Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0000008 bhAga-1 mokSa adhyAtama ravi ugyo muja ghaTa, moda timira haryuM jugate..... pUrNatA magnatA. sthiratA moha-tyAga adhyAtmayogI tAtvika pravacanakAra AcArya deveza zrImad vijayaravizekharasUrIzvarajI mahArAjA
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ gautama svAmIne namaH zrI mahAvIra svAmIne namaH zrI sudharmA svAmIne namaH zrI Atma-kamaladAna-prema-rAmacaMdra-hIra-mahodaya-lalita-rAjazekhara sUribhyo namaH nyAya vizArada mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja sAheba viracita TIkAkAra pU. devacaMdrajI mahArAja sAheba jJAnasAra (prathama bhAga-1 thI 4 aSTaka) 0 AzIrvAda dAtA - - pUjya AcArya bhagavaMta zrImad vijaya lalitazekharasUrIzvarajI mahArAja tathA pUjya AcArya bhagavaMta zrImad vijaya rAjazekharasUrIzvara mahArAja pravacanakAra pUjya AcAryabhagavaMta zrImadvijaya ravizekharasUrIzvara mahArAja jJAnasAra // 1
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzana varSa : vIra savaMta 2542-vikrama saMvata 2072 Arthika sahAya : zrImatI bhAvanAbena sudhIrabhAI mahetA, rAjakoTa mUlya kiMmata : paThana-pAThana-pariNamana AvRtti prathama : 1000 9 prApti sthAna 3 muMbaI zrI nayanabhAI deDhiyA maMgeza mahAlakSmI gauzALA roDa, muluMDa (vesTa), muMbaI-400080 phona-022-25624208 mo. 90298 26895 surendranagara zrI pradipabhAI mahetA zrI jhAlAvADa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka tapagaccha saMgha TrasTa, ArAdhanA bhavana, mAI maMdira roDa, viThThala presa, surendranagara phona-02752-2311rara mo. 94090 69464 rAjakoTa zrI kamalezabhAI dAmANI karaNaparA zerI naM. 27, "jinAjJA", rAjakoTa-3O 001 phona-0281-2233120 mo. 94ra71 68613 0 rAjakoTa zrI prakAzabhAI dozI jaina upakaraNa bhaMDAra vardhamAna nagara jaina derAsara, vardhamAna nagara, rAjakoTa-360 001 mo. 98983 99844 komyuTara TAIpa seTIMga amIna AjhAda 5, subhASanagara, AmrapAlI sinemA pAse, rAjakoTa. phona : 0281-2451864 mo.: 99988 54253 prinTIMga H navaprabhAta prinTIMga presa 9-punAjI InDa. esTeTa, dhobI ghATa, dudhezvara, amadAvAda. phonaH 079-2524999 = prakAzaka: 4 zrI saccidAnaMda jJAnavardhaka TrasTa zrI jhAlAvADa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka tapagaccha saMgha TrasTa ArAdhanA bhavana, mAI maMdira roDa, viThThala presa, surendranagara jJAnasAra // 2
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 prastAvanA 0 pU. mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja sAhebanI eka anerI ane anokhI kRti eTale "jJAnasAra" graMtha. . vi.saM. 1711nAdivALI parvesiddhapuramAM racAyelI kRti "jJAnasAra" khUba ja prasiddhi pAmelI che. tenA aneka anuvAdo-vivecano vagere thayA che. pahelI TIkAnA racayitA pU. devacaMdrajI mahArAja che. vi.saM. 175 mAM teo dvArA racAyelI TIkA khajAnA jevI che. graMthakArazrIjIe graMthamAM jJAnano sAra tathA anubhavano nicoDa ThAlavI dIdho che to TIkAkArazrIjIe e ratnonI parakha karI che. pU. devacaMdrajI mahArAja vartamAnamAM prAyaH mahAvideha kSetramAM kevaLI thaI vicArI rahyAnuM manAya che. zuddha Atma tattvano yatkiMcita anubhava karAvatA ane mohanAviSane utAravAmAMgArUDika maMtra samAna jJAnasAra graMthamAM jJAnano sAra prApta karavAnuM samajAvyuM che. sadara graMthanA AdhAre pU.AcArya bhagavaMta zrI ravizekhara sUri mahArAja sAhebe potAnI adhyAtma bharelI zailIthI graMtha tathA TIkAnA zlokonA sArane vAcanArUpe saraLa bhASAmAM rajU karela che. jJAnasAranA nava aSTaka dvArA adhyAtmanA abhyAsI jIvomAM adhyAtmadazAnI prApti, svabhAvadazAnI sanmukhatA, vibhAvadazAnI parAmukhatA, vairAgyanI vRddhi, zudhdha Atmatattvano anubhava, AtmaguNonI ramaNatA, deha ane dehInI bhedabuddhi, jJAnakriyAnI paraspara sApekSatA, nizcaya-vyavahArano samanvaya, saMvega-nirveda bhAvavALI AtmAnI pariNati, AtmAnA svarUpa eTale svabhAvanI spaSTatA. A badhuM jANI-vAMcIsamajIne vAcaka AvA tatvane pAme evA bhAvothI pU. guru bhagavaMte mULa graMtha ane TIkAno TUMkasAra ahIM rajU karyo che. jJAnasAra || 3
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ nava aSTakano sAra ahIM Apyo che te adbhuta mIThAza ane madhura TakorathI kaMDArAyelo che. jenA abhyAsathI sAcA AtmArthI jIvanI daSTi badalAyA vinA nahI rahe. anAdikALanA mohavAsanAnA vAtAvaraNamAM rahelo jIva avazya potAnA zuddha Atma svarUpamAM parata pharaze ane paramAMthI svanI ruci dharAvato thaIzuddha Atmatattva tarapha prayANa Adaraze. saMsAranAM sukho tene heya lAgaze. pUjyazrIjIe ghUMTI ghUMTIne svabhAva ane svarUpanI vAto samajAvI che. zuddha Atmatattva potAnuM thAya tevI mahenata karavI rahI. pUjyazrInA pAlItANA-surendranagara-rAjakoTa vigere sthAnomAM thayelA jIvavicAra-navatatvanA vyAkhyAnone paNa pustaka svarUpe prasidhdha karavAnA amArA prayatno cAlu ja che. jJAnasArane khUba ja sArI rIte samajavA jANavA anubhavavA mATe jIvavicAra-navatatvano abhyAsa ati Avazyaka che. AvatA thoDA samayamAM jJAnasAranA bIjA aSTako eTale ke pAMcamA aSTaka thI navamAM aSTaka prasidhdha thaze. jinAjJA viparIta ke pUjya graMthakAranA AzayathI viparIta nirUpaNa kyAMya paNa thayuM hoya to hArdikamicchAmi dukkaDaM..! prakAzakano pustakarUpe A prathama prayAsa hoya kSati, khAmI jaNAvavA kRpA karazo. mAgazara suda-bIja saM. 207ra li. tA. 13-12-2015 saccidAnaMda jJAnavardhaka TrasTa jJAnasAra // 4
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAnA anubhava mArgano prakAza eTale jJAnasAra-(jJAnamaMjarI) nyAyavizArada mahopAdhyAya yazovijaya mahArAjazrIe sva-para AgamamAM DUbakI mArIne je Agama rahasyo prApta karyA ane jyAre AtmAnubhava yogI mahArAjazrI AnaMdadhanayogInA samAgama pachI je AtmAnubhavanI temanAmAM je dizA khUlI ane anubhavarasanuM je pAna karyuM teno nicoDa temaNe A "jJAnasAra"mAM ThAlavyo che. jJAnasAra" graMtha eTale AgamarUpa sAgara-jJAnasvarUpa gAgaramAM jANe pheravAyo na hoya? vyavahAra - nizcayanAM samanvayanI adbhuta kaLAnuM kauzalyanuM nirUpaNa. AgamakhajAnAnA tattvaratnonI jANe "jJAnasAra" khANa na hoya? evA graMtha para aneka maharSioe TIkA, vivecana, padya, gadyAdi aneka kheDANo karyA che. temAM sauprathama TIkA - mahopAdhyAya yazovijayajI mahArAja pachI tarata thayelA anubhavayogI pU. devacaMdravijaya mahArAje "jJAnamaMjarI TIkA" nAmanI racanA karI ane temAM temaNe pUjya mahopAdhyAya yazovijaya mahArAjanA "anubhavayoga ane vyavahAra-nizcaya"nI vAtane spaSTa-saraLa rIte pragaTa karavAno abhUtapUrva prayAsa karyo che. AvA adbhUta khajAnArUpa jJAnasArano rasiyo kyo jJAni puruSa na bane? mArA parama upakArI guDha pU. AcAryadevazrI rAjazekharasUri mahArAja ke jeo mahopAdhyAya yazovijaya mahArAjanA ati kaThina graMtha " gurutatvanizcaya" tathA pU. haribhadrasUri mahArAjanA "yogabiMdu" Adi aneka graMthono saraLa bhASAmAM bhAvAnuvAda karavA vaDe jinazAsana para ghaNo upakAra karI gayA che. evA pUjya guDhadevazrIne A "jJAnasAra" graMtha atyaMta priya hato ane zarIranI pratikULatA ane roganA mahAhumalAo vacce paNa teoe tene aMtima samaya sudhI AtmasAta karI ane sidhdhakSetramAM paMDita mRtyune varyA hatA. temanI jJAnasAra pratyenI lagana ane phaLazruti joI mane paNa A jJAnasAra graMtha para kheDANa karavAno ullAsa jAgyo ane meM bhIvaMDI - jJAnasAra // 5
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhIDabhaMjana pArzvanAtha dAdAnI zItala chAyAmAM mArA pU.AcArya guDhadevazrI rAjazekharasuri mahArAjanA sAnidhyamAM, pU. AcArya nispRha ziromaNI hIrasUrijI mahArAja tathA taponidhi AcArya dAdA pU. guDhadevazrI lalitazekharasUrijI mahArAjanI kRpA AzIrvAdanA baLe "jJAnamaMjarI TIkA" para sauprathama zrAvakone sAtamA aSTaka sudhI vAMcanA ApavAnuM thayuM. temAM AMzika anubhava draSTi khulatA te ja graMtha surendranagara tathA siddhakSetramAM tathA rAjakoTa vardhamAnanagaramAM nava aSTaka sudhI vAraMvAra vAcanA apAI. tatva jijJAsuone A vAcanA atipriya lAgatA - surendranagaranA TrasTIzrI pradipabhAI tathA bIjA ArAdhakoe pustakarUpe chapAya to aneka AtmAnubhUtinA jijJAsuone lAbhakAraka thAya tevuM jaNAvatA ane te mATe teono ati Agraha thatAM A pustaka chapAvavA nirNaya karyo. pustakanI presakopI karavAmAM sAdhvIzrI kaivalyAratnAzrIjI tathA zrAvika Indubenano mahatvano phALo che. tene TAIpa karAvavAdi bAkInA kAryamAM (surendranagaranA) milindabhAI, rAjakoTanA kamalezabhAIdAmANI tathA nItinabhAIcokasIe ghaNI jahemata uThAvI tathA prupha rIDIMgamAM cha mAsakSamaNanA tapasvI muni Indrazekharavijayae sahAya karI. Ama ghaNAM mahAnubhAvonI sahAyathI A pustaka taiyAra thayuM che. mArAmAM koIpaNa prakAranI yogyatA ke vidvatA nahovAchatAM bAlyabhAve prayatna thayo che. AmAM je koI kSati rahI gaI hoya to tene vAcakavarga sudhArIne vAMce tathA kSatione mArA dhyAna para lAvavA prayatna kare tevI vinaMtI che jethI bhaviSyamAM te sudhAravAno prayAsa thaI zake. jinAjJA viruddha kaMIpaNa lakhAyuM hoya to kSamA karazo. - AcArya ravizekharasUri. kArataka vada-dazama saM. 207ra mahAvIrasvAmI dIkSA kalyANaka jJAnasAra || 6
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA. aSTaka pAnA naM. 30 38 41 41 45 48 1luM aSTaka-pUrNASTakam (pUrNatA) 0 maMgalAcaraNa zA mATe? 0 jagatanI vyAkhyA magna ane mUDhamAM pharaka zuM che? tIrthakara nAmakarma kayA guNasthAnake baMdhAya? AtmAnI traNa avasthA AtmAnA guNonI pUrNatA mATe zuM jarUrI? AtmAnuM ahita kaI rIte? AtmAno asaMyama zuM? rajuM aSTaka - magnatA * magnatA kone kahevAya? 0 7 nayathI magnatAno vicAra azAMti e zuM che? tamAma kriyA e parasaMga che te satsaMga zuM kahevAya? * saMsAranuM sukha sukha nahi paNa sukhanI bhrAMti che. sAco jaina kone kahevAya? AtmAnuM sahaja bhogavavuM eTale zuM? * pAMca prakAranA bhAva AtmAnI cAra avasthA vIryanA prakAra AtmAne pIDA thavAnuM kAraNa * sAdhu jIvana zA mATe svIkAravuM joIe? muni cAra kAraNe vasatinI bahAra jAya saMyama zreNInuM svarUpa sAdhu kevo hovo joIe? cAritra e zuM che? 52 57. pa9 SO 43 ss 70 73 75 79 jJAnasAra || 7
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTaka pAnA naM. 92 104 106 108 1ra0. 127 sAdhu ane anuttaravAsI devanA sukhamAM zuM taphAvata hoya? * darzana kriyAno vyavahAra zA mATe? * vItarAgatA vadhe to ja sukha vadhe * pratImAdhArI zrAvaka karatAM eka divasano paryAyavALo sAdhu mahAna zA mATe? cAritra-dharmanI sAdhanA eTale zuM? lokanA 4 prakAre sukha mithyAtvanA 3 prakAra 3juM aSTaka-ritharatA aSTaka * magnatA kayAre Ave? * saMtoSa e zuM che? sAdhanA kayAre kahevAya? * udAsIna bhAva eTale zuM? * kriyAnuM phaLa zuM? * sudhAvedanIyane dUra karavAno upAya zuM? * kriyAnA traNa prakAra * dharmanI kriyA dharmanuM kArya zA mATe karatI nathI? * samyakatvanI nirmaLatA mATe AtmadravyanI cAra svarUpe vicAraNA * cAritranI vyAkhyA zuM? 0 pAMca mahAvrato zA mATe? * samiti phaLe kone? STakAraka cakra eTale zuM? AtmasvabhAvanI sthiratA kayAre Take? konAmAM Take? samAdhi koNa pAme? * dharma zA mATe karavAno che? 0 dakAraka cakra * apurnabaMdhaka jIva ane samyagdaSTi AtmAnA bheda jJAnamAM zuM taphAvata hoya? 133 138 139 142 143 146 1pa1 160 13 167 177 181 187 188 191 195 2O1 jJAnasAra // 8
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ aTaka pAnA naM. 20 217 223 24) ra41 266 268 27ra 273 * aSTa pravacana mAtAno adhikArI koNa banI zake? | dIrdhA samiti zudhdhinA cAra kAraNo munine AhAra karavAnA cha kAraNo svarUpanuM kartApaNuM karavuM eTale zuM? 4thuM aSTaka - "mohatyAga jIvane niHsaMga rahevuM kema gamatuM nathI? Avyavono tyAga karavA mATe zuM karavuM joIe? AtmA potAnA samyagadarzanAdi pariNAmamAM kayAre pariNita thAya? * audAyika bhAva eTale zuM? sAdhuno zaNagAra zuM? * samAdhimAM rahevAno upAya samyakatva hAjara che ke nahI te kevI rIte jANavuM? AtmA svAbhimukha kema banato nathI? mokSanI musApharImAM devaloka vizrAma sthAna rUpa kone? janmAdi upAdhi pharI kayAre maLe? puNyAIne na bhogave to zuM lAbha thAya? mRtyunA bhayane dUra karavAno upAya * ApaNo svabhAva pragaTa thayo tenI khabara kema paDe? 0 konI dIkSA saphaLa thAya? * kayo AtmA adhyAtma jagatamAM praveza karavAne yogya che? paramAtmAnA zAsanamAM tare koNa? 280 286 296 298 303 304 30 309 311 3ra3 32 328 0 0 0 jJAnasAra // 9
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ "jJAnasAra" arthAt Agamano sAra arthAt AtmAno sAra arthAt AtmAnA anubhavanI vAta... graMthakAra : mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja sAheba TIkAkAra : pU. devacaMdrajI mahArAja sAheba vAcanA dAtA pUjaya bhavodadhitAraka vijaya ravizekhara sUrIzvarajI mahArAja. A graMthanAM TIkAkAra maharSiparama pUjya zrIdevacaMdrajI ma.sA. no sAmAnya paricaya karIe, teoe 10varSanI uMmare cAritra grahaNa karyu hatuM. emanI amogha evIdezanA sAMbhaLavA dharaNendra dararoja 4 mahinA sudhI brAhmaNanuM rUpa karIne AvatA hatA ane cAra mahinAne aMte dharaNendra pragaTa thayA ane temanA pravacananI prazaMsA karI ane 'varadAna mAMgavAnuM kahyuM, tyAre te niHspRha ziromaNI mahAtmAe kahyuM ke jo Apa mArA upara kharekhara prasanna thayA ho to huM sadAye mArA zuddha upayogamAM ramato rahuM' - evuM varadAna Apo. pUjya devacaMdrajI mahArAja sAhebano janma mahopAdhyAya zrI yazovijayajI ma.sA. nA kALadharma pAmyA pachI thayo hato. hAlamAM teo kevalI' tarIke mahAvidehamAM vicArI rahyA che. teozrInuM jJAnanizcaya "sApekSa' manAya che arthAt sarvajJa praNita vyavahAra nizcayathI yukata che tene sacoTa pUrvAra karanAra che. emaNe sarasvatI devInI ArAdhanA karIne temane prasanna karyA hatA. AvA maharSinA parama pAvanIya evA guNone namaskAra karIne maMgalAcAraNa karIne have jJAnasAranA prathama aSTaka pUrNatA' para vAcanA arthAt samajavAnI zarUAta karazuM. jJAnasAra // 10
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1luM aSTaka * pUrNASTakam pUrNatA * jJAnasAra eTale ja samagra Agamano sAra, AtmA anaMta jJAna ane paramAnaMdathI pUrNa bharelo che, enuM pragaTIkaraNa karavuM te ja jJAnasAra. pU.upAdhyAya bhagavaMte sva-para Agamano abhyAsa karIne eno nicoDa jJAnasAramAM mUkyo jemAM nizcaya ane vyavahAra - baMne dRSTikoNathI samajAvyuM che je anya graMthomAM javvaleja jovA maLe che. ArAdhanA karyA pachI aMtaramAM AnaMdanI anubhUti na thAya to e ArAdhanA saphaLa thatI nathI. graMthakAre ahIM jJAnanI vizuddhi mATe, sva-paranA Atmahita mATe ane AtmAnaMdanI anubhUti thAya te mATe A graMthanI racanA karI che. maharSi kahe che ke pUrvanA maharSioe je TIkA karI che tenuM amRtapAna karIne puSTa thayelo evo huM A TIkA jIvonA sulabha bodhane mATe karu chuM. 0 "upakArane yogya koNa?" A jagatamAM upakArane yogya koNa che? sva(potAnA)AtmA para ja upakAra karavAno che. vAstavika rIte AtmA bIjA para upakAra karI zakato ja nathI, paNa vyavahAra nimita bane. 50,000 kevalInA guru zrI gautamasvAmIjIne bIjAne pamADavAmAM AnaMda karatA paNa pote pUrNatAne pAmavAno kheda adhikahato.ke"mane kevaLajJAna jJAnasAra // 11
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ kyAre?"AnizcayanayanI vAta che temaja vyavahAranaya thI paramAtmAe bhavya jIvonA hita mATe zAsananI sthApanA karI AthI ene je ArAdhe, te pramANe puruSArtha kare te ja potAnA AtmA para upakAra karI zake. paramAtmAe to mAtra mArga ja batAvyo che ke paramAM ramatA rahezo to saMsAra maLaze, puNyanI karaNI karazo to devaloka maLaze ane saMpUrNapaNe svabhAvamAM ramaNa karazo to mokSa pragaTaze. ApaNe to have temanA batAvyA mArge-hitane mArge AgaLa cAlavAnuM che. Atmahita kyAre thAya? jyAre prabhunA vacanono bodha AtmAmAM spaSTa thAya tyAre ja hita thAya. maMgalAcaraNa zA mATe? graMthano AraMbha karatAM pahelA "maMgalAcaraNa karavuM e ziSTAcAra che. jagatamAM maMgala zuM? saMpUrNa pApano nAza, saMpUrNa pApano abhAva kyAM? siddha avasthAmAM, kAraNa tyAM karma - kaSAya ane kAyAno paripUrNa abhAva che. graMtha racanAmAM vidana na thAya ane eno pUrNa bodha thAya, temaja ziSyane paNa khyAla Ave ke navuM zaruM karavA mATe paNa A rIte maMgalAcaraNa karavAnuM che jethI pAchaLa paNa A paraMparA cAlu rahe, tethI ziSyanI mati mATe. A traNa kArya mATe ahIM maMgalAcaraNa karyuM che. paMca parameSThi maMgala rUpa che, emanuM smaraNa paNa mahAmaMgalarUpa che tethI temane aMjali joDavA vaDe AtmA guNonuM smaraNa kare che tyAre AtmAmAM AlAda utpanna thAya che. * arihaMtAdi pratye bahumAna pragaTa thAya tyAre zuM thAya? potAnA ane parameSThinAM guNonuM joDANa thAya eTale paramAnaMdanI prApti thAya. kAraNa guNo svayaM AnaMdanA dhAmarUpa che. ahIM pUdevacaMdrajI ma.sA.e maMgalAcaraNamAM pUrNAnaMda svarUpane vaMdana jJAnasAra // 12
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ karyuM che. jeTalA AtmAoe pUrNatA prApta karI che temane badhAne vaMdana eTale anaMtA AtmAone vaMdana thaI jAya che. endra zabdanA Indra ane AtmA ema be artha che. Indra jema potAnI devatAI lakSmI vigerene bhogavavAmAM sukhI che tema pUrNa AtmA potAnA pUrNa guNonA AnaMdane bhogavavAmAM sukhI che. vaLI IMe sarasvatIno maMtra che. gAthA-1 : "ai zrI sukhamajhena, lIlA lagnabhivAbilam | saccidAnaMda pUrNana pUrNa jagadayate " gAthArtha: devendra saMbaMdhI lakSmInA sukhamAM magna evA saMsAranA sukhamAM magna evA puDhaSa (Indra) vaDe saghaLuM ya jagata sukhamAM ja magna dekhAya che. athavA sat evA jJAna ane AnaMdathI pUrNa evA yogI vaDe AkhuM jagata (jJAnAdi guNathI) pUrNa dekhAya che. (pU. maho. yazovijayajI vi.nA svopajJa gujarAtI TIkAnA AdhAre.) TIkAkAra pU. devacaMdra vi. Ano bhinna artha kahe che. "hendrazrI" AtmAnA guNomAM ja magna evA yathArtha kSayopazama bhAvanA upayogavALA muni, upAdhyAya ane AcArya vaDe tathA kSAyika upayogavALA kevalI, arihaMta ane sidhdha bhagavaMto vaDe ane sarasvatInA biDhadane dhAraNa karanArA pU. maho. yazovijaya vaDe akhila jagata sattAe jJAnAdiguNathI pUrNa ane karmasaMbaMdhe (vyavahAre) azudhdha para saMyogathI navA navA paryAyane pAmatu kalpanA rUpasukhamAM mohathI mUDha jue che. jene AtmAnI "padmazrI" anaMta lakSmI (guNa samRddhi rUpa sukha)no bodha nathI te moha vaza parabhAvamAM magna bane ane jene AtmAnI anaMta lakSmIno bodha hoya te Atma sukhamAM magna bane mATe AtmAbodha jarUrI. 0 bodha eTale zuM? dravya-guNa-paryAyathI jagatanuM jJAna thAya tyAre vAstavika bodha thAya, to ja dRSTi nirmaLa thAya. jJAnasAra // 13
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ arihaMta ane siddha paramAtmA kSAyika upayogavALA che - pUrNa upayogavALA che tethI eka ja samayamAM traNeya kALanA tamAma dravya - guNa - paryAyano temane bodha thAya che. siddha bhagavaMto potAnI pAMca "rama" (patnI) sAthe ramanArA che (jJAnadarzana-cAritra-tapa ane vIrya) arihaMta paramAtmA aSTa - prAtihAryothI zobhanArA che. A siddhi arihaMta paramAtmAne ja hoya, arihaMtanI pAse AvI zobhA che, to paNa teo temAM magna nathI banyA paraMtu AtaMralakSmI (kevalajJAnAdi AMtaraguNo)mAM magna banyA che. IMdrane 8 paTarANI che, teo paNa avadhijJAnathI jagatanI lIlAne joI rahyA che. dareka jIvAtmA jagatane joI rahyo che paraMtu darekanI jovAnI dRSTi judI judI che. muni bhagavaMto paNa jagatane joI rahyA che. teo jagatane kaI rIte joI rahyA che? sarvajJanI dRSTithI jagatane tattvathI jue to ja te muni kahevAya che. jagatane mAtra cAmaDAnI AMkhathI - (carmadaSTithI) jue to te muni kaI rIte kahevAya? sarvajJanI dRSTie dareka jIva sattAe siddha che - vartamAnakAlIna avasthA karma rUpa paryAya vALI che. A bodha che. jagatanI vyAkhyA jagataH "ja" - jemAM satata janmavAnuM che. "ga" - gata, javuM satata maraNa thayA kare che."ta" - tattvathI jIva-ajIva baMnenuM astitva sadA rahevAnuM che. arthAt jagata utpAda - vyaya-dhrauvyayukta che. temAM zuddha ane azuddha baMne AtmAo rahelA che. zuddha AtmAo che te "arUpI banI gayA che ane amUrta - paripUrNa AnaMdane bhogavI rahyA che, jyAre azuddha evA ApaNe bahAramAM AnaMda zodhIe chIe. munine chaThuM pramatta guNaThANuM che ahIM pramAda arthAt mohano udaya jJAnasAra // 14
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvI zake che. tethI jo sAvadhAna na rahe to chaThTha guNaThANa jatA vAra na lAge. teo jagatane joIne ja bhAvo dvArA (maitrI, pramoda, karuNA, mAdhyastha) samatA guNathI AtmAnI rakSA kare che. * muni bhagavaMtone zuM joIe che? temane to sattAmAM rahelA pUrNAnaMda rUpa svabhAvane bhogavavo che tethI jagatane joIne bahAranI koI phuraNA thAya ja nahIM. muni bhagavaMto jagatane dharmalAbha' sivAya kazuM kahe ja nahI. "AtmAnI guNa saMpatti' te ja dharmano lAbha ane te mATe ja jIvavAnuM che. muni jo chaTTe guNaThANe sAvadha rahe to 7me apramatta guNaThANe pahoMce, tyAM mokSanI paNa IcchA hotI nathI. niHspRha ja hoya kAraNa 7 me aMzathI mokSanI anubhUti karI zake. magna ane mUDhamAM pharaka zuM che? muDha - mohanI parAkASTA te mUDhatA che. magna - je parane choDI - arthAt mohane choDI aMtarAtmAmAM rahelA guNavaibhavamAM ramete, vibhAvane choDI svabhAvamAM rame che tene magna guNa kahevAya che. jagatanAM jIvo mUDha kema bane che? para vastu arthAt je pugalanI banelI nAzavaMta che te para vastune potAnI mAne ane tenI mAlikI kare ane tene bhogave, temAM otaprota thAya paNa te vastu para hovAthI nAza pAmatAM atyaMta pIDAne anubhave. jema kUtaro hADakAne bhogavI zakato nathI chatAM tene bhogavavAno prayatna cAlu hoya che pariNAme pIDA sivAya hAthamAM bIjuM kazuM AvatuM nathI. dAMtathI je vastu tUTatI na hoya chatAM te rIte bhogavavA jaIe to dAMta tUTI jAya ane ApaNe bhogavAI jaIe paraMtu ahIM Asaktine kAraNe pIDAmAM paNa kaMIka AnaMdano anubhava karIe chIe. A mUDhatA nahIM to bIjuM zuM? kiMpAka phaLa khAtI vakhate madhura ja lAge, tenA bhoga vakhate paNa AnaMda ja - rahevAno. paraMtu te AnaMda jhera mizrita hoya tethI jyAre pariNAma pAme tyAre ja khabara paDe. kiMpALa phaLanI madhuratAnA svAdamAM AnaMda jJAnasAra // 15
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAgyo paNa te rasa jherarUpe aMdara gayo tyAre te dravya prANano nAzaka banyo. je AnaMda anubhavyo te ja mohano paryAya tenAthI ja jIvomAM mUDhatA Ave che. je jIvo saccidAnaMdathI pUrNa che tene saghaLA jIvo darzana - jJAna - cAritrathI pUrNa dekhAya che. sat -samyam - sadA zAzvata rahe te, cit - jJAna, AnaMda - kadI na nAza pAme evo, AnaMda eTale cAritra. saccidAnaMda evo AtmAno sahaja svabhAva. | muni jyAre jagatane juve che tyAre tene jagata mithyAtvanA aMdhakAravALu dekhAya che. ane jo te "sva" mAM magna na hoya to, mithyAtvanI bhrAMtivALo mithyAtvane kAraNe AtmA - ramaNatAne choDIne - bhramaNatAvALo bane che. (1) AtmA - AtmAne choDIne zarIramAM rahevAno prayAsa karaze. sva' nA badale para' dravyane jANavA mathaze. (3) "sva" nA badale paramAM AnaMda bhogavavAnA svabhAvavALo banaze. AthI ja je jIvo siddha banavAnA lakSyavALA arthAt pUrNa banavAnA lakSyavALA haze te ja pUrNatAne pAmI zakaze. kema ke pUrNa thavuM e sAdhya che to sAdhanAmAM potAnI pUrNatAnuM ja smaraNa karavAnuM che. nizcayathI zaruAtamAM paranI pUrNatAnuM arthAt paramAtmAnuM AlaMbana jarUrI che. pachI AgaLa jatA paramAtmAnuM AlaMbana paNa chUTI javAnuM ja che. arthAt jema jema svanuM jJAna, svanI ruci ane svamAM jema jema sthiratA prApta thAya tema tema para AlaMbano chUTatA jaze. AtmA potAne 3prakAre banAvavA Icche che. (1) te zAzvata (satu) che - eTale e amara thavA Icche che - mATe ene maraNa pasaMda nathI. (2) citta-prakAza e aMdhakAramAM rahevA Icchato nathI. enAmAM jijJAsA jJAnasAra // 16
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahelI che eTale te satata jJAna rUpI prakAza arthAt jJAnathI jANavAnI IcchAvALo che arthAt jJAnathI pUrNa thavA Icche che. (3) AnaMda-te AnaMdathI bharelo che eTale te satata AnaMdane Icche che. AtmA A traNa svabhAvavALo hovA chatAM mithyAtvanA kAraNe paranuM jANavA ane paramAM AnaMda meLavavA jaze ane paramAM rahevAnuM Icchaze. gAthA -2 pUrNatA yA paropAdhe H sA yAcitaka-maDanam | yA te svAbhAvikI seva, jAtyaratna vibhAnibhA rA gAthArtha saMpatti Adi paravastuthI thatI pUrNatA lagnAdiprasaMge mAMgI lAvelA AbhUSaNo samAna che. jJAna-darzana- cAritra rUpa svabhAvika pUrNatA to zreSTha rananI kAMti samAna che. pUrNatA be prakAranI. svAbhAvika ane vaibhAvika. svAbhAvika te AtmAnA pUrNa guNa ane vaibhAvika te pudgala jaja maLatuM sukha, je viyoganA svabhAvavALuM che. apUrNa evo AtmA tana-dhana-svajana-yaza-khyAti-prasiddhibAhya saMpattine pakaDavA mathe che mATe ja dIkSA levA taiyAra thanAra zarIranuM mamatva choDe che, dhana - svajana - parivArane paNa choDe che, paNa yaza - kirti ne choDI zakato nathI. cakravartI 6 khaMDa sAdhavA zA mATe jAya? devo paNa ratno ane devIo mATe laDAI kare che. A badhuM zA mATe? lobha tRSNAdinA kAraNe kare che. puNyanA udaye game teTalI bAhya sAmagrI maLe temAM A nizcaya hovo joIe ke A para dravya che, tene choDavAnuM che. AmAM mAruM kAMI nathI, tamAma dravyo anaMtakALamAM anaMtIvAra jIvoe bhogavelA hovAthI te azuddha che ane tene bhogavIne choDI dIdhA che. vaLI jeNe A dravyo tIvra rAgAdi bhAvothI bhogavyA che eTale te ApaNI pAse Ave tyAre ApaNane paNa rAgAdi pariNAma karAve che. mamatAne jJAnasAra // 17
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ lIdhe AtmAe pRthvIkAyamAM keTalo ya kALa pasAra karyo che tethI (sonA-ratna) tenI kAyAparamamatvanA saMskAra AtmAmAM paDyA che. AthI pRthvIkAya ratnAdi para mamatvavizeSa thAya che. jIva manuSya bhavamAM AvI 8me varSe dIkSA laI 9 me varSe sAdhanA dvArA kevalajJAnarUpa kAMtimaya ratnane prApta karI zake che tenA badale pudgala rUpa patharA para mamatva karI karmo bAMdhe. paraMtu have potAnI sahaja pUrNatA che enI ja ruci karavA jevI che. satata enI ja jhaMkhanA karavA jevI che ke kyAre mane maLe. paranA saMyoge maLelI tamAma vastuo avAstavika rUpamAM che. mAtra paramANu vAstavika che bAkI raMga | AkAra vigere avAstavika hovA chatAM ApaNe temAM vAstavikatA mAnIe chIe e bhrama che. arthAt nitya mAnIe chIe paNa te parivartanazIla che. tethI te anitya che. puNya e AtmAnI koI vastu ApI zake nahI. puNya ane pApa AtmAne saMyoga Ape che. puNya ane pApanA udayamAM AtmAne mithyAtvanI bhrAMti thI sukha ane duHkha maLe che tevuM lAge che. vAstavamAM AtmAmAM sukha nathI ke duHkha nathI. mAtra AnaMda ja che. cakravartIpaNuM, IndrapaNuM, tIrthakarapaNuM paNa puNyathI ja maLe che. tIrthakarapaNuM paNa dezanA ApIne khapAvavuM paDe che. * tIrthaMkara nAmakarma kayA guNasthAnake baMdhAya? tIrthakara nAmakarma4thA guNasthAnake baMdhAI zake che vItarAga avasthAmAM tIrthakara nAmarma na baMdhAya. 11 me 12 me guNasthAnake vItarAga avasthA che. 7 me guNasthAnake apramatta bhAva che. mokSanI paNa IcchA nathI mATe tyAM paNa tIrthaMkara nAmakarma na baMdhAya. zve pramag, guNaThANe tIrthakara nAmakarma ke AyuSya karma bAMdhavAnI zaruAta kare to 7me ke chelle 8mA guNa sthAnakanA 6ThThA bhAga sudhImAM pUrNa karI zake che. pachI teno baMdha viccheda thAya arthAt pachI te baMdhAya nahi. jJAnasAra // 18
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ viza sthAnaka tapa, tIrthakara nAma karma baMdhAya te mATe nathI karavAnuM, bAMdhavuM e to saMsAra che. choDavuM e ja mokSa che. hA, jIvanI yogyatA hoya to tapa karatAM karatAM, tIrthakara nAmakarmanuM puNya "By Product' tarIke baMdhAI jaze. te paNa heya(nAma karma che mATe karmabadhA ja heya)ja che. temane mAtrasiddha pada ja upAdeya lAge che. mATe paramAtmA paNa sAdhanA kALa daramyAna siddhone vaMdana kare che. AtmAmAM AnaMda mohanIya karmanA kSayathI prApta thAya che, ane avyAbAdha sukha vedanIya karmanA kSayathI prApta thAya che. zAtA ane azAtA baMne vedanIyanA ja vipAka che. banneno kSaya ja karavAno che. avyAbAdha - zuddha Atma dravyamAMthI grAhakatA bhAva nIkaLI javAthI e have koI paNa para dravyane grahaNa karato nathI eTale e pIDA pAmato nathI ane bIjAne pIDA Apato nathI. siddhAvasthA rupa thayelA jIvo jyAM rahelA che tyAM kAmaNa vargaNAvigere che chatAM AtmA have eka paNa kArmaNa vargaNA grahaNa karato nathI. kAraNa sarva para saMgathI rahita thavAthI para dravyanI grahaNa yogyatA nathI. jJAnI bhagavaMto dareka prakAranA bhogone jagatanI eDa (eThavADa) ja samaje che. kema ke e kArmaNAdivargaNA anaMtIvAra bhogavAIne choDAyelI che jyAre bahirAtmA tenA mohanI bhrAMtithI-Asakti karI paribhramaNa vadhAre che. paramANuo parivartanazIla che. sonAnA paramANuo parivartana pAmI viSTArUpa bane che, ane viSTAnA paramANuo - sonA - ratnanA paramANuo paNa bane che. mATe kyAMya paranI zobhAmAM AnaMda pAmavA jevuM nathI. azucimaya evA zarIrane joIne paNa temAM mohane badale vairAgya lAvavAno che. AtmAnI asalI zobhA arUpIpaNuM - nirAkArapaNuM che ene badale ApaNe rUpa ane AkArane zobhAyamAna banAvavAnA prayatna karyAne AtmAnA svarUpane DhAMkavAnA ja kAma karyA, A khyAla jene Avyo teNe tapAdi vaDe - kAyAnA rUpane ja bagADI nAMkhyuM. dA.ta. dhannA aNagAra - cAle to hADakAM khakhaDe jJAnasAra // 19
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRkSanA ThuMThA jevA banI gayA. zAlibhadrajIe paNa ema ja karyuM. sagI mAtA paNa emane oLakhI na zakI. ArAdhanA karatA svarUpa je DhaMkAI gayuM che ane svabhAva para je AvaraNa AvyuM che ene dUra karavAno upayoga hovo joIe. te mATe jJAna - darzana - cAritra-tapa-vIrya rUpI ratnonI ja pUrNatA mArI che ene samajIne emAM ja ramaNatA karavA jevI che bahAra nI pUrNatA upAdhi rUpa lAgaze tyAre ja aMdaranI pUrNatA = guNonI pUrNatA prApta thaze. gAthA - 3 avAstavI vikalpaH syAta, pUrNatAdherivomibhiH pUrNAnajastu bhagavAna, svimitodadhisabhiH 3 gAthArtha jemataraMgothI thatI samudranI pUrNatA avAstavika che tema huM paravaturUpa dhanAdithI dhanavAna chuM vigere vikalpothI thatI pUrNatA avAstavika che. pUrNAnaMda svarUpa (siddha) bhagavAna vikalpa rahita hovAthI sthira samudra samAna che. samakita - dRSTine paNa nikAcita karmano udaya ane saMskAranuM baLa azubha pravRttimAM ghasaDI jAya che. samudramAM bharatI Ave te vakhate mojA Ave - uchaLe e enI vAstavika pUrNatA nathI. pAtALa kaLazomAM vAyunuM prasAraNa thavAthI mojA uchaLe che e vakhate e vadhu ramaNIya lAge che, chatAM e vakhate temAM taravA paDI zakAtuM nathI ane jo taravA gayA to taNAyA ja samajo. ema ApaNA AtmAmAM rAga-dveSa rUpa kaSAyanA mojAM uchaLe che te vakhate ApaNe ApaNo tAga meLavI zakatA nathI ne AtmAmAM DUbI zakatAM nathI. tema chatAM jIvamAnAdine kAraNe AtmAnI bahAra pUrNatA mAne che paNa e avAstavika che. bharatI pachI jyAre samudra zAMta ne sthira thAya che pachI emAM tarAya, nAvaDI paNa utArI zakAya -ne UMDANano tAga paNa meLavI zakAya. Ama AtmA paNa rAgAdithI zAMta thAya -sthira thAya tyAre AtmAno anubhava thaI zake che. jJAnasAra || 20
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ apUrNa hoya tyAM mAMgahoya, pUrNatAmAM kyAreya mAMga ubhI thatI nathI. rAgAdi bhAvonI je vAsanA che e manane caMcaLa banAve che. "mana mAtra jJAnanuM sAdhana che" vAsanA ene caMcaLa banAve che tenAthI te jyAre mukta bane tyAre te cidAnaMda - svarUpane pAme. 'cidAnaMda kerI pUjA jyAM, nahi jaDano yoga re' nirvikalpapaNAnI zaruAta 4 thA guNaThANAthI thAya ane 12mA guNaThANAne aMte kaSAyo javAthI pUrNatA Avaze. jema jema mohano pariNAma ghaTato jAya tema tema AtmAni saMga dazA tarapha AgaLa vadhaze, tethI nirvikalpatA AvIne ja raheze. parathI AtmAne vedanA (pIDA) thAya che, ane "sva" thI AtmAne saMvedana thAya che. AtmA pAMcamA-chaThThA guNaThANAnA pariNAmamAM Ave tyAre ja A anubhava thAya che te sivAya nahi, dravyanA tyAgathI anubhUti na thAya paNa dravyanA tyAganI sAthe para dravya pratyenA mohano tyAga thAya to ja AtmAnI anubhUti thAya, nahIM to sarvasaMganA tyAgI evA koI paNa muni kadI durgatimAM na jAya 0 AtmAnI traNa avasthA bahirAtmA - para pugalamaya ja banI gayo che - satata pApano baMdha kare che. aMtarAtmA - kAyAmAM je sAkSI bhAve rahyo che ane jene nirNaya thaI gayo che kAyAmAM rahevAya nahI ane kAyAmAMthI chUTavA yathAzakti prayatna paNa je zarU kare te "aMtarAtmA che. paramAtmA - "aSTa-mahAprAtihArya rU5 guNavaibhava pragaTa karyo che. kAyAmAM rahevA chatAM sAkSIbhAve joI rahyA che arthAt kAyAthI para thaIne rahelA che. kAyA saLagI jAya to paNa kevaline asara na thAya ane te vakhate paNa kAyAne joyA kare che. samatAnA pariNAmamAM kazo ja bheda na paDe. Avo mohanIya karmano kSaya karelo che. tethI "para" thI "para'rahenArA paramAtmA che. jJAnasAra || 21
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAti smaraNajJAna e matijJAnano bheda che. jo samakita sAthenuM jAti smaraNa jJAna hoya to ja lAbhakArI gaNAya ane mithyAtva sAthenuM jAti smaraNa jJAna hoya to vera - jhera vadhAre. svAtmAnI zuddha ane azuddha avasthA samajAI jAya tyAre potAnA AtmAnA zuddha AMtararUpamAM ja upAdeya pariNAma Ave ane para'mAM heya pariNAma Ave to ja cothe guNasthAnake che. cothe nathI to, mithyAtva mohano tyAga nathI, to samatAno anubhava nathI. phakta dravyathI heya- upAdeya mAnavAthI kAMI na vaLe. mAre "para" ne choDI devuM joIe "para" e badhu heya ja e nirNaya kAyama mATeno joIe ane 48 miniTa mATe to sAmAyikamAM para'ne choDavuM ja che. evo daDha vicAra joIe chatAM jo nabaLo vicAra Ave to teno tIvra pazcAtApa thavo joIe to ja eka divasa heyane choDavAnI aMtarathI samarthatA Avaze. ApaNane kyAreya viSTA' upAdeya lAge che?tenI pAse ApaNe besIe? tarata ja "chI' ema kahIe chIe kema ke viSTA heya ja che. evo nirNaya thaI gayo che. agnimAM hAtha nakhAya? nA, agni bALanAra ja che. e ja rIte jJAnI bhagavaMtono nirNaya hoya che ke "para" vastu e ekAMte heya ja che, kema ke te AtmAnI pIDA vadhAre che. cAra ghAtI gayA che, eTale zuM? ahIM zarIramAM garabaDa thAya arthAt maraNAMta kaSTa Ave to paNa AtmAmAM jarA paNa garabaDa thatI nathI. arihaMta paramAtmAne bAhya samRddhi puNyanA udayathI maLe che. kevalIne atyaMtara aizcaryaanaMta jJAnAdi guNonI saMpadA puruSArthathI maLe che. jANapaNuM - sarvazapaNuM to bannemAM sarakhuM ja che. atyaMtara aizcarya = kevalajJAna rUpI lakSmInuM aizcarya. zAMta evo samudra sohAmaNo lAge che te ja rIte paramAtmAnI mukhamudrA haMmezA prazAMta manohara -ramya hoya che, temAM pheraphAra thato nathI kema ke rAgadveSa rUpa mohanuMnirgamana thaI gayuM che. jJAnasAra || 22
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNA manane "markaTa (vAMdarA) nI upamA ApI che. mana caMcaLa che ema kahIne ApaNe manane gunegAra banAvIe chIe. paraMtu vAstavamAM tevuM nathI. mATe ja to kahevAya che ke "manathI ja saMsAra ane manathI ja mokSa" ema kema? manamAM jyAre moha bhaLe che tyAre ja te vihavaLa ane caMcaLa bane che. ane te ja mohathI mana dUra thaI jAya to te "kSIrodadhi jevuM sthira ane nirmaLa banI jAya che. gAthA - 4 jAgati jJAnadaSTikSeta, tRSNAkuNAtijagulI ! pUrNAnaMdasya tat ki, sTAnya vRzcika vedanA 4 gAthArthaH jo tRSNArUpa kALA nAganuM jhera utAravAmAM gArUDI -maMtra samAna tattvajJAna dRSTi pragaTe che to pUrNAnaMda bhagavAnane dInatArUpa vIMchInI ke tenA DiMkhanI vedanA kema hoya? tRSNA rUpI je bhoriMga sarpa che tene mATe jJAna dRSTi gArUDI maMtra samAna che. muni jJAnadazAne kAraNe 8 prahara jAgato hoya. samyagdaSTi UMdhamAM paNa nirjarA kare kema ke sarvajJa kathita tattva-dRSTithI cittavRtti raMgAyelI hoya. siddho - sarvacakSuvALA che, samagra jIva ane ajIva sRSTine sva Atma pradezothI jue che, sAdhu bhagavaMta - zAstra cakSuthI jonAra che, devo avadhijJAna rUpa - cakSuthI jonArA che, bAkInA badhA carmacakSuthI jonArA che. tIrthaMkarano AtmA chaghastha avasthAmAM gRhavAsamAM rahelo hoya, ane anuttara devalokano AtmA - bannemAM vItarAgabhAva samAna che paNa bhoga bhogavatAM paramAtmAno AtmAnirjarA kare che jyAre devano AtmAnikAcita zAtAvedanIya karmanA kAraNe nirjarA karI zakato nathI. potAnuM svarUpa jene pragaTa thAya che ane teno je AsvAda kare che-mANe jJAnasAra // 23
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ che tene paranI jarUra paDatI nathI. AthI ja teone vIMchInA DaMkha jevI dInatA kadApi paDatI nathI. bahAranI vastu meLavavAnI IcchA hoya ane e na maLe tyAre dInatA Ave che. arati - zokanI pIDArUpadInatAthI te pIDAya che. kSayopazamanA bhAvamAM mithyAtvano pradezodaya cAlu ja che paNa jo jAgRta na rahyA to pradezodayane vipAkodayamAM AvatA vAra nahIM lAge. mATe ja ene zubha AlaMbano, satsaMgAdimAM rahevAnuM che. jeTalo tattva nirNaya nirmaLa eTaluM AgaLa badhuM barAbara cAlaze, nahI to UDe UMDe beThelo mohaApaNane chetaraze. aMdaranA AnaMdathI japUrNatA thaze. moharAjAnA koI padArthothI kadI pUrNa AnaMda maLaze ja nahI. vinA prayAsa aMdarano ja AnaMda maLaze te mATe aMdara pesIne bahAranuM badhuM choDavuM paDe. gArUDImaMtra svarUpa je jJAna che te ja AtmAmAM zAMti lAvI zake che. jJAnadRSTi, tattvapratipatti ane tattva-saMvedanavALu jJAna te jJAnadeSTi kahI. AtmAnA asaMkhya pradezo jJAnAdi guNathI tAdAmya saMbaMdhavALA che. jJAnadeSTi Ave to viveka Ave ke huM zuM? "mAruM zuM? "para" zuM? eno viveka Ave pachI potAnuM je che e meLavavAno prayatna karaze. have mArA guNone kema meLavuM? kaI rIte enuM rakSaNa karuM?' "kaI rIte e sthAyI bane?" e ja tattvamAM magna banaze eTale kSAyopathamika bhAva kSAyika banaze ane AnaMda pragaTa thaze eTale kyAreya dInatA nahI Ave. matijJAna ane zrutajJAna vinA kevaLajJAna thavAnuM nathI mATe e lakSya rAkhI bhaNavAnuM che. caMDakauzikanI dRSTi jyAM paDe tyAM badhu ja baLIne bhasmIbhUta thaI jAya tema tattvadeSTi jyAM jyAM paDe tyAM karmabaLIne bhasmIbhUta bane emAM navAI zuM? caMDakauzikamAM to jhera che jyAre AmAM to amRta che. ApaNA saMklezanuM kAraNa zuM? mohadRSTi ja pharI nathI. prathama cAra guNasthAnaka, dRSTi -pradhAna che ane pa mAM guNasthAnakathI jIva tattva dRSTi pramANe AcAramaya banavAno puruSArtha Adare. daSTi ane AcAra baMnethI yukta AtmAno ja vikAsa thAya che. jJAnasAra || 24
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ gozALo paramAtmAnI sAthe hovA chatAM tema ja paramAtmAnA nAme carI khAto hovA chatAM, paramAtmAne koI saMkleza nathI kema ke paramAtmA tene sattAe siddha-svarUpI tarIke jue che.jIvo karma-kaSAyane AdhIna che. darekanI samajaNa alaga alaga che tethI ApaNe duHkhI thavAnI jarUra nathI. - virati vinA jene cAle nahI, paNa virati laI zakatA nathI tene ja avirata samyagdaSTi kahyA. virati eTale zuM? pApothI aTakavuM. mAnyatA, svIkAra ane rucimAM bheda na Ave paNa aMtarAyakarmanA kAraNe AtmAmAM pariNAma na Ave. satvanaphoravI zake. Asaktine kAraNe ene potAnA AtmA para anukaMpAno bhAva Ave, pazcAtApanI agni jvAlA paNa prajvalita thAya che ane te dvArA tenA aMtarAya karmamAM gAbaDA paDe che ane anubaMdha sudhare che. samyagdaSTi darzana -sataka (4 anaMtAnubaMdhI ane 3darzanamohanIya) no kSaya, kSayopazama ke upazama thavAne kAraNe ene vastu jevI che tevI dekhAya che.darzanamohanIya dRSTine (vicAra) bagADavAnuM ne cAritramohanIya AcArane bagADavAnuM kArya kare che. darzana mohanIyanA udayathI heya vastu upAdeya lAge che ane cAritra mohanIyanA udayathI meLavavAno bhAva Ave che. lobha mohanIyanA udayathI levA prerAya che. lIdhA pachI choDavAnuM mana na thAya. anaMtAnubaMdhIno udaya ekasarakho AtmAmAM lAva-lAvano - meLavavAno pariNAma pravartAve - vyavahAramAM kadAca pravRtti na paNa hoya paNa manamAM pariNAma to 24 kalAka cAlu rahe. anaMtAnubaMdhInA udayavALAne pazcAtApano pariNAma Ave ja nahIM. jyAre avirata - samyagdaSTi karmanI prabaLatAne kAraNe pravRtti karaze paNa pazcAtApane kAraNe anubaMdha nahI paDe ane saMsAra vadhAraze nahI ane tene meLavavAno pariNAma eka sarakho nahI thAya. tema ja tene saMtoSano pariNAma paNa thAya che.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA -5 pUryane yena kRNAstadupelaiva pUrNatA pUrNAnaMda sudhA snigdhA, daSTireSA manISiNA ApA gAthArthaH je kRpaNa hoya te bahAranA DhagalAthI potAne pUrNa mAne che ane je kharA jJAnI che te enI upekSAthI pUrNa bane che. jJAna amRtathI jenI dRSTisnigdha banI gayelI che tene tuccha viSayomAM tRpti nathI thatI. te viSayothI parADamukha bane che. samyagdaSTine para vastu meLavavAnI IcchA thAya, kAraNa lobhano udaya hoya paNa A vastu barAbara nathI ema satata ja jANato hoya che mATe anubaMdha na paDe. sAdhanAmAM saMvegavadhAre tIvra eTalA azubha anubaMdha ane rasatUTatA jAya, eTale govALIyAe jyAre kAnamAM khIlA ThokyA te vakhate paramAtmA samatAmAM rahI zakyA ane khIlA bahAra kADhyA tyAre dravya vedanA rUpa cIsa nIkaLI hatI paNa bhAva vedanA nahatI kema ke anubaMdha tUTI gayA hatA. para vastuthI je pUrNatA mAne che temAM asaMtoSano pariNAma rahe che. bhaya paNa lAge che, sagA-saMbaMdhIone zaMkAnI najare joze ane satata upAdhimAM ja raheze. bahArathI maLelI pUrNatA upAdhivALI che mATe enI upekSA karo e ja aMdaranI pUrNatA meLavavAno upAya che. AtmAnA guNa meLavI ApavAnI tAkAta puNyamAM nathI e mAtra sAdhana - sAmagrI meLavI Ape che.guNa to puruSArthathI ja maLaze. AnaMda jyAre pUrNa banI jAya che tyAre temAM kadI oTa AvatI nathI e ja amRtathI snigdha dRSTi che. pUrNa evo AtmA - jemAM ekAMte sukha ja che ane te sukha paNa kaMda vinAnuM che. vartamAnamAM ApaNA sukho DhaMDha vALA che jyAre AnaMda nirlendra che. tattvathI thAya ane pote vibhAvamAM che to te kayA paryAyamAM che? krodha - mAna jJAnasAra || 26
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ vigere e ene jaNAya che. zAstra vaDe adhyAtmane jANIne potAnA AtmAmAM e pariNamana na pAme mAtra bIjAne jaNAvAmAM garva anubhave to te paMDitAI jANavI. paMDita puruSo pIdgalika viSayone upAdhi ja mAne che. enAthI zAMti maLavAnI nathI mATe te ene rAkhavAnI vAta ja nahI kare, kadAca tene temAM rahevuM paDe to kaI rIte rahe? sAvadhAnI pUrvaka! IndriyothI je vastu bhogave temAM tene sukhanI bhrAMti che mAtra vastu potAnI pAse che enuM ene sukha che. e sukha zene?mAnanuM. huM kaMIka chuM ane mArI pAse kaMIka che te "mamatvanuM sukha che. A huM nuM bhUta dhUNyA kare te mAna kaSAya che. mArApaNAnuM lebala lAge e ja upAdhi. "para" vastuthI potAnI jAtane mahAna mAnavI, te pramANe lAgavI e baMne pariNAma bhinna che. mAnavuM e mithyAtvanuM kArya che. saMpatti kiMmatI che e mAnyatAmithyAtvathI Ave che. pote mahAna che - moTo che e mAnano pariNAma che. mithyAtvanI hAjarImAM kaSAyo phUle phAle che. bhautika daSTie IMdra mahArAjA e kiMmatI pada che. chatAM saudharmendra potAnI jAtane baLadIyA tarIke mAne che. tenI pAse samyagdarzana che samyagdarzana vinA AgaLanuM guNaThANuM Ave nahI. gAthA-6 apUrNaH pUrNatAmeti, pUryamANatu hoya te, pUrNAnaMda svabhAvoDayaM, jagadabhutadAyakaH II gAthArtha tyAganA pariNAma vaDe dhanAdi padgalikapadArthothI apUrNa thato AtmA jJAnAdi guNothI pUrNa bane che ane bahAra pudgalothI pUrNa thato AtmA jJAnAdi guNothIhIna bane che. pUrNAnaMda AtmAno AsvabhAvajagatane AzcaryakaranAro che. je AtmA aMdara guNothI apUrNa che paNa potAnI pUrNatA guNamAM ja jJAnasAra // 27
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAne che te pUrNatAne pAme che, ane je mohathI AcchAdita che te bahAra dhanAdi saMpattithI ja potAne pUrNa mAne che e aMdara guNothI apUrNa bane che. A jagatanuM eka Azcarya che. sakala pugalonA tyAganI rucino pariNAma potAnAmAM thavo joIe. nirNaya thavo joIe, ke mAro AtmA mArA AtmAnA guNothI ja pUrNatAne pAmaze. AtmAnA guNonI pUrNatA mATe zuM jarUrI? samyagadarzananA cAra pariNAmo:(1) saduhAmi-sarvajJa paramAtmAe AtmA ane AtmAnA jJAnAdi guNo sivAya sarva para saMyogoheya kahyAM che. kAraNa "paralakSaNa duHkhakahIe nija vazate sukha kahIe" sarva saMyogo AtmAne duHkhanA kAraNa che. ane AtmAnA guNo ja AtmAne sukhanA kAraNa che. e pramANe zradhdhA thavI joIe. pattiyAmi = jema agni bALavAnA svabhAvavALo che evI pratIti agnimAM sahaja che, tema saMsAranA sukho AtmAne pIDAkArI che, tevI pratIti thavI jarUrI che. roemi - Dhacino pariNAma. sarva saMyogonA tyAganI Dhacino pariNAma thavo joIe. phAsemi - tIvra jhaMkhanA - AtmAne heya evA sarva karma kema jaladI choDI ane mArA AtmAnA guNone huM jaladI anubhavuM, tevI tIvra jhaMkhanA jarUrI. cAritranA be pariNAma - pAlemi - sarvajJae kahelA cAritranA sarva vyavahAra yogone (AcArone) apramatta paNe nizcayanA pariNAma pUrvaka pAlana karavuM arthAt AtmaguNane anubhavavAno lakSa. jJAnasAra // 28
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ (6) aNu pAlemi:-zAstramAM kahelA cAritrAcArano nizcayanA lakSa pUrvaka vyavahAra yogono evo abhyAsa kare che jethI sAmarthya yoga pragaTa karavA dvArA kSepaka zreNI mAMDI kevaLajJAnanI prApti karavA vaDe guNonI pUrNatAne pAme. jema jema AtmA bAhya pudgalothI bharAto jAya tema tema AtmAmAM rahelo AnaMda hIna thato jAya ane ahaMkAra ane mamatva thI bharAya che. jema jema bahAranI upAdhi choDato jAya tema tema aMdara AnaMdathI bharAto jAya (guNavRddhi thAya). jema jema jJAnavRddhi pAme ne mohathI chUTato jAya tema tema jJAna zuddha banatuM jAya ne AnaMdanI anubhUti thAya. aMdarathI ne bahArathI asat thI khAlI thatA jAo tema tema vizuddha AnaMdathI bharAtAM jAo. sAdhu nigraMtha bane to paramAnaMdanI prApti ahIM ja - atyAre ja thaze. jema jema AtmA para' - saMgathI chUTato jAya tema tema AnaMdanI vRddhi thatI jAya. sarvamAM sarvanI sAthe rahIne paNa niHsaMga - ekalA rahevAnuM che. jIva jema jema svabhAvathI pUrNa thaze tema tema te paramAnaMdanI mastIne mANaze. * satsaMganizcayathI zuM? potAnA jJAnAdi guNono saMga karavo e ja nizcayathI satsaMga che. (jJAna, darzana, cAritra, tapa, viya) pugalanA bhogamAM je AnaMdano anubhava kare che te tuccha che. jyAre tene AtmAnA anubhavano lAbha thaze, tema pUrNatAne pAmavAno lobha thaze. mATe AtmAe ratnatrayanI sAdhanA mATe vizeSathI prayatna karavo. nirvikalpa sAdhanAno pahelo pAyo deva-gurunA vacanano svIkAra e ja samarpaNa che. jagatane bahAranuM maLe tyAre AnaMda thAya che ane munine aMdarano jJAnasAra // ra9
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ AnaMda eTale bahAranuM chUTe teno AnaMda che, eTale saMsAra ane mokSa mArga baMne bhinna che. viparIta che. pudgalano saMyoga AtmAnA ahita nuM kAraNa che. mokSa eTale sarvapudgalanA saMyogathI rahita avasthA. pudgalano AtmA sAthe jyAM sudhI saMyoga hoya tyAM sudhI AtmA saMsArI ane saMsAra heya. 0 "AtmAnuM ahita kaI rIte?" aghAti nAma karmanA udaye AtmAnuMarUpI svarUpa bIDAI gayuM ane tenA vikAra rUpe rUpa ane AkAra yukta zarIramAM AtmA goThavAI gayo. vaLI jJAnAvaraNIyAdi ghAtikarmanA udaye jJAnAdi guNo DhaMkAI gayA ane vibhAva svabhAva rUpe ajJAna-mithyAtvAdi doSo pragaTa thavA rUpe AtmAnuM ahita zarU thayuM. AthI AtmAe potAnA zudhdha svarUpano nirNaya karI ane tenuM AlaMbana laI svabhAvamAM sthira thavAno parama puruSArtha karavAno che. jyAre jIvane potAnI dhAraNA mujaba maLe to harSa thAya che ane na maLe to zoka thAya che. maLaze evI dhAraNA thAya tyArathI mohaaMdaramAM vadhato jAya tenI Asakti vadhatA mUcchita jevo banI jAya che. te avasthAmAM jo AyuSyano baMdha paDe to saMmUcchimapaNAnI prApti thAya ane utarato utarato paMcendriyathI ekendriya sudhI pahoMcI zake che. saMsAramAM AtmA pahelA mahenata kare, pachI maLe, pachI ene bhogave tyAre AnaMda thAya che ane mahAkarmabaMdhanuM kAraNa bane che. jyAre mokSamArgamAM maLeluM chUTe eTale vagara mahenate maLe che tyAre AnaMdanI anubhUti thAya che temaja mahAnirjarAnuM kAraNa bane che. jagatane A ghaTanA AzcaryakArI lAge che. gAthA -7 parasvatvapUtonmAthA, bhunAthA nyUnate ziNA svasvatva sukha pUrNasya, nyUnatA na harerapi III gAthArthaH puNyanA udayathI maLelI rAjya samRdhdhi Adi bAhya saMpattimAM mohathI vyAkula banelA rAjAo paNa potAne apUrNa jue che AtmAmAM jJAnasAra || 30
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmasukhathI pUrNa banelA munine IMdranI 28ddhi paNa tuccha bhAse che. pahelA vicAra bagaDe pachI AcAra bagaDe mATe vicArathI ja aTakI javAnuM che. je AtmAmAM vyAkuLatA utpanna thaI che te samatA pariNAma gumAve che. mohaAtmAne mUMjhAve che. mithyAtva ane lobha kaSAyano pariNAma e haMmezA jIvane mUMjhAvavAnuM ja kAma karaze. para' vastu ke vyakti sAthe mohano vyApa jeTalo moTo, eTalI mUMjhavaNa moTI. samakita mana para aMkuza dharAve che. koNa potAnI jAtane jUna jonArA che? je "paranI saMpatti jonArA che te. para"vastumAM saMpattipaNAno AbhAsa thavo e mithyAtvanuM kAraNa che. jethI te saMpatti tene potAnA AtmAnA guNo karatAM kiMmatI lAge che tethI tene meLavavA mATe puruSArtha kare che. (lobha mohanIyano udaya) jo Atma-guNo meLavavA jevA lAgI gayA to te saMsAranI pravRttimAM udAsIna raheze - karmanI nirjarA karaze tethI anubaMdha evA paDaze ke AvatA bhave ja mokSa thAya. vartamAnamAM paNa mokSanI anubhUti thaI zake. samyakta ke mithyAtvabaMnenI hAjarImAM rucino pariNAma to che ja, paNa ekamAM samyakatvamAM Atma guNamAM upAdeyanI ruci raheze ane bIjAmAM mithyAtvamAM pudgala grahaNanI ruci raheze. jJAnasAra e mahopAdhyAyajI nA jIvanano ane zAstrano anubhava nicoDa che. tRpti-potAnAM guNomAM tRpta thavuM e ja sAco tapa. doSone samajIne doSone kADhavAno prayatna karazo eTale aMdara guNo paDyAM ja che enuM pragaTIkaraNa thaze ja. paranA saMgathI ne mithyAtvanA raMgathI AtmAmAM unmAda pragaTa thayo tethI je maLe temAM nyUnatA ja lAge che. jJAnasAra / 31
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ jene potAnA AtmAnI saMpatti prApta thAya che ene ochAza lAgatI nathI. bahAramAM ja ochAza lAge che, kAraNa mohakRta svabhAva che, tethI jIvone saMtoSa na thAya. guNamAM tRti hoya tyAre paravastuno abhilASa thato nathI. | uccapadane pada pramANenI sAmagrI lAbhAMtarAyanA (karma) kSayopazamathI maLe ane aMdaranA guNonI sAmagrI paNa lAbhAMtarAya karmanA kSayopazamathI ja maLe kAraNa dAna, lAbha, bhoga, upabhoga e AtmAnA guNo che. mohanI hAjarImAM bAhya sAmagrIno bhogavaTo AtmA karI zake che paNa guNonA anubhava mATe to mohanI gerahAjarI ja (kSayopazama) joIze. tIrthakara nAmakarmapaNa zubha prazasta bhAvothI baMdhAya che. AtmaguNonA bhogavaTA mATe 'bhogAMtarAya ane upabhogavaMtarAya e be karmono kSayopazama joIze. bAhya sAmagrI mATe cAritra mohanIyanA layopazamanI jarUra nathI. sAdhune je maLyuM emAM rAga nathI - vairAgya che mATe prazamanuM sukha bhogave che. dravyathI jina sAdhupaNuM pALe to paNa9mA greveyakamAM javAya che. tApaso vigere tyAM jaI zakatA nathI. je je anuSThAnathI rAga-dveSa ochA thAya tyAM ja mokSamArga che. anya liMgathI kevaLajJAna thAya paNa anya darzanathI kevaLajJAna na thAya. je AtmA potAnA guNono aMza bhogave che e amRtane bhogave che. ane te niyamA paripUrNatAne bhogavaze. jyAre anaMtAnubaMdhI lobha mohanIyano kSayopazama thavAthI ja saMtoSa Ave. paramAtmA gRhavAsamAM nikAcita punyodayane kAraNe 4 thA guNaThANe ja che ne jyAM cAritra-grahaNa karyuM ke tarata ja 7mA guNaThANAnI sparzanA thAya che. puNyanA udayane phagAvI dIdho. bhogAvalI punyano udayakALa AtmaguNa para AvaraNa kare che mATe dAruNa che. mATe AtmaguNano ja anubhava karavA jevo che. jematRSNAno cheDo nathI tema AtmAnA sukhano paNa cheDo nathI. tRSNAmAM jJAnasAra || 3ra
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRpti nathI ne AtmaguNomAM parama-tRti che. (cetana no tenI cetanA sAthe kadIviyoga thato nathI. mATe cetanA svarUpe AtmAnI 3patnIo che (1) jJAnacetanA (2) karmacetanA ane (3) karmaphala cetanA. cetanarAjA (1) karmacetanAne (2) karmaphala cetanA rUpa be patnInA saMgamAM zuddha jJAna cetanA rUpa patnIne bhUlI gayo che.cetanarAjane potAnI kharI patnInA darzana kyAre thAya? samyagdarzana Ave tyAre 4thA guNaThANe -pachI be patnIthI chUTavAno bhAva thAya che. A jagatamAM cakravartInA sukha, 9 kaiveyakanA sukha je UMcAmAM UMcA bhautika sukha paNa jinadarzananI ArAdhanAthI prApta thaI zake jemaNe paNa bhautika sukha AtmA mATe upAdeya nathI. jemaNe tRSNA ane tRSNAnA nimitta ema baMneno tyAga karyo che, AvA munine IMdranI Rddhi joIne enAthI pote hIna che evo bhAva kyAreya paNa nahI Ave. Indra mahArAjA AtmAnA guNono anubhava karI zakatA nathI, kAraNa punyanA udayathI prApta Rdhdhino tyAga karI zakatA nathI, paNa tyAganI bhAvanA bhAvI zake. je punyathI prApta sAmagrI vaDe puruSArtha karI mohane harAve te ja AtmA-guNono anubhava karI zake. samyagdaSTi ne dRSTi sArI che parane para tarIke jANe che paNa snehanA saMbaMdhane choDI zakato nathI. pitA-putranA saMbaMdhane heya mAne che paNa putra pratye lAgaNIno saMbaMdha che te choDI zakato nathI. mithyAtva nathI eTale vikalponI hAramALA nahI cAle anaMtAnubaMdhIno udayaparanI tRSNAne dhArA baddha calAve. sAdhu jIvanamAM samatAmAM rahevue ja moTI sAdhanA che. guru ke ziSya badhAe svayaM samatAmAM rahevuM ane bIjAne paNa samAdhi thAya e rIte sAdhanA karavAnI che. gurunA upakArane yAda karI kAyaratA haze to raDavuM Avaze ane parAkramI haze to gurune je ISTa hatuM te karavA maMDI paDaze, tattva dehe to guru satata sAthe ja che. emanA tattvadehane pakaDavAnA che to emano abhAva nahI jJAnasAra // 33
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAge gurue je rIte jIvana jIvyuM che ne je rIte samatAmAM rahevAno puruSArtha karavA jIvana pUrNa karyuM che e joIne AnaMda thAya ke mahApuruSa kharekhara! jIvana jIvI gayA. bhAva e rUpI che mATe ja karmano baMdha karAve che ane samyagdarzanano pariNAma mohanA kSayAdinA kAraNe nirjarA ja karAve arUpI dravya nirlepa ja hoya tethI te bIjA dravya sAthe kadI joDAya nahI. AkAza AdhAra Ape che, tethI temAM badhu ja samAI jAya chatAM AkAza nirlepa che. AtmA paNa arUpI che - niraMjana - nirAkAra che. dharmAstikAya, adhamastikAya, jIva, pudgalAstikAyAdinA kAraNe loka ane alokano bheda che, nahIM to banne vacce bhedana raheta. Akho 14 rAjalokavaNAothI bharelo che mATe lokano AkAra paDe che. AkAra dharma mAtrapugalavaNAno che. saMtoSano pariNAma e tRptino AraMbhakALa che ane IcchAno pariNAma e tRSNAno AraMbhakALa che. IcchAmAMthI AtmA mUcchamAM parivartana pAmI jAya che. mohanA kAraNe - jJAna cetanA mUcchita thaI jAya che tethI bAkInuM badhu uMdhu ja cAle che. dravya pIDA (zAtA - azAtA) mAM AtmA samatAmAM rahI zake che paNa mohanI bhAva pIDAmAM AtmA vyAkuLa banI jAya che, duHkhI banI jAya che. tRSNA vibhAva - svabhAvavALI che. tRSNAnA tyAgathI ja AtmAne potAnA sukhanI prApti thAya mATe AtmAe parano (cAre bAjuthI) parityAga karavAno kahyo che. vibhAvadazA Atmasukha bhogavavAmAM bAdhaka bane che. jJAnAdi guNa rUpe je dhana che te mAruM che paNa saMsAranuM dhana mAruM nathI e nirNaya karavAno che. kAraNa paramAM potApaNAno Aropa je mithyAtvanA udayathI anAdithI thayelo che tene have pheravavAno che. paramAtmAnI eka AjJAnI pratIti thaI jAya, vikalpavinA svIkAra Ave to pachI paramAtmAnI dareka AjJAno vikalpavinA svIkAra thaI jAya. jJAnasAra // 34
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ potAnI vastu potAnI pAse hovA chatAM mithyAtvanA kAraNe AtmAe eno svIkAra ja nathI karyo. AtmApara anaMta pula parAvartakALa sudhI mithyAtvano udaya rahyo che. caramAvartimAM jIva Ave pachI mithyAtva maMda paDe ane samyagdarzana ardhapudgala parAvartakALamAM paNa kAMIka nyUna thAya tyAre pragaTe che. tyAre paramAM je mArApaNAno Aropa che te uThato nathI paNa heya mAne che ane tyArathI ja dharmanI zaruAta ane saMsAranA visarjanapaNAnI zaruAta thAya che bAkI aucitya vyavahAra karavAno che. naTanI jema mAyAthI tamAma vyavahAra karavAno che. mAyAno udaya 9 mAM guNaThANA sudhI rahevAno che. "dharme mAyA no mAyA" ema zAstra kahyuM che. sAmAnA pariNAma na bagaDe mATe ja mAyA karavAnI che. dA.ta. patnInuM citta paramAM na jAya mATe pati bahArathI rAga batAve. paramAtmA ApaNA mATe utkRSTa AlaMbana che. temanuM AlaMbana laIne e sAdhanAmAM AgaLa vadhaze tyAre paramAtmA paNa chUTatA jaze. dhyAtA - dhyeya - dhyAnanI abhedatA Avaze ane potAnuM paramAtma-svarUpa pragaTa thaze. A badhuM tyAre ja zakya banaze jyAre sau prathama AtmA nirNaya karaze ke mArAmAM ja paramAtma - svarUpa raheluM che. tyAra pachI ja A prazasta jhaMkhanA jAgaze ane AtmA saMsAranA visarjana bhaNI Daga mAMDaze. sAdhu jIvana kaSTa veThavA mATe nahIM paNa guNonA anubhavano AnaMda lUTavA mATe ja che. mATe sAdhu have pAlemi arthAt paMcAcAra rUpa AcAranA pAlana vaDe AtmaramaNatAraya cAritranA kAraNa rUpa kriyA yoga apramattapaNe pALe ane anupAlemi eTale AtmaramaNatA rUpa cAritranA kAraNarUpa vyavahAra cAritrano nizcayanA lakSa pUrvakanA abhyAsa vaDe sAmarthya yogarUpa cAritranuM anupAlananA sTeja para Ave. mATe - sajajhAyamAM jo eNe guNonA AnaMdane anubhavyo nathI to enuM micchAmi dukkaDaM karavAnuM kahyuM che. 4the guNaThANe AtmAnubhUti rUpa ruci-5me dezathI anubhUti ane jJAnasAra // 35
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 hepuruSArthapramANe je rucithaI che tene japUrNapragaTa karavAnI che. anuttaravAsI devane pUrve sAdhupaNAmAM chaThThano tapa athavA 7lava nuM AyuSya khUTyuM paNa temano samyagdarzanano pariNAma nirmaLa hovAnA kAraNe puNyanA vipAkamAM paNa heyano udAsInatAno pariNAma hoya che, paNa nikAcita bhogAvalIkarmanA udayane kAraNe e choDI zakatA nathI, paNa tyAM Asaktino pariNAma nathI. karmono baMdha thAya, udaya ane sattArUpa-A 3e avasthA AtmAnI vibhAva avasthA che. e traNemAM vadhAre dAruNa koNa? udaya vadhAre dAruNa che. kema ke karma, baMdhamAM ane sattAmAM hoya tyAre eTalA naDatA nathI paNa udayamAM Ave tyAre AtmAnA guNane Avare che. mATe udayanevipAka kahyo che. vipAka= viparIta pAka. pachI te bhale pApanovipAka hoya ke puNyano. suMdara rUpapuNyanA udaye karmasattAe ApyuM paNa AtmAnA arUpIpaNAne DhAMkyuM. mATe ja mahopAdhyAyajI saMpUrNa AgamanA sAra-nicoDarUpe kahe che ke tuM tArA AtmAne ja jANa, enI ja rucikara ane ene ja mANa to tane svanA gharano AnaMda prApta thaze. saMgamedAna ApyuM te vakhate nirAzaMsa bhAvahovAnA kAraNe puNyAnubaMdhI - puNyano baMdha thayo. guNano pakSapAta hato tethI puNyAnubaMdhI puNyanA udaye anAsakta bhAva guNanA anubaMdhanA kAraNe Avyo. tenA udayamAM maLaze to bAhya sAmagrI japaNa AzaMsA bhAva na hovAnA kAraNe anAsakta rahI zake che. puNyAnubaMdhI puNyanA udayane paNa apekSAe dAruNa ja kahyo che kAraNa tyAM sudhI te bhogavavA saMsAramAM rahevuM paDe. AtmA gametedazAmAM, game tevI avasthAmAM hoya to paNa teno nirdhAra evo hoya ke koIpaNa ghaTanAenevicalita na karI zake. arthAt AtmA potAnI, AtmAnI svabhAvadazAne na choDe. yogIo sadAnitya nuM dhyAna kare che. je svarUpe zAzvata che ane kadI calAyamAna thavAnuM nathI tenuM ja dhyAna dhare che. jJAnasAra || 36
