadisi yaa||10|| sani paMcami saMvattaka, jogaM avajoga majbha savvehi / nahu kIrai vIvAhaM, maMgalakAle hi vajjehi // 11 // . bhAvArtha-guruvArako SaSThI aura navamI, zukravArako dvitIyA
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 jyotiSasAra / aura tRtIyA, budhavArako pratipadA aura tRtIyA, somavAra ko saptamI aura trayodazI, ravivArako saptamI, maMgalavArako catudezI aura zanivArako paMcamI ho to saMvarttaka yoga hote hai isameM vivAha Adi nahIM karanA aura maMgalika kArya samaya meM inakA to avazya hI tyAga karanA // 160 / / 161 // zUlayoga sasi sUlaM bhU gaMDaM, atigaMja buddha bhigu vAghAI | vajja guru sani vaidhiti, bhANa viSakhaMbho sUlAI // 162 // bhAvArtha -- somavAra ko zUla, maGgalavArako gaMDa, budhavAra ko atigaNDa, zukravArako vyAghAta, guruvArako vajra, zanivAra ko vaidhRti aura ravivArako viSkambha yoga ho to zUla yoga hote haiM // 162 // i zatruyoga budha addA bhigu rohiNI, pukkha silI sitabhisA ya sanivArA / guru visAhA vijjiya, sattUjogai savvAI // 163 // vArako bhAvArtha- budhavArako ArdrA, zukravArako rohiNI, somapuSya, zanivArako zatabhiSA, guruvArako vizAkhA, "ravivArako bharaNI aura maGgalavArako uttarASAr3hA" ye zatru yoga hai. / / bhasma aura daMDayoga bhANAi giNa . hu diNa, risi sattama bhasamAi tahara panaramayaM / daNDayogo hi IyaM, mAsaM moi iMgavAraM // 164 // bhAvArtha- sUrya nakSatra se candranakSatra sAtavAM ho to bhasma
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 hindI bhASA-TIkA sametaH / yoga aura paMdrahavAM ho to daMDayoga hotA hai, ye donoM pratyeka mAsa meM ekavAra Ate hai // 14 // ____ kAlamukhIyogapaJcami magha cau uttara, navami ya kittagiya tIya aNarAhA / aTThami rohiNi majjhima, kAlamuhIyoga e kahiyA // 165 // bhAvArtha-paMcamIko maghA, caturthIko tInoM uttarA, navamI ko kRttikA, tRtIyAko, anurAdhA aura aSTamIko rohiNI, ye kAlamukhI yoga haiM / / 165 // vajramusalayoga yAne graha janmanakSatraravi bharaNI sasi cittA, usA bhomAi buddha dhaNihAyaM / guru uphA bhigu jiTThA, revaya sani vaz2amusalAyaM // 16 // gahajamma risI ee, vajje vIvAha kIrae vihvN| . gamaNArambhe maraNaM, ceIya ThavaNa viddhaMsaM // 17 // sevAi havai nipphala, karasaNa aphaloi dAha gihapavesaM / vijjAraMbhe ya jaDaM, vatthu vAvarai bhasamAya / / 168 // bhAvArtha-ravivAra ko bharaNI, somavArako citrA, maGgala vAra ko uttarASAr3hA budhavAra ko dhaniSThA, guruvAra ko uttarAphAlgulI, zukravAra ko jyeSThA aura zanivAra ko revatI nakSatra ho to ye vajramusala yoga hote hai aura ye nakSatroM grahoMke janmanakSatra bhI hai / aisA pAkazrIgrantha meM bhI kahA hai ki"bhara1 citura ttarasADhA3, dhaNi4 uttaraphaggu5 jiTTa revaDA7 / sarAi jammarikkhA, epahiM vajamusala puNo. // 1 // "
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotiSasAra 1 ina graha janmake nakSatrameM vivAha nahIM karanA, kare to vaidhavya ho jAve, dezATana kare to maraNa hove, pratiSThA kare to caitya (devAlaya) kA nAza ho jAve, kisI kI bhI sevA kare to niSphala hove, khetI kare to niSphala hove, gRhapraveza kare to agni kA upadrava ho, vidyArambha kare to mUrkha banA rahe; navIna vastra pahire to bhasma ho jAya, paMcamahAvratAdi vrata leve to vrata bhaMga ho jAte hai / prasaMgopAta vratAdi lene kA muhUrta " hatthuttara savaNa tigaM, revai rohiNi puNavvasuNa dugaM / aNurAhA sama bhaNiyA, solasa AloyaNA rikkhA // 1 // AloyaNA tihi naMdA, bhaddA jayA ya puNNA ya / ravi sasi budha guru sukkA - vArA karaNANa viTThi triNA ||2|| bhAvArtha - hasta citrA svAti uttarAphalguno uttarASADhA uttarAbhAdrapadA zravaNa dhaniSThA zatatArakA revatI azvinI rohiNI mRgazIrSa punarvasu, puSya aura anurAdhA ye solaha nakSatra, naMdA bhadrA jayA aura pUrNA the tithi, ravivAra soma budha guru aura zukra ye vAra, viSTi karaNa ko chor3akara bAkI ke cha karaNa, ye sabhI hI samyaktva ke bAraha vrata lene meM, guru Age prAyazcit lenemeM, yogasAdhana meM, tapazcaryA karane meM ityAdika zubha kArya meM phala dAyaka hai, Arambhasiddhi ke tRtoya vimarzameM zlo0 36 meM bhI kahA hai ki"niyamAlocanAyoga - taponandyAdi kArayet / muktvA tIkSaNopramizrANi, vArau cArazanaizvarau // " tIkSNa ugra aura mizra saMjJaka nakSatrako tathA maMgala aura zani 158