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema velaDIvRkSanA sahAre caDhe che tema mohaaghAtInA udaya para AtmA para caDe che. AtmAnI 4 avasthA: (1) akSaya sthiti (2) arUpIpaNuM (3) agurulaghu ane (4) avyAbAdha - A4 ne jo ApaNe barAbara pakaDI zakIe to moha ApaNA para caDhI zakavA samartha nathI. "rUpAtIta svabhAva je, kevala - daMsaNa nANI re te dhyAtA nija AtamA, hoya siddha guNakhANI re" | vikalpa haMmezA vibhAva - dazAmAM ja hoya, svabhAva dazAmAM vikalpa thAya ja nahI. jema jema vikalpo ochA thatA jaze tema tema zAMti thatI jaze. moTI bimArI mAnasika bimArI che. mithyAtva jAya eTale mana praphullita thAya ja. jayavIyarAya' - vItarAgano jaya thAva. tame jaya zA mATe bolo cho? vItarAga kharekhara tamane gamI gayA che? tamArAmAM rahelA rAgabhAvane kADhavAno ja tame puruSArtha karI rahyA cho? pIDAnuM mULa kAraNa ja rAga che, duHkha joItu nathI to rAgane dUra karo. ---------- gAthA - 8 kRSNa pakSe parikSINe, zukle ca samudaccati, dhotane sakalAdhyakSAra, pUrNAnaMda vidyora, kalAH IITA gAthArtha: kRSNa pakSano kSaya ane zuklapakSano udaya thatAM pUrNAnaMda AtmArUpa caMdranI sarvapratyakSa kalAo -caitanyaparyAyo prakAzamAna thAya che. kRSNa pakSamAM kSINa thatAM caMdranI kalA zukla pakSanI pUrNimAnI rAtrie paripUrNa khIlI uThe che. e rIte AtmAnI aMdara bIjanA caMdramAno vikAsa kaI rIte thAya? AtmA jyAre akAma nirjarA vaDe zaramAvarta kALamAM pravezyA pachI ardhapudgala parAvartakALa pasAra kare pachI ja zuklapakSarUpa mokSanA bIja bhUta jJAnasAra // 37
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyagdarzana guNa meLavavAno adhikArI bane che. rAga-dveSanI graMthino bheda karyA vinA samyagdarzana guNa AvI zakato nathI. samyagdarzana e mokSanuM bIja che ane jIva jyAre zukla pAkSika bane pachI ja samyagdarzana guNa Ave che. sUryodaya thAya e pahelA enI prabhA bahAra Ave che. e ja rIte kevaLajJAna rUpI sUryodaya thavAnA pahelA samyagdarzana rUpI prabhA bahAra Ave che ane AtmAnA guNonA sauMdaryanuM darzana thAya arthAt AtmAmAM sattAe kevaLajJAna rUpI sUrya prakAzI rahyo che tevI pratiti ane Dhaci thAya. caramAvartimAM jIva akAma nirjarAthI ja Ave che. paNa samyagdarzana meLavavA mATe to puruSArtha ja mukhya che. samyagdarzananI pUrva bhUmikA e mArgAnusArIpaNuM che. arthAt mokSa mArgane sanmukha bane che. jJAnanI sAthe je kaSAyonA pariNAma bhaLI rahyA che, ene ApaNe pakaDI zakatA nathI mATe sukhanI bhrAMti pugalomAM thAya che. jJAnAvaraNIyano kSayopazama ane vIryAntarAyano kSayopazama anAdikALathI jIvane cAlu ja che, chatAM kema jJAna zobhatuM nathI? mithyAtvano ane cAritra-mohanIyano udaya hovAthI pragaTeluM jJAna paNa zobhatuM nathI ane e saMsAranA heturUpa ja bane che. 0 AtmAno asaMyama zuM? AhAra levA jAya kekhAvA bese tyAre paNa IMdriyonAM viSayane anurUpa ane kaSAyane Adhina banelo hoya to anukULatA mujaba leze e asaMyama che. 9pUrvanuM jJAna paNa mithyAtvayukta hoya to saMsAranA hetubhUta ja che. karma-kaSAya - kAyA vinAnuM mAruM mokSa - svarUpa che. kAyAnI mamatA maTe to ja mokSa thAya. kaSAya jAya to karma jAya ane karma pUrNa jAya to ja kAyA jAya. kAyAne emane ema sukavI nathI nAMkhavAnI - lAMghaNa nathI karavAnA ene bhADuM vivekapUrvaka ApavAnuM. nahitara jo asamAdhi thaze to badhI ja sAdhanA niSphaLa jaze. AtmAnI svarUpa sAdhanA ja vakhANavA lAyaka che. jJAnasAra // 38
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4thA guNa sthAnake zudhdha Atmadarzana thatA tene pUrNa zuddha karavAnI Dhaci pragaTatA tene anurUpa puDhaSArtha pame guNa sthAnakethI AraMbha karI vikAsa pAmatA - arthAt AtmAnaMda anubhavatA- 13mA guNaThANe pUrNa AnaMdane prApta karI le che. caramAvartakALa pahelAno tamAma kALa AtmA mATe kRSNa pakSa rUpe che. aMdhakAra ja che. 4 thA guNaThANAthI AtmAmAM ughADanI zaruAta thaI. AtmA jyAre caramAvartimAM Ave che tyAre tene hAza thAya che. saMtoSa thAya che jema jema te AgaLa vadhe tema tema AnaMda vadhato jAya che. caitanya ane vIryabaMneno vikAsa thato jaze. eTale AtmA jJAna ane kriyA baMnethI pUrNa thato jaze. vyavahArathI kriyAyoganuM pravartana ane nizcayathI kriyA eTale AtmavIryanuM pravartana guNo tarapha jaze. jema jema rAhunuM vimAna khasatuM jAya tema tema caMdranI kaLA khIlatI jAya. jema jema karmonuM AvaraNa haTatuM jAya tema tema AtmA guNothI khIlato jAya. caMdrathI paNa AtmA to adhika ThaMDo ane nirmaLa che. "caMde sunimmalayarA, AIesu ahiyapayAsayarA" -aDhI dvipanA sUryo ane aDhIdviIpanI bahAranA asaMkhyAtA sUryano jo prakAza bhego karavAmAM Ave tenAthI paNa paramAtmAno kevaLajJAnano prakAza kaMI gaNo vadhAre che. bodha sthULa ane aspaSTa che tyAM sudhI AtmAmAM mokSano pariNAma asthira che. jyAre bodha sUkSma ane spaSTa bane tyAre sAdhya nizcita thaI jAya che. tethI te AtmA - bhAvamAM sthira thaI jAya che. caramAvartamAM AvelAne mokSanuM lakSa che paNa sarvajJanuM zAsana na maLavAthI teno nirNaya sthira thaI zakato nathI. caramAvartamAM AvelAne karma-laghutAthI AtmAnI sanmukhatA pragaTe che. tethI mokSa abhilASa pragaTe paNa mokSanA svarUpano pUrNa nirNaya sarvajJa zAsana na maLavAnA kAraNe na thAya paNa bodha sthaLa-aspaSTa thAya. tethI mokSa lakSanI draDhatA na thAya paNa tattva jijJAsA jJAnasAra // 39
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema vRdhdhi pAme tema zukla pAkSika jIva uttarottara pragati karanAra bane che. AtmA samyagdarzanane pAmyo eTale jJAna zuddha banyuM. eTale enI cetanAne zobhAyamAna kahI. zuddha thayelA jJAnanA kaNiyAnI tAkAta tamAma karmono khAtmo bolAvI zake che. jema agnino kaNiyo ghAsanI gaMjIne saLagAvavA samartha che. pUrvanuM jJAna paNa mithyAtvI ne (abhavya ne) zobhatuM nathI, e saMsAra-vardhaka ja che. ane samakitanuM aSTa pravacana mAtAnuM jJAna paNa ene 13me guNaThANe laI javA samartha che. jJAnanA kSayopazama vinA jJAna kadI paNa pragaTa thatuM nathI ane viryAntarAyanA kSayopazama vinA AtmA pravRtti karI zakato nathI. 0 0 0 jJAnasAra || 40
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ rajuM aSTaka * manatA 0 gAthA-1 pratyAhabhendriyavUha, samAdhAya mano nijamA dadhazcinmAtra vizrAnti, magna ItyabhidhIyate vA. gAthArthaH IndriyonA samUhane viSayothI nivRtta karIne potAnA manane Atma dravyamAM ekAgra karIne caitanya svarUpa AtmAmAM sthiratA karato AtmA "magna kahevAya che. * magnatA kone kahevAya? IndriyonA samUhane viSayomAM jatA pAchA vALI - mananuM samAdhAna karavuM ane ene vizrAma pamADavo tyAre magnatA Ave. mana viSayo ane kaSAyo dvArA dravya ane bhAva saMsAra ubho kare che. jJAna ane vIryano pariNAma manamAM bhaLe to te zuddha bhAva. paNa emAM - kaSAya -lezyA ane mithyAtvano pariNAma bhaLe tyAre e vikalpa- avasthA che. vicAronI taraMgamALA e kaSAya pariNAma che. judA judAviSayonI IcchA thavI te mananI azAMtatA che. vikalpona AvavA devA tevA prakAre mananuM samAdhAna karavuM. * samAdhi kyAre thAya? pahelA AtmAnA svarUpanuM jJAna thAya ane bIjA vikalpo na thAya tyAre samAdhi thAya. jJAnasAra || 41
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ DijhAIna e zuM che? ADI-avaLI rekhAone mAtra goThavI che temAM gamI na gamI evI chApa mArIne karmabAMdhyA. udA. raMgoLI pUrI joIne AnaMda thayo, tyAM tohavAno ekajhapATo Avyo - raMgoLI veravikhera thaI gaI. AnaMdanI jagyA zoke lIdhI. paNa te vakhate vicArIe ke ADI avaLI rekhAo ane raMga vikharAI gayA temAM harSa zuM? zoka zuM? A paryAya hato. paryAya parivartanazIla che. ApaNe zeyanA jJAtAne badale bhoktA banIye chIe mATe karmabaMdhAya che. zeyanA jJAnamAM vikalpa na thavA te samAdhi che. jJAna guNano paryAya - e upayoga rUpe thavuM te che. te ya paryAyarUpe badalAto jAya che, mATe upayoga pharato jAya che. kevalInA jJAnamAM zAzvata pratimA paNa sthira nathI kAraNa AkAra sthira che paNa paramANuo to badalAyAja kare che. jJAna svarUpa evA mArA Atma dravyamAM huM vizrAma pAmu tyAre ja huM magna thayelo kahevAu. rAgadveSanA pariNAme AtmA zeyamAM DUbI gayo, eTale paramAM magna banI gayo. jo te mAtra zeyano jJAtA ja bane ane temAM koI vikalpa na Ave to AtmA AnaMdamAM magna bane. je vastu - vyakti ApaNane anukULa bane emAM ApaNane magnatA Ave che. eTale have manane tyAMthI uThADavuM paDe. e mATe apUrvapuruSArtha karavo paDe. magnatA eTale mAtra rAga-dveSanA pariNAmathI aTakI javuM, eTale mana enI meLe vizrAMta banI jaze. manano khorAka ja rAga-dveSa che. khorAka maLaze to puSTa banaze nahI maLe to thAkI-hArIne vizrAMti pAmaze. prazastano artha e ja che ke rAga dhIme dhIme pAtaLo paDato jAya ane guNa ane guNInuM bahumAna vadhatuM jAya. bIjAnA guNa na dekhAya to daiSa Ave, bIjA barAbara nathI evo bhAva Avyo to guNa pratye dveSa Avyo tethI temanA jJAnasAra || 42
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAmAM guNa nathI evo Aropa thayo - je bhayaMkara pApa baMdhAvaze. magnatA traNa prakAre - (1) magnatAnI abhimukha-samyak darzananI hAjarImAM vastu svarUpane jANe, nirNaya kare ane svIkAra bhAva Ave. (2) sva pariNatimAM sthiratAnA prayatna ane abhyAsarUpa - deza virati ane sarva viratinI sAdhanAmAM sthiratAnI vRdhdhi-vikAsa. (3) paripUrNa magnatA -kSapakazreNimA tIvra jhaDape sthiratA bhaNI prayANa-12 me 13 me bhAva sthiratA ane 14 sidhdhAvasthA. dravya pUrNa paNe sthiratA. samyagdaSTi AtmAviSayomAM, svajanAdimAM magna banI jAya to paNa aMdarathI jAgRti hovAthI eparamAM magna kahevAto nathI. jema havAnA kAraNe sukA pAMdaDA uDyA kare tema manaviSayonI zodhamAM paribhramaNa karyA kare che. kaSAyanA udayanA kAraNe saMkalpa - vikalpa cAlyA ja kare che. ISTano saMyoga thAo ane aniSTano viyoga thAo ema saMkalpa - vikalpanI hAramALA cAlyA ja kare che. pratipakSano vicAra Ave e jAgRtinI zaruAta kahI che. ema karatA ghaNIvAra AtmAnI jIta ghaNIvAra mohanI jIta. AvuM thaze ne dhIme dhIme AtmA ja baLavAna thaze ane enI ja jIta thaze. bhedajJAna thavuM e AtmAno sUryodaya che. zradhdhA ane rucimAM bheda che. dAta. levA jevI to dIkSA ja che e zraddhA pUrvaka svIkAryuM ane virodha paNa nahi karo paNa dIkSA levAno bhAva - pariNAma thavo e ruci che. mane e joIe ja, have - enA vinA nahI cAle e rucino pariNAma che pachI tIvra jhaMkhanA thaze pachI cAritranA pAlana rUpa svIkAra ane anupAlana Avaze. aMdaramAM oghathI paNa samyagdarzana Ave tyAre ja bhAvadIkSA -bAkI dravya dIkSA jANavAnI che. jinAjJAnuM pAlana nahI thAya to pazcAtApa e kharAba anubaMdha nahI paDavAda kAraNa eNe svIkAryuM che ke mAro A svabhAva nathI paNa vibhAva che. jJAnasAra // 43
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ pazcAtApanI dhArA tIvra banaze to udayagata karmo to khapaze ja, paNa sAthe sAthe sattAgata karmo paNa nAza pAmatA jaze mATe (1) sAdhake azubha nimittothI dUra rahevuM (2) svarUpanuM ciMtana karavuM ane (3) zubha anuSThAno vAraMvAra karIne AtmAmAM saMskAra pADatA javuM ke A viSayo mArA nathI, huM ene bhogavI zakavAno nathI paNa jo bhogavavA jaIza to huM ja bhogavAI jaIza. vyavahArathI AtmAne karmanA saMyogathI baMdha che - nizcayathI AtmAne koI paNa baMdha nathI. jo baMdha hoya to AtmA kadI mokSa pAmI ja na zake. AthI sidhdhAvasthAmAM kArmaNa vargaNAdino saMyoga hovA chatAM AtmAne kAMI paNa saMyogano baMdha thato nathI. mithyAtvaIndriyomAM nathI paNa manamAM che. dravyathI cAritranuM pAlana zAtA baMdhAvaze paNa manamAM mithyAtvahaze to anubaMdhamAM mithyAtva ja baMdhAze. kerInA svAdanuM AtmAne jJAna thAya che paNa sAthe kaSAyanA udayathI sukhanI bhrAMti rUpa mohano anubhava thAya che. mohano svabhAva paranI IcchA, parano saMyoga ane temAM ja pariNamana thavu. ahaMkAra ane mamakAranA pariNAmane ubhA karavA dvArA jIva karmano kartA banI jAya che. paNa have je paramAM karyuM te "sva" mAM karavAnuM che. potAnA guNonA kartA-bhoktA ane grAhakatA e guNomAM karavAnuM che. A guNo doSo rUpe vibhAvamAM kaI rIte pariNamyA te koNa batAvaze. suguru vyavahArathI ane sadganizcayathI ja batAvaze "pravacana aMjana jo saguDha kare, dekhe parama nidhAna, hRdaya nayaNa nihALe jagadhaNI, mahimA meru samAna..." suguru - paramAtmAe kahelo AcAra pradhAna dharma batAve, ane te sadguru AcArapradhAna sahita - AtmAnA anubhava yukta AcAra batAve. "AtamajJAnI zramaNa kahAve, bIjA to dravya - liMgI re jJAnasAra // 44
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ "sarva AcAramaya pravacane - bhaNyo anubhava yoga, tehathI muni vame mohane rati - arati zoka." 4thA guNaThANe sva-parano nirNaya thayo eTale syAdvAdathI potAnA mananI sthiratAnI zaruAta thatA te vizrAMtine pAme che. arthAt sarvajJa kathita tattva vaDe vastuno pUrNa tattvanirNaya thavAne kAraNe mAnyatA saMbaMdhI vikalpo na thAya. sthirane pakaDo to sthira thavAya ne paryAyane (asthirane) pakaDo to mana asthira thAya. mithyAtva ane ajJAnathI raMgAyelu jJAna chIcharu che. pUrNa jJAna gaMbhIratAvALuM che. atyAra sudhI mana bahAramAM prabhutA meLavavA taDapatuM hatuM te aMdaranI prabhutA joIne aMdaramAM sthira thaI gayuM. sAdhya svarUpanI abhimukhatAne dhyAnamAM rAkhIne sAdhakanI magnadazA upara dharmanA svarUpane darzAvyuM che. have 7nayathI dharmanI vAta batAve che. 0 7nayathI magnatAno vicAra. (1) naigama nayathI - oghathI dharmamAM magna eTale dravyathI dharma - kriyAmAM pravate. saMgrahanayaH AtmAnA vastu svarUpane sAdhavAnI kaMIka DhacivALo vyavahAra naya : svabhAvanI DhacivALo thaIne doSa rahitapaNe dharmAnuSThAna kare te. Rju sutra naya svarUpa DhacivALo thaI doSa rahita paNe vidhipUrvaka je dharma kare te. (5) zabda nayaH kSAyopakSamika bhAvathI te ratnatrayInI sAdhanAmAM magna thAya te. samabhirUDhanayaH kSAyika bhAvanI ratnatrayInI sayogI sAdhanAmAM magna thAya te.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ (7) evaMbhUta naya kSAyika bhAvanI ratnatrayInI ayogI sAdhanAmAM magna thAya te. pAMca Indriyano je samUha tene Indriyavyaha kahevAya. pratyAhAra eTale pAMce IndriyonA samUhane IndriyonA viSayomAM jatI rokIne jJAnAtmaka evA Atma svarUpamAM AtmAnuM je layalIna te magna. "pratyAhAra" e yoganA ATha aMgomAMnuM eka aMga che. yoganA 8 aMgo:(1) yamaH ahiMsA, satya, asteya Adi (2) niyama svAdhyAya, saMdhyApATha, niyama vagere. (3) Asana: pAsanAdivividha Asano tenA dvArA AtmAmAM sthiratA (4) prANAyAma zvAsane rokavo - AtmasthiratA pAmavI (5) pratyAhAraH pAMce Indriyone tenA viSayothI pAchI vALavI. (6) dhAraNAH sva-guNa abhimukha banI svaguNamAM sthiratA mATe prayatna karavAno abhyAsa te. dhyAnaH svaguNamAM sthiratAne dhyAna (8) samAdhiH viSayono nirodha karI AtmadravyanA svarUpa ciMtana sAthe AtmAnI ekatA te samAdhi che. cetanA ane vIryanI ekatA karavI arthAt saMkalpa-vikalpana karavAjJAna ane kriyA baMne ekarUpa ja pravartAvavA.cetanAmAM AtmavIryabhaLe tyAre bodha thAya. saMkalpa - vikalpa karavAnuM kArya cetanA, karma ke vIryanuM nathI jyAre jJAnamAM mohabhaLe che tyAre te saMkalpa-vikalpa karAve che. sArA-narasA rUpe) viSayono virodha karI AtmavIryamAM ekAgratA karavI paraMtu mohane temAM bhaLavA na devo jIva pudgalanA svarUpane pAmI temAM mohathI mUDha bane che jJAnasAra || 46
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyAre yogI AtmA AtmasvarUpane pAmI temAM vizuddha bhAvathI ramaNatAne pAme che. AtmA darzanamaya ane jJAnamaya che. ane kevalIone prathama jJAna upayoga ane chaghasthone darzana upayoga thAya che. AvA jJAnamaya AtmAmAM AtmAe vizrAMti karavAnI che. 0 sarvajJakathita vyavahAra nizcayane pragaTa karavA mATe ja che. vyavahAra e karmakRta che.ane tenizcayarUpa AtmAnA svarUpane pragaTa karavA mATe che. karmakRta vyavahArane kADhavA mATe sarvajJa kathita vyavahArane nizcayathI heya mAnIne tene guNa sthAnakane ucita vyavahAra upAdeyarUpe AcaravAno che. karmakRta (yogAdi) para e vyavahAra che. ane temAM svasattAgata zudhdha svabhAva ane svarUpanizcaya joDavo te mokSa mArga che. hamaNA AMkhothI rUpa jovuM paDe che? hA kema ke AtmA karma-viSamatAthI tenI sAthe joDAyelo che. A che vyavahAra. sIDI pagathiyA caDavA mATe che. caDI gayA pachI jema sIDInI jarUra rahetI nathI. tevI ja rIte nizcayane pAmavA vyavahAra jarUrI che. nizcaya pragaTI gayA pachI vyavahAranI jarUra paDatI nathI. jema zukladhyAnamAM caDI kevaLajJAnane pragaTAvavA mATe zrutajJAna (zAstrajJAna) tathA manAdi yogonI sahAya jarUrI che. kevaLajJAna rUpanizcayajJAna pragaTa thayA pachI zAstra,manAdi sAdhana rUpa vyavahAranI jarUra nathI. parakRta vyavahAra (yoga) - heya - svakRta nizcaya - upAdeya - zudhdha upayoga e ja nizcaya. vyavahAra vakhate vyavahAranA yoga sAthe nizcaya AtmasvarUpano paNa upayoga rahe e ja syAdvAda che. yogathI chUTI aMte upayogamAM sthiratA pAmavAnI che paNa mohamAM sthiratA pAmavAnI nathI kema ke te bhrAMti svarUpa che. 13 me guNasthAnake AtmA guNothI sthira che pradezothI asthira che jyAre 14 me saMpUrNa AtmavIryaAtmAmAM bhaLI javAthI; parano saMyoga saMpUrNa chUTI javAthI te sadA mATe sthira banI jAya che. jJAnasAra // 47
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmA atyAre kevo che? jaDa evI kAyAmAMvibhAva avasthAne kAraNe pUrAyelo che. jJAnaguNathI paripUrNa evo AtmA ekendriya, beIndriya, teIndriya, caurindriya ane paMcendriya rUpI kAyAnA piMjarAmAM pUrAIne rahelo che. nAma karmanA udaye zarIranI te te avasthAne pAmIne jIva rahelo che. AtmA potAne deharUpa mAne che. Indriya vaDe AtmA - arUpI vastuono bodha karato nathI. rUpI vasturUpa mAtra pudgalano ja eTale ke pAMca Indriyo dvArA pulonA varNana gaMdha-rasa-sparza-zabdano bodha kare che. je anitya ane nAzavaMta che ane temAM sArA - narasA arthAt manojJa - amanojJa rUpa bodha thAya che, je mohanuM - vikalpanuM kAraNa bane che. joya ne jJAna rUpe jANavAthI karmabaMdha thato nathI paraMtu temAM mohano pariNAma bhaLe to ja karmabaMdha thAya che. bhAvendriya AtmAmAM jJAna, darzanAvaraNIya karmonA kSayopazama thavAthI je bodha thAya te bhAvendriya. bhAvendriya nahoya to jJAna na thAya. jJAna cetanAno pAvara vadhAre ne sAdhana jeTalu prabaLa teTaluM ja kArya thAya. 0 azAMti e zuM che? sukha duHkhanI mAnyatA dareka vyaktinA samaya, saMjoga ane pasaMdagI para rahevAnI che. DAyAbiTIsavALAne miThAI na game jyAre bIjAne te bahu priya hoya. ekane lAla raMga priya che to ekane lIlo raMga priya che, ekane tyAM lagna che to badhA sukhane anubhave, bAjumAM ja ekane tyAM maraNa che to duHkhano anubhava thAya che. AthI vikalpa e ja AtmAnI asamAdhi, azAMti ane vihvaLatA rUpa che. jo jaMgalanA rAjA siMha joDe ApaNI dostI thaI hoya to ApaNane koIno Dara rahe kharo? tema sarvajJa joDe ja jenI maitrI thaI gaI che ane je tenI dRSTi pramANe ja cAle che tene koIno bhaya rahe kharo? nA rahe. jJAnasAra // 48
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuTuMba - svajanamAM paNa jenI joDe jevo vyavahAra te dRSTie sArAnarasAno bodha thAya che paraMtu jIva dravya tarIke dareka AtmA siddhAtmA che tevo bodha thato nathI, kema ke temAM moha bhaLelo che. Ama ApaNI jJAnadRSTi bagaDelI che. mATe ja saMsAra - dAvAnala - agni samAna che. vyavahArane to tame barAbara bagADIne beThA cho.AmArA, ApArakA, mATe vibhAvadazA AvIne ubhI rahI. A saMsAramAM asaMtoSa rUpI agni sadA prajvalita ja hoya che. mATe ja A saMsAramAM zakti ane saMyoga hoya to eka kSaNa paNa rahevA jevuM nathI. rahevuM ja paDe to udAsIna pariNAmamAM rahevA jevuM che. moha dUra karavo hoya to je nimitte moha thAya che te nimittathI dUra khasI javuM joIe. paramAtmA sarvajJa che tethI temano mokSa mArga pUrNa ane spaSTa che. jaina zAsana vizALa che e premanI nizALa che. arthAt sarvajIva rAzIne prema rUpe svIkAre che paNa koInI upekSA nathI karatuM. kSamA dharma e jinazAsananI zAna che, prabhu vIre pAtharelo ujAsa che. AtmA sukhanuM dhAma hovA chatAM jIve duHkha ja prApta karyA che. paramAtmAnI AjJA che ke "AtmA sivAyanA eka paNa saMgamAM rahevA jevuM nathI" saMganI Asaktine kAraNe AtmAne chetarIe chIe. dehano saMga che paNa deha huM nathI. chatAM jeno saMga che te huM chuM te mAnyu e ja chetarAmaNa che. Aja bhedajJAna che. pAMca mahAvratomAM satyavrata mahAna che,kAraNa ke enA mATe mahA satva phoravavuM paDe che. arUpI- rUpIne kadI grahaNa karI zakavAno ja nathI. to kapaDAMnI jarUra kema paDI? siddhana banyA mATe, karmone kAraNe kAyA maLI mATe, kapaDAnI jarUra paDI. paramAtmAnI AjJA ATha varSe sarvavirati grahaNa karI karmonI nirjarA karavAnI hatI. te na karyu mATe ja A badhI upAdhi AvI. Ama je pakaDavAnuM hatuM te na pakaDyuM ane jene na pakaDavAnuM hatuM tene pakaDyuM. mATe AtmA duHkhI thayo. jJAnasAra || 49
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramAtmAnI pUjA jinAjJA mujaba vAstavika kyAre bane? jyAre cittanI prasannatA rUpa pUjAnuM phaLa Ave, mohane ghasAro pahoMce to prasannatA Ave. te vinA paramAtmAnI moMghAmAM moMghA svadravya caDAvIne pUjA karIe to paNa je mohane, doSone ghasAro lAgavo joIe tema na thAya tema te pUjA vAstavika pUjA banatI nathI. - ramaNatAnA svabhAvavALo AtmA bhramaNa svabhAvavALo banyo che te have pharI ramaNa svabhAvavALo kyAre banI zake? AtmA ane zarIra vaccenuM bhedajJAna samajAya, zarIra upAdhi rUpa lAge ane zarIra saMbaMdhI badhI vAto upAdhi ja lAge. tyAre jJAnAvaraNIyanI sAthe darzanamohanIyano kSayopazama thaze ane pachI AtmasvarUpa prApta karavuM e ja kArya A bhavamAM mAre karavAnuM che evI Dhaci ane pratIti thatAM ja te AtmAmAM magna thavAno bhAva karaze. pachI prayatna thaze. gAthA -2 yasya jJAna sudhA sindhI, parabrahmaNi magnatAnA viSayAntarasaMcArastasya, hAlAhalopamaH ||rA gAthArtha jJAnarUpa sudhAnA siMdhu samAna paramAtmAmAM magna jIvane jJAnathI anya rUpAdiviSayamAM pravRtti jhera jevI lAge che. je AtmA jJAnanA amRtanAM siMdhurUpa paramAtmAmAM magna bane che tene mATe viSayomAM javuM te jhera samAna lAge. jene sarvajJa vacanavaDe sva para tattvano nirNaya thayo nathI te paramAM doDyA kare. bhAva - hovApaNuM, svabhAva arthAt potApaNuM ane vibhAva parapaNuM eTale AtmA-svaAtmA pratye virakta thayo neparamAM Asakta thayo. para sAthe zAzvata saMbaMdha bAMdhyo ke je zAzvata che ja nahI. che. vibhAva ane svabhAvane jANI AtmA vibhAvathI virakta bane ane
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ svabhAvamAM anurakta (magna) bane. jema saMsAramAM saMpatti mATe karAranAmA karavAnA thAya che tema ahIM paNa prabhunA mArge arthAtuvirati no karAra pUrvaka svIkAra karavAno che. viratinI . zarUAta mithyAtvanA tyAga ane sabhyattvanA svIkArathI thAya che. (manDa jiNANe ANaM) (tema prathama jinezvara bhagavaMtanI AjJA mAno) A virati AvyA pachI ja..deza virati - sarvavirati Avaze. (RSabhadeva - mahAvIra svAmI vyavahArathI deva, paraMtu nizcayathI je vItarAga che, sarvajJa che ane jina che te ja mArAdevA mATe tamAma jIvo nizcayathI deva thayA. kema ke teo paNa sattAe jina che.) guru nigraMtha che-nizcayathI rAgane Sane jItavA mATe pratijJAbaddha thaIne e rIte varte che, te tamAma guru. vastuno svabhAva te dharma. nizcaya e jJAnano pariNAma che eTale vyavahAra nizcayanA upayoga pUrvaka ja cAlavo joIe. jema jema AtmA sUtra ane tenA arthanuM parAvartana karato jAya ane artha jyAre tatvarUpe pariNAma pAme tema tema te AtmA guNonI anubhUti kare. 'viSaya lagana kI agani bujhAvata, tuma guNa anubhava rasadhArA' bhaI maganatA tuma guNa rasa kI, kuNa kaMcana kuNa dArA ...' paramAtmAnA guNo gAtAM gAtAM paramAtmAnA guNonI anubhUti thavA dvArA "sva" nA guNonI ja anubhUti anubhavAya te ja magnatA che. paramAtmAnA guNonuM mAtra AlaMbana ja levAnuM che tenA AlaMbane ApaNA guNo pragaTa thaze tyAre ja anubhava thaze. viSayo jhera jevA lAgaze tyAre zItala evA A guNonI anubhUti thaze. potAnA doSo pratye tiraskAra ane potAnA guNo pratyeDhaci thAya tyAreja paramAtmA pratye bahumAna pragaTayuM kahevAya. AtmA zuddha zAthI che? AtmAne potAnI zuddha-sidhdha-sarvasaMgathI rahita evI niHsaMga avasthAnI Dhaci thAya tyArathI zuddha thavAnI bhAvanA zarU
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya-ane have jeTalA bAhya saMgono tyAga kare ane tenI sAthe mohano tyAga kare teTalo AtmA zuddha thayo kahevAya. khAtA khAtA paNa niHsaMgadazA kyAre thAya? khAto hoya to paNa khAvA jevu nathI ema mAne, emAM rasa na poSe to khAtA khAtA paNa niHsaMga. 0 tamAma kriyA e parasaMga che to satsaMga zuM kahevAya? zubha kriyA e yogarUpa tethI te paNa saMgarUpa che. paNa te kriyAyogamAM jJAnano zuddha pariNAmapUrvaka jeTalA aMze vItarAgatAnA aMzane sparze teTalo AtmA satsaMga-nisaMgapaNAne anubhave. bhoga bhogavatAM AnaMda Avyo eTale AtmaguNo para AvaraNa AvyuM. guNo DhaMkAyA ane bhogothI tRpti to thatI nathI paNa atRpti vadhAre thAya che. paramAtmAe eka paNa vastu bhogavavA jevI kahI nathI paNa ApaNane e bhogavavA jevI lAge ane tethI tene bhogavavAnI IcchA thAya che. eka AjJAno bhaMga bIjI AjJAno bhaMga karAve che eTalemithyAtva tyajavAne badale mithyAtva gADha bane che. " micchu pariharaha - dharaha sammati'nuM pAlana thatuM nathI. viSaya saMjJA e mArI nathI, huM teno bhoktA nathI, te AtmA mATe upAdhi svarUpa che ane zarIra e to moTAmAM moTI upAdhi che. dITho suvidhi jihaMda samAdhi rasa bharyo ho lAla, bhAsyo Atma svarUpa - anAdino visaryo ho lAla." "sakala vibhAva, upAdhi thakI mana osaryuM ho lAla, sattA sAdhana mArga bhaNI saMcaryo ho lAla." suvidhi jiNaMda kevA che? samAdhi rasamAM nimagna - atyaMta prasanna, zamarasathI bharelA che. temane joIne jANe ema thAya ke AvuM ja svarUpa mAruM che, anAdikALathI karmanA udayathI prAptadehAkArane ja mArI potAnI avasthA mAnavAnA bhramathI bhramita thayelA, mane ApanA darzanathI mAro bhrama bhAMgI jJAnasAra // para
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ gayo ane anAdithI visarAyela mArA Atma svarUpanuM bhAna thayuM. ane sarva para upAdhithI mAruMmanavirAma pAmyuM. have mArA potAnA zudhdha svarUpane pAmavA ane karmakRta dehabhAvathI chUTavA mATe vIryazakti ullasita thaI. caramAvartamAM AvelA jIvono Atmabodha aspaSTa hoya che kema ke teo prathama cAra dRSTimAM rahelA hoya che temAM AtmA saMbaMdhI spaSTa sUkSma bodha hoto nathI. ardhapudgalaparAvartakALamAM jyAre graMthi bheda thAya tyAre Atmabodha spaSTa ane sUma thAya che. kema ke tyAre te pAMcamI sthirAdaSTimAM Ave che arthAt jinazAsanane pAme che. para dravyano huM kartA-bhoktA nathI, tene grahaNa karavAno mAro svabhAva nathI chatAMparamAM kartA-bhoktA ane grAhakatAnA svabhAvanuM kAraNa mohano udayache. nAmakarmanA udayathI je je avasthAo maLI - tene meM mArI mAnI lIdhI jemAM huM khoTo hato. huM mArA svarUpathI bhraSTa thayelo hato ane tenA kAraNe duHkhonI avasthAone meM bhogavI. anaMtAnubaMdhInA udaye pragaTelI tIvra AsaktinA kAraNe pApano svIkAra ane pazcAtApabhAva na Ave. jyAM sudhI khoTu pakaDAyuM hoya tyAM sudhI zuddha dhyAna AtmAmAM na ja Ave. ApaNe te dhyAna lAvavA abhyAsa karavAno che ciMtana-manana karavAnuM che. rUpAtIta svabhAva che, kevala daMsaNa nANI re, te dhyAtA nija AtmA, hoya siddha guNakhANI re" jyAre ApaNA dehAdi rUpamAMthI ApaNe chUTI gayA hoIe tyAre rUpAtIta avasthA Ave pachI te baLI jAya, dAjhI jAya, kALo paDI jAya to paNa tene duHkha na thAya kema ke te "para" - bhAva thI vikhUTo paDI gayo che. apramattabhAvanuM sAdhupaNuM hovA chatAM jo 7 lava nuM AyuSya ke chaThThano tapa jeTaluM vIrya prarvatAvAnuM bAkI rahe, eTale ke te pahelA AyuSya pUrNa thaI jAya arthAt moha leza paNa rahevAthI vizrAMti rU5 33 sAgaropamanuM AyuSya jJAnasAra || 53
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ vALA "sarvArthasiddha devalokamAM jAya. "AtamajJAnI te zramaNa kahAve bIjA dravyaliMgI jANo. mAtra veza ja paherelo che. bhAvathI sAdhutA nathI. tene zramaNa na kahI zakAya. je AtmA jJAnAmRta rUpI samudramAM DUbelo hoya tene viSayomAM javuM paDe to paNa te tene "kAlakUTa - jhera samAna lAge che. sAdhu ja AtmAmAM magna banI zake che kema ke teoe sarvathA sarva saMgano tyAga karyo che. sthiratA AvI che. deza virativALAe sarvathA tyAga karyo nathI eTale AMzika magnatA Ave che, kema ke viratAvirata che, mATe pAchI asthiratA AvatAM vAra lAge nahi. viSayothI virakta thayelAne jJAna amRta samAna che mATe ja yogI mahArAje gAyuM che ke "aba hama amara bhaye, nahIM mareMge, yA kAraNa mithyAtvadIyo taja, kyuM kara deha dhareMge kAraNa je heya lAgyuM che tenAthI judA thaI javAno bhAva jAgyo che. mATe mithyAtva gayuM eTale have deha dhAraNa karavAno nathI. have svabhAva dazAmAM javAnA upayogavALo banyo che. AtmA je vakhate zuddha upayogamAM hoya che tyAre te nirjarA kare che tethI tyAre tenuM bhAvamaraNa thatuM nathI. jJAnanuM phaLa samatA che. "jJAna kaLaza bharI AtamA, samatA rasa bharapUra zrI jinane navarAvatAM, mArA karma thAye cakacUra" paramAtmA = (parathI para thanArA evA paramAtmA). mamatAnA pariNAmane AtmA jeTalo dUra kare teTalI samatA pragaTa thAya che, ane teTalA aMze karmone cakacUra kare che. mArApaNAno bhAva ja AtmAne mAranAro bane che. huM paramAtmA hovA chatA mArA AnaMdane nabhogavuM? e kaI rIte bane! jene jJAnAmRta rUpa bhojanamAM AnaMda Avyo che tene 32 jAtanA jJAnasAra // 54
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ pakavAna-miSTAnamAM AnaMda kyAMthI Ave te tene nirasa lAge che. jJAnI tattva dRSTithI dareka vastune dravya-guNa-paryAyathI jue che. para vastu para kema che? sakala jagata eThavADa - kema ke jagatanA sarva lokoe tene anaMtIvAra bhogavI che mATe te eThavADa svarUpa che -para che. saMsAramAM-pudgalanA varNa, gaMdha, rasa, rUpane pakaDyA, tethI te pAchA maLyAM, karma baMdha thayo - teno udaya Avyo tenA udayamAM pAchI e ja pugalane pakaDavAnI prakriyA - AnuM nAma ja " pulanuM viSacakra'. anaMtAnaMta bhavabhramaNanA A viSacakramAMthI chUTavA navatattvarUpa taMtramAM sthira thavAnuM che. heyane heyamAM ane upAdeyane upAdeyamAM goThavIne AtmAne AtmAmAM sthira karavAno che. che ane siddhacakra yaMtra dvArA-viSacakrane vaTAvI(para thaI)jaladIthI AtmAnA avyAbAdha AnaMdanI anubhUti karavAnI che. gAthA -3 svabhAva sukha magnasya, jagat tattvAvalokinaH kartutva nA bhAvAnA, sAtvimavaziSyate III gAthArtha svAbhAvika AnaMdamAM magna banelA ane jagatanA tattvane yathArtha rUpe jonArA yogIne para bhAvonuM kartApaNuM nathI, kiMtu deSTApaNuM che. AtmAmAM sukha ja che, duHkha che ja nahI. sukhasvabhAva rUpe rahelu che, sahaja che, utpanna karavAnuM nathI, ApaNI e ja ajJAnatA che, ke huM sukhathI bharelo chuM enu bhAna nathI. sarvajJa vacana para vizvAsa ane ApaNAmAM arthIpaNuM bebhegA thAya tyAre ja AtmasukhanI khoja thavAnI. vartamAnamAM puruSArtha karavAno che, AvaraNane haTAvavAnuM che. atyAra sudhI avaLA puruSArtha karIne je AvaraNo ubhA karyA che have savaLA puruSArtha dvArA e azubha AvaraNone dUra karavAnA che. puruSArtha vegavALo bane to 7 mA guNaThANAthI 13 mA guNaThANA sudhI aMtarmuhUrtamAM pahoMcI zake che. jJAnasAra // 55
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ "tIrthakaranA AtmAo gRhasthapaNAmAM bhogAvalI karmanA udaye nirjarA kare." tIrthakaranA AtmA (gRhasthAvasthAmAM) 6ThThI kAntAdRSTinA svAmI che. nikAcita karmonA udayane kAraNe bhogo bhogavatI vakhate zarIra - zarIra sAthe joDAyelu hoya chatAM emanuM mana zrutajJAnanA upayogamAM ramI rahyuM hoya che, ane zAtAne anubhavI rahyA hovA chatAM emAM DhacikaratA nathI ane bhogone bhogavavA dvArA ja bhogone ja bhogavI nAMkhe che. jyAre ApaNe bhogavAI jaIe chIe. teo nikAcita karmane khatama karatAM jAya che ane jevA khatama thAya ke tarata ja sarvavirati grahaNa kare che ane 4thA thI sIdhA 7me guNaThANe pahoMcI jAya ane saMyamanI vizudhdhinA kAraNe 4 thuM manaH paryat jJAna pragaTa thAya. ane pachI chuM 7meM guNasthAnake rahe. AtmAnuM sukha Atyantika eTale kAyama rahenAruM, ekAMta sukha eTale ekasarakhu cAle, ekAMta pakSavALu sukha che. devone paNa 6 mahinA sudhI ekasarakhI sukha-zAtA cAle paNa pachI ene aMtarmuhurtaazubha azAtAno udaya thAya. ekAMta sukha anuttara vimAnamAM paNa nathI. jyAre saMyogo ane apekSA vinAnuM sukha e mokSanu sukha che. (sAmAyika, pauSadha, cAritra vigere niHsaMga dazAmAM javA mATenA anuSThAno che. zudhdhAtma dravyA (sidhdhAtmA) ane paramAtmAnuM AlaMbana mukitanA dhyeya pUrvaka pakaDavAmAM Ave to kadI motanuM kAraNa na bane paNa mukitanuM kAraNa bane, ApaNe mAtra nirNaya karavAno che. mane mArA AtmAnA zudhdhasvarUpa ane svabhAva sivAya kaMI jotuM nathI. para vastu pudgala mAtra pUraNa -galana svabhAvavALI, navAne junuM kare, nAza pAmavAnA svabhAvavALI che. mATe pudgala mAtra para che. eka AtmA ane AtmAnA guNo ja potAnA che. ane te kAyamI AtmA sAthe rahevAnA che. je AtmA jagatane jaDa ane caitanyanA saMyogavALuM che ema tattva dRSTithI joI zake te ja AtmA - AtmAmAM magna banI zake. jJAnasAra // pa6
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAga dveSa rahita eka ja zuddha dayA pALe, prathama aMge ema bhAkhyuM, nija zakti ajuvALe" 'bhAva e svabhAvane pAmavAnuM sAdhana che'. maityAdi bhAvo prazasta kaSAyavALA che. chelle e badhuM ja jaze. mAtra svabhAva ja kAyama rahevAno che. (rAga-sneha aTavAIne rahe, jyAre prema e samagra jIvo pratye vaheze, ekamAM aTavAze nahI. 'savi jIva karUM zAsana rasI'nI bhAvanAmAM ekapaNa jIvane bAkAta na karyo. A rIte paramAtmAe samagra jIvo pratye prema vahAvyo che. te prema - vAtsalya temanA zarIramAM lohIne badale dUdha rUpe pariNamyo. mATe ja temanA zarIramAM lohI dudha jevuM ujjavaLa che.) * saMsAranuM sukha sukha nahi paNa sukhanI bhrAMti che. saMsAranI koI paNa vastu kAyama mATe sukharUpa lAgaze nahi. kAraNa e sukharUpa che ja nahi paNa (mohane kAraNe) e bhrAMti thAya che. paMkho cAlu che ne ThaMDakano anubhava thAya che, e sukharUpa lAge che paNa e bhrAMti che. kAraNa amuka samaya bAda ThaMDaka paNa gamatI nathI, paranI sahAyathI e ThaMDaka maLI rahe che. paMkho para jyAre AtmAnA sukha mATe paranI apekSA nathI. sukharUpa lAgavuM e cAritra-mohanIyano pariNAma che, ane vastunA saMyogamAM je sukha mAnyuM te mithyAtvano udaya che. ajJAna ane avivekanA kAraNe ja AtmA duHkhI thAya che. jagatane tattva dRSTithI ja nihALavAnuM che. daSTi sudharI jAya to AcaraNa sudharatA vAra nahIM lAge. rAganA kAraNe AtmA sva - parano vibhAga karato thaI jAya che. dareka jIvamAM potApaNuM karavAnuM che. ema nathI karato ne mohane kAraNe mArA tArApaNuM karyuM eTale jJAnAvaraNIyAdi ja karmanA skaMdho hatA te grahaNa karyA. A badhAmAM AtmAnuM kartApaNuM na hatuM, te rAgAdi bhAvo AtmAe ajJAna ane avivekanAM kAraNe karyA. sarva jIvone sukhI karavAnI bhAvanAvALA paramAtmA pAse paNa sattA jJAnasAra // 57
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ keTalI? mAtra mArga batAvavAnI ke A mokSamArga ane saMsAra mArga. dhana e pugala-saMyoga che. AtmAne parano saMyoga kAmano nathI. dhanane heya mAnIdAna kare ane bhAvanA bhAve ke have mane kadI dhanano saMyoga ja na thAya, evA virakata bhAvathI dAna Ape to nirjarA thAya ane jeTalA aMze puNya baMdhAya e puNyAnubaMdhI puNya ja baMdhAya. je AtmAne kadI naDe nahIM, Asakta banAve nahIM, te samyagadaSTi AtmA dareka pravRtti karatI vakhate eka ja bhAvanA bhAve ke mAro AtmA zuddha upayogamAM ramato thAya. "zuddha bhAvathI je kriyA thAya temAM kartApaNuM na Ave. tene ema ja lAgaze ke jJAna e siMdhu che. mane je prApta thayu te biMdu che eTale siMdhu pAse biMdunI zI visAta? gautama svAmI 4 jJAnanA dhaNI, 50,000 kevalInA guru, paramAtmAnA prathama parama ziSya chatAM paramAtmA pAse bALakanI jema kevaLajJAna mAMgatA hatA. A kyAre zakya banyuM? pote jANe che ke aMdaramAM to kevaLajJAna rUpI sAgara ghughave che. te anaMta che. je mArI pAse vartamAnamAM pragaTa nathI enI sAme je che (4 jJAnavigere) te biMdu tulya paNa nathI. mokSanuM sukha apekSA rahita nirapekSa ane sahaja sukha che mATe ja maharSio jaMgalamAM paNa mastIthI - dhyAnamAM rahI zake che. paryAyathI mAtra jovuM e "mohAMdhatA che. anekAMta daSTithI jovAnuM che. cAmaDAnI dRSTi mAtra paryAya batAvaze jyAre tattva dRSTi dravya -guNa - paryAya badhu ja batAvaze. AtmA "para" evA traNamAM kartApaNuM kare che. (1) grahaNane mUkavAnuM pugalanuM grahaNa ane dAna karavAmAM (2) rAgAdi bhAva karavAmAM (3) karma-skaMdho bAMdhavAmAM "huM kataparabhAvano ema jema jema jANe tema tema ajJAnI paDe jJAnasAra // 58
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ nija karmane ghANe zodha sukhanI che ne prApti duHkhanI che. kAraNa sukhanI mAnyatA khoTI che. sukhanI anubhUti Atma guNomAM che. Atma guNa kaSAyothI dabAyelA che AthI kaSAyothI AtmAnuM sukhadabAyelu che. zuddha mokSanA sukhano anubhava thayo nathI ne pugalanuM sukhachoDI daIe to bannethI vaMcita rahIe AvI vAta "je kare che ene sarvajJanA vacana para vizvAsa nathI ema nakkI thAya che. bIjA badhAnA AlaMbana laIne AtmA AgaLa vadhe paNa jyAre svabhAvamAM sthira thAya tyAre potAnA guNonuM ja AlaMbana che. sAco jaina kone kahevAya? "syAvAda pUraNa je jANe, naya garbhita jasa vAcA' "dravya - guNa - paryAyathI je vastune jANe, vo hI jaina sAcA syAdvAdaH jyAM jeTaluM satya hoya teTaluM ja svIkAravuM ane je asatya hoya tene choDI devuM enuM nAma ja syAdvAda, yazovijayajI ma.sA. e kahyuM ke meM graMtha racyo nathI. bhASA vargaNAnA pudgalo zabda rUpe pariNAma pAmI gayA ne akSara rUpe kAgaLa upara lakhAI gayA bAkI meM kAMI karyuM nathI. "mohane jItavAno ne abhimAnane na thavA devA mATe A pAyo che'. tamAma dravyo potAnA svabhAva pramANe pariNAma pAmatA hoya che. ApaNe koI dravyanA pariNAmanAM kartA nathI. mAtra nimitta ja banIe chIe. je pramANe zarIranI vicAraNA satata cAle, eno upayoga uMdhamAM paNa cAlu hoya tema AtmAno upayoga keTalI vAra cAle che? zarIranA yoganA kAraNe "sva" ne bhUlI gayo ne paranI letI-detI cAlu thaI gaI. tyAM kartApaNuM AvI gayuM. huM AtmA chuM A upayoga niraMtara jarUra che. pApanA kAraNa rUpe janma levo e pApa ne janma devo e pApa. A pApathI mukta thavA jJAnI bhagavaMtoe 8 varSe cAritrano mArga batAvyo che. je bIjAne janma Ape nahI-e janma le nahI. sarvavirati jIvana ja evuM che ke je potAnA janma-maraNano aMta lAvI zake. bAkI kadI paNa saMsArano aMta jJAnasAra // 59
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvavAno nathI. dInatAthI satva haNAya che mATe dIna vyakti dharma karI zake nahI. * saMsArano aMta kema nahIM Ave? - Aja sudhImAM jeTalI jIvarAzi vyavahAra - rAzimAM AvI te mAtra ekanigodanA goLAnA anaMtamAM bhAgye ja che. te sivAyanA asaMkhyAtA goLA - temAM asaMkhyAtI nigoda che. ane darekanigodamAM anaMtAnaMta jIvo bharelA che. AthI A saMsAra kadApi khAlI thavAno nathI. mAtra je jIvo vyavahAra - rAzimAM AvI gayA ane jemano bhavitavyatAdino paripAka thAya ane je AtmA puruSArtha kare te AtmA potAnA anAdi saMsArano aMta lAvI zake. AthI ApaNe jagatanI ciMtA karavA karatA potAnA saMsArano aMta kema thAya tenI ciMtA karavI. sahaja sukhanA arthIpaNA vinA AtmA magna banI zakato nathI. AtmAnuM sahaja sukha bhogavavuM eTale zuM? jagatane tattva - dRSTithI jovuM - jANavuM ane svamAM sthira thavuM te sukha che. jeTaluM vadhAre jANIe teTalA vadhAre duHkhI thaIe chIe. kAraNa "jANe eTaluM tANe ne emAM te taNAI jAya. mohathI jANe che mATe evuM bane che. jo moharahita jANe to svamAM sthira thAya. AtmA lokAlokano jJAtA che. AthI parabhAvanA kartA nathI banavAnuM paNa pAriNAmika bhAva pragaTa na thAya tyAM sudhI "sva" nA kartA banavAnuM che. "jJAna sukhanI khANa che - duHkha khANa ajJAna" pAriNAmika bhAva-sahaja sukhanI zaruAta 4thA guNaThANAthI thAya ane sahaja sukhanI AMzika anubhUti 5 mA guNa sthAnakamAM thAya che ne 14. mA guNaThANe pUrNa thAya che. rAgAdi pariharI je kare nija guNa khoja, ghaTameM bhI pragaTe, cidAnaMda kI moja." jJAnasAra // 0
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ upayoganI zuddhi game tevA vAtAvaraNamAM, saMjogomAM, game tenI sAthe rahIne paNa thaI zake che. game te maLe paNa phariyAda na hoya, ane saMkalpa - vikalpa paNa na thAya tyArathI upayoganI zuddhi thatI jaze. zuddha bhAvanuM lakSa rAkhIne azubhathI haTavAnuM che ane zubhamAM rahIne satata zuddhamAM javAno upayoga rAkhavAno che. azuddhanizcayathI AtmArAgAdino kartA bane che ane azuddha vyavahArathI AtmA karmano kartA bane che. AtmA sat mAM pravRtti kare che chatAM paNa e parabhAvanI pravRtti kare che dA.ta. saMvatsarI pratikramaNa vakhate pAMca aMga namAvIne zarIrane namAvyuM e kAma AtmAnA vIrya - guNa dvArA thayuM. vIryano upayoga zarIrane namAvavAmAM karavo paDe che. zarIra e pudgala che - e pApano udaya che. vIryane jJAnAdi guNamAM pravartamAna karavAnuM che jo te vakhate AtmA guNImAM rahelA guNane svaguNo vaDe namaskAra kare che. vyavahArathI mana - vacana - kAyAnI pravRtti kare che te para bhAvanI pravRtti che paNa jJAnanA upayogamAM pUrNa guNIne apUrNa guNI - pUrNa thavA mATe namI rahyo che tyAre parAvRtti che arthAt vIryaguNanI pugalanI pravRtti sAthe jJAna, darzana ane cAritraguNamAM pravartamAna thavAthI tenI svaguNamAM vIryaguNanI pravRtti te vIryaguNanI parAvRtti che. * dharmabiMdumAM ArAdhanAnuM svarUpaH (1) sUtra zakya pAlanam (ra) azakya bhAva pratibaMdha (3) tatkaprazaMsA upacArI (1) paramAtmAnI jeTalI AzA che te badhI ja AjJA je rIte kahI che te rIte pALavAno zakya prayatna karavo joIe. jyAM zakti nathI tyAM e karavAno bhAva ubho rAkhavo. "e AjJA huM kyAre pALIza?" (3) jinAjJA pramANe ArAdhanA kare tenI prazaMsA karavI tene sahAyaka banavuM jJAnasAra // 61
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ vi. karavAthI enA guNa potAnAmAM Ave. pU.haribhadrasUri ma.sA.e A traNa vAta dharmabiMdu graMthamAM kahI che. khamAsamaNa vakhate sAkSI bhAva zarIra para che ane vIrya-khamAsamaNuM ApavAmAM vaparAya che. eno aMdaramAM AnaMda Avaze to paramAM udAsIna bhAva AvyA vagara nahIM rahe. jo svarUpa ane svabhAvano khyAla hoya to karme je avasthA ApI hoya emAM rahIne paNa mastIthI ArAdhanA thaI zake. ApaNe paramAtmAne puNyakAya'thI jANIye chIe arthAt tIrthakara - nAmakarmanA vipAkodaye prAptabAhya avasthAthI arthAt prAtihAryasamavasaraNa. IndradevAdithI sevAtArUpe jANIe chIe paNa paramAtmAne tattvakAya zudhdha anaMtajJAnAdi guNa saMpattinA svAmiarUpI Adi zudhdha svarUpe paNa jANavAnA che te jANatA nathI. paramAtmA - paramAtmA kyAre banyA? para thI para bananArA evA paramAtmA puNyathI je na maLe evA "sva" nA jJAnAdi guNamAM ramanArA hatA ane arUpI svarUpamAM rahenArA hatA. cidAnaMda kerI pUjA, nirvikalpa upayoga, AtmA - paramAtmAne abhede - jyAM nahI jaDano yoga...." ApaNe paramAtmAnI tattvakAyathI pUjA oghathI paNa karI hota to paNa karmono kSayopazama vigere thavAthI ApaNuM kalyANa thayuM ja hota. atyAra sudhI paramAtmAnA "puNyakAya" nI ja pUjA karI che. rUpa nihALI paricaya kIno, paNa tuM rUpa nahI Ayo, je je aMge pUjA, te te aMge tuM nAhi... matijJAna ane zrutajJAna e kevaLajJAnano aMza che, aMza pUrNatAne lAve ja. bIjano caMdra pUrNatAne prApta kare ja che. jema emAM zaMkA nathI tema AmAM paNa zaMkA na thavI joIe. ne mati - zrutanI ArAdhanA karatAM kaMTALo na Avavo joIe. jJAnasAra || 2
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMca prakAranA bhAva che. (1) audayika bhAva: ATha karmanA udayathI thato bhAva te audayika bhAva (2) pAriNAmika bhAva H te kAyama mATe rahevAno che AtmAnA guNamAM pariNamana thavA rUpa, AtmA sahaja hoya te, siddhamAM hoya. aupathamika bhAvaH mAtra mohanIya karmano ja upazama thAya. mohanIya karma sattAmAM hoya paNa udayamAM na hoya te AtmA vItarAga prAyaH kahevAya. 11 mA guNaThANe paripUrNa mohanIyano upazama thAya, eno aMtarmuhUrta sudhIno ja kALa che. mithyAtva mohanIya ane cAra anaMtAnubaMdhIno sarvathA upazama thAya tyAre aupazamika samyakatvanI prApti thAya. (4) kSayopathamika bhAvaH udayamAM AvatA karmono kSaya ane udayamAM nahiM Avela karmonA upazama te. (5) kSAyika bhAvaH karmono saMpUrNa kSaya thavo te. kevaLajJAna to aMdara hatuM ja. mAtra jJAnAvaraNamAM karma rUpa paDado saMpUrNa haTI gayo eTale kevaLajJAna pragaTa thayuM. sAdhanA pariNAmika bhAva na Ave tyAM sudhI karavI paDe. tamArA AtmAne pUcho -paranA mAlika banavuM che ke "sva" nA mAlika? "sva" nA mAlika banavuM hoya to "para" mATe jIvavAnuM baMdha karo. para arthAt potAnuM zarIra paNa para ane sagA-saMbaMdhI ane jaDa dravyo vi. paNa para. A jene samajAze te tamAma vyavahAra aucityathI karaze. tenI upekSA karazo to potAnI maicAdi cAre bhAvanA jaze. potAnA AtmAnI ja upekSA karaze to raheze to vartamAnamAM paNa samAdhi ane bhaviSyamAM paNa samAdhi ja raheze. AtmAnI pradhAnatAnA kAraNe sva-parane hitakArI ucita pravRtti avazya thAya. tethI samAdhi sahaja. jJAnasAra // 63
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmA vyavahAra karmono kartA che -bhoktA che ane karmano kartA bhoktA maTI jAya eTale AtmA svaguNono kartA bhokatA bane. AtmA svaguNonA kartA na bane to te pudgalano kartA banaze to karmano baMdha ane tenA udaye teno bhokatA bane. kaSAya -mohAdi bhAva saMsAra che. nizcayathI AtmA dhuveI vA'zuddha - buddha, sthira ane niraMjana che.) AtyAttika - jeno have kadI nAza na thAya tevu siddhonuM Atmadravya che. mohanA sarvathA abhAvathI zAzvata AnaMda ane sarva para saMyogInA sarvathA abhAvathI avyAbAdha svarUpa sukha arthAt sarvathA pIDArahita. AtmAnI zuddha avasthA. "caramanayaNe nihALatA, bhUlyo sayala saMsAra" cAmaDAnI AMkhathI jagatane je nihALe te duHkhI thAya che jyAre sarvajJanI divyadRSTithI jJAnI jagatane juve to sukhI thAya. sarvajJa para abhUtapUrva bahumAna pragaTa thAya ke kevuM divya, alaukika yathArtha jJAna ! AtmA kaI para vastu choDI zake? jenA para mAlikIpaNAno bhAva nathI te choDatAM tene vAra lAgatI nathI, jema sApa kAMcaLI tyAge tema. jo sarvapugala para mAlikIpaNAne bhAva jAya ke A mAruM nathI, mane choDIne jatA rahevAnA svabhAvavALu che, to huM ja zA mATe teno tyAga na karI dauM. ajIva tattva pUrNa rIte potAnA svabhAvamAM varte che. siddhanA jIvo paNa pUrNa rIte potAnA svabhAvamAM varte che. paNa chaghastha jIvo potapotAnA svabhAva paNe vartatA nathI. temanA mATe ja jinezvara bhagavaMtoe svasvabhAvamAM parvatavArUpa dharma batAvyo che. chagha0 evA ApaNAmAM "A mAro' ne "A mArI e bhAva Ave che ane pachI mamatvabhAva mAMthI pragaTe che. mArA mArI na karatAM jo mAtra sAkSI bhAve rahIe to ja samAdhinI prApti thAya, kriyA Abhoga ane anAbhoga bane . rIte thAya che. jJAna, darzana,cAritra ne tapa A badhA ja guNa sakriya che eTale nizcayathI badhA guNo kriyA svarUpe ja che ane siddhamAM paNa e guNo sakriya che. tyAM kAMI niSkriyatA nathI. jyAre dharmAstikAya Adi pAMca ajIvadravyo akartA jJAnasAra // 64
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ che e bIjAmAM jatA nathI. mATe niSkriya che koIpaNa kriyA karI zakatA nathI jyAre AtmA sakriya che mATe kartApaNuM AvyuM. to te sakriya kyAM bane? potAnAmAM ja sakriya banI zake. nizcayathI kriyA e Atma-vIryanuM AtmAmAM prarvatana che ane vyavahArathI mana-vacana-kAyAno vyApAra te ja kriyA che. jJAna cetanAmAM Atma-virya bhaLe che tenA dvArA jeTalI nirjarA thAya teTalo kSayopathamika bhAva ane saMpUrNa karmano kSaya thaI jAya tyAre te kSAyika bhAve banI jAya che. gAthA-4 parabrahmaNi magnasya, zlathA paugalikI kathA phivAmi cAmIkaronmAdAH mhArA dArAdarAH kuva ca gArnArtha paramAtma svarUpamAM lIna thayelAne pudgalanI vAta nirasa lAge che. jIvone cittamAM unmAda karanAru dhananuM abhimAna kyAMthI? ane strI vize Adara paNa kyAMthI hoya? je vastu sAme che - rUpa ke ratnonA DhagalA enuM avalokana karavuM ane e paNa pudgala ja che ema jANavAnuM che. jJAnanA AnaMdamAM DUbavAnuM che. "jJAnAnaMde pUraNa pAvano, varjita sakala upAdhi' vikalpo uThe to bhramaNatAne vikalpa na rahe to ramaNatA. avalokana e AtmAno svabhAva che. avalokana karatA ApaNI dRSTi sarvajJa jevI banatI jAya tema tema rAga-dveSano cheda karatI jAya - ane AnaMda prApta thato jAya. | vikathA karIne jagatamAM karmadhana prApta karato jAya ane Atma-dhana enuM luMTAtuM jAya. AtmA para vastunuM grahaNa paNa karI zakato nathI ne bhogavI paNa zakato nathI ane jo bhogavavA jAya to mAtra ne mAtra pIDA ja bhogave che ane bhaviSyamAM paNa pIDA ja bhogavavAnI Ave che. AtmA parane kema bhogavI na zake? kAraNa AtmA arUpI che. arUpI - arUpIne bhogavI zake paNa rUpIne bhogavI na zake A nirNaya karavAno che. AtmA mAtra jJAnane ja bhogavI zake che kAraNa te arUpI che. jJAnasAra || 5
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmacaryaH brahma-AtmAmAM ramavuM-caravuM te brahmacarya, to ja magnatA Avaze. paramAM pharavAthI kadIpaNa magnatA AvatI nathI. (jagatamAM jIvane jo koIpaNa mahAna lAgatuM hoya to te be ja padArtho kaMcana ane kAminI. jIva emAM magna banavAnA prayAsavALo che. utkRSTamAM utkRSTa tyAga kare chatAM vairAgya na Ave to e saMsAranuM kAraNa bane che. "aTake tyAga virAgamAM' tyAga karyo enuM abhimAna Avaze eTale tyAgamAM ja aTakI jaze. tyAga karyo emAM rAga karavA jevo nathI. prabhunA guNono anubhavarasaviSayonI agnine bujhAve che.) viSaya lagana kI agani bujhAvata, prabhu tama guNa anubhava dhArA, bhaI maganatA tuma guNa rasakI, kuNa kaMcana - kuNa dArA" ApaNe mAtra bahAranA eka paryAyane pakaDIe chIe mATe rAgAdi bhAvo thAya paNa AtmAnI 4 avasthA pakaDIe to rAgAdi bhAvo chUTatA jAya. AtmAnI cAra avasthAH (1) AtmAnI jayotirmaya saMpUrNa zuddha avasthA. nigodanI atyaMta kALI karmakta avasthA jemAM jIva karmo ane kaSAyothI saMpUrNa prAyaH DhaMkAyelo che. azucimaya avasthA H zarIranI aMdaranI lohI, mAMsa, carabI, hADakAdi sAta dhAtumaya azucimaya avasthA. (4) bahAranI cAmaDInI avasthA: AkAra ane rUpavALI avasthA. pRthvIkAya, akAya, teukAya, vAukAya, vanaspatikAya ane trasakAyane joIne upayoga Avavo joIe ke A kAyAvALA jIvo che. mATe enI dayA AvavI joIe ne potAnI paNa dayA AvavI joIe ke mArA zarIranA sukha mATe huM keTalA badhA jIvone mAruM chuM. to have mAruM zuM thaze? potAnI eka kAyA mATe saMkhyAta - asaMkhyAta ke anaMtA jIvone huM kAyA sahita mAru chuM. aMdaranI vAsanA tUTaze tyAre anubhUti thaze. jene aMdaranI jJAnasAra // s (2)
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ anubhUti thAya tene bahAra phIkAza lAgaze tyAre samajavuM ke have ApaNI dizA sAcI che. jJAna dvArA mAtra jovA jANavAnuM hatuM eTaluM karIne aTakI jaIe arthAtu zeyamAMmohanabhaLavA daIe to vIryaAtmaguNamAM gayuM arthAt karmabaMdha karAvanAru nathayuM arthAt moha udayamAM Avyo ane ene niSphaLa banAvyo to Atmapradezo zuddha thaze ane guNono AnaMda mANI zakAze. AtmAe svamAM kartApaNuM ane paramAM udAsIpaNuM rAkhavAnuM che. "sva" guNomAM "sva" no pariNAma thavo e ja "sva" no kartA bhAva che. parabhAvamAM kartAbhAva e asat AropabhAva che. AtmavIryanA pariNAma dvArA AtmA kartApaNuM kare che. siddhanA AtmAomAM AtmavIryanuM kArya guNomAM ane enA AtmapradezomAM pariNamavAnuM cAlu che. AtmA lokAlokane jANe to e parabhAvano kartA banyo kahevAze?nA. kAraNa ke sva-para zeyanA jJAtA banavAno eno svabhAva che.potAnAmAM rahI potAnA jJAnaguNamAM vIrya phorave che eTale sva sAthe sarvajJeya svamAM rahIne jaNAya che ene paramAM jANavA javuM paDatuM nathI. "jJAnAnaMde pUraNa pAvano - varjita sakala upAdhi" upAdhi arthAtu moha. jema jema moha ghaTe tema tema AnaMdavardhapratItinA stara para nahI pahoMcI tyAM sudhI Dhaci paNa nathI para' no kartA AtmA banI zakato ja nathI to pachI "sva" no kartA kema na bane? paropakAramAM badhAne rasa che. paraMtu potAnA AtmAmAM ja rasa nathI, AtmAno svabhAva "sva" ne "para" para paropakAra karavAno ja che. potAnA para upakAra karatA paropakAra thaI jAya to vAMdho nathI paNa potAnuM gauNa karIne jagata para upakAranI vAta mUkI ja nathI. "sva" no kartA banelo che evA AtmAthI parano upakAra thaI ja jAya che. tethI ja svopakAra vinA paropakAra zakya ja nathI. (svopakAra karavA mATe para' para karAtAM apakAra baMdha karavA ja paDe to ja te sAcA arthamAM paranA kalyANamAM jJAnasAra // 67
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ nimittabhUta avazya banI zake.) jema loDhuM ThaMDu paNa agnino sparza garama. tevI ja rIte vItarAga svarUpavALA ApaNe rAgAdi bhAvonAM sparze bIjAne bALIe jo te rAgAdi bhAvone dUra karIe to vItarAga svarUpa prApta thayA vinA na rahe. mithyAtva ghaTe tema tema potAnA AtmAnI oLakha thAya - pachI te pramANe gati thAya tema tema svabhAva dazA pragaTa thAya. badhAno "para" mAla upADIne pAcho kartA bhAva rAkhe? karmathI maLela badhuM "para" che. tenA para kartAbhAva ane te che pAcho pulabhAva tethI te karmabaMdhane ja Apaze. AvuM jyAre samajAze tyAre te AtmAnA jJAnAdi guNono ja kartA banaze ane AtmAnuM hita sAdhaze mATe ja kahyuM che ke. jema AkAzano cheDo nathI, tema jJAnano - kevalajJAnano paNa cheDo nathI. tethI AnaMdano paNa cheDo nathI. zarIra, yogo, Indriyo A badhuM nAma karmanA udayathI maLyuM che. aghAtInA kAraNe mULa svarUpa DhaMkAI gayu che. AthI te sAdhano dvArA ja teno sadupayoga karIne aghAtIne kADhavAnA che. dravya-prANa rUpa sAdhana dvArA sAdhanA karavAnI che paNa te saphaLa kyAre bane? temAM jo bhAvaprANano upayoga joDAya to. ziSya pAse vikalpo ja na hoya tethI mohano abhAva, tethI enuM kArya zIdhra thAya. mASatuSamunine koI vikalpa ja nahato. guru AjJA tahatti karI to emanuM kArya thaI gayuM. mohanahoya to rahezuM? mAtra jJAna ane jJAnano AnaMda. tene prApta karavA bhAvaprANano upayoga AtmAmAM joDavAno che to sAdhyanI siddhi thayA vinA nahI rahe. upakaraNavigere paNa sAdhana che. tenI paNa sAdhanAmAM sahAya levAnI che. sAdhyaphaLa be prakAre -anaMtara ane paraMpara anaMtara phaLa eTale -guNonI rakSA thAya. zuddhi, vRddhi ane guNonI pUrNatA tarapha AgaLa vadhe. paraMpara phaLa eTale potAnA svarUpanI pUrNatAne pAmaze. (siddha svarUpI) jJAnasAra // 68
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ svarUpa lakSa vinA svabhAva dazA pragaTa na thAya. paranA kartA bhAvamAMthI chUTavA-sAdhanano upayoga-AtmAnA guNomAM ja kartAbhAva karavAno che to te zuddha kartAne grahaNa karavAvALo banaze. mULa - guNone pakaDI - anaMtarane sAdhI -paraMparanI kalyANamALAne varavAnuM che. sUtra gokhavA-prabhunI AjJA che tema jANI zuddha bhAvathI gokhe to tene samyagudarzananI prApti thAya. lakSa to kevaLajJAnanuM ja rAkhavAnuM che to AgaLa AgaLanuM kArya thavAnuM ja che. je kartRtva, bhokatutva ane grAhakatA A traNenI parAvRtti jyAre paramAMthI "sva" mAM thAya che tyAre te svaguNonI pUrNatArUpa kevaLajJAna ane svarUpanI pUrNatArUpa muktinI - varamALA pahere che. paramAM kartRtva, bhokatRtva ane grAhakatA e mithyAtvapaNAthI che je buddhimAM viparyAsa ubho karAve che. mithyAtva jatA zuddhino pariNAma, "sva" mAM vasavuM, mukti mArga tarapha gamana thAya che. AtmAe potAnA svabhAvarUpe rahevu te Avazyaka. mAtra mULanuM lakSapaNuM ja nirjarI karAve che. upazama guNaThANe jIva hoya tyAre kaSAya udayamAM nathI paraMtu te sattAmAM che paNa vItarAga dazAne pAmavAmAM bAdhaka banatAM nathI. 11 me, 12 me, 13me guNaThANe - 1 samayano IryApathika baMdha hoya che. sAMparAyika baMdha hoto nathI. mAtra nirasa yogo ja cAlu che mATe IryApathIka baMdha cAlu che. pa mA guNasthAnakathI mohane mAravAnI zaruAta thaI jAya che jeTale aMze mohane mAre che eTalA aMze vItarAgatAne vedato hoya che. AtmA "sva" no ja kartA ane bhoktA che. tethI svamAM sAkSIbhAva keLavavAno nathI. rAgAdi bhAvamAM AvI paramAM na jatA rahevAya te mATe ja aucityabhAva che. arthAt paramAM sAkSIbhAva keLavavAno che. have je sAdhako svarUpamAM sthira thaIne rahe temane ja jaladIthI dehamAMthI chUTavAno bhAva thaze ane tethI ja AvA sAdhakone Atma - svarUpanI jhAMkhI jJAnasAra || 9
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ arthAt sAkSAtkAra paNa thAya. muni jJAtA - dA ja hoya - mauna dhAraNa karI jagatanA svarUpane jotA hoya che. mauna banyAvinA vAstavamAM munio sAdhanA karI zakatA nathI. jagatane jANavAnuM baMdha karanArA muni jaMgalamAM jatA rahe che ane mAtra AtmAne ja jANavAno prayatna kare che. azubhanimittone choDazo, mohane choDazo to jJAna AvyA vagara nahI rahe. tame jemanI sAthe raho cho. pitA-putra, pati-patnI, guru-ziSya tenI sAthe aucitya pUrNa vyavahArathI raho. jarUra paDe, ucita lAge to ja zikSA karavI, te paNa aucitya bhAvathI. aMdaranA potAnA bhAva bagaDe nahI te rIte putrane zikhAmaNa ApavI joIe. vIrya be prakAre che. abhisaMdhija vIrya anabhisaMdhija vIrya pravarte IcchA pramANe vIryapravartI zake te grahaNa karela AhAra aMdara jaI svecchAe hAtha paga calAvavA. sAta dhAtuomAM pariNAma khAvuM pIvuM -AhAra utAravo vigere pamADavAmAM je vIrya pravarte che. zarIranI aMdara je kArya thAya te (suhumahi aMga saMcAlehivigere) nADImAM lohInuM vahevuM, phephasA cAlavA vagere anibhisaMdhithI ja thAya. A baMne vIrya jo paramAM varte to karmabaMdha thAya. jyAre abhisaMdhija vIrya AtmaguNonA kartA - bhoktAmAM che to te nirjarA kare che. Atma vIryanuM pravartamAna thavu e ja kriyA svarUpa che. yogomAM gopana karavuM te gupti. AtmavIrya guNomAM gopana nathI karatuM paNa temAM sakriya bane che. tethI gumi guNasvarUpa che. "parabhAvejihAM lage AtamA, tihAM lage saMsArI kahevAya" jJAnasAra // 70
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12, 13, 14 mA guNaThANe - AtmA svaguNono kartA hovA chatAM jyAM sudhI yogo cAlu che tyAM sudhI vyavahArathI para - bhAvamAM che.) - upayoga sthiratA jJAnanI pUrNatA kevaLa jJAna pragaTe - sthiratA (14 me guNasthAnake) mohano nAza te upayoganI sthiratA yoganI nivRtti pachI pradeza-sthiratA vIryanuM AtmapradezamAM pUrNapaNe pravartavuM. AtmavIryaAtmAnA pradezomAM saMpUrNapravartana thAya tyAre jIva ayogI banI na samayamAM Rjugatie 14 rAjalokanA cheDesiddhonI sAthe paramAnaMdamAM mahAle che. 14 me dehamAMthI chuTavA vIryasva AtmapradezomAM pravarte che. AthI ja ayogI guNasthAnaka kahyuM che. (yogakSe pravRtti nathI.) AtmA to pariNAmI ane sakriya ja che. keLavajJAna pragaTa thatAM AtmavIrya pratyeka Atma-pradezamAM pravarte che anaMtavIryapragaTI gayuM paNa hajI arUpI avasthA bAkI che, yogo chUTatA ja te arUpI banI jaze. AkAra rahita ane sthira banI jaze te niraMjana,nirAkAra, nirvikAra ane nirvikalpa banI jaze. have te mAtra zeyanA jJAyaka bhAve ja che. sva svabhAvamAM ja sadA magna che. AthI svarUpa rasikone uddezIne A vAta che ke svabhAvanuM sukha prApta karavA tame badhA bhAvomAM mAtra jJAyakatvane keLavo to ja tamane kevaLajJAna rUpa svabhAvamAM laI jaze mATe upAdhi choDI ane jJAtA bhAvane keLavo. nizcaya AjJA badhI kevalInA jJAna sAthe bhaLe tevo je vyavahAra te ja zuddha vyavahAra che. AtmA pariNAmikI bhAvavALo che AtmAnuM saMpUrNapaNe AtmAmAM pariNamana thavuM te ja teno svabhAva che mATe mAre have mArA AtmAnA ja kartutva bhAvamAM vartavuM che tevuM AtmAnI sAthe ekAMtamAM besI nizcaya karI lo. jJAnasAra || 71