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA TIkA sametaH / vAra ko chor3akara bAkIke nakSatra tathA vAra ko niyama AlocanA yoga, tapasyA aura usa kI nandi Adi vidhi karanA / 56 kSaurakarmamuhUrta rohiNi mAhA visAhA, ti uttarA bharaNa kittiA ya aNurAhA / ia muMDaNa loyakae, iMdI vi na jIvae va rikkhaM // 1 // bhAvArtha - rohiNI maghA vizAkhA tInoM utarA bharaNI kRtikA aura anurAdhA ina nakSatroM meM muMDana yA locakarma karAnese indra bhI nahIM jIvatA hai // 1 // puna: navamI ya cautthi caUdisi aTThami chuTTI amAvasI tihiyA / vArA sani ravi maMgala, muMDaNa loyaM na kAreI // 2 // bhAvArtha- navamI caturthI caturdazI aSTamI SaSThI aura amAcAyA ina tithiyoM meM, tathA zanivAra ravivAra aura maGgalavAra -ina meM muMDana yA loca karAnA nahIM // 2 // punarvasu tathA puSya, dhaniSThA zravaNe sadA / ebhizcatubhi rdhiSNaizca, locakarma tu kArayet // 3 // bhAvArtha- punarvasu puSya dhaniSThA aura zravaNa ina cAroM hI nakSatroM meM locakarma karanA acchA hai ||3|| bhadrA ( viSTi karaNa ) phala kiNhA tatiya dasamI, sattami cavadasI dhurahi kallANI / dhavalaM te cau gArisi, aTThami putrima paDhamAe / 166 //
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotiSasAra / * rAudasaNe jAe / misi bhaddA jaya dIhaM, dohA bhaddAi jaya nisA hoi 1 taha dUsaNoi na havai, savve kajjAi sAraMti // 200 // ripusiMhAra vivAda bhayabhIyA vijju bulAvaNAe, bhaddA siTThAi devIpUyA pamuhaM, rikkhAbaMdheya pahANa, riu samae / dIvucchavi rAja ucchavi, kallANI natthi dosA yaM // 202 // eyAe / 201 // bhAvArtha - kRSNa pakSa kI tRtIyA aura dazamI ke uttarArddha meM yAne rAtri meM tathA saptamI aura caturdazI ke pUrvArddha meM yAne dina bhadrA hotI hai| zuklapakSa meM caturthI aura ekAdazI ke uttarArddha meM yAne rAtri meM tathA aSTamI aura pUrNimAke pUrvArddha meM ( dina meM ) bhadrA hotI hai| jo rAtrikI bhadrA dina meM ho aura dinakI bhadrA rAtrimeM ho to jayakArI hai. taba sarva kArya Arambha kara sakate haiM, koI bhI bhadrA kA doSa hotA nahIM hai| zatrukA nAza karanemeM vivAda meM, bhayase Darane meM, rAjadarzana meM aura vaidya bolAne meM bhadrA zreSTha hai| devI devatA ke pUjana meM, rakSA baMdhana meM, RtusnAna meM, deva mahocchava meM aura rajaH occhava ( holI ) meM bhadrA kA doSa nahIM hotA // 202 // 60 30 ghaDI meM bhadrA ke aMga vibhAga vayaNa paNa. kaMThe iga, hiyae iggAra nAhi cauro ya / kaDi saDayaM puccho tiya, kallANI tIsa ghaDiyAI // 203 // muha hANi kaMTha micce, ligaha daridaM ca nAhi dhI nAsaM / " kaDi kalaha pucchi bahu-jaya haghaya aha rAsi sisigiNiyaM // 204 //
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindo bhASA-TokA sametaH / bhAvArtha-prathama pAMca ghar3I bhadrA kA mukha hai, pIche eka ghar3I kaMTha hai evaM gyAraha ghar3I hRdaya, cAra ghar3I nAbhi, cha ghar3I kammara aura tIna ghar3I pUccha hai ; isa taraha bhadrA kI tIsa ghar3I ke aMga vibhAga hai,usakA phala-mukha hAnikAraka, kaMTha mRtyukAraka, hRdaya dAridrakAraka, nAbhi buddhinAzakAraka, kammara kalahakAraka aura pUccha bahuta jayakArI hai| bhadrAmeM candrarAzi ginanA // 203-4 bhadrAvAsachaga vasaha makara kake sagge, dhaNa miNahu kanna tula nAge / ali siMha kuMbha mIne, mAnava logammi kallANI // 205 // suraloI suhadAI, Agama suha nAga mizca duhdaaii| tiji sita cha ghar3I muhAI, tighar3I tama pakkhi atAI // 206 // bhAvArtha--meSa vRSa makara aura karka rAzike candramA ko bhadrA svargameM, dhana mithuna kanyA aura tulA rAzike candramAko bhadrA pAtAla meM, vRzcika siMha kuMbha aura mIna rAzike candramA ko bhadrA mAnava lokameM rahatI hai| svargameM bhadrA hoto sukhadAyI hai, pAtAla meM bhadrA hoto sukhakA Agamana karane vAlI hotI hai aura mRtyu lokameM bhadrA ho to duHkhadAyI hai| zukla pakSameM 6 ghar3I Adi kI aura kRSNa pakSameM 3 ghar3I antya kI chor3anA cAhiye isakA kAraNa nIce batalAte hai| sita pakkhi sappiNIhi, pakse kisaNe hi vicchakI bhnniyaa| sappiNI muhoi parihari, puccho vicchIya tiji bhaddA // 27 //
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotisssaar| vAsara sappoi muhI, bhaddA rayaNIya havai vicchiyaa| vidharIyA jA bhaddA. sA bhaddA bhddphldaaii|| 20 // bhAvArtha-zuklapakSa meM bhadrA sarpiNo saMjJaka haiM aura kRSNapakSa meM vRzcikI (vichUnI ) saMzaka haiN| sarpiNI kA mukha aura vichUnI kA pUcha varjanIya hai| puna:-dinako bhadrA sarpiNI mukha hai aura rAtriko bichUnI mukha haiN| viparIta yAMne dina kI bhadrA rAtri ko aura rAtri kI bhadrA dina ko ho to zubha phala dAyaka hai / / 208 // __saMmukhI bhadrA vicAra.... puSve cavadisi paDharma, ahami agaleya bIya puhrmmi| dakkhaNi sattami ti puhara, punnima neraiya cau puharaM // 6 // atyamiNe cautthI paNa, dasamI saDa puhara vAIkRNAe / uttari saga egArisi, tIyA IsANa aTThamayaM // 210 // bhAvArtha--caturdazI ke prathama prahara ko pUrva dizA meM, aSTamI ke dUsarA prahara ko AgneyakoNa meM, saptamI ke tIsarA prahara ko dakSiNadizA meM, pUrNimA ke cauthA prahara ko naiRtakoNa meM, caturthI ke pAMcavAM prahara ko pazcimadizA meM, dazamI ke chaTThA prahara ko vAyavya koNa meM, ekAdazIke sAtavAM prahara ko uttaradizA meM aura sRtIyA ke AThavA~ prahara ko IzAna koNa meM bhadrA saMmukhI hai| ye gamanAdi meM varjanIya haiM / / 206 / 210 // punaHkisiNi tiyA aggI hi, sattami neraiya dasami vAe hi / isANe cavadisiyaM, bhahA havaI kaNamuhaM // 21 //
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA TIkA sametaH / 63 sukala cautthI dakkhaNi, aTThami pacchima igArisI uttare / putrima punvadise hi, havapa bhaddAmuhaM tijayaM // 212 // bhAvAtha - kRSNa pakSa kI tRtIyA ko agnikoNa meM, saptamIko nairRta koNa meM, dazamI ko vAyavyakoNa meM aura caturdazI ko IzAnakoNa meM bhadrA kA mukha hotA hai| zuklapakSa kI caturthI ko dakSiNa dizA meM, aSTamI ko pazcima dizA meM, ekAdazI ko uttara dizA hai, aura pUrNimA ko pUrva dizA meM bhadrA kA mukha haiM vaha gamanAdi meM varjanIya hai || 211 || 212|| " kumbhacakra kumbhAkAraM cakka, kAriyaM rehA tiricchayaM ThaviyaM taseva uddha ahiyaM, ahiyaM aDavIsa risi kamalo || 213|| puno aho nAma, rito uddhoi bhANa risi ThaviyaM / gamaNo risIya jattha ya, havae phala kahiya tattheva || 214 || rito gamaNa riktaM punno saMpumnaM havai lAhoyaM / savve joisa majjhe, pasaMsa kumbhacakkAyaM // 215 bhAvArtha - kumbha ke AkAra cakra banAkara bica meM eka ticha rekhA karanA usameM azvinI nakSatra se eka Upara dUjA nIce, tIsarA upara cauthA noce, isa mujaba aThyAIsa nakSatra anukrama se rakhanA / isameM nIce ke nakSatroM pUrNa saMjJaka hai aura Upara ke nakSatroM rikta saMjJaka hai| gamanAdi kArya meM unake nAma sadRza phala kahanA jaise - rikta nakSatroM meM gamana rikta vyaya) hotA hai| aura pUrNa nakSatra meM pUrNa lAbha hotA hai / yaha kumbha-caka saba jyotizzAstra madhye prazaMsanIya hai / / 213 se 295 // 1
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 jyotiSasAraH 1 wwwwwAAAA. yamadaMSTrAyoga aNurAhAe bIyA, uttara tIyA maghAi paMcamiyA / kara mUlA sattamiyA, aTThami saMyutta rohiNiyA ||216 || terasa cittA sAI, ee yamadADhajoga duhadAI | uttama kacchU na kAi, kIrai nahu jaI karai mAI // 217|| bhAvArtha-dvitIyA ko anurAdhA, tRtIyA ko tInoM uttarA, paJcamI ko maghA, saptamI ko hasta aura mUla, aSTamI 1 ko rohiNI, trayodazI ko citrA aura svAti ho to yamadADhyoga ra hote haiM vaha duHkhadAyI haiM isameM uttama kArya kucha bhI karanA nahIM, yadi karato maraNa hotA hai / / 216 / 217 || carayoga- sUre hi puThavasADhA, caMdA addAi bhUvi sAhAi / buddho rohiNI sukka, maghA sani mUlA havai carayogA // 218 // bhAvArtha - ravivAra ko pUrvASADhA, somavAra ko ArdrArza, maMgala vAra ko vizAkhA, budhavAra ko rohiNI, zukravAra ko maghA aura zanivAra ko mUla nakSatra ho to, carayoga hote haiM I Arambha siddhi meM "ravivAra ko uttarASADhA aura guruvAra ko zatabhiSA " itanA vizeSa kahA hai // 218 // 1 noTa- 1nAracandra TIppana meM 'SaSThI kI rohiNI' likhA haiM 2 usako 'thamakatarI yoga' bhI kahate haiM /
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA-TIkA smetH| . tithi kAlapAza-- puvve pacchima naMdA, agane vAyavva kUNa bhaddAe / uttari dakkhaNi jAyA, neraya IsANa rittAe // 21 // punA naga AgAse, eehi kAlapAsa tihi juttaa| kAlo samuha pAsaM, kaja vajoi gamaNAI // 220 // bhAvArtha-pUrva pazcima dizA meM naMdA tithi ko, Agneya vAyavya koNa meM bhadrA tithi ko, uttara dakSiNa dizA meM jayA tithi ko, nairzata IzAna koNa meM, riktA tithi ko, AkAza aura pAtAla meM pUrNA tithi ko kAlapAza haiM ; saMmukha kAlapAza ho to, gamanAdi kArya nahIM karanA // 216220 / / vArakAlapAza--- vArehi ravi uttari, some vAe hi bhUma pcchimyN| budha neraya guru dakkhaNi, amgI bhigu puSvi sani vaja // 221 / / bhAvArtha--ravivAra ko uttara dizA meM, somavAra ko vAyavya koNa meM, maMgalavAra ko pazcima dizA meM, budhavAra ko neta koNa meM, guruvAra ko dakSiNa dizA meM, zukravAra ko agnikoNa meM aura zanivAra ko pUrva dizA meM kAlapAza hai, vaha gamanAdi kArya meM varjanIya hai // 221 // chIMka vicArapulve hi choyA maraNaM, aggI duideI dakkhaNe kalahaM / neraya kilesa kirai, bhamavu ahI chIyA e // 222 //