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ pudgalonA be moTA AkarSaNoH (1) AkAra ane (ra) rUpAdi pudgalAnaMdI jIvone A game che jyAre munione "sva" mAM ramaNatA ja game che tethI potAnA svabhAvamAM te ja magna banI zake che ke je parathI para banI zake che jyAM sudhI pudgalanI (zarIra) nI aMdara rahelA arUpI AtmasvarUpane nahIM nihALIe tyAM sudhI AtmaramaNatA nahIM Ave. jagatanA avalokanamAM moha bhaLe che AthI ramaNatAne badale bhramaNatA vadhe che. jIva jyAre potAnA arUpI Atmapradezone joze tyArathI mohathI rahita thaze. rUpane na jovuM te ja arUpI dazA. jevuMAkAza tevo ja AtmA. je je vastu arUpI che tene AkAra nahoya paNa te nirvikAra hoya. tethI yogIo AkAzanuM dhyAna dhare che. tenAthI AtmA vizALa, niHsaMga ane nirvikAra bane che. siddhasvarUpanuM dhyAna AtmAne nirvikAra banAve che, AnaMdanI anubhUti karAve che. AkAza jema nirlepa ane nirvikArI che tema AtmA paNa tevo ja che. paNa AtmA AkAzanI jema zUnya nathI paNa pUrNAnaMdathI bharelo che. AtmAmAM ramaNatA kyAre Ave? paramAtmAnA guNonI svarUpa - ramaNatAmAM Dubaze to ja temanA guNomAM magna banazuM. arUpI evA Atmapradezone jJAna-cetanA ja pakaDI zakaze. AtmA jema jema potAne samyaka rIte avalokaze tyAre te parathI arthAt kAyAthI paNa chUTo thato jaze. kAyAno sAkhIghara rahyo, kAyAmAM sAkSI udAsIna bhAve rahe. AtmAnuM sauMdarya jene anubhavavA maLe tene jagatanuM sauMdarya sAva phIku lAge. kAyA che to zAtA - azAtA paNa che ja paNa temAM rati - arati ke bhoktA bhAve nahIM rahevAnuM tenA varNa-gaMdha-rasa spardhAdi pudgalone sAkSI bhAve joI te karmone paNa khapAvI devAnAM che. ApaNI AjubAju jyAM juo tyAM para" vastu ja che. tenI vacamAM ja rahelA yogI puruSo te rUpI dravyamAM rati na pAmatA arUpI mAM ja ekAkAra banI gayA tethI sva - svabhAvane pAmI gayA. pulasnigdha che- moha paNa snigdha che AthI ja te rAgane janmAvI jJAnasAra || 7ra
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhAvamAM laI jAya che ane jevu AtmAnuM dhyAna dhare che tyAre rAgAdi bhAvothI te vilina banI jAya che. | vizeSa prakAranA yogIo - aMdhakArane pasaMda kare che kema ke tevA aMdhakAramAM temanI kAyA paNa temane dekhAtI nathI evA samayamAM teo arUpI evA AtmAnuM dhyAna dhare che. tyAre rAgAdi bhAvo aMdhakAramAM ja vilina thaI jAya che ane tAva kAya, ThANeNaM, moNeNaM, jhANeNaM aprANa vosirAmi. karIne kAusagga dhyAnamAM ubhA rahI jAya che. * AtmAne pIDA thavAnuM kAraNaH virUddha vyakti bhegI maLe to taNakhA jhare, dUdhamAM khaTAza bhaLe to phATI jAya tevI rIte AtmA jo virUddha svabhAvavALA dravyamAM bhaLe arthAtpara dravyamAM bhaLe to tenuM bhAvika svarUpane dhAraNa kare to potAne potAnA astitvamAM bhrama pragaTa thAya. AthI te AtmAne badale deha rUpe potAne mAnato thAya. paraspara virodhI dravya maLe to te zastra rUpe banI jAya. udAharaNa rUmamAM garama vAyu che bArI kholI to bahArathI ThaMDo vAyu aMdara Avyo Ama garama vAyu ane ThaMDo vAyu sAmasAmA athaDAyA - virUddha svabhAva ThaMDA-garama bhegA thayA AthI te jIvone pIDA thAya che tevI ja rIte pugala ane AtmA virUddha dravya bhegA thAya to zuM thAya? pIDA ja pAme ne? prabhue je kahyuM che tene tattva rUpe nirNaya sudhI laI jAva to te tattvanI tene anubhUti thAya AthI have tene jhaMkhanA thAya ke huM tattva sAthe ja ekarupatA anubhavuM. "patAya kAmabhogA kAla maNata Iha sau bhogA, apurva ziva mannaI, tahavi ya jIvo maNe sukhaM " (upa. mAlA.) jyAre jyAre jIvane viSaya sukhonI prApti thAya tyAre jANe prathama vakhata prApta na thayA hoya tevA apUrva bhAva utpanna thAya che ane tyAre tene jJAnasAra // 73
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ grahaNa karavAno bhAva ubho thAya che paNa tene khabara nathI ke A vastuo anaMtIvAra bhogavavA chatAM saMtoSa thayo nathI kema ke te vastuo vinAza pAmavAnA svabhAvavALI che. tethI ja AtmaguNonI prAptimAM ja Azcaryano bhAva -parama AhalAdano bhAva keLavavA jevo che. para koNa? 18 pApasthAnaka e "para" che. sva koNa? 14 guNasthAnakane paNa vaTAvI pUrNa svarUpane pAmelo zuddha evo siddhAtmA, sAdhu banIne zuM karavAnuM che? AtmAnA AnaMdanI satata anubhUti karavAnI che. sAdhupaNAmAM kahyuM che ke 'sajhAya samo nahi tavo' - svAdhyAyasarvajJa daSTino adhyAya (abhyAsa) AtmAmAM AnaMdanI anubhUti karAve che. udAsIna bhAve rahevuM eTale zuM? rAga-dveSathI para rahevuM arthAtu rati - aratimAM jatA manane aTakAvavuM.jenAmAM sarvajJa dRSTi vasI gaI tene "para" pratye udAsIna bhAva pragaTe. moha haNe - jJAna bhaNe - vibhAva TaLe to maLe zuddha svarUpanI prApti. rAjasa - tAmasa IcchA jIvane parabhAva mAM laI jAya jyAre sAtvika IcchA jIvane sva svarUpamAM kendrita kare che. AtmAe potAnA svabhAvamAM rahevuM te moTI AzAtanA che. mohanuM AvaraNa -svabhAvamAM na javAde tethI mohathI nirAvaraNa thavu. e mukhya kartavya che. te mATe svecchAno tyAga jarUrI. tethI sAdhu mATe guru niSThA parama tapa, sAdhu mATe to guru pratye samarpaNa bhAva e ja parama tapa che. kema ke koI vikalpa nathI guru kahe e ja tahatti che. potAnI koI IcchA nahi. sAdhu khAvA chatAM tapasI - have viSayo saMbaMdhI badhI IcchA viramI gaI che ane IcchAne svabhAva prApti mAM joDI dIdhI che - te ja zramaNa che - te ja tapasI che. - anukuLa pudgalonI IcchA karI temAM sukha rupe lAgaNI ubhI karavI tenuM nAma bhoga. jJAnasAra // 74
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 5 tejolethA vivRdviryA, sAdhoH paryAya vRddhitA bhASitA bhagavatyA do, selthabhUtasya pujya aa pa aa gAthArthaH bhagavatI Adi graMthamAM kahelI sAdhanA saMyamaparyAyanI vRddhi tejolezyAnI cittasukhanI vRddhi AvA jJAnamagna mahAtmAne ghaTe che. saMyoga che tyAM sudhI Asakti che. saMyoga chUTyA pachI ja Asakti vAstavikachUTaze. jema jema dIkSA paryAya vadhe tema tema sAdhu devonA sukhane paNa vaTAvI jAya. devone mAnasika sukha che - zAtAno udaya che 33 hajAra varSe AhAranI IcchA thAya. 33 hajAra varSa - 33 kalAka nI jema pasAra thaI jAya.1 varSanA paryAyavALA sAdhu bhagavaMta anuttara vimAnavAsI devanA sukhane oLaMgI jAya che. saMyogo duHkhanuM kAraNa che mATe saMyogo choDavAnA che. mithyAtva e ja mAnasika duHkhanuM moTAmAM moTuM kAraNa che. sAdhu jIvana zA mATe svakAravuM joIe? pote duHkhI che ane sukhI thavA mATe sAdhupaNuM svIkAryuM che. eTale potAnA para dayA karavAnI che ane svAdhyAya ramaNatA karavAnI che. "paDhamaM nANuM tao dayA' citta samAdhinuM sukha samyagdarzananA kAraNe che. 9 mAM raiveyakamAM samyagdaSTi ane mithyASTi baMne prakAranA devo che. samakitI sukhI che kAraNa je maLyuM che ene heya mAne che. ene adhika meLavavAno pariNAma nathI jyAre mithyAtvI maLyuM che ene upAdeya mAne che. ane tene adhikameLavavAno abhilASa che eTale mAnasika saMklezano pariNAma che jyAre anuttaramAM rahelA tamAma devo samakitI che. - sAdhune sukhI kema kahyA? sAdhu ratnatrayInI sAdhanAmAM je magna che. zarIranI pIDAthI paNa para thAya evA tIvra saMvegI sAdhune sukhI kahyA nirjarAno lakSa paNa have tene gauNa jJAnasAra || 75
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ bane che ane pradhAna lakSa potAnA anaMta AnaMdane pote kaI rIte anubhave enI ja zodhamAM ane prayatnamAM magna hoya. AtmA tattva-saMvedana jJAnavALo bane tyAre kevo hoya? pariSaho ane upasargoAtmAnI bahAra che ane te AtmAnA svarUpane bAdhaka banatA nathI Avo nirNaya koNa karI zake? sAdhu ja Avo nirNaya karI zake che. sAdhu uMghamAM paNa pratikULatAnI zodhamAM hoya che. jenuM lakSa sukha bhogavavAnuM ne duHkhane na bhogavavuM evuM jene aMdara beTheluM che e tattva-saMvedana vALo nahIM bane. je AtmA sAdhupaNuM laIne paNa zarIrane jarA paNa ghasAro thAya ene kabula nathI. ane mAsakSamaNa karavAnI taiyArI hoya paNa gurunI vAta mAnavAnI taiyArI nathI. mAnelA kaSTa sahana karavA che paNa koInuM sAMbhaLavAnI taiyArI nathI ne mokSa joIe che to kevI rIte maLe? - koI ApaNane kAMI kahI jAya te ApaNane kema gamatuM nathI? - jagatamAM ApaNe sArA thaIne rahevuM chene koI ApaNuM viparIta bole ekhamAtu nathI? mAna kaSAya naDe che. mATe duHkha thayuM paNa hakIkatamAM AtmAne kaMI lAge che?nA,viSayavAsanA ane kaSAya vagaranA nirmaLa evA jevitarAga che ene kAMI lAgatuM nathI ne mane lAgyuM to aMdara vAsanA kaSAya je sattAmAM hatA te udayamAM AvyA AvuM vicAravAnuM che aMdara khaLabhaLATa thAya to aMdara pApano udaya zaru thayo to bahAra ene kahevA jaIe to pApanA udayane saphaLa karyo paNa niSphaLa karavA mATe pApano udaya na hoya tyAre ene sahana karavAnI TreniMga mATe AtApanA vigere pariSahone upasargone sAmethI zodhavAnA che. mana-zarIrane AtmA A traNe evA che ane jema jemakeLavatA jaIe tema tema keLavAtA jAya evA che. AtmAnuM duHkha bhogavavuM nathI ne zarIra nuM sukha bhogavavuM nathI e nirNaya karIe to ja badhuM zakya bane ema che. mAtra samAdhine TakAvavA mATe ja pugalono sahAro levAno che. jJAnasAra // 76
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhu samagrI batrIzImAM mahopAdhyAyajI e jaNAvyuM che ke "je sAdhu potAnA guNonI anubhUti kare che eno ja dIkSA paryAya gaNAya" eka varSano paryAya zA mATe? ziyALo - unALo ThaMDI-garamI sahana karavAne comAsAmAM jIvotpati vadhAre hovAthI tAkAta hoya to makAnamAMthI bahAra na nIkaLavuM te to * ThIka paNa 4 mahinA kAusagnamAMthI bahAra nathI nIkaLavAnuM. jyAM jyAM anukuLatA tyAM tyAM saMsAra ne pratikuLatA gamI gaI to te mokSamArgamAM che. dIkSA=dI -dA-dIyate - apAya che kSA - kSIyate - karmono kSaya kare che. AtmA - AtmAne abhayadAna nahIM Ape to dIkSAno koI artha nathI. abhayadAna vinA karmono kSaya thavAno nathI. zarIrane je duzmana mAne te ja AtmA mokSamArganI ArAdhanA karI zake. je zarIrane mokSanuM sAdhana mAne e ene mAtra bhADArUpe ekavAra Ape, ane kAma enI pAsethI ghaNuM karAve. niMdrA rAtre paNa 2 thI 3 kalAka bapore to uMdhavAnuM ja nathI. zarIranI mamatA sAme laDavAnuM che ane mokSane siddha karavAno che. AvA AtmA guNazreNi para ArohaNa karI zake bIjA nahI. jo samAdhi barAbara haze to zarIra game teTalu bagaDeluM haze to paNa mokSanI sAdhanA -mohane mAravAnI sAdhanA barobara karI zakaze. sAdhu jagatanI oLakhANa na rAkhe, jagatane darzanIya na bane, zarIrane kALu kare ane AtmAne ujaLo banAve. paramAtmAe pahelA "sva"nuM kArya sAdhu ane zAsananI sthApanA paNa tIrthaMkara nAmakarmane khapAvavA ja kare che. "svapradhAna ja ArAdhanA che, vyavahAra mAtra aucitya -pAlana mATe ja karavAnuM che tIrthakaranA AtmAnA samyagdarzanane varabodhi" kahevAya che. bhAvanA paNa potAnA bhAvo - karuNAnA bhAvo niSphara na bane te mATe ja karavAnA che. dIkSA laIne jJAnanI ja sAdhanA karavAnI che. jema jema zrata dharma vizuddha thAya tema tema cAritravizuddha banatuM jAya. tapano pariNAma paNa zuddha thato jAya. jJAna pariNAmamAM mohabAdhaka che. mohano pariNAma jJAnamAMthI nIkaLato jAya tema jJAnasAra // 77
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ tema cAritra vizuddha thatuM jAya ane AtmA AnaMdathI tarabatara (nhAto) thato jAya. dA-dIyate -AtmA mohanuM dAna kare che. to ja kSA-kSIyate - karmano kSaya thaze. svAdhyAya dvArA "sva-para' nI oLakhANa karavAnI che. AtmAratnatrayInI khANa che te akSaya ane anaMta chene pAchI arUpI che. 4 thA guNaThANe paripUrNa mithyAtva mohano nAza thavAthI. (anaMtAnubaMdhI-4, mithyA-moha) AtmA aMzathI zuddha thAya che, tethI e kevaLajJAnanuM bIja che. eTale samatAnA bIjabhUta saMtoSa sukhane pAme che. (caramAvartamAM jIva Ave eno AnaMda hoya, apunabaMdhakadazAmAM AnaMda vadhI jAya ane samakitanI prApti thAya teno AnaMda to sauthI vadhAre hoya kema ke have mokSa sAme ja dekhAya che ne duHkha paNa anaMtu dekhAya che, tethI te vadhAre duHkhI thAya che kAraNa vastu sAme hovA chatAM arthAt AtmAmAM anaMta sukha hovA chatAM eno svAda mANI zakAto nathI. AtmAnA anaMta sukhane mANavA mATenuM sAdhupaNuM huM svIkArI zakato nathI tenuM duHkha tene vizeSa hoya che. "AtmAno svAda mANavA mATe pAMca samiti ne 3 guptinI lIlA che emAM ja ene krIDA karavAnI che kAya samiti utsarganI re, prathama samiti apavAda, IryA te je cAlavu re, dharI Agama vidhi vAda ' sAdhue sadA kAusagnamAM rahevAnuM che kAraNa te Atma - ramaNatA karavA mATe che. "utsargane samajIne ja apavAdanuM sevana kare ene utsargano lAbha maLe. je 6 mAsa utsargane sAme rAkhI navakArazI kare tene 6 mahinAnA upavAsanuM phaLa maLe. e navakArazImAM beThA chatAM paNa navakArazImAM na hoya. paNa mana navakAranA svarUpamAM hoya. navakAranuM phaLa sarva pApano nAza che. namaskArano upayoga sahita navakArazIthI paNa kevaLajJAna thAya' dareka paccakakhANa paNa navakAra sahita ja hoya che. jJAnasAra || 78
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ muni cAra kAraNe vasatinI bahAra jAya: muni UThe vasati thakI pAmI kAraNa cAra, jina darzana, grAmAtara ke AhAra, nihAra " cAlavuM paDe to pahelo vicAra kare - zA mATe cAlavuM che? 4 kAraNathI - (1) jinadarzana (2) ratnatrayInI ArAdhanA mATe grAmAMtara(3) AhAra (4) nihAra parama caraNa saMvara dhaDhajI sarva jANa jina, zuci samatA Dhaci upaje je munine IDhA" "rAga vadhe sthira bhAvathI, zAna vinA pramAda, vitarAgatA IhItAjI, (Iccha) vicare mahAbhAga." khAvuM pIvuM cAlavu vigere badhuM vitarAgatA pAmavA mATe ja karavAnuM che. e sivAya khAvupIvu pApa mAne. "zAne capaLatApaNuM kare che, anubhava sukha rAya, jJAna - dhyAna - sajajhAyamAMjI, sthira beThA munirAya" AtmAe nizcayathI bhayanuM dAna karavAnuM che ne AtmAne abhayadAna ApavAnuM che. abhayadAnanuM mukhya kAraNa "gumi che jyAre muni guNimAM nathI rahI zakato to samitinuM pAlana apavAde kahyuM. yoga che tenI sAthe moha che tyAM sudhI bhaya che. sva mATe ja ayogI banavAnuM che ane dIkSA laIne ayogI banavAnI sAdhanA karavAnI che. utsarganuM sAmarthanathI ne apavAdanuM sevana kare e utsarganuM ja pAlana karavA jevuM che. e samaja hoya to samyagdarzanano pariNAma jIvato che. utsargamAM siddha thavAnA lakSano satata upayoga rahevo joIe. "sthiratA' e siddhano guNa che. ApaNe e guNane pragaTa karavAno che ane kAusagnamAM rahIne e svabhAvane keLavavAno che. svAdhyAya-parAvartanA vi. anuSThAno paNa tenA mATe ja che. jJAnasAra // 79
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema jema bhaNatA jaIe tema tema abhyAsa pADatA javAno che. amalamAM mukatA javAthI saMskAra paDe che. loko zuM kaheze? evuM uMDe uMDe paNa hoya tene AcaraNamAM AvatAM vAra lAgaze ne AnaMdane nahIM anubhavI zake. 0 tejo vezyA kevI che? jJAnanA AnaMdavALI che kema ke je kriyA kare che temAM jJAnano upayoga che ne moha bhaLato nathI eTale nirmaLa - nirbheLa jJAnano AnaMda che. cAritra pariNAmanA anaMta paryAya che. je je aMze mohano kSayopazama - teTalI taratamatA teTalA saMyama paryAya thaze kSAyika bhAvamAM koI taramatA nahIM. | utkRSTa dezaviratInuM pAlana koI zrAvaka karI rahyo che. pratimA-vahana" jene "zramaNa paDimAM kahe che te 11 mI paDimA che enAthI anaMtaguNa vizuddha jaghanya sAdhu nuM prathama sthAne kahyuM. deza viratInuM je aMtima sthAna che. sAdhunuM tenAthI adhika prathama sthAna che. AvuM pAlana je sAdhu kare tenuM sukha eka varSamAM anuttara vimAnanA devanA sukhathI paNa vadhI jAya che. devane kAyAnuM koI kaSTa nathI jyAre sAdhune zarIranuM mamatva tenA satvane dabAve che ane jo sattva phoravaze to zakti khIlaze. zarIra hovA chatAM sAdhu zarIrathI para thaIne sAdhanAmAM AtmAno AnaMda mANI zake je devone na maLe. paramAtmAe sAmAyika daMDaka uccaryu tyAre pariNAmanI eTalI prabaLatA che ke 4thA guNaThANAthI sIdhA 7me guNaThANe gayA. jJAnanI vizuddhivaza mohanA vinAzathI AnaMda vadhato jaze. saMtoSa samAdhinA pariNAma paNa sAthe sAthe vadhatA jAya che. AtmA satata potAnI anubhUti karI zakaze. jarura che mAtra aNasamajane dUra karavAnI. ane sAcI samajaNa pUrvaka tene anurUpa puDhaSArtha karavAnuM che. * saMyamasthAno adhyavasAya (pariNAmo) jJAnasAra || 80
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Sa sthAna saMyamavizuddhi (1) anaMta bhAga adhikavizuddha (4) saMkhyAta guNa adhika (2) asaMkhya bhAga adhikavizuddha (5) asaMkhyAta guNa adhika (3) saMkhyAta bhAga adhikavizuddha (6) anaMta guNa adhika sarvajaghanya saMyama sthAnamAM sarvotkRSTa dezaviratinA vizuddha sthAnamAM rahelAnirvibhAgo (saMyamaparyAyo) thI anaMtaguNa hoya che. AthI ja sarvajaghanya paNa sAdhu sarvotkRSTa dezavirati "zrAvakathI ghaNo mahAna che. anaMta saMyama paryAyonuM eka saMyama sthAna thAya ane asaMkhyAta saMyama sthAnonuM eka kaMDaka thAya ane asaMkhyA kaMDakonuM ekaSasthAnaka thAya che. asaMkhya SasthAnonI saMyamazreNI thAya che. anaMta bhAgavRddhi kaI rIte prathama saMyama sthAnamAM jeTalA saMyama paryAyo che tenAthI bIjA saMyama sthAnamAM anaMtamAM bhAga jeTalA saMyama paryAyo vadhAre che tenAthI trIjAnA anaMtamA bhAga vRddhi ja thavAnI tenAthI anaMtamA bhAga saMyama paryAyonI vRddhi thAya Ama uttarottara dareka saMyama sthAnomAM anaMtamA bhAga (saMyamamAM paryAyonI) vRddhi karatAM karatAM aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa saMyama sthAno sudhI pahoMce te badhA saMyama sthAnonI kaMDaka saMjJA che. (2) asaMkhyAta bhAga vRddha (anaMtA bhAga vRddha) nuM kaMDaka pachI je paheluM sthAna che te pUrvanAM saMyama sthAnomAM rahelA (saMyama paryAyo) nI apekSAe asaMkhyAtamAMthI adhika che te pramANe asaMkhyAta bhAga adhikanuM paNa jANI levuM. saMyama zreNInuM svarUpaH (gurutattvavinizcaya) saMyama zreNI asaMkhyAta saMyamasthAno, kaMDako aneSasthAnakathI bane che. saMyama sthAnaH anaMta saMyama paryAyonuM eka paheluM saMyama sthAna thAya che. asaMkhya saMyama sthAnonuM eka kaMDaka thAya che. jenA kevalI paNa be vibhAga na jJAnasAra // 81
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1). karI zake tevA aMtima bhAgane nirvibhAga (saMyama paryAya) AvA anaMtA saMyama paryAyo sarvajaghanya saMyama sthAnamAM hoya che. sarva jaghanya saMyama sthAnamAM rahela sarva virati sAdhu, anaMtAsaMyama paiyAyothI yukta evA sarvotkRSTadezaviratIvALA zrAvaka karatA anaMtaguNA saMyama paryAyavALo. (anaMtaguNanuM pramANa keTaluM? sarvotkRSTa dezavirativizuddha sthAnamAM jeTalA saMyama paryAyo che temane sarva jIvarAzithI anaMtaguNa guNatA je saMkhyA Ave teTalA samaya paryAyo sarva jaghanya saMyama sthAnamAM hoya che. arthAt sarva jaghanya paNa saMyama sthAnamAM lokAloka rUpa AkAzanA pradezothI anaMtaguNanA saMyama paryAyo hoya che.) (bUta -kalpabhASya) * "SaTasthAnonI saMyama zreNI anaMtabhAgavRddha: prathama saMyama sthAnamAM nirvibhAga saMyama paryAyo che tenAthI bIjA saMyama sthAnamAM anaMtamAM bhAga jeTalA nirvibhAgo vadhAre che. teja pramANe trIjA, cothAdi saMyama sthAnomAM uttarottara anaMtamAM bhAga jeTalA saMyama paryAyo vadhAre tema vRddhi karatA aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANe saMyama sthAno sudhI kaMDakanI saMjJA che. asaMkhyAta bhAga vRddhaH (anaMtabhAga vRddhinuM) kaMDaka pachI je paheluM saMyama sthAna che te pUrvanA saMyama sthAnomAM rahelA saMyama paryAyo nI apekSAe asaMkhyAtamAM bhAgathI adhika che tyAra pachI anaMtabhAga vRddha saMyama sthAno eka kaMDaka jeTalA thAya, tyArabAda eka saMyama sthAna asaMkhyAtabhAgavRddha hoya che. tyArabAda anaMtabhAga vRddha saMyama sthAno eka kaMDaka jeTalA thAya che. tyArabAda eka saMyama sthAna asaMkhyAtabhAga vRddha hoya che A pramANe vacce vacce kaMDaka jeTalA anaMtabhAga vRddha saMyama sthAno vALA asaMkhyAtabhAga vRddha saMyama sthAno kaMDaka jeTalA thAya che. (3) saMkhyAtabhAga vRddhaH aMtima asaMkhyAtabhAga vRddha saMyama sthAna pachI jJAnasAra // 82
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarottara anaMtabhAga vRddha saMyamasthAno kaMDaka jeTalA thAya che, tyArabAda asaMkhyAta bhAga vRddha eka saMyama sthAna hoya che. (4) saMkhyAta guNa vRddhaH eja pramANe saMkhyAtaguNa vRddha, asaMkhyAta guNa vRddha ane anaMtaguNa vRddha saMyama sthAno kahevAya. (vizeSa gurutattva vinizcaya gujarAtI bhASAMtaramAM jANI levuM.) paheluM SasthAna pUrNa thayA pachI bIjuM SasthAna thAya che tyAra pachI krame trIjuM thAya che A pramANe kula asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa asaMkhyAtA have anaMta bhAga vRddha ane anaMta guNavRddha no artha jaNAve che. anaMtabhAgavRddha eTale pUrvanA saMyama sthAnamAM jeTalA saMyamaparyAyo che tene sarva jIvo je anaMta che, te anaMtathI bhAgatA jeTalA Ave teTalA saMyama paryAyo vaDe adhika pachInuM saMyama sthAna che. - asaMkhyAta bhAga vRddhaH eTale pUrvanA saMyama sthAnamAM jeTalA saMyama paryAyo che tene asaMkhyAta lokAkAzanA jeTalA pradezo che teTalA asaMkhyAtathI bhAgatA jeTalA Ave teTalA saMyama paryAyo vaDe adhika pachInuM saMyama sthAna che. - saMkhyAta bhAgavRddha eTale pUrvanAsaMyamasthAnamAM jeTalA saMyamaparyAyo che tene utkRSTa saMkhyAthI bhAgatA jeTalA Ave teTalA saMyama paryAyo vaDe adhika pachInuM saMyama sthAna che. - saMkhyAta guNa vRddhaH eTale pUrvanA saMyama sthAnamAM jeTalA saMyamaparyAyo che tene utkRSTa saMkhyAtathI guNatA jeTalA Ave teTalA saMyama paryAyo vaDe adhika pachInuM saMyama sthAna che. - asaMkhyAta guNa vRddhaH eTale pUrvanA saMyama sthAnamAM jeTalA saMyama paryAyo che tene asaMkhya lokAkAza jeTalA pradezonuM che teTalA asaMkhyAta thI guNatA jeTalA Ave teTalA saMyama paryAyo vaDe adhika pachInuM saMyama sthAna che. jJAnasAra || 83
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ anaMta guNavRddha eTale pUrvanA saMyamasthAnamAM jeTalA saMyamasthAnomAM jeTalA saMyama paryAyo che tene sarva jIvo je anaMta che te anaMtathI guNatA jeTalA Ave teTalA saMyama paryAyo vaDe adhika pachInuM saMyama sthAna Ave. - sAdhu kevo hovo joIe? (1) amatsarI - IrSALu na hovo joIe. jJAna dhyAna - tapa - japa - bhAgamAM AgaLa vadhe che. to paNa ene guNano rAga kema nathI thato? IrSyAne kAraNe emAM paNa mAna kaSAya ja bhAga bhajave che. huM paNuM jagatamAM uMcA thavAnI vRtti aMdara paDelI che. "utkarSa karavo e jIvano svabhAva che mATe e jagatamAM bahAranA utkarSa Icche paNa AtmaguNono utkarSa-enI pUrNatA enI samajaNa nathI mATe paramAM jAya che. A bhAva samajAya tyAre e ja bhAva guNo pratye thaze - guNI pratye bahumAna Avaze eTale mAna tUTaze - utkarSa sva tarapha AgaLa vadhaze." (2) kRtajJaH- upakArInA upakArane kadI bhUlanAro nA bane ApaNA upara prathama upakAra siddhanA jIvono che eka AtmAsiddha banyo ne ApaNo AtmA anAdi nigodamAMthI bahAra nIkaLyo. have A upakArane satata yAda karIe e jinAjJAnuM utkRSTa pAlana che. ApaNA upara keTa keTalAnA upakAra che. to pachI ApaNe jagatamAM mAthuM uMcakIne pharI ja kema zakIe?mAna kaSAyane toDavAno A zreSTha upAya che. bIjA naMbare arihaMta paramAtmA, pachI AcArya - upAdhyAya ane sAdhuno upakAra che. AtmAnA hitanA ekAMta kAraNarUpa jo koI hoya to te paMcaparameSThi bhagavaMtono upakAra che. A upakArathI mukta bane e tamAma jIvonA upakArathI mukta bane che. jagatanI tamAma jIvarAzimAM siddhatva e arihaMtanI AjJAnuM utkRSTa pAlana che jinAjJA pAlana karI siddha thavu e ja sarvavikAramAMthI mukta thavAno aMtima zreSTha upAya che. cAritrae zuM che? samatA ane AtmAno svabhAva (pariNAma) cAritra che - ane te jJAnasAra || 84
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ mohathI AvRtta che. AthI mohanIya karmane dUra karavA vyavahAracAritranuM sarvajJoevidhAna karela che. samatAnA lakSa pUrvaka vyavahAracAritranuM pAlana thAya to samatArUpa cAritra guNa AtmAmAM pragaTa thAya. (1) tattva zraddhAH vitarAganI vANI para nirvikalpa zraddhA-AnA vinA AgaLanuM kAMI nahIM Ave samyagujJAnaH AvI apUrvazraddhA lAvavA mATe samyagU jJAna jarUrI che ane enA mATe samyagruta jarUrI che je paramAtmAe kahyuM te zrata. ApaNI AryasaMskRti zuM hatI? guru pAse jaIne enI sevA-vaiyAvacca ne emanA kAryo karavA pachI lAyakAta mujaba guru ene jJAna Ape. mASatuSa munine gurue mAtra be ja zabda ApyAM paNa emAM ja Agamano saMpUrNa sAra ApI dIdho, tamAma maMtro ApI dIdhA basa Aja gurunI gurutA che. atyaMtara tapa e ja mukhya che ane AnaMdadazA pragaTAvavA mATe che. tethI ja prathama prAyazcita, pachI vinaya - vaiyAvacca tyAra pachI svAdhyAya mukyo. (3) pUrNAnaMda prAptinI jhaMkhanA pUrNAnaMdanI anubhUtinI IcchAthI pragaTa thato sAdhaka bhAva -pazcAtApa no pariNAma thAya. pUrNa AnaMdanI anubhUtinI IcchA thaze te sAdhana - sAdhanA - sAdhyathI zakya banaze. sAdhana tarIke pAMca IndriyAdi 10dravyaprANamAM pragaTa thayelA pabhAva prANo (pAMca jJAnAdiguNa)nuM joDANa thAya to te sAdhanA zudhdha thAya arthAt te sAdhanA phaLa rUpe jJAnAdi guNanI rakSA-vRdhdhi thAya. sau prathama samyagdarzana guNa kSAyika bhAvane pAme che - pUrNatAne pAme che pachI cAritra prApta thAya che. arthAt vitarAgatA pragaTa thAya je kevaLajJAnanAM aMzarUpa mati -zrata che te kevaLajJAna rUpe pUrNatAne pAme. tamAma ArAdhanAmAM "sAdhyanI pUrNatAnuM lakSa jarurI.jyAM sudhI sAdhya pUrNaprApta na thAya. enAmAM prAptinI jhaMkhanA-dhArA cAlu rahe. aMzamAM ene saMtoSa nahoya. jJAnasAra || 85
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ maLelAMno AnaMda ne na maLelAMno pazcAtApa, paNa khinnatA na hovI joIe. je muni sAvadhAna na hoya to tene dharmanA bahAne paNa rAga vadhe svAdhyAyamAM gAthAnA AMkaDAnI vRdhdhithI AnaMda pAme paNa jJAnanAM upayogamAM na rame'to pramAda. sAdhue trividha trividha sarva pApano tyAga karyo che jyAre zrAvakane anumodananuM pApa cAlu che mATe ja "duvihaM- tiviheNa paccakhANa che tethI sAdhanA akhaMDarUpe nahIM thAya. jyAre sAdhu ne khaMDita thavAnuM nimitta nathI. zrAvako nimitta pakaDIne beThA che mATe eno dharma viratA virata (dharmAdhama)kahevAya. kahyuM che. zrAvakanI beghaDI, 4prahara ke 8praharanI paNa virati khaMDavALI chatAM anya saMnyAsIo karatAM zrAvakane uMcA kahyA kAraNa ke zrAvake sarvajJanI AjJAno svikAra karyo che. dhana parivAra vigere hovA chatAM tene heya mAne che ane saMnyAsIe tyAga karyo hovA chatAM bIjA pAse hovAmAM heya mAnatA nathI eTale jJAnathI zrAvakone uMcA kahyA che. arthAt mAnyatA zudhdha che. sarvanI sarva vAta pUrNa zraddhApUrvaka mAne jyAre mithyAdaSTi saMnyAsI sarva vAta na mAne. mithyAtva gayA vinA game teTalo tapatyAgAdi hovA chatAM AtmAno guNasthAnaka vikAsa na thAya. sAdhu chaThThAthI sIdhA 14mAM guNaThANAne paNa oLaMgI jAya paNa eno kALa aMtarmuhurta mAtra pramANa che. dareka guNasthAkanI maryAdA che mATe mokSanA sukhane meLavavA mATe guNasthAnakane vaTAvavA paDe ane guNAtIta banavuM paDe ane mokSanuM sukha kALAtIta che maryAdA nathI Adi-anaMtakALa che. jIva dIkSAnI zaruAta dAnathI kare. AtmA svabhAvathI nirbhaya che paNa mohane lIdhe bhayabhIta che. mATe mohanuM dAna karavAnuM che have mohamAM paNa konuM dAna karavAnuM che? mithyAtva ane mAnanuM dAna karavAnuM che. (4) AkicanyaH bAhya ne atyaMtara be prakArano parigraha te kAMI pAsena jJAnasAra/86
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAkhe. dAnAdi vigere bAhyane mithyAtvAdi atyaMtara parigrahI kahyA. "A mAruM che" evI je buddhi te parigraha. A mAruM zarIra che e pahelo parigrahane paheluM mithyAtva zarIramAMthI ApaNuM mana keTalu uchyuM? e uThatuM nathI mATe AtmAnubhUti thatI nathI. zarIra -IndriyothI para thaIne AtmaguNonA guMjAravamAM DUbI javuM evuM ApaNe karI zakIe chIe? hA, paNa nathI thatuM. jo zarIra paNa mAruM nathI to bIju to zuM mAruM che? pAtra, parivAra, vasati vi. ne mArA kema kahevAya? na kahevAya. "Atama sattA ekatA pragaTe sahaja svarUpa, te sukha traNa jagata meM, cidAnaMda cidarUpa." jyAre AtmAnA sattAmAM rahelA jJAna-samyagdarzana ane cAritranI ekatA thAya pachI ja AtmAnuM akSata arUpI avyAbAda rUpa zAzvata sukha pragaTa thAya. "jJAna rasAyaNa pAyake, miTa gaI pudgala Aza, acala - akhaMDa sukhame ramuM, pUrNAnaMda prakAza." sAdhu jANe mAne, te pramANe varte -e traNeyanI abhedatA Ave. je rAkhe para prANane, dayA tasa vyavahAre, nija dayA viNa para dayA kuNa prakAre." svopakAra vinAno paropakAra anarthanuM mULa che. jJAna aMdaramAM parINAma na pAmyuM to phUTI nIkaLaze -mAnAdi kaSAyo phAlI phUlaze." jina jima bahuzruta - bahujana sammata, bahu ziSya parivAre parivAriyo tima tima jinazAsanano vairI, jo navi hoya nizcaya dariyo" (maho. yazovijayajI.) jo nizcayarUpa jJAna AtmAmAM pariNAma na pAme to bAhya badho vyavahAra saMsAra sarjaka thAya. jJAnasAra // 87
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atma ramaNatA arthAt jJAnanuM svamAM pariNamana ane paramAM jAya to bhramaNatA. jJAnanA pariNAmathI ja mana sthira thAya ane paramAM jAya to vikalpa dhArA cAlu thAya.manano khorAka moha che, hakIkatamAM mana e jJAnanuM sAdhana che. 14 rAjalokamAM nimitta na hoya evuMnabane siddha ane kevaline paNa nimitta che. "nimitta e joya che" sAdhue nimitta mAM rahIne "sva" mAM rahevAnuM che. je 'tattvathI ja samaje te potAnAmAM ja rame'-parano saMbaMdha bAMdhe nahIM e Atmatattva ja che. Atma guNone javeda mATe yogamAM rahIne paNa ayogI bane. odayika bhAvanuM sukha - tIrthaMkaranuM sauthI zreSTha che. (karmanA udayathI maLe mATe audayika bhAvanuM sukha.) bIjA naMbare sarvArthasiddhanA devonuM sukha tyAM vItarAgaprAyaH che. dezaviratinA pariNAma tyAM nathI kAraNa bhogavalI karma nikAcita che. eka hAthanuM zarIra sarva devomAM sauthI rUpavAna 33 hajAra varSe mAtra eka vakhata AhAranI IcchA thAya 335khavADiye eka vakhata zvAcchozvAsa kare ane 33 sAgaropamanA AyuSya daramyAna mAtra 16 sAgaropama pasAra thaye eka vakhata paDakhuM pherave ane ra56 motIonA athaDAvavAthI divya-saMgItanATako pravarte temAM udAsIna bhAve rahetA tattva ramaNIyatAmAM kALa pasAra kare paNa prApta sukhane choDI na zake. cAritranA sukhanA anubhava mATe AtmAne tattva saMvedana jJAnanI jarUra paDe che. koInI paNa apekSA vinA arthAt jarUra paDe to apekSAne bhAMgavI paDe. - sAdhu ane anuttaravAsI devanA sukhamAM zuM taphAvata hoya? 1 varSanA paryAyavALA sAdhu anuttaravAsIdevanA sukhane paNa oLaMgI jAya. (kyAre bane?) sAdhu khAvAne pApa mAne, jyAre anuttaranA devane 33 hajAra varSa sudhI khAvAnuM duHkha nathI ema sAdhune paNa khAvAnI IcchA na hoya. anuttaramAM zvAsozvAsa 335khavADiyene paDakhuM pheravavAnuM 1dAsAgaropame. A badhu sukha che. paNa khAvAnI IcchA thAya tyAre e eno tyAga nathI karI zakatA. paccakakhkhANa laI zakatA nathI. temaja zvAsocchavAsa vagara kSaNabhara jJAnasAra || 88
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa rahI na zake. paDakhuM pheravavAnuM cukAvI na zake. kAusagga vagere kaMI paNa kriyA karI na zake. kAraNa nikAcita punya karmanA udaye tene avazya bhogavavuM paDe. jyAre sAdhu zarIranA sukhane choDI zake ane kaSTo ApavAvaDe nirjarA karI zake. zAnI ne sadA AnaMda to tapasIne mahAAnaMda' IcchA e ja duHkha che ene toDe eja sukha, jJAnanI vRddhi - ahaMkArano nAza e sAdhunuM sukha. ahaMkAranA nAzathI kaSAyano nAza ane enA dvArA viSayono tyAga eTale sukha. 1 varSano paryAya lakhyo. 1 varSamAM 3Rtu Ave e traNemAMthI pasAra thAya che. (unALAmAM AtApanA - ThaMDImAM khullA dile rahevAnuM - oDhavAnuM nahIM- comAsAmAM saMlInatA aMgopAMganI, mana-vacana kAyAnA yogone saMkocavAnA ArIte je rahe che te mohane saMpUrNa jIte to mokSamAM jAya, jo thoDo paNa bAkI rahI jAya to devalokamAM javuM paDe.) sAdhune tIrtha svarUpa kahyA te tIrtha svarUpa kyAre bane? tIrthaMkaranI AjJAne mAne, svIkAre ane enAmAM otaprota banI jAya to pote tare ane bIjAne tAre. dravyathI baMdhAyelo AtmA dravyadAna Ape dravya e bhAvanuM kAraNa che. dIkSA lIdhA pachI eNe have bhAva-dAna karavAnuM che, ne bhavAtIta banavAnuM che. devone avirati janya kaSAyano udaya che mATe viratinA pariNAma nathI apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI, ne svajalana kaSAyano udaya devone che. mAtra anaMtAnubaMdhI kaSAya na hoya to samyagdarzana guNa hoya. devone zAtA evI baMdhANI che ke azAtA udayamAM satata na Ave. 6 mAsa zAtA satata rahI zake pachI arnamuhUta azAtA udayamAM Ave. devone je vastu khAvAnI IcchA thAya teno oDakAra AvI jAya. ene lomAhAra hoya che. sAdhu puNyanA udayane anukuLatAne phagAvI zake che, tyAgI zake che. devo tyAgI zakatA nathI mATe sAdhune sukha vadhAre. sAdhu ne have mohanuM dAna karavAnuM che je enA Atmapradezo para che. ApaNane saMpUrNa zraddhA hovI jJAnasAra // 89
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ joIe ke mArA eka AtmapradezamAM je anaMta sukha che te lokAlokamAM paNa samAya evuM nathI. manamAM pahelA ja Akicanya lAvavAnuM che. bIjA naMbare brahmacaryanI zuddhi joIe. svAdiSTa AhArano tyAgane tapa. arasa-nirasa AhAra eTale tapanI zuddhi joIze. jema jema AtmA tapa karato jAya tema tema mAna, lobha, mAyAvi. jAya ane namratA- saMtoSa - saraLatA Ave to te tapanirjarAnuM kAraNa bane - AnaMdanuM kAraNa bane. mULa mUni je Atama gaveSI-nakare gRhasthano saMga' sAdhu Atmakhoja no rasiyo hovo joIe emAMthI ja rahasya meLavavA mATe e bhIDathI dura raheze. ne AtmAnI khoja ne moja mANaze. sAdhupaNAnuM lakSa - mAre pratikULatA ne sahana karavI ane bIjAne kaI rIte anukULa thaIne jIvavuM. sAcI samajaNa hoya tyAM pharIyAdana hoya to sAcI ArAdhanA thAya 0 tejolezyA arthAta cittanuM sukhamuninuM kevuM hoya che? sukha jJAnathI yukta ane jJAna AnaMdathI yukta hoya tethI sAdhunuM citta jJAnAnaMdanA sukhamAM magna hoya che. jema jema cAritra paryAyanI vRddhi thatI jAya tema tema sukhanI vRddhi thatI jAya che. pa-mAM bhagavatI sUtramAM jaNAvyu che - je AtmAmAM magna hoya tevA sAdhune AvA prakAranuM sukha ghaTe che. jenigraMtha hoya jene mamatAnI gAMTha kyAMya baMdhAyelI na hoya jene choDIne AvyA emAM mArApaNAnI buddhi na hoya ane jyAM mArApaNAnI buddhi che. tyAM sahavartIomAMne paryAyomAM gAMTha baMdhAya. nAmamAM gAMTha baMdhAya. patrikAmAM badhAnuM nAma Avyu mAtra mAruM ja nahI - huM paNa joI laIza avasare. vezamAM gAMTha baMdhAya, upakaraNamAM gAMTha baMdhAya, jeNe A badhA nAma veza ne upakaraNa vigere thI potAne sAdhu mAnyo tene A badhAmAM gAMTha (mamatA) baMdhAya. vyavahAra aucityathI kare ene sAdhupaNuM je aMdaramAM che tenuM saMvedana jJAnasAra || 90
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare to vartamAnamAM mokSanA sukhane anubhave. zrAvakapaNa dezaviratidhara hoya to te aMzanA aMzane vede tyAre dezaviratidharane paNa cAritrano je talasATa jAge te kiMIka alaga ja hoya. jeNe sarvavirati grahaNa karI enA pariNAmamAM kyAMya vyAdhAta thayo nathI. aticAra paNa lagADyo nathI tevA mahAtmAnI divasanI, pakSanI, mAsanI, varSanA paryAyanI gaNatrI karavAmAM Ave che. je AtmAne guNano talasATa jAgelo nathI to tene bahAramAM ja badhI ujavaNI karavAnuM mana thavAnuM sAdhuthI ujavaNI karavAnuM kahevAya nahI. zrAvaka cAritranI prApti mATe, sAdhunA tapAdi guNonI anumodanA mATe ujavaNI karI zake che. anuSThAna moTA bhAge sAdhu bhagavaMtanI preraNAthI cAlatuM hoya to te khoTuM che. zrAvakanuM kartavya che, anumodanA ane anumodana rUpe ja anuSThAna karavAnuM che. je sAdhu parama - saMvega jhIlatA hoya te (1) sAdhune dareka kriyAmAM nirjarA thAya. "magna" svabhAvanA upayogamAM je prayatnavALA hoya te. (2) apUrva AnaMdanI anubhUti thAya "para" mAM viraktino pariNAma jene hoya. arthAt udAsIna hoya. (3) sva - ramaNatAne ja anubhave. svaguNamAM ja je magna hoya. kayA kAraNathI sAdhune ujamaNAnI hoMza thAya? gozALAne jina banavuM nahatuM paNa jina kahevarAvavuM hatuM te rIte amArI nizrAmAM khuba khuba ArAdhanA thaI tevuM batAvavA pratiSThA pAmavA ujavaNA karavAnA hoza thAya. zAsananuM nAma AgaLa karIne ane potAnI prabhAvanA kare to bhavAMtaramAM zAsana maLaze ke kema? te mATe khuba sAvadha rahevAnI jarUra che. 50,000 kevali ziSyonA guru gautamasvAmIne paNa eka ja jhaMkhanA hatI ke mane kyAre kevaLajJAna maLe? AnaMda zrAvakane tyAM jaI " micchAmi dukkaDa' mAMgI AvyA hatA- AvA namra hatA, AvA guNAnurAgI hatA. jJAnasAra // 91
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrvanA kALamAM sAdhunA tapanI jANa devo - duMdubhI vagADIne karatAM - kema ke sAdhuno tapa gupta ja hoya tenI jAherAta nahoya. mATe ja vartamAnamAM devo paNa bhAgI gayA kema ke sAdhu pote ja potAnA ujamaNAnI taiyArI karAve che. sAdhuoe sabhAmAM premasUrimahArAja ma.sA.nA guNa gAyA.tyAre premasUrimahArAja sAheba makAnamAM khUNAmAM besI raDatAM hatA, ke are! mArAmAM jarAya guNa nathI ne A loko khoTA vakhANa kare che. A ja to mahApuruSonI vilakSaNatA che. potAnA guNo potAne kyAreya guNarUpe lAge nahIM-haju ghaNuM meLavavAnuM bAkI che tevuM vicAre - atyAre topa-rapa ziSyonA guru banI gayA eTale guNasaMpanna banI gayA!' nirmaLa sukhanA svAdavALI tejo vezyA che. je jJAna mohanAvigamathI nirmaLa banyuM te ja temAM magna banI zake che. nirmaLa jJAnamAM AnaMda bhaLe eTale AnaMdamAM magna bane ane jo moha hoya to paramAM Asakti pUrvaka bhaLe. AnaMdamAM AtmA -AtmAnA pUrNa upayogamAM hoya che ane "para" mAM Asakti pUrvaka hoya tyAre pote ja potAnAmAMthI gAyaba hoya! ratnatrayI nI ekatA sivAya "mannatA ghaTatI nathI. kriyA tagata banavI joIe temAM jJAnano pariNAma joDAya. * darzana kriyAno vyavahAra zA mATe? dareka vastu samajadArIpUrvakanI hoya -ciMtana pUrvakanI hoya (jema ke cAlavAnuM kAryaAvyuM darzana karavA javuM che tyAre e vicAre ke huM sattAe siddhAtmA chuMsiddhone to koI kriyA karavAnI hotI nathI to A cAlavAnI kriyAyoga kema Avyo? huMsiddha zuddha AtmAnabanyo mATe tuM haju zuddha kema nathI banyo? kema ke tuM anukuLatA no rAgI che. rAgane dUra karavA tAre vitarAganA darzana karavA javAnuM che. AthI AdarzanakriyAno vyavahAra Avyo. AjJA-AkriyAyogamAM mAre jJAnavaDe samatArasamAM lIna banavAnuM che. kriyAyogamAM hovA chatAM AtmAmaya banI javAnuM che to ja kriyAzuddha thAya jJAnasAra || 92
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane to ja kriyA yoga TaLI jAya. dravya eguNano AdhAra che ane guNanA paryAyo bhinna bhinna hoI zake cAritraguNa siddhomAM paNa rahelo che te "avinAbhAvi' arthAt sadA sAthe rahenAra pariNAmika bhAve - te guNo AghApAchA thavAnA nathI. guNo sthira thaI gayA che. pAMca labdhio -dAna, lAbha, bhoga, upabhoga ane vIrya ane cAritrano guNa paNa teomAM kSAyika bhAve che. cAritra guNa e AtmAno arUpI pariNAma che. sadA sAthe rahe che je 12me che te jasiddhamAM raheluM che. 12 me kSINa moha yathAkhyAta cAritra che. 11 me upazama yathAkhyAta cAritra che. 11 me ane 12 me guNaThANe vizuddhimAM bheda paDe che. 11 me moha udayamAM nathI paNa sattAmAM che eno bheda paDe che. 12 me karmakSayathI je pariNAma pragaTe che te ja pariNAma siddhamAM rahevAno mATe siddhamAM nizcayathI cAritra che. cAritra kaI rIte pragaTa thAya? tattvanI zraddhA prathama thavI joIe. AtmA e dravya che evo "Astikya" guNa prathama pragaTa thavo joIe. A na thAya tyAM sudhI mAtradravya - cAritra ja raheze je avinA AtmAne paNa hoya che. AtmAnuM astitva svIkAryA vinA samyagdarzana guNa pragaTa thAya nahI. tattvArtha - sutramAM paNa "tattvArtha zraddhAnuM samyagdarzanam" ema kahyuM che. zraddhA vinAnuM jJAna samyagu nA bane. pahelA jJAna ane darzana guNa pragaTa thAya to ja cAritranA pariNAma pragaTa thAya te AnaMda svarUpe pragaTa thAya che. pazcAtApa e tapa no pariNAma che mATe atyaMtara tapa pazcAtApathI zarU thaI jAya che. cAritra pachIno parINAma e pazcAtApa no pariNAma che e ja tapa che. mRgAvatIne kevaLajJAna kaI rIte thayuM? cAritranA pariNAmamAM hatA temAM alanA thaIguruNIjIne duHkhI karyA tethI pazcAtApano bhAva Avyo tethI nirjarA thaI ane kevaLajJAna thayuM. bharata mahArAjAe pote ATalo kALa AzravamAM rahyA eno pazcAtApa jJAnasAra // 93
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane saMvaramAM rahIne jeno bhogavaTo karavAno hato tena karyo ane para pudgalano bhogavaTo karIne emAM tRptino AbhAsa karyo. AtmAnA guNono bhogavaTona karyo. A pazcAtApa karatAM apUrvapazcAtApanI tIvadhArA cAlI-karmonI nirjarA ane kevaLajJAna thayuM. samyagdarzanano pariNAma nirmaLa thayo tethI jJAna vizuddha thayuM mATe cAritrano pariNAma Avyo ane pazcAtApa thayo - jevo pariNAma te pramANe vIryapravarte che. pazcAtApa anubaMdhone toDavAnuM ane karmonI nirjarA karavAnuM kArya zarU karI de che. pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyono kSayopazama thavAthI cAritrano pariNAma thAya che. vividha IcchAno pariNAma lobha mohanIyanA udayathI thAya che. | mATe potAnA guNone badale para-vastunA bhogavaTAnI IcchA kare che tethI lobha mohanIyanA kSayopazamathI, kSayathI tapano pariNAma thAya che. tapanA be pariNAmaH (1) pudgalanA bhoganI IcchA rokavI (2) potAnA guNonA bhogavaTAmAM tRpti anubhave ane te vakhate ene koIpaNa IcchAno pariNAma thAya ja nahI. AtmA pUrNa tRtino anubhava kare. mATe siddha bhagavaMto sadAya tapamAM taraboLa che. parama tRtine anubhave che. - sAdhunuM sukhaviratInAM pariNAmathI vRddhI pAmatuM jAya-mohano pariNAma ghaTato ja jAya. tenuM je Atmasukha vadhe che tenI A vAta che. devalokamAM zAtAnuM sukha vadhu, upara - uparanA devalokamAM prazasta sAmagrI vadhAre arthAt avadhijJAna, zubhalezyA, rUpAdi prazasta vadhatA jAya jyAre viSaya - kaSAya parigraha ghaTatA jAya che. tema tema zAtA vedanIya nuM sukha vadhAre hoya che. upara - uparanA devalokamAM kAyA nAnI ane sukha vadhAre hoya che. vitarAgatA vadhe tema tema sukha vadhe: vItarAgatA vadhatI jAya tema tema sukha vadhatuM jAya paNa AvuM kone jJAnasAra || 94
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya? tIvra saMvegavALAne ghaTe - maMda saMvegavALAne nahIM. tIvra saMvega - tIvra mokSano abhilASa sattAgata potAnAmAM rahelA je guNo che tene pAmavAno ane tene anubhavavAno tIvra abhilASa che ane jene choDavAnuM che tenAthI jaldIthI chuTAya tevo paNa abhilASa tIvra che ane pravRtti paNa tevI ja hoya. chaThThA sudhI abhilASA ane pravRtti baMne hoya che. 7mene 12me guNaThANe je pragaTa thAya che te siddhamAM paNa hoya che tyAM vyavahArathI cAritra nathI paNa nizcayathI che kAraNa e AtmAno guNa che ane guNa kadI dravyathI (AtmAthI) judA paDatA nathI ane varyAntarAyanA kSayathI dAnAdi pAMca labdhi paNa siddhanA jIvamAM ghaTe che. prabhue prathama saMvatsarI dAna karyuM, pachI abhayadAna karyuM ane pachI je AtmAnuM nahatuM tevA tamAma pudgalono tyAga karyo, tyAre te siddha banyA. dAna arthAt tyAga tyAre ja kahevAya ke te ApyA pachI grahaNa karavAno bhAva ja nA hoya. dAna karyuM mATe lAbha thayo - pArakI vastu pote choDI dIdhI. enA paranuM mAlikIpaNuM badhuM ja choDI dIdhuM mATe ene potAnu je hatuM teno lAbha thayo. jeno lAbha thayo tevA jJAnAdi guNono bhoga ane cAritra guNano upabhoga kare che ane vIrya AtmAnA tamAma guNomAM pravartamAna thAya Ama niraMtara pariNAma cAlyA ja kare che.guru ziSyane bhaNAve temAM ziSya jeTaluM grahaNa kare teTalo tene lAbha thAya paNa gurune to potAne lAbha thaI ja rahyo che. Ama karatAM karatAM jJAna evI rIte parINAma pAmI jAya ke have eka paNa graMtha vAMcavAnI jarUriyAta ja na rahe-poTalA bAMdhavAnI jarUra ja nahI. kevaLajJAna ja pAmI jAya. jJAnanI sparzanA potAne keTalI thaI te svayaM vicAravAnuM che. nahIMtara moharAjA beTho ja che. dhananI ciMtAnI pAchaLa AtmAnA dhananI ciMtA na karI ane durlabha evo manuSya bhava hArI gayA ane bhavabhramaNa vadhAryu. * pratimAdhArI zrAvaka karatA ekadivasanA paryAyavALo sAdhu mahAna zA mATe? 12 vratadhArI zrAvaka: paDimA vahana karanAra zrAvaka karatAM paNa eka jJAnasAra // 95
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ divasamAM cAritranA paryAyavALo sAdhu ke je jadhanya cAritranA prathama sthAna para che. Indro paNa tene vaMdana kare che kema ke caturvidha saMgha samakSa saMyama grahaNa karyuM. sarva saMgano tyAga karyo ane basa have zAsana ja mAruM - zAsana para bahumAna bhAva AvI jAya. saMprati mahArAjA pUrva bhavamAM bhikhArI hatA. khAvA mATe saMyama grahaNa karyuM. pachI jyAre vedanA thaI tyAre 10pUrvadhara paNa temanI pAse besIne vaiyAvacca kare. zeThIyAo sevAmAM khaDe page taiyAra. A badhAthI saMyama pratye zAsana pratye eTaluM badhuM bahumAna AvI gayuM ke bIjA bhave janmatAM ja 12 varSano duSkALa nAza pAmyo ane 2 varSanI uMmaramAM azoka samrATanA vArasadAra tarIke samrATa banyA. sAmrAjya traNa khaMDamAM vistaryu paNa sAthe rAjyanI AzaMsA na bhaLI! tethI zAsananI prabhAvanA traNe khaMDamAM karI paNa potAnI prabhAvanA na karI. jadhanya cAritranA pariNAmano prabhAva: 5- mAM guNasthAnakathI 10mAM guNasthAnaka sudhI cAritranA je paryAyo che te kSayopazama bhAvavALA che kema ke tyAM mohano aMza che teno saMpUrNa kSaya thayo nathI mATe enekSAyopathamika bhAvanuM cAritra kahyuM che. upazama zreNImAM 8mAMthI 11 me upazama cAritra hoya. pUrNa kSaya thavAthI pUrNatA pragaTa thAya. sarvaAkAza pradezono je samUha che tenA karatA anaMtaguNA cAritrano prAdurbhAva thAya te prathama jadhanya cAritra sthAna che mohano saMbaMdha tamAma saMbaMdhIo sAthe kApI nAMkhyo ane have tamAma jIvo samAna che A moTu parAkrama karyuM. potApaNAno bhAvatoDI nAMkhyo - anumodanA paNa nathI. zrAvaka paDimAdhArI hovA chatAM paNa teNe kAyamI sneha-saMbaMdha kApyA nathI ane anumodananuM pApa cAlu che. jyAre sAdhue kAyama mATe saMbaMdha kApI nAMkhyA ane paccakhkhANa lIdhA, paramAtmAnI parama AjJAno svikAra karI lIdho. 5 mAM guNaThANe vacana jJAnasAra // 96
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuSThAnano aMzathI svikAra che. 6 he sarvathI vacana anuSThAnano svIkAra che. pachI AgaLa asaMga anuSThAna Ave. je gurune samarpita thayo tene tyArathI ja sIdhI nirvikalpa sAdhanA zarU thaI gaI. bhaNIgaNIne Ave paNa te samarpita nahIM thaI zake to te potAnI buddhi lagADaze. eTale gurunuM nahI mAne eTale enuM patana zakya che. 0 sAdhune kriyA rUpa vyavahAra zA mATe? anAdikAlina viSayAdi asat pravRttimAMthI bahAra nIkaLavA mATe sat kriyAnI jarUra che tema ja sarvajJanA zAsanamAM je vyavahAro mUkyA che te rahasyothI bharelA che. mithyAtvanA udayathI mArga samajAto nathI te kaMIka uMdhI dizAmAM jaze. paNa jenA para divyakRpA deva-gurunI hoya, laghukarmI hoya te paramAtmAnA vacanano saMdarbhapakaDI zake. Avo je AtmA sarvavirati grahaNa kare te ja samayathI jJAna vRddhi pAmatuM jAya tema tema AnaMdanI vRddhi thatI jAya. tejolezyA vadhatI jAya 4 the guNaThANe AtmA ane zarIranuM bhedajJAna thAya. pa-mehave eno anubhava karavAno che. sAmAyikanA khaDakalAM ja karyA tatva paricayamAM potAnA AtmAno - svajananI jema Atma-paricaya karavAno hato paNa e na karyuM ane svajana ne mArApaNAthI svikArI rAgadazA vadhArI mATe samatAne badale akaLAmaNa ja vadhI. AtmAne oLakhazo to samAdhinI zarUAta thaI jaze. jema cAritraparyAya vadhe tema sAdhunuM sukha anuttaravAsI devanA sukhane oLaMgI jAyaH bhagavatI sUtramAM gautama svAmI paramAtmAne nigraMtha sAdhune kevuM sukha hoya te prazna pUche che. prabhu uttara Ape che, "he gautama! munInuM sukha devo karatA adhika ja hoya che. jJAnasAra // 97
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ munInA-1 mAsa no vizuddha paryAya - vANa vyaMtaranA sukhathI vadhI jAya che. " -2 mAsa no vizuddha paryAya - bhavanapati-nikAyanA devonA sukhane vaTAvI jAya (asurakumAra sivAyanA) " - 3 mAsano vizuddha paryAya - asurakumAra devonI tejolezyAne vaTAvI jAya. " - 4 mAsa no vizuddha paryAya - graha nakSatra-tArA jyotiSa devonA sukhane ullaMdhI jAya " -5 mAsa no vizuddha paryAya - caMdra sUryanA devonA sukhathI vadhI jAya " - 6 mAsa no vizuddha paryAya - saudharma - IzAna devonA sukhathI vadhu sukha anubhave " - 7mAsa no vizuddha paryAya - sanaskumAra - mAhendra devonA sukhathI vadhu sukha anubhave -8 mAsano vizuddha paryAya - brahma deva loka ane lAMtara devanA sukhathI vadhu sukha anubhave " -9mAsa no vizuddha paryAya - mahAzukra ane sahastrAra sukhathI vadhu sukha anubhave " - 10mAsano vizuddha paryAya- Anata -prANat -AraNa ayyataH 10-11 devalokanA devothI adhika sukha pAme " - 11 mAsano vizuddha paryAya- greveyaka devalokanA sukhone oLaMgI . jAya " - 12 mAsano vizuddha paryAya- anuttara vAsI devalokanA sukhone oLaMgI jAya. jJAnasAra || 98
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avo pATha bhagavatI sUtramAMthI levAyo che 12 mAsathI vadhu paryAyavALA nigraMtha sAdhuo zukla lezyAvALA ane aMte siddhagatine pAme che. mana che tyAM sudhI mAnasika sukhanI pradhAnatAcha mana gayA pachI Atmika sukha che. zramaNa -nigraMtha ja che. sarva sAvadya yogathI rahita vaLI rAga-dveSathI para evA A mahAtmAnI vAta che teo moha jatA cAritranI vRddhi ane zuddhi thI prakarSa AnaMdane anubhave che. 1 varSamAM anuttaravAsI (utkRSTa sukhI) devonA sukhane ullaMdhI jAya che. vibhAva dazAno bhAva bhUlAto jAya che. kaSAya rahita evuM apUrva sukha anubhave che. zarIra bIjAne rAgarUpa na bane ane saMyamamAM sahAyaka bane eTaluM ja ene ApavAnuM che. saMyamamAM kaSAya rUpa parigrahane choDavAno kSamAdi guNothI te kayAre bhAvita bane? viSayothI dUra bhAge tyAre. "kSamA zramaNa" ne maphatamAM khamAsamaNa nathI ApavAnuM temanA jevA thavA mATe pAMceya aMgone namAvavAnA che. sAdhupaNAnI dareka kriyA viSaya kaSAyanI nivRtti mATe ja che mATe "samaya goyama mA pamAye' - have tuM eka samaya mAtra no pramAda na karIza, tAro dareka samaya svabhAvane pAmavAmAM ja jAya, have tene vibhAva dazAnuM svapramAM paNa smaraNa na thAya. sAdhune apramapaNAnA bhAvathI paramAnaMda sukha vedAya che. zAtA - azAtA nA udayamAM rati-arati na maLe. samyagdaSTi devane saMtoSanuM sukha hoya che. anukuLatA gamavI na joIe. mAre samatA meLavavI che to tenI mAraka mamatA ne TALavI ja paDe. saMyamane bAdhaka tattva dUra karavuM ja rahyuM. sukhAzItA-tejolezyA-prazastralezyA-atyaMta nirmaLa bhAva. asuramAM je paramAdhAmI devo che temane A lezyA hotI nathI mATe temane bAda karyA che. samatAmAM rahevAnI upayoga dhArA tIvra banAvavAnI che jene jIvanabharanI samatA sAmAyika che ane have jene teno anubhava karavo che te jJAnasAra // 99
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ potAnI Indriyo ane yogone aMkuzamAM rAkhaze. viSayonA saMyogomAM mohana bhaLI jAya tenI kALajI leze. jJayano mAtra jJAtA banI viSayone vilina karI deze. viSayo ane kaSAyothI aTakavuM te ja mahattvanuM che to ja saMyama sthAnonI vRddhi thaze ane AtmAnaMdanI anubhUti thaze. prabhu jyAre saMyama le che tyAre 4thAthI sIdhA 7me guNasthAnake pahoMce che kema ke viziSTa saMvegapUrvaka -vIrya uchaLe che tema Atma-saMyamI evo sAdhu krama-akrama karI asaMkhya saMyama sthAnone vaTAvI jAya che. lokamAM rUpInuM nAzavaMta sukha che jyAre adhyAtma jagatamAM arUpInuM zAzvata sukha che. jene potAnA AtmasvarUpano sarvajJa pramANe nirNaya thaI gayo che ane tene ja have pakaDI lIdhu che teja jJAnAnaMdanA nirmaLa - nirbheLa nirUpama AnaMdane anubhavaze. anubhava e kahevAnI vastu nathI anubhavavAnI vastu che. svaguNonA svAdane jIva jAte ja mANI zake. jeNe AtmAnA sukhane anubhavyuM nathI tene samajAvavA mATe strI AliMgana ane caMdananI upamA ApavAmAM AvI che. vAstavamAM AtmAnuM sukha koIpaNa jAtanI upamA vagaranuM apAra - ameya sukha che. puNyathI maLatuphaLatamAmaduHkharUpa che. samyagdaSTi AtmA tene choDavA ja Icche che paNa choDI na zake to pazcAtApa thAya.puNyano udaya svabhAvadazAne Avare che paNa jo puNyanI sahAya laI Atma - svabhAva pAmavAno puruSArtha karo to lAbha thaze. puNya -pAparUpa saMyoga jyAM sudhI chuTato nathI tyAM sudhI jIva avyAbAdha sukhane pAmI zakato nathI. para - AzaMsA vagaranuM puNya prazasta che - je AtmasvabhAva prakaTa karavAmAM sahAyaka che. para AzaMsA vALu puNya aprazasta che je saMsAra bhramaNa ja karAve che. 7me guNaThANe to mokSanI paNa AzaMsA nathI. gAthA: 6 jJAnamagnasya vaccharma, tad vakatuM naiva zakyate | novameya priyAzleSe nAM pi tazcandanadraH .. jJAnasAra || 100
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthArtha jJAna magnanuM sukha mukhathI kahI zakAya ema nathI. enA sukhanI priyA AliMgana nA ke caMdanavilepananA sukha sAthe sarakhAmaNI thaI zake ema nathI. uparokata gAthAmAM be bhautika sukho batAvyAH (1) strInA dehanA sparzanuM ane caMdanAdi padArthonAvilepananuM. A baMnnemAM sparzanuM sukha-zItalatA, komaLatA, snigdhatAno sIdho sparza cAmaDIne thAya che. saMsArIjIvone cAmaDInA sparzanuM paudgalIka sukha sauthI vadhAre che. A sukha rUpI che. jJAnanuM sukha sauthI sAdhune vadhAre che, ane e arUpI che. jJAnano sparza sIdho AtmAne thAya che ane AnaMdanI je anubhUti thAya e svAdhIna sukha che eTale ja sAdhu sukhI. Atama arpaNa vastu vicAratA, mati bhrama bheda TaLe sujJAnI, parama padAratha saMpatti saMpaje, AnaMdadhana rasa poSa suzAnI..." zarIra - Atma bheda pakaDAya pachI saMyogane bhedI nAkhavAnA che to ja sukha maLe. sutranI parAvartanA layabaddha, Dhabasara cAle ne jo AnaMda Ave to te svAdhyAya kaSAyanA gharano che. paNa sAthe arthano upayoga hoya to nirjarA karAvaze, to AnaMdanI anubhUti thaze. siddhi pragaTa na karI zakAya tema hoya tyAM sudhI ja sAdhanano upayoga jarUrI. zukala - dhyAna zrata AlaMbana, e paNa sAdhanA dAva." dIkSA eTale prakRSTa svAdhyAya yoga. sAdhue satata jJAna upayogamAM rahevAnuM. savAranA sajhAya karyA pachI navakAranAM upayogano kAusagna karavAno che. tamAma yogo jJAna upayogamAM rahI zakavA mATenA che. svAdhyAya eTale sAdhune satata svanuM adhyayana karavAnuM che. to e badhI ja nirjarA karI zake che. * dAMDo zA mATe rAkhavAno? vartamAnamAM mana-vacana-kAyA rUpI traNa daMDa che mATe vyavahArathI zarIranI rakSA mATe dAMDo che te vyavahArathI ne nizcayathI 3 daMDathI mukta thavA mATe no satata upayoga rahe. jJAnasAra // 101
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 thA guNaThANe huM AtmA chuM' no bhAva che, e maya thavA mATe A guNaThANuM che. strIno deha ane caMdana banne audArika deha che. chatAM strI dehamAM mRdutAno guNa che ane caMdanamAM zItalatA ane sugaMdha che, AtmAne A jJAna thayuM che. paraMtu mohanA kAraNe pote sukha mANI rahyo che evuM tene satata thAya che e ja moTI bhrAMti che e ja mohanI vizeSatA che. hakIkatamAM e vakhate jIvane bhayaMkara pIDA thAya che. viparIta svabhAvavALA bhegA thAya tyAre pIDA ja thAya. paNa upayoga bhogamAM hovAthI ene pIDAdekhAtI nathI. anubhavAtI nathI. kAraNa mithyAtvano udaya che. ratino pariNAma thAya che. viparyAsanA kAraNe ene bhAvimAM paNa samatA na maLe -pIDA maLe evuM karma bAMdhe che. AmAM dehano sparza thAya che te moha utpanna karAve che jyAre jJAna AtmAne sparze che te niravadhi AnaMda prApta karAve che. "sva" thI sahajatA maLe ne "para" thI kRtrimatA maLe. jene Atma sukhanI jANa nathI - anubhava nathI evA loko ja strI - caMdanAdimAM sukha mAne che. jene azAtAmAM anAdara tene samatAmAM paNa anAdara che. samatA AdaraNIya chene AnaMda enuM svarUpa che. "zAtAmAM chuM enI jagyAe AnaMdamAM chuM evo javAba Avavo joIe. zAtAmAM cho? e vyavahAra bhASA thaI paNa upayogamAM rahevuM joIe ke zAtA heya che. zudhdha "upayoga vinAno yoga e saMsAra che" yoga ane upayoga banne 13 mAM guNaThANA sudhI raheze. yoganI sahAyathI zudhdha upayogamAM rahevAnuM che. 13mAthI mAtrazudhdha upayoga ja raheze. svAdhyAya eTale zuM? svasya adhyayana- svAdhyAyamAM jIve AtmAnA adhyayanamAM rahevAnuM che. arthAt AtmAmAM rahelA jJAnAdiguNomAM svAdhyAyanA AlaMbane ramavAnuM che. svAdhyAya-saMyama ratAnAm. koIpaNa kriyAnI zarUAtamAM khamAsamaNuM ApavAnuM pachI IcchA. jJAnasAra // 102
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAreNa saMdisaha IriyAvahiyaM paDikakjhAmi? guru kahe "paDikameha' pachI Icche ke tahari bolAya AmAM je svIkAra karyo te samyagdarzanano pariNAma Avyo. caityavaMdana karatI vakhate caitya tarIke AtmAno upayoga ane Astikya no pariNAma eTale samyagdarzana che. ahIMthaityavaMdanamAM caitanyadeva ane cetana evo pote bane gAyaba hoya to A kriyA kevI kahevAya? svarUpanA upayoga vinA eke vAta ghaTavAnI nathI ane upayoga AvyA pachI te vAta ghaTyA vinA rahevAnI nathI. A samaja hoya to nAnakaDuM sUtra paNa kevaLajJAna pragaTAvavA samartha che. kSamAzramaNane vaMdana zA mATe? niSedha -IcchA rodhe saMvarI - IcchAnA rodhanI zakti pragaTe mATe kSamAvaMta evA zramaNane vaMdana karavAnuM che. kSamA eTale krodhAdi kaSAyano abhAva zramaNa eTale pAMce IndriyonA viSayothI parAmukha banelo AtmA - varNa-gaMdha-rasa-sparzanI sukha tarIke kyAMya pasaMdagI nA karAya saMyama rakSA arthAt AtmAnI samAdhinI rakSAnuM lakSa rAkhIne sAdhanAmAM sAdhana tarIke sahAyaka bane teTalo ja upayoga karavAno. vaMdana karanAra IcchA vyakta kare che. kSamAne dhAraka evA zramaNa banavAnuM che. niSedya kono? kSamA ne zramaNapaNuM A sivAyanI koIpaNa IcchA have mArAmAM na joIe. have 'vaMdana kyAM? jyAM A guNa rUci che tyAM AvA upayogamAM rahIne jyAre mastaka name tyAre mohanIyano kSaya kare tyAM ja ene sAdhutvanI prApti thaI jAya. vizeSAvazyaka mAM jaNAvyuM che ke zItalatA, komalatA, snigdhatA, mRdutA jemAM vadhAre che temAM jIvane sukhano AbhAsa thAya che, eTale ApaNe ene ja pakaDIe chIe. bolavAmAM paNa je jhINuM ane mIThuM bole enI sAthe AtmA vyavahAra kare che paNa ene kaDavuM bole enI joDe e rahevAnuM pasaMda nahIM kare - eTale ja mokSa mArga durlabha kahyo che. AtmA jyAre yogamAMthI chUTIne upayogamAM Avaze tyAre ja mokSayoga banaze nahIMtara e saMsArayoga ja banaze. jJAnasAra // 103