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotiSasAraH 1 1 pacchima bhoyaNamiTTa, vAeM bahupema uttare suhayaM / IsANa kUNa saMpaya, chIyA gayaNe hi jayalAha // 223 // chIyA saccA tivihA, bAlA nara itthi appaNo bhaNIyA buDDo vAhi salesama, bahue chIe niratthA yaM // 224|| bhAvArtha -pUrva dizA meM chIMka ho to maraNa bhaya hove, agnikoNa meM chIMka ho to duHkhadAyI hove, dakSiNa dizA meM kalahakArI nairRta meM klezakArI aura adhika bhaya dene vAlI haiM pazcima meM chIMka ho to miSTa bhojana mile, vAyavya koNa meM bahuta prItikAroM, uttara dizA meM sukhakAraka aura IzAna koNa meM chIMka ho to saMpata kI prApti hotI hai, gamana karane se jayalAbha hotA hai / bAlaka nara strI aura apanI ye tIna prakAra kI chIMka saccI kahI hai, bur3hA vyAdhigrasta aura zleSmavAle inhoM kI aura adhika chIMka ye saba nirarthaka jAnanA || 222 se 224 // I 66 vijaya muhUrtta - ghaDiyA hINa du puharo, du puharo ghaDiya hoi ahiyAro / vijayoi nAma jogaM, savve kajjAi sAjjheI || 225 // bhAvArtha - do prahara meM eka ghar3I nyUna aura eka ghar3I adhika evaM do ghar3I madhyAhna vijayanAmA yoga hotA hai / usameM saba kArya karanA prazasta haiM / / 225 / / T punaH atthaM gaehi bhANI, gayaNe tArAi pikkha eke vi / vijayoi nAma yogaM, havata va kajja savisesaM // 226 //
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA - TIkA sametaH / 67 bhAvArtha- sUryAsta ke bAda AkAza meM eka bhI tArA dekha par3e jaba taka vijayayoga hotA hai isameM bhI mAMgalika kArya vizetayA karanA acchA haiM // 226 // prasthAna muhUrtta vicAra yAtrA muhUrta meM yadi kArya vazAt gamana meM vilamba ho to jo apane mana kI priya vastu ho usakA prasthAna karanA Arambha siddhi meM kahA haiM ki "prasthAnamantariha kArmukapaJcAzatyAH, pAhu dhanurdazakataH paratazca bhUtyaiH / sAmAnya 1 mANDalika 2 bhumibhujAM, 3 krameNa, syAt paJca sapta daza cAtra dinAni sImA // 1 // " apane ghara se prasthAna 500 dhanuSa ( 2000 hAtha ) dUra para rakhanA cAhiye, yA 10 dhanuSa ( 40 hAtha ) se adhika dUra rakhanA magara nyUna nahIM rakhanA, prasthAna karane bAda sAmAnya loga pAMca dina eka jagaha Thahare nahIM, maNDalika rAjA sAta dina aura mahArAjA daza dina eka jagaha Thahare nahIM, isase adhika dina raha gayA to dUsarA zubha muhUrta meM gamana kareM 11 prasthAna niSaidha adda maghA asalesA, bharaNI kittiya visAha uttarayaM / cavadisi puntima amAvasa, ravi bhUsani gamaNa na kAraI // 227 // bhAvArtha - ArdrA maghA AzleSA bharaNI kRttikA vizAkhA
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotisssaarH| tInoM uttarA caturdazI pUrNimA amAvAsyA ravivAra maMgalavAra aura zanivAra inameM gamana (dezATana ) karanA nahIM // 227 / / madhyama prasthAna-- sAI puvvA rohiNi, savaNaM cittA dhaNi siyabhisayaM / cautthI chaTThI aTThami, navamI bArisI majivAsiyA // 228 / / bhAvArtha-svAti tInoM pUrvA rohiNI zravaNa citrA dhaniSThA zatabhiSA caturthI SaSThI aSTamI navamI aura dvAdazI inameM prasthAna madhyama phaladAyaka hai / / 228 // uttama prasthAna--- migasira mUla puNavasu, hatthA jiTThAi pukkha aNurAhA / reSaya assaNi rikkhaM, vArA sasi mukta guru buddha // 226 // paDivo biya tiya paMcami; dasamI pagArisi ya tiriliyA / sattami joge gamaNaM, uttama kahiyAi vibuhe hi // 230 // bhAvArtha-mRgazIrSa mUla punarvasu hasta jyeSThA puNa anurAdhA revato aura azvinI ye nakSatra, soma budha guru aura zukra ye vAra tathA 1 / 2 / 3 / 5 / 7 / 10 / 11 / 13 ye tithi, inhoMke yoga meM gamana karanA usama haiM aisA vidvAnoMne kahA hai // dinazuddhi pranthameM kahA hai ki'punvadisi savva kAlaM, riddhi nimirA vihaarsmymi| gussassiNi miga hatyA revai savaNA gaheanvA // 1 pUrva dizA tarapha koI bhI samayameM dhana upArjanake liye jAte
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA-TIkA sameta: samaya puSya azvinI mRgazIrSa hasta revatI aura zravaNa ye cha nakSoM ho to gamana karanA lAbha hai // nAracaMdra TIppanameM bhI"cuthi numi caUdisii, jai sanidhAra lahati / / ekai kajii calIyA, kaja sayAi karati // 1 // " caturthI navamI aura caturdazIko zanivAra ho to ekahI kAryake liye cale to sabhI hI kArya kara Ave // tArA bala--- tArAbala hi tamapakkhi, gaNiyaM rikkha jamma lei diNarikkhaM / nandoi bhAga ThaviyaM, vaDo aGkAi phala kahiyaM // 231 // uttama majjhima adhamA, tArA kahiehiM tiviha hIrehiM / uttama cau saDa navamI, majjhima ahami ya bIya paDhamaM // 232 // adhama tIya paNa sattama, candabala tapa pakkhe hi nahu hoI / tArAbala gahiyaM, kaMta videsi hi jaM dharaNI // 233 // . bhAvArtha-kRSNa pakSameM tArAkA bala dekhanA cAhiye, janma nakSatrase dina nakSatra paryanta ginanA usako navase bhAga denA zeSa raheM ve tArA jaannaa| zrI hIra jyotiSIne uttama madhyama aura adhama ye tIna prakArakI tArA kahI hai-cauthI chaTI aura navamI torA uttama hai, pahilI dUjo aura AThavIM tArA madhyama hai, tIsarI pAMcavIM aura sAtavIM tArA adhama hai / kRSNa pakSa candra kA bala nahIM hotA jisase. tArAbala grahaNa karanA jaisa-videzase Aye huMe:patiko strI premase grahaNa kare vaise // 231 se 233 //
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotisssaarH| ~~~mmmmmmmmmmwwwrav.. tArAke nAmazAntA manoharA krUrA, vijayA kukulodbhavA / padminI rakSasI vIrA, AnandA navamI smRtA // 234 / bhAvArtha-purvokta kramase ginanese ye tArA hotI haiM- zAntA manoharA krUrA vijayA kukulodbhavA pagrimI rAkSasI vIrA aura AnandA ye nAma haiM / inakA nAma sadRza phala jAnanA / / 234 / / ravi zubhAzubhaiga biya cau paNa sattama, aTThama navamI ya bAramo suuro| vAhI videsadAI, lAho tiya saDa dasa igAraM // 235 // bhAvArtha-apanA janma rAzise sUrya- pahilA dUjA cauthA pAMcavAM sAtavAM AThavAM navavAM aura bArahavAM ho to azubha hai vyAdhi kare aura dezATana karAve / tIsarA chaThA dazavoM aura, gyArahavAM ho to zubha hai lAbha kare / / 235 // - candramA zubhAzubhasasi jamma karai puTi, bIu majjhimi ya tiya nivmaann| kIrai kalaha cauttha, paMcama atthoi bhaMsAya // 236 // chaTo lacchi apaha, sattama nivapUya aDha duhadAI / navaNi siddhi dasama, rudaM jaya bAra mizcAya // 237 / / - bhAvArtha pahilA candramA ho to puSThI kare, dUsarA madhyama phala kSayaka, tIsarA nRpamAna kAraka, cauthA kalahakArI, pAcavAM arthanAza kAraka, mahA lakSmI dAyaka, sAtavAMrAjyamAna, AThavAM duHkha
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA-TokA smetH| dAyI hai, navavAM aura dazavAM siddhi kAraka gyArahavAM jayakArI, bArahavAM mRtyu kAraka haiM // 236-237 / / sasi paDhama tiya saDa saga, dasamaM iggAra nizca suhadAI / taha dhavalaM bIya paNa nava, cando cau aTTa bAra duhayaM // 538 / __ bhAvArtha-apanA janma rAzise candramA-pahilA tIsarA chaTThA: sAtavAM dazavAM aura gyArahavAM nizcayase sukhadAyaka hai, evaM zuklapakSameM dUsarA pAcavAM aura navAM bhI sukhadAyaka hai, cauthA AThavAM aura bArahavAM sarvadA duHkha kAraka hai // 238 // candravAsa phalachaga siMha dhana pubbai, makare visa kanna dakkhiNe vaaso| tula kumbha mithuna pazcima, uttari sasi mIna ali karake / 23 / / sasi sammuha dhana lAho, dAhiNa karaehi savva saMpaiyA / puDhei canda maraNaM, vAmaM karaehi dhaNa hoNaM // 240 // __ bhAvArtha-meSa siMha aura dhana rAzikA candramA pUrva dizA meM, vRSa kanyA aura makara rAzikA candramA dakSiNa dizAmeM, tulA kuMbha aura mithuna rAzikA candramA pazcima dizAmeM, mIna vRzcika aura karka rAzikA candramA uttara dizA meM rahatA haiM / sammukha candramA ho to dhanakA lAbha kare, dakSiNa tarpha hoto sarva sampatti deve, pUThe ho to mRtyu kare aura bAMye tarpha ho to dhana hAnI kare // 236-240 / /
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotisssaarH| bhauma zubhAzubhajammo biya cau paNa saga, aTThama navamo i bAra bhUma duhaM / tiya saDa dasama igArasa, bhUmo dhaNa dhanna bahu korI // 241 // bhAvArtha-apanA janma rAzise maGgala- pahilA dUjA cauthA pAMcavAM sAtavAM AThavAM navavAM aura bArahavAM ho to duHkhadAyI hai tIsarA chaTA dazavAM aura gyArahavAM ho to dhana dhAnya kA lAbha kArI hotA hai // 241 // .' budha zubhAzubhabArasa iga nava paNa saga, buddho bhayabhIya savva kAlAyaM / biya tiya cau saDa aTThama, dasamaM egAra budha suhaM // 242 / / bhAvArtha-apanA janma rAzise budha-bArahavAM pahilA navavA pAMcavAM aura sAtavAM ho to sarvadA bhayakArI hai / dUsarA tIsarA cauthA chaTA AThavAM dazavAM aura gyArahavAM sukhakArI hai // 242 / / guru zubhAzubha ---- bArasamo dasamo cau, jammo saDa aTTa tIya guru duhuo| nava biya paNa saga gArasa, suruguru suha dei bahuoyaM / / 243 // . bhAvArtha-apanA janma rAzise guru-bArahavA~ dazavAM cauthA pahilA chaTThA AThavAM aura tIsarA duHkhadAyI hai / navavAM dUsarA pAMcavAM sAtavAM aura gyArahavAM bahuta sukhakAraka hai / / 243 // - zukra zubhAzubha-- saga bArasa saDa tiya nava, sukko bhaTThoi savva kajAI / iga biya cau paNa adruma, dasama egAra bhigu suhao / 244 //
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA - TIkA sametaH 1 73 bhAvArtha apanA janma rAzile-zukra sAtavAM bArahavAM chA tIsarA aura navavA ho to sarva kArya nAza kare cauthA pAMcavAM AThavAM aura gyArahavAM ho to sukhakArI hai || 244 // pahilA dUsarA I zani zubhAzubha - mando iga duga cau laga, navamo aDa dasama bAra suha haraI / tIo paNa saDa gArasa, attho lAbhaM ca raviputto // 245 // bhAvArtha-apanA janma rAzile zani- pahilA dUsarA sAtavAM AThavAM navavAM dazavAM aura bArahavAM ho to sukhakA nAza kre| tIsarA pAMcavAM chuTThA aura gyArahavAM ho to arthakA lAbha cauthA 11 284 || rAhu ketu zubhAzubha - iga biya ti paNa sattama, aTThama navamoi bAra rAhu dukkhaM / cauro sar3a dasa gArasa, rAho keU ca suhadAI // 246 // bhAvArtha--- apanA janma rAzise rAhu aura ketu- pahilA dUsarA tIsarA pAMcavAM sAtavAM AThavAM navavAM aura bArahavAM ho to duHkhadAyI hai / cauthA chaTThA dazavAM aura gyArahavA~ ho to sukhakArakaH haiM // 246 // navagraha rAzi pramANa ravi mAsaM iga rAsI, havaI do divasa savA sisiyAyaM / mAsa davaDDha maGgala, buddho rAsIya dina aDhAraM // 247 // suraguru terasa mAsaM dIhA paNavIsa sukaM saMkhAyaM / sami mAsa tisa bhaNiya, rAho mAsaM ca aDhAraM / / 248