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAritra-dharmanI sAdhanA eTale zuM? - yogamAM rahIne ayogI banavAnI, rUpamAM rahIne arUpI banavAnI ane jaDamAM rahIne jIvarUpa banavuM e mahAna sAdhanA che. puNyAnubaMdhI puNyane kAraNe arthAt guNanA anubaMdhanA kAraNe anAsakta bhAvapragaTa thayo eTale saMtoSa sukhano anubhava thAya. nikAcita bhogAvalI karmanA udayamAM jIva samatA sukhano puDhaSArtha karI zakato nathI. e khatama thayA pachI ja AtmA potAno puruSArtha karI zake che. tapa-tyAga-saMyamathI sAdhunuM puNya vadhyuM paNa e sAvadhAna rahe to cAritracholAya mATe ja khAMDAnI dhAra para cAlavA karatA kaThIna kahyuM che. zubha bhAva paNa heya che paNa guNa upara bahumAna che mATe eTalA purato upAdeya che. nizcayathI to e paNa heya ja che. puNya ane pApa baMne mULathI jaze tyAre ja AtmAno mokSa thaze. sArA viSayono bhoga karI rahyo hoya te vakhate samyagdarzananA kAraNe AtmA duHkhanI pratiti kare che. bahAra garamImAMthI AvyA ane NCnI ThaMDaka maLI tyAre samyagdaSTi AtmAvicAraze A sukharUpa nathI chatAM temAM je sukha lAge che te mohanIyanA udayanA kAraNe che. samyagdarzananA kAraNe jJAnaniSpakSa banyuM tethI e khoTuM sukha mANI rahyo che, evI jAgRttinA kAraNe anubaMdha nahIM paDe ne jevo mohanIya no udaya khatama thaze eTale e tarata ja pazcAtApamAM pahoMcI jaI ne rasane toDato jAya che. "alpa baMdhane nirjarA vadhu kare. saMsAranuM sukha gumAvyA vinA AtmAnuM sukha maLatuM nathI. rAgano je paryAyate IcchAmAMthI zaru thAyane macchamAM pUrNa thAya. e vakhate jo AyuSyano baMdha thAya to avazya samUchimanoja baMdha thAya. mUrchAbhAva jJAnanI koI ja zuddhi nahI. upayoga na karyo mATe aMtarAya baMdhAyo eTale saMmUcchima avasthA maLe che. "tatvArtha sUtra' viSayomAM sukhabuddhi lAge tyAM sudhI AtmAmAM samyagdarzana nathI. sAdhu "sva" mAM hoya to ja sukhI. strIno - jJAnasAra // 104
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdanAdikano AsaktithI saMsarga kare to AtmA saMsAracakramAM bhamyA kare - A duHkhanuM cakra che Ane pakaDavAnI IcchA kema thaI? sattAmAM rAganI pIDA che eno udaya thayo ne mana caMcaLa banyuM sthiratA gaI ne duHkhanI pIDA AvI sAmAyikanApara sAdhanonI AzAtanA karI (Indriyo - jJAnanuM sAdhana) 'AMkhanuM prayojana jayaNAnuM che? - have AMkhathI rUpa-raMga AkAra ne jovAnuM kArya karyuM. AMkhathI sacitta -acitta -mizra jovAnuM hatuM - sacittano tyAga. acitta che to vAparyA vinA nathI cAlavAnuM to e rIte vAparuM ke jIvahiMsA na thAya. jovA - sAMbhaLavAnI IcachA thAya - prathama e vicAravuM ke prayojana zuM che? jIva jJAnanA upayoga dvArA magna bane che. khAtA khAtA magna bane ke pharI khAvAno vAronaja Ave. cAlatA-cAlatAM magna bane ke pharI kadI cAlavAno vyavahAra ja karavo na paDe. tamAma vyavahAra e rIte kare. yogI yogamAM masta bane ane ayogI svarUpane prApta kare che. "TI.vI." e manoraMjana nahIM paNa manobhaMjana che. devazarmA strInA rUpamAM Asakta thayo to marIne strInAM vALamAM jU' tarIke utpanna thayo. ApaNe ApaNA AtmA para kUratA karI, na jovAnuM joyuM, nasAMbhaLavAnuM sAMbhaLyuM, AtmAe duHkhamAM sukhanI je bhrAMti karI te zULI para AtmAne AropaNa karyo hoya tevI pIDAno anubhava thAya che. dIkSA jIvananuM kAryamAtra "sva" mAM rahevuM ne "sva" mAM ramavuM eTaluM ja che. dezaviratIne magnatA kema nahIM? ene dharma aMzathI ane alpakALa mATe che ene nimitta maLe to saMsAramAM vaLatAM vAra nahIM lAge mATe eno dharma "dharmo dharma che. jagatane jemAM sukhanuM saMvedana thAya che emAM jyAre duHkhanuM saMvedana thAya tyAre samyagdarzana che ema kahevAya. pratitI nA stara para vacanano nizcayathI svikAra nathI mAtra vacanano svIkAra zraddhAthI karyo che. vastu maLI pachI enI rakSAno pariNAma thayo. sAdhue gupti pALavAnI hatI. potAnAM guNone gopavavAnAM hatA arthAt svaguNomAM ramaNatA karavAnI hatI tene badale te paramAM gayo, aMdara rahelI mohanI priti jJAnasAra // 105
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ parAvartana karAve che. svAbhAvikane apekSAnI jarUra nahI ne nakalIne apekSA vagara cAle nahI. mithyAtvanIkaLe pachI ja ramaNatAno vikAsa thaze e vinA game teTaluM kaSTa sahana kare, bhaNe, dehane gALe to paNa jJAnI bhagavaMtoe ene duHkha rUpa kahyuM che. tapa karo, saMjama dharo, gALo nija deha jJAna vinA nahIM jIvane, duHkhano che" sAdhunirNaya karI saMyogane choDI zake che. mATe ene anubhava thAya che ane magna banI zake che. * lokanI aMdara ja prakAre sukha kahevAya che. (1) viSayano saMyoga te sukha (2) vedanAno abhAvane sukha (3) vipAkanuM sukhaH puNyanA udayathI anukULa saMyogonI prApti te sukha. je sukha nathI ane tene sukha mAnyuM te mithyAtvanuM moTAmAM moTu duHkha pApodaya che. (zubha phaLa -punyano udaya thAya.) (4) mokSanuM sukha-prathamanA traNa laukika sukhamAM gaNAya -je jIvane saMsAramAM - saMsaraNa karAve che. (rakhaDAve) samyagdaSTi AtmA puNya ane pApa banne ne kADhavA mATe sAmagrIno upayoga kare, puruSArtha emAM ja kare. cothu mokSanuM sukha - moDhAmAM che jyAre prathamanAM 3 sukha haiyAmAM che. jeo prathama traNa sukha nahIM paNa duHkha che ema je mAne te AnA udayamAM paNa sukhano anubhava karI zake. je AtmA tattvamaya banI nijaguNamAM magna bane che te viSayonI hAjarImAM paNa te viSayone anubhavatA nathI evA skulabhadra muni 84 covizi sudhI nAmathI amara thayA. brahadatta cakravartInA pUrvabhavamAM cakravartInA strI rananA vALanI laTa sparzI gaI toniyANuM karyuM ke mArA cAritranA prabhAve AvuM nArIratnamane maLe. je sAdhanA mokSa apAve evI hatI te sAdhanA eka nArInI pAchaLa kharca nAMkhI. jo vALanI laTamAM jIva Avo lubdha bane to aMga ane upAMga nA sparzamAM jJAnasAra // 106
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIva kevo lubdha bane e vicAraNA karavAnI che. brahmadate anubaMdha karma bAMdhyuM to narakamAM paNa kurumatI chUTatI nathI. (1) viSayano vairAgya haju paNa thaI jAya paNa guNa vairAgya ke potAnI * pAse labdhi vigere je che te bIjAne batAvavAno bhAvana thAya, leza mAtra IcchA paNa na thAya te 'guNa vairAgya ati kaThina che. kevaLajJAna tyAre ja thAya jyAre A baMne vairAgyane vaTAvI jAya tyAre vitarAgatA" pragaTe. "sabame hai aura sabame nAhi, tuM naTa rUpa akelA, svabhAve ramato tuM guDha, vibhAve ramato tuM ja aDha celo" jJAnanA sAranuM phaLa zuM? potAnAmAM magna banavuM. bhedajJAna eTale ja samyakatva sarvajJae jagatanuM je satya kahyuM teno nirNaya te samyakta. 4thA guNaThANe AtmA Avyo eTale bahirAtmAmAMthI aMtarAtmA banyo ane have paramAtmAnuM AlaMbana potAnA paramAtma svarUpane pAmavA mATe levAnuM che. arthAt sattAgata paramAtmAne pragaTAvavAnA che. utsarga-tyAga 12 bhede tapa karavAmAM Ave to sAco utsargathAya. 4 thA guNasthAnake mAro AtmA ayogI che eno nirNaya karIne bAra prakArano tapa karavAno che. AtmA ayogI kyAre bane? tamAma prakAranA pudgalothI chUTe tyAre mana-vacana-kAyayoga paNa pudgala ja che. tenAthI chUTavAnA draDha nirNaya pUrvaka jJAnayogamAM lIna banIne jyAre apramatta sAdhanA kare tyAre ja AtmA yogamAM rahIne ayogI banavAnI sAdhanA karI zake. loka vyavahAra gauNa ane lokottara pradhAna banavuM joIe. deha ane Indriya sukhono tyAga thAya tyAre ja Atmika sukha thAya. pudgalamAM sukha - duHkha che ja nahIM paNa zAtA - azAtA vedanIyanA udayamAM mohanA kAraNe sukha duHkhanI bhrAMti thAya che. AtmA emAM DUbe che mATe AnaMdanI jagyAe pIDA pAme che. ghAtI karmanI 45 prakRtio che e badhI pApanI ja che. tethI pahelAM pApa ja jaze AghAtInI prakRtimAM pApa ne puNya bane che. puNya -je AtmAne jJAnasAra // 107
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ pavitra kare, puNyanI sahAya laIne AtmAnA guNone pragaTa karavA te puNya. magnatA ekamAM thAya - bhramaNatA anekamAM thAya mATe sAdhu ja magna thAya. eka viSayamAMthI bIjA viSayamAM javuM, kapaDAM alaga, khAvAnuM alaga, makAna alaga - badhAmAM vividhatA e ja bhramaNatA. nirdoSa gocarI lAvavAno AnaMda paNa vAparatAM pAcho rasa na poSAya nahIMtara IMgAla" ane "dhUma" ema be doSo lAgavAno saMbhava che. samakitI mithyAtvAdi-vibhAvadazAne duHkha mAne che paNa azAtAnA udayane duHkha nahi mAne. 0 mithyAtva 3 prakAranA che. (1) karaNa viparyAsaH huM parano kartA chuM, paranuM kAraNa huM chuM. (2) svarUpa viparyAsaH dehane ja AtmA mAne moTA bhAganI dharmakriyAo dehathI thAya ane AtmA temAM bhaLato nathI meMbadho dharma karyo ema mAne, dehanI badhI ja pravRttine AtmAnI ja mAne che. A sauthI moTu mithyAtva che. vaMdana karatI vakhate AtmA potAnA guNo vaDe gurumAM rahelA guNone vaMdana kare che ema upayoga hovo joIe. (3) bhedabheda viparyAsaH AtmA mATe atizaya bhayAnaka che ke te paramAM AdaravALo bane che vinAzI pratye sukhabuddhi, bhoga buddhi kare, zAstra cakSuthI muni jagatane jonAro, svikAranAro hoya to na baMdhAya - paNa jo cAmaDAnI AMkhothI jue to karmathI baMdhAya. jaina bhAva zAna samamAMhi zivasAdhana sahIe, nAma veza zuM kAma na sIjha, bhAva udAsI rahIe." zAstrane, kriyAne, vidhi vidhAnane mAtra zivanuM kalyANanuM) sAdhana mAnavAnuM che. veza-padavI - saMjJA vigeremAM sAvadhAna na rahe to e ja badhuM DUbADaze. jJAnamAM ramaNatA keTalI thaI?jagata pratye udAsInabhAva keTalo Avyo e vicAravAnuM che guNa e AtmA sAthe abhedapaNe che. jJAnasAra || 108
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyakriyAmAM svarUpano upayoga Ave tyAre dravya kriyA maTI jAya. bhAvakriyAnI bhUmikAnI zarUAta thAya. kriyA jJAnI banIne thAya jyAre pAMca guNa emAM bhaLe ne tapa emAM bhaLe tyAre magnatA Ave. "Atma tattva anaMtA, jJAna vinA na jaNAya syAdvAda jJAnI muni, tatva - ramaNa upazAMto re" kevalajJAnane pragaTa karavA kevaline namavAnuM che. sAdhanane sAdhyamAM pheravavAnI je kaLA te ja kharI ArAdhanA che. e gurukRpA vinA na maLe. enA mATe vinaya, viveka, vaiyAvacca atyaMta jarUrI che. potAno svArtha gauNa kare, koI vikalpa na hoya, guru AjJA tahatti, potAnI jAtane choDe te ja AgaLa vadhI zake che. bhautika sukha - paranuM sukha - strI AliMgana ke caMdanathI maLatuM sukha kSaNika che. pachI vedanA bharapUra jyAre AtmAnuM sukha kSAyika guNavALuM ane zAzvata AnaMdathI bharapUra che. AtmAnA ekapradezanuM sukha - lokAlokamAM na samAya - kevuM alaukika haze e sukha! pAchuM svataMtra koInI paNa parAdhInatA nahI. AtmAnAM guNomAM ramo ane AnaMdathI tRpta thAo. pugalano jyAre AtmAne sparza thAya che temAM moha bhaLe che tyArathI ja sAMparAyika baMdha baMdhAvavAno zarU thaI jAya che jyAre kevaline moha bhaLato nathI tethI 1 samayano baMdha-pachI karmakharI jAya che. cAlavAnI mAtrakriyA eka samayano paNa baMdha to baMdhAya che ne? deharahita thavA mATe sAMparAyika baMdhathI avazya chuTavuM paDe te mATe yogane paNa choDavA paDe. arthAt yoga na choDI zakAya to temAM yogAtita svarUpe rahevAno prayatna joIe. puNyathI maLatuM sukha paNa duHkha svarUpa che. duHkhanA pratikAra - rUpa che "para" sarva pudgalamaya che. viSaya sukha e badhA duHkharUpa ja che. ApaNane sudhArUparoga lAgu paDyo che tene AhAra rUpadavA ApavI paDe che. thoDI vAra mATe (bhUkha) zamana thaI. pAchI bhUkha, pAchI davA, e ja jJAnasAra || 109
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakriyA cAlueTale vAstavamAM tRpti nathI. kema ke e roga che. tethI ja aNAhArI pada e ja vAstavamAM sukha che zreNI kevI rIte caDhAya? zubha bhAvamAM caDhe temAMthI prazastamAM jAya temAMthI zuddha bhAva arthAt svabhAvamAM jAya eTale zreNI saDasaDATa caDhe ane siddhirUpI varamALAne vare. 0 sudhA vedanIya dUra karavAno upAya - sudhA - pariSaha - japa ane tapa che. - sudhA vedanIyane jItavA mATe kSudhA pariSahamUkyo. - tapa karavA chatAM khAvAne sukharUpa mAnavuM- to te tapa vAstavamAM tapa ja nathI. mithyAtva AvIne ubhu rahyuM. duHkhanA pratikAra rUpa ApaNane sAdhana maLe che tene ja ApaNe sukha mAnI beThA chIe mATe dhyAnamAM arUpIne pakaDavAnuM che. IndriyathI atIta sukha che te kahI zakAtuM nathI. vANIno viSaya paNa banI zakatI nathI mAtra anubhavano viSaya che. * zAtA e sukha nathI paNa pIDA che. zAtA ane azAtA baMne pugalamaya hovAthI duHkha rUpa ja che. tenA abhAvamAM ja avyAbAdha sukhapragaTa thAya che baMnenA udayamAM samyagdaSTi AtmA viratInA pariNAmamAM samatAne ja vede che. "puNya e duHkharUpa che." jato zcie pazkaM sonma suha nitya, dukukhamaveda, tapaDiyAra, vibhata, to puNaphala pi durmati. vizeSAvazyakamAM kahyuM che ke he saumya, tuM sAMbhaLa A sukha nathI paNa duHkha ja che te pratyakSa che. duHkha utpanna thayuM che tenA pratikAra rUpe kare che puNyanA , udayathI duHkha ja maLe che. puNyanuM phaLa duHkha ja che. karmanA udayathI kadI guNa pragaTatA nathI. karmonA kSaya, upazama kelayopazamathI guNo pragaTavAnA che enA mATe to puruSArtha ja jarUrI che. jJAnasAra // 110
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ jo doSonA udayamAM pazcAtApa hoya to khAtAM khAtA paNa e nizcayathI karmane khAto jAya ane nirjarA karato jAya. * sudhA vedanIya karma kaI rIte baMdhAya che? khAya nahi paNa khAvAnI abhilAza kare-jarUra nahovAchatAM vAraMvAra khAvAnuM cAlu rAkhavAthI kSudhA vedanIya karma baMdhAya che. mATe ja taliyo matsa ane kaMDarika 7 mI narakamAM gayo ane puMDarIka sarvAtha sidhdhamAM gayA. viSayo sukha rUpa tyAre ja lAge jyAre jIva temAM pahelA utsukatA, vihvaLatA, AkULatA ubhI kare ane AtmAnA pariNAma bagADe eTale pachI evedanAnA pratikAra mATe sAdhanonI zodha kare che ene bhogave che ane pIDAmAM paNa mithyAtvanA kAraNe sukha mAne che e ja moTAmAM moTu baMdhanuM kAraNa bane che. puMDarIke 4 AhArano tyAga karyo guru mahArAjanA darzana na thAya tyAM sudhI khAvAnA pariNAma gayA ane kaMDarike 1000varSa cAritrapALu paNa aMte badhuM ja bhogavavAno bhAva Avyo - ane AkaMTha khAdhuM mATe marIne 7mI narake gayo tyAM aMtamUharte-aMtamUharta sudhAvedanIyano udayache. zAtA - azAtA mAM aghAti karmano udaya che. tenA udayamAM te samatA guNane vedI zake che. pArzvanAtha bhagavAna para kamaTha upasarga kare che ane dharmendra bhakti kare che baMne pota potAne ucita kArya kare che paNa bhagavAnanI banne para samadaSTi che. AmAM mohanA udayane Adhina nathI banavuM e ja kendrabiMdu che jyAre jIvadeha ane Indriya rUpa sAdhanathI para bane che tyAre ja te Atmasukhano anubhava karI zake che. cittanI keTalI badhI ekAkAratA-tanmayatA lAvavI paDe? kAussagga e paNa AvI ja eka mahAna sAdhanA che dravyathI sAdhana hoya - pariNAmathI sAdhanathI chUTI gayo hoya te ja Atmasukhane mANI zake. AvuM thAya tyAre kAussagga dhyAnanI saphaLatA thaI kahevAya. paNa cittavRtti moha sAthe joDavAthI - utsukatA bhAva ubho thAya che. jJAnasAra || 111
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ utsukatA bhAva samatA bhAvano virodhI che tethI cittavRtti asthira thatAM samatA bhAvane AtmAmAMthI dUra kare che. tAmasa ane rAjasa jijJAsA dUra karavAnI che. kema ke temAM sukaya pariNAma ubho ja che. te ISTa saMyoga ane aniSTa saMyoganI zodhamAM jacitta ramyA kare che. pariNAme cittavRtti asamAdhimAM bhaLI jAya che. ISTa saMyoga gamI jAya eTale AtmA grahaNa Adeya, upAdeya pariNAma karIne upAdhi aMdaramAM ghAle che. zAMta samudra samAna AtmAno je svabhAva che temAM kAMkarI paDe to zuM thAya? citta DAmADoLa banI jAya che mATe tAmasa ane rAjasa e bevRtti choDI devI mAtra sAtvikajijJAsA ja AtmakalyANanuM kAraNa bane che. aucitya bhAve ja sarva sAthe vartavAnuM che aucitya bhAva paNa udAsIna bhAve karavAno che. kriyA paNa udAsIna bhAve karavAnI nahIMtara kriyAmAM paNa garva ubho thaze ke huM khuba sArU karuM chuM. namana nI kriyA paNa keTalI mahAna che? AtmavIrya Atma pradezone namAvavAnuM kArya kare che. AtmavIrya sAthe upayoga AtmAnA guNomAM javo joIe to AtmavIryaAtma pradezomAM pariNAma pAme che. vyavahArathI kAyAkAyAne namI rahI che. nizcayathI guNa- guNane name che. sattAe ApaNe pUrNa chIe. vartamAnamAM ApaNe apUrNa chIe. ApaNo AtmA pUrNa thavA mATe pUrNane name che. jJAnaguNa jJAnaguNane name che e ja rIte pAMce guNa pAMca guNanI pUrNatAne name che. tyAga karo arthAt choDo to pAmo. kriyA paNa caitanya sAthe tadAkAra thAya to ja te AnaMdano anubhava kare che. jyAre "para" pudgalane sukha budhdhithI pakaDIe chIe tyAre te pakaDavAmAM AtmavIryano dUrupayoga thAya che ane mohanI vRdhdhi thAya. AthI ahita thAya che. jema tApa dUra karavA chatrane mAthe rAkhIe chIe paNa teno dAMDo hAthamAM pakaDatA hAtha zramita bane che. tema sukha - sAdhanone zAMti mATe pakaDIe chIe paNa te ja sukhanA jJAnasAra || 112
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhano duHkharUpa banI jAya che. karmano udaya e ja saMsAra te sarvaduHkharUpa che. AtmAmAM pragaTatuM apekSA vinAnuM svAbhAvika sukha te ja sAcuM sukha che. - mithyAtvane kAraNe viSayomAM sukha che ema je mAne tene viSayapratibhAsa sukha kahe che. bodha hoya ane te pariNamana thayelo hoya to te rUci Atma-sanmukha karAve, tene AtmapariNatavat kahe che. ISTa - aniSTamAM sukha duHkhanI bhrAMti rAgAdi pariNAma karAve che. zeya mAtramAM AnaMda che. paNa temAM rAgAdi bhAvo karI AtmA pIDA pAme che. para-pariNatI vAravI. arthAt AtmAne paramAM jato rokyo. rUpI zeyanA jJAtA banavA mATe avadhijJAna jarUrI che. te jyAre AtmA ati nirmaLa manobhAva vaDe yukta hoya tyAre thAya che. ApaNane je vastu para moha thAya che te vastumAM moha bhaLato nathI. paraMtu ApaNA AtmAmAM ja mohabhaLelo che tethI rAgAdi-dazA- vicchatA pragaTe che. vastu to vastu ja che. jemapizcaramAM sIna eka pachI eka cAlyA jAya emAM kAMI pheraphAra nathI paNa tenuM saMvedana AtmAmAM pragaTa thAya che. ema nimitta maLatAM AtmAmAM moha pragaTa thAya che. paNa AtmAmAMthI jo moha dUra thaI jAya to AtmAno svabhAva pragaTa thaI jAya. abhavi ne bodha hoya che. paNa pariNAma samyagRhotA nathI. kema ke te mULane arthAt mokSa tattvane ja mAnato nathI. tenI daSTi saMsAra -sanmukha ja hoya che. kALuM dhoLuM ItyAdi pudgalamAM thAya che AtmAmAM nahI. AtmAnA tamAma pradezomAM jJAnAdi guNo rahelA che tema ja sattAmAM mohAdivibhAvo paNa rahelAM che. jyAre mohadi vibhAvo jJAnamAM praveze tyAre viSaya - pratibhAsa rUpa jJAna pragaTa thAya. jyAre AtmavIrya - mohAdi pariNAmamAM jatA aTake tyAre svapariNatI rUpa bane eTale jJAna zudhdha thAya. eTale pudgalae pudgala ja che ema svIkAra kare e jANe ke pugala e pUraNa-galana svarUpa che mATe temAM jJAnasAra // 113
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAga zo karavo? AthI temAM zubha-azubha pariNAma nahIMthAya. nitya-nitya rUpe lAge. (paramANu) pudgala badhAne anitya mAne. paramANu nAza pAmatA nathI jeTalA hoya teTalA ja rahe che. koIpaNa paramANumAM eka varNa - be sparza rahelA hoya te rIte te nitya kahevAya che paNa temAM te ja varNa ke sparza na rahebadalAyA kare - saphedalAla banI jAya. e rIte pudgala anitya che. pugalapariNAmI svabhAva rUpa che.(bhegA thavuM - chUTA paDavuM) emAM nityatAnI buddhi karavI eviparyA che. A bhrama TaLI jAya to paramAnaMdanI saMpatti maLatA vAra na lAge. sonuM ke loDhuM kahetA nathI ke tame mane pakaDo, mamatva karo ke choDI do. jenAmAM tattva dRSTipragaTI ja nathI te ja sonAmAM mamatva kare che ane loDhAne tuccha buddhithI choDe che. sonAnA pudgalo loDhArUpe, viSTA rUpe paNa parivartana pAme che. "sakala jagata eMThavatu badhAe badhA pulo bhogavIne choDyA che. jenI eMTha pAchI ApaNe grahaNa karIe chIe. te eMThamAM paNa pAchA rAga-dveSa karIe chIe. dravyanA guNomAM koI pheraphAra thato nathI paNa paryAyamAM utpattinAza thayA kare che. jenI tattva-cetanA nAza pAmI che te ja A pudgala paryAyamAM rAga-dveSa kare che. jIva ane ajIva e dravya che. jIva dravya Atma svarUpamAM pariNAma pAme che. jyAre ajIva dravya pugalamAM pariNamana pAme che AthI jIva jo pudgalamAM rAgAdi pariNAma kare to karmabaMdha thAya che ane AtmA "sva" mAM pariNamana pAme to nirjarA kare ane kevaLajJAna paNa pAmI jAya. sadbhAvathI sarvajJa kathita kriyA karI hoya to jema kAMTo kAMTAne kADhe tema dehathI karelI kriyA cetanya svarUpa banI jaI dehAtIta banAvavAmAM upakAraka bane che. kAyAno abhAva kare che tethI ja jJAna thyi mokSa / kahyuM che. jJAnasAra // 114
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 7 rAmazaityapuSo yasya, vipraSoDapi mahAkathA | kiM sumo jJAna piyuSa, tatra sarvAga magnatAm . 7 gAthArtha rAma rUpI zItalatAnI puSTi karanAra jJAnAmRtanA biMdunI paNa mahAkathA che, to jJAnAmRtamAM saMpUrNapaNe magnatAnI zI stuti karIe. samatA - upazamatA rUpa zItalatAnuM biMdu paNa jo ApaNane maLI jAya to AnaMda thAya. je amRtanA kuMDamAM (jJAnanI upAsanA) sadAye jhIlatA hoya tenI stavanA huM kaI rIte karI zakuM? "jinavANI nitya namuM, kIje Atama zuddha, cidAnaMda sukha pAme, mITe anAdi azuddha" jinavANI sAMbhaLatA sAMbhaLatA AtmA upazamane pAmI jAya che to je ene AtmasAta kare enA AnaMdanI to zI vAta karavI? samajaNa pUrvaka kaSAyanI upazAMtatA na thAya tyAM sudhI aMdara ukaLATa cAlu rahe, anaMtAnubaMdhI kaSAya ocho thAya eTale mithyAmohanabaLo paDe. kaSAyanI upazAMtatA, mAtra mokSa abhilASa, bhave kheda, prANI dayA, tyAM AtmArthI nivAsa" muni eTale bhAvaprANono rakSaka Aja sudhI jagatamAM je meLavavAnI IcchA hatI te have meLavavA jevI na lAge have to basa, sAco mAtra eka mokSa abhilASa. paramAtmAnI vAtano dRDhatApUrvaka svIkAra e ja Atmahita che. vartamAnamAM moTAbhAganA jIvo pula mATe jIvI rahyA hoya paNa AtmA mATe jIvatA na hoya ema lAge. muni eTale ja bhAvaprANano rakSaka, bhAvaprANano bhokatA ane teno ja zodhaka. "jIvo ane jIvavA do munine jyAre lAge ke dravyaprANo have bhAva jJAnasAra // 115
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ prANInI rakSAmAM kAma nathI ApatA to edravyaprANone bacAvaze nahI. 'aprANa vosirAmi' karI deze. parigraha vadhe, mAna-sanmAnanI IcchA thAya, kSetra game, bhaktono meLo game evuM je sAdhune game te bhAvaprANono bhakSaka bane che ane jenAmAM e nathI te bhAvaprANono rakSaka che. tattvaramaNatA vinA AtmAmAM upazAMtatA AvatI nathI syAdvAda anekAMtavAdathI jagatane jonAro, jANanAro, svIkAranAro muni hoya tene kyAMya gharSaNa nahI thAya, tattva e amRta dRSTi che. koIpaNa vastune tattvadeSTIthI jozo to rAgAdibhAva nahIM thAya. zrAvaka jJAnadhArAthI upayogathI satata ArAdhanAmAM rahI zake che. pazcAtApanA bhAvathI, anumodanAthI enI ArAdhanA cAlu rahI zake che. * satI ane mahAsatImAM pharaka zuM? baMne zIla samAna pALe che. bannemAM eka paNa rUvADAmAM parapuruSano bhAva nathI. te satI paNa jeNe paramAtmAnI vAtano svIkAra karyo jenA rome roma vItarAga paramAtmAnA vacano pramANe varte che e mahAsatI che. ' upazamanuM biMdu je prApta kare che te upazamanuM sukha prApta kare che. ArAdhanAnuM phaLa upazama bhAva che. cAre bAjuthI pharI rahelo che te sthira thAya te upazamabhAva. AtamasaMge visalatA, pragaTe vacanAtIta, mahAnaMda rasa mokalo, sakala upAdhi varjitA" vartamAnamAM vAstavikadharmadurlabha che. jene Atma dharmanI sparzanA thAya tenAmAM zItalatA Ave te dharmanuM tAtkAlika phaLa che. mATe nizcaya dharmane samajIne vyavahAra dharmane sparzIne ArAdhanA karazo to ja dharmanuM tAtkAlika phaLa maLaze. mArganI zarUAta paNa ahIM ja ane anubhUti paNa ahIM ja. jina banIne jinanuM dhyAna dharavAthI jinano anubhava thAya.jina banavAnI tAlAvelI jAgaze. jeoe vikalpavinA dareka AtmA sattAesidhdha che A jinavacana jJAnasAra || 116
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ svikAra karyo che teo mahAbhAgyazALI kAraNa e svarUpa gamI javuM e ati durlabha che. AtmAnuM svarUpa aghAtI - karmothI pUrNa DhaMkAI gayuM che. tethI Atma svarUpano anubhava thAya kyAMthI? AkhuM jagata 10 prANo vaDe ja jIvana jIvI rahyuM che paNa bhAvaprANo zuM che e ja khabara nathI. ApaNI karmalaghutA kaho ke sarvajJapraNita zAsana maLI gayuM che tethI Atma-svarUpa zuddha rIte jANavA maLI rahyuM che. chatAMye kamanazIbI e che ke haju jAgatAM nathI paNa saMsAranA anustrota mAM taNAIe chIe. prati strotamAM taratAM nathI. cothA mArganI Dhaci pragaTa thavI ati durlabha che. apUrva mithyAtvano vigama thAya, apUrva zraddhA pragaTe tyAre jIvano mokSa mArga bhaNI Daga maMDAya, tenI jarUci pragaTa thaI jAya. tattva saMvedana rUpa jJAna prApta thAya ane jagatane bhUlI jAya tyAre je sukha anubhave tenuM varNana thaI zake ema nathI. devapaNuM maLavu haju sulabha paNa jina praNita dharma maLavo duSkara che. narakAdi duHkhanA bhayathI athavA puNya bAMdhavAthI sukha maLe e hetu vyavahAramAM dharmanI pravRtti karanArA ghaNA maLe che paNa vadhu saMhAvo thappo vastuno svabhAvane dharma che e vAta samajavI agharI che. AtmA e ja vAstavamAM svabhAvarUpa che, e ja zAstrano sAra che ane e ja prApta karavA yogya che ema jIvane nirNaya thato nathI. A sAMbhaLavA maLI jAya paNa tene sparze evA to koIka viralA ja hoya che. jina vacana jIva sAMbhaLeluM dhAraNa kare tenA para ciMtana - manana kare ane guru sanmukha jaI pariNatI keLavavAno prayatna kare. jyAre AtmAne potAnA svabhAva ane svarUpanuM bhAna thAya tyAre te AtmA viSayone viSTAnI mAphaka choDI de che ane nirmaLa evA Atma bhAvomAM ramaNatAne pAme che. jJAnasAra || 117
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avo AtmA A tattva sAMbhaLatA ja upazamabhAvone pAmI jAya ane jyAre anubhave tyAre to e AtmAmAM parama zItaLatAno anubhava kare are! zItaLatA paNa tenI pAse jhAMkhI paDe. tenA sukhane kahI zakAya ema ja nathI je anubhave che te AtmA dhanya che ! kema ke tattva e kaSAyonA tApane dUra kare che ane parama upazama bhAvane pamADe che - A bhAvane vAraMvAra pAmatAM jIva vItarAga banI sarvajJa bane pachI te triloka - pUjya bane che. gAthA - 8 yasya daSTiH kupAvRSTi giraH zamasudhAkara, taai namaH zubha zAna, dhyAna magnAya yogine" gAthArtha jenI dRSTi karuNAnI vRSTi kare che ane vANI prazamarUpa amRtane chAMTe che. prazasta jJAna-dhyAnamAM magna yogIne namaskAra ho! magna banelAnI dRSTi karuNAthI chalakAya - bharAI jAya che. Astikya nuM phaLa anakaMpanirveda, saMvega ane zama bane che te guNo pragaTa thayA pachI ja virati pUrvakanI pUrNa samatA maLaze. karuNArasathI bharelA AtmAnI je vANI nIkaLaze te amRta varSArUpe banaze. paramAtmAmAM karuNAno sAgara ghUdhavato hato mATe caMDakauzikane mAtra bujha - bajajha kahyuM tenAthI tenA para karuNAnI varSA thaI ane e bujhI paNa gayo arthAt kaSAya agni caMDokauzikano zAMta thaI gayo. jJAnanuM phaLa karuNA, enuM phaLanirveda (sukhapara kaMTALo) eTale guNono abhilASI banaze. AthI samu nuM sukha pAmaze te bIjabhUta che ne pachI e viratI levAne taiyAra thaze arthAt samyagdarzana AvyA pachI ja AtmAmAM tAtvika vairAgya Avaze. yogamAM rahIne yogathI para thavAnI sAdhanA kare te yogI, tevAne ApaNe namaskAra karIe chIe. prabhunI karuNA varSAcaMDakoziyA para thaI tenA prabhAvathI caMDakozIyAnI jJAnasAra || 118
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ jheravarSA amRtarUpe svAtmA para pharI vaLI. bahAra jovAnuM baMdha karI aMdaranI kaSAya - agnine bujhAvavAnuM zarU thayuM. caMDakoziyAnI dRSTi jheravALI che jyAM juve tyAM bALI nAMkhe paNa paramAtmAnI dRSTi enA para paDI ane "bujha-bajajha kahevA dvArA enA para amRtanuM siMcana karyuM tethI tenI AkhI pariNatI pharI gaI ane potAnI dRSTi kevI che enuM bhAna thayuM AthI teNe nirNaya karyo ke have mAre jagata sAme jovuM ja nathI mATe eNe mukha aMdara rAkhIne mAtra AtmAne ja jovAnuM kArya karyuM. sAdhu paNa evuM ja Icche ke mAre have jagata sAme jovuM ja nathI ane jyAM najara kare tyAM mAtra karuNA ja varase mATe ja abhaya bhAva e dIkSA che. pote abhaya bane ane bIjAne paNa abhaya ApanAro bane mATe ja sAdhu badhu ja kArya jayaNApUrvaka kare jethI karma baMdha na thAya. prabhue kahyu che "kahe care, kahe ciTTe kahamAse kahaMsae kahaM bhujato bhAsato?" jIva kema cAle, kema bese, kema bole, javAbamAM kahe che ke jayaMcare, jayaMciTTa, jayaNA pUrvaka cAle, jayaNApUrvaka bese, jayaNApUrvaka bole jaina zAsana jayaNA pradhAna zAsana che. sAdhu badhuM ja kArya jayaNApUrvaka kare mAtra have A ja dRSTi sAdhunI banI gaI hoya, jyAM juve tyAM karuNAthI ja juve mATe te yogI banI jAya. bole kevuM? bolavAnuM baMdha, dIkSA le tyArathI ja jagata sAthe bolavAnuM baMdha ane AtmA sAthe ja vAto kare, bina jarUrI bolavAnuM baMdha kare to AtmAnI vicAra zakti prabaLa bane che ane aMdara AtmA sabaLa bane che. kAraNa vIrya zakti veDaphAtI nathI 24 kalAka jAgrata hoya game tevI paristhiti AvI jAya. mArga kADhI zake maunIne vacanasiddhi prApta thAya yogya AtmA sAme Ave to tenuM kArya thaI jAya. svanuM ne jagatanuM svabhAva ane svarUpanuM jJAna jene nathI te dhyAnamAM zuM kare ? sAdhu badhe ja nirjarA kare khAtA -cAlatA, kAraNa ke eNe jJAna e rIte pariNata karyuM che jenA kAraNe e satata dhyAnamAM ja hoya. sarvajJa bhagavaMta je rIte svabhAva ane svarUpane jANI rahyA che te ja rIte ApaNe paNa tene jANIye te yathArtha jJAna che. dehane AtmAnuM jeNe svarUpathI jJAna karyuM nathI teNe AgaLa jatA muMjhAvavAnuM ja che. jJAnasAra // 119
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ dehanuM nirmANa kaI rIte thayuM? AhArAdi 6 paryAmi vigerethI dehanuM sarjana thayuM te mATe jIvAdi nava tattvo vaDe eNe pUrNa svarUpane jANavAnuM che. nava tattvanizciya ane vyahArathI na jANe tyAM sudhI dhyAna thavAnuM nathI. dhyAnamAM deha ane AtmAnuM bhedajJAna karavAnuM che ne Atma pradezomAM guNono anubhava karavAno che AtmAno sAkSAtkAra karavAno che. 4thA guNaThANe AtmA ane deha bhinna che. evI pratitI thAya ane 5 me - 6 che te pramANe AtmA thavAno prayatna kare jeTalA aMze thAya teTalo anubhava thAya. cothe sAkSI bhAve jANakArInA stara para AvI gayo ane page - dudde guNaThANe e AtmAne dehamAM rahIne svabhAvane anubhavavAno che. ati alpakALa AvA bhAvamAM AtmA AvI zake che. bhale pAMcamo Aro hoya ane chelle saMghayaNa hoya. 1/2 samaya Avo anubhava AtmA karI zake che. 8 samayathI AgaLa vadhe tyAre zreNI maMDAya che. je yogIe mana-vacana-kAyAno rodha karyo che AzravamAM jatAM yogane ratnatrayInI ekatA abhyAsa dvArA jene sAdhya che tevA yogIne namaskAra thAo. jyAM sudhI AtmA kSayopazama bhAvamAM che tyAM sudhI saMpUrNa abhedatA nathI AvatI. tyAM sudhI eNe vacana AjJA yogano abhyAsa karavAno che. ratnatrayInI ekatA vAstavika 7me guNaThANe Ave A guNasthAnake jIva AzravamAMthI AtmavIryane kheMcI AtmAmAM saMvarathI laI zake che ane AtmAmAM sthira thAya che. 7 me guNasthAnake vItarAgatAne anubhavavAno ja ekamAtra manoratha hoya che. karmothI mukta thavA mATe ja vyavahAra dharma che. zuddha vyavahAra dharma rUpa pasamiti ane 3 guptimAM AtmA joDAya che tyAre viSayakaSAyathI jeTalo mukta hoya teTalote apramatta kahevAya che. nizcayathI samyagdarzana 7me guNaThANe kahyuM kAraNa ke enizcaya jJAnane jJAna rUpe tyAre ja mAne jJAnathI je pramANe jANe zraddhAthI svIkAre ane te pramANe jJAna kAryamAM pravartamAna thAya. jJAnanuM phaLa viratI - 7me pramAdathI rahita thAya tyAre jJAnanuM kArya pravartamAna thAya che. jJAnasAra // 120
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 thI 4 guNasthAnakamAMthI daSTi pheravI pa thI 7 guNasthAnakamAM te dRSTi pramANe puruSArtha karavAno che pramoda bhAva vaDe sAdhya ne sAdhavAnuM che. pramoda bhAvanI mukhyatA na hoya to karuNA saMbhave nahI. kema ke badhA jIvo pramoda bhAvathI yukta hotA nathI bIjAnA doSo jovAne badale tenA guNa para ja pramodabhAva thAya tethI "sva" mAM paNa guNo ja pragaTe te guNothI apUrNa mATe doSo pratye karuNAbhAva thAya che. kRpA vRSTi ubhaya pakSI hoya. amRta bharelI eTale ke potAnA guNone vRddhi karanArI ane sAmevALAnA doSone dUra karanArI hoya jemAM kaSAyonI vRddhi na thAya te ja lakSa hoya ane te ja aucitya vyavahAra kahevAya. jenAthI AtmAmAM prasannatA pragaTe ane bhAvaprANa vRddhi pAme. je vyavahAramAM kaSAyonI vRdhdhi thAya te vyavahArane aucitya vyavahAra na kahevAya. AvA yogInI dRSTi caMdramAM jevI che jemAMthI satata amRtamaya evA kiraNo prasArIta thatAM hoya che. ApaNe paNa tevA thavuM che paNa kema nathI thatAM? ApaNAmAM anAdikAlina evuM mithyAtvanuM jhera prasareluM che tethI AtmAmAM asaMyama ubho thayo che. A asaMyamane kAraNe AtmAmAM kaSAya bhAvo uddIpana thayA che tethI te kaSAyabhAvothI AtmAmAM caMcaLatA AvI che ane tethI mana asthira thaI gayuM che mATe anAdikAlina evA mithyAtvanA jherane vamavuM ja paDe to ja AgaLano vikAsa zakya che. je vyakti jJAnathI samuddha hoya paNa darzana mohanIya ane cAritra mohanIya no udaya hoya to teo mana upara vijaya meLavI zakatA nathI. jJAna teo mATe pAMgaLu banI jAya che kema ke moha upara vijaya meLavyo nathI mithyAtva mohanIya ane cAritra mohanIya jeTalA aMze ghaTe teTalA aMze AtmA sthira banI zake. enI jhaDapa eTalI badhI che ke 1 samayamAM te lokAMte pahoMcI zake. bahAra seTa thAya te AtmAmAM apaseTa thAya ? dareka vyakti dareka jagyAe seTa thavA Icche che paNa te AtmAmAM jJAnasAra // 121
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ "apaseTa' banI jAya che kema ke seTa thavA mATe sthira ane zAzvata vastune ja pakaDAya tene pakaDavAne badale te anitya ane asthira evA pugala bhAvomAM ja sthira thavAne Icche che to koI kALe temAM sthira thavAya kharUM? A ja to mahA-mithyAtvano udaya che. asthira manane sthira karavA mATe ja to daherAsaramAM nisipi no upayoga che paNa ApaNe nizihi no uMdho upayoga karIe chIe manamAMthI saMsAra nIkaLI javo joIe tenA badale Akho saMsAra kriyA karatAM ubho thAya ane bhagavAna AkhAne AkhA nIkaLI jAya jene kendribiMdumAM rAkhIne saghaLI kriyAo karavAnI hatI e paramAtmA ja hRdayamAMthI gAyaba AvI kriyA AtmAno zuM udhdhAra kare? ane bhavasiMdhuthI zuM pAra utAre ? * mohaAtmAmAM zuM karAve? dareka sArA kAma Aje nahIM kAle karIza, parama divase karIza ema pachI pachI ja karAvyA kare ane kaMI ja sAruM na thAya ane ApaNo ja pachavADo arthAt AyuSyano aMta AvI jAya. moharAjAnI A ja to karAmata che! 84 lAkha yonimAM emane ema bhaTakavuM paDe che? temAM A moharAjAno pratApa hoya che tenAthI bacavA dharmasattAne zaraNe gayA vinA kadApi nahIM cAle. ApaNo rasa, ApaNA parama premane te uparamAM kheMcI jAya che ane ISTa aniSTa nA vikalponI jALamAM AtmAne phasAve che ane AtmAmAM sAva nirasa banI jaIe chIe. tethI parabhAva grahaNa - agrahaNa (rati - arati) bhAva ubhA thAya che ane ApaNe ApaNane bhUlI jaI saMpUrNa Azravamaya banI jaIe chIe. samyagdaSTinuM mana mokSamAM rame ane ApaNuM mana kAyA rUpI maMdiramAM rame satata rati-aratimAM ja bhramaNa kare to pachI sarvajJa kathita magnatA ApaNamAM Avaze kayAMthI? graMthibheda thayA pachI AtmAnA svarUpa vize koI zaMkA nahoya sattAgata potAnI zuddha avasthA, siddha avasthA prApta karavAno ja Azaya hoya te ja zuddhAzayamAM tenuM mana ramatuM hoya che. jJAnasAra || 122
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ tribhuvanamAM rahelA jIvo jeje "parane zaraNe gayelA che teo karmabaMdha ne kAraNe azaraNa hAlatamAM che. guNo para AvaraNo AvI gayA che, doSo pragaTa thayelA che tene joIne parama evA AtmA uddhIgna bane che ane kheda dazAne pAme che AvaraNa haTe, guNo pragaTe to ja AtmA sukhI bane evo nirdhAra tenA hRdayamAM Avavo joIe. * sarvaduHkhonuM mULa Azrava che. tenA nivAraNa mATe mahAvrato che. ane mahAvratonI rakSA-zuddhi mATe samiti ane gupti che. sukha AtmAmAM ja che. guNo pragaTa thAya tyAre nijAnaMda pragaTe ja. A nizcaya pragaTa thAya to ja guNo pAmavAno puruSArtha thAya. Azrava pratye arUci bhAva pragaTe to ja saMvaranI rUci pragaTe ane te mATe ja vratano svikAra karavAno virati vinA saMvara nahIM, saMvaravinA samatA nahIM, samatA vinAsiddhi nahIM. sarvaduHkhonuM mULa Azrava che. potAnA svabhAvamAM sahaja magna banavuM e eno svabhAva che. AzravathI nivRtta thavA mATe ane aMtaramAM pravRtta thavA mATe pratijJA dhAraNa karavI paDe che ane emAM daDha rahevA mATe enI bhAvanAthI bhAvita thavuM joIe. pAMca mahAvratonI 25 bhAvanA ane anityAdi 12 bhAvanAnI anuprekSAthI AtmAmAM sthira thavAnuM che. anuprekSA - anu= vAraMvAra, prekSA - juvo AtmA kyAM che? konI sAthe jaI rahyo che? tenuM vAraMvAra nirIkSaNa karavuM AtmA paramAM javAno prayAsa kare che tethI sthira nathI rahI zakato paNa anuprekSA karavA dvArA AtmAne tyAMthI pAcho vALavAno che ane saMvara karavAno che, tethI AtmAne je aviratijanya baMdha cAlu hato te aTakI gayo uparAMta nirjarA thAya e judI. paranA saMyogamAM mohanA pariNAmane bhaLatAM aTakAvavA te bhAvasaMvara jJAnasAra || 123
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane bhAvasaMvara vagara nirjarA paNa na thAya. mAtra pratijJA grahaNa karavI te dravya saMvara - tenAthI nirjarA na thAya, mAtrapuNya baMdhAya. jo bhAva-saMvara karIe to ja samatAnA pariNAmane anubhavI zakAya. samatAno pariNAma eja mahAtapache. samatA sahita karelo tapanirjarAnuM kAraNa bane che. have te navA karmo bAMdhato nathI ane jUnAnI nirjarA thAya che tethI sva - svabhAvano anubhava karavAno che ane svarUpamAM sthira thavAnuM che. sva svarUpamAM sthira thaI AtmAnA guNa anubhavamAM magna banelA yogIo kharekhara pramoda bhAva ane prazaMsAne pAtra che. svabhAva pragaTa thAya tyAre AtmAmAM ati nirmaLa ane apUrvaAnaMda pragaTe che ane akalpanAtIta, akathya evuM jJAna enA AtmAmAM pragaTa thAya che. mohanA vigamathI ja AvuM anubhavajJAna pragaTa thAya che. kharekhara - AvA AtmAo ja vAstavamAM sukhI che. ApaNA svarUpa ane svabhAvano nirNaya karavA mATe ja AgamanuM zravaNa karavAnuM che. jo tene sparzana na thAya to ApaNA zravaNapaNAnI khAmI che Agama zravaNa dvArA potAnAmAM rahelA vibhAvanuM ciMtana karIte dUra karavA prayatna kare Akhu navatattva e ja samagra Agamano sAra che je jIvAdi navatattvane samajI na zake teo jinazAsanane vAstavika svarUpamAM samajI zakatA nathI. Agama e to paramAtmAno sAkSAtkAra che. Agama vAMcatA hoIene mArI sAme paramAtmA ja beThA che evuM saMvedana jIva ne thAya. "kalikAlejinabiMba-jinAgama' bhaviyaNakuM AdhAro'. paramAtmAnA virahamAM jinabiMba ane jinAgama e ja bhavya jIvo para upakAra karanArA bane che. jinAgamamAM rahelI vANI jinezvara bhagavaMtanA mukhamAMthI nIkaLelI che temAMthI ekapada paNa jo AtmAmAM bhAvita thaI jAya to kevaLajJAnanI prApti thaI zake che. udA. mASatuSa muni. pAMca AzravanI sAme pAMca mahAvratono viratI pUrvakano svIkAra e jJAnasAra || 124
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNA mATe vibhAvamAMthI svabhAvamAM AvavAnI prakriyA che. pachI tattvathI AtmAne nihALavAno che have e viratI vItarAgatAmAM pariNamana pAme che ke nahIM. saMvaranuM phaLa samatA che. zrAvake paNa 12 vrato grahaNa karIne samatAnA pariNAma keTalA AvyA te jovAnuM che. virati dharmanA svIkAra pachI AtmA vItarAgatA sanmukha thayo che ke nahI? te jovAnuM che. navatattvamaya banelA AtmAne mAtra eka tattvamaya banI javAnuM che. jIva tattvamAM AvI javAnuM che jeTalA aMze e saMvaramAM Avyo samatAmAM Avyo teTalA aMze nirjarA thaI teTalA aMze jIva zuddha thato jAya teTalA aMze jIvamaya banato jAya. jIva ane ajIva tattva e ja che. kyA tattvamaya banavAnuM che. ane kyA tattvamaya banelo che? vartamAnamAM jIva ajIvamaya banelo che tene jIvamaya banAvavAno che. ApaNA Agama nizcayathI bharelA che jo gurukRpAe dRSTi khulI jAya to pade pade AtmA dekhAze. nahIMtara tamAma Agamo vAMcI jAo to paNa kAMI na maLe. AtmAnuM svarUpa pUrNa DhaMkAyelu che ane viparyAsa pUrNa khullo che mATe atyaMta zraddhA ane AtmAnA arthIpaNAno rUcino pariNAma Avaze to ja deva - guru pratye atyaMta bahumAnano pariNAma Avaze to guDhane samarpita thaIne upAsanA thaze. to ja adhyAtmakhajAno je AtmAmAM rahelo che te ApaNane maLe te mATe atyaMtara tapa batAvyo. guDha niSThA e parama tapa che. cittanI saraLatA vinA prAyazcita zakya nathI. vinaya e guNa pratye jAgelo ahobhAvarupa che. jyAre guNI pratye bahumAna jAgaze tyAre temithyAtva ane mAnane toDI nAMkhaze pachI kaThina evA mokSamArgamAM praveza khUba ja sahelo che enA mATe AtmAnuM arthapaNuM hovuM jarUrI che. mAna ane mithyAtva e be jIvanA vikAsakramamAM bAdhaka tattvo che. deva guru pratye atyaMta bahumAna bhAvate be bAdhaka tattvone bhedI nAMkhe che. AvA garbha rahasyone ApaNe gurukRpAe pAmavAnA che. gurunA hRdayane je ziSya bhedIne nIkaLelo hoya te ja A rahasyonA marmane pAmI zakaze. Avo vinayI ziSya gurunI vaiyAvacca karanAro hoya ane jJAnasAra || 125
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ gurunA hAvabhAva parathI ja guru zuM Icche che te jANanAro ane temanI IcchAne pUrNa karanAro hoya che. gurunA Azrayane je pakaDI zake te gurue darzAvelAM AgamanA rahasyane paNa pakaDI zake. saMsAra kevo che? karmanA udayathI kleza ane saMtApane ja anubhavavAnAM che enA rAgI para saMklezanuM saMkramaNa thaI jAya che. AvA saMsAranA saMtApathI jenuM mana uddhIgna thaI gayuM che te vairAgyanA mArge jaI viratino svIkAra karI vitarAgatAne anusare. vedanAthI saMtapta thayelo AtmA enAthI chUTavAnA bhAvavALo banyo tyAre tenAmAM bhAva nirveda Avyo kahevAya ane guNone anubhavavAno bhAva Avyo, tenAmAM saMvega Avyo. have e bhAva kaI rIte pragaTa thAya? samyagdarzana ane samyagvAritrathI mATe ja tIrthaMkara paramAtmA dezanAmAM pharamAve che ke he bhavya jIvo H tame jagatanA svarUpane choDI do ane AtmAnA svarUpane pakaDI lo ane svabhAvamAM sahaja sthira thaI jAo. 0 0 0 jJAnasAra // 126
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3juM aSTaka * sthiratA aSTaka - gAthA-1 vatsa! kiM caMcala svAnto, bhAntA viSIdasiT nidhi svasasidhAveva, sthiratA darzayiSyati che gAthArtha: he vatsa! tuM caMcalacittavALo banI sukha mATe jyAM tyAM bhaTakIne kheda pAme che paNa jyAre AtmAmAM rahelI tArI anaMta jJAnAdi guNo rUpa saMpattinuM nidhAna tane jovA maLaze tyAre tuM tArA AtmAmAM sthira thaIza. * magnatA kyAre Ave? - sthiratA Ave tyAre vikalpavinAnI avasthAmAM javuM te magnatA, kaSAya haTe to vikalpo Ave nahI. viSaya ghaTaze tema kaSAya ghaTaze. AtmA svabhAve sthira che evA AtmAne paropAdhi (para upAdhi) AvI. (mana-vacana-kAyA ane IndriyonI upAdhI AvI) ane dravya ane bhAvathI te asthira banyo. mATe pahelAM bhAvathI sthiratA Ave pachI dravyathI sthiratA Ave. prathama AtmAne samyagdarzananI prApti thAya tyAre tene mananI sthiratAnI zarUAta thAya ane pachI ja magnatA Ave ne aMte pUrNatA Ave che. (1) dravya sthiratA - yoga capaLatA rokavA spadravyamAM sthiratA thAya te, dhanamAM mammaNanI sthiratA, athavA lakavAnA rogamAM aMgopAMganI sthiratA thAya, ema yogAsana, prANAyAma, Asanavi. mAM paNa je AtmA sthira thAya che. tethI dravya rogo vigere jAya tenA karatA AtmAnA guNonI sthiratA ja mahattvanI che. jJAnasAra // 127
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmacaryanI zuddhi tathA Indriyo para aMkuza yogAsanothI thAya che. mATe hetu zuM che? enA para eno AdhAra che. thAya, citta prasanna thAya, nADI badhI nAbhi ne gudA sAthe ja saMkaLAyelI che e rIte besavAthI naso dabAya che. tethI lohI ane vIrya nuM urdhvagamana thAya tethI skUrti Ave. (2) bhAvasthiratA: (1)zudhdha - samyagu darzana jJAna cAritra viSe athavA dharmadhyAna ke zukaladhyAnaviSe je sthiratA pariNAma thAya te. (ra) azudhdhamanojJa viSayone viSe je tanmaya thavADhapa rAgadveSanI je sthiratA te. AtmAnI zudhdha avasthA pragaTAvavArUpa zudhdha sAdhyanI pariNati rahita je yogomAM sthiratA te naya bhAsarUpadravya sthiratA che. paNa je sAdhyane sidhdha karavAnA abhilASa pUrvaka dravya AzravanA tyAgapUrvaka je, yogAdinI sthiratAne vyavahAra pradhAna pUrvanA cAra naya (Rju -sUtra, naigama saMgraha ane vyavahAra naya sthiratA) mAne che. (1)zabdanaya - samyagudarzana, jJAna ane cAritranA pariNAma vaDe svarUpa sAdhanA sAdhyanA abhyAsavALI sthiratA mAne. (2) samabhirUDha jIva dharma, zukala dhyAnamAM svasvarUpathI nahi paDavA rUpa evI AtmapariNatine sthiratA mAne. (3)evaM bhUtanaya - kSAyika evA jJAna-darzana- cAritra pariNAma thavA rU5 arthAt kevaLajJAna-darzana, ane kSAyika cAritra rUpa vItarAganI sthiratA mAne.vibhAvadazAmAM paNa sarvanayarUpasthiratAno sarvajJa tatva rahita jIvone hoya che. ahi sidhdhatvanA sAdhanarUpa svabhAva sthiratA te mukhya sAdhya jJAnasAra || 128
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ane tenuM svarUpa kahevAnuM che. arthAt vikalpo vinAnI AtmAnI avasthA te paripUrNa svabhAva sthiratA che. 4thA guNasthAnake mithyAtvamoha ane anaMtAnubaMdhI kaSAyanAvigama (kSaya-upazama ke kSayopazama) thavAnA kAraNe nirvikalpa avasthAnI zarUAta thAya che ane 12 mA guNasthAnakanA aMte mohano saMpUrNa nAza thavAthI vikalpono saMpUrNa nAza thAya che. ane 11me guNasthAne moha sarvathA upazAMta thAya che. | manarUpI he bALaka! tuM kema caMcaLa bane che? doDI doDIne tuM thAkI javAno che. AtmA para' vastu meLavavA mATeno puruSArtha kare, e nahIM maLe tyAM sudhI dInatA AvyA vinA nahIM rahe. dInatA e ArtadhyAnano pariNAma che. azubha karma ane aMtarAya karmavizeSathI baMdhAya lAbhAntarAya, azAtA vedanIya, jJAnAvaraNIya vi. badhA ja baMdhAya, maLyAno AnaMda te rAgano paryAya, vadhAre meLavavAno lobha jAgaze. saMtoSa pariNAma nahIM Ave. samyagudRSTine mithyAtvanA udaya vakhate be kAraNe meLavavAnI IcchA thAya che. (1) prayojana che mATe (2) lobhanA kAraNe. paNa samyakta hovAthI ene te khoTuM ja lAgaze, saMtoSano pariNAma ene Avaze. para lakSaNa te duHkha kahIye, nija vaza te sukha kahIe' je paNa para vastu che te duHkharUpa che ane svane vaza che te ja sukharUpa jema agni bALavAnA svabhAvavALo che to prayojana hoya tyAre sAvadhAnI rAkhIe chIe. tema dareka para vastunA upayoga vakhate vicAraNA karavAnI che. sAvadhAnI rAkhavAnI che. prathama bheda-ratnatrayImAM tArI sthiratA thaze to ja abheda ratnatrayImAM sthiratA thaze. 6 ThThA guNa ThANA sudhI ratnatrayInI bhedatA che ane 7me ratnatrayInI jJAnasAra // 129
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhedatA Ave che. sarvajJa kathita vacanane jANI mAnI svIkAravAno AtmAmAM ullAsana Ave tyAM sudhI ratnatrayInI abhedatA nathI AvatI. jJAna - darzana che paNa cAritranI ekatA nathI. dA.ta. kuragaDu muni navakArazI kare che chatAM paNa bhArobhAra pazcAtApa che ne yathAzakti ArAdhanA che mATe kevaLajJAna thayu. samyagu darzananI zuddhine nirmaLatA keTalI badhI che? eno upAya tattvanI vicAraNA che, mULa sudhI javuM. paryAyathI dravya - guNa pakaDavAnA che to badhI ja upAdhi jAya ne samAdhi maLe ja. sattAmAM rahelI abheda ratnatrayIne batAvaze koNa? bheda ratnatrayI ja batAvaze. A 3 guNa (darzana - jJAna - cAritra) judA judA hoya tyAre te bheda ratnatrayI ane 3 guNo AtmAmAM erUpe thaI jAya tyAre te abheda ratnatrayI kahevAya che. 7 mA guNasthAnake abheda thavAnI zarUAta ne kevaLajJAna thAya tyAre pUrNatA. jJAna e jagatanI sarva vastune prakAzita kare che, mATe te AtmAno svabhAva che. sva svabhAva vaDe ja AtmAmAM ja AtmAnI vizrAMti thAya che. vizrAMti eTale guNamAM sthiratA".paranA guNamAM Adara prIti ruci na thAya te "sva" mAM sthiratA. "logassa ujjo agare' zabda jayAre paNa bolIe tyAre mArA AtmAmAM udyota thaI rahyo che, aMdaramAM prakAzane jovAno che jo AvuM thaze to Akho divasa prakAzamaya jaze. samyagudarzana jJAnanA upayoganI zuddhi heya, upAdeyano nirNaya karAvIne AtmAne mArga para laI Ave che. jJAna dUdha jevuM che. dUdha pIvAmAM Ave to zarIra puSTa thAya tema AtmA zudhdha jJAnathI tagaDo bane. jJAnathI mana jItAya to sthira thAya jJAnanI sAthe moha bhaLe to mana asthira thAya. dUdhamAM khaTAza bhaLe to dUdha phATI jAya tema jJAnamAM, moha bhaLe to jJAnavikRta thAya che. arthAt vikalporUpI asthiratA zarU thAya. lobhanA udaye AtmA asthira thayo, mana caMcaLabanyuM. AtmA azAMta banI gayo. lobhamAM vega lAvavAnuM kAraNa mithyAtva che, samyakatva hoya tyAM jJAnasAra || 130
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ lobhahoI zake paNa temAMvegana hoya. enI mAnyatA zuddha hoya lobhano pariNAma IcchAthI zarU thaIne - mUcchamAM eno aMtima pariNAma che. emAM AyuSya baMdhAya to samUcchimamAM ja jAya jyAM AtmAnuM bhAna ja na hoya. jema devazarmA brAhmaNa patnImAM mUcchita thayo to patnInA vALamAM lIkha tarIke thayo. tapanI vyAkhyA paranI IcchAno abhAva. tapa pahelA saMvara karAve pachI nirjarA karAve. IcchAno rodha te saMvara che. jayAM sudhI mithyAtva na nIkaLe tyAM sudhI guNa - zreNi para AtmAno vikAsa ja nathI. lobha rUpI vRkSa para AtmA caDI jAya to tRSNArUpI velaDIo phAle-phUle-vikAsa pAme ane AtmA phaLarUpe khedAdi pAme ane duHkhane pAme che. "lobha mahAtaru zira caDha, baDhI tRSNA velI, kheda kusuma vikasita thaI, phale duHkha phaLa melI (phaLIbhUta thAya) * magnatA kyAre Ave? jyAre AtmA sthira thAya dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya traNe sthira che. pudgala jyAre skaMdha sAthe baMdhAyo tyAre te sthira thayo ema kahevAya che. paraMtu vAstavamAM pudgala dravya asthira - anitya svabhAvavALuM che kAraNa paramANuonuM parivartana thatuM ja hoya che. mana satata gatizIla che eTale ApaNe paNa doDAdoDa karIe chIe.mana bahAra meLavavA mATe doDe che paNa tene vAstavamAM bahAra kaMI maLavAnuM nathI, ne zramita ja thavAnuM che. tArAmAM rahelA nidhi (bhaMDAra) thI ja tane sthiratA prApta thavAnI che, (jJAnAdi pAMca). mananI tane prApti thaI eTale asthiratA vadhI gaI. ekendriyathI asaMjJi paMcendriya sudhInA jIvone mana nathI eTale emane karmabaMdha ocho che. mana e sAdhana che karmabaMdhanuM ane mokSanuM, aMdaranI saMpatti na dekhAya ane para vastune meLavavAnI IcchA kare tyArathI karmabaMdha cAlu thaI jAya che. grahaNa ane choDavAnI prakriyA satata cAlu ja che. dhArelI vastu jyAM sudhI maLe nahIM tyAM sudhI dInatA pragaTa thAya e jJAnasAra // 131
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ Arta dhyAnanuM lakSaNa che ane enA ja kAraNe tiryaMcagatinA baMdhanuM kArya satata cAlu ja che. saMtoSa nathI ane atRpta rahevuM e paNa ArtadhyAnanuM ja lakSaNa che. saMtoSa- zAMtino pariNAma thavo joIe e AtmAne thato nathI. AtmAno svabhAva tRpta thaI javuM e ja che.AtmA potAnA guNa svabhAvamAM magna banI jAya tyAre e tRpta thAya che. AtmA arUpI che ane pudagalo rUpI che. AtmA rUpIno bhogavaTo karavA jAya che tyAM tRpti thatI nathI. - pIDA ja thAya che ane atRti vadhatI jAya che. anaMtakALamAM paribhramaNa karatA ApaNA AtmAe bhogavyuM keTaluM? chatAM te tRpta thayo? phakata AhAranA pudgalo je grahaNa karyA te keTalA? sauthI vadhu narakagatimAM AhAranAM pudagalo grahaNa karyA che AhAra be prakAranA che (1) Abhoga ane (ra) anAbhoga. (1)Abhoga AhAra narakagatimAM aMtarmuhurta-aMtamuhurta cAlu ja che AhAra vadhu tema pIDA vadhu. ekendriyamAM niraMtara AhAra cAlu che. 1lI naraka karatA 7mI narakamAM sudhAvedanIya vadhAre, devalokamAM AyuSya vadhe paNa zarIra ane AhAra upara uparanAdevalokamAM ghaTe che. yugalikomAM paNa AhAra ocho che. devalokamAM AhAra, zvAsozvAsa ochA e sukhIpaNAnI nizAnI che. narakamAM zvAsocchavAsa ane AhAra vadhu e duHkhIpaNAnI nizAnI che. viSayomAM sukha hoya to bhogavavAthI sukha maLavuM joIe paraMtu viSayo jema ochA tema sukha vadhAre, tattvathI ciMtana karIe to A vAta samajAze. upara uparanAdevalokamAM viSaya-kaSAya-AhAra - zvAsozvAsavi. ghaTe che. tapanaY ZfR: I tapa e AtmAno svabhAva che. jenAthI AtmA tRpta thAya tyAre te tapa thayo kahevAya, pAraNAmAM kaMTALo Ave tyAre samajavuM ke have tapanA bhAva pragaTyA che. nAnA vati para dravyano lAbha thavAthI tRpti thavAne badale viSAda vadhato jAya che. jyAre AtmAnA guNono lAbha thavAthI parama AnaMdanI prApti thAya che mATe lobha karavo to AtmAnA guNo meLavavA karavo. e prazasta bhAva che. jJAnasAra // 132
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ "saMtoSa e zuM che?" maLyuM che tenAthI vadhu meLavavAno bhAva na thAya ane je maLyuM che tene choDavAno bhAva thAya to saMtoSa thayo kahevAya. 0 saMtoSa e tRptinI prabhA, saMtoSa e samyagudarzananuM bIja che. anaMtAnubaMdhI 4 ane 3 darzana mohanIya (darzana samaka) A 7 jAya tyAre AtmAmAM je viparyAsa Avelo hato te viparyAsa buddhi dUra thaI jAya. dhanAdi je tIvra upAdeya bhAva hato te aTake. ane anaMtAnubaMdhI kaSAyathI je lAvalAva no pariNAma hato temAM breka lAge che je cAritra mohanIyano ja pariNAma che. lobha mohanIyano kSayopazama thAya to para vastu grahaNa ane saMgraha karavAmAM breka lAge ane tapano pariNAma jAge. lobha mohanIyanA udayane kAraNe aTakAvavAno ane pazcAtApano pariNAma na Ave. para vastunI prApti AtmAnA sukhane bhUlAvI de che para vastune meLavavAnI IcchA thaI tyArathI ja vikalpanA vaMToLa zarU thaI jAya che. ISTa - aniSTanI jALamAM phasAya che. uparAMta te para vastune kAraNe aneka jIvonI sAthe rAgAdi bhAvothI joDAIne bhAvahiMsA AtmAne viSe kare che. jIva samajavA chatAM svIkArI zakato nathI, AthI DhacI pariNAma na thavAnA kAraNe citta pudgalamAM ja ramyA kare che. "samyag guNaThANA thakI jIva lahe zivazarma kaDakaDatI ThaMDImAM agninI hUMpha game che saheja hAtha lagADo to gamaze te vakhate akaLAmaNa nahI thAya agnithI thoDe dUra raho cho to paNa te tamane hUMpha Ape che. te ja rIte samyagadarzana Ave eTale AtmAnI saheja sparzanA thAya che je paNa ajaba - gajaba koTinI hoya che. samyagadarzanathI je nirmaLa guNo pragaTa thAya tenI paNa haMpha hoya che ke A guNo mane avazya karma khapAvI mokSa apAvaze ja. jJAnasAra // 133
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyAre mithyAtva ghara karI gayuM hoya che tyAre te satya vAtane samajavA detuM ja nathI. mana vALAne ja vyakata - avyakta mithyAtva pragaTa thAya che. mana vALAne ja samyagudarzana pragaTa thAya che. 7 mI narake paNa "mana" vALo ja jAya che prabaLa mithyAtvanI hAjarIne kAraNe jIva 7mI naraka sudhI pahoMcI jAya che tenA upAya rUpe manamAM niSphaLatA nathI lAvavAnI, paraMtu mananI caMcaLatAnuM kAraNa je che te mithyAtva che, mithyAtva ane mohano pariNAma kADhI nAMkho to caMcaLa mana zAMta banI jaze. mana ja mana pAse moha ane mithyAtva kAma karAve che. mATe ja pahelI dIkSA 'citta muMDanam mananuM muMDana karavuM arthAt mAnyatA sarvajJa vacana pramANe pheravavI. te karyA vinA mastaka muMDAve to tenI dIkSA sadaMtara niSphaLa jAya che. mATe ahIM pU. upAdhyAyayazovijayajI ma.sA. manane kahe che: he mana rUpI bALa! tArI pAse nidhi che tene kema jANato nathI? eka -be nahIM paNa pUrA pAMcanidhi che. (jJAna, darzana, cAritra, tapa, vIya) tene kema jANato nathI tene kholIne kema vAparato nathI. jema vApare ema vRddhi thAya. bhogavazo nahIM to aMtarAya AvIne ubho raheze. pachInA bhavamAM e nahIM maLe. tiryaMcanA bhavamAM satata rakhaDapaTTI karavI paDaze. mATe kharekhara sukhI thavAno upAyanivRtti mArga che. nirvANa mArga che. pravRtti heya lAgavI joIe. kadAca pravRtti karavI paDe to paNa nirvANa mArgamAM sahAyaka hoya tevI ja pravRtti karIe ane te paNa heya" mAnIne ja karAya. ApaNe pravRttine pradhAnatA ApI daIe chIe te khoTuM che. jo have heya pariNAma hoya to pravRtti jarUra pUratI ja thAya. jevu sAmarthya Ave tyAre pravRtti choDI cittane nivRttimAM laI javuM joIe jaghanyathI mAMDI utkRSTa mArgamAM viratinI ja pradhAnatA che. jaghanya mArganI zarUAta 4 thA guNasthAnake samyagadarzanathI thAya ane utkRSTa 14 mA guNasthAnake pUrNavirati, arthAt saMpUrNa nivRttinI prApti thAya. 4the guNaThANemithyAtvanI nivRtti rUpanirvANadazA prAptino AraMbha che. 14 me saMpUrNa parapravRttirUpa nivRttinI pUrNAhUti che. arthAt vicAra tathA jJAnasAra // 134
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ Azaya zuddhi sukhanI anubhUti kyAre thAya? AtmasvarUpanI vAta samajAya ke jagatanI eka paNa vastunI mAlikI thaI zakatI nathI, bhogavI zakAtI nathI, grahaNa karI zakAtI nathI A vAtano svIkAra nathI mATe vAMdho paDe che. jIva samajavA chatAM svIkArI zakato nathI mATe Dhacino pariNAma pragaTa thato nathI. cittavRtti tyAMthI khasavI joIe te khasatI nathI. mATe para pravRtti mithyAtvane kAraNe vadhI ane dhUmadhAme dhamAdhama calI.-yogIne A badhAmAM rasa hoto nathI te to potAnA svabhAva ane svarUpamAM ja ramato hoya che. yogI - bhogI,- vaktA - maunI 0 yogI kyAre kahevAya? sva-paramAM upayogI bane e yogI, paranA bhogane choDe tyAre yogI AtmAnaMdano bhogI bane. vaktA - bolavAnuM baMdha kare, jarUra puratuM bole te vaktA, nahIMtara bakavAsa. te bole ochuM chatAMye Akho divasa potAnA AtmAnI sAthe niraMtara vAto karato hoya. jarUra vagaranuM bolavAthI apUrva vIryazaktino vyaya thAya che. vacana yogamAM ja vIryano vadhumAM vadhu vyaya thAya che. * vadhAremAM vadhAre zrama kone paDe? na bolavAnuM bole tene zrama vadhAre vadhAre nirjarA vItarAganI dezanAmAM thAya. mATe ja tIrthaMkara paramAtmA nAmakarma khapAvavA dezanA Ape che. A dezanA sva-paranA hitavALI ja hoya. pAMca bhaMDAronI vacamAM AtmA AvIne vase tyAre enI sthiratA thaze. potAne paramAnaMdanI prApti ane bIjAne pIDAno abhAva thaze, nahI to paradhana meLavavA jatAM asthiratA vadhaze, viSAdanI prApti ane bIjAnI pIDAmAM nimitta thavAnuM banaze. mana bhamI bhamIne aMte thAkIne viSAdane prApta kare che. jenI mATe tuM bahAramAM doDe che paraMtu te bhaMDAra tArAmAM ja che. svanidhimAM ja tArI sthiratA thavAnI che. jJAnasAra || 135
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ anAdikALathI pAMca IndriyonA viSayothI AtmA saMskArita thayo che tethI te viSayone have tuM tyajI de ane tuM tArA zuddha svarUpamAM sthiratA kara to ja tArI zuddhatA thaze. gAthA: 2 jJAna dugdha vinasTreta, lobha vikSobha kUrcaH ! alla dravyA divAsthaya, diti, matvA sthiro bhava! gAthArthaH asthiratA rUpakhATA padArthathI lobhanA vikAra rUpa kUcA thavAthI jJAnarUpa dUdha bagaDI jAya che ema jANIne sthira thA. lobha Atma - svarUpanI anubhUtimAM bAdhaka bane che. bIjA mArA mATe zuM bole che e jANavAnI IcchA te paNa parabhAvanI IcchA. A paNa lobhano ja pariNAma che. varNa - gaMdha - rasa sparzae mAro svabhAva nathI ema jANe to ja AnaMdane vedI zake che jagata viSe muni mauna zA mATe banI jAya che? jagatane jANI temAM kAMI sAra nathI ane sArA mAtra potAnA AtmAmAM ja che evo nizcaya munine thaI gayo che mATe te mauna banI jAya che. mana - vacana - kAyAne gopave chatAM AtmAsthira thaI zakato nathI zA kAraNe jyAM sudhI manasthira nathI tyAM sudhI AtmA asthira rahe che. lobhano pariNAma jyAre paNa jAge che tyAre te vAstavika AtmAnA guNo viSe thato nathI paNa para viSayano lobha thAya, svAdhyAyano lobha jAge - vadhAre karI lauM paNa svAdhyAyane Atma svabhAvaDhape pariNAmAvavAno bhAva na thAya. lobha e mohano pariNAma che mATe e pudgalanA viSayomAM ja thAya. AthI AMkaDADhape gAthA vadhe teno AnaMda hoya. 0 guNo vize lobha thAya che te zuM che? guNono svabhAva che mohanI hAni karavI ane mohanI jo hAni thaI jJAnasAra // 136
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ to AtmA guNasthAnaka para ArohaNa kare che. jJAna dravyathI vadhAre pragaTa thayuM hoya ke na paNa thayu hoya jJAnIoe jJAnano AdhAra guNasthAnaka nathI kahyo paNa mohano kSaya ja guNa sthAnakano AdhAra che. mohanA kSaya - kSayopazama ke upazama para ja guNono AdhAra che. AthI lobhamohanIyano jemajema kSayopazama thAya tema AtmAmAM nispRhatA saMtoSAdi guNa vRdhdhi thAya. dravya cAritranuM zreSTha pAlana abhavyano AtmA paNa kare che. to ene paNa guNasthAnaka para ArohaNa ghaTavu joIe. paNa abhavine darzana mohanIyano kSayopazama nathI. mokSa tattvane mAnato ja nathI. jJAna ane vIryaMtarAyano kSayopazamahoya paNa mokSa tattvane mAnato ja nathI, chatAM jJAna ane vIryaMtarAyanA kSayopazamane kAraNe alavikriyA kare che paNa enAmAM bIja ja nathI to ugaze zuM? abhavimAM sama - saMvega-nirveda vigere lakSaNo nathI te lakSaNo dravya rUpe nathI batAvyA paNa AtmAnA pariNAma rUpe kahyA che te temAM nathI. dayAnuM kaMpana enAmAM hotuM ja nathI. jema jema mohano vigama thAya tema tema AtmA te te guNasthAnaka para ArUDha thAya. mAtra jJAnavaraNIyano ja kSayopazama hoya to te jJAna mithyA paNa hoI zake, paraMtu temAM bhaLeluM mithyAtva dUra thAya to te jJAna zuddha thAya. jJAna jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI prApta thAya che paNa mohanA vigamathI te rIte AtmAmAM pariNata thAya che tyAre te samyaka jJAna kahevAya che. je tapa karavAthI brahmacaryanI zuddhi thAya ane viSaya - kaSAyonI vRtti hAni thAya to te bhAvatapanuM kAraNa bane che. A pariNAma nathI thatAM to mAsakSamaNa Adi tapa mAtradravya tapanuM kAraNa bane che. pAraNAmAM AtmAne viSayonI vRtti na thAya. ApaNe sAdhanane sAdhya mAnI lIdhuM. mATe pariNAma pragaTa thatA nathI. zuddha guNonA AsvAdamAM viSayono AsvAda bAdhaka che mATe tene have choDa! svAdano rAga na hovo joIe. parasvAdana chUTe tyAM sudhI AtmAno svAda nahI mANI zakIe. jJAnasAra // 137
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyavahAra pravRtti svarUpa che, nizcaya pariNAmalakSI che vyavahAra sAdhana lakSI che, dharma pariNAmalakSI che. sAdhanA kayAre kahevAya? sAdhananI sAthe sAdhya AMzika rUpe bhaLe to sAdhyanI siddhi karanAra sAdhanA kahevAya. upavAsa Adi tapae pariNAmane pragaTa karavAnuM parama sAdhana che paNa AtmAe ene sAdhya mAnI lIdhu mATe tapa pariNAma pragaTa na thayo. arthAt IcchA rodha pAMce IndriyanAviSayAdinI vRtti rUpa ane kaSAya bhAvathI nivRtti rUpasaMvara pariNAma ane samatA guNane anubhavavAno pariNAma pragaTa nathayo.prayojanathI ApavuM paDe to temAM sArA-narasAno pariNAma na Ave to vizeSa baMdha na thAya. tapAdi dharmajIvo karmakSayanA lakSapUrvaka karatA hoya chatAM moTAbhAge paranI IcchA sahaja thatI hoya che. AtmasvabhAvano nizcaya je rIte thavo joIe te pramANe na thavAnA kAraNe sva svabhAvane bhogavavA vaDe ja tRpta thavA rUpazuddhatapa pariNAmanI Dhaci thatI nathI. zudhdha tapavinA svabhAvanI pUrNatA paNa thaze nahi. gautamasvAmIne svabhAvanI pUrNatAno nizcaya hovAthI satata jhaMkhanAmAM ramatA hatA "mane kevaLajJAna kyAre?" IcchA, moha, lobha, sneha A badhA AtmAmAM vikSobhanA pariNAma che. azubha pariNAma jJAnamAM phodA rUpe che. samajaNa mohane kAraNe bagaDI gaI tethI jJAna malina banI gayuM, jJAnanA pariNAma rUpe upayoganI zuddhi na thAya to te AgaLa vadhe kyAMthI? jJAna AtmAnI puSTinuM kAraNa che jJAnathI mana jeTaluM vizuddha teTaluM te puSTa bane. tattva avabodha rUpe AtmAmAM pariNAma pAme teTalI AtmAnI pRSTi kare che. tattva-sparzanA vinA Atma - bhAvavizuddha thAya kyAMthI? tattvarUpa avabodhane pAmI tenuM maMthana thAya ke mane te rIte kema pariNamatuM nathI? jJAna pariNAma na pAme tyAM sudhI anuprekSA cAle. jyAM sudhI te tadgata na bane tyAM sudhI dhArI rAkhe Ama avabodha rUpa jJAnanI ekatA thaI tyAre te jJAnavizuddha jJAnasAra || 138
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ bane che. te mATe ja jJAnIoe vAcanA - pRcchanA-parAvartanA - anuprekSA - ane dharmakathA batAvyA che. AtmAnI tanmayatA jagata sAthenI tanmayatA toDavA mATe che. jIve tapa ghaNo karyo paNa pariNatinuM lakSa na rahyuM, samatA na rahI, viSayo pratyeno rAga ocho na thayo, IcchAo na ghaTI, tapa adhika adhika karavAnuM mana thayuM paNa AtmAne adhika zuddha karavAnuM mana na thayuM to jema khATA dravyonA sparza dUdhavinAza pAme tema pariNatinA lakSavinAno karelo ta5 guNanA vikAsa mATe nahIM paNa kadAca vinAza mATe banI zake. AtmA akhaMDa AnaMda guNane dhAraNa karanAro che, te sacidAnaMdamaya svarUpa che. jJAna zuddha hoya tyAre ja AnaMdanI anubhUti thAya che. pudgala varNa - gaMdha - rasa - sparza thI yukta ane rUpI che ane AtmA arUpI che. arUpIne rUpIno meLa paDe kyAMthI? AtmA jyAre pudgala bhAvadazAmAM nathI hoto paNa jyAre jJAnAdi guNomAM ramato hoya tyAre ja te anerA evA avarNanIya AnaMdane anubhave che, tyAre te potAnA jJAnAdi guNomAM AtmavIryane laI jAya che. zarIra pudgala che tenI sAthe varNa - gaMdha-rasa - sparza joDAyelA che te hamaNAM ne hamaNAM kAMI jatA rahevAnAM nathI ane AtmA paNa hamaNAM ne hamaNAM arUpI thaI javAno nathI mATe je kAMI ghaTanA bane tenA jJAtA-daSTAbanI AtmavIryane Atma guNomAM laI javAnuM che, ema vAraMvAra karatA ekadivasa AtmA potAnA saMpUrNa svabhAva ane svarUpane pAmI jaze. zakyamAM "heya" no pariNAma hoya ane azakyamAM jarUra pUrato 'upAdeyano' pariNAma hoya bAkI udAsIna bhAva hoya tyAre tene kSayopazama bhAvamAM anubhava thAya ke huM cAritranA AnaMdane vedI rahyo chuM. * udAsIna bhAva eTale zuM? je vastu jevI che tevI rIte jovA-jANavI-kALI che, dhoLI che, pudgalanA guNadharmavALI che temAM jene sArA-narasAno bhAva, harSa-zoka AdinA bhAvo jJAnasAra // 139
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ thatA nathI. mAtra heya tarIke vastune jue che tyAre AtmA potAne anubhavI rahyo che tema kahevAya, kema ke te potAnA zeyanA jJAtA svabhAva rUpa astitvane TakAvI rAkhe che bIjAmAM jato nathI. jevo AtmAmAM lobhano pariNAma Avyo -gamo Avyo -te upAdeya lAgyuM temithyAtvamohanIyano pariNAma ane IcchA thaI te lobha mohanIyano che. cittanI sthitine DAmADoLa karI nAMkhe che. mATe he AtmanuM! tuM zraddhA kara, tuM jJAna pAma ne pachI cAritrano pariNAma keLava. A traNenIjayAre ekatA thaze tyAre tArI AtmAmAM sthiratA thaze. parakSetre zeyane jANave, parakSetre thayuM jJAna astitva svakSetre, tame kahyuM nirmaLatA guNa mAnazuM jJAnI" gAthA - 3 asthire hRdaye citrA, vA netrAkAra gopanA, paMthalyA Iva kalyANa - kAriNI na prakIrtitA! gAtha citta asthira hoya to vicitra vANI, netra ane AkRti viSayAdikanI saMgopanA asatI strInI jema kalyANa karanArI kahI nathI. jema vyAbhicAriNI strI pati sAthe rahelI, bahArathI satI jevo gopave chatAM manavicAra vinAnuM hoya, vikAravALu hoya to te sthira thaI zakatuM nathI. mohano udaya thAya ane sAthe samyagudarzana na hoya to te asthira hoya ane samyagudarzanano pariNAma haze to te mohane niSphaLa banAvavAno prayatna karaze. jJAnasAra / 140
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAno khorAka Apavo paDaze ane AtmAno khorAka "jJAna" che. jJAnAmRtathI jIva tRta bane che AtmA paNa arUpI ane jJAna paNa arUpI mATe AtmA tyAM tRta banaze. ApaNe dharmArAdhanA karatAM hoIe tyAre ApaNA manamAM koNa? prabhu ke saMsAra? saMsAra hovAthI vyAbhicAriNI jevA ApaNe thaIzuM. jema bilADI ke bagalo dhyAnamAM caDI jAya ane uMdara ke mAchalIne jue ke tarata ja enA para tUTI paDe. ApaNe paNa saMsAranuM pralobhana maLyuM nathI ke enA para tUTI paDayA vinA rahetA nathI. ApaNI tamAma sAdhanA niHsaMga banavA mATe che. upadhAnaH eTale AtmA pAse AvIne vasavuM. je dravya kriyAnI aMdara bhAva bhaLe enI ja zAsanamAM prazaMsA che. mAtra dravya - kriyAnI prazaMsA nathI. jema jema jJAna bhaNaze tema tema kriyAmAM AnaMda Avaze, nahi to kriyA karaze paNa patI gayAno "hAza thaze 'kriyA patI gaI parabhAva - paravastune meLavavAno abhilASa tatvArthasUtra' mAM kahyuM che ke uttama AtmAo dharma-kriyA karatA karatA bhAva dharmane pAmI gayA. Avu kone thAya? jene karmalaghutAthI mithyAtvane kaSAyanI tIvratA nathI. viSaya vAsanAnI Aga nathI, tene potAnI prazaMsA sAMbhaLavAnI IcchA nahIM thAya. AlasmitA hitAya supara svaguNaramayaH aho svayaM gRhItAjI, pAtayaktiA bhavodadhI II A lokanI IcchA eTale lokasaMjJAno tyAga karavAno che guNano bhUkhyoguNInI prazaMsA kare che e teno dharma, paNa sAdhu jo guNagAna sAMbhaLavAno abhilASI bane to te patanane pAme che. doSo dekhAvA joIe. 4 jJAnanA dhaNI gautamasvAmI paNa zuM vicAre che ke kevaLajJAnInI pAse mAruM jJAnabiMdu jeTaluM paNa nathI enuM emane bhAna che mATe emane svadoSa ja dekhAze. mULa muni AtamagaveSI, na kare gRhasthano saMga, jayAM paricaya tyAM avajJA, samakti bhaMga" jJAnasAra || 141
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ dazavaikAlikamAM sAdhune kahyuM ke sAdhue potAnAthI adhika guNavALAno saMga karavAno, na maLe to samAna sAthe rahevAnuM paNa hInamAM to kadI na javu sAdhu eTale parama sukhanuM parama AnaMdanuM dhAma. jo sAdhumAM mokSano abhilASa na hoya to te ahIM AvIne paNa thoDu puNya vadhyuM, thoDuM bolatA AvaDI gayu to projekTo ubhA karIne zrAvakone paNa emAM bheLavI deze eTale buddhizALI evA zrAvakone jJAnAbhyAsamAM joDIne mArgamAM AgaLa vadhAravAnA badale ene paNa pADaze ane pote paNa sAdhupaNuM pALavAne badale paDaze.baMne mAnanAM bhUkhyA hovAthI Avu thAya. zrAvakohAmAM hA karavAvALA hoya. je AtmA bhagavAnanI AjJA mujaba, vidhipUrvaka AdarathI karato hoya, mArA AtmAno mokSa AnAthI ja thaze, evA AtmAno mithyAtvano pariNAma haTI jAya ne pachI nimitta maLatAM tattvane sAMbhaLe tenuM AtmAmAM pariNamana tarata thaI jAya. jyAM mohano abhAva tyAM zAsana paNa jyAM mohano sadbhAva tyA "sva" nI prabhAvanA, zAsanano abhAva hota mana vacana capaLa janake saMga nimitta jana saMgI hoya nahIM muni jaga mitta' * kriyAnuM phaLa zuM? kriyA dvArA AtmaguNonI sthiratA thAya. e kriyAthI sadA mATe chUTI javAya mana-vacana-kAyAnI tathA pAMca IndriyonI kriyAmAM sAdhana evA jarUra paDe tenI sAthe bhAva prANa joDAya to te bhAva kriyAo thAya. dravya kriyAthI chuTavAnuM mana thAya eTale kriyA cAlu hovA chatAM vizeSa upayoga zudhdha jJAnamAM prarvate. to Atmanubhava thAya ane mohathI chUTavAnA lakSavALI kriyA hoya. svasya adhyayana te svAdhyAya sUtrono artha have jIvanamAM vaNAI jAya. 0 upadhAnamAM mukhya ArAdhanA zuM? sUtra-artha-tattva (zradhdhA rUpe) svIkAra rUpa che. prathama namaskAra mahAmaMtra zA mATe? 14 pUrvanA sArarUpa. jJAnasAra // 142
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinanI sarvaAjJAne zradhdhArUpe svIkAravA rUpa che. jinAjJA prathama mithyAtvanA tyAga rUpa nahI ane samyakatva svIkAra rUpa Ave nahIM to tamAma ArAdhanA mokSamArga rUpa nahI bane. kriyArUpI ArAdhanA mArgagAmI (tAraka) kayAre bane (1) atattvano abhiniveza na joIe (atattvanI pakaDa na joIe.) (2) 'tattavanI pratipati (svIkAra) (3) karmanI laghutA - A vinA tattva gamaze ja nahI, to eno svIkAra paNa nahI thAya. praNidhAna majabUta hoya to anubhUti avazya thAya ja. 0 'sudhA vedanIyane dUra karavAno upAya zuM?.' AnaMda lUTavAM mATe ja tapa batAvyo che. jJAnIne AnaMda, tapasIne mahAAnaMda. sudhAvedanIya ne dUra karavAno upAya -khAvuM te upAya nathI. tapa eno upAya che. pUrva kSudhA - vedanIyane sahana na karIne jarUriyAta vinAnuM khAvAthI AtmAne pIDA ApI tethI kSudhA vedanIya baMdhAyu tethI have tene dUra karavAno upAya prabhue kahelo tapa karavo te che. tapa karavAthI vartamAnanI sudhA vedanIya jAya ane bhavAMtaranI kSudhA paNa jAya. (puMDarIka- kaMDarikanuM dRSTAMta) khAvuM e svabhAva nathI paNa mithyAtvane kAraNe sukhapaNAnI budhdhithI khAvuM e bhAva Avyo ne sAthe kaSAyanI vezyAnI tIvratA AvI mATe kaMDarIkane 7mI naraka maLI, jayAM aMtarmuhurta-aMtarmuhUrta sudhA vedanIyano udaya, khAvAnuM paNa, pIDAjanaka, saMtoSa ja na thAya puMDarikane 3 divasanI sAdhanA e mane pAraNe anuttaramAM gayA. 3divasa sahana karyuMne 33 sAgaropamanA AyuSyamAM 3300varSekhAvAnI IcchA thAya Ama kema banyuM? khAvAnI lAlasA nahatI. jinanI AjJAmAM hatA. upayoga rUpI dharma sadAne satata karavAno che to nirjarA cAlu ja che. kriyArUpI auSadha AtmaguNonI bheTa Ape ja. upayoga zuddhi Ave tyAre ja e zakya bane. je jJAna AtmaguNonuM bhAna karAve ane paranuM ja badhu jJAna karAve te jJAna parabhAva - ajJAna rUpe che. jJAnasAra // 143
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadhAnamAM paMcAcAranIpAlanA dvArA pAMca samitinI zuddhi karavAnI che. jJAnAcAra - navakAranI sAdhanA, vAcanA, vyAkhyAna (jJAnazuddhi vRddhi) darzanAcAra - devavaMdanAdi (samyakatva zuddhi - vRddhi) cAritrAcAra- pauSadhanI tamAma kriyA (cAritranI zuddhi-vRddhi) tapAcAra - upavAsa-AyaMbila tapanI zuddhi-vRddhi) viryAcAra - 100khamAsamaNa (vIryazuddhi-vRddhi) dharmamAM paNa huM sAro thAudekhAuM, ane lAguM A traNa mohanA bhAvo che temAM mithyAtva bhaLe tyAre Avu thavAnuM mana thAya. 100 khamAsamaNa aTakyA vinA Ape ane jJAnopayoga pUrvaka jo Ape to 100 khamAsamaNa ApyA evu lAge ja nahI AtmA - AtmA nA guNo sAthe rahyo hoya to tene AnaMdanI anubhUti thavI joIe kheda thAya ja nahItone kriyA rasavALIbanI tenA anubaMdha pudagalathI choDavI jIvane AtmAmAM sthira karaze. jagatanA sarva jIvomAM bhavya jIvo sarvajJabanavAnA sadbhAvavALA che parathI - para thanArU je sukha te paramasukha kahevAya che paramAM sukha mAnavu e mithyAtvanI pahelI pIDA che ane paramAM ja sukha anubhavIe chIe te bhrAMti che ebIjI pIDA che. zAstrakaroe A be pIDAne kADhavA mATe ja zAstronI racanA karI che ane te dvArA Akho mokSa mAga batAvyo che.' AtmAnuM sukha bhogavavA mATe puNya choDavuja paDe, mohane haTAvavo ja paDe, tyAM purUSArtha jarUrI che. mAtra mokSanA ja ekalakSa pUrvaka ArAdhanA kare tene ja puNyAnu baMdhI puNya baMdhAya te mokSa mATenI ja sAmagrI Ape. paramAtmAnI pUjA karI hoya to tarata ja enu phaLa citta - prasannatA maLe ja paNa mAtra pratimAnI ja pUjA karI hoya to prasannatA maLe evo niyama nahi. jJAnasAra // 144
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ "rUpa nihALI paricaya kIno, paNa tuM rUpe nahIM Ayo je kriyA AtmaguNonuM saMvedananakarAve to te kriyAdravya kriyAja thaI. . bhAva kriyA mATe pUjA karatA karatAM potAno paramAtmA-paramAtmA sAthe joDAI jAya e mATe asthiratA rUpa zalya ne kADhavuM ja paDe. jJAna darzana cAritranA pariNAma ne te rUpe karavAmAM gaphalata mAM rahyA to moharAjA tamane bhoLavI jaze lobha mohanIyano udaya thAya tyAre citta asthira bane che tyAre tame mauna dhAraNa karIlo. Akho baMdha karI lo ane kAyAne sthira karI lo paNa jema vyabhicAriNI strI pati pAse satI hovAno DoLa kare tevo A badho prayatna thaze. citta asthira che. parabhAvamAM che svaguNanI rUcino pariNAma nathI tethI te paramAM gayo ane teno abhilASa thayo lobha-mohanIyano udaya thayo Aloka saMbaMdhI paraloka saMbaMdhI karmonA udayathI AvatI te te avasthAothI gherAyelo che temAMthI te chUTavAnA abhilASavALo che AtmakalyANanI bhAvanA che paNa lAMbI samajaNa nathI vidhi vidhAna pratye bekhabara che paNa saMsArano Azaya nathI. hetu (Azaya) e ja che ke huM mokSa mATe dharma karU . paNa upayoga nathI A anaanuSThAna che) tevA jIvo paNa lAMbA kALe tene koI samajAvanAra maLI jAya ke zuddha dharma A nathI paNa A che to te tenA mATe bhAva dharmanuM kAraNa banI zake tema che. jayAre AtmA saMkSi-paMcendri bane che tyAre saMjJAo vadhAre ughaDe che ane potAnI te zaktio para pudagalonI prAptimAM kharacI nAMkhe che. mana maLyuM che mATe tame bhikhArI bano cho jyAM je nathI mAMgavAnuM tyAM ja jaIne mAMgavAnuM kArya karo cho paramAtmA pAse jaIne saMsAra vadhAro cho deva - devI pAse vadhu maLe evuM koI kahe to tyAM paNa doDo je prabhu pAse jaIne anaMtanI prApti karavAnI hatI tyAM jaIne vartamAnanI mAMgaNI karI arthAt hajI ApaNe vItarAga devane oLakhyA ja nathI ane huM AtmA chuM' evA astitvano hajI ApaNAmAM jJAnasAra // 145
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirNaya thayo nathI tethI ja dharmanA sthAnamAM rahIne paNa svabhAva - svarUpa dharmane pAmavAnI ArAdhanA karatA ja nathI mATe ja jJAnIoe ApaNane kulaTA strIthI paNa adhika kharAba kahyA. jainonIdravya kriyA bhAvakriyAne lAvanArI hoya jemAM Atma dharmano abhilASa nathI to tekriyA bhAvakriyA banatI nathI. anumodanIya banatI nathI odhathI paNa AtmAne samaje ke mAre mArU AtmakalyANa karavuM che. hRdayamAM sthiratA nahoya to dharmakriyAo paNa kalyANanuM kAraNa banatI nathI. je rIte kulaTA satI banatI nathI. bhAva kriyAnuM kAraNa banatI nathI, te dharma kriyAnuM mahattva nathI. dravya kriyA keTalAkane paraMparAe bhAva-dharmanuM kAraNa bane che. kone bane? dharmano bhAva che. paNa dharmano vizeSa bodha nathI, vidhi jANatA nathI, cittanI ekAgratA nathI, upayoga nathI paNa mokSa mATe dharma karAya eTaluM ja jANe che. to tevA AtmAone te dharma kriyA lAMbA gALe bhAvadharmanuM - AtmakalyANanuM kAraNa bane che. lokasaMjJAthI dharmano AraMbha karyo ne pachI sAcI samajaNa AvI to teno Azaya pharI jAya ane samajaNapUrvaka ArAdhanA kare to tene lAbha thAya. traNa prakAranI kriyA (1) hetuzuddha (2) svarUpazuddha (3) anubaMdha zuddha amuka parvatAdI sthAnethI jhaMpApAta karavAthI ke baraphamAM ogaLI javAthI ke karavata mukAvavAthI mukti maLe, Ama mAtra muktinA AzayathI kriyA kare che teno hetu Azaya zuddha che paNa kriyA hiMsAvALI che paNa lAMbAgALe ene muktinuM kAraNa bane che abhavine kadI Azaya zuddhi thatI nathI. dharma tattva svarUpathI samajIne - te pramANe dharma karatAM thAo to te saphaLa bane che. tattvane svarUpathI na samajyA to, tenA pariNAmamAM na AvyAne . mAtra AcAramAM ke bAhya kriyAmAM ke vidhimAM aTavAI gayA. praNidhAna dareka ArAdhanAmAM zarUAtamAM ja mukavAmAM Avyu che. IcchA kAreNa saMdi saha bhagavad caityaMdana karuM? devasiya paDikkamaNe ThAMu? IriyAvahiyaM paDikkamAmi? jJAnasAra // 146
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ dareka ArAdhanA karatAM ApaNe nirNaya jAhera karIe chIe pachI e pramANe na karIe to AtmAne -devane gurune chetarIe chIe. praNidhAnamAM ja utsAhana hoya to kriyAmAM garabaDa thayA vinA na rahe. sAdhanane ke mAtravidhine pradhAnatA na apAya paNa sAdhyane pradhAnatA apAya sAthe sAdhyasidhdha karavAmAM sahAyaka evuM sAdhana ane vidhi paNa jarUrI. dharmanI ArAdhanA bahAranI vidhi - AcAra vigere barAbara dhyAnamAM rAkhIne na to kheda thAya, pazcAtApa thAya paNa je AtmAnA pariNAmamAM rahIne karavAnuM hatu te barAbara na karIe. sAdhya ja bagaDI jAya to mAtra bAhya kriyAthI zuM? sAdhana sAdhyamAM kAraNa bane che paNa sAdhya ja gAyaba hoya to sidhdhi maLe kayAMthI? bAhya kriyAthI kadAca prasiddhi maLI jAya paNa AMtara jagatamAM siddhi to na ja maLe. tame jayAre bIjA sAthenA vyavahAramAM Avo tyAre tenI sAthe keTalo ucita vyavahAra karI zako cho tyAre tamArA dharmIpaNAnI kasoTI thAya che. mAyA nukazAnakAraka che mATe saraLatA hovI jarUrI che. gAthA -4 antargata mahAzalya - madhairya yadi nodhRtam kiyauSadhasya ko doSa, svadA guNamayacchataH | gAthArthaH jo aMtaramAMthI mahAzalya rUpa asthiratA dUra karavAmAM na Ave to guNa nahIM karanAra dharmakriyA rUpa auSadhano zo doSa? darzana - mohanIya ane cAritra mohanIya e baMne prakArano moha e AtmAnI asthiratAnuM kAraNa che. "zAna kiyAbhyAM mokSa' jJAnI kadI kriyA vagarano na hoya, kriyAvALo jJAnanI upekSA na kare, bane aMga mohane dUra karavAnAM kAraNabhUta che. pApanI kriyAne paNa mokSamAM pheravI nAkhavAnI tAkAta jJAnImAM che. jJAna cetanA ane vIrya cetanA A baMne parabhAvamAM jAya che tyAre jJAnasAra || 147
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAmAM asthiratA sarjAya che. potAne jANyA vinA AtmA paramAM jAya che eTale nukazAna moTu che. jJAna potAne jANanAru ane potAnA guNomAM ramaNa karanAru hovu joIe. A be kArya ArAdhanAmAM satata joIe. jo samajIne majabUta thaIne ArAdhanA karI hoya to mokSamALapaheratI vakhate guru mahArAja mALa paherAve tyAre mohanA kUccA uDAvIne cAritralevAnA pariNAma jAgI jAya ane kevaLajJAna paNa prApta thaI jAya. "jJAna prakAze, moha timira hare, sadaguru kero sUra, to te nija sattAe dekhe, cidAnaMda bharapUra." pUrNAnaMdanI zodhamAM lAgI jaIne tene ja mANavAnuM praNidhAna pUrvaka pravarte che te ja sadaguru ane te ja jagatane cidAnaMdanI prAptino upAya batAvI zake. prathamanA 4 guNasthAnaka jJAna pradhAna che jJAna jema jema nirmaLa thatu jAya tema tema guNasthAnakamAM AgaLa vadhe che. pachInA guNasthAnaka AcArapradhAna che. jJAnanA 8 AcAra che temAM upadhAna paNa eka AcAra che. vidhipUrvaka guru pAsethI sUtra ane arthameLavIne te svarUpe ApaNe banavAnuM che. prathama navakAra upadhAna che ane bAkInA tamAma upadhAna paNa paMcaparameSThInI siddhi mATe ja che. paDhamaM havaI maMgala mATe ja che. e kayAre thaze? sarva pApa nAzarUpa ane sarvaparavibhAvathI rahita evI AtmAnI zuddha avasthArUpasiddha avasthA e parama -maMgaLarUpa che. kriyAne choDavAnI nathI paNa ene jJAnAtmaka banAvavAnI che. kriyA . ruci samyakatva paNa kahyu che. 10 prakAranA samyakatvamAM sUtra-artha-kriyA vi. traNa zalyamAM mithyAtva mULiyuM che, mAyA ne niyANuM e be zalya mithyAtvanA zaraNe che. moha AtmAno saMga, AtmAno raMgane AtmAnI ramaNatA choDAvIne jJAnasAra || 148
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramAM saMga-raMga-bhramaNatA karAve che. be prakAranA mohanA pariNAmane choDavA mATe jJAna nekriyA be mArga batAvyA. AtmAnA guNanI zuddhi thavI e bhAva, azubhamAMthI chUTI javuM- zubhamAM AvI javuM ne zuddha svabhAvanI sAdhanA karavI. "sva" mAM aMdara cAlyA javAnuM che. darzanamohanIyano kSayopazama thAya eTale jeTaluM jJAna che te samajaNapUrvakanuM banI jaze. deva-gurupratye bahumAna Avaze potAnAmAM rahelumAna ha to... laghutAse prabhutA mile zraddhA Ave to samarpaNa Ave ja. tamAma para dravyamAM rahelI sukhabuddhi che tene haTAvavAnI che. azubha vRtti haTI gaI pachI azubha pravRtti paNa Atma-kalyANamAM vikSepa nahI karI zake. logassa e AkhuM "Atma - svarUpa sUtra che" "logassa ujjo agare" zabdathI paramAtmAe pahelA kevaLajJAnathI potAnAM asaMkhya Atma pradezone prakAzita karyA ane pachI lokAlokane prakAzita karyo. paramAtmA asaMkhya caMdro karatA paNa adhika nirmaLa ane zItala che ane asaMkhya sUryo karatAM paNa adhika tejasvI prakAzaka che ane e rIte "sva" ane para" mAM prakAza karanArA che. logassa bolatA A rIte arthanIvicAraNA hoya to 100 logassa gaNatAM kaMTALo nahI Ave, paNa kyAM gaNAI gayA tenI jANa paNa nahIM, thAya ne Akho divasa utsAhamAM pasAra thaze. ApaNane lokottara zAsana maLyuM che ene pAmIne lokottara banavAnuM che paNa lokaherImAM taNAIne sArA banavAnuM, moTA banavAnuM, ziSyonA guru banavAnuM nathI karavAnuM. bhaktono meLo game ane bhagavAna na game e lokottara na banI zake. ApaNI padagalika mAMgaNInA kAraNe Aje badhA sAdhanA dhAmo laukika - dhAmo banI rahyA che. jainonI dharma kriyA - bhAva abhilASA pUrvakanI hovI joIe to ja e prazasta kriyA anumodanIya che. doSone dUra karavAno upacAra zuM? vartamAnamAM AtmA doSothI gherAyelo che doSone dUra karavA kriyA auSadha jJAnasAra // 149
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpa bane che. cAmaDIno roga lohInI azuddhi ne kAraNe thAya che to lohInI azuddhi rUpa aMtara-zalya jayAM sudhI dUra na thAya tyAM sudhI cAmaDIno roga dUra na thAya. te ja rIte jo mana asthira hoya to te kriyAmAM zuddhi na hovAthI te kriyA AvI rIte phaLatI nathI. asthiratAezuM che?para gharamAM-pudagala bhAvomAM ramavuM teasthiratA che. kriyA AtmAnA bhAva auSadharUpa kyAre bane? AtmA para svabhAvamAM ramato hoya ane kriyA dharma mATenI karato hoya to te kriyA AtmAnuM auSadha kaI rIte banI zake. jJAna sva para prakAzaka che. jJAna para -bhAva anuyAyI banyuM to te svabhAvagata phaLa kaI rIte Ape? apathyanuM sevana karo cho ne auSadha paNa karo cho to je rogane dUra karavAnuM praNidhAna che te siddha thAya kharuM? zaradI thaI hoyane ThaMDA pINA pIe to zaradI kevI rIte dUra thAya? cetanA ane AtmavIrya jayAre para saMrakSaka bane che tyAre te karma kApavAne badale karma vadhAravAnuM kArya kare che. jema ThaMDA pINAM pIvAthI zaradI maTavAne badale vadhe che. AthI parabhAvamAM satata jatA cetanA ane AtmavIryane svabhAvamAM pAchuM vALavAnuM che. saMsAra e kacaro che evuM tamane lAge che? kacarAnI sAmuM tame juo kharA? saMsAra sAme tame juo cho ne? kema ke tamane haju enAmAM kacarAnA darzana thayA nathI. jayAM sudhI saMsAra tamane kacarA peTI nahI lAge tyAM sudhI tamArAmAM raheluM mithyAtva e tamane AtmAnuM bhAva-auSadha pAmavA nahIM. jayAre AtmavIryanuM AtmAnA pradezomAM pravartana thaze tyAre A kriyA rUpI. auSadha AtmAnA Arogyane lAvI ApavAmAM samartha thaze. Ama kacarAnA DhagalAmAM kacarA tarIkeno pAko nirNaya che tema saMsAra AtmA mATe nakAmo che evo pAko nirNaya thaI javo joIe. jJAnasAre || 150
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ kriyArUpI auSadhanuM pAna karAvavAmAM Ave to anAdikALathI je guNo dabAyelA che tenuM pragaTIkaraNa thavuM ja joIe. vartamAnamAM Avu banatuM nathI tenuM kAraNa zuM che? huM dharmakriyA karuM chuM eTale zuM? Atma dharmane pAmavA kriyA karuM chuM. e upayoga Ave che kharo? AtmAmAM rahelA doSo dUra karavA ane guNane pragaTa karavA dharma kriyA karuM chuM. A upayoganA lakSapUrvaka kriyAmAM-mohana bhaLe ane guNomAM AtmA pariNamana pAme tevA lakSa ane prayatna thAya to kriyAnirjarAnuM kAraNa bane. jJAnazakti ane vIrya zakti "para" mAM pariName che tethI asthiratA thAya che ane kriyA rUpI auSadha doSone nAza pamADavAmAM sahAyabhUta thatu nathI. para vastu badhI ja asthira che tethI AtmA asthira bane che. "sva" mAM rahelo AtmA sthira che jo vIrya zakti - jJAna zakti "sva" mAM hoya to te sthira bane che. ApaNane asthira thavAmAM traNa zalya paNa kAraNabhUta che. mAyA zalya, mithyAtva zalya ane niyANa zalya ahI pradhAna zalya mithyAtva - zalya che. mATe tene vacamAM mUkyuM te hoya to ja mAyAzalya ane niyANa zalya AvI zake. mithyAtva zalyanA kAraNe AtmAmAM jJAnano sAco nirNaya thato ja nathI, te viparIta jJAna karAve che tethI jJAna malina bane che. mithyAtva nAM be kAryo che (1) vastumAM nirNaya viparIta kare (jJAnane malina kare) (2) Dhacino pariNAma "sva" nA badale "para" mAM pheravI nAMkhe. samaktinA paNa be kAryo che. (1) vastumAM heyopAdeyano yogya nirNaya kare (2) rucino pariNAma "para" nA badale "sva" mAM pheravI nAMkhe. dharmanI kriyA dharmanuM kArya zA mATe karatI nathI? vastu vizenI mAnyatA mithyAtvane kAraNe ulaTI thaI. vastu je svarUpe nathI te svarUpe vastune mAne che. A mAnyatA jayAM sudhI chUTe nahI tyAM sudhI kriyA - auSadha rUpe kArya kare nahI aMdara uhApoha nathI te khoTu che dharma to sarvajJa evA vItarAga paramAtmAe batAvelo che. tethI te avazya phaLa Ape ja jJAnasAra // 151
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraMtu zraddhAnA ThekANA nathI jo zAsananA anuzAsanamAM rahIye to zAsana avazya siddhine ApanAruM che. varSothI sAmAyika karIe to phaLa kema na maLe? samatA kema na Ave? khAmI konI? ApaNI ke sAmAyikanI? keTalAya AtmAo sAmAyika dharma pALI sarva karma khapAvI mokSe gayA che ApaNe nathI taryA kema ke sAmAyika dharmane barAbara samajyA ja nathI. AMkaDAnI gaNatarI rUpe sAmAyika karI paNa guNarUpe sAmAyika karI nahI. tethI samatA AvI nahI. apurnabaMdhaka dazAvALo AtmA koIpaNa kriyA jijJAsA vagara ane samajaNanA prayatna vagara kare ja nahIM. AvuM zAsana maLyA pachI ApaNI dizA ane dazA gamagIna nahovI joIe. mithyAtva zalyane kADhavA pahelo upayoga e joIze ke huM Atma svabhAva dharmane pAmavA mATe ja dharma-kriyA karuM chuM arthAt mAre mArA AtmAnAM ane temAM rahelA guNonA ja kartA banavAnuM che. paramAM sAvadha rahIne jIvavAnuM che. dharmano kartA (upayoga dhama) banavAnuM hatuM tene badale kriyAno kartA banyo, tenAthI dharmano pratipakSa je doSahato te majabUta banyo. samatAno pratipakSa mAnamamatA-doSa majabUta banyo. huM kriyA kevI suMdara karuM chuM. lokamAM mArI prazaMsA thAya che. ItyAdi. dharma ane kriyA banne zabda bhinna che. vyavahArathI dharma-kriyA karI paraMtu dharmamAM upayoga nathI to mAtra kriyA ja karI dharma chUTayo sAthe sAthe mAna doSa pragaTa thayo - ke meM kriyA barAbara karI che AthI mAyA zalya AvIne ubhu rahyu kema ke mithyAtva gayu nahI. meM paMcAMga praNipAta rUpakhamAsamaNa ApyuM paraMtu meM konA badale kone ApyuM te upayoga na rahyo. AtmAnA guNo vaDe guNIne khamAsamaNa ApavAnuM hatuM te upayoga na rahayo tethI zarIra dvArA zarIrane khamAsamaNa ApyuM arthAt jaDa kriyA karI. temAM bhAva na maLyo tethI game teTalA khamAsamaNa Apo paNa jJAnasAra || lapara
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenI koI ja kiMmata nathI.kAyaklezarupa bane. niyANa zalya :-dharmanA phaLane kApavuM. te tethI dharmanuM phaLa na maLyuM paNa puNya maLI gayu. pratyakSa niyANuM na hoya paraMtu uDe uDe kaMIka maLo te AzA to paDelI che tethI niyANa zalya thayu kahevAze. A traNa zalya nIkaLe nahI tyAM sudhI doSo dUra karavAno dharma thaze ja nahI. yogomAM AtmavIryanuM pravartana thAya tyAre kriyA thaI kahevAya. svaguNamAM AtmavIryanuM pravartana thAya to "sva-pariNati' kahevAya. doSamAM AtmavIryanuM pravartana thAya to "para-pariNati kahevAya. AtmAnA guNanI zuddhi thavI te ja sva-pariNati che ane AtmavIryanu guNamAM pravartana thAya te ja dharmakriyAnuM phaLa che. mAre kriyA bIjAne batAvavA nathI karavAnI paNa AtmAnA zuddha svabhAvane pAmavA mATe karavAnI che. temAM goTALA na cAle kema ke pAMcame anaMte rahelA siddha bhagavaMto, mahAvidehamAM vicaratAM 20viharamAna tIrthakara bhagavaMto ane be - kroDa kevalI vartamAnamAM mane joI rahyA che. jagaciMtAmaNI sUtra jo upayoga pUrvakabolIe to paNa mithyAtva ogaLI jAya. A badhAno prakAzapuMja ApaNA para paDe to ajJAna aMdhakAranI tAkAta che e ApaNI pAse rahI zake? gAthA - 5 sthiratA vAmanaH kAryaH yeSAmaDagAgitAM gatAnI yoginaH samazIlAte, grAmeDaye divA nizi . 5 gAryAthaH jemanI sthiratA mana - vacana ane kAyAthI caMdana - gaMdhanI jema ekIbhAvane pAmI che te yogIzvaro grAma-nagaramAM, jaMgalamAM tathA divase ane rAte samabhAvavALA hoya che. jJAnanI pUrNatA e jJAnanA pUrNa AnaMda rUpa che. AtmAnI pUrNatAne jJAnasAra // 153
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhogavavI e ApaNuM sAdhya che. sAdhyanI sthiratA thAya to magnatA Ave, ene kAraNe pUrNatA Ave che. jeyoga AtmAne mokSa sAthe joDato nathI te vAstavika saMsArayoga che. dharmakriyAyoga bhavaroga dUra karavAnuM samarthaauSadha che, paNa enu sevana barAbara na thAya to roga dUra nahIM thAya. AtmA mithyAtva bhAvathI jeTale aMze chUTe teTalI tenI jJAna dRSTi/ vikAsa pAme. 1 thI 4 guNa sudhI jJAna (daSTi) pradhAna che. ane 5 thI 13 guNasthAnaka sudhIno vikAsa kriyAyogathI ja che. 7 mA guNasthAnake sAdhu apramatta che jeTalA aMze cAritramohane dUra kare teTalA aMze kriyAyoga auSadha rUpe bane. mana-vacana - kAyAnI pravRtti dvArA moha haTe te kriyAyoga bhava roga mATe auSadharUpa bane. "cAritra guNavardhana nirmaLa zivasukhadAyI, bhAva ayogI karaNa Dhaci, munivara gupri dharata " 4thA guNasthAnake AtmAne saMpUrNa ayogI banavAnI bhAvanA hoya tethI chaThThA guNasthAnake Ave tyAre gupti pradhAna cAritra guNanI sAdhanA kare ane jema jema sAdhanAnirmaLa thatI jAya tema ene mokSa apAvanAra bane, ane bhAva ayogI banIne kriyAnI rucithI munivara guptine dhAraNa kare che. cAritra guNano vikAsa karAve ne nirmaLa evu zivasukha apAve. pAMcame guNasthAnake rahelo AtmA cAritra kriyAno adhikArI bane che. jaDa kriyA karI to jaDa (puNya) no ja lAbha karAvaze. samakita deSTinA manamAM mokSa ramato hoya te kAyapAtI hoya paNa cittapAtI na hoya. bAhya dharma karatAM badhA aMtarAya karI zake paNa manamAM dharma karatA koI aMtarAya nahI karI zake. mokSanI asaMga avasthAne svIkAre. teNe ahIM ja asaMga banavAnI ruci ubhI karavI paDaze. paramAtmA paNa chaghastha dazAmAM gRhasthAzamAM hoya tyAre 4 thA guNasthAnake ja hoya paNa cAritrano anubhava nahI, ne jevo saMgachoDayo, cAritra jJAnasAra || 154
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ lIdhu to tarata 7 mA guNa sthAnake AvyA ane enI khAtrI tarIke 4 thuM mana:paryavajJAna thayuM. vikAsa thaI gayo. sarvajJa e Akho vAstavika mArga batAvyo che mATe to sAdhu AcArya banIne ziSya samuhane prApta karI gaccha banAve paNa chelle ene paNa choDIne asaMga ja banavAnuM che pachI sarvachoDIne AtmAmAM ja lIna banavAnuM che. Dhaci Ave tyArathI ja niHsaMga dazA thavArUpa bhAva zarU thAya prIti Ave eniHsaMga dazA rUpa banavA mATeno pAyo che. prIti anAdithI jaDa sAthe joDAyelI che ene choDIne paramAtmA sAthe prIti joDavAnI che. aprazastamAMthI prazastamAM javAnuM che pachI bhaktiyoga sAdhavAno che ne bhakti bhoga mAMge che. patnI pratye prIti che to enI mATe kiMmatI dAgInA vigere lAvo cho ne? tema bhakti yogarUpe paramAtmAne naivadha caDAvavA rUpa bhoga caDAvavAno che. je bhoga caDAvAya che tenA tyAganI pratijJA karavAthI, nija prabhune guNano bhoga caDAvAyo kahevAya che. jenA para bhakti hoya tenA vacana svIkAre tema ahIM paramAtmA pratye bhakti Ave to enuM vacana svIkArya bane. vacanano svIkAra eTale cAritra rUpa kriyA yoga. kAyAnA yogamAM jo jJAnanabhaLyuto e dehanukaSTa e dravya kriyA banI. akAmanirjarAne puNya baMdhanuM kAraNa paNa sakAmanirjarAna thaI. upayoga pUrvakanI kriyA ja sakAma nirjarAnuM kAraNa bane, ema "adhyAtmasAra" mAM kahyuM pratikramaNanI mULa kriyAnI zarUAta "devasiya pratikramaNa ThAu?" duaiitiya, dumbhAsiya, ducciI micchAmi dukkaDuM (sthApanA karuM chuM) jo sva paramAtmAnA viruddha manathI duSTa ciMtana, vacanathI duSTa bolAyuM ne kAyAthI duSTa pravRtti karI. A upayoga have AkhA divasamAM meM kayAM kayAM AvuM karyuM? ema potAnuM jIvana tapAse. pahelA sAmAnyathI batAve pachI paMcAcAranI 8 gAthAmAM ne pachI vaMditA sUtramAM paNa ApaNane pApanI yAda apAvavAmAM AvI paNa upayoga kayAM hoya che? jJAnasAra // 155
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsAramAM rahevuM paDe to rahevuM paNa mAnyatAmAM to saMsArane heya ja mAne, rahevA jevuM to nathI ja to bhAvayogI banI zake. dravya ane bhAva baMne saMsAra che. jayAM AtmAnuM svarUpa nahI ne svabhAva nahI te saMsAra ja che. mokSamAM svarUpane svabhAva bejavastu che. traNeyogamAM sthiratA ekatA thaI tevA yogIo sama svabhAvavALA bane. game tevA saMyogothI e para thayelAM hoya che. jIva ane jaDapratye samabhAva keLavavAno che. evo jayAre ene khyAla Ave tyAre badhA ja enI mATe samAna banI jAya che paranI paNa e sahAya laI le che. abhyAsa dvArA enimittothI para thaI gayelo che. AtmaguNano nirdhAra karIne, sthiratA karIne ramaNatA karavAnI che. | muni jJAnamaya banelo hoya, jJAnanA pariNAmamAM ramato hoya jJAna ane samatA munimAM ramatI hoya e bahAramAM kayAMyadoDatA nathI, enuM kAraNa zuM? ene kaMIpaNa meLavavuM ja nathI muninA mukhamAMthI "dharmalAbha' sivAya bIju kAMI nIkaLe nahI. * nigraMtha muni koNa banI zake? niHspRhatA, AtmalAbhasivAya bIjuM kAMI na joIe. bhAva avasthA be prakAre che. (1) prazasta bhAvaH AtmAnA svabhAva tarapha laI jAya (2) aprazasta bhAvaH bhavano bhAva jagADe. munine aprazasta bhAva nathI paNa kaSAyanA udayane kAraNe cha guNa sthAnake rahelA munine kAMIka meLavavAno bhAva che. to e bhAva ane svabhAvane meLavavAnAM prazasta bhAvavALo bane che. bhAvanigraMtha te ja bane je Atma-jJAnanI khojamAM ja rahe. jinazAsana sivAya e kAMI Icchato nathI. svabhAvamAM sthiratA e zAsana -prabhAvanA che. muninuM jIvana ja prabhAvanA che. dhana meLavavuM nathI paNa dhanavALAne bhegA kare, e zAsana - prabhAvaka banI zakato nathI. mana,vacana, kAyAnI sthiratA utsargaguptimAM ane apavAde samitinI upayoga kare to ja sAco zAsana - prabhAvaka bane che. mohane jItavuM e ja jJAnasAra // 156
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAsana. jJAnano pariNAma aMdara jAya to samatA - bahAramAM jAya to kaSAya rAgadveSa/mohathI virAma pAmavuM te ja virati che. viratine samatAmAM koI phera nathI. jJAnano sAra samatA che jema jema jJAna vadhatuM jAya tema tema samatA vadhatI jAya che. muni ane samatA ebevacce koI bheda nathI. munie sAmAyikano svIkAra karyo che, gusso AvI jAya to paNa enA pariNAmamAM samatA cAlI na gaI hoya. sAdhupaNuM AtmaguNonI anubhUti mATe ja che. mAtra bAhya kriyA mATe nathI. mumukSu AtmAne svarUpa nirNaya karAvavo joIe e rIte thatuM nathI. cha kAyanI virAdhanAthI bacI jazo. durgatithI bacI jazo evartamAnamAM batAvavAmAM Ave che. paNa kharI rIte mokSanuM / AtmAnuM svarUpa samajAvavAmAM AvyuM nathI. mATe ja munie samatA ne AnaMdanA dhAma rUpa bhAvatIrtha banavAnuM hatuM te banI sAdhune potAnI pratijJA je che e dararoja yAda Ave to bahArano koIpaNa vyavahAra koIpaNa dizAmAM pravezI zake nahI. jo AvuM thAya to vartamAnamAM 4tho Aro pravartene zrAvakane paNa 4thA guNa sthAnake AvavA mATe jJAna 3prakAre che. (1) viSaya pratibhAsa jJAna - mithyAtvI ne ghaTe (ra) AtmapariNativat jJAna - samyagdaSTine ghaTe (3) tattva saMvedana jJAna - sAdhune ghaTe pahelA sevA karo ne pachI bhaNavAnI vAta mUkI che. mULa bhaNavAnI rIta A che. sAdhu nigraMtha che to zAsana sevA mATe zrAvako pAchI pAnI paNa nahi kare. munie dravyAdi 4thI atIta avasthAmAM javAnuM che. kAraNa mokSamAM A jJAnasAra // 157
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAra avasthA nathI. bAhya bhAvamAM udAsI ane svamAM AnaMda - A be sAdhune sAdhanAnA phaLa svarUpe che. (pU. hIrasUri ma.sAnA mukhamAMthI bahAranA vAtAvaraNanI vikathA kadI nIkaLI nathI. hAthamAM kAyama AgamanAM pAnA rahetA. chApA vi. ne kadI aDatA nahI. ochAmAM ochuM ekAzana tapa (2) chApA - copAnIyA kadI vAMcavA nahI - hAtha paNa na lagADavo.) AgamamAM zuM nathI ke bIjuM bahAranuM joIe. vartamAnamAM zrAvakone pamADavAnI vAta AvI tyArathI Agama chUTayA ne chApA AvyA. kAcA sAdhu ane kAcA zrAvakone kAraNe zAsanane nukazAna thayuM che. "Atama jJAna tyAM munipaNuM, te sAcA suguru hoya, bAkI kuLaguru kalpanA, AtmArthI nahI hoya..." sAdhune sva Atmapradeza rUpa siddha kSetramAM sthira thavAnuM che e nahI samajAya to ahIM paNa kSetra sAcavavAmAM paDaze. nAnAthI moTA sudhInA tamAma sAdhuemAM lAgI jaze pachI zAsananuM game te thAya. saMsAranI pravRtti ahIMthavAnuM kAraNa aMdaranI vRtti pharI nathI. saMsAramAM peDhI sAcavavAnI ahIM paNa e ja Avaze. kuLa - vicchedana thAya mATe putranI IcchA tema ahIM ziSyanI IcchA thaze. (1) dravyaH svadravyathI huM pAMca dravyamAMno eka jIva dravya chuMe nirNaya karavAno che. kAraNa - zarIra ajIva tarIkeno nirNaya to thayelo ja che. A nirNaya nahI kare to dIkSA laIne paNa ahIM dhamAla ja thaze. "samakita dorI, zIla laMgoTI - dhuladhula gAMTha dhulAvuM tattva gAme dipaka jalAUM, cetana ratna jagAu " samaktinI dorI 67 gAMThavALI che. cAritrazIlarUpalaMgoTI ane . tattvarUpI guphAmAM mAro jJAnarUpI dipaka jalato rAkhuM chuM ne cetana ratnane jagAvuM chuM. tattvano nirNaya karyA vinA AvyA ne AvyA pachI paNa A nirNaya sAdhu karato nathI mATe occhava-mahocchavanAM mAholanI jarUra paDe. jJAnasAra || 158
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) svabhAvaH zeyanA jJAtA banavuM e sAdhuno svabhAva che. ISTa - aniSTa vi. rAgAdi bhAvo AtmAne mArI nAMkhe che. taDako Avyo haTavAnuM mana thayu to samatA gaI. tuM jIvadravya che ne e pudgala dravya che. mAtra ATaluM jANavAnuM che paNa ApaNe taDakAmAM besAya nahI evo nirNaya anAdino thayelo che mATe have ene pheravavAno che. samAdhi mahattvanI che. samAdhi Take te pramANe pratikuLatA svIkAravAno abhyAsa pADavAno che. to e zudhdha Atmadharma bane. kriyA eTale zuM? AtmavIryane pudgalarUpa mana, vacana, kAyA sAthe joDavuM te yoga, te yogane pravRttirUpe pravartAvavA tenuM nAma kriyA che. te AtmavIryane jJAna guNomAM prarvatAvavuM. te upayoga ane samatA, AnaMda guNane anubhavAmAM prarvatAvuM te cAritra, tapa. kriyA yogamAM rahevA chatAM kriyAnA upayogathI chUTI, svarUpa - svabhAvamAM ramavuM. dharmI AtmAone phasAvavAnuM kAma moharAjAnuM, have dharmanA vacana dvArA ja phasAvaze. udA. nyAya saMpanna vaibhava rAkhavAmAM vAMdho nahI ema manane manAvIne dhananI IcchA e ja pApa che e bhUlAve che. sAdhuedravyAnuyoga rUpatattvaguphAmAMvizeSathI rahevAnuM che ane cetanane jagAvavAno che. paMcAstikAyanuM vizeSathI svarUpadravyAnuyogamAM jaNAvyuM che. mithyAtvanI hAjarI manamAM che. mananI gati tIvra che mithyAtvane rahevAnuM sthAna "mana" che. samyakatva guNa to paDelo che. samyakatva lAvavAnuM nathI. pragaTAvavAnuM che. tenuM sAdhana paNa mana che. " micchu pariharaha'mithyAtvane kADhavAnuM che pachI samakti pragaTa thavAnuM ja che. samakitInuM mana sadA mokSamAM ja hoya samakitanA kAraNe, mananI tIvra gati dvArA te mokSamAM pahoMcI zake che.mithyAtva mananI tIvra gati dvArA AtmAne 7 mI narake laI jaI zake che samakita para mAMthI svagharamAM laI jaze ane mithyAtva para ghara dvArA narakamAM laI jaze. samakitane dRSTivAdopadezikI saMjJA kahevAya, temAM AtmAnA hitanI vicAraNA mukhya che. jJAnasAra // 159
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAtvI ne dIrghakAlikI' (saMzi paMcendriya) saMjJA vALA kahayA. teo zarIra saMbaMdhI, vartamAna ane paralokasaMbaMdhI hitanI ciMtA karaze. mithyAtva e roga che tene dUra karavA mATe dharma-kriyArUpa auSadha levAnuM che. vikalendriya jIvone hetuvAdopadezikI saMjJA hoya - kIDI - sAkaranI gaMdha AvI to khAvA doDaze. paNa huM marI jaIza-cagadAI jaIza evo vicAra Avato nathI. jIve potAnA guNonA ja kartA-bhoktA banavA AtmavIryane temAM ja che to ja jIva Atma guNono ja kartA-bhoktA che to ja guNono anubhava thaze. moha udayamAM Ave tyAre tene niSphaLa banAvavA AtmavIryane doSo tarapha na vALatAM AtmaguNomAM laI javAthI motano svikAra na karavAthI te kharI paDe tethI svabhAvane nukazAna karI zake nahi. jo AtmavIrya mohamAM bhaLyuM to vikalporUpI taraMganA vamaLo - AtmAmAM saryA vinA nahI rahe. arthAt AtmAsvabhAve zAMta hovA chatAM te asthira banaze. jayAre paramAtmAnA mArganuM arthapaNuM jAgaze to ja te mArga para cAlatAM apUrva ullAsa Avaze ane to ja te apUrvakaraNa - anivRttikaraNa sUma saMparAya (kaSAya) kITIrUpe arthAt atyaMta sUkSma rUpe ane 12 me kSINa moha zreNine sara karI kevalajJAnane pAmaze. * samyakatvanI nirmaLatA mATe Atma dravyanI cAra svarUpe vicAraNA dharmakriyA rUpa auSadha mithyAtva rogane hare che. ApaNe atyAre samyakatva mAM chIe. mithyAtvamAM to nathI ne? te mATe svadravya, svakSetra, svakALa ane sva-bhAvathI AtmAnI vicAraNA karavAnI che. (1) svadravya e zuM? e pahelo upayoga Avavo joIe. huM jIva dravya rUpe chuM ajIva dravya rUpe nathI ane huM pudgala dravya paNa nathI. ajIvamAM pudgala dravya AvI ja gayuM ne to pachI pudgala dravya nathI ema zA mATe kahyuM? eTalA jJAnasAra // 160
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe kahyuM ke pulavALo chuM evI bhrAMti thaI cUkI che paNa vAstavamAM huM pudgala dravya nathI e vicAraNA sarvajJa pramANe thaI to prathama Astikya AvyuM. (2) svakSetra zuM che? huM sva-kSetrathI asaMkhya pradezI chuM, arUpI dravya chuM. vartamAnamAM ApaNe parakSetramAM rahayA chIe tethI parano ja badho upayoga Ave che. mArA tamAma pradezo akSaya che. arUpI che agurulaghu ane avyAbAdha svarUpavALo chuM. ApaNe ApaNAmAM jAgatA nathI mATe moha AsAnIthI praveza karI zake che. nahI to mohanI tAkAta nathI ke aMdara praveza karI zake. potAnA astitvanI Dhaci thaI jAya to maraNAdi bhaya nIkaLI jAya ane svanI pratiti rUpe thAya ke huM asaMkhya pradezI chuM. akhaMDa chuM, akSaya chuM koIpaNa zastrathI tenuM chedana-bhedana thaI zake ema nathI. huM adAhya, adha, abhedya chuM. je pIDA che te pulane kAraNe che. AtmAmAM pIDA nathI. jo A arUpI kSetranI Dhaci thaI jAya to bhaya aMtaramAM pravezI na zake. mATe yogIo jaMgalamAM vikarALa prANIo vacce nirbhaya thaI kAusagga dhyAnamAM ubhA rahI jAya che. arUpI bhAvapakaDayo to bhaya TaLyo. svarUpanuM jJAna nathI mATe bhayanI bhUtAvaLa satAve che. svarUpano nirNaya thaI jAya to Atmanirbhaya thaI jAya che. (3) svakALa zeyamAM thatuM jJAna parivartanazIla. kema ke te samaye samaye paryAya svarUpe badalAyA kare che. paryAya haMmezA parivartanazIla hoya che ane dravya haMmezA zAzvata hoya che. pANIthI bharelo ghaDo hato tyAre ghaDA tarIkenuM jJAna thayuM. koIe ghaDAne paththara mAryone te tUTI gayo to ApaNA jJAnamAM te ThIkarA tarIke Avyo. upayoga paryAyanA parivartanamAM mohanA kAraNe ApaNA pariNAma badalAyA kare che. ApaNe samatA svabhAvamAM nathI rahI zakatA kAraNa para anuyAyI vIrya baneluM che. jema jema kALa badalAyo tema tema paryAyo badalAyA, tema tema jJAna paNa badalAyuM. A asthiratA AvI. sAmAyika lIdhI ne pArI paNa je bheda pakaDavo joIe te na pakaDAyo. tAruM astitva che tenAthI dhruvapaNuM levAnuM. kALa badalAya che tema tuM badalAya che paNa tAruM astitva to sadAye che. to tuM zA mATe maMgAya che? ghaDo nAza pAmyo, ATalI nAnI vastu paNa manane jJAnasAra // 11
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ vihvaLa kare to moTI vastu to tArA manane asthira karI de temAM Azcarya zuM? mana-vacana-kAyAnI sthiratA AtmAmAM thaI jAya che te AtmAne vana, jaMgala, smazAna, gAma badhuM samAna thaI paDe che. tevo sAmyabhAva jenAmAM AvI gayo che te yogI che. yogI kone kahevAya? yogamAM je upayoga rAkhe tene yogI kahevAya. ane yogathI para thavAnA prayatnavALo hoya ane svaguNone bhogavavAno ja eka lakSa hoya. yoga e baMdhana che mATe yoganA baMdhanathI chuTavA mATenA upayogamAM jeo rahenAra che te ja vAstavika yogI che, teno ja yoga vAstavika dharmayoga bane che. mokSanI sAthe je joDe te yoga pote hamaNA je karmonAM baMdhanamAM jakaDAyelo che tenAthI chUTavAno pariNAma te yoga. te pramANe puruSArtha je kare teone ja munIzvara kahyAM che. teo jagatane jue, jANe ane svIkAre che ane have AtmAne tattvamaya banAvI AnaMdane pariNAve che te muni che. jIva ane ajIvamaya jagatane jue ne temAMthI te chuTavA mAMge che. te zama-zIlA che jJAna-darzana-cAritrane tapa badhA ja svabhAva rUpa zIlA che tenAdravyazIla ane bhAvazIla e be bheda paDe che. viSayonuM sevana na karavuM te dravyazIla ane AtmaguNonI rakSA karavI arthAt AtmA guNone bhogavavA te bhAvazIla. sarvajJanI dRSTimAM jagata jevuM che tevuM svIkAravuM ane "sva" mAM ja rahevAnuM che. dIkSA le tyArathI A ja karavAnuM che. dIdIyate dAna Ape che. AtmAne AtmaguNonuM satata dAna) lIlIyate - kSaya kare che (karmono kSaya). prathama dravyadAna Ape che ane pachI karmone - kaSAyane badhAne choDe che e bhAvadAna che. jayAM sudhI saMpUrNa svabhAvamaya na bane tyAM sudhI eNe bhAvadAna karavAnuM che. "bhAvadAna vinA svabhAva pragaTa na thAya" svabhAvane pragaTa karavA mATe eNe sadA zuddha bhAvamAM rahevAno puruSArtha karavAno che, to ja nirjarA thaze. zubha bhAvamAM to pharI karma baMdhAze. jayAre AtmAmAM sva dravyano nizcaya jJAnasAra (12
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya ane tenA sivAyanuM badhupara-para che, tevuM pratIti rUpe thAya tyAre samabhAvanI prApti thAya kema ke temAM rAgAdi bhAva thatAM nathI to ja samatAno pariNAma pragaTa thAya che. AtmAne zarIra sAthe "aMgAgI" bhAva thaI gayo che mATe AtmAnA svarUpanI pratIti thatI nathI. AtmAe tenA mATe dharakhama puruSArtha karavAno che. anAdikALathI mithyAtvano vAsa thayelo che mATe atattvano tattvarUpe vAsa AtmAmAM thayelo che, mATe te saMskAra -vAsanA daDha thayelI che tene toDavA mATe ja dharma kriyA karavAnI che. * cAritranI vyAkhyA zuM? AtmAe je asatu kriyAo anaMtakALathI karI che tene sat kriyAmAM pheravavI te ja vyavahAra cAritra che. atizaya nikAcita bhogavalI karmanA kAraNe tema ja azubhanA saMskAra gADha paDayA hovAthI samyaga dRSTi evA AtmA paNa tene jaladIthI choDI zakatA nathI paNa puruSArtha thI te chUTI zake che ane AtmaramaNatAne pAmI zake che. jema mA potAnA bALaka sivAya bIjAne para mAne che tevI ja rIte AtmA sivAya badhAne para mAne to ja manamAM ja sthira thavAno prayatna karI zake. (4) sva-bhAvaH jJAnAdi guNonA svabhAvavALo chuM A rIte bodha thavo jarUrI che te sivAyanuM badhu japara che ema jANe mAne ane pachI vyavahAra paNa evo ja kare to ja kArya siddhi thAya. upazama samakitamAM mithyAtvamoha-anaMtAnubaMdhI 4 kaSAya no mohano saMpUrNa upazama che tethI aMtamuhurta sudhI samyaktanA pariNAmane vedI zake che. kSAyika samakitamAM mithyAtva mohano (darzana moha) anaMtAnubaMdhIno saMpUrNa kSaya che tethI tenu samyakatva kAyama mATe rahe. kSAyopathamika samakitamAM - vipAkodaya na hoya pradezodaya cAlu che jJAnasAra // 13
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe sAvadhAna na rahe to pradezodaya rasodayamAM pheravAI jAya ne samyaktanA pariNAmathI paDI jAya. mATe jIvAdi nava tattvane je jANe tene ja samayakatva ghaTe. oghathI je jANe tene khasatA vAra na lAge. svarUpanI sthiratA vinA svabhAvamAM rahevAya nahI kAraNa vartamAnamAM svarUpa pUrNatayA DhaMkAyeluM che ne svabhAva kSayopazama bhAve pragaTa che yogamAM para sAthe rahevAnuM che tenuM bhAna na hoya to kaI rIte rahI zakAya? dharmakriyAmAM yogano upayoga na Avyo, heya mAnIne je karavAnuM hatuM te rIte kArya karyuM. arthAt nizcayathI yogane heya mAnI vyavahAramAM te AtmAnA pariNAma pragaTAvavA pUratA upAdeya mAnI yogamAM apramattabhAve rahIne dharmakriyA karavAnI hatI te nakarI. mATe dharmakriyA mokSayoga rUpa na banI. mahopAdhyAyajIe nizcaya dRSTi dharI karI lakhyuM che paNa ApaNe nizcayane ja uDADI dIdho to mokSayoga bane kaI rIte? pachI e saMsArayoga ja bane. sAmAyika vidhipUrvaka uccAravuM e kAraNa hatuM paNa ApaNe ene sAdhya mAnI lIdhuM ane pAchu ATalI badhI saMkhyAmAM sAmAyika thaI ema mAnyuM ane khoTI rIta thaI. je dharma kare ane dharmane anubhavI zake te AtmA mokSayogane sAdhI zake. jJAnathI paramAM parano Aropa karavAno che pachI vIryaparathI chUTuM paDe ane sva" mAM joDAya tyAre AtmAno anubhava thAya. pachI te vakhate game tevA samAcAra maLe to paNa sAmAyika ke pauSadha pArI na le. koIpaNa prakAranA vikalpomAM mana na caDe, to ja AtmA sAmAyika pariNAmamAM jaNAya. nahiMtonapAravA chatAM AtmA pAse nahI rahe paNa aMdaramAM to AtmA pariNAmathI paDI gayelo haze. arthAt para svajanAdinA vikalpomAM caDeparane para tarIke mAnyuM paNa enAthI judA thavAno bhAva thayo to 4thuM guNaThANa ane amuka kALa sudhI ene choDI ja do to pAme guNaThANe dezavirati, teTalo kALa te svajanAdino vicAra na kare. yogI samUhamAM rahetopaNa rAga-dveSa nathAya. kAraNa badhAne para mAnyA che, ne e araNyamAM rahe to paNa ene kAMI vAdho nathI kAraNa e svadravya kSetra jJAnasAra // 164
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALa-bhAvamAM rahe che. aMdara - bahAra badhu ja samAna che mATe viSama bhAva Avato nathI. rAta-divasa paNa samAna ane rAga-dveSanA bhAva paNa AvatAM nathI mATe te yogI kahevAya che. te samatAnA bhAvamAM rahI zake. gAthA - 6 dhairyaratna pradIpakSed - dIu: saMta kalpadIpaDA tad vikalcarala dhUma, rasaMdhUmaistathAzraveH II gAthArtha jo sthiratA rUpa ratnano dIvo sadA dedIpyamAna che to saMkalpa rUpa dIpathI utpanna thayelA vikalparUpa dhumADAnuM tathA atyaMta malina prANAtipAtAdi AzravonuM zuM kAma? sthiratArUpI ratna dedIpyamAna thAya che tyAre saMkalparUpI prakopa thato nathI, vikalpo utpanna thatA nathI. cetana rUpI ratna jAgato rahe kayAre? tattvarUpI dIpaka pragaTe tyAre mithyAtva nAza pAme tyAre cetanAne potAnA pati cetananA darzana thAya pachI e bIjA sanmukha thatI nathI. ratnano dIpaka nirmaLa che mATe tyAM malinatA nathI paNa ghAsatelano dIvo prakAza to kare che paNa dhUmADA AMkhone ane meza zarIrane kharAba kare che. mithyAtvane kaSAyarUpI telanA kAraNe azubha vicAro rUpI dhumADo ane kaleza - kaluSita bhAvo thAya che. pUnamanI rAtre pUrNa caMdra ne vAdaLAvinAnuM vAtAvaraNa hoya to yogIne zItalatA ane AnaMdanI anubhUti thAya che. AkhI rAta svAdhyAyamAM vItAve che. mithyAtvanI hAnithI jJAna svaccha bane ane kaSAyonI hAnithI (samatArUpe) AnaMda pragaTe che. 4thA thI chaThThA guNa sthAnaka sudhI bheda samAdhi ane 7mA guNa sthAnakathI abheda samAdhinI prApti thAya che. ahI saMkalpa-vikalpa baMdha thavAnI zarUAta thAya che. saMsArano vyavahAra calAvavA mATe dhananI jarUra paNa saMsAramAM sukhI thavA dhananI jarUra nahIM. jema paranArI pratye dRSTi na karAya tema sAdhu dhana dhanAdi tarapha rAga jJAnasAra || 15
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTi na kare, sAdhunI najara dhanavAnanA dhana tarapha thaI to te sAdhu bhikhArI ja che. dhanavAna pratye sAdhunI karuNA dRSTi ja hoya dravya tarIke jIva upAdeya che pudgala to para ja che enA tamAma paryAyo paNa heya ja che. cetana to dekhAya nahIM, dekhAya te cetana nahIM, roSa-toSa kInuM kare, Ape Apa bujhAya" paramAtmAe bAra parSadAmAM puNiyA zrAvakanI prazaMsA karI. je dhana enI pAse hatuM te zreNika pAse paNa na hatuM. para dhana choDI eNe samatAdhana prApta karyu hatuM. sulasA bhale strI-paryAyamAMhatAMne saMsArI hatAM chatAM paramAtmAe ene dharmalAbha" mokalyA, kAraNa ke potAnI samAna thavAnA che bhAvi tIrthakarano AtmA che. vartamAnamAM nirmaLa zIla samakitathI raMgAyelo che. - sAdhu rAga dveSa na kare to tenA AtmAmAM moha zamI jaze. chaThThA guNa sthAnake caDhelo AtmAsvaguNonI rakSA kare to 7me jAya ane tyAM sthira thayo to zreNi mAMDe. pAMcame guNasthAnake zreNI para caDhavuM durlabha kAraNa ke e tyAM dezathI che sarvathI nathI. ane duvihaM - tiviheNamAM mana che mATe bhaviSyanA vicAro ubhA rahe che ne sAdhue badhuM ja choDyuM mATe bhAvadhArA cAle to AgaLa vadhI zake che. sAdhana-sAmagrI barAbara hoya to pUrNatAne paNa prApta karI le. AcAraH eTale A AtmAmAM cAra - caravuM ane vicAra -manathI viparIta caravuM athavA viziSTa caravuM te parathI haTIne AtmA jarAka aMdaramAM DokIyuM kare to huM koNa? konI sAthe ? kyAM? vi. vicAro Ave. saMkalpa - ekavAra vicAra Ave te ane vikalpa - vAraMvAra Ave che. azubha saMkalpa - vikalpane zubha saMkalpamAM parAvartana karavA jJAnIoe paNidhAnano vyavahAra mUkayo che. audayika bhAvanA patine bheTavA javAnI IcchA - saMkalpa - vikalpa rUpa paramAM javAnI vAta ne have kSAyika bhAvanA patine jinane bheTavA javAnA bhAvamAM 7me guNasthAnake parAvartana karIne have paramAtmAne maLavAno bhAva jJAnasAra // 166
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ nahI paNa pote have paramAtmAmaya banI rahayo che enI anubhUti che. have tyAM mokSano bhAva paNa nathI apramatta guNa che. AtmAe jo tattvanuM saMvedana karavuM hoya to bAhya prIti ne naivedha caDAvavA rUpa bhakti nahIM cAle have mahAvratono svIkAra karavo paDaze. ane tenuM vyavahAra-nizcaya pUrvaka pAlana karavuM pa 1500 tApaso apurnabaMdhakadazAnI Toca para hatAM. nirNayamAM gAbaDuM na hatuM mATe guru gotama-svAmI AvyA ke paga pakaDI lIdhA. emano cAritranirNaya thaI gayo hato. sAdhyano nirNaya karavo e ja mahenata mAMge che. jJAnanuM kArya mAtra prakAza ja karavAnuM che "sva" mAM ramaNatA ne "para" mAM udAsInatA Ave e ja sAcu jJAna che. jIva bAhyathI 6 kAya jIvanI rakSA kare che, 42 doSo rahita gocarI vApare che chatAM e sarvajJanA zAsanane jANe nahIM ane zakti hoya to anya darzanonAM zAstrone jANe nahIM to enAmAM syAdvAdatA Ave nahIM. bhAva ahiMsAnuM pAlana enAmAM Avaze nahI. bIjA pratye rAga - dveSano pariNAma hoya to vAstavika bhAva - ahiMsA nathI. rAga - dveSa rahita dayA pALe to ja AtmAno vikAsane nirjarA thaze. nahI to ghaNI badhI ArAdhanA kare to paNa zAMtino anubhava nahI karAve. paraspara premano pariNAma vadhe to rAgano - snehano pariNAma ghaTe. rAga e AkuLatA - vyAkuLatA ubhI kare che. loka enimittothI ja bharela che emAM rahIne ja siddha banavAnuM che. ApaNe ja nAMkhelI upAdhi kADho to ja zAMti pragaTa thaze. sakala upAdhi thakI mana osaryo ho lAla" jagata he merA guru, mai jagata kA cerA, miTa gayA vAda-vivAda kA gherA | jagatamAM jIva mATe koi apakArI che ja nahI, paNa gerasamajanA kAraNe apakArI lAge che e ja mithyAtva che. * pAMca mahAvrato zA mATe? azubhaAzravothI je malinatA ane caMcaLatA pragaTelI che tene dUra karavA mATe vrato uccAravAnA che. jayAM saMpradAya tyAM bIjA jJAnasAra || 167
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMbaMdhI vicAraNA karavAnI ja baMdha thaI gaI anekAMta satyanA pakSapAtI banIne ene samajavAmAM Ave ane svIkAravAmAM Ave to ghaTanA ApaNA mATe judI ja bane. pAMca Azravo ApaNane dUra vibhAvamAM laI janArA che A bhAvo kaSAyajanya mohanAM AdhAre che. te bhAvothI mukata banI svasvabhAvamaya banavA mahAvrato che. * pAMca mahAvratonI rakSA mATe karavAnI yatanA (1) prANAtipAtanA niyaMtraNa mATe cAlavAnI yatanA mUkI. IryAsamiti mATe be paganI yatanA 1 lA vrata mATe karavI paDe. (2) mukhanIyatanAH jIbha para niyaMtraNa lAvavA mRSAvAda viramaNa vrata bhASA samiti (3) be hAthanI yatanA adattAdAna viramaNa vrata. (4) paIndriyonI yatanA maithuna viramaNa vrata (5) samagra zarIra prathama parigraha che - parigraha viramaNa vrata-zarIra mATe aneka parigraha Avaze AhAra, kapaDAM, makAna, dAgInA, dhana vigere. tamAma AraMbha- samAraMbhanuM kAraNa parigraha che. saraMbha, AraMbha ne samAraMbha traNanA kAryo parigraha mATe cAle che. niSparigrahI banavA zarIranI mUccha choDavI ja paDe. zrava' - jharavuM, A - AtmA - AtmAnI aMdara karmo rUpI kacarAnuM AvavuM te Azrava. AtmAmAM karmonuM jharavuM - Azrava. dharmanI ruci thavI e samya darzana che. "sarve jIvAnahantavyo sarvemAM ApaNe paNa AvI gayA. zudhdha kone kahevAya?--je AtmA sarvajJae je pramANe jagata svarUpa kahyuM arthAt te pramANe ja vyakita-vastu ke vAtAvaraNane yathArtha rIte jue-jANe ane heya-upAdeya rUpe svIkArI ane te pramANe aucitya vyavahAra nirAkuLa banIne kare. jethI mana zAMta-sthira ane samatvane anubhave che. tyAre te zudhdha jJAnasAra || 168