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 jyotisssaarH| . bhAvArtha-sUrya eka rAzi para eka mAsa rahatA hai, candramA savA do dina, maMgala DeDha mAsa, budha aThAraha dina, guru teraha mAsa zukra paJcIsa dina, zani tIsa mAsa aura rAhu ketu aThAraha mAsa eka rAzi para rahate haiM // 247-248 // punaH granthAntare-. . iga rAsi mAsa tiya gaha, sUraM budha sukka davaDDa mngglyN| sani tisa tera guru tama, aDhAraha sasi savA do divasaM // 248 // / bhAvArtha-eka rAzi para sUrya budha aura zukra ye tInoM graha eka eka mAsa rahate haiM, maGgala DeDha mAsa, zani 30 mAsa, guru 13 mAsa, rAhu ketu 18 mAsa aura candramA savA do dina eka rAzi para rahatA hai // 246 // navagrahake pAye (navamAMza) kA pramANaravighaDiya vIsa dina tiya, iga pAya soma pana ghddiyaaii| . bhUmo iga paya paNa diNa, buddho diNa bIya iga pAe // 250 // guru iga pAya pamANaM, dohA teyAla ghaDI viisaaii| vIsa ghaDI diNa tiya bhigu, mando diNa ega sau pAe // 251 // gaho i ketu ubhayaM, vAsara saTThIyae paaehiN| bhaNiyaM joisa majjhe, navaggaha pAe pamANami // 252 // ____ bhAvArtha-sUrya ke pratyeka pAye ( navamAMza ) 3 dina aura 20 ghaDIke hai, candramAke 15 ghaDIke, maGgalake 5dinake, budhake 2 dinake, guruke 43 dina aura 20 ghaDIke, zukrake 3 dina aura 20 ghaDIke, zanike 100 dinake aura rAhu ketukA pratyeka navAMza 60 dinake haiN|
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA - TIkA sametaH 1 75 isa muAphika jyotizzAstra madhye navagraha ke pAyekA pramANa kahA hai || 250 se 252 // rAzi para bAda kaunagraha kaba phala dAyaka hai lagge ya phalaM ravi bhU, addhaM cheyammi phalai sani candra / budha sukke phala arddha, guruyaM phalai uttarayaM // 253 // bhAvArtha- sUrya aura maGgala rAziko AdimeM, zani aura caMdramA arddha rAzi bhogane para, budha aura zukra rAzike madhya meM aura guru rAzike uttarArddha meM phala dAyaka hai // 253 // paMca graha vakrI tathA pratIcArake dina saMkhyA aura phalatehuttari tevIsA, iga sau teruttarAi paitAlA / iga saya cAlA maMGgala, paJca gaha vakkIya diNamANA // 254 // taha aiyorA bhaNiya, maGgala pamuhA ya panara dasahAya / paMNayAlA padasAya', anto nava vIsa vAsarayaM // 255 // bhUmora aNAvuTThI, buddho vakkIya rasa khaya'kArI / guruvakkI subhikkhaM, vakkI bhigu karai jaNa suhaya' // 256 // mando kI kIra, puhavI rorAi ruNDa muNDayaM / dhaNaM dhanna vattha nAsai, havaya rogaM bahU loe // 257 // bhAvArtha - maGgala 73 dina, budha 23, guru 113 dina, zukra 45 dina aura zani 140 dina vakrI rahate hai| tathA maGgala 15 dina budha 10 dina, guru 45 dina, zukra 10 dina aura zani 180 dina atIvArI rahate hai ||
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotisssaarH| maGgala vakrI ho to anAvRSTi, budha vakrI ho to rasa bhayakArI,. guru vakrI ho to subhikSa, zukra vakrI ho to manuSya sukhakArI aura. zani vakrI ho to pRthvI ruNDa muNDa kare, dhana dhAnya vastukA nAza kare aura logoMmeM rogakA upadrava hove / / 254 se 257 // ravivAsa cakraravicakka savai kajje, joijai sUrarikvaviyAyaM / giNiyAI jammarisiyaM, kahiyaM phala nArinaraaMge / / 258 // tiya siri tiyamuhi khaMdha du, bAhU do hattha doi paNa hiyaya nAhI gujmo iga iga, jAnU do pAya saDayAyaM // 256 / / ravi matthaei rajjaM, vayaNe rasa miTTa kandhi nivamANaM / thAna bhaTTho bAhU, corabhayaM hatthi. lacchi hiyaM // 260 // nahi suha gujmi asuha, jANUM disi gamaNa appa Au pe| ravi vAsai cakaM, Iya bhaNiyaM puvAi joisiya // 261 // bhAvArtha-ravicaka sarva kAryameM dekhanA cAhiye, sUrya nakSatra se jAtaka ke janma nakSatra paryanta ginanA aura nara nArI ke aGgavibhAgameM--- 3 mastaka para, 3 mukha para, 2 skandha para, 2 hAtha para 5 hRdaya para, 1 nAbhi para, 1 guhya sthAna para, 2 jAnu para, aura 6 pAMva para isa mujaba anukramase rakhakara phala kahanA, yathA--- mastaka para ravi ho to rAjya prApti, mukha para ho to miSTha bhojana kI prApti, skandha para ho to nRpamAna ho, zAhu para ho to sthAna bhraSTa, hAtha para hoto cora bhaya, hRdaya para ho to lakSmI prApti, nAbhi para ho to sukha mile, guhya para ho to azubha ho, jAnu para