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ svabhAvaDhape AMzika thayo kahevAya. je satyano svIkAra kare te ja sAco saMta che. saMta banavAnI pahelI bhUmikA ja e che ke sarvajJanI vAtano nirvikalpa svIkAra karo. zrAvako mATe paNa "mahajiNANe ANaM' tyAMthI dezaviratinI zarUAta ane sAdhuo mATe sarvavirati dharmanI sAdhanAnI zarUAta dhammo maMgala'thI thAya che. (koI jIvane pIDA na apAya, kilAmaNA na karAya (bhamaro AviaI rasa) bhamarAnI jema puSpamAMthI thoDo thoDo rasa pIe. phUlane jarAya kilAmaNA na thAya. sau prathama to potAne pIDA na ApavI to ja "sva" mAMthI sarvamAM javAze. mohano vilaya saMpUrNapaNe thaze tyAre yathAkhyAta - cAritra Avaze. paDhamaM havaI maMgala' bolatA maMgala' bolatA maMgala' eTale pApano abhAva siddha avasthAmAM che, tyAM karmano-pApano baMdha-sattA-udaya nathI e yAda Avavu joIe. pApanuM kAraNa karmano saMyoga-kAyAno saMyoga che. mATe ja baMdhaka munie mArAone kahyuM ke tamane kaSTa na thAya tema ubho rahuM. ApaNe to mAtra dharmanA vezamAM, dharmanAM kSetramAM, dharmanA upakaraNamAM chIe paNa dharmanA svabhAva ane svarUpamAM nathI. "kilAmaNA' zabdathI tamAma dharmonI ruci kaho ke lakSaNa kahokoIne pIDA na apAya te ja che. dharma te utkRSTa maMgala che e kayAre bane? ahiMsA - saMyamane tapa dvArA. (1) dravya prANonI rakSA karavI Avo pariNAma abhavyamAM Ave enA dvArA joradAra zAtA baMdhAya. dravyathIdravyano lAbha thayo. AtmAne zAMti, samAdhi, saMtoSano lAbha na thAya. eNe dravya ahiMsAnuM pAlana karyu. chatAM anubaMdha hiMsAno ja paDe, pApano paDe ne baMdha puNyano thAya. bahAra zAtA ne aMdara asamAdhi to bhAvimAM azAtA maLaze. mithyAtva roga nahI jAya tyAM sudhI ene game tevA manoratho thatAM vAra nahI lAge. mATe manamAM jo "samakita' rUpa ratna dIpakanI sthApanA thaI to sthiratA thaI jAya. maharSie ahI e paNa kahyuM ke ghAsatelanA dIpakamAMthI meza ja nIkaLaze - e mithyAtva che. ratna - dIpakamAM vikalponA dhUmADA nahI nIkaLe ne sthiratA prApta thaze. jJAnasAra || 19
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavinAM manamAM "karmarAjA' sAthe yuddha hoya, abhavimAM yuddha na hoya. kema ke te mokSamAM janAra ja nathI. mokSa tattvane ja mAnato nathI9mA raiveyakanA sukha mATe abhavi zAstronAM AdhAre nirvikalpa paramAtmAnI AjJAne dravyathI svIkArane dravyathI niraticAra cAritra pALe kAraNa ene zarIranA ne saMsAranA sukhanI abhilASA che. sAdhue svabhAvamAM AvavuM paDe mATe eNe ne paNa saMkalpa-vikalpano tyAga karavo paDe. prathama nicAra dRSTithI paDatAM vAra nahI mATe asthira. 5mI sthirA dRSTimAM Ave pachI e sthira thaze. AgaLa vikAsa thaze prathamanI cAra dRSTi mitrA, tArA, balA, dItrA ne pamI 'sthirA' ane emAM je jIva Avyo teno ardha pugala - parAvarta thI vadhAre kALa saMsAra bhramaNa nahIM. sarvajJano vyavahAra badho ja nizcaya mATe hoya (1) svanI pIDAthI mukta banavuM ne (2) para nI pIDAmAM nimita na banavu A be kArya ApaNA hAthamAM che ne karavAnA che. kevalIne paNa zarIra hovAthI IryApathika baMdha thAya che. kaSAyo nathI mATe sAMparAyika baMdha na thAya. kevalI pUrNa upayogamAM che. chatAM paNa zarIra che to vAyukAyAnA jIvo enI sAthe athaDAya to pIDApAme che mATe jasiddha banavAnuM che. svarUpane samajazu to ja ArAdhanA mArgastha banaze. je AtmA samAdhimAM rata che te AtmA ja vAstavika rIte sthira che. pApanA udayane heya mAne che ane pApano pazcAtApa kare che. te dharmadhyAna che. (4-5 guNa sthAnake ArtadhyAna AvI jAya kaSAyanI prabaLatAnA kAraNe paNa jevo kaSAyano pariNAma maMda thayo tarata ja pazcAtApa thAya. Avo AtmA mananI samAdhimAM rata che) ane AtmAnI samAdhI pAchI alaga che. samyagu dRSTi kadI bhara - uMghamAM na hoya. | "nizAvirAme paribhAvayAmi, gehe palite kimahaM suyAmiA Dajajhata makhvANa muvaphakhayAmi, ja dhamma rahio diahA gamAmi ! (vairAgyazataka) jJAnasAra // 170
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAraNa uMghatA pahelA vicAre ke "viSaya-kaSAya rUpI agni javALAothI prajvalita saMsAra rUpI gharamAM chakAya jIvono satata saMhAra thaI rahyo che. mATe AvA ghararUpI saMsAramAM kaI rIte suvAya !? jethI dharma rahita divaso pasAra karuM chuM. ane baLatA evA mArA AtmAnI upekSA karI rahyo chuM sthiratAnI zarUAta AzravanA dvArA baMdha thAya tyAre ja thAya mana jayAre viSaya ane kaSAyane Adhina bane che tenA kAraNe Azravo Ave che. mATe samyaga dRSTi AtmA paNa Atma-sthiratAne prApta karI zakato nathI paNa mithyAtva javAthI mana sthiratAne prApta kare che. Azrava e saMsAranuM mULa che. manane sAdhavAno upAya eka ja che ke tattvanI vicAraNAthI mana raMgAya to satyatattvanI samajaNathI khoTA vikalpo zAMta thAya. pAMca AzravanI sAme pa-mahAvrato. nizcayathI Atma-svabhAva -Azrava -vyavahArathI mahAvrato -nizcayathI Atma svabhAva (1) hiMsA - sarvathA prANAtipAta viramaNa vrata -ahiMsA- dharma kartutva (2) mRSAvAda - sarvathA mRSAvAda viramaNa vrata -satyavrata- yathArtha bhASaNa (3) steya - sarvathA adattAdAna viramaNa vrata -acaurya- sva-svabhAva grAhakatA (4) maithuna - sarvathA maithuna viramaNa vrata -brahmacarya- svaguNanuM bhokatRtva (5) parigraha - sarvathA parigraha viramaNa vrata -aparigraha-sva-svabhAvanuM rakSaNa jainadharma ahiMsAne paramo dharma mAne che te mokSamArgapradhAna che. pramatta yogathI prANanAza e bhAva hiMsA che. pramAdana karavo e bhAva - ahiMsA ane dravyaprANano nAza na thAya e dravya-ahiMsA thaI baMne hoya tyAre pUrNa ahiMsA. vyavahArathI ahiMsA zuM? potAnA Atmavat bIjA jIvone pIDA na ApavI te bhAva ahiMsA AtmA pote ahiMsA svarUpa che je svabhAvamAM sthira thAya te ja nizcayathI ahiMsA che. jJAnasAra || 171
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ kurAna vi. bIjA dharmagraMtho bIjAne pIDA na ApavI te vAtane kahe che jainazAsana kahe che potAnA AtmAne pIDA ApavI te mahApApa che mATe svabhAvamAM ja rahevuM paDe. mATe ja mahAtmAo upasargamAM potAnA AtmAmAM sthira rahe che jo bIjAnI dayA kare to potAnI dayAthI cUkyA. to prazasta dayAnA kAraNe sva - svabhAvamAM rahevAnuM jAya. gajasukumAle upasarga vakhate somila -sasarAnI ciMtA nathI karI paNa potAnA Atma- hitanI ciMtA karI che mAruM kAMI baLatuM nathI ane je baLI rahyuM che te mAruM nathI - te bhAva dhArAmAM kevaLajJAna pAmyA navapUrvanA abhyAsa pachI ja bhikSuka pratimAnI anujJA maLe che. gajasukumAlane paramAtmAe anujJA dIkSAnA prathama divase ja ApI kAraNa paramAtmA sarvajJa hatA ne sAmenI vyakti viziSTa koTinI hatI. bhagavatI sUtramAM gautamasvAmIe paramAtmAne prazna karyo ke aNagAra jato hoyane upayoga na hoya ane te ubho rahelo hoya, ke beThelo hoya ke kAMI paNa karato hoya to tene IryApathika ke sAMparAyika kayo baMdha lAge? sAMparAyika baMdha paDe jaghanya thI aMtarmuhUrtano ane utkRSTa aMtaH koDAkoDIno baMdha paDe. pramAda e hiMsA che rAgAdi bhAva e pramAda che. mATe hiMsA thAya che. 0 mumukSu kaI rIte vartavuM jethI pApa karma na baMdhAya? jayaM care, jaya ciTTa, jaya bhAse, jayaM sue, jayaM bhujato, bhAsato, pAva kama na baMdhae II (dazavaikAlika) yatanA(jayaNA)pUrvaka cAle, ubho rahe, bole ke sue, ke bhojanAdi karato hoya to mumukSu ne pApa karma na baMdhAya. yatanA (jayaNA) kone kahevAya? mumukSu yogAdi pravRttine nizcayathI heya mAne, jinanA AjJA paNa utkRSTa guptinI ja che. tethI sAmarthya hoya to bAhubalInI jema dikSA letA guptimAM rahI jAya. paNa tevuM sAmarthya na hoya to samitinuM pAlana apavAde jJAnasAra // 17ra
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare, arthAt jJAnAdi guNanA lAbha (saMyamalAbha)nA prayojana yogAdi pravRtti cAlavuM, ubhA rahevuM, besavuM, bolavuM vagere jeTalI jarUra hoya teTalI ja jayaNA pUrvaka kare muhapati-rajoharaNAdi pramArjanAdika pUrvaka kare to te yatanA (jayaNA) kahevAya. nizcayanA lakSapUrvaka jarUriyAta pUrato karo to vyavahAra nirjarAnuM kAraNa bane. AtmA mATe AtmA sahita sarva dravya zeya che, temAM svadravya jJayamAM DUbe to te AnaMda pAme bahAra DUbe to duHkhI thAya. AtmA potAnAmAM DUbe kayAre? jJAnarUpI ratnadIpaka sva para prakAzaka bane - jayoti rUpebane asArane ApaNe manamAM sAra rUpe je grahaNa karyuM che te manamAM asAra rUpe se nahIM to mana sthira thAya nahI, Azravano artha che AtmAne bahAra laI jAya AtmAmAMthI ApaNe bahAra jaIe eTale Azrava Ave. sidhdho svamAM pUrNa ramaNatA kare tethI paranI jarUra nahI je potAnA guNono bhoga na kare ene parano bhoga cAle - gAdalA - paMkhA vi. no UMdhamAM paNa bhoga cAlu ja. uMdhamAM paNa dehanI rakSA, dAgInAnI rakSA vi. cAle ja che. uMdhamAM paNa paranuM dhyAna satata cAlu che to jAgatA ho tyAre kayAM pahoMco? saMdhanI samakSa Azravono tyAga karyo, mahAvrato paNa uccaryA chatAM naraka - nigoda durgatimAM kema gayA? mAtra vyavahArathI ja badhu karyuM aMdaramAM kAMI ja aDyuM nahI nizcaya dharma na karyo. A badhI kriyA jayaNAthI kare to tene pApakarmano baMdha na thAya. 1le guNasthAnake jIva Ave tyAre ja have ene tIvrabhAve pApa karavuM ja na game siddhagirImAM Avyo ne ArAdhanA karI paNa pApa para aNagamo na thato hoya to tene siddhagirInI sparzanA thaI ja nathI. dayAnI aMdara dravya prANInI rakSAnI pradhAnatA che jyAre ahiMsAmAM bhAvaprANInI rakSAnI pradhAnatA che apramattanedravya-hiMsAnuM pApa na lAge mAtra IryApathiki baMdha thAya. svarUpa kriyA mAtra saMbhave paNa hetu ane anubaMdha hiMsA na hoya) jJAnasAra || 173
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtamabhAve hiMsA nathI, hiMsA - saghaLA ye pApasthAna, teha thakI viparIta ahiMsA, tAsa virahanuM parama - dhyAna AtmA AtmAnA svabhAvanA upayogamAM na rahyo to badhI ja hiMsA lAgavAnI che darekane pUrNa sukhanI IcchA zA mATe che? kAyama mATe rahe evI IcchA kema thAya che? AtmAnuM svarUpa ja "avyAbAdha che te paripUrNa sukhathI bharelo dariyo che enu AtmAne bhAna nathI mATe ene aMdaranuM choDI bahAramAM -paramAM sukhanI doTa cAlu che. zreNIno vikAsakrama mokSanI anubhUti aMzathI AtmA 7 mAM guNathI karI zake che 4 the samyaga darzanano aMza bhAvanAmAM Avyo che kartavyamAM nathI Avyo. AtmAno anubhava cha phrethI thAya, paNe aMza che dhArA baddhatA nathI. sarva virati hovAthI dhArAbaddha AgaLa vadhIne TheTha 13mAM guNasthAnaka sudhI pahoMcI zake che. 6 ThA guNaThANAno pariNAma jarUrI jo rakSA na kare to nIce paDatA vAra nalAge. paNe sarvasaMyogathI chUTA thavAno bhAva thayo ane alpane choDe ane 6 The sarva saMyogonA tyAgano pariNAma Avyo. para sAthenA saMyogomAM rahI ja na zake mATe devo AvIne veza ApI jAya tevA - jIvone karma baMdha thato nathI. savabhUya-pa bhUalsa, sanma bhUyAI pAsAo, pihiAsavamsa daMtassa, pAva karmo na baMdhAI je sarva jIvone siddha - svarUpI - samAna dRSTithI jue che ane sarva pApAzravonI jeNe virati karI che tene karmabaMdha thato nathI. * dayA ane ahiMsA vacce bheda zo? dehanI rakSAne dayA,ane ahiMsAmAM bhAvaprANonI-svabhAvanI rakSA te ahiMsA pariNAma che dayA ane ahiMsAmAM eTalo ja phera che." jemAM bhAvaprANInI rakSAno bhAva ja na hoya to mAtra dayAnuM pAlana thAya. ahiMsAnuM pAlana na thAya. sAmAyika lIdhI to kIDI vigere marI na jAya tenI ciMtA hoya paNa rAgAdi bhAvono khyAla ja na hoya. to sAmAyika dravya jJAnasAra || 174
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAyikathAya. sAdhunuM sAmAyika to jAvajIvanuM che to eNe keTalA sAvadhAna rahevAnu che. kSaNa mATe paNa bIjA mATe halako vicAra na AvI jAya enuM dhyAna rAkhavAnuM che. je manoratho zrAvakonAM hatA te manoratho sAdhumAM AvyA. mobAIla vAparavA, jinAlayo, upAzrayo baMdhAvavA, dharmasthAnono vahIvaTa vigere. je zrAvaka sukhI saMpanna hoya, saMyogone kAraNe dIkSA na laI zakato hoya to eNe jina zAsanarUpI saMsthAno niSThApUrvaka vahIvaTa guNanA bhAgI banavA mATe karavAno che. zAsana kema cAlaze tenI ciMtA nathI karavAnI zAsanane keTalA vaphAdAra chIe enI ciMtA karavAnI che. anaMta - jJAnAdi guNarUpanizcaya pAMce che ane tene pragaTa karavA mATe ja pAMca vyavahAra (jJAnAcArAdi) batAvyA. paramAtmAnuM zAsana nizcayanaya para sthapAyuM che nizcayane pragaTa karavA paMcAcAra rUpa ja vyavahAra che. "ANAe dhammo" A-AtmA, jJA-jJAtA AtmAe potAnA ane sarva jJayanA jJAtA banavAnuM che. "sarva jagajatu hitakaraNI karUNA karma- vidAharaNa che zUrA" bhAva ahiMsA svabhAvamaya bane tyAre karma kSayanuM kAraNa bane dayA pradhAna bhAvarUpa hoya tyAre pUNyabaMdhanuM kAraNa bane prathama ahiMsA vrata taNIjI, uttama bhAvanA eha, saMvara kAraNa upadizijI, samatA rasa guNageha" samatA dharmano kartA AtmA mATe prathama sAmAyika vrata-ne pachI pAMca mahAvrato grahaNa karavA paDe. koIpaNa jIvane haNavA nahIM evA meM paccakakhANa karyA che. te paccakhkhANa barAbara che ke nahI evA gautama svAminA praznanA javAbamAM upara mujaba bhagavatI sUtramAM kahyuM che vAyukAya sparzI jAya to e upayoga kharo ke e jIvonI virAdhanA thAya che? varasAda paDe to apakAyanAM jIvo varasI rahyA che. eno upayoga Ave che? trasakAyamAM paNa vikasendriyamAM hajI upayoga Ave che paNa vAyukAyanI virAdhanAno upayoga Avavo duSkara jJAnasAra // 175
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. Aveza Ave tyAre hAlata zuM? aMdaramAM jIva tarIke jIvano upayoga Avyo ne enA hita mATe ne sva nI karUNA mATe badhuM ja karAya. vartamAnamAM samatArasane anubhavavo e ja mokSano anubhava che. pAMcamAM guNa ThANe mokSanA anubhavanI zarUAta thAya. 6The Avelo 7me javAnI satata bhAvanAvALo 13 me sthira thAya. samatArasano niraMtara ekasarakho anubhava 12 me thI 13 me thAya. bhakta paNa bhagavAnano ane muni paNa bhagavAnano ja bhakta hoya to koI garabaDa thAya nahI. chaghastha dazAmAM rahelA paramAtmA paramAtma dazAne anubhavavAnA pUrNa prayatnamAM tarata paramAtmA banI gayA nathI. prazasta karUNAbhAva nA kAraNe caMDakauzikane bujhavavA gayA. tattvadeSTithI jonAro jagatane pakaDe nahI ApaNe jANIne pakaDavA jaIe. samatArasanuM pAna choDIne chAMyaDo pakaDI temAM rAmapozI pAcho ene samAdhi mAne. samAdhi jene jotI nathI tene samAdhina ja maLe. zAtAmAM samAdhi emithyAtvano bhrama che. * sukha dukha karama phaLa jANo, nizcaya eka ANaMdo re, zAtA - azAtA bannemAM samAdhi rAkhavAnI che, zAtAmAM rati ane azAtAmAM arati na thavA devI e samAdhi che. rati-arati e durbayAna che mATe samAdhi thAo e ja paramAtmA pAse mAMgavAnuM che. pAMca IndriyonA viSayonuM dvAra kAyA che tethI satata kAyAthI karmagrahaNa cAlu che mATe kAyAnI sthiratA karavAnI che. kAyA e huM chuM e mithyAtva kAyotsarga dhyAna mukyuM. dIkSA laIne AtmaramaNatA mATe e kAya guti rUpa mArga mukyo che. jene vahelI take AtmAno pUrNa samatA rasa lUMTavo hoya tenI mATe A sAdo, saraLa, sacoTa ane sahelo upAya kAryotsargAnarUpa mArga paramAtmAe batAvyo che eka ja mArga "appANe vosirAmi. mATe bAhubalIe ja karyuyudhdhanA medAne lonca karI tyAMja eka varSa kAusagga dhyAnamAM rahyA paNa nAnA bhAIone jJAnasAra || 176
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaMdanana karavA paDe mATe kevaLa jJAna prApta pachI jAuM. Ama mAna kaSAya udayamAM hato tethI kevaLa jJAna AMTA mAravA lAgyuM paNa pragaTa na thayuM. kaSAyane kADhavA mATe jJAnAdi guNamAM je bAdhaka evA kaSAyAdi pApanA svarUpane samajIne tenAthI aTakavA mATe kaSAyanA nimitta bhUta je je tyajavA zakya hoya tenAM tyAganI pratijJA (paccakhANa) karavA rUpa viratI dharmano upadeza tIrthakara paramAtmAoe pharamAvyo che. brAhI-suMdarInA "vIrA gaja thakI heThA utaro" prabhu upadezanA vacano sAMbhaLI tarata jAgrata thayA ane mAnane choDavA rUpa kAusagga pArI vaMdana mATe jevA paNa upaDayA ke tarata kevaLajJAna pragaTa thayuM. * samiti phaLe kone? samitinA pAlana dvArA utsargano lAbha thAya. utsarganuM pAlana hoya ane rUci na hoya to paNa lAbha na maLe. kAyamumimAM na rahI zake tene IryAsamitinuM pAlana karavAnI vAta Ave. (1) jinadarzana (2) jJAnadarzanacAritranI ArAdhanA mATe AhAra -nihAra mATe IryAsamitinuM pAlana karavAnuM che. sAdhu upAyoga mUke ke AmAnuM kAMIpaNa kAraNa ke prayojana che. tIrthayAtrA mATe paNa javAnuM nathI. vinA prayojane pravRtti karavAnI nathI. vihAra karatA Ave to javAnuM paNa saMyamane bAdhaka bane e rIte yAtrA karavAnI nathI. jayAM jayAM sAdhu upayoga mUke tyAM tyAM nirjarA ne upayoga na mUke to Dagale Dagale baMdha kare (upayoga karanArane pAMca prakAranA viveka batAvyA che (1) cAlavAno (2)bolavAno (3) levAno (4) khAvAno ane (5) mukavAno) (1) cAlavAno viveka te IrSA samiti AvI prathama to paramAtmAnI AjJAnuM bahumAnamohane dhakko, pramAda toDayo to nirmaLa adhyavasAyano anubhava thAya che. pahelAnA kALamAM tIvra vairAgyane dhAraNa karanArA jIvo hatA. vairAgya evo hoya ke dharAdi je choDe tenI ciMtA ja na hoya saMghayaNabaLa, vairAgyabaLa nabaLuM paDyuM tethI manobaLa paNa nabaLuM paDayuM pahelA badhI rIte badhA majabUta jJAnasAra // 177
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ hatA, tethI sAdhanA saMvega pradhAna banatI. jIvarakSAno upayoga Ave to ja nirjarA thAya sAra jayAre aMdara praveze to aMdaranA asArane bahAra kADhe ne asAra jo aMdaramAM jAya to sArane bahAra kADe, "katakacUrNa jema melane dUra karI taLiye besADe che tema jJAnano sAra mithyAtvane bahAra kADhe che. bahArathI ujaLA paNa manamAM melAnuM mIThuM vacana paNa nirmaLa nahI. mithyAtva rUpI kSAravALu pANI pIvAthI khArU nathI lAgatuM paNapiAka phaLa jema madhura lAge che mATe manane cakaDoLe caDAve che ane aMdaramAM rahelA jJAnanA ghUghavAtA sAgarane pIvA deto nathI mATe sthiratA thaI jAya to ja AgaLanI badhI kriyAo ghaTaze. zarIra mAruM, chokarA mArA, badhAne mArUM mArUM karIne jIva dararoja badhAnI sAthe mArAmArI ja karavAno, vyavahAramAM beThA cho to oLakhANa ApavAnI che paNa potAnA guNonI khANane bhUlavAnI nathI jayAre AtmA potAnA Atma-bodhavALo banI jaze to kalyANa thaze. (1) ahiMsA jagatanI mAtA che ahiMsA paramo dharma zA mATe? (2) e AnaMdanI zreNI che ane (3) sIdhI mokSamAM joDanArI che mATe ahiMsA paramo dharmapramAda e ja mRtyu mATe bhAvamRtyuthI bacavuM e ApaNA hAthamAM paNa dravya mRtyuthI bacavuM ApaNA hAthamAM nathI. "bhAva ayogI karaNa rUci, munivara gukti dharaMta, jo guNe na rahI zake to samiti e vicarata." mAtra mamatAno dora para caDhIne ja mithyAtva Ave mATe tene 18 pApasthAnakomAM "pApano - bApa' kahyo che. jJAnathI yukatane ayogI banavAno bhAva hoya te gumine samitinuM pAlana kare. traNe yogothI chUTavAno bhAva ane vartamAnamAM traNe karaNathI ArAdhanA karavAnI che jina vacana mujaba gupti be prakAre (1) ceSTA nivRtti guNi te kAryotsarga ane (2) ceSTA pravRtti gupti te suvuM, besavuM, ubhA thavuM, cAlavuM, vi.mA pUMjavA pramArjavAno upayoga mUke jJAnasAra // 178
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane kAyApratye mamatAno pariNAma nahoya. AtmAnI asthiratA paMcendriyaNAmAM sauthI vadhu che. vyakta mithyAtvanA udayanA kAraNe ja mana vadhu asthira -caMcaLa bane che ane 7mI naraka sudhI paNa pahoMcI jAya che. asaMgni paMcendriya ne avyakta mithyAtva hovAthI te 1 lI narakathI AgaLa jato nathI. asaMjJijIvane khAvA-pIvA saMbaMdhI jJAna hoya paNa deva-gurU-dharmanuM kAMI jJAna nathI. mithyAtvanA lIdhe nukazAna paNa vadhu ne mithyAtvanA vigamanA kAraNe lAbha paNa vadhAre. "kiyA zubhAzubha bhAvabIja che, tene tajI tanu vyApArojI, teNe tajI tanu vyApArojI, caMcala bhAva Azrava mUla che. jIva acala avikAro jI ..." Atmapradezo sthira che ne svabhAva avikArI che. jayAre zarIra (pudgala) saMga thayo vIryano vyApAra - vIrya tenI sAthe joDyuM eTale asthirane vikArI bhAva Avyo. jJAnI AtmAo zarIramAM hovA chatAM ene pakaDatA nathI ane jue che paNa bhoktA banatA nathI. pugalamAM rahe che paNa ramatA nathI ApaNe emAM mananA upayogathI vikalponI hAramALAthI bhamIe chIe. pudagalanA saMyogamAM rahevuM e pahelI caMcaLatA, ne enA svabhAvamAM rasa, rUci, prItI, Adarano pariNAma (varNAdimAM) tyAM laI gayo e bIjI caMcaLatA. prathama kAyAgupti kema? kAyayoga to badhe ja sAthe nigodamAM paNa ne vigrahagatimAM paNa mATe prathama kAyagati mUkI. A aMgopAMga jagata mATe motanuM kAraNa che. nakha ane vALa mohanuM kAraNa che e aMgopAMga che. (aMga-upAMga-aMgopAMga) vALane sarakhA karavAne nakhane raMgavA te mohanuM kArya che. munie potAnA dehane joIne potAnA dehano rAga na thAya evuM nimitta potAnA AtmAne ApavAnuM che te pachI jagatanA jIvone mohana thAya evuM nimitta ApavAnuM kaI rIte thAya? zAlibhadra e kevI kAyA-gupti karI ke sagI mApaNa oLakhI nA zakI, jJAnasAra // 179
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ je kAyaguptine jItI le che. te bIjI gupti paNa jItI le che "ekatA zAna nizcaya dayA, sugurU tene bhAkhe, jeha avikalpa upayogamAM, nija prANane rAkhe." * "kiyAnA traNa phaLa" 'kriyAnuM phaLa karmanI nirjarA, kaSAyanIhAni arthAt AnaMdanI prApti ane punyAnubaMdhI pu baMdhae traNa che. to e kriyA paramAtmAnI AjJA mujaba thaI kahevAze. ayogI banavA mATe apramatta paNe kriyA karavA chatAM pradhAna upayoga potAnA AtmaguNomAM ramato hovo joIe. ApaNuM mana te vakhate vAtAravaNa, kSetra, zarIra, sArUM, zarIrane Teko barAbara ApI dIdho hoya -A badhuM barAbara to ApaNI ArAdhanA barAbara - AvA vikalpomAM na hovuM joIe." "Atama jJAne magna jo, so saba pudgala khela, IndrajAla karI lekhave, mile na tihAM manamela." thoDIkavAramAM pavananA susavATA, thoDIvAra pachI ukaLATa, asthiratA A badho ja pudgalano khela che ema jANe te ja AtmAmAM magna banI zake. dehane ja anukULa bane te mitra, ne pratikULa bane te duzamana te bhAva choDavAnA che. jagata sAthe maitrIbhAva rAkhavAno che. jIva sarvane samAna dekhe to samatA Ave to zIlatA Ave. A daSTi nahIM Ave to nAnI pratikULatA paNa sahana nahIM kare jo dehAbhimAna na chUTayuM, AtmAnuM lakSa na AvyuM to kriyA jaDa thaIne raheze. kAyAmAM kartApaNuM te AtmAnI hiMsA. aSTa pravacana mAtA saMyamane janma Ape. pAlana kare, rakSA vRddhi kare ane aMte zivasukhano bhAgI karAve. aSTapravacana mAtAnuM pAlana jIvane samatA apAve. sukozalamunine vAghaNe zarIra valoskRtyAre jinavacanamAM kAyAno AtmA sAthe chUTavA rUpasvAdhyAya karyo. manamAM bhAvanAo bhAvI, kAyAthI vAraMvAra - kAryotsargano abhyAsa karyo - have pariNamana- enA maya banI javAnuM - jJAnasAra // 180
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmavIrya vedanAne sahana karavAnI tAkAta dharAve che. AtmavIryanI be tAkAta -vedanAne paNa anubhave ane AnaMdane paNa anubhavI zake zuM karavuM e ApaNA hAthanI vAta che. jene Atma - saMpatti joIe te have pArakI paMcAta na kare, paramAM vyApAra baMdha karI potAnuM vIrya potAnI saMpati prApta karavAmAM phorave. * SakAraka cakra eTale zuM? (1) kartA (2) kArya (3) karaNa (4) saMpradAna (5) apAdana (6) AdhAra kAraka cakra sIdhuM cAle to dharmanuM sAmrAjya apAve/bhava karAve ane udhu cAle to bhautika sAmrAjya apAve/ bhava vadhAre. cakra ratna - 6 khaMDanuM sAmrAjya apAve dharmacakra - atyaMtara sAmrAjya apAve. (1) kartAH AtmA kAM potAnA svabhAvano kartA bane nahIMtara saMsArano kartA to AtmA anAdithI thayelo ja che have nirNaya kyo karavo? saMsAra bhramaNa ke AtmaramaNa? eno nirNaya ApaNe karavAno che. (2) kAryaH azuddha thayelA AtmAne zuddha banavAnI prakriyA karavI. (3) karaNaH upAdAna AtmA pote ane arihaMta paramAtmA nimita kAraNa bane. upAdAna barAbara na hoya to arihaMta paNa koI kAryamAM nimita banI zake nahI. nimita - upAdAna bane barAbara hoya to ja kArya thAya. mATe upAdAnanI mahattA che. upAdAnane yogya banAvavA tattvanuM jJAna, tattvanI rUci ne tattvanI pariNati - A traNeya hoya to ja kArya thAya. upAdAna - yogya bane upa-pAse najIkanA kALamAM potAnA svabhAvane grahaNa karavAvALo banI jaze. dAna - AdhAna. jJAnasAra || 181
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) saMpradAnaH potAne potAnuM dAna karavu-pa-zaktio -labdhio ane dAnAdi pAMca guNo potAnuM kArya kare che. dA.ta. pote potAne ApavuM. nizcayathI pote ja potAne abhayadAna ApI zake che. tenA mATe vyavahArathI SakAyanA jIvone abhayadAna ApavAnuM che. meM Ama karyuM ema kahIne dAna ApIne zuddha banavAne badale AtmA azuddha bane. svarUpanirNaya nathI thayo tyAM sudhI AtmA mAyakAMgalo bane paNa zUravIra banaze tyAre eke hajAro banaze. (5) apAdAnaH judA thavAno viveka karavAno che. jJAnAdi guNo mArA ne rAgAdi doSo AtmAthI judA che mATe rakhAya nahI. (6) AdhAraH guNono AdhAra AtmA ja che mATe AtmA ja upAdeya lAge. "samyagU ratnatrayI rasa rAcyo cetana rAja, jJAna-kiyA caka cakacUra sarva apAya, kAraka caka svabhAvathI sAdhe pUraNa sAdhya, kartA-kAraNa-kAraja eka thavA nirAbAdha..." ratnatrayIno rasa AtmAne gamI gayo - sAdhu dharma e rIte batAve ke enuM bahumAna dharma pratye, guNo pratye thAya paNa dhana pratye bahumAna thAya nahIM ne dhananI IcchA paNa AtmA na kare, jJAna - kriyA dvArA tamAma cakro rAgAdi tamAma apAyane cakacUra kare. 6 - svabhAvakAraka cakra che chaye jayAre ekatA sAdhaze tyAre kArya thaze. A cha mATe gutinI prathama kriyA karavI paDe. kAcabAnI jema yogane saMkocavA dvArA AtmAnA pariNAmanI rakSA karavAnI che. trIjI yogane sthira karavA pahelI kAyavuti utsarge (AmAM nivRtti) ane bIjImAM pravRttimAM sthira karavAnAM che ane mATe dRSTi ne prArthanA ema be prakAre , paDilehaNa karavAnA che AvI pravRtti nivRttinI pradhAnatA vALI hoya.svAdhyAya ubhA ubhA karavAnone thAke to puMjIpramArjIne ubhaDaka page besavAnuM che. palAMThI vALIne besavuM e pramAda che. pramAdamAM beTho chuM evo upayoga Avavo joIe jJAnasAra || 182
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraMtu barAbara mAnI lIdhuM to mithyAtva AvyuM. pU. vIrazekharasUrI ma.sA. rAtre ubhA ubhA karmagraMthAdi tathA vyAkaraNa vi. no svAdhyAya karatAM. (pratikramaNa pachI) sthiratA rUpI ratnadIpaka AtmAmAM pragaTa thAya temAM koI dhUmADA thatAM nathI paraMtu saMkalpa vikalpathI pragaTa thato dIpaka prakAzanI sAthe dhumADo paNa Ape che. ratnadIpaka e eka vizuddha dIpaka che, arthAt vikalpa rUpI dhUmADA jayAM nathI te jJAna sthiratA vALuM che. jJAnamAM jayAM sudhI moha bhaLelo hoya tyAM sudhI vikalpa rUpI dhUmADA thAya che ne jema jema moha nIkaLato jAya tema tema vikalpo rUpI dhumADA ghaTatA jAya che. ratnathI ratnatrayI rUpa dIpaka levAno che jayAre ratnatrayInI pUrNatA hoya tyAre koIpaNa vikalpa rUpa dhumADA emA thatA nathI. ratnadIpakanI vAta kahIne sAdhya batAvyuM ke AtmAno svabhAva e sva - para prakAzaka che zeyanA jJAtA rUpe badhuM jANe chatAMvikalpo na thAya. have vikalpa kayA prakAranA thAya che? para vastu saMbaMdhI ciMtA thAya che ane te capaLatA rUpa bane che mana caMcaLa che arthAt manamAM je vikalpo che te caMcaLa che paNa mana to manamAM mAtra jJAnano parINAma cAlato hoya to mana sthira thaI jAya paNa mohajanya pariNAma para vastunI ciMtAthI thAya che eTale te caMcaLa bane che mohano pariNAma e AtmAnA pariNAmarUpe nathI. AtmAne AtmAno parINAma kadIjudA thaI zakatA ja nathI. nahIM to siddhamAM paNa AtmA jJAnanAM pariNAma vinAno banI jaze eTale mohano pariNAma e karmakRta pariNAma che mATe AtmA dhAre to tene judA karI zake. jema zarIra juduM che - AtmA judo che AvI daDha zradhdhA thaI. japa ane Atma puDhaSArtha kare to zarIra ane AtmA judA che tevo anubhava thaI zake. jayAre mohano pariNAma parakRta hovAthI svabhAva caMcaLa che mATe e AtmAsthiratA pAmI zakato nathI. dharmakriyA karatAM dharmano pariNAma nathI mATe mohano pariNAma cAlu che. Atma - pariNAma nathI mATe svIkAra nathI tapa jJAnasAra || 183
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ ciMtavaNInA kAusaggamAM ApaNe e ja ciMtavIe chIe bhAvanA che zakti nathI pariNAma nathI zaktinuM te rUpe thaI javuM te ja pariNAma che. mohano pariNAma e pudgalano pariNAma che. AtmAno pariNAma e arUpI che. pudgalano pariNAma karma baMdha karAve AtmAno pariNAma cAlu hoya tyAre nirjarA karAve. A pariNAmane pakaDatAM zIkhIye to mArga saraLa che mAsakSamaNa karyuM. aThThama karyo to zakti to che paNa pariNAma nathI. kAusagnamAM A ciMtavIe chIe svabhAva ane svarUpano sacoTanirNaya thAya tyAre ja te pariNAmane pakaDI zakaze e AtmAno pariNAma che ke mohano pariNAma che tenuM bhAna thAya. badhA dharma anuSThAno pakaDyA paNa paramAtmAe je dharmanuM muLiyu batAvyuM tene jana pakaDayu mATe ja dharma na karI zakyA. jayAM moha poSAya tyAM dhamAla karI jIvone paranI ciMtA rUpa je saMkalpa jAgyo eTale vikalpo AvyA mohajanya pariNAma thI koI vastunI ekavAra vicAraNA karavI te saMkalpa ane vAraMvAra vicAraNA karavI te vikalpa ane tenI hAramALA cAle te ArtadhyAna. tethI dInatA Ave prasannatA jAya meLavavAno saMkalpa karyo te na maLe tyAM sudhI enI prApti mATenA upAyonI hAramALA cAle. emAM jo vighno Avaze to ene khALavA mATenA vikalpo cAle zubha ane azubha baMnenA vikalpo cAle paNa te prazasta ane aprazasta. prazasta bhAva Ave eTale dhIme dhIme rAganI hAni ane vikalponI maMdatA ane pachI te zuddha bhAva paNa bane. prazasta rAga vItarAga para goThavyo hoya to rAga dhIme dhIme pAtaLo paDavo ja joIe to ja e prazasta rAga ane pachI e svabhAva sanmukha banaze. sAdhupaNuM gamatuM nathI ane vItarAgatA sAthe joDAvuM che to meLa kaI rIte paDaze? kAM to sAdhupaNuM pAmavAno akalpa utsAha hoya ane te na maLI zake tema hoya to pazcAtApanA bhAvomAM hoya to enA aMtarAyakarmo pazcAtApanI tIvratA ke maMdatA para jaldI ke samaya jatA tUTe kharA. zIvakumAra - chaThTha nA jJAnasAra // 184
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAraNe AyaMbilano tapa 12 varSa mRtyu paryata. tema jeTalA aMze rAga toDayo eTalA aMze jina banyA mATe ja jino bhUtvA jina dhyAye' (jina banIne jinanuM dhyAna karo) paranI ciMtA e rAga che. ArtadhyAnanI zarUAta che tene tame AgaLa aTakAvo nahIM to Aga prajvaLI badhuM bALI nAMkhe. saMsAra e vikalpo rUpI jALa che, dhUmADo AMkhane bALe, dIveTIyuM kALuM kare prazAMta AtmAmAM vikalpo rUpI jALa phelAya ane muMjhAya ane saMkleza thI AtmA kALo thaI jAya. lamaNe hAtha daI besato thaI jAya. ajJAnatA ja jIvane mohamAM mUMjhave che jayAre moha vinAnuM zuddha jJAna vItarAgatAnA mArge laI jAya che. mATe AvA saMkalpa vikalpa rUpa dhUmADAthI saryuM. have AtmAnA svarUpano nirNaya thaI javo joIe AtmAne AtmAnA guNo ja mArA che bAkInuM badhuM mithyA che mATe para ciMtA tyAjya che. padravyano abhyAsa karI pachI je AtmAno nirNaya thaze te daDha haze. "ciMtA se caturAI ghaTe, ghaTe rU5 guNa jJAna, ciMtA baDI abhAgaNI, ciMtA citA samAna." atyaMta Azrava bhAvothI bharelA evA vikalponA dhUmADA kyAre nIkaLe jayAre jIva zuddha evA AtmAne pakaDato nathI ane para' mAM jAya che arthAt mohamAM jAya che. potAno jJAyakatAno svabhAva choDI paramAM jAya to teno thAya che. potAnA svarUpanI Dhacino jeTalo tIvra pariNAma teTalo te svabhAva ramaNatAnuM sukha anubhave tethI jayAre AtmarUciparamAMthI khasI "sva" svabhAva tarapha jaze to e paramAM audAsinya bhAvane pAmaze arthAt samyagU darzanamAM AtmavIrya"sva" mAM jaze. jayAre mithyAtvanA udayamAM AtmavIryaparamAM jaze. pAMcamI sthirA dRSTimAM AtmAnuM sAdhya svarUpa sthira thaI jAya che uMdhamAM paNa eno e ja nizcaya hoya che. saMpUrNa nirvikalpa samAdhi abheda jJAnasAra // 185
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ ratnatrayI (ratnatrayInI ekatA) tarapha prayANa thAya che. (7 me, 8, 9, 10, 11 ane 12 mAM saMpurNa mohano kSaya.) kSAyika bhAva prApta thavAthI saMpUrNa mohanA nAzathI athavA sarvathA upazamathI abheda samAdhinI prApti thAya. 4thA guNaThANAthI zarUAta-saMsAra saMbaMdhI vikalpo maMda paDI jAya. mithyAtvanA udayathI "para" mAM mArApaNAnI buddhi jatAM te parane prApta karavA, bhogavavA, saMgraha karanAranI vRttio nirasamaMda paDatA saMkalpa-vikalpo maMda paDe tethI samyagdarzana pragaTe eTale taravAno bhAva jAge, (para vastu sahajatAthI chUTI jAya jemaviSTAyeya lAgyA pachI tene koI saMgraha karato nathI, mATe ja miSTha paridarada tharadasamataM kramasara jJAnIoe mokSamArga batAvyo che. tamAre ThekaDA mAravA che ema na bane. tamAre taravuM che to pahelA tame tIrthaspa bano arthAt AtmArUpI tIrthane jANo tAre te paramAtmAne tIrtha svarUpa kahayA che ane tethI ja temanuM vizeSaNa che tinnANuM - tArayANuM sAdhanA vikAsa krama kramika che chatAM paramAtmA 4the thI 7me jAya che kema ke pUrva abhyAsa karIne AvyA che. pRthvIcaMdra - guNa sAgara 19 bhavonI sAdhanA sAthe sneha rAga na tUTato hato mATe kevaLajJAna aTakayuM hatuM. guDhae jyAre bannene snehanI anarthatA samajAvI pachI banne judA thaI apramattapaNe sAdhanA karI. to svArthasidhdhavimAna ane 21mAM bhavamAM mukti. 4the guNasthAna ke mithyAtva saMbaMdhI mAnyatA rUpa saMkalpa - vikalpo jAya arthAt sva-paranA svabhAva ane svaDhapatAnA nirNaya saMbaMdhivikalpona rahe paNa cAritranA mohanA udaye sAdhyanI sidhdhI saMbaMdhI puDhaSArthamAM khAmI rahe tethI pUrNatAnI jhaMkhanA rUpa prazasta vikalpa rahe. gautama svAminI jema mane kevaLajJAna kayAre maLaze ? tevA prazastavikalpo rahe. A prazasta vikalpa je ati alpa karmabaMdha karAve - kAM to nirjarA karAve kema ke temAM moha pAtaLo - pAtaLo thatAM kSINa thAya che. samakitanI hAjarImAM prazasta vikalpo rahevAnA -paNa guNanA anubaMdhavALA jJAnasAra // 186
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ hovAthI puNya baMdhAze kAraNa vIryadhArA te lakSe pUrNatA nathI pAmI - saMsArano lakSa nathI, mokSano lakSa che. dharma ArAdhanA kare che pravRtti paNa zubha che. ' upazama zreNImAM maMda vIryadhArA bhaLe che. kSapaka zreNi mAM tIvra ane . eka dhArAbadhdha vIryadhArA bhaLe che. vaLI saMghayaNabaLavIryadhArAne vadhu vegavAna banAve che. dAta. taMduliyo matyasya 1 luM saMghayaNa pariNAma tIvra azubha-vIrya dhArA bhaLI mATe sIdhI 7mI narakanI prApti. jayAre prasannacaMdra rAjavIne azubha dhArA palaTANI to 7mI narakane badale sarvArtha sidhdha vimAna tyAMthI AgaLa jayAM sudhI Azravane rokI saMvara bhAvane na pAme tyAM sudhI vikalponuM jora maMda na paDe AyuSya ochu paDe ke tapa paNa ocho paDe to nirjarA paNa ochI paDe. apramattapaNe sAdhanA karatA munine 7lavanuM AyuSya ochuM paDe athavA chaThThano tapa ocho paDe to mokSamAM javAne badale 33 sAgaropama nI beDI rUpa sarvArthasiddha mAM javuM paDe. mATe he jIva! saMkalpavikalpanI capaLa pariNatino tyAga karIne dravya ke bhAva rUpa prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna ke parigraha rUpa AzravothI sarvathA nivRtta thavuM te mahAvrata bhAva mahAvrata kyAre bane? jyAre jIvamithyAtva ane kaSAyanI pariNatirUpa mamatA -mAlikI bhAvathI Asakti kare te bhAva hiMsA, tenAthI nivRtta thAya tyAre bhAva mahAvrata bane. AtmAnA hita saMbaMdhI - guNa saMbaMdhInA vikalpo hAlamAM ApaNA mATe vahevArathI upAdeya che samakitanI hAjarImAM je vikalpa prazasta kahevAya. AtmasvabhAvanI sthiratA kayAre Take? konAmAM Take? je AtmA Azrava bhAvamAM jato nathI arthAt sva - svabhAvane choDI koI AtmA potAnA banAvelA gharamAM potAnA kuTuMba sAthe rahe che jJAnasAra // 187
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane patnI sAthe paNa badho vyavahAra kare che ane dhana vi. paNa potAnuM kamAyeluM vApare che. A vyavahAra nI vAta che tene duHkhI thavAno vAro nathI Avato. A ja vyavahAra e paranI sAthe kare to samAjamAM kalaMka lAgI jAya te ja rIte AtmA sva-svabhAvano kartA che, bhoktA che. para svabhAvano kartA-bhoktA nathI ane "para" no kartA - bhoktA banavA jAya to karmarAjAnA - daMDA khAvA paDe. paramAtmAnI tamAma AjJA - AtmAnA svabhAvane pragaTa karavA mATe ja che. 1lu kartA paNuM zeyanA jJAtA banavuM, A na thayuM mATe ja dharma ghaNo karavA chatAM paNa dharmathI bAkAta rahyA. sarvajJa paramAtmAe je rIte jJAnamAM joyuM ane kahyuM te ja rIte jovuM - jANavuM. (2) svarUpa grAhatvaH je rIte joyuM jANyuM te rIte tattvane grahaNa karavu svIkAravuM. abhavya yathArtha jANe che paNa te svarUpe svikArato nathI. je svikAre che tenAmAM ja samyagudarzana che. - vartamAnamAM ApaNo jIva zudhdha svarUpe nathI ApaNA jIvane jIvAjIva rUpArUpa ane yogA yoga tarIke svakAravAno che A traNeyano yathAryabodha thAya to ja yathArtha svikAra thayelo kahevAya ane to ja yathArtha zudhdha svarUpanI Dhaci rUpa ane azudhdha svarUpanA heya rUpa pariNAma Ave nahIMtara mohajanya pariNAma pAme. * samAdhi koNa pAme? je svabhAvanAM kartA te ja samAdhine pAme. citta samAdhi kema na thAya? zeyanA mAtra jJAtA bane tene samAdhi maLe zarIramAM jayAM saMvedana thAya tyAM AtmA che. jyAM AtmA nathI tyAM saMvedana na thAya tyAM jIva dharmanA kartA pariNAmamAM Ave tyAre dharma thayo nahIMtara mAtrakriyA thaI. yathArtha bodhano pariNAma nahI to dharma kayAMthI? AtmAe jJAna guNa rUpa svabhAvane pAmavAno che. yathArtha jJAnasAra || 188
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ bodha jJAnano thAya to ja te samyakarUpe pariName che. (1) yathArtha bodha kevaLajJAna vinA thAya nahIM mATe ja sarvajJanA vacana para apUrva zraddhA joIe mATe 1 lI ja AjJA - zeyanA jJAtA banavuM. ApaNe jJAtA banIe chIe paNa mohavikAra rUpa jJAtA banIe chIe. (2) zarIranA rAgane toDavo hoya to zarIrane napakaDatAM AtmAne pakaDavo joIe to rAgAdi bhAvonovigama thAya. (3) svamAM ramaNatA ane paramAMdaSTAbanavAnuM che to jIvana apurvarasamaya bane pachI tene para saMganI jarUra na rahe nisaMga avasthAmAM paNa te sukhI hoya ajIvamAM arthAt para saMyogano zakyano tyAga, azakyamAM udAsIna pariNAma. (4) sva guNa bhokatRtvaH paramAM audAsInya bhAva ane svaguNanA ja bhoktA banavAnuM che te kayAre thAya? jayAre te potAnA gharamAM rahe to potAnA guNono bhoktA banI zake. bahArano badho nakalI mAla che kacarApeTI che evuM lAge tyAre AtmajJAna thayuM kahevAya. "pravacana ajana jo sadagurU kare dekhe parama nidhAna hRdayanayaNa nihALe jagadhaNI mahimA merU samAna..." ziSyano grAhakatA bhAva ja evo hoya ke ene Apo Apa guNanI prApti thaI ja jAya dAta. mAsatuSa muni (arthApati) gurU pAse nahoya enAthI adhikaziSyane lAyakAta prApta thatA maLI jAya. pote kevaLajJAna meLavIne gurUne arpaNa karyu. (vinita ziSya -caMDarUdrAcArya) jinazAsana yogyatAne ja mAna Ape che parAvalaMbI nahI paNa svAvalaMbI banI jAo. (eka lavya) gurU kRpA ziSya meLavavAnI che. (sva svabhAva rakSakatva) AtmAne vize ramaNatA AvI to have tenI rakSA karavAnI che ke jethI jJAnasAra // 189
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAcho 'para mAMthI khasI jAya. mATeparamAM heya pariNAma lAvI jarUra pUrato ja vyavahAra karavo sAdhana ane sahAyanI jarUra hoya to AtmA mATe teTalo upayoga karI pachI tene choDI devAnAM che. AtmAne para dravyano saMyoga pIDAkArI che mATe tene heya rUpe kahayo kema ke jIva ajIvamAM rahyo che. arUpI -rUpa vALo banyo che. ane ayogI - yogamAM rahyo che jIvane thayelA saMyoga pratyenA mohane kAraNe potAnuM svarUpa bhulyo- svabhAva bhUlyone tenA kAraNe bhAva pIDAothI saMsAranuM sarjana karyu. virUpa ne svarUpa mAnavAnI bhrAMtithI jIva duHkhI thAya che. mATe sukhI thavA svabhAva - ramaNatA keLavavAnI che. Atmabodha thAya ane teno svikAra thAya tyAre avabodha thayo kahevAya. (vizeSa -bodha). Atma-dharmavinA mokSamArga nathI. mokSa-tyAga parabhAvano tyAga, to ja e mokSa rUpa - mArga bane che tyAM sudhI jJAna pariNAma zuddha banato nathI parabhAva chUTe pachI ja para dravya manathI choDI zake tethI ja micchu pariharaha-mithyAtvano parihAra thAya to ja viveka pragaTe - A heya A upAdeya - to dharaha sammata! to ja samyakatva pragaTa thAya to ja para-bhAva chUTe pachI para dravya chUTatA vAra zI? svadharma kartutva- pote potAnA kartA banavuM joIe. sva-guNa rUpa jJAna, darzana, cAritra, tapa ane vIryanA kartA banavAnuM che. jJAna zuddha thAya to mithyAtva jAya. sarvajJanA tattvane hRdayamAM bhAvita karyA vinAmithyAtvakadApi jAya nahIM. dA.ta. dhana rAkhavA jevuM bhagavAne dravya - guNa - paryAyathI vAta kahI che. dhana e eka dravya che te ajIva dravya che mATe e heyache heya mAnavuM eTale jo zakti hoya to tyAga ja karavAno che. dhana vinA jIvI zakAya ke nahIM? jIvI zakAya, sAdhu bhagavaMto ApaNI najara samakSa ja che to AvuM jIvana kema na jIvavuM? dhananI , upAdhi gaLe lagADavI zuM kAma? tane tenA tyAgamAM zuM naDe che? na naDatuM hoya to saMyama dharmasvikArI le. tema na thaI zake tema hoya to tAre keTaluM dhana joIe che teno nirNaya kara, bAkInAno tyAga kara, to pApabaMdhana-mUcha nahIM thAya ane jJAnasAra || 190
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ choDavuM haze tyAre sahajatAthI chUTI jaze. jIve uMdhI mAnyatAo karIne gADha AMTA mAryA che ke have tene samajapUrvaka sIdhA karatA navaneje pANI utarI jAya. (atyaMta purUSArtha karavo paDe) dharma paNa puNya meLavavA, mohanI vRddhi karavA karIe te khoTu che. mAtra sArA kapaDA paherIne bIjAne batAvavAnuM ja mana hoya to tevA veSa dvArA mAna kaSAyano doSa lAge ane zIla dharmapaNa sacavAze nahIM mATe ja ucita veza paheravAno kahayo che ubhaTa veSa nathI paheravAno paNa zIlarakSaka ane zarIra samAdhi kAraka Arya saMskRti poSaka veza paheravAno che. ApaNane rAgane vadhAranArA zabda game ke rAgane toDanArA zabdagame? vikAra thAya tevA zabdo paNa bolavAnA nathI. loko tamane snehathI - bahumAnathI bolAve to ja gamaze ne? tethI jIvane jagata pAse mAnapAnanI apekSA che. A to doSone vadhAravAnI IcchA karI kahevAze doSone kADhavAnI to IcchA ja nathI. dharmazA mATe karavAno che?cittanI prasannatA mATe. citta prasannazenAthI thAya? kaSAyanI hAnIthI thAya. rAga vadhyo ane tethI zAtA maLI tevo vyavahAra nathI karavAno. AtmAne kendramAM rAkhIne, samatAno parINAma Ave to ja citta prasanna thAya sarva jIvarAzi pratye premabhAva- e guNanI vRddhi karaze. je AtmAne jIva dravya para prema nathI te ja AtmA kaThora zabda bole, krodha pUrvaka tiraskAra pUrvaka bole AvuM zA mATe thAya che? doSo pratye pakSapAta ubho che te ja AtmA kaThora dveSa - krodhI vacana bolI zake che. nAma paNa mohanI utpatinuM kAraNa che. rAga na vadhe te mATe pahelA he Arya! he Arya! ema bolAtuM hatuM. kevI suMdara paddhati hatI e! AtmAnI pradhAnatAne mAne te ja Arya. zarIranI pradhAnatAne mAne teo svarga mATe jeo jIvI rahyA che te badhA anArya kahevAya. adhyAtmanA nirNaya pUrvaka vAta mUko to te rAganI puSTi na kare to te rAganI vRddhinuM kAraNa nahIM bane. jJAnasAra // 191
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAgadveSa ghaTe tema varte te jajinezvara paramAtmAnI AjJA mAne che tema kahevAya ane tene ja jaina kahevAya. lokomAM prasiddhi che ke jeno uttama vicAravALA hoya ane uttama dharma pALanArA che tethI Adarane pAtra che. korTa-kacerIno Azaro le to te dharmI kaI rIte kahevAya? tamArUsthAna tamArA AtmAmAM na hoya ema bane paraMtu jenI sAthe raho cho temanA hRdayamAM paNa tame naho? gharamAM apriya bano to jagatamAM priya kaI rIte banI javAnA? je jJAna jayAM raheluM che tyAM ja prakAza karaze e jJAnanuM kArya che. dIvA nIce aMdhArU jJAna jayAM rahayuM che tyAM prakAzana karyo ne dUranA kSetramAM prakAza karavAno prayatna karyo arthAt svakSetramAM prakAza na karatA parakSetramAM prakAza karavA gayA anAdikALathI je AtaMra zatru rUpe coro AtmAmAM ghUsI gayA che tene kADhavAne badale parakSetramAM rahelA doSo rUpI corane kADhavA mATe gayA tyAMvijaya meLavyo to temAM bahAdurI mAnI - A che mithyAtvano prabhAva - AtmAnI keTalI kamanasIbI che ke potAnAM kSetramAM sthira nA thaI zakayone parakSetramAM to maLI zakavAnuM nathI tethI rakhaDatA rAma rahyA. 6 khaMDa maLI gayA to bhogavI paNa zakato nathI, upAdhi keTalI? AtmAnuM gumAvyuM keTaluM? sva-kSetramAM potAnA guNone sara karavAnA hatA ane bhogavavAnA hatA tene na bhogavI zakayo paNa paramAM pote bhogavAI gayo.dareka saMsArIjIvonI Aja kamanasIbI chene? moharAjA kvAvAnAca nacAve che! jenA pratye dveSa thayo -ApaNe vyavahArathI enAthI dUra thatA gayA paNa aMtaramAM dveSano pariNAma cAlu rahe che tethI karmasattA emane bhavAMtaramAM najIkanA saMbaMdhamAM mUkI de che pitA-putra, mAtA-putra, pati-patni ..... (guNasena - agnizarmAnA bhavo) heyane heya tarIke mAnavuM ja paDe nahIMtara saMtoSano pariNAma lAvo, to jJAnasAra // 192
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIvra anubaMdha nahI paDe. para vastumAM bhava rUpa bhayAnaka vistAra che mATe ja jIvanI mAnyatA to spaSTa thaI javI joIe nahIM to anubaMdha khoTA paDaze to bhava-vanamAM kyAMye rajhaLI paDazuM. anubaMdha pADavAmAM mithyAtvane mAyA baMne Thago AtmAne ThagI jAya che. svarUpanI bhrAMti e moTAmAM moTI bhrAMti che" Atama-arapaNa vastu vicAratAM, matiprama bheda TaLe. sujJAnI, parama-padAratha saMpatti saMpaje, AnaMda dhana rasa poSa sujJAnI" vastune sarvajJanI dRSTi pramANe vicAravuM svIkAravuM ane AcaravuM e samarpaNa che. sva mati-bramathI nathI cAlavAnuM jo tema thAya to dRSTi sudhare nahi. paramAtmAe A samyag darzananI moTAmAM moTI bheTa ApI che. Ama jo sarvajJanA vacana pramANe vartavAno nirdhAra karazuM to ja AtmAnuM zreya thaze. ratnanA dipakano prakAzasthira che ane telano dipakaasthira che.pavana Ave to jyota sthira na rahe e asthira bane jyAre ratnano dIpakasthira rahe che koDiyuM, telane vATa traNe judA che. te asthira che te meza rUpa bagADavAnuM kArya kare che. AzravathI kharaDAya che. ratnanA dipakane prakAza karavAnI jarUra nathI. e svayaMprakAzita che. guNono prakAza che. sAdhananI jarUra nathI. kevaLajJAnano prakAza sahaja che. sAdhananI jarUra nathI. koDIyAnI dIpakamAM anya sAdhanonI jarUra paDe che ane mohanA udayathI dhumADAvALo prakAza che. manaH paryavajJAna ane avadhijJAna paNa pUrNa nathI. jayAre kevaLajJAna e pUrNa prakAza che. avadhi, mana:paryava ane kevaLajJAnamAM sAdhananI jarUra nathI. te te aMze karmonA AvaraNa dUra thavAthI A jJAna thAya che. jo lokAvadhi avadhijJAna thAya to samasta lokanAM sarvarUpI padArtho ja batAvaze ane "paramAvadhi e chellAmAM chellu avadhijJAna che ane enAthI alokamAM je rUpI dravyo hoya to tenuM paNa jJAna thAya eTalI tenI zakti che paNa alokamAM rUpI dravya nathI. Ama lokAvadhi karatA paramAvadhi vizudhdha koTInuM hovAthI te prApta thayAM pachI aMtarmuhUrtamAM kevaLajJAna thAya che e paNa rUpIne ja batAvaze, e enI maryAdA che. jayAre kevalajJAna pUrNa che, rUpI jJAnasAra || 193
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane arUpI banne dravyo pUrNa rIte joI zakAya ane te anaMta che tenI koI maryAdA nathI. koDIyAnA dipakamAM badhI ja apekSA Ave vATa, tela, mAcIsa vigere te vinA prakAza na thAya e rIte mati ane zrutajJAna mATe sAdhanonI jarUra paDe che. kevaLajJAnano prakAza pUrNa che, sahaja che, te nirmaLa che. jeTalo jeTalo moha bhaLe teTalo teTalo dhUmADo vadha kSAyopathamika bhAva che tyAM sudhI mohano udaya hoya, mATe 14pUrvIne paNa zaMkA thAya. kSAyika samakitIne zaMkA na thAya. darzana mohanIyano saMpurNa kSaya 4 the guNaThANe thaI zake che, padArthanA nirNaya saMbaMdhi nirvikalpa avasthA thAya ane 4 the guNaThANe zarUAta 11 me upazama ane 12 me tenI pUrNatA thAya. karmono pUrNakSaya thAya. eTale eTalo samaya nirvikalpa avasthA thAya. bodha thavo arthAt jANakArI thavI ane avabodha thavo eTale nirdhAra thavo. eTale AtmavIrya potAnA svarUpamAM sthira thavA mATe vyApAra kare che. atyAra sudhI e paramAM vyApAra karato hato have tene nirdhAra thayo eTale apUrvavarSollAsa thavAthI e svamAM pravartamAna thAya che. ratnatrayanI abhedatA 7methAyadehamAM rahevA chatAM dehAtIta avasthAno anubhava kare che jevu jANyuM tevuM ja svIkAryane te ja pramANenI rUci thavAthI te pramANe thavA vIrya parINamyuM tethI abhedajJAnano anubhava kare che alpakALa mATe evuM thaI zake che pachI chUTI jAya che eTale nIce Ave ane jo AgaLa vadhe to zreNI mAMDe. svane badale paramAM vIryano vyApAra karyo tethI kArakacakra azuddha thayuM ne karmabaMdha thayo. huM chuM tema thayuM, huM AtmA chuM tema na thayuM. mohanI hAjarImAM atyAra sudhI zarIrane huM mAnIne kArya karyuM je karavAnuM na hatuM te badhuM ja karyuM, ane karmo bAMdhyA. huM AtmA chuM enI pratitI thAya ane zarIra para che tevI pratItI thAya pachI AtmA eka kSaNa mATe paNa zarIra sAthe rahevA taiyAra nahIM thAya. udA. gajasukumAladehamAM rahevA chatAM dehAtIta avasthAno AnaMda mANe. jJAnasAra // 194
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaLa kamaLavata AtmA zarIramAM rahe AtmAnuM apUrva vIrya jayAre khIle che tyAre sAdhyamAM e vIryane bheLavI dIdhuM hoya che ane tyAre e samAdhine anubhave che zarIra saLagatu hoyane AtmA samAdhimAM hoya zakti to AtmAmAM rahelI ja che paNa have bhAna AvyuM eTale apUrva - virSollAsa jagADyo ne parAkrama thayuM jene apUrva vizvAsa pedA thaI jAya te ja AtmA pachI sAhasa karaze. sAhasa mATenI avasthA mithyAtvanA abhAvathI bane ane vikalpa avasthA jAya. samya dazarnano artha ja e che ke satyatAno svIkAra. anaMta vIrya traNe lokane halAvI nAMkhe tevuM che. paNa ApaNane vizvAsa kyAM che? jayAre AtmA potAnuM kArya karavA samartha che evo vizvAsa AvI jAya tyAre kArya thaI jAya. mithyAtva jAya eTale rUci thaI jAya. nahIMtara saMkalpavikalpa cAlyA ja karaze. 6 kAraka cakra :kAraka cakra 6 che (1) kartA (2) karma (3) karaNa (4) apAdAna (5) saMpradAna ane (6) paramAM kartutva bhoktA grAhakatvarakSakatvavigere karIne kArakacakrane azuddha karyuM. (1) AtmA e kartA che saMskRtamAM 7 vibhakti che e pramANe je svarUpamAM pariNAma pAme tene Azrava nathI (1) AtmA (ka) (2) AtmAne (kama) (3) AtmAthI AtmA vaDe (karaNa) (4) AtmAne - AtmA mATe (saMpradAna) (5) AtmAthI (apAdana) (6) AtmAmAM (AdhAra) (adhikaraNa) AtmA pote ja potAnA svarUpane pragaTa karanAra che. jagatamAM IzvaranI maherabAnI, Izvara kartA vi.mAnyatA AnAthI uDI jAya. AtmA ja potAnuM svarUpe pragaTa karI zake ema che, paNa ApaNe paranI AzAvALA banyA chIe mATe nirbaLa banI gayA chIe. A vAta nahI samajAya to paramAtmAnI parama kRpAnuM pAtra nahIM banI zakIe. svarUpane DhAMkanAra paNa huM ja chuM ane ene ughADanAra paNa huM pote ja chuM bIjo AmAM koI kaMI nahI karI zake A nirdhAra jJAnasAra // 195
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ nahIM thAya tyAM sudhI svAvalaMbI nahIM banI zakIe. paramAtmA pAse dIna banavAnuM nathI vaTathI vAta karavAnI che. tuM paramAtmA to huM paNa paramAtmA ja chuM. jayAM sudhI paramAtmAnA tatvo nahIM samajAya tyAM sudhI paramAtmA pratye AdarabhAva paNa nahIM. Ave e dInAnAtha' che, tyAM gayA pachI dInatAna hoya. ApaNe tyAM jaIne dIna banI jaIe chIe. paramAtmA pAse jaIne pAmara banIe chIe. ApaNe bhikhArI banI gayA chIe ne bhIkha mAMgavAmAM zarama AvatI nathI. tyAM khumArI pragaTavI joIe mATe ja kahyuM che ke gaI dInatA aba saba hI hamArI prabhu tuM ja samakita dAna meM.' "jayavIyarAyamAM ApaNe e ja kahIe chIe ke prabhu! tame kamAla karI tame vItarAga banI gayA pahelI vAta ja e AvI vItarAgano jaya thAo". eka eka sUtra evA che ke sUtra bolo ne jAgrata thAo paNa tattva nahIM samajAya tyAM sudhI A nahIM bane. namaskAra mahAmaMtra paNa svarUpane pragaTa karavAnI tAkAta dharAve che paNa A vAtano nizcaya thayo nathI tethI rUci thaI nathI. "sva" mAM je karavAnuM hatuM te badhuM "para" mAM karyuM ane have e uMdhA kArakacakrane svamAM na pheravIe to e "para"no kartA ja banavAno che. nirNaya pAko thaI zake to badhuM barAbara cAlaze pachI jIva vyavahAra paramA cAle paNa aMtaramAM nizcaya hoya paNa purNatA maLaze ja. A vizvamAM AtmAne samajavo e gahanamAM gahana viSaya che ane samajavA mATe AtmAmAM tevA prakAranI yogyatA pragaTAvavI jarUrI che. mohano pariNAma AtmAmAMthI jema jema nIkaLato jAya tema-tema AtmA - AtmAne samajI zake che. abhavi bIjAne samajAvI zake ane bIjo AtmA potAnuM kalyANa karI zake che paNa abhavi potAne samajI zakato nathI kAraNa temAM tevI yogyatAno abhAva che. potAnA svarUpa pramANe thavAnuM che ne svabhAva pramANe jJAnasAra // 196
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ vartavAnuM che arthAtu potAne potAnuM jJAna thavu ane te pramANe rUci thavI joIe. AtmAne potAnA kartavyano nirNaya hoya to te pramANe kartavyo jyAre AtmA na karI zake ane na karavAnuM kare to tene e akartavya karyAno pazcatApa thAya. (1) AtmA (kAraka) mAro AtmA tene zuddha svarUpI banAvato ja AtmA dharmano adhikArI bane che "huM AtmA chuM e Astikya no svIkAra e samyaga darzanano prathama pAyo che. jo jIva AtmAne ja na jANe to te jinAjJAmAM ja nathI, pachI jagatane jANIne zuM ? ApaNe ApaNI jAta pratye ja bekhabara chIe. AtmAne jANIe ane jinAjJAne pakaDIe to rAga-dveSa nA phurace - phuracA uDI jAya. moha ati maMda paDI jAya. huM AtmA chuM"-Indriyo nahIM zarIra nahIM. AkhA divasamAM potAnuM svarUpa keTalI vAra yAda Ave che? yoga ane upayoga ebe dvArA kriyA karavAnI che paNa yogarUpekriyA cAlene upayoga gAyaba hoya to saMsAranI kriyA cAlu che. kriyA karatA pahelA sau prathama A koNa karI rahyo che eno ja upayoga nathI A divasa (paryuSaNa Adi parvamAM) AtmAnI samIpe vasavAnuM che emAM 8 divasamAM AtmA to yAda ja na Ave to kriyA koNa kare che? konA mATe karavAnuM che? zA mATe karavAnuM che? teno koI ja uhApohana thAya ane je kriyA thAya te kriyA rasahina mAtra kAya kaleza rUpe thAya. kriyA karanAra tuM AtmAcho tuM zarIra nathI A pramANe sau prathama potAnA zeyane jANe, jo A na thAya to nizcayathI jinAjJAmAM ApaNo naMbara nathI. nizcaya vinA kriyArUpI vyavahAra paNa AtmahitanuM kArya nahIM kare. jo A jinAjJA aMtaramAM AvI jAya to rAga dveSano dharakhama ghaTADo thaI jAya che. mohamAM gAbaDA paDavAnI zarUAta thAya che. mohano udaya cAlu hoya tyAre te AtmAne aMdara nahIM rahevA de, bahAra ja dhakelaze. AtmA jayAre mohanI sAme lAla AMkha karaze tyAre AtmA AtmAnI sanmukha thaze anaMto kALa acaramAvartamAM AtmA mohane Adhina hato have jo jJAnasAra // 197
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmA mATe kaMIka thatuM hoya to zaramAvartamAM AvyAnI nizAnI che have purUSArtha khelI levAno che. prathama kArakatA : potAne jANI le ane jagatanI jANakArImAM nirasa banI jAya paramAtmAnI paNa e tAkAta nathI ke koInA svarUpane pragaTa karI de eTale ApaNI dInatA haTI javI joIe paramAtmAnI kRpA enA para ja utare je AtmA paramAtmA banavA taiyAra thayo che parane meLavavAno je bhAva ubho che te dInatA lAve che. dInatA nahIM paNa khumArI pragaTAvavAnI che. prabhu Apa to tAravA mATe ja beThAcho 'tijJANaM tArayANaM' paNa have ApaNe taravA mATe taiyArI karavAnI che. (2) karmakAraka-AtmAne mAre mArA AtmAne, AtmAnA svarUpane pragaTa karavuM che. bIju kAMI meLavavu nathI ane meLaveluM badhuM ja dhana -parivAra Adi hu vAstavika meLavI zakato ja nathI ane te meLaveluM kAyama mATe rahetuM nathI chatAM ApaNane nirNaya thayo che kharo? nA tethI ja te meLavavA tarapha rahyA chIe. 1 lI mAnyatA - nirNaya cokho karo ke huM mArA AtmAnA svarUpa sivAya, koI vastu prApta karI zakuM ja nahIM ane puNya ApelI karmajanita vastu sadA mArI pAse rahevAnI nathI A mAnyatA nathI tethI chevaTa sudhI tene sAcavavAmAM japaDyo chuM temAMthI bahAra nIkaLI mAre mArA AtmAnA svarUpane pragaTa karavA mATe ja purUSArtha karavAno che. ApaNo Akho saMsAra para para mAlikIpaNuM - hakka karavo enA para ja cAle che. mAtAe putrane janma Apyo pALI poSIne moTo karyo eTale enA para "mAro che ema mAlIkI hakka jamAve che. A badhA saMbaMdho to karmasattAe joyAche. enI ApelI vastu para ApaNo zuM adhikAra? adhikAra jamAvIe to paNa te vastu sadA mATe ApaNI pAse rahevAnI nathI, Ama para vastumAM mAlikIpaNuM AtmA karI zakato ja nathI. paraMtu ApaNe te bhUlI para vastunI mAlIkI karavA ja jANe jIvI rahyA chIe. jJAnasAra || 198
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsAramAM je sukha che te mAlikInuM ja sukha che. mAlikInuM dhara, dukAna, moTara hoya to ja sukhI ne? mAlikI mATe ja korTa kacerI karo cho ne? badhA paranI je mAlikI choDI de te ja sukhIyA bane, mATe ja "sAdhu to sukhIyA bhalA sAdhu jIvanamAM paNa jagyA mATe ke bIjI koI paNa vastu mATe mAlikIhakka to karavAno ja nathI. janma karatA maraNanuM duHkha anaMtagaNuM che zA mATe? janmIne ghaNA saMbaMdho vadhAryA, ghaNuM bhegu karyu ghaNuM mamatva vadhAryu tethI jatI vakhate e badhI mamatA pIDA Ape che ke oha! AkhI jIMdagI je bheguM karyu te badhu choDIne javuM paDaze? jIvane je jJAnAdi guNa potAnA che tene bhogavavAnuM mana thatuM nathI are! Atma-guNo e ja mArA che enu paNa ene bhAna nathI to e parane kevI rIte choDI zakavAno? puNyanI koI tAkAta nathI ke te AtmAnI vastu ApI zake. puNyathI maLelI vastu mArI che ja nahIM tene mArI kaho te jamithyAtva che tethI vahelAmAM vahelI take puNyodayathI maLela vastune paNa choDI do nahIMtara puNya pUrNa thaze eTale te tamane choDIne jatuM raheze. cakravartI e puNyanA udayane maLelI saMpati choDI to tenA guNagAna zAstroe gAyA che. jeNe nathI choDayuM enA guNagAna gavAyA nathI mATe puNyodaya ne choDI devAno che. "mAre to mArA kSAyika guNo pragaTa karavA che' - je pragaTa thayA pachI jAya nahI sadA mATe AtmA te guNone potAnI pAse rAkhI zake ane mAlika paNa banI zake ane tene bhogavI svAdhIna sukhane pAmI zake mATe he jIva! tuM tene ja meLavavA prayatna kara, to tuM jevu sukha Icche che tevA zAzvata sukhane pAmI zakIza mATe doSono tyAga kara ane guNonuM bhAjana (pAtra) bana. be prakAranA dipaka che baMnenI potapotAnI vizeSatA che ratnadipaka nirmaLa zuddha ne sthira che, koDiyAno dipaka azuddha ne asthira che. dhumADAthI jJAnasAra // 199
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ Azrava ane mohathI yukta evA prakAza - ema be prakAza nIkaLe che ane ratnadIpakano prakAza ati nirmaLa che potAnAmAM kAraNa paNuM karavAnuM che mATe 6 kAraka cakranI vAta mUkI vartamAnamAM e kAraka cakra -paramAM - mohamAM pharatu thaI gayu che. 6 kAraka cakra (1) kartA (2) karma, (3) karaNa (4) saMpradAna (5) apAdana ane (6) adhikaraNa. (3) AtmA vaDe-AtmA potAnA AMzika guNo vaDe ja svarUpamAM ja sthIra thaI svabhAvanI pUrNatA karavA vaDe sva svarUpe pragaTa thAya. jinanI AjJA paNa e ja che AtmAe vibhAva dazAmAM na rahevuM joIe. ApaNe pudagala sAthe rahyA chIe mATe tenA saMgano raMga anAdikALathI lAgI gayo che eTale ke hu AtmA chu e bhUlIne saMpUrNa pudgalamaya banI gayo chuM pudgalanA guNomAM arthAt varNa, gaMdha, rasa, sparza mAM Asakta thaI gayo chuM ane te ja Asakti mArI asaktinuM kAraNa banI gaI che. have te Asaktinedura karavA ane zaktivaMta banavA mATe "para" mAM DUbAvAnuM nathI paNa mAtra zeyanA jJAtAjabanavAnuM che. AtmA asaMkhya pradeza, akhaMDa ane akSaya svarUpI che tenA para pradezamAM anaMta guNono vAsa rahelo che AvuM ja jJAna te jo 'sva'mAM pariName to "para" mAM javAnA svabhAvavALu che. "para" mAM jAya to "zarIra-sabaMdhI' vAta Ave A jIva audArika, taijasa - kAmaNa zarIra rUpapiMjarAmAM pUrAyelo che mAro AtmA saMyoga sabaMdhI zarIra sAthe rahela che, tAdAbhya saMbaMdhathI nahIMA samajIe to te 'bhAna avasthA che nahIMtara bebhAna avasthAmAM to pahelA ja chIe. Ama samyagajJAne "sva-para' prakAzaka bhedajJAna karyu jo jJAna mAtra para prakAzarUpa hoya to te jJAna zuddha na thAya yathArtha bodha na thAya. yathArtha bodha-sarvajo je pramANe kahayu che te pramANe bodha thavo heyamAM heyano ane upAdeyamAM upAdeyano pariNAma Ave tyAre ja te samakiti kahevAya. jo Avo yathArtha bodha na thAya to saMkalpa-vikalpa rUpa AzravanAM dhumADA nIkaLyA vinA rahe nahI. jJAnasAra || 2OO.