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA-TIkA smetH| ho to videza gamana ho aura pAMva para ho to alpa AyuSa ho / yaha ravivAsa cakra prAcIna jyotiSIyoM ne kahA hai // 258 se 261 / / candravAsa cakrasasicakka savai karja, joijaha cndrikkhtthviyaaii| giNiyAI jamma riliya, kahiya phala nArinaraaMge // 262 // saDa dhayaNe saDa puDhe, hatthe saDayAi gujjha tiiyaaii| tiya caraNa tiya kaMThe, sagavIsaM rikta aNukkamaso // 263 / / sasi vayaNi hANi kIrai, dhana lAho puhi hatthi bhayaM nivy| gujme hi nivamANaM, caraNaM Thiya bhaGga kaThi suhaM // 264 // bhAvArtha-candracakra sarva kArya meM dekhanA cAhiye, candranakSatra se jAtakake janma nakSatra paryanta ginanA aura nara nArIke aGgavi. mAgameM- 6 mukha para, 6 pRSTha para. 6 hAtha para, 3 guhya para, 3 pAMva para aura 3 kaMTha para, isa anukramase sthApira kara phala kahanAcandramA mukha para ho to hAni kare, pRSTha para ho to dhana lAbha kare, hAtha para ho to rAjya bhaya, guhya para ho to nRpamAna, carana para ho to paribhramaNa aura kaMTha para ho to sukha ho / 262 se 264 // 1. bhaumavAsa cakra bhUkka savai kaje, joijai bhUmariksa uviyaaii| giNiyAI jamma risiyA, kahiya phala nArinara aNge|| 265 / / tiya vayaNe tiya nayaNe, tiya siraM caDa kare hi do kNtthe| hiyaya parNa tiya guhye, pAe casAri sagavIsaM // 266 // ..
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotisssaarH| bhUmeha vayaNa roga, nayaNe suha hoi matthae rjjN| kara kaThe roga dhaNu hiya, gujjhe parabhoga gamaNa pae / 260 / / bhAvArtha-bhauma cakra sarva kAryameM dekhanA cAhiye; bhauma nakSatra se jAtakake janma nakSatra paryanta ginanA aura nara nArIke aGga vibhAgameM- 3 mukha para, 3 netra para, 3 mastaka para, 4hAtha para, 2 kaMTha para, 5 hRdaya para, 3 guhya para, aura 4 pAMva para, isa anukrama se sthApita kara phala kahanA- bhauma mukha para ho to roga, netra para ho to sukha, mastaka para ho to rAjya, hAtha aura kaMTha para ho to roga, hRdaya para ho to dhana, guhya sthAna para ho to parastrI laMpaTa aura pAMva para ho to dezATana ho // 265 se 267 // budhavAsa cakra buhacaka savai kajje, joijjai buddharikkha uviyaaii|| giNiyAI jamma risiya), kahiya phala nArinara aNge||268|| cauro siri tiya vayaNaM, caDa kara vAme hi caDa kare dhinne| paNa hiyaya haga gajhe, tiya tiya paya vAma dahiNe hi // 266 / budha sire bhU havaI, vayaNe miThuna vAma kara ktttt| kara dAhiNa hiyae suha, gujjha rogaM paye bhamaNaM // 270 // __ bhAvArtha-budha cakra sarva kArya meM dekhanA cAhiye, budha nakSatra se jAtakake janma nakSatra paryanta ginanA aura nara nArIke aGga vibhAgameM- 4 mastaka para, 3 mukha para, 4 bAMye hAtha para, 4 jimarne hAtha para, 5 hRdaya para, 1 guhya para, 3. bAMye pAMva para aura 3 jimana pAMva para, isa anukramase sthApita kara phala kahanA-- budha
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA TIkA sametaH / mastaka para ho to rAja prApti, mukha para ho tI miSThAnna prApti, bAMye hAtha kaMTha jimanA hAtha aura hRdaya para ho to sukha, guhAsthAna para ho to roga aura pAMva para ho to deza bhramaNa ho 268 se 270 || 76 guruvAsa cakra gurucakka savai kajje, joijjai gururikvaThaviyAI / giNiyAI jamma riliya, kahiya phala nArinara age // 272 // cau siri cara kara dAhiNi, kaMThe iga paNa hiehiM saDa pAe / cauro hi vAma karayaM, nayaNe tiya rikkha sagavIsaM // 272 // guru matthara hi lAbha: dAhiNa kara kaMTha hiyaya kalANaM / pAe videsagamaNaM, vAmaGkara asuha nayaNa suha // 273 // bhAvArtha- guru cakra savaM kArya meM dekhanA cAhiye, gurunakSatra se jAtaka ke janma nakSatra paryanta ginanA aura naranArIke aMga vibhAga meM- 4 mastaka para, 4 jimanA hAtha para, 1 kaMTha para, 5 hRdaya para, 6 pAMva para, 4 bAMye hAtha para, 3 netra para, isa mujaba anukrama se sthApita kara phala kahanA- guru mastaka para ho to lAbha, jimanA hAtha kaMTha aura hRdaya para ho to kalyANa, pAMva para ho to videza gamana, bAMye hAtha para ho to azubha aura netra para ho to sukha ho 11 zukravAsa cakra bhigucaka savaha kajje, joijjai sukarikvaThaviyAI / giNiyAI jammarisiya, kahiya phala nArinara age // 274 // tiya muhaM paNa siraya, saDa pAe cau kare hi dakkhaNaya' / hiyathe bIya Thaveya, caDa kara vAmeM hi tiya gujma / / 275 // +