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ je samyaktathI sahita hoya tevA AtmA anubhave - saMvedana kare ke kArpaNa zarIra je 158 beDIo sahita che sAthe audArika ane tejasa evA 3 majabUta piMjarAmAM pUrAI gayelo chuM ane te piMjarAmAMthI chUTavA mATe tenI taDapana" paNa thavI joIe. apurnabaMdhaka jIva ane saman daSTi AtmAnA bhedajJAnamAM zuM taphAvata hoya? apurnabaMdhaka jIva no bodha spaSTa ane ati sUma na hoya. jema cazmAnA kAca para dhULa lAgI hoya to kevu dekhAya - evo bodha hoya jayAre samyagu dRSTino bodha ati spaSTa ane sukSma hoya. tethI saMsAra ane AtmA viSeno bodha spaSTa nirNaya ane rucIpUrvakano hovAthI samyagdaSTinI draSTi sthirA kahevAya. samyadRSTi AtmA mAtra bahAranA zarIrane tapAvavAmAM tapana mAne paraMtu karmone tapAvavAmAM tapa mAne. zarIramAM je dhAtI karmo rahelA che jo te tapI jAya to A zarIramAM rahevA chatAM tenA Atma-svabhAvamAM koI phera paDato nathI. tAmalI tApase 60,000 varSa sudhI je tapa karyo e jo sarvajJa kathita mArga pramANe karyo hota to teTalAja tapamAM 7 AtmAo kevaLajJAna pAmI gayA hota. tAmalI tApasa zrImaMta hato pUrva punya thI maLelu badhu vAparI nAkhIza to pachI zuM? e mAnyatA dharAvato hato tethI te tApasa banI gayo - badhuM dhana parivArane sopI tApasI dIkSA svIkAre che vinaya dIkSA lIdhI hatI tethI nAnAmoTA tiryaMca game te hoya tene namaskAra karato, bhikSAmAM mAMgI lAvela bhAta 21 vAra dhoInenisatva banAvI khAto Ama teno tapa utkRSTa hato paNa viveka rahIta hato tethI jeTaluM pAmavu joIe tevuM pamAyuM nahatuM. je tapa karavAmaM viSayonI vAsanA ghaTatI jAya, rAga-dveSanA pariNAma ochA thatA jAya, kaSAyonI maMdatA thAya to samajavuM ke nirjarA svarUpa ApaNo jJAnasAra // 201
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapathaI rahyo che paNa jayAre tapamAMmithyAtvarUpI aMdhApo bhaLe to te ApaNane kAMI ja satya dekhavA na de. tapa mAM barAbara na sacavAyuM to krodha Ave pAchuM mAnIe zuM? krodha to karavo ja paDe ne nahItara e lokone khabara kema paDe? Avo tapa kAyAne mAtra kaSTadAyaka ane saMsAra vardhaka che. kAraka cakra svamAM na pharyu tethI paramAM jaI malina banI gayuM ane te UMdhu pharatuM thaI gayuM te have jayAre savaLuM phare tyAre jIvane satyatAnuM bhAna thAya. AtmA jayAre AtmAnA mArge javA mATe prayANa kare che tyArathI moha maMda paDavA mAMDe che ane samayano paNa pramAda TaLI jAya to paNa te mahAlAbhanuM kAraNa banI jAya che, samabhAvamAM Ave che. mAre koI zatru nathI sarva jIvo mArA mitravat che ema samabhAva vadhatAM vadhatA rAgadazA atyaMta maMda paDatA jIvane viziSTa koTinA anubhavo thAya che ane tyAre jIva zubhamAMthI prazasta bhAvamAM cAlyo jAya che ane vizuddha punyAnubaMdhI punya bAMdhanAro thAya che. (4) mAtmane - AtmA mATe (saMpradAna) - AtmAe AtmAne ja guNonuM dAna ApavAnuM che. ratnanA dipakamAM mAtra ratno che bIju kAMI nathI. teno vizuddha prakAza che tema AtmAmAM keLavajJAna rUpI ratnaprakAzI rahyuM che teno sahaja nirmaLa - vizuddhaprakAza che tene prApta karavA mithyAtva rUpI AvaraNo haTAvavAnAM che. sva-svabhAva mATe prApta thayeluM mAruM svarUpa mAre mArA AtmAne ja ApavAnuM che. AtmavIrya AtmaguNamAM praveze tyAre te AtmaguNo "sva" mAM pariNamana pAme. mohanAM udayamAM AtmavIrya paramAM paranA svabhAva sAthe pariName che. jJAnano je sva-para prakAzaka svabhAva hato - paNa jJAnamAM mithyAtva bhaLavAthI, rUci pharI javAthI teno pariNAma paramAM thayo. cAritra mohanIya paranI sAthe joDI de che. guNonuM dAna AtmAe AtmAne ApavAnuM hatuM te na jJAnasAra || 202
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApatA paramAM guNa gayA ane te doSo rUpe pragaTa thayA. AtmA guNa ke doSa ApI zakato nathI. ApaNe koIne doSa ApI zakatA nathI paNa doSano Aropa karI zakIe chIe. sUrya sadA mATe prakAzita ja hoya che paNa vAdaLa ADuM AvI jAya to dekhAto nathI. te ja rIte karma rUpI AvaraNa khase tyAre ja kevaLajJAnarUpI sUrya dekhAze. AtmA je vakhate je bhAvamAM che te vakhate te bhAvarUpa karma baMdhAya che. jeTalA TAImanuM baMdhAya tyAM sudhI paDayu rahe ne udayamAM Ave tyAre vipAka batAve mATe prati samaya ApaNe jAgatA rahevu paDe. bhagavAnanuM kahevuM mAnavuM nathI ne paramAtmAnI kRpA joIe che te kaI rIte bane? paramAtmAe tIrthanI sthApanA karI-mokSamArganI prarUpaNA karI, vyavahAra ane nizcayarUpe mArga prakAzyo. vyavahAra pradhAna sAdhanAthI puNyabaMdha ane nizcayapradhAna sAdhanA thI nirjarA ane puNyabaMdha thAya.AthI je kAMI sAruM maLyuM te puNyanA udaye maLyuM, paNa tevuM puNya paNa prabhunA kahelA vyavahAra mArganI ArAdhanAthI maLyuM. tethI paramAtmAnI kRpAthI thayuM ema vyavahAra naya kahe che. nizcaya mAtra prabhue kaheluM teja satya che. ema mAnavAmAM dharma nathI mAnato paNa te pramANe jyAre jIvana banAvIe arthAt paramAtmAmaya-dharmamaya banIe tyAre dharma mAne mATe nizcayanayane sAthe rAkhavo paDaze. parama purUSArtha jagADavA mATe ane nizcayarUpa AtmAnA pariNAmathI paDI na jaIe te mATe vyavahAra - mArga paNa sAthe rAkhavo ja paDe AtmA ja AtmAne ApI zake che, bIjAne ApI zakato nathI parano kartA pariNAma thAya meM ApyuM ahaMkAra Avaze. AtmAnA je guNo pragaTa thAya te AtmAmAM ja rahe che. bIjo ene jhIle che tyAre enAmAM enA guNo pragaTa thAya pachI jeTalI yogyatA pramANe ene kSayopazama thAya. mArA guNono lAbha to vAstavikamane ja thAya. guNone kahetA kahetA mane lAbha thAya che mArA jJAnavaraNIyano mane kSayopazama thAya ja che pachI sAmenA jeTaluM jhIle teTaluM guNa arUpI che arUpI ApI zakAya nahI. rUpIno vahevAra jJAnasAra || 203
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya che. paramAtmAne kevalajJAna thayuM sadA mATe rahevAnu che paNa teo jayArejayAre bolaze tyAre te zrutajJAna kahevAze. zruta bolatuM che bAkInA 4jJAna muMgA che. arthAt 4 jJAna vaDe jANeluM bIjAne jaNAvavA mATe zruta-zabda, lIpI, bhASAdi bAhyanA vyavahAranI jarUra paDe tethI te zrutajJAna bolatu kahevAya arthAt nizyane pragaTa karavA vyavahAra nimita che. siddhanA AtmA che ene paripUrNa nizcaya pragaTa thaI gayo che e have vyavahAra nahIM karI zake kAraNa ke vyavahAra karavAnA badhA sAdhana gayA. pUrNa phAyado joIto hoya to siddha nuM ja dhyAna dharavAnuM che. rUpAtIta svabhAva je kevaladesaNa nANI re, te dhyAtA nija AtamA, hoya siddha guNakhANI re..." AtmA potAnuM dAna, lAbha, bhoga, upabhoga badhuM potAne ja karI zake. paNa e paramAM karavA jAya ne mAra khAya. jema kUtaro hADakuM khAya che ne lohI nIkaLe che to potAnA jalohIno svAda anubhave che ne mAne che hADakAmAMthI lohIno svAda AvI rahyo che e jema enI ajJAnatA che tema ApaNane paNa te ja ajJAnatA che. ApaNe odhathI zraddhA che paNa tattvathI nirNaya nathI karyo mATe pratitI nathI thatI. zramaNa sUtramAM samyagdarzananA cAra pagathIyA "sadhAmi, patiyAmi, roemi, phosemi'-4sTepa batAvyAcAritranA besTepa pAlemine aNupAlemi kahyA che. sUma nigodamAM jIvo anabhisaMdhija - vIryanA kAraNe judA judA adhyavasAyavALA che mATe e judA judA prakAranA AyuSya bAMdhe che pharI nigodanuM paNa bAMdhe athavA bAdara tarIkenuM AyuSya paNa bAMdhe ekendriyanuM ja bAMdhI zake pachI bAdara pRthvIkAdimAM Avelo AgaLanuM AyuSya bAMdhI zake. (5) AtmanaH AtmAmAMthI - AtmA thakI (apAdAna) guNono khajAno jJAnasAra // 204
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAmAM ja che ane AtmAmAMthI ja pragaTa karavAno che. bahArathI lAvavAno nathI. sAMkhyamatanI mAnyatA e che ke prakRti ane purUSa ema be mukhya tattva che. puDhaSa eTale AtmA ane prakRtie jaDa che eTale emAMthI jJAnaguNa Ave che ema mAne che. emanI vAta apekSAe sAcI che karmo jaDa ja che e haTe eTale 'jJAnaguNa pragaTa thAya che paNa e mithyAtvanA kAraNe jJAna guNa AtmAmAM che tene badale AtmAnI bahArathI Ave che tethI prakRtti ane puDhaSa judA thAya (eTale mokSa) tyAre AtmA jJAna AnaMdAdi guNo hotA nathI AthI AtmAne nirguNa mAne che. ApaNe A vAta samajyA nahIM ke dharma karavAthI dharma maLe. e tapAsyuM nahIM ke sAmAyika karI paNa samatA AvI ke nahIM. paNa sAmAyika karavAthI puNya baMdhAya eTaluM ja jANyuM eTale ApaNe emAM ja rahyA AgaLa na vadhyA. (6) AtmAni (AtmAmAM) AtmAM guNo no AdhAra che. arthAt AtmAmAM jJAnAdi guNono khajAno che. AtmAe AtmAmAMja guNo sAcavI rAkhavAno che. svabhAvamAMthI pragaTa karelo A guNa khajAno AtmAe AtmAmAM ja sAcavI rAkhavAno che. gAthA-7. udarIyiSyAsi svAntA, daarya pavana yadi, samAdhadharmemeghasya, ghaTAM vighaTayiSyasi. gAthArtha jo aMtaHkaraNamAMthI asthiratA rUpa pavana utpanna karIza to dharma megha samAdhinI zreNIne vikherI nAMkhaze. varasAda varasavA mATenI ekadama taiyArI thaI gaI hoya AkAza ghanaghora vAdaLothI gherAI gayuM hoya paNa jo pavana phUMkAya to e vAdaLAne DhasaDI jAya tema moharUpIvAyaro kevaLajJAnanI kakSAe pahoMcelAnI samAdhivikherI nAMkhe che mATe mohathI sAvadhAna banavAnuM che te ja Atma- ramaNatA karI zake che sarvajJanI dRSTi pramANe jagatane jue tethI jagata tene asAra dekhAya tethI jagatane jJAnasAra // 205
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSe Azcarya ke Asakti na thAya. AtmA apramatte kyAre bane? jagatanA jIvo duHkhothI bhayaMkara rIte pIDAI rahyA che jayAre Anu bhAna thaze tyAre AtmA apramatta banaze. jagatanA duHkhI jIvone joIne karUNArti banIye to aSTapravacana mAtA pALI zakAya enA mATe 3praNidhAna thavA joIe. (1) mAre to je AtmAmAM rahelo pramoda rUpI mokSa che tene pAmavo che. (2) ApaNe nirUpAdhika saMkalpavALuM ahiMsAnuM pAlana karavAnuM che. (3) ahiMsAnuM pAlana karIe chIe te aneka upAdhivALA saMkalpathI karIe chIe mATe AtmAne AtmAno anubhava nathI thato. upAdhi zuM? lokomAM potAnI IcchA, puNya baMdhAya paralokamAM devAdigati maLe. A badhuM upAdhi che. dharma karatA kaSTa Ave te nathI joItA kayAre jaldI purUM thAya evA vicAro hoya to anubhUti thavAnI nahIM. nirUpAdhika saMkalpa karyo to emAM vighno che e jANavA paDe prasanna caMdrarAjarSino nirUpAdhika saMkalpa chatAM putrasnehanuM nimitta naDI gayuM. maricine zarIranuM nimitta naDI gayuM. maricie cAritra lIdhu hatuM, zItAgArava naDI gayuM azAtAno udaya zAtAno rAga naDyo ane jamAlIne svacchaMdatAno rAga naDayo. bhaNIne (11 judA thayA, zarIranI avasthA thatAM ekAMta mata pakaDAI gayo. sAdhune gurUthI judA thavAno bhAva na thavo joIe. 0 aSTa pravacana mAtAno adhikArI koNa banI zake? gItArtha gurUmAtAne samarpita thaIne je jinAjJAnuM pAlana kare che te bhAvathI dravya -pAlana che, te gurU sanmukha rahevAvALo hoya, gurUmAM ja tanmaya banI janAro hoya, gurUnI IcchA pramANe gurUne AgaLa karI cAlanAro hoya gurUnI AjJAne mAnanAro hoya gurUthI dUra javAnI IcchAvALo na hoya teja aSTa jJAnasAra // 206
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana mAtAnuM pAlana karI zake. pravacana mAtAnuM jeNe bhAvathI pAlana karyuM teNe paramAtmAnI chellAmAM chellI AjJAnuM pAlana kare te bIjI kaI AjJApAlana na kare? arthAt svacchaMdI na hoya. gurUnA sAnidhyamAM rahenAro hoya to ja gurU ene bacAvI zake jayaNApurvakavihAra karanAro hoya, gurU vize cittane joDanAro hoya. ziSyanA cittamAM have gurU sivAya koIna hoya, gurU bahAra gayA hoya to satata temanI pratikSA karanAro hoya. gurU jenA hRdayamAM vasyA tenA hRdayamAM guNono vAsa thAya. A badhI ja vAta jenAmAM hoya te ja muni aSTapravacana-mAtAnA pAlanano adhikArI banI zake. kAraNa sarva sAdhvAcAramAM sauthI kaThina AcAra pAlana aSTa pravacana mAtAnuM che. paramAtmA kaI rIte vicaratA hatA? AcArAMgamAM prabhunAvihAranuM varNana che. 'vira e gAmadhamaeNhiM, rIya I mAhaNe abaDDavAI si sirAmi egayA bhagave, chAyAe jhAI AsIya 13 AcArAMga IndriyonA AkarSaNathI mukta thaI prabhu saMyamanuM pAlana karatA, prAya mauna bhAve rahetA ThaMDImAM vRkSanI chAyAmAM prabhudhyAna dharatA hatA. AgaLapAchaLa koI tirachI daSTi nahIM mAtra nIcI dRSTi karIne cAle. vAtAvaraNanA AkarSaNamAM paramAtmA nahoya. Aju bAjumAMthI koNa AvyuM, koNa gayuM emAM dhyAna nahoya kaSAya bhAvanA udayane jovAmAM neniSphaLa karavA prayatnamAM tatpara paramAtmAnA jJAnamAM paramAtmAnI temAM kutUhalavRtti nahoya. paramAtmAnI daSTi karUNArta banI gaI che temane loka asAra ane pIDA pAmatuM dekhAya. harIyALA mukhamAM cavAI jaze. badhA ekendriya jIvomAM siddhatva dekhAya. paramAtmAnA karUNArtahaiyA jevuM AmahaiyuM kayAre banaze? kayAre sarva jIvonI rakSA mATe A jJAnasAra || 207
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ haiyu saMvedanazIla banaze? samudra svabhAve zAMta sthira che chatAM pavanano prakopa AvI jAya to bhayaMkara mojA uchaLe che tema AtmAmAM mohano prakopa thAya che to je hAthavetamAM hatuM te jhUMTavAI jAya che mATe jJAnI bhagavaMto kahe che ke sthiratA prApta karavAnI che teno upAya kriyA rUci che yoganI kriyA dvArA upayogane sthira karavAno che. sAmAyikano yoga aMdaranA sAmAyika sAthe saMbaMdha bAMdhavA mATe che ene koNa karI zake? je satata sAmAyikanA upayogamAM hoya te. traNa - praNidhAna :- (1) mokSano lakSa deDha hoya (ra) enA upAya tarIke pAMca samiti - traNa guti rUpa aSTa - pravacana mAtAnuM pAlana hoya. (3) nirUpAdhika saMkalpavALI ahiMsAnuM pAlana, kriyArUci che ke nahIM te darzana jJAna cAritratapa, vIrya rUpa ArAdhanAthI jaNAze. samyagdarzana vinA jJAna-cAritra-tapAdi guNo zuddha banatA nathI. cAritraguNanI anubhUti devo karI zakatA nathI. devone devI sukha hovA chatAM teo paNa manuSya bhavane jhaMkhe che. AtmAnA "eka pradezanuM je sukha navi mAve lokAloka' te munipaNAmAM ja prApta thAya che mATe devo tene jhaMkhe che munipaNAmAM jo aSTa - pravacana mAtAnuM pAlana kare to ja te sukhane meLavI zake che. Atma sthiratA mATe kaSAyonI jeTalA aMze gerahAjarI teTalA aMze sthiratA thAya. paramAtmAnA vacana mujaba mana-vacana-kAyAnA yogane pravartAvI devA te AtmasthiratA che. jJAnanI zuddhi mATe cAritra jarUrI che. Agama mATe gRhastha adhikArI banatA nathI mATe ja haribhadra brAhmaNane AcArya bhagavaMte dIkSA ApI. tapavinA cAritrazuddha bane nAhI mATe "sukha tapa' ema gRhastho sAdhune pUche che. 12 prakAranA tapa vinA cAritra zuddha thatuM nathI pachI vinaya Ave. sAdhuja gurUno vinaya karI zake. gItArtha gurUne pakaDayA pachI potAnI buddhine girave mUkI de to ja kharo ziSya banI zake. ATaluM Ave pachI ja sAdhu jJAnasAra // 208
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya sAdhunA varNanam punya tamUita di sAdhavA : muninAM darzananuM phaLa zrAvaka muni ja banI jAya te na banI zake, to muni banavAno saMkalpa karIne ja kevaLajJAna prApta thayA pachI paramAtmAnI sAdhanA nivaNa mATe, karmane kAyAthI mukti mATe che 16 praharanI dezanA paNa tIrthakara nAmakarma khapAvavA mATe ja che vIra prabhunA jIvananI ghaTanAo badhI ja AzcaryavALI che (1) cyavana - garbhaharaNa thavuM (2) prathama dezanA niSphaLa gaI - bIjI dezanAmAM 4411 brAhmaNone dIkSA ApI saphaLa dezanA (3) kevaLajJAna pachI upasarga (4) 16 praharanI aMtima dezanA ApI. mana - vacana - kAyAnA yogane saraMbha - samAraMbha ane AraMbhamAM jatA rokavA te gupti (1) saraMbha : AtmAe ratnatrayI sivAyanI pravRttino saMkalpa te (2) samAraMbhaH sAmagrI bhegI karavI te (3) AraMbha : pravRtti karavAnI ke javAnI zarUAta te 3 - 3 (mana,vacana/kAyA) - 9 -3 (karaNa-karAvaNa-anumodana) - 27 - 4 kaSAya - 108 prakAre pApa baMdhAya dA.ta. cA pIvAno nirNaya karyo te saraMbha, khAMDa, dUdha, cA, pANI, masAlo vi. bhegA karyA te samAraMbha ane cA gesa para mUkI gesa cAlu karyo te AraMbha. paramAtmADagale ne pagale yAda AvavA joIe ke mArA prabhu kyAreya palAMThI vALI beThA nathI to mAre paNa mArA prabhu banavuM che e vAtano upayoga saMkocAI jaIe. paramAtmA pahoLA thaIne rahyA. AtmAno duzmana kAyA ane ApaNe mitra banAvyo. mATe kAyAnI rakSA karI ane AtmAnI upekSA karI jJAnasAra || 209
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhune kAyA ja duzmana lAgI gaI mATe haju mahApa' kAyAnA duHkhanI upekSA ane AtmaguNanI rakSA karavI. manamAM asthiratA rUpI pavananI udIraNA karIza to samAdhi rUpI dharmamegha evA samatA-svabhAvamAM vizrAMti kaI rIte pAmIza? svarUpanAM arthamAM upayogamAM na rahI zake to samatAnA upayogamAM paNa na rahI zake. mohano pariNAma udayamAM Ave eTale samatAno pariNAma nAza pAme. svarUpanuM vismaraNa thAya eTale moha udayamAM Ave che. AtmA upayoga vinAno nathI. vartamAnamAM AtmAnuM svarUpa rUpAMtara pAmyuM che. karmathI je svarUpa DhaMkAyune je viparyAsa utpanna thayo tenA upayogamAM AtmA che AtmAne sahaja potAnA samatA pariNAmamAM AvavuM joIe te thatuM nathI ne bIjAnAmAM ja zodha karyA kare che. koNa zuM kare che? kema kare che? paNa svanI khoja karato nathI! anAdino je svabhAva ne svarUpa DhaMkAyu che tene sarvajJanI dRSTithI jovu paDaze ane AtmAne satata jaNAvavuM paDaze ke tuM Avo che ane Avo nathI. rUpI nathI paNa rUpAtIta tArI avasthA che. tuM nirAkAra che. je AkAra rUpe dekhAya che te tuM nathI te to nAmakarme ApelI bhADUtI avasthA che. Ama satAgata arUpI Adi zudhdha avasthAnuM bhAna. dharmarUpI meghaghaTAnA vAdaLA badhA mohanI tIva eka pavananI laherathI vikherAI jaze mATe satata AtmA duniyAne jovAnu baMdha karaze tyAre A thaI zakaze. eka samaya paNa jo tuM bhUlyo to AtmAnuM vismaraNa thaze ne pramAdarUpa tArUM maraNa thaze. ApaNe hAlamAM hamaNAM evI prakriyA karIe ke AvatA bhavamAM ApaNane kSAyika bhAvanI prApti thAya. mAtra jANavuM eTaluM nahIM paNa svIkArano pariNAma thAya to rUpa jarA paNa bagaDe to ene koI asara na thAya. mayaNAne koDhIyA patino hAtha pakaDatA jarA paNa vicAra na Avyo karma pratyenI daDha zraddhA hatI mATe A kArya thaI zakayuM. paramAtmAnA vacana para apUrva zraddhA che AtmAnA svarUpane e samajelI che bahAra badhuM ja parivartana thAya to paNa e AtmA samAdhi nahIM jJAnasAra // 210
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ gumAve kAraNa karmanA udaye badhuM thayA ja kare. paNa aMdarano AtmA to guNavAna che. samAdhi AtmAno potAno svabhAva ja che eTale ene samatAmAM ja rahevAnuM che. mohanA udayathI jaDanuM ja darzana thazejaDane choDIne cetanane pakaDo to samatA samAdhi rahe. mohanA udayathI samAdhino dhvaMsa thAya che mATe AtmadharmanA jIve sthiratA karavI arthAt heyanA jJAtA banavAno je svabhAva che te svabhAvane sthira karavo joIe. nizcayathI AtmA arUpI che ane vyavahArathI e rUpavALo banyo che mATe arUpI ane rUpabane avasthAno upayoga Avavo joIe ane rUpamAMthI nIkaLavAno satata upayoga joIe. rUpI avasthA adhAtI nA udayavALI avasthA che ene choDI zakAze nahI jayAM sudhI AyuSyano udaya che. to zuM karavuM? mohanA pariNAmane zarIra sAthe bhaLatA baMdha karI devA. e mATe zuM karavuM? zAtAnA pariNAmane vecavAnuM baMdha karavuM. zAtAmAM moha bhaLe eTale anukULatA bhogavavAnuM mana thAya karmanA udayane niSphaLa karavo che. AtmAno anubhava kyAre thAya? zarIra pratyeno moha chUTe ane AtmA pratye apUrvaprema jAge pachI ja AtmA zarIrano bheda thAya pachI zarIrane kAMI paNa thaze to sahana karavA taiyAra thAya. ajJAnatAnA kAraNe ApaNe manathI nabaLA paDIe chIe satva nabaLu paDe che paNa bheda jJAnanA baLe nAnA nAnA pariSahone upasargone sahana karatA jaIzuM to zarIra khaDatala banaze ane AtmAno samatA guNavikAsa pAme. zeyanA jJAtA banavAnuM che te ja rIte AtmAe pAMce guNonA jJAtA banavAnuM che paNa samyaga darzanano pariNAma Ave eTale heya / upAdeyano pariNAma Avavo joIe, pachI rUcino pariNAma Ave pachI ene choDavAno pariNAma Ave tadgata pariNAma thaI javA joIe. zeyanA jJAtAnI sAthe samya darzananA pariNAmamAM chuM ke nahI? e paNa sAthe jovAnuM che. heyano pariNAma che paNa ene choDI nathI zakatA to udAsIna jJAnasAra // 211
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariNAme rahevuM. uda-upara AsIna rahevuM. rAga-dveSathI upara uDIne rahevuM udAsa nahIM paNa udAsIna banavAnuM che. rUci pachI cAritrano pariNAma eTale heyanI rUci che to tene choDI devAnI che ane upAdeyanI rUci che to te maya banI javAnuM che ane koIpaNa para vastunI IcchAno abhAva te tapano pariNAma ane svamAM sva-guNano bhogavavAthI parama tRptino anubhava. chaThTha aThama pAraNe lIye nirasa AhAra te vAparatA vAparatA paNa ene thAya ke hajI tAre A levuM paDe che AvAparINAma Ave tyAre e nirjarA karaze ane AtmavIrya ApaNe kayAM kayAM phoravIe chIe te tapAsavAnuM che Ama pAMceya guNomAM nirIkSaNa karavAnuM che. AtmAmAM anaMtI zakti to paDelI ja che paNa mana muDadAla thaI gayuM hovAne kAraNe te zakti niSkriya thaIne paDelI che. gAthA -8 cAritra sthiratArUpa, mataH siddhadhvapIyatA yatanA yatavoDavazya, masyA eva prasidhdha che gArdhArtha yoganI sthiratArUpa cAritra che AthI siddhomAM paNa cAritra kahyuM che mATe yatioesthiratAnI paripUrNasiddhi mATe avazya prayatna karavo joIe. sarva saMyogothI rahita arthAt karma, kaSAya ane kAyAnA sarvasaMgathI rahita sidhdhAtmAomAM sthiratArUpa cAritra hoya che. bhagavatI sUtra nAmanAM pAMcamAMaMgamAMsidhdhone cAritrano abhAva hoya che ema je kahyuM teno bhAvArtha A pramANe che ke kriyA vyavahAra cAritrano sidhdhamAM abhAva che paNa nizcaya cAritra Atma-ramaNatArUpa-(AtmAnA zudhdha pariNAma) abhAva nathI. ApaNe vartamAnamAM je kriyAne ja cAritra mAnIe chIe te bhrAMti che. kriyAyoga rUpa vyavahAra cAritra e Atma pariNAmarUpa nizcaya cAritranuM kAraNa che. sarvajJa kathita yathArtha tattvano bodha te jJAna, sarvajJa kathita yathArtha tattvano svIkAra Dhaci te. tattvane anubhavavuM te samyagadarzana. sAdhune pati paNa kahevAya. AtmAmAM rahelA cAritrarUpI guNane anubhavavA prayatna kare te jJAnasAra // ra1ra
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ pati nAmane sArthaka kare. AthI potAnA svabhAvane anubhavavo e ja cAritra che. zrAvaka cAritranI bhAvanAmAM hoya dezathI cAritrane anubhavanA prayatnamAM hoya ane sAdhu svabhAva pAmavAnA prayatnamAM hoya. sarva karmathI rahita evI sidhdha avasthAmAM paNa sthiratA rUpa pUrNa cAritra che. pAMcamAM aMgamAM kahyuM che ke tyAM cAritra nathI to te siddhamAM vyavahAra cAritra je kriyArUpe che te tyAM nathI. jenAthI vyavahAra thAya tevA kAraNo zarIra, 10prANo mana Adi sidhdhamAM nathI mATe tyAM cAritra vyavahArathI nathI. kevaline yoga che te kAraNe baMdha che mATe 13me guNa sthAnake sayogI hovAthI nizcaya-vyavahAra cAritra che. yoga rUpa Azrava che. sarva saMvara rUpa cAritra 14 me ja che ane eka paNa Avazyaka nathI kAraNa AzravanA mukhya hetubhUta mithyAtva, aviratine kaSAya nathI, mATe tyAM huM Avazyaka nathI. vyavahAranA pAlana dvArA nizcayanuM phaLa meLavavAnuM che. sAdhya tarapha sAdhana pravartamAna thAya te ja sAdhanA che. kriyA karI chUTato hoyane potAnA guNa jJAna-pariNAmamAM pUrNa magnane sthira thato hoya tyAre te sAdhanA che. jJAna potAnA guNamAM sthiratA sAdhe ane yogamAM udAsIna hoya. 8 aMga-aSTa pravacanamAtA te rUpa je yoga che tenI sAthe jJAnane joDI sAdhanA karavAnI che. 6 ThThA guNaThANe sAdhu mokSanA AsvAdanA aMzane veda. dehanI bhinnatAnuM jJAna 4 the guNaThANe nirNaya thayelo hoya te ja anubhava karI zake. 5 me guNasthAnake zrAvakane AsvAda aMzathI Ave paNa dhArAbaddha na cAle kema ke deza virati che. sAdhu dhAre to chaThThAthI 7 me rokaToka vagara AgaLa vadhI zake che paNa nirNaya karIne Avelo hoya to, nahIM to ahIM paNa saMsAra ubho karaze, yoga e vyavahAra che nenizcayathI e paNa heya ja che mATe yogane rokavA te guHiche. sIdho mArga paramAtmAe ja batAvyo siddha banavAno ke dIkSA le te sAdhana sAmagrI barAbara hoya to aMtamUhuta mAM e potAnuM kAryasiddha karI zakaze. jJAnasAra // 213
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ kriyAyoga cAritramohanIyane haTAvavA mATe ja che. IryA te je cAlavuM jI, dharI Agama vidhivAda' guptimAMna rahI zake to utsargano upayoga rAkhI apavAdarUpa samitinA pAlanamAM paNa nirjarA kare te utsargano anubaMdha karaze. vyavahAra hoya saMsArano ke cAhe dharmano badhAmAM potAno AtmA yAda Ave ke mArA AtmAM mATe paramAtmAe ahIM zuM vyavahAra batAvyo che? AgamamAM zuM kahyuM che? samyaga dRSTine A vAta dareka samaye yAda Ave. "jJAna dhyAnamAM muni sadAsthira hoya svAdhyAyanA rasamAM muni rakta hoya, sAdhu zA mATe banavAnuM che? AnaMdano anubhava karAvavA mATe ja sAdhu paNa che. mokSanI vAnagI sAdhupaNuM che. sAdhu bhagavaMto mATe gAma ke nagaramAM 1 mAsa ane sAdhvIjI bhagavaMto mATe ramahinA roSakALamAM sthiratA batAvI ane cArtumAsamAM cAra mAsa vyahavAre sthiratA batAvI nizcayathI to AtmAe gupti ne dhArIne svamAM sthiratA karavAnI che. "parama caraNa sarvara dharU jI, sarva jANa jina diTha, zuci samatA rasa upaje che, teNe munine ITa (ISTa) sAdhue kSAyopathamika bhAvanuM cAritragrahaNa karyuM che te kSAyika bhAvanuM karavAnuM che. paramAtmAe kSAyika bhAva jevuM cAritra pALyuM che enA phaLa rUpe sAyika kevaLajJAna meLavyuM che. munine prabhunA kSAyika cAritra - kevaLadarzana potAne prApta karavAnI jAgRtti arthe potAne tenI rasa-rUci thAya te mATe prabhunA darzana karavA javAnuM. jJAna ne AnaMda hoya tyAM koI upAdhi nathI temanI pAse jaIne ApaNane paNa A rUci thavI joIe. paramAtmAM je guNo che e ApaNAmAM pragaTe mATe prabhudarzana mATe javAnuM che. ApaNe sArathI bharelA chIe enuM ApaNane bhAna nathI ne asArathI bharAI gayA chIe. vartamAnamAM ane hajI paNa asArane pakaDavA ja doDI rahyA jJAnasAra // 214
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ chIe e je samajAve te jJAnasAra. jJAnasAramAM 1 lA thI chellA pada sudhI AtmAno sAra ane saMsAranI asAratA ja batAvI che. dharma karIne jagatamAM doDavAnuM ne jagata mATe doDavAnuM mana thAya te dharma nathI, saMsAra ja che. dharma te ja AtmAne AtmAmAM sthira kare. siddhapaNuM sthiratArUpa che ane cAritra paNa sthiratArUpa che, mATe siddhapaNuM cAritra vinAnuM nA hoya. kAraNanI jarUra kArya pUruM thAya tyA sudhI ja hoya. siddhapaNAmAM kAryasiddha thaI gayuM mATe kAraNa chUTI gayuM. tamAma kAryanI zarUAtamAMpraNidhAna karIe chIe. nirNaya pAko hoya to te praNidhAna. koIpaNa AdezamAM praNidhAna karyuM? AtmAmAM sthira thavuM e mokSa. IcchA - kAraNe saMdi saha bhagavan!caityavaMdana karUM? paDilehaNa karuM? vi. tamAma AdezamAM praNidhAna avazya Avaze ja. mithyAtva nIkaLI gayuM eTale samyaga darzanathI manamAM rahelo tamAma kacaro (puNyathI maLatI tamAma sAmagrI bhogavavA yogya nahipaNa choDavA yogya) nIkaLI gayo eTale praNidhAna Ave ke caityavaMdana karUM? to have bIjAne vaMdana nahIM kare. dharmanI ArAdhanAthI bahAra Adara -mAna-sanmAnavi. maLyAne dharmanuM phaLa maLI gayu ema samajI anAdikALathI A kacarAne bhegA karyA ene kADhavAnA che. sabhAsanathI jJAna samyagu thayuM ne jagatanuM ne svanuM svarUpa samajAI gayuM jethI mana je bahAra doDatuM hatuM te have baMdha thaze ne aMdara sthira thaze. AtmAmAM sthiratA mATe to munipaNuM che. AtmA svabhAvamAM ramaNatA karI zake e mATe prathama guti che, arthAt munie sadA jJAna - dhyAnamAM rahevAnuM che. je A rIte kare ene paramAtmAnA darzananI jarUra nahIM e tattvarUpe paramAtmAmaya ja banI gayo che. have jayAre e rIte thaI nathI zakato tyAre ene jinadarzana karavAnuM vidhAna che. je kAyotsarga dhyAnamAM rahelA apramatta munione jinadarzana rUpa vyavahAra karavAno hoto nathI, te sivAya ne jina darzanarUpa vyavahAra karavAno jJAnasAra || 215
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. munine samatA rasaISTa che.prabhu samatArasanA dariyAche temanA AlaMbanathI potAno je samatArasa che tene pragaTa karavAno che tethI prabhunuM darzanAdiAlaMbana munine jarUrI. muni banI gayA pachI gurUnI javAbadArI vadhI jAya che ke ene samatAno rasIyo banAve. enA mATe zAma-dAma-daMDa-bheda badhuM ja karavuM paDe te kare chatAM jo jIvanI yogyatA na hoya to pachI gurU javAbadAra na bane. bIjA koI AzayathI mumukSu ne AgaLa na vadhAre to gurU jevo gunegAra bIjo nahIM. paramAtmAnuM ja svarUpa che - svabhAva che te mArI aMdara paDelu che. je caityavaMdana che cetananI cetanA che tenA vaDe caitanya devane vaMdanA thaze. jagatanuM bhAna bhUlAI jaze. saMyamIne ja IryAsamiti ghaTe - 4 kAraNo sivAya muni cAle to tenI paNa IryAsamiti nahIM. AtmAno svabhAva e ja AtmAno sAra che. cAritra e AtmAno guNa che ane cAritramaya AtmAbane e jJAnanuM phaLa che.vyavahArathI kriyAyoga e cAritra che. nizcayathI AtmaramaNatA e cAritra che. AtmAnA guNamAM aMdara mAre sthira thavuM che evuM praNidhAna te ekAgratA che ane jIva jayAre Atma guNomAM ekAkAra bane che tyAre saMsAranuM visarjana thAya che. sAdhune cAritra pAlanamAM sthira thavA mATe aSTa - pravacana mAtAnuM pAlana mukyu che. samyaka pravRtti IrSA samiti sabhya pravRtti pragaTa karavAno lakSa na hoya to e samitina bane.DagaluM muke tyAre prathama eNe upayoga mukavo paDe. A pravRtti zA mATe karavAnI che. jJAna darzana - cAritrasivAyanI pravRtti karavAnI ja nathI kAraNa ke "jAvaja jIva'nuM sAmAyika uccaryu che. jina darzana samyaka darzananI zuddhi mATe che. samyagdarzana e zuM che? to e "zraddhA bhAsana ramaNatA re, dAnAnika pariNAma sakala sattArasI thayA re, jinavara darazana pAma" potAnA svarUpanuM svabhAvanuM bhAna samyagudarzana vinA thavAnuM nathI. dAnAdi pAMca AtmAnI labdhi che, zakti che. atyAra sudhI AtmAe dAnAdi jJAnasAra || 216
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravRtti bahAra karI e dAna ja nathI. dAna AtmAe AtmAnuM ja karavAnuM che. para pugala para AtmAnI mAlikI ja nathI. saMsAramAM rahevuM eTale paraspara mAlIkI bhAva rAkhavo. AtmAe atyAra sudhI potAnI mAlikI vagaranI ja vastu grahaNa karI ene na choDavAno bhAva te ja moha che. ane te mohane choDavo te dharma che. varasIdAna karyA pachI sAdhu bane pachI ene satata dAna ja karavAnuM che para badhuM ja choDatA javuM e AtmAnuM AtmAne dAnadIkSAno artha ja e che dA. dIyate, kSA - kSIyate je jagatanuM che te jagatane ApI de ane je potAnuM che te dIkSA dharma e jagatanI moTAmAM moTI dAnazALA che, ajAyabI che vagara paise AtmAne AtmAnuM badhu ja maLI jAya che. AtmA niHsaMga svabhAva vALo che virakta bhAva AvyA vinA AtmA - AtmAnI anubhUti karI zakato nathI. yoganI capaLatA ane IndriyonI caMcaLatA che tene rokavA ja guNI - samiti che. samiti capaLatA vinAnI che. yoga pravRtti ane kaSAya nivRtti e samiti che jemAM kaSAyanIhAni na thAya tevI ekAgratA saMsAravardhaka ja che udA. bagalAnI ekAgratA - bIlADInI ekAgratA. "kSamAvaMta dayALu nispRha tanu nirAga nirviSayI gajagati pare jI, vicare mahAbhAga" kSamA hoya tyAM dayA hoya ja paNa dayA hoya tyAM kSamA hoya ja evuM na hoya. zarIranI spRhA nahoya te ja dayALu hoya ane te ja muni gajagati (hAthI) pare cAle AlaMbana, kALa, mArga ane yatanApUrvaka A cAra vastu Ave tyAre IryAsamiti bane. 0 IryAsamiti zudhdhinA cAra kAraNo:(1) AlaMbana -ratnatrayanuM AlaMbana levAnuM che. jJAna e mukhya AlaMbana
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. 8prahara sAdhue svAdhyAyamAM rahevAnuM. (ra) kALaH-divase sAdhu mATe utkRSTa kALa 3jo prahara batAvyo, kAMbaLInA kALa pahelA sthAne pahoMcI javuM. (1) unALAmAM sUryodayathI pahelAM ne sUryAsta pachI vadhAre maccharAdi saMmUcchima jIvo utpanna thAya che. (2) zItoSNa yonIvALA jIvonI jayaNA jaLavAya te rIte prakAzavALA mArgamAM prayojana thaye chate javuM te. jJAna e sAravALu bane che tyAre kSArane choDe che. AtmAe anAdikALathI ajJAnanA kAraNe kSArane pakaDI lIdhuM che, paramAM dekhAyuM sAra ne pakaDayuM tyAre maLyuM kSAra. AthI AtmA pIDAne pAmyo. AtmajJAna thayuM tyAre ene bhAna AvyuM ke sAra samajIne meMkSAra grahaNa karyuM che tene have e choDavAnuM ja mukhya kArya karavAnuM che. pAMca mahAvrato e Azravane rokavAnA kAraNa rUpa - e uccaravAnuM kArya che. pAlananuM kAryapasamiti- 3 gumi che. Atma-ramaNatA mATe 10vidha yati dharma che. kSamAdi dharma aSTapravacanamAtA sAthe na joDAya to e cAritranuM kAraNa banatA nathI. sAdhu ahiMsApradhAna ane zrAvaka dayApradhAna che. AtmAnI hiMsA rokavI te 'svapradhAna che, dayA para pradhAna che, AtmarakSA kSamA che ne pararakSA e dayA che. - vartamAnamAM bIjAne sthira karavAnI bhAvanA vadhI che, e bhrAMti che, mATe paropakAra pradhAna bane che svopakAra gauNa bane che mATe ja sAdhu pAse AvelAsthira thatA nathI. sAdhune satata potAnA najara sAme dhruvanA tArAnI jema siddhapada nizcita thaI javuM joIe. kAyAthI sthira thaI javAnuM che vacanathI jagatanI sAthe nathI bolavAnuM paNa AtmA sAthe satata bolavAnuM che. yogIrAja AtmAne pokAra kare che ke "tuM dhruvapada rAmI svAmI mahArA, AtmAnA guNanA badale huM kAyAno svAmI banI gayo chuM. nikAmI mahArAya (guNarAya) kAyA mATe ja jANe huM jIvato hoya tevuM lAge che. guptinA upayoga jJAnasAra // 218
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinA samiti samiti banatI nathI. sva-paranuM ja svarUpa jANIne ane anubhava lAvavAno prayatna karavAno che. (1) dravyathI zuM karavAnuM? cakSuvaDe jovAnuM che. dravya be che. jIva ane ajIva emAM paNa pudgala dravya-rUpIdravya najara sAme Avaze. jIvavicAranI gAthAo gokhI lIdhI paNa have eno upayoga Avavo joIe. cAlI rahayA cho tyAre e jIvo najara samakSa Ave. trasa ane sthAvarano jIva cAlatI vakhate sattAe samagra jIvarAzi siddha che ne vyavahAre e trasane sthAvara che ne kAyAne dhAraNa kare te jIva che ne mATe pIDAvALo che A zeya banyuM. dayAno parINAma Avyo to e samakitanA gharanuM jJAna. sauthI vadhAremAM vadhAre pIDA pAmanArA sthAvara jIvo che. aMgulanA asaMkhyAta bhAgamAM enA Atmapradezo saMkocIne rahyA che, mATe bhayaMkara pIDA pAmI rahyA che. dayAno pariNAma nahIM Ave to apramattatA nahIM Ave AvA duHkhI ne huM kaI rIte rIbAvuM? huM sukhI thavA nIkaLyo chuM to koI AtmAne duHkha na apAya. potAnA para dayA na AvI to potAnA para kuratA varasAvI. anaMtAnubaMdhInA kaSAyano tApa ane mithyAtvano saMtApa A be tApathI AtmA pIDIta thaI rahayo che. A be ghaTe to AtmAmAM dayA-ahiMsA pragaTe to e AtmAnA sukhanuM kAraNa che. rAga-dveSa no viSaya kAyA che. ratno joyA to pRthvI - kAyAne joI - emAM AkarSaNa rAga thayo. kAyAno upayoga nahIM to kAyAnI mAyA lAgI gaI. arthAt temAM AtmAno upayoga na AvatA AtmAnA badale kAyA para mAyA bane. vanaspatinA bAhya rUpa - rasa-varNa-gaMdha joIne AkarSAyA enI kAyAmAM gayA to tame AtmAmAMthI nIkaLI gayA. cAlatI vakhate nirjarA kayAre? uMcuM moDhuM karIne na cAle, kathA karato na cAle, hase nahIM, varNAdimAM Asakta na bane, svAdhyAyanuM ciMtana na kare, (navakArathI mAMDI 14pUrva sudhIno svAdhyAya) ane nIce joIne jIva dravyano arthAt sva-paranI rakSAno upayoga rAkhe. sAdhu vanarAjImAMthI pasAra thAya to tyAM jIvAjIva - rUpArUpa ne yogano upayoga lAve (vAtAvaraNamAMthI) ADuM - jJAnasAra // 219
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ avaLuM kayAMya na juve. bajAramAM gayA to zAkabhAjI - phaLonI kAyA para najara thaI tyAM AkarSAyA paNa tyAM vicAravAnuM che e kAyAmAM jIva vyApIne rahelo che. jIva ajIvamaya banyo che. arUpI rUpamayane ayogI yogamaya banyo che. vAyukAya sparze to vicAravAnuM che zItala - ThaMDo - vAyukAya - enI kAyA mArI kAyAne sparze che ne pIDA pAse paNa che aMdara eno jIva che. huMkAyAthI bhinna chuM e paNa kAyAthI bhinna che. sattAe siddhanA jIvo che, A jIvadayArUpa svAdhyAnI ramaNatAthI cAlatA, khAtA pItA jIvanirjarA kare che. A badhuM vAraMvAra ciMtana manana karatA rAga dazA ghaTe che. parano ja prakAzaka hoya to te dIpaka che, ratna dipaka sva-para prakAzaka che, potAnuM sAra potAne sAra rUpa lAge e ja jJAnano sAra che ane to ja puNyanA udayavALo pApI saMsAra tene sArarUpalAgyA vinA nahIMrahe. - vartamAnamAM AtmA dharma kema kare che? saMsAra bharyo rahe, lIlo chammA rahe. saMsAra visarjana mATe dharma thato nathI paNa saMsArane vadhu majabUta banAvavA mATe dharmathato hoya tevuM lAge che. mArA AtmAmAM ja sAra che bAkI badhuM kSAra che e manamAM nirNaya thaI jAya to Atma-sthiratA rUpacAritranI prApti thaI jAya. to AtmAmAM ramaNatA thaI jAya. anubhava mATe saMghayaNabaLa ke chello kALa - pAMcamo Aro koI bAdhaka banI nA zake. be ghaDInA sAmAyika ane pauSadhamAM paNa badhA kanekazana choDIne zAMtimAM beso. have te kacarAne pAchu sAmAyikamAM pakaDAya? tapa e tRptirUpa che hajAro rUpAMganAo sAme AvI jAya to paNa najara enA para jAya nahIM. zrAvakane alpakALa mATe paNa jo aMzano anubhava thAya ne A kayAre maLe? evo bhAva AvI gayo to sarvaviratino anubaMdha paDI gayo pachI udayane vAra nahIM. "nija anubhava lezathI, kaThina karma hoya nAza, alpa bhAve bhavi leha, avicala, purako vAsa." jJAnasAra || ra20
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogonI jeTale aMze sthiratA maLI teTale aMze AtmAnI anubhUti thAya. azubha yogamAMthI chUTI zubha yogamAM Ave pachI e paNa chUTI jAya ne zuddha upayogamAM AvI jAya. A vyavahAra naya che, je AtmA nizcayanayamAM AvI gayo che enA mATe yoga hoya ke na hoya - upayoga zuddhi che. IrSA samiti kayAre kahevAya? (1) kAraNe jatA ho (4 kAraNa) (2) 3 hAtha pramANa dRSTi prati lekhanA hoya to kriyA zuddhi thaI. samya pravRtti tyAre ja bane ke samyagdarzananI zuddhipUrvaka hoya to nirjarAnuM kAraNa bane. meM sAmAyika-pauSadha uccaryo che e upayoga satata Avavo joIe ke have sAvadya pravRtti karAya nahIM sva ne para bane jIvane bacAvavAno upayoga hovo joIe. dravya ne bhAva prANonI hiMsA sva ne paranI na thAya e upayoga cAlatI vakhate satata hovo joIe. kavalAhAre nihAra che e aMga vyavahAra, dhanya atanu paramAtmAjI, jyAM nizcalatA sAra." zarIramAM nAkho eTale kADhavAno vyavahAra karavo paDe. e aMgano vyavahAra che. eka ja vAra AhAra -paramAtmAnI AjJA che tonihAra paNa eka ja vAra che e vAta paNa yAda rAkhavAnI che. vAparatI vakhate zrI siddha -bhagavaMtane yAda karavAnA che ke dhanya che siddha paramAtmA kena AhAranI ciMtA nanihAranI ciMtA kevA nijAnaMdanI mastImAM masta che. darpaNamAM pratibiMba paDe che paNa darpaNa vikArI banatuM nathI tema ApaNe jJAnanA upayoganI zuddhi karavAnI che te upayoganI sthiratA che AtmA kayAMya, pratibiMbane jhIlavA jato nathI paNa svabhAvamAM rahe che. "sumati caraNakaja Atama arapaNA' darpaNa jema avikArasujJAnI' ApaNe AtmAne choDIne parane jovA gayA ne paramAM rahevAno bhAva thAya. para e asthira che asthirane paDayuM eTale capaLatA AvI-capaLatAne rokavI e AtmAno parama dharma che, capaLatA thavI e AtmAno vibhAva che. jJAnasAra // rara1
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAritra eTale zuM? upayoganI sthiratA vaDe svarUpanuM kartApaNuM karavuM eTale paheluM kartApaNuM zuM? zeyanA jJAtA banavuM e ja AtmAnuM sva- kartutva che, prathama svane jANI pachI jagatane (parane) jANavAnuM che nahIMtara lAbhane badale hAnI thaze. badhA zeyamAM prathama joya AtmA che. ene nathI jANatA te ApaNI pahelI bhUla che A na samajAya to anuSThAnajinAjJArUpa anuSThAna banatuM nathI. cetanA vinAno vyavahAra marelo che. jinAjJA jIvane jina banAve ane ziva padamAM sthApita ja kare. pachI te navakArazI karato kema na hoya. nizcaya ane (siddha) vyavahArathI yukta hoya ane ekameka banI jAya tyAre te jIvaMta banI jAya che. sAdhue paramAtmAnA AjJAdehano sIdho sparza karavAno pUjA karatAM paNa AjJA mahAna che. jayAM sudhI AtmAnuM svarUpa nathI jANato mATe bhAvamAM taNAya che paNa e vAstavika paramAtmAnI pUjA nathI. "AtmA - AtmAno jJAtA - AjJAno artha ja e che A nizcaya AjJA che ane vyavahArathI tattvano paricaya kara - e AjJA AvI." bhaktie muktinI dUtI che bhagavAna ane bhaktanuM aMtara dUra kare te bhakti bhakta bhagavAna banI jAya. karmanA vipAkanA kAraNe temanuM ne mAruM 7 rAjalokanuM aMtara che e jayAre dUra thaze tyAre aMtaramAM maMgaLa vAjitra vAgaze tyAre jIva sarovara atizaya vAdhaze ne emAM AnaMdanI bharatI Avaze to tArUM mArUM je aMtara che te dUra thaI jaze. huM tuM eka banI jaIzuM! padmaprabha jina tuja - muja AtarU re, kima bhAje bhagavaMta karma vipAke re joIe, koI kahe matimaMta." ApaNe paramAM svAmIpaNuM karI vyApI jaIe chIe eTale svA thI judA chIenAmakarmanI prakRtio sArImaLI eTale ene thayuM have huM bhoktA chuM, kono? pudgalano. A badhuM barAbara che ema jANIne tANIe chIe. huM azuddhatAthI bharelo chuM ema AtmAnA jJAtA banyA nahIM enA jJAnasAra || rarara
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ badale dehanA jJAtA banyA. "huM" nuM bhUta dhuNya karyuM huM kartA paNa dehano ane bhoktA paNa dehano A samajaNa jema jema vadhatI gaI tema tema tenI pAchaLa AkhI duniyA ubhI karI enA mATe bIjA dehavALAnI jarUra paDI pachI eka vyaktimAM ja saMbaMdha bAMdhIne AtmAne mUkIne ekabIjAnA banyAM. kSAyika patine choDIne je kadI potAno thavAno nathI evo audayika- bhAvanA patine potAnA mAnyA. Akho saMsAra sodAbAjI vALo ne vizvAsaghAtaka che ane emAM ApaNe majhathI beThA chIe. jene nirNaya thaI gayo teNe eka sekaMDamAM saMsAra choDyo. (namI-rAjarSi) AtmA zuddha, buddha, niraMjana, nirAkAra, nirlepa che paNa vartamAnamAM e azuddha che. abudha che. huM karmathI raMjita chuM AkAravALo chuM karmathI lepAyelo chu. A baMneno upayoga Avavo joIe ne azuddhi ne dUra karavAnA prayatnavALA thaI javuM joIe. | munie prathama be porasi-sUtra-arthanI karavAnI che. mAtra AtmasAdhanA karavAnI che. dehamAM sUtelA purUSane jagAvavAno che, sadA jAgato rahe. kAyAmAM sAkSIbhUta rAkhavAno che. be prahara - AtmAnI gaveSaNA - 3 jo pahora - dehanI gaveSaNA, 4tho pahora pachI pharIthI Atma-gaveSaNA capaLatA rokavA - yogane upayoganI sthiratA karavA mATe A dehamAMthI jaldI thI chUTI javA mATe AhAra karavAno che. 6 kAraNe AhAra munine batAvyo to e AjJAbhaMjaka banato nathI. 0 munine AhAra karavAnA cha kAraNo. kSudhA - pipAsAnI vedanAne dUra karavA vaiyAvacca karavA mATe IryAsamiti sAcavavA mATe (4) saMyama pALavA mATe (5) dravya prANonI rakSA mATe (6) dharmanA ciMtana mATe 2). (3) jJAnasAra // rara3
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ munie tamAma vyavahAra tattvanI dRSTie ja karavAno che. 1 lI bhUmikA tattva-svIkAranI ne pachI anubhavavAnI vAta te ja sthiratA che. ApaNuM jIvana bIjAne sArU lagADavA jIvAya che eTale capaLatA Ave. sAcuM lagADavA mATe jIve to capaLatA jAya, AtmAne sAco rAkhe to jagatane bhUlI jAya. siddha banavAnI vAta lakSamAM nahIM Ave tyAM sudhI jagatane sArA lagADavAnI vAta ja Avaze. lakSamAM mAtra siddhatva - zuddhatA AvI jAya to cAritra vyavahAra sthiratAnuM kAraNa bane, nahIM to badhA ja kriyAyoga asthiratAnuM kAraNa bane che. ApaNe banyA chIe grAhaka, jayAre AtmA che dAtA. ApaNe jagamAM lAva - lAva karIe chIe. AtmA potAne ja potAnuM dAna kare - bIjAne dAna karI zakato nathI. AnasamajAya tyAM sudhI tamAma ArAdhanA puNya karmane grahaNa karavA thaze. sau prathama jJAnadAna karavAnuM che. AtmAe AtmAne jJAna vaDe jANavAnuM jovAnuM svIkAravAnuM kArya karavAnuM che. te zeyano jJAtA che. pArakA mAlanuM dAna pArako mAla ja Ape arthAt dhanAdi bAhya vastu dAnathI puNya baMdhAya ane tenA udaye pharI dhanAdinI prApti thAya. jemajema jJAna bIjAne vyavahArathI Ape tema tema te pote paramAtmAnI najIka jato jAya ane jagatathI chUTo paDato jAya. pote namra banato jAya jJAna aMdaramAM pariNAma pAme tema tema tene mokSa dUra dekhAya che to e gaMbhIra banato jAya. chIcharona bane ane aMdaramAM DUbato jAya. joyaaMdaramAM jAya to AnaMdamAM DUbe mATe sva-dAnanA kartA banavAnuM kahyuM. pachI abhayadAna ApavAnuM. aMdara nizcaya na hoya to bahArano badho ja vyavahAra khoTo. jagatanA jIvone vyavahArathI abhayadAna ane nizcayathI potAnA AtmAne abhayadAna Ape che. mATe ja paramAtmA "abhaya-dayANaM' banyA che. yoga jIvamAM AdhAna na kare to potAne siddhi nathI thaI kema ke karUNA - vyavahAra karAvaze. siddha je paNa bane e badhA ja siddhanuM AlaMbana laIne ja siddha thAya jJAnasAra // 224
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. mATe tamAmamAM viniyoga thAya che. viniyoga enI meLe thayA ja kare. (yogya jIvomAM) tethI ja je siddhanuM dhyAna dhare te siddha bane. "sva" e svamAM raheluM svazaktithI anubhavavuM e ja cAritra che enA mATe pote gupta banI javAnuM che paNa na thAya tyAM apavAda samitinuM pAlana karavAnuM che. cha kAraNe AhAra karavAno nathI (1) vyAdhithI zarIra gherAyeluM hoya, (2) upasarga thato hoya tyAre 4 AhArano tyAga karavAno che (3) bahmacaryanI rakSA mATe - maithuna saMjJA utpanna thavAmAM AhAra saMjJA pradhAna kAraNa che. varasAda vakhate jIvarakSA mATe tapa mATe - upavAsavi. mA AhAra choDavAno che AyuSya - aMtamAM samAdhi mATe - anazana vi. karavAnuM hovAthI AhArano tyAga karavAno samyagu dRSTi (samadarzI) pApane na kare. AtmA jayAre svabhAvamAM sthira thAya tyAre jJAnanuM kArya pUrNa thAya. muni ja sAco samadarzI. munie pApa na karavAnI pratijJA karI che enI pravRtti paNa e ja che. muni nirAzrIta hoya. Azrita bhAvane choDe te sAdhu ane AzritanI sahAyathI jIve te saMsArI. (muni jene choDI de che. saMsArI ene pakaDI le che.) yati ne paNa sthiratAno bhaya thAya to yatino yatna zuM? saMsArano saMbaMdha adharma che ema mAnIne choDe to saMbaMdhIo Ave tyAre emane coMTavAnuM mana na thAya. anubhavanuM lakSa AvI jaze ethI sAdhujIvana munine saraLa ane saheluM che mATe ja paramAtmAe A mArga batAvyo che. capaLatAnA rodhapUrva 3 sthiratA karavAnI che. (1) svanAM kartA (2) ramaNatA ane (3) svanA bhoktA A 3 guNa vartamAnamAM paramAM karI rahyA chIe tene badale tene AtmAmAM laI javAnA che. AtmAnI palabdhino vyApAra jJAnasAra // 225
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNe 'va'ne badaleparamAM karavAmAM dAnezvarI chIe. paripUrNa samartha hoya te ja dAna karI zake. Indra, devalokano mAlika paNa e dAna na karI zake. cakravartI 6 khaMDanuM dAna karI zake. sidhdha bhagavaMto Izvara samagra dravyarAzinuM dAna kare che kAraNa potAno mAlikIbhAva 3lokamAM rAkhatA nathI saMpUrNatenAthI alipta che. siddha bhagavaMto niraMtara potAnuM dAna potAne Ape, bIjAne AlaMbana Ape. ane paranuM grahaNa na kare ne paranuM paranuM dAna kare mATe "siddha dAnezvarI kahayA che. potAnI mAlikI nahatI tene choDI de che jenA para potAnI mAlikI hatI tenuM dAna kare che para dravya potAnI mAlikI "choDI devu te ja dAna'. "yogavaze je pudgala calA, bhavi jIva jIvanAM jeha tehathI jIva che jUjUo, vaLI jUjUo deha..." je mArUM nahatu tenA para mamatva karyuM A ja mahAmithyAtva che. mUccha e parIgrahane mUrchAno tyAga e ja dAna. dAna ApIne mUccha tUTI, balA gaI A moha chUTayo evA je bhAva Ave te nirjarAnuM kAraNa bane che. A vAta sAMbhaLatA zrAvakane AnaMda Ave to mahAnirjarA tene pa mAM guNa ThANuM choDIne jaldIthI 6 ThA guNa ke pahoMcavAnI ane sAdhune 7me guNa pahoMcavAnI tamannA hoya ane zrAvakane sAMbhaLatA - sAbhaMLatA 6 ThAno bhAva thAya, je utsargano lakSa rAkhI samitinuM pAlana kare ene lAbha utsargano ja thAya, AtmAne chetaravAno nathI. vacana gutiH "vacana guti zuddha dharo re, vacana te karma sahAya, vacana agocara AtamA re, siddha vacanAtIta, sattA asti svabhAvamAM re, bhAsaka bhAva atIta." karmanA udayavALAne vahevAra karavo paDe. siddhane bolavAnuM nathI kema ke karma udaya vinAnA che. sahAya levI e parAdhInatA che. susvara - duHsvara jJAnasAra // rara6
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAmakarmano udaya hoya to parAdhInatA AvI. duHsvaranA udayathI sArUM bolIna zake tethI lokomAM Adarane pAtra na bane ane potAne paNa kheda thAya. muni maunane dhAraNa karIne karmarUpI zarIrano nAza karI zakaze ane potAnI siddhatva dazA, pIDA na pAmavAno svabhAva, nirogI avasthA evI zAzvata avasthAne te pAmI zakaze. zrAvaka spRhAvALo hoya - e aMzathI anubhava karato hoya to ene pUrNatAno talasATa thAya ke aMza AvuM?!! to pUrNa to kevuM AnaMdadAyaka haze?? bolavuM e AtmAno viSaya nathI. mahopAdhyAyajIe jIvanano anubhava - zAstrano nicoDa AmAM mUkayo che. zAstra dvArA maLelA rahasyane pakaDIne je aMdara DUbakI lagAvI jIvanamAM je anubhava rasa cAkhyo che je te emaNe ahIM vyakta karyu che. IcchAyoga e sAmarthyayoga jevo banI gayo che mATe je anubaMdha sAdhanA emaNe karI ane ekAvatArI banyA che. sAdhanA mATe mAtra jJAnAvaraNIya karmonA kSayopazamanI jarUra nathI paNa kriyAyoganA abhyAsanI sAthe AtmAnA svarUpa jJAnanA upayoga sAthe Atma-anubhava lakSa jarUrI che. manane kyAM choDavA jazo? paNa manane vALI zakAya rokI zakAya ema che. nirvikalpa avasthA vartamAnamAM alpakALa AvI zake. sAdhanA karatA karatA vIjaLInA camakArA jevI nirvikalpa avasthA AvI jAya. jina banIne jinanuM dhyAna, sAdhu banIne sAdhutAnuM dhyAna jApa karatA karatA dhyAnane temAMthI layamAM cAlyA javAya che. alpakALanI sAdhanAthI dIrghakALano abhyAsa karavAno che" khAvuM e mAro svabhAva nathI e yAda AvavuM joIe to IcchAno rodha thaze e tapa che ane tapa e AtmAno guNa che. jJAna dvArA svabhAva Ave to svabhAvanA kartA banyA. khAvuM e svabhAva nathI. khAtA nahoya ne khAvuM paNa yAda na Ave ane AnaMda Ave to ramaNatA che. tapa karatAM sahaja AnaMda Ave jJAnasAra || ra27
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ to te svAtma - ramaNatA jANavI. arUpI no khorAka paNa arUpI, AtmAne rUpI bhojanano khorAka pacato nathI temAM AtmA pIDA pAme che tema mana anubhave avyAbAdha AtmAno svabhAva che. khAvAnuM yAda Ave manane jIbha svAda mAMge che. peTa e khAvAnuM mAMge che bannemAM pazcAtApano bhAva Avavo joIe. khAvuM paDe to IcchApUrvaka nahIM, to khAtAM khAtAM jIvanirjarA kare. IcchA pUrvaka khAya to AtmAe tapanuM phaLa tRpti meLavI nathI. khAvuM e pahelA naMbaranuM pApa ne bolavuM e bIjAnaMbaranu pApa che. para rUpe kAMI na karavuM e dharma ane para rUpe karavuM e adharma. bolavu e AtmAno svabhAva nathI paNa parama mauna thaIAtmAnA anubhava rasanuM svAda karavuM e AtmAno svabhAva che tenA mATe AtmadhyAna karavAnuM che. abheda rUpe "sva" anubhava rasane bhogavavAmAM bAdhaka koNa bane che? bolavAmAM - AtmavIrya rUpa dhana kharcAI jAya che bhoga karatA paNa bolavAmAM virya-alanA vadhAre thAya che vacanApAto vIryapAtAtu gariyasi ane vacana guNimAM AtmavIryanI rakSA thAya che. bolIne paNa nirjarA kayAre? bolavAnuM kevI rIte? bolavAnuM hoya tyAre ja bole, jeTaluM bolavAnuM che teTaluM ja bole, to ja nirjarA thAya. vacananA Azravane palaTAvA svAdhyAya kare. svAdhyAya karatAM vacana - guptinuM pAlana karavAnuM che eno upayoga hovo joIe, te AtmA sAthe satata bolato thaI jAya. pachI evo aMdaramAM DUbI jAya ke jagatanI sAthe bolavAnI IcchA na thAya jema zeraDIno svAda mANavo hoya to ene cAvavI paDe tema jema jema svAdhyAya karatA jAo tema tema sutrathI- arthamAM ane arthathI enA rahasyamAM jAya to viSaya-vAsanAno nAza thAya. AtmAe AtmavIryano vyApAra karavo paDayo grahaNa pariNamana ane choDavAmAM. AtmA para prema jAge, AtmAno svAda mANe to AtmAnuM viryana veDaphAya. to nirjarA thAya ne vIryaveDaphAya to karmabaMdhanuM kAraNa bane satta pravRtti jJAnasAra || 228
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane asanivRti kare ne satva khIle pachI sata pravRttino paNa tyAga kare ane AtmAmAM sthIra thAya. jJAnanI ekatA thavI te cAritra, jJAna samatA svarUpa bane, samatA Ave to ja cAritra- nahI to nahIM. AtmA samatAmAM hoya ne saMvaramAM na hoya evu bane ja nahIM. enAmAM dayA na hoya to saMvarano pariNAma na ghaTe. samakti pachI saMvara abhavyano AtmA dravya - saMvaramAM hoya che paNa enAmAM dayA na hoya. kAraNa samakita nathI. zAstro game teTalA moDhe hoya, prarUpaNA zuddha hoya to paNa samatA nathI to te jJAnI nathI. aMdaramAM DUbe to samatA, ne bahAramAM jAya to saMsAra ja vadhe jJAna vadhatAM moha vadhe to kaSAyano pariNAma thavAthI huMnuM bhUta vaLage che. huM kAMI nathI e bhAvathI jJAna pariNAma pAme. kevalimAMthI e bhUta nIkaLI gayuM che. kAraNa jJAnanI paripUrNatA che. jJAna pariNamana na thayuM to adhirAI Avaze, jJAna jagata pAse pragaTa karavA taiyAra thaI jaze. "jJAna samudra samatA bharyA, saMvara dayA bhaMDAre re, tattva AnaMda AsvAdatAM, vadiye guNa dhAra re" muni AvA jJAnI, samatArasI, dayAnA bhaMDAra, tattvAmRta ne pInArAM hoya AvA guNavAna munine huM vaMdana karUM mAro AtmA have jarA paNa pIDA na pAme e dayA pahelA Ave ane pachI jenI sAthe rahelo che tenI dayA Ave. caMDarUdrAcArya - nimitta maLatA potAne krodha Ave che evuM jANIne gacchanI bahAra vicaratA hatA. krodhano udaya niSphaLa na banAvI zake to paNa ene vadhAre to nahIja guNanA pakSapAtI ane svadoSanASI hatA tethI ziSyane kevaLa jJAna pragaTatA, kevaLInI AzAtanAno pazcAtApa thatAM te kevaLajJAna pAmI zakyA che. "appahiyaM kAyavuM jaI zakkA parahiyaM ca kAyavya,' appIya parihiANa, apUhiya ceva kAyavra" jJAnasAra || ra29
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ potAnuM hita kara ne pachI tAkAta hoya to paranuM hita kara, potAnuM choDIne paranuM karavAnI vAta zAsanamAM che ja nahIM. pArzvanAtha bhagavAnano jIva paNa bhAIne khamAvavA gayA paNa bhAIe pattharanI zIlA mArI tyAre samatAmAM na rahyo to hAthInA bhavamAM javAnuM AvyuM. gurU hA pADe to vAdho nathI paNa nA nathI pADIne mauna rahayA to potAnA vivekathI nA samajI levAnI che. jeo paramAtma - tattvane svikAratA nathI to enAmAM AgaLanA 4 guNa nahIM Ave (jJAna-samatA- saMvara -dayA.) je yoga Azrava pada hatA tene nirjarAnuM pada munie banAvyuM. cakravartI bAhya 6 khaMDano mAlika ane muni atyaMtara cha khaMDanA mAlika bane che mATe ja cakravartI munine name che. krodha ane mAna-e draSanA parINAma che. (9me guNa sthAnake jAya) mAyA ane lobha-e rAganA pariNAma che (10me guNasthAnake jAya) "" e dveSapada che ane "mArU e rAgapada che. patninA paryAya para rAga ane enA AtmA para dveSa che eTale zarIra para rAga karIne patni ne DUbADo cho eTale jIvapratye dveSa che. ahapadane samajI zako to 'mamapada jAya') paramAtmA potAnI sAdhanAmAM aMtaraMga lIna banelAM che. emanuM koI abhivAdana kare ke koI tarjanA kare e potAnI mastimAM hoya, mauna ja hoya. mauna paNa kevu? jemAM Atama dhyAnanuM ja saMgIta vAgatuM hoya, manamAM paNa ene kayAMya bolavAnI IcchA na hoya ne mauna thaIne maunarasa dvArA zamarasanuM pAna karatA hoya che. potAne jo bahAranI IcchA che to te aMdaramAM lukhkho che. arthAt AtmAnI bahAra jene rasa tene aMdara nirasatA che. parathI unmukha thavuM ane "sva" nI sanmukha thavuM e cAritra tarapha prayANa che. ayogI banavAno nirNaya AtmA 4the guNaThANe kare che ane 6 The e have e rIte banavAnI prakriyA kare che. sAdhu kAyAmAMthI nikaLavAnA nirNayavALo hoya ayogI banavA mATe sAdhanA 6The AvIne kare. parane grahaNa karI visarjana rUpa vyApAra na kare. jagata sAthe jJAnasAra // 230
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ bolavAnuM baMdha kare ane AtmA sAthe bolavAnuM zarU kare. bahAra bolavAthI AtmAnu AMtarika saudarya rUpa dhana khovAnuM Ave. "maunadhArI muni navi vade, vacana te Azrava gei re, AcaraNa jJAna ne dhyAnano, sAdhu upadize te hare." muni potAnA AcAra mArganuM jeTaluM pAlana kare teTalo e upadezaka bane. sAdhunA paricayavinAnuM je ghara hoya tyAM sAdhu gocarI mATe jAya. jagatagurU harasurIzvarajI ma.sA. 2000 sAdhunA nAyaka, pavigaIono jemane tyAga che evo abhigraha hato ke zvetAMbara mUrtipUjaka saMghanA zrAvakonI gocarI na khape kAraNa bhaktInA kAraNe pAtramAM kayAMya doSita gocarI na AvI jAya. AvA jainAcArathI prabhAvita thaI ajeno paNa dharmane svikArI letA. "udita paryApti je vacananI te karI zruta anusAra re, bodha prAgubhAva sajajhAyathI, vaLI kare jagata upakAra re..." bhASA paryApti nA udaye vacanane zrutathI raMgI nAkhe arthAt svAdhyAya dvArA raMgAI jAya ane evuM vacana chUTe tyAre ene sAMbhaLanAra pratibodha pAmI jAya che, zrutane e rIte gokho ke AtmA emAM raMgAI jAya. jina guNa stavana nija tatvane, jovA kare avirodha re, dezanA bhavya pratibodhavA, vAyaNA kAraNa kAraNa nija dhodha re..." bhASA samiti mATe sUtra bhaNavAnA che, sAdhune 12 varSa ane zrAvake daza vaikAlikanA cAra adhyayana sudhInuM zruta bhaNavAnuM che A paramAtmAnI ApaNA mATe utkRSTa AjJA che A na bhaNI ne na jANo to paramAtmAnI sAthe vAto zuM karazo? vAcanA - pRcchanA - parAvartanA ne anuprekSA dvArA sUtra ane arthathI AtmAne evo bhAvita kare pachI sAdhune dharma kathA nAmano svAdhyAya mUkyo che bhaviprANIne prati bodhIne enA vairAgyane vadhAravAno che. e rIte syAdavAd svarUpa jinAjJA ane jinazAsana samajAvAno che. sAmI vyaktinI yogyatA jJAnasAra JJ 231
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramANe arthaApavAno che emane ema arthaApI devAno nathI nahIM to "apaco" thAya pachI 1-1 akSara no niryukti thI artha kare. bhASA samiti dravyane bhAvathI sAvadha na bane e rIte bhASA bolavAnI che. vacana sAvadha ane "ja'kAra pUrvakanuM na hoya ane muhapatinA upayoga pUrvaka bolavuM joIe. madhura bolavuM, nipuNa bolavuM, thoDuMka bolavuM jenAthI kArya sadhAya. garvathI rahita ane tuccha nahoya. vicArIne bole, AvI dharmathI yukata vANI te bhASA samiti jANavI. mahura niUNe thoDaM agaviyaM atuccha kakkAvaDiyam | putri maI saMkaliyaM bhaNati ja dhamma saMta A upa. mAlA. jJAnanA pariNAmomAM sthiratA tyAre Ave jyAre vikalpo rUpI caMcaLatA jAya tyAre ja sthiratA Ave. samyagdaSTi cakravartIno prakRSTa puNyodaya dekhAya to paNa ene asAra mAne. paramAtmAe Ane paNa asAra kahayo che ema deDha zradhdhA hoya che. bahAra asthiratA che evo nirNaya karyo nahi ane sAdhu thayA pachI paNa aMdara jasthiratAno nirNaya na thayo to e calAyamAna thaI jAya e asAramAM eNe sAra joyuM ne aMdaramAM asAra-nirNaya na thayo eTale Avu banyuM che. - traNe yoganI gupti karavAnI che. prathama upayoga) (mana ane vacana e be jJAnanuM parama sAdhana che enuM rakSaNa karavAnuM che. kAyayoga dvArA vIryanuM rakSaNa karavAnuM che) guNimAM na rahI zake to paramAtmAnI AjJA zuM che e vicArIne kArya kare. A vicAraNA dareka kAryamAM upayogamAM lAvIe to sAdhu ane zrAvaka bane 24 kalAka paramAtmAnI AjJA rUpe utkRSTa bhakti karI zake. ne te dvArA potAnA malina AtmAnuM zuddha svarUpe pragaTa karI zake. mATe jayAM jayAM upayoga tyAM tyAM nirjarA. A dharma sahelAmAM sahelo hovA chatAM adharmathI AtmA evo TevAI gayo che ke A dharma thaI zakato nathI. dAna -lAbha-bhoga-upabhoga-vIryae pAMca AtmAnI paramalabdhi jJAnasAra || ra3ra
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. e paramAM anAdithI vahI rahI che ne saMsAra vadhI rahayo che. e labdhi jayAre aMdaramAM jaze tyAre saMsAra sUkAze ane zAzvata dhAmanI prApti thaze. paramAtmAe potAnA AtmAne kevaLajJAnanuM niraMtara dhana ApyuMne vyavahArathI jagatane jJAnanuM dAna ApyuM. sUtra -dAna gurU pAse vidhipUrvaka grahaNa karavuM te AtmAe AtmAne dAna ApyuM kahevAya. jJAnanuM dAna jema jema AtmAmAM thatuM jAya tema tema ajJAna - kaSAya - viSaya vAsanA doSothI khadabadato potAno AtmAdekhAya.aMdaranI AMkha khullI thAyane jagatanI sAme jovAnuM baMdha thAya to AtmAne lAbha. have karUNAno pariNAma AtmAmAM Avyo te lAbha eTale cAritrano lAbha thayo. jJAnano bhoga ane cAritrano upayoga ane A badhAmAM vIryanuM vaparAvavuM Ama AtmA potAne pAMcanuM dAna kare e nizcayathI vAta thaI. samatA rasane keLavavo hoya to, dhAro ke koI ke tamArA para kAraNa vagarano krodha karI lIdho tame emanA zabdano svIkAra karIne tame paNa sAmA krodhe bharANA to tamane paNa karma kalaMka lAgyuM paNa tame sAmenAe je kahyuM teno svIkAra na karyo - "je kahevuM hoya te kahe huM to tevo nathI. pachI mAre zuM" ema vicArI zAMta, samatA pariNAmamAM rahayA ho to tame samatA rUpa svabhAvamAM AvyA cho ema kahevAya. samartha hoya teNe pratikAra nahIM karavo pratikAra karavo ja hoya to mAtra karmono ja karo. janma lIdho e moTo guno aneka jIvonA janmamAM ApaNe nimita banIe chIe. eka "sva"nuM jIvana calAvavA aneka jIvone saMhAra karI rahayA chIe. ApaNe ApaNA gunAne jotA ja nathI ne paranAM gunAne joyA vinA rahetA nathI. * cAritrae zuM che? cAritrae vastuno dharma che. AtmA edravya che ane te guNono AdhAra che. siddhamAM paNa AtmA che mATe cAritrarUpa guNa temanAmAM rahelo che. sarvajJanI dRSTie dravya e guNano AdhAra che vaLI te zAzvata che vaLI te anutpanna che mATe jJAnasAra // 233
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadA kALa mATe temAM guNo rahevAnA che te guNo kSAyika bhAvanA che. AvaraNa karanAra karmono saMpUrNa kSaya ane guNone saMpUrNa pragaTa karavA te kSAyika bhAva tenA dvArA samya darzana guNa pragaTa thAya che. cAritraguNa AtmAmAM sadA rahenAro ja che. siddhamAM che tevo nigodanA AtmAmAM paNa cAritra guNa che ja tethI ja nigodanA AtmAne paNa sattAe siddha kahayA che. bauddhadarzana-AtmAnA mokSane nirvANa mAne che eTale ke dIvo bujhAI gayo have kAMI nathI. sAMkhya darzana-AtmAne nirguNa mAne che eTale tyAM paNa cAritranahIM mAne. ekamAtra sarvajJanA zAsanamAM ja siddhomAM cAritra mAne che je pUrNAnaMdathI bhareluM ane sadA kALa mATe rahenAra zAzvata tattva che. kSAyika samyagudarzana guNa AtmAmAM hato paNa darzana mohanIya ane mithyAtvanA AvaraNane kAraNe e DhaMkAI gayo hato. te AvaraNa haTI jatA te guNa pragaTa thaze ja, mahenata doSone dUra karavA mATe ja karavAnI che. doSo nAza pAmaze eTale guNa pragaTa thavAnA ja che. bhAvo pAMca che. - (1) karmonA udayathI audayika bhAva Avyo (2) karmonA upazamathI aupathamika bhAva Avyo (3) karmonA kSayopazamathI kSAyopathamika bhAva Avyo (4) karmono saMpUrNa kSaya thavAthI kSAyika bhAva Avyo ane (5) pArimANikabhAvato sadA AtmAmAM rahelo che. je guNasiddhamAM che te ja guNa nigodamAM rahelA jIvane paNa che ane te tAdAmya saMbaMdhathI rahelAM che je kadI paNa dravyathI judA thavAnAM nathI ane karmono je saMbaMdha che te saMyoga saMbaMdha che ane te AtmAthI judA thaI zake che. jIvane AnI khAtrI nathI mATe e bahAramAM mahenata kare che. prajJApanA - vizeSAvazyaka vi. mAM siddhone paNa AvaraNanA abhAve cAritra che ema kahayuM che. balba prakAzI rahayo che, paNa jADuM kALu kapaDu enA. para AvarIta che mATe prakAza bahAra nathI Avato paNa aMdara to pUrNa rIte prakAzita che. te ja rIte kevalajJAnano prakAza nigodamAM paNa che paNa karmonA AvaraNane kAraNe e AvAI gayo che. jJAnasAra // 234