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotiSasAraH I bhigu vayaNe dhaNunAsA, matthaya lAbhaM ca pAi-buhadAhA kara dAhiNe i hiyaya, vAma kareM gujjhe jaya lAbha || 276 / / bhAvArtha-zukra cakra sarva kArya meM dekhanA cAhiye, zukra nakSatra se jAtaka ke janma nakSatra paryanta ginanA aura nara nArIke aGga vibhAgameM-- 3 mukha para, 5 mastaka para, 6 pAMva para, 4 jimanA hAtha para, 2 hRdaya para, 4 bAMye hAtha para aura tina guhA bhAga para, isa anukramale sthApita kara phala kahanA zukra mukha para ho to dhananAza kare, mastaka para ho to lAbha, pAMva para ho to duHkhadAyI, jimanA hAtha hRdaya bAMye hAtha aura mastaka itane para ho to jaya lAbha kre| zanivAsa cakra - sanicakka savara kajje, joijjai mandarikta uviyAI / giNiyAI jamma risiya, kahiya phala nArinara ate / / 277 // iga muhi caDa dakSiNa kari, pAe saDa ehi vAma kara cauroM / paNa hiyae tIyaM siri, loyaNa bIe hi gujjha dugaM // 278 // sani vayaNe i virodhaM, dakkhiNa kari khema pAi paribhramaNaM / cAma kare cala citta, hiyae helAI suha havaI // 276 // matthei bhUvamANaM, loyaNa sohagga gujjhi kiM asuhaM / sanivAsaya cakka, iya bhaNiyaM puvvAi joisiyaM // 280 // bhAvArtha- zani cakra sarva kAryameM dekhanA cAhiye, zaninakSatra se jAtaka ke janma nakSatra paryanta ginanA aura nara nArIke aGga vibhAgameM- 1 mukhapara, 4 jimanA hAtha para, 6 pAMva para, 4 bAMye hAtha para, 5 hRdaya para, 3 mastaka para, 2 netra para aura 2 guNa 80 -
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ hindI bhASA-TIkA shitH| sthAna para, isa anukramase sthApita kara phala kahanA-zani mukha para ho to virodha, jimanA hAtha para ho to sukha, pAMva para ho to paribhramaNa, bAMye hAtha para ho to caJcala citta, hRdayapara ho to sukha hove, mastaka para ho to napamAna, netra para ho to sukha aura guhya para ho to azubha hove, yaha zanivAsa cakra prAcIna jyotiSIyoMne kahA hai // 277 se 280 // zani dRSTi tithi phalaiga biya tiya puvve sani, cautthI paJca miya chaTTi dakkhaNayaM / saga aDa navamI pacchima, uttari daha rudda bArisiyA // 281 // bhAvArtha-pratipadA dvitIyA aura tRtIyA ko pUrva dizAmeM, ca. turthI paMcamI aura SaSThI ko dakSiNa dizAmeM, saptamI aSTamI aura navamI ko pazcima dizAmeM, dazamI ekAdazI aura dvAdazIko uttara dizAmeM zanikI dRSTi hai / / 281 // * rAhuketuvAsa cakratamacakka lava kajje, joijai rAharikkha tthviyaaii| giNiyAI jammariliyaM, kahiyaM phala nArinara aGga // 282 // tiya muhi tiya kara saDa paya,hiyaya paNaM tiya sirammi cau ckkhuu| tiya gujjha sagavIsa, jaha rAho bhaNiyaM taha keU // 283 // rAhoi muhiya roga, dakSiNa karaehiM suhaM aagmnnN| pAe videsa bhamaNaM, hiyae bahu khAsasAsaM ca // 284 // .. matthei rAidaMDai, sattUkhaya cakkhU gujjhi gihakalahaM / tamavAsai cakka, iya bhaNiya puvAi joisiya / / 285 / / bhAvArtha-rAhu cakra sarva kAryameM dekhanA cAhiye, rAhu nakSatra se jAtakake janma nakSatra paryanta ginanA aura nara nArIke aGgavi. bhAgameM-3 mukha para, 3 hAtha para, 6 pAMva para, 5 hRdaya para, 3 ma
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ .82 jyotiSasAraH / staka para, 4 netra para aura 3 guhya para, isa anukamase sthApita kara phala kahanA " jaisA rAhubaka kahA hai vaisA ketucakra bhI jAnanA " rAhu mukha para hoM to roga, jimanA hAtha para ho to sukha pAMva para ho to videza bhramaNa, hRdaya para ho to bahuta zvAsa khAMsI ho, mastaka para ho to rAjadaMDa ho, netra para ho to zatrukA kSaya aura guhya para ho to gRhameM kalaha ho, yaha rAhu cakra prAcIna jyotiSIyoMne kahA haiM / / 282 se 285 / / candrAvasthAparavAsa na? maraNaM, jaya hAso raI ya kIDa nihA y| bhugata jarA kaMpoyaM, succhiya bAra sama sasi vacchA / / 286 // ghaDi daha iga pala panarasa, giNiyaM paravAsa rAsi mesaaii| .. paNatIsA sausasi ghaDI, nAma pariNAma sarisa phalaM / / 287 // iti zrI jyotiSasAre prathama prakoNa kaM samAptam / . bhAvArtha-pravAsa naSTa maraNa jaya hAsya rati krIDA nidrA bhukta jarA kama aura susthita ye bAraha candra avasthA hai, inako lAnekA prakAra-sAmAnyatayA candra rAzikA bhoga 135 ghaDI hai usako bArahase bhAga denese 3 ghaDI 15 pala hote haiN| itane samaya pratyeka avasthA rahatI hai / meSakA candra ho to pravAsase vRSa kA candra ho to naSTa se, mithunakA candra ho to maraNase, evaM monakA candra ho to susthitase AraMbha kara bAraha avasthA ginanA aura nAma sadRza phala kahanA // 286 / 28 // ||iti shubhm|| vIrajinanirvANAnde, nidhyudadhijine ( 2446 ) mite| prAdhajyeSThe kRSNapane, pratipadguruvAsare // 1 // zrIsaurASTrarASTrAntargata pAdalitapura nivAsinA paM0 bhagavAnadAsAkhyajainena kRtAsya prAkRtagAthAbaddhajyotiSahIre prathamaprakIrNasya bAlAvabodhikA nAmnI bhASAdIkA smaaptaa| kAlikAtAyAm //