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmA ja paramAtmA che evacana svIkArI lo "AtmA so paramAtmA'. parathI para thaI potAnI pUrNatAne prApta karI lIdhI che te ja paramAtmA che. A paramAtmA svarUpa dareka AtmAmAM paDeluM che to pachI potAnA AtmAmAM rahelA kevaLajJAnanA darzana karatA thaI jaIe to paramAtmA ane potAnA AtmAnI bhedarekhA bhUMsAI jaze ane tethI potAnA AtmAnA guNo gamatA thaI jaze ane tene hararoja namatA thaI jazuM. aho aho huM mujane namuderAsaramAM paramAtmA gamI jAya to enA mATe dhana Adi keTaluM choDo cho te ja rIte have potAne potAnA paramAtmA, Atma guNo gamI jAya to enA mATe zuM choDI zako. tene pAmavA saMsArano tyAga karI sarvavirati uccarone?!!' paNa kamanasIbI e che ke paramAM jatA - parabhAvamAM jatA evA ApaNane ApaNo AtmA yAda Avato nathI ne bAkI badhuM yAda Ave che. paramAtmAnA dhyAnathI potAnA paramAtmAnuM dhyAna lAgI gayuM to nirjarA ane Atmadarzana thaze ane sva guNone pakaDIne cAlyA to zuddha dhyAna thaze nahi to mAtra bAhya pratimAne pakaDIne dhyAna karyuM to puNya baMdhAze. AMtara vaibhava e tattvadeha che. ene pakaDIe to jinadarzana karatA thAyanija darzana ane mithyAtva nAza pAmyuM ne potAnA para rUci thaI to e paramAtmAnI kRpA thaI. ApaNA AtmAnA darzana paramAtmAe karAvyA ane pachI kevaLajJAna dvArA jagatanA jIvonuM darzana karavAnuM che. cAritra guNa Ave eTale zuM? samI AvI jAya to nigodathI mAMDIne siddha sudhInA tamAma jIvone eka ja deSTie joze. kacarA - ukaraDAnA DhagalA hoya ke Azvarya cakita ratnonA pudgalo hoya tamAmamAM eka ja deSTi eTale samadaSTi eTale sthiratA. paNa ApaNe dareka bAbatomAM sArA-narasAnA thappA lagADIe chIe eTale asthira banIe chIe. AtmAne jANyA vinA jagatane jANIe to nukazAna moTu che anarthanuM kAraNa mATe yatio AtmAmAM sthira thavAno prayatna kare sthiratA rUpa cAritra che. pUrNa cAritrasiddhomAM che tene pAmavA mATe yatio yatna-prayatna kare che mATe sAdhune yatinu vizeSaNa ApyuM che. enI pAse je prayatna karI prApta thayela che te cAlIna jAya te mATe prayatna kare jJAnasAra // 235
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ teyatiyatanAta yati. je asthira che - anitya che tenA tarapha moha ApaNane kheMcI jAya che mATe ApaNe asthira banIe chIe. para vastunuM AtmAmAM pariNamana thatuM jeTalA aMze aTake teTalA aMze AtmA cAritramAM sthira thAya. mohanA pariNAmane bhogave nahIM to te kharI jAyaniSphaLa jAya AthI sthiratAmAM bAdhA na Ave. vyavahAra cAritra jo zuddha bhAvanuM na hoya to tethI paNa saMsAra vardhaka bane che. bhAvasthiratA-prathama bhAvamAM sthiratA jarUrI che jIvane kAM to bhavano bhAva hoya kAM to svabhAvano bhAva hoya. samyaggadarzana pragaTe eTale sva-parano nirNaya thAya. "huM AtmA chuM huM eTale zarIra nahIM" evuM je bhedajJAna thAya ane mAnyatAmAM te sthira bhAve besI jAya te ja samyagu darzananI sthiratA. samyagRSTinuM mana mokSamAM ja. samyagRSTino ekAMta nirNaya ja hoya jina pannata tatta, Iya sammata mae gahiyajinezvara paramAtmAe je tattvanI prarUpaNA karI te ja saMpUrNa satya tattva che. te mane saMpUrNa mAnya che, A pramANe svIkAra e samyakatva che. mithyAtvachUTe to ja samyaktano AtmagharamAM praveza thAya. je janAruM ja che te para'ne meLavavA mahenata zA mATe? yati o sthiratA rUpI cAritra pragaTI jAya teTalA pUratu ja zarIra pAsethI kAma le che. AtmAnuM ja lakSa baMdhAI jAya ane zarIra gauNa banI jAya tyAre ja AtmAnubhUti thAya. * jIve jIvana jIvavAnuM che kone mATe? bhAvaprANanI rakSA zuddhi - vRddhi mATe jIvana jIvavAnuM che ane e mATe dravyaprANonI sahAyatA levAnI che to te vAstavamAM sAdhya svarUpa kahevAya. (dA.ta. meghakumAra je sAdhunI raja paNa sahana karI zakato na hoya teNe prabhunA kahevAthI AMkhasivAyanA samagra zarIranI spRhA choDI dIdhI. Avu kayAre bane? jayAre AtmAnI cetanA jAjavalyamAna bane tyAre jagatanuM sauMdarya paNa jovuM na game. jJAnasAra // 236
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramAM javAnuM kAraNa sva-samRddhinI oLakha nathI mATe 'para mAM AkarSAya che. e ja moTAmAM moTo pramAda che tethI AtmAmAM mohapravezI jAya che. svarUpanuM vismaraNa - viparyAsanA smaraNa tarapha kheMcI jAya che. jagatanI halakAmAM halakI vastu mATe ApaNe ApaNA AtmAnA kiMmatI sauMdaryane lUMTAvI daIe chIe. rUpAdika ko dekhanA, kahanA kahAvana kUTa, Indriya - yogAdika baLe, ye saba luMTAlUMTa." svarUpanuM vismaraNa viparyAsanA smaraNa tarapha kheMcI jAya che AtmAno upayoga nathI mATe viparyAsa thayelo che. samyaka darzananuM kArya je vastu je rIte che tene te ane je vastu je rIte nathI tarIke svIkAravAnuM che. pattharane ApaNe patthara kahIe chIe paNa jhaverI ene abajo rUpiyAno hIro mAne che e ja rIte samyagudRSTine AtmAnI kiMmata samajAya che. maDadAne bALIe chIe paNa jIvane jIva tarIke jotA nathI eno vAMdho che. pratyakSa jJAna AtmA ja kare che. Indriyo dvArA je anubhava thaI rahayo che te karanAra AtmA che. A upayoga satata Avavo ja joIe. hara paLe A jJAna ApaNe karI zakIe ema chIe paNa ApaNane upayoga ja nathI sAdhana ne sAdhana tarIke ane sAdhya tarIke mAno - sAdhanamAM aTavAI na jAo sAdhana e paNa baMdhana che paNa sAdhya sidhdha na thAya tyAM sudhI tenI sahAya levAnI ane AtmA e sAdhya che ane paramAnaMdanuM parama zikhara che. aghAtInA udaya para AtmAe potAne zarIra rUpe mAnI lIdho che te mithyAtvanAvigama vinA aghAtInA AvaraNa heThe je potAnuM zuddha svarUpaDhaMkAyuM che tene tuM jo, te maya banI jA! ane temAM ja sthiratAne dhAraNa kara! potAnA akSayapradeza, arUpI pradeza jJAnamAM sAme Ave to bhaya jAya. potAnA akSaya, arUpI, agurulaghu ane avyAbAdha svarUpano nirNaya thAya mATe ja paramAtmAne "abhayadayANa' vizeSaNa mukayuM che jayAre zarIra to saDaNa jJAnasAra // 237
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ - paDaNa ane vidhvaMsaNa arthAt nAza pAmavAnA svabhAvavALuM che. eka divasa baLanAra che. mATe he jIva! zarIranuM mamatvatoDa ane AtmAnA guNomAM tArA premane joDa. mArA samAdhinA pariNAma akhaMDa rahe te pariNAma che ke zarIra sukhI svastha rahe te pariNAma che? mAtra pahelA dRSTi parAvartana ane pachI vartananuM parAvartana thaze to svabhAva - svarUpa pragaTa thavAmAM vilaMba nahIM lAge kema ke nirNaya thaI gayo che mAro Aja svabhAva che tenuM ja mAre pragaTIkaraNa karavAnuM che e bhAva rUpI sthiratA thaI. yoga AtmAnI sAthe jato nathI paNa pariNAma AtmA sAthe jAya che mATe siddhamAM paNa cAritra pariNAma che. cAritranI prathama zarUAta samyagu darzanathI zraddhAnI sthiratA thAya che. anaMtAnubaMdhI to - darzana mohanIyano kSayopazama thAya che tyAre cAritra mohanIyano paNa kSayopazama thAya che ane pachI cAritramAM rUci pariNAma pragaTa thAya che tyAre sa darzananA badhA lakSaNo sama-saMvega Adi tenAmAM AvI jAya che. mATe ja samya darzana e mokSanI bIjabhUtu avasthA che saMtoSano pariNAma pragaTI jAya che. paradravya grahaNa pariNAmano je bhAva lagAtAra cAlu che te aTake che kAM nivRtta thAya kAM teTalA aMze aTake anaMtAnubaMdhI ane darzana mohanIya jatA dRSTisthiratA pragaTI jAya che. sarvajJanI daSTi pramANe aMdaramAM sthiratA thAya che, pachI to sAdhyano nirNaya karI le che mAre mArA svabhAva ane svarUpanI pUrNatA pAmavI che. anya darzanamAM maMda mithyAtvavALAne sarvajJa zAsana nahIM maLavAthI tattvanI teomAM sthULatA che tattvanI sUkSmatA pAse nahIM hovAthI yathArtha tattva pAmavAmAM mArga maLato nathI mATe teo muMjhAya che pachI AcAranI sthiratA pragaTe che mATe svarUpano nirNaya karI temAM sthiratA keLavI levAnI che ke vyavahAramAM enu sAdhyanakhate temAM ja tevizrAMtine pAme. mATe ja kahayuM che ke jJAnasAra // 238
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyagdaSTi nuM tana saMsAramAM ane mana sadA mokSamAM ja hoya. have saMsArano anubaMdha tene nahIM paDe ApaNe A bhUmikAmAM AvyA chIe? te vicAravAnuM che. khUNe khAMcare paNa bhavano bhAva na rahe te jovAnuM che. bhAvanI sthiratA evI haze ke uThatA - besatA - khAtA-pItA - uMghatA svapramAM paNa mokSa ja dekhAya evI rUcino pariNAma thaI javo joIe. siddhapaNuM e AtmAnuM utkRSTa maMgaLa che. paDhamaM havaI maMgalam tenAthI AgaLa vadhIne have koI maMgaLa nathI. kevaLajJAna e guNa che te pUrNa pragaTa na thAya tyAM sudhI mati- zruta - avadhi ane manaH paryavajJAna e badhA enA paryAyo che. sthiratA kone kahevAya? tamAma guNo potapotAnuM kArya kare tyAre sthiratA thAya pachI jeTalA aMze kare teTalA aMze sthiratA thAya kevaLajJAna na thAya tyAM sudhI matyAdi paryAyo tenuM satata kAryu karatA rahe ane pUrNatA Ave tyAre saMpUrNa sthira thayo kahevAya. mAre mArA AtmavIryane mArA AtmaguNomAM ja pravartamAna karavuM che paramAM to nahIM ja, A rIte AtmA-pariNatI keLavI laI sarvasaMgathI rahita banavAnuM che. zakti pramANe saMgathI rahita banavAnuM ja che. nahIMtara moharAjAne bhaLI jatA vAra nahIM lAge. kAusagga ubhA ubhA karavAnI zakti che chatAM beThA beThA karo cho virya nathI phoravatA to varyAntarAya karma baMdhAya che te pramAda karIne pAcho eno svIkAra na kare to mAyA karI eTale evo AtmAne bhayaMkara karmabaMdha thAya che. ane je AtmA kabUlAta kare che te saraLa bane che tene AgaLa vikAsano saMbhava che. azucibhAvanA eniHsaMga dazAmAM javA mATenI parama bhAvanA che. jo tuM tArA AtmAne sattAe siddha mAne che to pachI AvI azucimaya kAyAmAM A siddhAtmAne na rakhAya mATe evA AtmAoe to evI sAdhanA karI, lohI - mAMsa badhu ja sukavI nAkhyuM ane kAyAne hADapiMjara jevI karI jJAnasAra // 239
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAMkhI ane emanI kAyAnI azuddhi paNa sugaMdhamaya banI gaI. mATe he AtmanuM tArI kAyAmAM rahelI azucimaya durgadhone tapa dvArA bALI nAMkhe tyAre tArI kAyApavitramaya banI jaze. tArA-maLa mUtra paNa anekanA kalyANakArI banI jaze. AtmA jAge e AtmA pratyenI parama prIti che pachI anitya,ekatva ane bAkInI bhAvanAo Avaze. cAritranI zreSTha sthiratA mATe chelle asaMga avasthAmAM AvavuM paDaze to cAritranI sthiratA Avaze. yoganI capaLatAno rodha karavo paDaze. utkRSTa mArge guNine pakaDI levAnI - nahIMtara samitinA abhyAsa dvArA AgaLa vadhavAnuM. yoga sthiratA sAthe upayoga sthiratA eTalI ja jarUrI che mohane dUra karavA upayoga pariNAmanI zuddhi joIe. upayoga sthiratA saMpUrNa zuddha banaze to ja yogasthiratA pragaTa thaze. yogasthiratA bagalo paNa kare che te dravyasthiratA che paNa bhAvathI e asthira ja che. mohanA pariNAmane dUra karavA upayoga zuddhi ja joIe. * svarUpanuM kartApaNuM karavuM eTale zuM? pugalanA kartApaNAno pariNAma baMdha karI devAno che. rUpa - AhAra vi.no tuM kartAnathI AmAMthI citta -nivRtti thaI javI joIe to ja tAro mULa svabhAva arUpI paNAnuM sukha anubhavAze. rUpamAMthI rasa - rUci badhuM ja uDI javu joIe. zarIranA sukhano zAtAno pariNAma nIkaLI javo joIe to sthiratA thaze. anAdithI para'mAM je sthiratApaNu thayu che te dUra karavAthI potAnuM sva'kartApaNuM AvatuM jaze mATe upayoganI pradhAnatA satata cAlavI joIe pachI te sahaja rUpe banI jaze ane upayoga sthiratArUpa 13 mA guNaThANAne prApta karaze ane 14me yogasthiratAne pAmaze. 000 jJAnasAra // 240
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 4thuM aSTaka moha tyAga aSTaka gAthA -1 ahaM ameti mantoDayuM, mohasya jagadAdhyakRtI ayameva hi napUrva pratimannADapi mohajit II gAthArtha huM ane mAruM e pramANe moharAjAno maMtra che e maMtrajagatane AMdhaLu kare che nakArapUrvaka A ja huM nathI' "mArUM nathI e pramANe virodhI maMtrapaNa che. te maMtramohane jItanAra che kAraNa ke te dharmarAjAno maMtra che. pUrNatA mATeno krama pUrNatA magnatAthI prApta thAya che, magnatAsthiratAthI prApta thAya che, sthiratA moha tyAgathI thAya che. mohavAsamAM mana sthira thaI zakatuM nathI. Atma-sthiratA mATeno mArgagumi che AtmAnA guNo e AtmAnu dhana che. guNa rUpI dhana - parasaMyoga ne para svabhAva sAthe na joDAya tenI kALajI karavI e gupti che mana e Azravanu ghara che tethI to muni mananuM rakSaNa kare. mamatAnA rasathI baMdhAyelumana samatAnA gharamAM pravezI zakatuM nathI. muni mana vaza karo re, mana Azrava gehore, mamatA to RSi rasI manathI re, TALo yativara teho re mana e tAraze, mana sthira tivara teho re..." covIsa e kalAka Azrava AvyA ja kare che. vadhAremAM vadhAre baMdha manathI ja thAya che. jJAnasAra // 241
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALa anAdi atIta - anaMte je para - rakta, aMgAgI pariNAme, varte mohAzakti. mananI hAjarImAM vyakta mithyAtva Ave ane enI hAjarImAM karma paNa vadhAre bAMdhe. "mana e mamatAne bAMdhavAnuM ne samatAne sAdhavAnuM kAraNa che." samyattvanI hAjarImAM mamatA na ja baMdhAya evuM nahIM paNa rasa tIvra na baMdhAya kAraNa mamatAne heya mAne che satvanI khAmIne kAraNe tyAga karI zakato nathI (mayaNAe koDhiyAno hAtha pakaDyo tyAre enI mAtAnI AMkhamAM AMsu AvI gayA samakitI che chatAM mamatA hovAthI AMsu AvyA hatA. jagatane tattva - dRSTithI jANe te muni ane e pramANe anubhava karavA yatna kare te yati tattvanuM anubhavavuM e munipaNuM che. mohane jeTalA aMze TALe teTalA aMze muni paNa Ave saMbaMdho kApI nAMkhyA chatA paNa aMdarathI mohanA saMbaMdha kApI nAkhyA hoya to game tevI ghaTanA bane to paNa ene AMcako na lAge. sattAgata mamatAne TALavAno prayatna kare. 'yapi jJAne yativara ho' - prasannacaMdra rAjarSine sattAmAM rahelo mamatAno pariNAma pragaTa thavAthI 7 mI narakanA daLIyA baMdhAyA, sulatAnA 3ra putro eka sAthe yuddhamAM mRtyu pAmyA tyAre abhayakumArane ene sAMtavanA ApavA javuM paDyuM tulasA samakitI che. tIrthakarano AtmA che, paramAtmAe tenI zraddhAnA vakhANa karyA che virati game chatAM virakta bhAvano pariNAma cAritramohanIyano aMtarAya karma udayamAM hovAthI bhAvollAsa na jAgyo. vItarAgatAno anubhava na thAya kAraNa snehano pariNAma che e satva jAgavA detuM nathI, viratI -mohanA pariNAmathI aTakI jAya. zubhanuM dAna karIne puNya bAMdhe paNa AtmA potAnA svarUpane harI le che. AvarI le che. mArI zuM vastu che ane mArU zuM nathI prathama tenuM jJAna to hovuM joIe. caMdanabALAe paramAtmAne bAkuLAnu dAna ApyuM ane dAnanuM phaLa dAna tene maLI gayuM. sonaiyAnIvRSTi thaI te rAjA levA gayo to Idra mahArAjAe temane rokyA ane caMdanAe enA adhikArI tarIke mULAne jaNAvI. sAdhupaNAno jJAnasAra | 242
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ anubaMdha caMdanAe tyAM ja bAMdhyo che ane pratijJA kare che ke kayAre paramAtmAne kevaLajJAna thAya ane kayAre huM temanA hAthe cAritra grahaNa karUM. caMdanabALAe parama ratnapAtramAM dAna ApyuM che ane paramAtmA paramapAtra che, parama-pAtramAM dAna paNa parama, tethI dAnanA phaLa rUpe cAritrano anubaMdha bAMdhyo.4 the guNa sthAnake bhAvamaitrI, pame guNa ke kAryamaitrI, chaThAthI svabhAva maitrInI zarUAta zreNimAM mAtra svabhAva-maitrIja hoya ema yogIrAja kahe che. dhruvapadarAmI svAmI mAharA re, niSkAmI guNarAya, nijaguNakAmI tu dhaNI, ko dhruva ArAmI thAya. jJAnanA pariNAma vastuno yathArtha nirNaya kare ane te vastuno heyopAdeya rUpe svIkAra karavo ane sva svabhAvanI rUci thAya tyAre samyaga darzana. potAne je nirNaya thayo emAM have ramaNatA, karavI te cAritrano pariNAma che. svabhAvathI svarUpamAM ramavAnuM te cAritra temAM ramaNatA karatA hoya tyAre muni kevA parINAmamAM hoya? maraNAMta upasargo-nimito AvIne ubhA rahe tyAre te bhaya na pAme te potAnA svarUpane jANe che. svabhAvathI svarUpamAM rahevAno prayatna karavAno che svarUpathI akSaya asaMkhya pradezI chuM te pradezo kayAreya nAza pAmatA nathI A rIte jANe te svabhAva thayo. zarIra baLatuM hoya to paNa pote baLe nahI arthAt samatA rasamAM mahAlatA hoya. jayAre ApaNane to koI be bola kahI jAya to sAmenA pratye mana bagaDI paNa jAya che ane enA upara baLI paNa jaIe chIe. ApaNo nirNaya hajI barAbara nathI mATe Avu thAya che AtmAmAM samyagadarzana ane cAritra be guNa che. viparyAsa rUpe cetanA ane vIryaparamAM laI jAya che. hAthamAM mATInA be koDIyAche. emA ekamAM "ghI' ane bIjAmAM "chAsa' che Thesa vAgI-have eka bacI zake ema hoya to ghI ne ja bacAvavAnI koziza kare che kAraNa ghI' nI kiMmata che. e ja rIte AtmAne zarIrano bheda je AtmAne thaze te ja AtmA- AtmAnI kiMmata samajI zakaze ane zarIra karatA AtmAnI rakSA pradhAna paNa karaze. jJAnasAra // 243
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhu jIvananuM sukhazuM? cAritramAM ramaNatA hoya ane jJAnano AnaMda pachI e sAdhu jaMgalamAM, smazAnamAM game tyAM hoya e nirbhaya ja hoya. * mohanA be pariNAmaH mithyAmoha ane cAritramoha (1) mithyAmoha pahelA vicAra bagADe. vicAra jJAna - cetAnAnuM kArya che emAMmithyAmoha bhaLavAthI vicAra bagaDe. (2) AtmA svasvabhAva pramANe vartato thAya e cAritra ane vIryanuM kArya kare che, ane temAM cAritra moharUpa kaSAya bhaLatA te AtmAnA svabhAvanI viDhaddha varte. AtmAne akSaya rUpe svIkAryo nathI mATe zarIrane TakAvavA mathIe chIe jarUra paDe to laMDana amerIkA javA paNa taiyAra thaIe paNa AtmA mATe zuM karIe chIe? "ari mitrAdi kalpanA, dehAtma-abhimAna, nija para tanu saMbaMdha mati, tAko hota nidAna huM ane mAruM' A be thI jagata AMdhaLu che mATe badhA ja sAthe duzmAnavaTa karI. dehanI mamatA e kArya karAve che. AtmA akSaya che te na mAnyu ane deha je nAzavaMta che tene akSaya rAkhavAno prayatna karyo. jayAM mamatA che tyAM pIDA ane jayAM nirmamatvabhAva che tyAM samatA - yAne mokSanu sukha samAyeluM che' "raMgarAga utAre te muni mATe munine mokSamArga saraLa ane zrAvakane raMgarAgamAM rahIne enAthI dUra rahevAnuM che vyavahAranI bhUmikA mujaba ucita karavuM paDe chatAM aMtaramAM nyArA rahevuM te mokSamArga che. anupamA zrAvikA tarIke hovA chatAM muni jIvana sAdhyuM hatuM mATe aMdarathI nirlepa rahayAne bahArathI badho vyavahAra paNa karyo. mATe Aje mahAvidehamAM kevalI paryAyamAM vicarI rahayA che. eka putra thayA pachI brahmacaryanuM pAlana jAvajajIva svIkAryuM. potAnA AtmAne bacAvI lIdho. patine vikalpa jJAnasAra // 244
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ na Ave mATe bIjI strI zodhIne paraNAvI, mayaNAe zrIpAla dezATana gayA tyAre raMgarAgano tyAga karyo che. mithyAtvane kAraNe AtmAmAM bhrama ubho thaI gayo che nija ane para, mArUM - tArUM. dehAdika Atama bhame, kalpa nija-para bhAva, AtamajJAnI jaga lahe, kevaLa zuddha svabhAva. A chuM ane "A nathI' enirdhAra na thAya tyAM sudhI mohano pariNAma che. mArA-tArApaNAno bhAva hoya tyAre mohano udaya che. saMsAranuM mULiyuM moha che. mATe ene parakhavAno che dharmanA pariNAmanI anubhUtimAM bAdhaka tattva mohano pariNAma che. moha dUra thaI javo e ja ArAdhanAnuM phaLa che. je dravya-mohanuM kAraNa bane te dravya moha. dA.ta. madIrApAna kare tenI ceSTAo pharI jAya. vigaIvALA AhAra -pAna kare to Indriyo vikArIta bane e motanuM kAraNa che. AyaMbilanA khorAkamAM paNa marI -masAlA vApare, garamAgarama vApare, svAdathI vApare, adhika pramANamAM vApare to te Indriyone uttejita kare che. madIrA AtmAne bhAna bhUlAve che, mUDha banAve che, vivekahIna banAve che. dravya -mohapaNa madIrA jevuche svajana-dhana mohanuM kAraNa bane che kartavya bhUlAve che. bhAvathI mohaH prazasta ane aprazasta ema be prakAre. aprazasta moha samasta pApasthAnaka (18) hetubhUta je paradravya te badhA ja aprazasta mohanuM kAraNa che. kudeva -kugurU-kudharma para karelo rAga aprazasta moha thayo. prazasta moha: mokSa mArgane vize, jJAna, darzana, cAritra pratye rAga sudeva, sugurU, sudharma pratye karelo rAga te prazasta rAga deva-gurU-dharma mArA to mArApaNAno bhAva Avyo paramAtmA to sarvanA che. svarUpathI vAtasvikAre to sarvanI vAta Ave ekI sAthe anaMtA paramAtmAne joto hoya. vizALa dRSTi jJAnasAra // 245
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ banI jAya. ekane juve to dRSTi sAMkaDI banI jAya jemAM jemAM guNo te te gurU nahIM to dRSTirAga. anyamAM paNa sa bhUta guNo hoya enA para bahumAna na Ave to vAstavika guNono rAga ja nathI. jeTalA aMze guNa teTalA aMze svikAre. anya darzanamAM rahelAnAM guNo pratye paNa guNono rAga karavAno che. sAmAcArI bheda, samudAya alaga hoya to paNa guNo hoya to eno pakSapAta paNa hovo joIe. 0 prazasta rAga eTale zuM? je kaSAyane pAtaLA kare ane guNo sanmukha laI jAya te prazasta rAga,nizcacayathI heya, doSarUpa vahevAre upAdeya AtmA sattAe vItarAga che. vItarAga svabhAva e ApaNuM sAdhya che eTale ApaNo pati koNa? RSabha e ApaNo pati kevaLajJAnathI yukta vItarAga bhAvathI je paripUrNa che e mAro pati paripUrNa guNothI je zobhe che evo AtmA te RSabha. rIjhayo sAhiba saMga na parihare, bhAge sAdi anaMta." zukla dhyAna avalaMbI re, e paNa sAdhana dAva vastu dharme utsarge re, guNa-guNa eka svabhAva. mohane jItavAno mArga zuM? je mohane paripUrNa jANe nahI te muni nahI. mohane na jANe to jagata para karUNA na Ave ane karUNA na Ave to cAritrano vikAsa thAya. munine Indra - IndrANInI ceSTA joIne hAsya AvyuM to avadhijJAna khasI gayuM, karUNA karavAnI hatI tene badale hAsya AvyuM. Aje mumukSa AtmAone tattvanI vAta nathI gamatI to dIkSA jIvanamAM AvIne e karaze zuM? dIkSA lIdhI tethI sAdhu banI gayo lokonAM gurU banI gayAM paraMtu vAstavamAM dIkSA lIdhA pachI ja kharUM mumukSupaNuM Ave aMdarano moha have ahIM AvIne choDavAno che jagatane tattva dRSTithI jovAnuM che. jaina zAsAna e pariNatI -pradhAna zAsana che jenA darzana e virATa darzana che ane temAM ApaNe samAvuM hoya to vizALa dRSTivALA banavuM paDaze. jJAnasAra // 24
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ A kaMI popAbAInu rAja nathI ke yogyatA vinA ApaNane tenI godamAM samAvI le. jo ayogyatA hoya to godamAM samAvavAne badalenigodamAM paNa pahoMcADI de. jaina darzana eTale abhuta - apUrva-aNamola evuM nyAyI - darzana . zAstrakAro bheda batAve che ke gRhasthane patananA nimitto che ane sAdhunuM patana thaze to paNa enuM utthAna thatAM vAra nahi lAge kAraNa enI AjubAjunA nimitto sArA che. munio, zAstro, vAcanAo vagere. AtmA kevo che? jJAna, darzana ane zIla - cAritranA svabhAvavALo che ane vizuddha svarUpavALo che. Avo AtmA saMsAramAM paribhramaNa karI rahayo che AtmAne karmanA kAraNe 7vargaNA AvIne e asthira svabhAvavALI hovAthI AtmA asthira banI gayo eTale ja svabhAvathI paNa asthira banI gayo. eka zarIra parigraha Avyo to enI pAchaLa tamAma parigrahanI laMgara AvI. gharanI zobhA mATe paNa parigraha ane tenI uparano moha e AtmAnI pIDA. gharamAM rahevuM paDe ne samAjamAM ThIka rahevA mATe gharane vyavasthita rAkhavuM paDe, ne mohanI ApaNA upara savArI barAbara cAle eka mithyAtvano pariNAma - bIjA keTalA mohanA pariNAmo lAve che. samAjanuM sarTIphIkeTa kadI 100%nuM maLavAnuM nathI ane jJAnInuM sarTIphIkeTa joItuM nathI. dhana-svajana-zarIra - zabdathI saMgIta e 4dravya mohabatAvyA. AtmA A cArane para dravya tarIke na svikAre to moha-mithyAtva. saMsArI AtmA jarUra paDe - prANa choDI deze paNa dhanano tyAga nahIM karI zake. dhanane 11 mAM prANa batAvyo che. prayojanathI zarUAta thAya ane pachI dhana jIvana banI jaze. A ja to kAvatarAbAja mohanI cAla che enAthI sAvadha banI javAnuM che "ahaM" ane "mama" e 4 akSarano maMtra mohadevatAthI adhiSThita che ane AkhuM jagata emAM AMghaLuM banyuM che. AMkha kone kahevAya? je AMkha vaDe AtmA nijane paranuM darzana kare te AMkha kahevAya e rIte na juve to AMdhaLo gaNAya. jagatane cAmaDAnI AMkhothI jJAnasAra || 247
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ juve to rUpa ne AkAra ja dekhAya paNa nija - para svarUpa na dekhAya AthI AtmAe divya cakSuthI jovAnuM che ApaNe svarUpa nathI jotAMne virUpa joIe chIe. ekabAju traNa bhuvana ane eka bAju AtmAnI zakti to AtmAnI zakti vadhI jAya. paNa ApaNe tyAM haMmezA rUpa ne rUpiyAvALAne ja jagatamAM sthAna maLe che, svabhAva - svarUpa jonArAne jagata jotuM paNa nathI. AtmAnI svarUpane jovAnI je dRSTi hatI tene mohe chetarI. AtmAe potAne zarIra tarIke pakaDayu-emithyAtvanuM mULiyuM che. mamakAra ane ahaMkAra e mohanAM muLiyA che - prazamaratimAM vyavahAra nayanI pradhAnatA batAvI che. jJAnasAramAM nizcaya epradhAna che. krodha ane mAna-e "ahaMkAra'nA temaja mAyA ane lobha mamakAra" nA paryAya che. agrAhya vastune grahaNa karavI te lobhano pariNAma ane sAcavavA - chUpAvavAnA je pariNAma e mAyAno pariNAma che. mAyA hoya tyAM mRSA Ave ja, mithyAtva UMdhu manAve ane mAna te rIte vartAva zarIra e huM e mithyAtva ane e rIte vartAve te mAna. svabhAva pariNAmamAM AtmA nathI to AtmAnuM satata maraNa ane sAgaropamanI sthitimAM karmano baMdha cAlyA ja kare. jeTalo kaSAya bhaLe teTalo rasa vadhAre. mohanA saMbaMdhathI karmabaMdha saMbaMdhomAM parasapara Atma kalyANanI bhAvanA haze to ekabIjAnA kalyANa mitra banaze. mohanI capaLatA kaho ke asthiratA kaho- teno svabhAvajIvaneparamAM premathI ghasaDI javAno che ane ramaNatArUpa cAritrane te rokanAra che mATe jIve baMdha bAMdhatI vakhate cetavuM, mohanA udayane niSphaLa karavo. baMdha samaye citta cetIe re, udaye zyo saMtApa salUNA' je moha guNamAM viparyAsa utpanna karAvI jIvane cAre gatimAM rajhaLAve che mATe jIve parane choDI "sva" mAM vasavujema ke krodha Avyo tyAre vicAravuM ke jJAnasAra // 248
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ krodha e mAro svabhAva nathI mAro svabhAva to kSamA che, samatA che. jo A bhAvamAM jIva ramyo to krodhano udayaniSphaLa gayo. jJAnIoe kahayuM che jIva dravya pratye prItI karavAnI che. dveSa aneka rIte pragaTa thAya. krodhathI, IrSyAthI, ApaNe ene pakaDavAnuM che. AtmAnA je je pariNAma che te te svarUpe thavu te AtmAnI sthiratA che, te te svarUpe na thavu te asthiratA che mATe mohanA udayanuM vAraNa karatAM AvaDavuM joIe. aprazasta mohano sarvathA tyAga karavA jevo che kAraNa ke AtmAne potAnA svabhAvathI apavitra kare che. jayAM sudhI pUrNa tattva pragaTa na thAya tyAM sudhI tenA sAdhano pratye prazasta moha thaze, paNa te nizcayathI heya che ane vyavahArathI upAdeya che, e paNa vibhAva pariNAma ja che. AtmA svabhAve vItarAga, mATe eNe rAga karavo ja nahIM paNa jayAM sudhI aprazasta rAga choDI zakato nathI tyAM sudhI eNe parAvRtti karavI. aprazastano rAga - saMsAranA pAtrono rAga chUTato nathI to deva-gurU dharmanuM AlaMbana laIne enA para rAga karavAno che paNa jenAmAM sAmarthya che eNe A rAga karavAno nathI patnI pratyeno rAga khUba hato tene uThAvIne paramAtmA para lAvyA. Ama aprazastamAMthI prazastamAM javAnuM che ane chelle prazasta ne ya choDavAnuM che kema ke te "vItarAgatA' ne pragaTa thavAmAM bAdhaka bane che udA. gautama svAmI -prabhu pratye prazasta bhAva -te bhAva vara-vIra karatA vI-vI thatAM khyAla Avyo ke prabhu to vItarAga hatA ane temanA para rAga hato mAre paNa vItarAga banavAnuM che prazasta bhAva chUTI gayo ane zuddha pragaTatAM ke turta ja kevaLajJAna pragaTa thaI gayuM. prazasta rAga to karAya ja -ema ekAMte upAdeya je mAne to temithyAtva jene gurU mAne che temAM ja guNa vaibhava dekhAya ane bAkInAmAM koI guNa ja na dekhAya to te aprazasta rAga che.vyaktino rAga che paNa guNano rAga jJAnasAra || 249
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI jo rAga pAtaLo paDato jAya to jayAM jayAM guNa dekhAze tyAM jaze, je gurU thI dharma pAmyo che teno Adara - satkAra vi. kare. bIjAmAM guNa dekhAya tyAM Adara - bahumAna hoya paNa satkArAdimAM pharaka paDe kAraNa jenAthI dharma pAmyo che eno upakAra che mATe bane guDhao guNathI samAna hovA chatAM vyavahAramAM pharaka paDaze ucita vyavahAra to e tyAM paNa karaze ja. AkhA jagatane AMdhaLu karanAra koNa che moharAjAno maMtra huM ane mArUM', mohanA be pariNAma che rAga ane dveSa. rAga vadhAre baLavAna che. rAgamAM ja dveSa thAya che rAgathI "ahaM paNa phUlephAle che mAnamAMthI rAgAdi bhAvonI utpati thAya che. aha-mAna gayo tyAM mArApaNAno nAza tarata thaI jaze huM gayo to mArApaNAno rAga cAlyo jaze. mohane rAjAnI saMjJA ApavAmAM AvI che. te jJAnacakSu ja bIDAvI de che jevuM jagata che tevuM joI nA zake viparyAsa ubho kare, potAnA svabhAvathI potAno unmAda pragaTa kare, parano pote kartA tevo unmAda pragaTa thAya che. huM Ama chuM e pariNAma pedA thAya. AtmAnA guNa para "ahaM AvI ja na zake zItala jalamAM jema agni pragaTa na thAya tema guNa para kadI ahaM Ave nahIM. AtmAnA badale AtmAe zarIrane pakaDayuM mATe ahaM Ave. zarIrane potAnA astitva tarIke mAnI lIdhuM - svIkArI lIdhu tyAMthI mohanI zarUAta thAya. mahopAdhyAyajIe muLiyuM barAbara pakaDayuM che. AtmAesthiratA karavI hoya to upAya zo? potAnA svarUpane pakaDIne emAM sthiratA karavI. potAnA svarUpano nirdhAra na karI zakyo ne karmane kAraNe zarIranI je judI judI avasthAo thaI ene potAnuM astitva mAnyuM ane ene TakAvavA have badhA ja prayAso kare che. AmithyAtva jAya to ja AgaLa samyapha Avaze. utkarSa e AtmAno svabhAva che paNa e utkarSa AtmAmAM thavAne badale paramAM, AtmA IcchI rahyo che A nirNaya nahIM tyAM sudhI mAre sArA dekhAvuM che e ja vAta Avaze pachI kyAMya paNa ho tyA ke ahIM ja ApaNane koI kAMI kahe to lAgI Ave che ane bahumAnathI koI bolAve to kevo AnaMda thAya che? jJAnasAra // 250
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazamaratimAM rAga-dveSanI vyAkhyA karI che AtmAnA guNa-vaibhavathI dUra karAve te dveSa che. zarIrAdI ne saMga karAve te rAga.'aprItI lakSaNo dveSa, abhisvaMga lakSaNo rAga ?' . AtmAne karmanA udayathI zarIrano udaya thayo-AtmAnuM pUrNa svarUpa DhaMkAyuMne viparyAsa ubho thayo tene mohanA udayathI potAnuM mAnI lIdhuM te svarUpe kartA rUpa pariNAma thayo mithyAtvathI mamatAnI vRddhi thaI. mithyAtva mAnyatA karAve ane mamatA moha enA para sikko lagAve. adhAtI nA udayathI rUpa, AkAra, baLa vi. AvyuM tenAthI huM A chu evI bhrAnti thaI enA kAraNe zarIra ja badhuM kare che tevuM mAnyuM AtmAnI yAda nathI AvatI to ekapaNa kriyA yoga saphaLa na thAya te ja samaye apUrva ramaNatA mANavAnI che tenI badale badhuM ja dhULadhANI. je potAnuM nathI ene svIkArIne enA upara potAnuM svAmIpaNuM karIne viparyAsa ubho karyo che AtmAthI badhA ja dravyabhinna che ane anya AtmAo paNa bhinna ja che. pudgala ke jIva dravya vize "A mAruM e mamakAra che. mAtA-pitA-putra-gurU -paramAtmA pratyeno mArApaNAno pariNAma e paNa mohano ja pariNAma che deva-gurU-dharmano pariNAmae prazasta moha che. moha che tyAM sudhI AtmAnI pUrNatA nathI. bhavadevano - nAgIlA pratyeno rAga aprazasta che, mATe nikAcita karmanuM kAraNa banyuM. gautama svAmIne paramAtmA pratyeno rAga e prazasta che guNa saMbaMdhI che eTale puNyano baMdha thAya che paNa nirjarA thavA nathI deto. baMdha e AtmAno svabhAva ja nathI parama vinaya e aMte vItarAgamAM pariNAma pAmI gayo vItarAga ne sAcA arthamAM pakaDyA hoya to rAga ghaTayA vinA ke gayA vinA rahe nahIM. ApaNe bhAvone svabhAva mAnyo ane sAdhanane sAdhya mAnI lIdhuM. e ApaNo bhrama che ne e bhramaNAe to ApaNane saMsAramAM bhramaNanI pIDA ApI, guNa pratyeno rAga hoya to ja e prazasta rAga. jJAnasAra // 251
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhu pAse mAnatA karI to te lokottara mithyAtva che ane moTuM pApa che. prabhu pAse samAdhi mAMgavAnI che ane emAM badhu ja AvI jAya kAraNa prabhune to kalpavRkSanI upamA ApIe chIe eTale samAdhimAM badhuM ja AvI jAya paNa ApaNane bhavakharAba nathI lAgyo tethI zAtA - anukULatAne ja mAMgIe chIe. samAdhi mATe to mahApurUSoe utsarga apavAdarUpa cheda - graMthonI racanA karI che paisA maLe to ja samAdhi thAya e moTuM mithyAtva che. deva-gurUdharma pratyeno bahumAna bhAva e guNa meLavavAno bhAva che to e prazasta che huM e mohano parINAma ane " e AtmAnA astitvano svikAra che. AtmAthI je para che e badhAno AtmA e svIkAra karI lIdho che. e mAnyatA pariNAmane pheravavAno che mATe prathama jinAjJAmithyAtvanA parihAranI AvI. huM zarIra nathI AtmA chuM e samyagadarzananI zarUAta che. mArApaNAnI mamatAparigraha karAve che mATe ja paramAtmAe parigrahane bhayaMkara pApa karyuM che AnaMda Adi zrAvakoe parigraha-parimANa karyuM, maryAdA moTI hatI paNa bhAvathI AtmAmAM nisparigraha pariNAma AvI gayo hato mahAzrAvakomAM naMbara lAgyo. mithyAtvanAmanA parigrahano emaNe pUrNa tyAga karyo che. AtmA sivAya koIpaNa vastuno parigraha karavA jevo nathI e vAtano rageragamAM svikAra thaI gayo jeTalo parigraha che tene paNa heya ja mAnyo che mATe ja aMtima samaye badhuM ja choDI dIdhuM. niyama karyo tyArathI ja rAga - tyAganI zarUAta thaI cUkI hatI eTale aMta samaye tamAma parigraha chUTI gayo. A parigraha kema ocho thAya e ja pariNAmamAM ramatA hatA mATe avasara Avyo tyAre saghaLuM putrane bhaLAvI pauSadhamAM lIna banyA. sarvajJa paramAtmAnuM pravacanarUpI aMjana jeNe AMjayu che tene A vAta samajAya, jeNe A aMjana AMjayu nathI te jagatamAM mithyAtva rUpa aMdhakArathI jJAnasAra || rapara
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMdha che. potAnA para svarUpane e joI zakato nathI. moha bIjAne jovAmAM sahAyaka bane che paNa jAtane jovAmAM bekhabara banAve che. eja mohanI moTI karAmata che. AthI mohane jItavA mATe pratimaMtra che 'nAhama, nAmama' huM nathI ane mArUM nathI. namaskAra mahAmaMtra mohane jItADanAro che. "namo " bolavAthI moharAjAnA pATiyA besavA lAge che na-mo-mArUM koI ja nathI. para e para ja che temAM mArU kAMI nathI. A maMtra dvArA AtmAe AtmAmAM AtmAnI sthApanA karavAnI che. navakAra bolo ne zarIrathI vegaLA banI jAo evI anubhUti thAya. jo navakAra vidhipUrvaka grahaNa karelo hoya ane tattvathI ene samajayA hoIe to 'nA' bolavA mAtrathI zarIramAMthI ApaNe gAyababanI jaIe evI anubhUti thAya ja. jayAM sudhI yathArtha bodha nahIM thAya tyAM sudhI tattvanI prApti nahIM thAya. jo ApaNe saMsAramAM badhAnA nAtha banavuM che to paramAtmA kadI paNa ApaNA nAtha nahIM banI zake. jagatanuM nAthapaNuM choDI daIe to paramAtmA ApaNA nAtha thaze ne pachI badhI ja javAbadArI paramAtmAnI thaI jaze. gAthA - 2 zuddhAtmadravyamevAha, zuddhazAna guNo mamA nAnyoDAM na mamAnya ce - tyado mohAsvamullaNam | gAthArtha "huM zuddha Atmadravya chuM. zuddha jJAna - kevaLajJAna e mAro guNa che." "huM enAthI judo nathI." A bhAvanA mohanI jALane bhedanArUM tIvra zastra che. "nADa" -huM kAMI nathI "ra mama" - AtmA sivAya mAruM kAMI nathI. huM zuddha - Atmadravya - asaMkhya pradezI akSaya ane arUpI chuM. A vAtano svIkAra karI levAmAM Ave to te moharAjA sAme vijayI banavAnuM zastra che. A vAta svIkArI levI jIva mATe duSkara bane che. kAraNa anAdikALathI UMdhu ja ghUMTAyeluM che. tene sIdhuM lUMTavA - "huM akSaya, arUpI, jJAnasAra // 253
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ avyAbAdha ane agurulaghu- e svarUpavALo chuM." Atmadravya chuM. ane temAM anaMta jJAnAdiguNo rahelA che, e rIte svIkAra thAya arthAt jJAnano upayoga e rIte cAlavo joIe. A vAta niraMtara rahevI joIe te rahetI nathI, ane AMkhothI je dekhAya che ane IndriyothI je anubhavAya che te yAda rahe che, ane svarUpanuM vismaraNa thaI jAya che. mATe A ja svarUpamAM AtmAno upayoga rahevo ghaTe. arUpI svarUpanA darzana thavAnAM nathI, jyAre jJAnAdiguNa svabhAvane to anubhavI zakAya che. viSayomAM rAgAdibhAva na thAya to AnaMdanI prApti thAya, tyAre svabhAva prApti thaI kahevAya. apUrvazraddhAnA ane jJAnanA baLathI svarUpane pakaDI zakAya che, ane te pramANe apUrva varSollAsa pragaTAve to tenuM kAma thaI jAya che. purNa DhaMkAyelA svarUpanuM smaraNa ati duSkara che, temaja vartamAnamAM je ApaNuM karmakRta rUpAdi vikRta svarUpa che tene bhUlavuM e paNa atiduSkara che. vartamAnamAM ApaNo paryAya nityAnityasvarUpe che. AtmA anAdikALathI karmakRta avasthAne kAraNe zarIra, rUpa, AkAra, kuLa vigere para(pudgala paryAya)no kartA banelo che. emAMthI mukta thavAnuM che. tuM arUpIno kartA che. dravyathI nitya evo AtmA potAne arUpI jANe mAne ane varte to ja arUpIno kartA ane bhoktA banI zake. | svarUpanA kartA banavA mATe AtmAe prathama svabhAvanA kartA banavAnuM che, paNa jo svabhAvano nirNaya na hoya to svarUpano kartA banI zakavAno nathI. svarUpa sthira che. svabhAva pariNAmI che. svabhAvamAM ja pariNamana thAya che, arthAt jJAna-darzana-cAritra-tapa ane vIryanuM pariNamana thAya che. jJAnaguNanA kartA arthAt AtmavIryanI sahAya laIne zeyanA jJAtA banavAnuM che. AtmA dravya che ane temAM jJAna guNa rahelo che te jJAnaguNa vaDe ja potAnA AtmAne jANavAnuM sau prathama karavAnuM che. jJAnasAra // 254
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNane hamaNAM ja bodha thAya che eTale jJAnAvaraNIyano kSayopazama thAya che mATe bodha thaI rahyo che. have jJAna guNa zuddha che ke azuddha- teno nirNaya karavAno che. jJAna sva-para prakAzaka che eTale ApaNane svAtmAno sva tarIke ane zarIrano para rIte baMnneno bodha thato hoya to jJAnaguNa zuddha che ne enuM kArya karI rahyo che. UMghamAM paNa zarIrano bodha thAya che, paNa "AtmA chuM' evo bodha lAvavo paDe che. AtmAne potAno upayoga sahaja thaI javo ja joIe. to e zuddha jJAna thayuM have jJAna e dhana karatA paNa kiMmatI lAge to jJAnamAM kaMTALo nahIM Ave. kameM je kartApaNuM ApyuM. nAma karmanA kAraNe, je rUpa- AkAra -deha ane IndriyomAM ApaNo AtmA goThavAI gayo che enAthI pote nirALo che e pariNAma satata AvyA kare. dehapratyeno jyAre apUrva udAsIna pariNAma Ave tyAre kriyAyogamAM AtmA sva anubhUtimAM garakAva thayelo hoya. svabhAvano kartA banyo eTale sva svarUpano kartA banyo. "bhAsyo Atma svarUpa anAdino visaryo ho lAla, sakala para upAdhi thakI mana osaryo ho lAla." jyAre AtmA svarUpane pakaDIne cAle che e svarUpa kevuM che? nirlepa. eTale moha sAme e prabaLa zastra che. moha jaDane ja pakaDe che. zarIra pratyenI mamatAno pramAda tUTI jAya eTale cetanA jAgI jAya, tyAre bIjA AtmA jyAM pIDApAmatA hoya tyAM ApaNo AtmA AtmaramaNatAmAM haze, AnaMdane mANato haze. huM zuddha chuM eTale pudgalathI rahita chuM. huM mAtra Atma pradezo rUpe chuM tevuM lAgavuM joIe. rUpa, AkAra, lohI, mAMsa, hADapiMjara vigere rUpe huM nathI tema lAgavuM joIe. AtmAnI tamAma prakAranI pulanI vargaNA rUpa zarIra avasthA che e badhAthI para chuM. audArika, vaikriya, AhAraka, bhASA, jJAnasAra // 255
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 Abha che zvAsocchavAsa, mana, taijasa, kArmaNa, vargaNAthI rahita ane nirlepa chuM. namo mAM ne bolatAM huM zarIra nathI.... ane mo thI mAruM koI nathI. A bolatA AtmAnI sthApanA karIne dunyavI duniyAthI para banI jAo ane pachI ApaNA sattAe sidhdha evA sarva jApo AtmAmAM sthapAI jAya ane pachI "sabU pAvappaNAsaNo" nI sthiti AvI jAya. Atmadarzanano kartA kaI rIte banavAnuM che? AtmAnA asaMkhya pradezo jJAnAdi guNo sivAya kyAMya paNa rucIno pariNAma na thAya. jagatamAM asaMkhya vastuo che temAM kyAMyarucino pariNAma na thAya. jJAnathI sva astittvano nirNaya thAya ane darzanathI rucIno pariNAma thAya. rucI no e pariNAma svamAM pariNAma pAme eTale? zuddha jJAna cetanA jevI navarI paDe ke cetanarAjane jovAmAM ja paDI jAya. eTale have svapnamAM paNa e ja dekhAya. eTale anAdithI mohaje DerA taMbu tANIne beTho che tene have gaye ja chUTako. eTale have "rIjhayo sAhibasaMganaparihare, bhAMge sAdi anaMta" * cAritranA kartA banavuM eTale zuM? huM zuddha AtmA chuM." jJAnAdi guNo sivAya bIjuM mAruM kazuM ja nathI. A pariNAma jo AtmasAt thaI jAya to A zastra evuM che ke prabaLamAM prabaLa evA mohano paNa vidhvaMza karavA samartha zastra thaI jAya, arthAt AtmA potAnA Atmapradezo parathI mohane haTAvI guNamaya banI guNano anubhava karato thAya. AtmAnA eka pradezamAM traNe bhuvanane halabalAvI devAnI zakti che. paNa te zakti para' mAM javAthI AMtarita thaI jAya che. svabhAvamAM rUcI jhaMkhanA thAya te mATe AtmAnuM tenA svarUpanuM smaraNa karavuM khUba ja jarUrI che. 0 tuM AtmA cho evo bodhatane koNa karAve che? jJAnasAra || rapada
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAne sthiratA mATe zrutajJAna vaDe 1) sAlaMbana dhyAna ane 2) nirAlaMbana dhyAna karavAnuM che. prathama svarUpano nirNaya ane pachI svabhAvano nirNaya karavAno che ane svabhAva dvArA sAdhanA karI svabhAvanI pUrNatA karavAnI che ane emAM svarUpanuM satata smaraNa rahevuM joIe jo svarUpanuM vismaraNa thAya to svabhAvamAM na rahI zake. potAnuM svarUpa ja joya che. eTale jJAnanA guNamAM potAnA svarUpanA zeyano ja jJAtA banaze. carmacakSuthI A jJAna nahIMthAya. sarvajJanAM zAstronAM AdhAre ja jJAna thaze. zAstra cakSuthI ja thaze. zruta e zAstra che. - arthAt jinavacanarUpa zruta e zAstra che, mati zruta e zAstra che. * ApaNAM svarUpamAM ApaNane bodha zuM thayo? huMarUpIchuM to rUpa pratye mohanahIMthAya. akSaya, arUpI ane AkAra rahita chuM, e svarUpano khyAla Ave tyAre e dhyAnamAM sthira thaI zakaze. pratimA - samavasaraNa vi. sAlaMbana dhyAna che ne AtmAnA guNa ane AtmAnuM svarUpa e nirAlaMbana dhyAna che. dharmadhyAnamAM nirAlaMbana dhyAnanI pradhAnatA che. sAdhu mATe nirAlaMbana dhyAnanI pradhAnatA che. zrAvako mATe sAlaMbana dhyAnanI pradhAnatA AjJAvicayanizcayathI vicArazo to tarata dharmadhyAnano ja viSaya bane che. jJAnano vyApAra e ja zuddha jJAnano upayoga. eka zakti svarUpe che ne eka kArya rUpe che. talavAra ne dhAra. talavAra emane ema paDI che to emAM zakti che, paNa kApavAnuM kArya pAra kare to vyApAra rUpe thayuM. jJAna AtmAmAM paDyuM che zakti rUpe eno vyApAra na kare to kAryanahIM thAya. to nirjarA paNa nahIM thAya. dhAro ke 1000 yojana sudhInuM avadhijJAna pragaTa thayuM. paNa jyAre temAM teno upayoga bhaLe, upayoga mUke to ja tene dekhAya. paNa jo upayoga na mUke to kArya kyAMthI thAya? chadmasthoe sAvadhAna(elaTI rahevAnI jarUra che. jJAnasAra // 257
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ dareka kAryamAM upayoga to joIe ja. kSAyopakSamika bhAva hoya tyAre upayoga mUkavo paDe. paNa kSAyika bhAvavALAne upayoga mukavAnI jarUra nathI kAraNa anaMta vIrya pragaTa thaI gayuM che eTale niraMtara kArya kare che. zaktino upayoga karavA mATeno aMtarAya nIkaLI gayo che. jyAre chaghasyone aMtarAya | svarUpanA upayogane vize huM "A ja chuM - ane "A" nathI ja. evo pAko nirNaya thaI javo joIe eTale "para" para Adara nahIM thAya. ApaNA AtmAmAM joya rUpe jJAna zakti paDelI che teno upayoga karavAthI te zakti khIle che - vikAsa pAme che te zaktino upayoga sva-saMpattine pAmavA mATe kare to AtmAmAM rahelA mohano vigama thaze eTale je nakalI nAzavaMta che tenA para Adara nahIM thAya. cAritranA kartA banavuM eTale zuM? ApaNane ApaNuM rUpa gamyuM to rUpanA bhoktA banyA. arisAnI sAme vAraMvAra mukha joIne kevuM sarasa rUpa che. joIne harakhAyA kare. mohanI sAme arUpIpaNAnuM dhyAna karavAnuM che tene AMkha samakSa lAvavAnuM che. jema jema prekaTIsa thatI jaze tema tema tene arUpI tattvano anubhava thaze. te tattvamAM rahelI mIThAza - tenA svAdane anubhavAze. jIva jo rUpano bhoktA banaze to azubhanAmakarma baMdhAze. ane bhAvimAM evuM rUpa maLaze ke jovuM ke nahIM game. badhI azubha prakRtti baMdhAze. rUpane bhogavIne tArA rUpane teM ja khalAsa karI nAMkhyuM toya tRpti to thatI nathI. AtmA arUpI che tenAmAM rahelA jJAnaguNane bhogavavAthI parama tRpti thAya che. jJAna guNa ane samyakatva dvArA tArA Astikyano upAdeya tarIke svIkAra kara ane bAkI badhAno heya tarIke asvIkAra kara ane cAritra guNa dvArA mohanA je anAdikALanA jALAbAjhI gayA che, mamatAnA je je paDelo che te badhAne dUra karato jA. mamatAnA paDalo jema jema ukhaDatA jaze tema tema AtmaguNonI sugaMdha AvatI jaze. AtmaguNonI sugaMdhavinA kasturIyA mRganI jJAnasAra || ra58
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema ApaNe aMdara jatAM sukha bahAra che tevA bhramamAM sukha mATe bahAra bhaTakIe chIe. bahAra para pudgalane bhogavavAthI pIDA sivAya bIjuM kAMI prApta thavAnuM nathI. karmasattAe je ApyuM te gamI gayuM ne eno evo svIkAra karI lIdho mATe A zarIrarUpI kacarApeTIne choDavI gamatI nathI ne samAjamAM ene zaNagArIne pharI rahyA chIe. cArItra guNamAM jIve "sva" nA bhoktA banavAnuM che, mATe ja 12 bhAvanAmAM "azucibhAvanA' kahI che kyAre huM A azucithI dUra thAuM. tapa dvArA samatAne bhogavavAnI che, ane zAtAnA pariNAmane tajavAno che to ja zama-prazamanuM sukha anubhavAze. AtmAnuM mohane mAravAnuM amogha zastra - "huM kAMI nathI ane pudgalanI koI paNa vastu mArI nathI." azuci bhAvanA mAM vicAravuM ke aMdara to azuci bharelI che ne have mAla malidA aMdara nAkhIne azuci kyAM vadhAravA mATe "chaThTha aThThama pAraNe - ke jIbhane AMkhane game te Ape che? saraLatA ahIM lAvavIdurlabha che saraLatA e moTAmAM moTo tapa che nahIM to potAnA AtmAne ThagIne ja kAma karaze. prAyazcita nI 12 tapadharmamAM pradhAnatA che. sakAma nirjarA thavI ne AnaMdano anubhava thavo enA mATe cittanI saraLatA jarUrI che. jJAnAdi pAMce guNo e ja mArA che ne enA mATe ja mAre jIvana jIvavAnuM che, ane te mATe jarUra puratI dravyaprANonI sahAya levAnI che, ane teTaluM ja dravya jinAjJA mujaba ja tene ApavAnuM che. AtmAe sattAe e vAtano svIkAra karavAno che ke huM sattAe paramAtma svarUpa chuM ane parama jyotirmaya svarUpa ja chuM ane mAre AvA ja thavAnuM che. "sva" mAM rahelA jJAnAdi guNonI strI thaI jAya. te mATe ja sAdhanA thAya ane e sAdhya banI jAya to prabaLamAM prabaLa mohano vidhvaMsa karavA mATenuM ati prabaLa zastra banI jAya che. jJAnasAra | 259
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ "nA madam - nA mana' pratimaMtra che mohanI sAme huM zuddha AtmA chuM - pudgala dravya(rupa-zarIra) nathI cAhuM pti, cA nAstA huM AtmAnA guNa rUpe chuM-pudgalanA guNa-paryAya rUpe huM nathI ahIM vartamAnamAM huM pudgala dravya sAthe joDAyelo chuM.nigodamAM hatAM tyAre ya AtmA to hato ja. te zAzvata dravya che. paNa pudgalavargaNA paryAyarUpe badalAyA ja kare che. teno saMyoga azAzvata che jyAre Atmapradezo to jeTalA che teTalA ja rahevAnAM che kema ke te zAzvata che. samyagdarzananI nirmaLatAno prathama AdhAra "Astikya che. dareka bhavomAM pudgalo pharatA jAya, navA baMdhAtA jAya, jUnA khapatA jAya, paryAya rUpe badalAtA jAya. jyAre AtmA to anaMta kALathI te ja hato, vartamAnamAM paNa te ja che ane bhaviSyamAM paNa te ja raheze. pudgalavargaNA anaMtakALa rahI zakatI ja nathI. saMkhyAta ke asaMkhyAta kALa sudhI ja rahI zake. pachI emAM pheraphAra avazya thAya ja che paNa AtmapradezomAM vadha ghaTa thatI nathI. jeTalA che teTalA ja traNe kALa rahevAnA. Astikya jeTaluM draDha, samyagdarzana teTaluM nirmaLa. jIva nigodamAM paNa sUkSma na hato, ane hamaNAM bAdara paNa nathI. sUkSma ane bAdara e nAmakarmanI prakRti che. e pudgala ja che. AtmAmAM kyAre paNa koI phera paDavAno nathI. pugalanA nAte AtmAne aneka saMjJAo ApavAmAM AvI. nigoda, nAraka, tiryaMca tarIke gavAyo. "pudgala saMge nIca kahAyo' AtmAnI eka paNa saMjJA hatI ja nahIM paNa pudgalanA saMganA kAraNe sUkSma, bAdara, trasa, manuSya Adhi saMjJAo maLI. eno kheda ApaNane thayo nathI ane haju thato nathI. huM to sidhdhAtmA chuM. A upayoga satata Avavo joIe. naryA gaMdavADamAM AtmA pUrAyo - tene joIne paNa kAMI thatuM nathI !!! zAlibhadra, dhannA aNagArane bhAna thayuM to teoe zarIramAMthI bahAra nIkaLavA kevI sAdhanA karI! jemake cAlatA cAlatA Thesa vAgI, gaTaramAM paDyAM to tyAM jJAnasAra || 26O
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ keTalIvAra rahI zako te ja kSaNe bahAra nIkaLone, nikaLavAno pUro prayatna karone.. - jyAre A zarIramAM parama pavitra evo AtmA karmane lIdhe satata jamA thatI evI gaMdakInI aMdara pUrAyelo che, keda thaIne rahelo che. paNa ApaNane ApaNA AtmAnI dayA AvatI ja nathI ane AvI gaMdakI rupa zarIra ja ApaNane pyAruM lAge che ane tene gaMdakIthI vadhAre kharaDAvavAno prayAsa karIe chIe. Dukkarane viSTA khAtA joIne chI.. chI. thAya che paNa ApaNI dazA paNa prAyaH DukkarathI utaratI nathI. jo A samajaNa AvI jaze to zarIra pratyeno moha, pudgala pratyeno moha osarI jaze ane vizuddha evA AtmA pratye prema pragaTI jaze, to pachI manamAM eka paNa kharAba vicAra AvI nahIM zake. jIva jyAre azubha manovargaNAo bhegI kare che tyAre te azuddha vAtAvaraNa - ukaLATa bhego kare, eTale te ja pramANe nAmakarmanI tamAma azubha prakRtio baMdhAvAnuM cAlu thaI jAya che. yogIo niraMtara guNavaibhavamAM ramatA hovAthI emanA zarIranI durgadha paNa sugaMdhamAM pheravAI jAya che. siMha jevA bhayaMkara prANIo paNa ziSya banIne bAjumAM besI jAya. zuddha manobhAvothI aMdaranI guNa-saurabhanI vAtAvaraNamAM pavitra asara paDe che. tenAthI jIvo temanA tarapha AkarSAya che. dA.ta. paramAtmA jyAre kevaLajJAna pAme che tyAre gaNadharanA jIvo sahajatAthI tyAM AvI jAya che. paramAtmA koIne bolAvavA jatAM nathI. samavasaraNamAM uMdara-bilADI Adi duzamano potAnuM jAti vera bhUlI jAya che, kemake? paramAtmAnA kevaLajJAna pUrvenA zuddha manobhAvonI thayelI vAtAvaraNamAM asara jovA maLe che. AtmA jyAre guNothI vAsita banI jaze tyAre te koInuM paNa ahita nahIM karI zake, ahita thAya tevI pravRtti paNa nahIM karI zake. pote kyAMkanimitta banI jaze to paNa tenAthI sahana nahIM thAya. kAraNa.... haiyuM karUNA sabhara banI gayuM che. evA AtmA koIne sArUM lagADavA pravRtti nahIM kare. e to potAnI jJAnasAra || 261
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ mastImAM ja masta rahe che. jagatane sudhAravAnI jarUra nathI jAta sudharI to jagata sudharI javAnuM ja che. syAdvAdanI rIte svamAM svano svIkAra karI bAkInAmAM paNa e ja rIte svIkAra karavAno che to ja AtmA mohapara vijaya meLavI zakaze. huM kevo chuM? mAro AnaMda avicchinna che koI chedI nA zake, bhedI nA zake, bALI nA zake, jyAM AnaMdanI choLo sadA satata uchaLI rahI che evo mAro AtmA che. "jIva sarovara atizaya vadhaze, vAdhaze AnaMdadhanapura." jIva sarovara AnaMdamAM ja vilasI rahyo che. Atma pradezo zuddha che, nirAvaraNa che te ja rIte guNo paNa zuddha che ane nirAvaraNa che e draSTAMta dvArA batAve che. jema sUrya ane caMdra svayaM prakAzita che, koInI sahAyathI prakAzita thatA nathI. e ja rIte ApaNAmAM rahelo kevaLajJAnano guNa paNa svayaMprakAzita che. * kevaLajJAna sattAmAM che to ApaNane anubhava kema thato nathI? sUryano asta thatAM ApaNane prakAza maLato baMdhathayo kAraNa sUryaparvatanI pAchaLa cAlyo gayo. parvatanuM ApaNane AvaraNa thayuM eTale ApaNane prakAza maLato baMdha thayo. paNa sUryano asta kadI paNa thato nathI te ja rIte AtmAmAM paNa kevaLajJAnano prakAza nigodamAM paNa evo ja che, vartamAnamAM paNa evo ja chenesiddha avasthAmAM paNa evo ja che paNa karmonA AvaraNane kAraNe ApaNane anubhava thato nathI. kevaLajJAnanI tAkAta keTalI che?ekasamayamAM traNe kALanA traNe lokamAM rahelAM sarvadravyonAM utpAda-vyayane dhruvatA traNeno avabodha karI le che. jJAna. jANavA jatuM nathI Avo jJAnaguNa mAro che. vartamAnamAM paNa che. AvI apUrva zraddhA thAya ane kALa sAro hoya to zreNi caDhAya. AtmAnA sukha bhogavavA AtmAne koI paNa vastunI jarUra nathI, mATe Asana bhavya jIvane jyAM sudhI jJAnasAra || rara
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevaLajJAna pragaTa na thAya tyAM sudhI tenI jijJAsA tene AgaLa vadhAravAmAM protsAhita karaze. pahelA Astikya ne ja nirmaLa karavuM paDaze. dhanAdi paradravyanA Astikya'nI khabara che, tenI rakSA mATe zuM nathI karatA? basa! tene AtmatattvanA AstikyamAM pheravI nAMkho. AtmAmAM upekSA ne pudgalamAM apekSA che tene pheravI nAMkhavAnuM che. kAMIka choDo to kaMIka maLe. mArA AtmAmAM ja A guNo rahelAM che teno ja huM kartA banI zakuM chuM. to ja jinanI vAtano svIkAra thAya ane mohano vigama thAya. jJAna rUpe thavuM te ja tAruM kArya che. jJAna e ja tAruM jIvana che. chatAMye ajJAnatAmAM ja rahevAnuM mana thAya che. have mohanI cuMgalamAMthI nIkaLavA hoMziyArI keLavavI rahI. huM jJAnanuM pAtra chuM. mArA pAtramAM jJAna ja rahI zake bIjuM kAMI rahI zake tema paNa nathI e pramANe jANato huM guNo no AdhAra chuM. jJAna ja mArUM svarUpa che. upayo: akSaNo nIvaH A pramANe potAnA AtmAne jANato ane bAkInA dravyo anya che ane jIva A badhA dravyothI nirALo che. dharmAstikAyaadharmAstikAya-AkAzAstikAya pudgalastikAya kALa badhA ja dravyomAM jJAnano abhAva che. A jANIne AtmAne AtmA para apUrvaprema AvI javo joIe. hamaNAM ApaNo apUrva prema pugala - dravyamAM DhaLI rahyo che mATe potAnAmAM nirasa banI gayo che potAnuM ene jJAna-bhAna nathI ane pugalanI pahecAna anAdithI che anaAtmavamAM paNa janamyo tyArathI che. dareka bhavamAM pudgalanA jJAnane vadhArato jAya che ane AtmAnA jJAna - bhAvane ghaTADato jAya che. nAnA bALakane koIke ramakaDuM ApyuM ne pachI laI le che to raDavA mAMDe che. enI pAse khAvAnuM haze - bIjo mAMgaze to tarata khabhA ulALaze. - A pudgalanuM jJAna ene che ja - AtmAnI kAMI ja jANakArI nathI. paNa zarIranI vedanAne e vyakta kare che ATaluM sAMbhaLatA paNa ApaNane kAMI thAya che? viralA ja A saMsAra choDI prabhunA mArge saMcare. udA. vajasvAmI - nAno jJAnasAra || 23
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ bALaka-mAe suMdara majAnAM ramakaDAM batAvyA. mAe ene ramavA mATe bolAvyo paNa te na ja gayo. jyAre gurU mahArAje jevo odho batAvyo evo doDato jaIne laI lIdho ane nAcavA mAMDyo - AkhI rAjasabhA jotI rahI gaI - nAnA bALakane ogho game? hA, tene Atma-sanmukha prItI hatI. ApaNo AtmA kevo che? nirlepa che. sadA mATe te zuddha ja che paNa karma bahArathI Ave che. AtmA to jevo che evo ja prakAzita che - jema balba che, tenA upara pILo kAgaLa DhAMkI detA -balba para bahAra AvaraNa AvyuM. aMdara to balbano je prakAza che e ja che paNa AvaraNane kAraNe prakAza jhAMkho thaI jAya che. te ja rIte AtmA upara karmonA moha rUpa AvaraNa AvavAthI jJAna malina bane che. kevaLajJAna to vizuddha ja che. pudgalamAM sukha che ja nahIM chatAM bhrama thAya che jema ke jhAMjhavAnA nIra, raNapradezamAM ApaNane cAlatAM cAlatAM taDakAmAM AgaLane AgaLa pANI dekhAya che paNa pANI hotuM nathI. je rIte u.dA. kasturIyo mRga-nAbhimAM ja kasturI che tema chatAM kasturInI sugaMdha bahAra che ema samajI meLavavA mATe e khUba ja doDe che paNa aMte thAkI jAya che te ja rIte AtmAno AnaMda aMdaramAM che chatAM paramAM pulamAM sukhanI bhrAMtithI khUba doDIe chIe, ane aMte hArIe chIe, thAkIe chIe ane mRtyu samIpe pahoMcI jaIe chIe mATe ja mRtyune bheTatA pahelA huM zuddha Atmadravya chuM ane temAM rahelA guNo e ja mArA che eno nirNaya thaI jaze to moharAjAne bhAgI ja javuM paDaze. jJAnaguNa zarIra ke IndriyomAM nathI e AtmAmAM ja che e nirNaya pAkko thavo joIe. eTale AMkha nathI jotI paNa AtmA ja joI rahyo che. AtmA nIkaLI jAya pachI zarIra ke IMdriyo joI zakatI nathI. mATe jJAna e mAruM svarUpa che AtmAnA asaMkhya pradezomAM vyApIne raheluM che. eTale jJAna ane AtmAbhinna nathI. dharmAstikAya, adharmAstikAya AkAzAstikAya, e traNa ane pudgala thI paNa AtmA bhinna che te ja rIte anya jIvo paNa potAnA AtmAthI astittvarUpe svarUpa-svabhAva sattAe eka ja che. judA che bIjA AtmAmAM jJAnasAra // 264
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahelA guNo je ApaNane kAMI kAma na Ave. ApaNe paramAtmAnuM AlaMbana laI te mArge cAlIe ane puruSArtha karIe to ja e jJAnAnaMdane pAmI zakAya. jJAna koIne ApI na zakAya jo ema hota to bhagavAna badhAne kevalajJAna ApI ja deta. devo paNa kAMI karI zakatA nathI sivAya ke ApaNI bhavitavyatA sArI hoya to bIjA sahAyaka thAya. bhagavAna pAse ghaNA samyagRSTidevo hatA teo badhAne khyAla ja karI deta. | vAMcana - zravaNa vi. sAdhana che. e dvArA jJAnAvaraNIyano kSayopazama thAya to ja jJAna aMdaramAM pariNAma pAme. mAlatuSa munine e ja maMtra 12 varSe phaLyo, karmono kSaya thayo ne kevaLajJAna thayuM. gurune na thayuM ane ziSyane thaI gayuM. ziSyanI pAtratA hoya to guru potAnAthI adhika ApI de che (vyavahAra) guru paNa nizcayathI koIne ApI zakatA nathI jo ziSya gurunI vAtano svIkAra karI - te pramANe samarpita thaI sAdhanA kare to tenuM kalyANa thaI jAya. kriyA - jJAnAnusAra tagata banaze. tyAre te jJAna karmo kApavAnuM kAma karaze. jema jema mohanuM AvaraNa ghaTe tema tema AtmAnI vizuddha dazAnI anubhUti thatI jAya. AtmAnI ajJAnatA dUra karavA sau prathama AtmAnuM svarUpa jANI levuM joIe. jIva ane pudgalano saMyoga saMbaMdha che - bhinna che. tethI te baMnneno meLa nA paDe. te AtmAne pIDA ja Ape. mATe nizcayarupa jJAnAdi pAMca parameSThinI vizuddhacetanA sAthe tanmaya banazuM to te pudgalathI AtmAne bhinnabanAvaze ja. jema sonuM -mATI, agni - saMbaMdhathI chUTA paDe che. te rIte AtmAe jJAna - darzanAdi vizuddha pariNAma rUpI agnithI - pudgalathI rahita AtmAne banAvavAno che. te mATe AtmAe ni saMga dazA keLavavAnI che. ( niHsaMga dazAnI mastimAM AtmA mahAlato thaze. tema tema tenA para lAgelA mohanA paDaLo ukhaDatA jaze, ane AtmA jJAnAdi guNomAM pariNata thato jaze. jJAnasAra // 265
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMyoga mUlA jIveNa, pattA dukkhaparaMparA, tamhA saMjoga saMbaMdha sabaM tiviheNa vosiri aN|| saMyoga ja duHkhanI paraMparAnuM mULa che, mATe teno jamana-vacana-kAyAthI tyAga karavAno che. bhale kadAca ghaNA sAthe hoIe, paNa aMtarathI nirALA thaI Atama-deva sAthe ja rahevAnuM che. * jIvane niHsaMga rahevuM kema gamatuM nathI? kema ke AtmAne - AtmA para prema ja nathI. AthI ja paramAM jIva bhaTake che. AtmAe potAnAmAM rahelo prema rAganA vikAra rUpe bahAra svajanAdimAM vahAvI dIdho che. ethI have ekalo rahI zakato nathI. AtmApara dravya-kSetra-kALa ane bhAvathI atIta che. huM dravyathI Atmadravya chuM. kSetrathI huM Atma-pradezomAM rahIne ja sukha anubhavI zakuM chuM. svabhAvamaya banI zake. jema jema AtmA jJAnamaya banato jAya ane dhyAnarUpe pariNamana pAmato jAya tema tema AtmAparathI karmo kharatA jAya ane tyAre AtmAmAM AnaMdaguNanI vRddhi anubhavAya che. jJAnanI upAdeyatA samajavI jarUrI che. jo jJAna parazeyamAM gayuM to AtmA kaSAyathI vyApta banI vadhune vadhu duHkhI thAya che ane jo jJAna svayamAM Dube to AnaMda anubhave. jyAre paNa karyA - bhoktA bhAva karavAnuM mana thAya tyAre svadravya, svakSetra, svakALa ane svasvabhAva ne vize ja kartA - bhoktA banavuM. kema ke vAstavamAM ApaNA e ja che. bAkI badhuM para che. mATe mAre jJAnanAM zuddha upayoga rUpe thaI javuM e ja mAru kartavya che. AtmAe jJAnaguNano AdhAra che. asaMkhya pradezavALo mAro AtmA. e svakSetra che. emAM je abheda pariNAmathI pariNAma pAmeluM che te mAruM che. Atmapradezo pariNAmI nathI svarUpe sthira che. paranA svarUpa sAthe rahyAM che tyAM sudhI asthira che. paNa eka vAra esthira thayA pachI emAM kadI paNa asthiratA jJAnasAra // 26
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ nahIM Ave. AtmA ane jJAna vyApaka - vyApya bhAve rahelAM che. jevI rIte dahIMmAM khaTAza, sAkaramAM mIThAza vyApIne rahelAM che tevI ja rIte jJAnaguNa AtmAmAM vyApIne rahelo che. jyAre loDhuM ane agni-baMne ekameka thAya tyAre eka ja svarUpe lAge paNa baMnne bhinna che. tevI ja rIte AtmA ane pudgala ekamaya thaIne rahelAM che paNa baMnne bhinna che. (1) kartA :- huM jJAnaguNano ja kartA chuM. (2) karma :- jJAna e ja mAruM kartavya che, prAptavya che. (3) karaNa :- jJAna nAmanA karaNathI (sAdhanathI) huMyukta chuM. (4) saMpradAna :- vaLI huM jJAnanuM ja pAtra chuM, jJAnane ja yogya chuM. (5) apAdAna :- huM jJAna dvArA ja jANanAro - jonAro chuM. (6) adhikaraNa :- tathA huM jJAnaguNano ja AdhAra chuM. jJAna mArAmAM varte che. prathama bodhano svIkAra thAya, pachI rUcIno pariNAma jAgI jAya, ane pachI potAno prabaLa puruSArtha tyAM lagADI de eTale mohano nAza thato jAya. huM AchuM ane mAre paranA pariNAmamAM pariNata thavAnuM nathI. A sAvadhAnatA haze to mohano pariNAma chedAze. pariNAmathI pariNAma bhedAya. arthAt mohanA pariNAma AtmAnA zuddha jJAnAdi guNo vaDe ja bhedAya. bhedajJAnanI sAthe zraddhAnA pariNAma ane strI-puruSArthapramANe AtmavIryanuM pariNamananuM kArya, A traNenI ekatA thAya tyAre AtmAmAM rahelAM guNonuM vedana (anubhava) thAya. nigraMtha : jenAmAM bAhya ke atyaMtara rAga - dveSanI tIvra gAMTha nathI parigrahanI graMthi nathI, Azravono tyAga kare che, AtmAnA svabhAvanI virUdhdha je che te badhAno tyAga kare che athavA tyAga karavAnI bhAvanAvALA banI zakitane gopavyA vinA prayatna kare che te badhAne nigraMtha kahevAya che. jJAnasAra // 27
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAsananI sthApanA thaI tyArathI munione nigraMtha kahevAyA che. Azravono tyAga karavA mATe zuM karavuM joIe? gurunAM caraNone svIkAre. arthAt gurune samarpita thaIne rahe. potAnI IcchAone choDI gurunI IcchA pramANe cAle, ane AtmAne pADanArA nimittothI te dUra thaIne vase che. pachI vanamAM paNa vase! ane "gurvAjJA thI evI sAdhanA kare - evo samartha banI jAya ke pachI nimittanI koI asara na thAya. A rIte krama batAvyo. "mAnAdika zatrumahA nija chede na marAya, jAtA sadgaDha caraNamAM alpa prayAse jAya." je gurunI IcchA mujaba jIve che tene "ahaM Azravano tyAga thAya che. moTAmAM moTo Azrava "ahaMno pariNAma che. mATe te mahAAzrava che. gurunA zaraNa vinA e tyAjya banato nathI. gurune pUchyA vinA e kAMI paNa na kare. vAraMvAra gurune pUchavAnuM che. - ahaMkAra ne toDavA mATe. gurune vAraMvAra pUchIne ja sarva kAmo karavAnA che? sAdhue janathI rahita sthAne rahevAnuM che. gRhasthono paricaya karavAno nathI. jaMgalamAM ekAMtamAM rahevAnuM che. pUrvanAM maharSio te pramANe rahetAM hatAM. jo e jagatano paricaya choDI de to ja AtmAno paricaya karI zake. ahIM AvyA pachI paNa jo e gRhasthano paricaya na choDe to parama evA manuSya jIvanane niSphaLa banAvI de che. udyAna ke guphAmAM je mahAtmAo rahelAM hoyajJAna-dhyAnamAM evA otaprota thayelAM hoya ke emane joIne - emanI pAse jaIne jIva parama zAMti anubhave che. tyAM Avela manuSyone tyAMnuM vAtAvaraNa joIne ja tyAMthI pAchA javAnuM mana ja na thAya. teno AtmA tyAM pharI ja jAya.. prasannatA, parama zAMti vi. sAdhuonAM mukhAraviMda para dekhAya. sAdhunI mastI joIne uttama jIvanuM to kAma thaI jAya che. guru pAse je ziSya mAtra bhaNavA, gokhavA ke paMDIta thavAnA lakSavALo jJAnasAra // ra68
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ nahoya. paNa mAtra Atma-paricayanA lakSe rahyo hoya, gurune enAmAM arthIpaNuM dekhAya to tene AtmAno paricaya karAve che. guru potAnA anubhavajJAnano dhodha tenAmAM vahAvI te AtmAnI jhaMkhanAne tRpta kare che, ane prekTIkala rIte te jIvana jIvatAM zIkhavADe che. jeNe AtmAno paricaya barAbara karI lIdho hoya to te udAsIna pariNAmavALo bane che. bahAranuM badhuM ja "para" che. "para"nuM para ne "aMdaranuM aMdara - ema je samaje tene tenI aMdaranI anaMta saMpattino anubhava thaze. AgamamAM je mArga batAvyo che, tene guru pAse bhaNI-guru pAsethI AgamanA rahasyonI khoja meLave che ane te pramANe vartavA prayatnazIla bane che. karmanA anukULa ane pratikULa udayomAM - jeNe AtmAno paricaya barAbara karI lIdho hoya te udAsIna pariNAma vALo bane che. potAnuM jIvana Agamamaya ja banAvI de. AgamapuruSa tarIke paMkAya, jeTalI potAnAthI zakya hoya teTalI badhI ja vAtono svIkAra karI le. AthI anAdithI je mithyAtva bhAvanI paraMparAnA kAraNe bhavanI paraMparA cAlatI hatI, teno viccheda karI de ane svabhAvamAM AvI jAya. Ama A zuddhatAne pAmavA Azravono tyAga karavo ja paDaze ane nigraMtha gurUno svIkAra karavo ja paDaze. AgamanA abhyAsa dvArA ane gurUnA anubhava dvArA - ema be rIte AtmAno paricaya karaze ane parabhAvonAM saMge hovA chatAM asara thavA na de tyAre AtmA potAnA saMganA raMgamAM che, ramaNatAmAM che. bahAra udAsIna che tyAre AtmA cAritranA svabhAvamAM sthira thayo kahevAze. je uttama AtmAo hoya te parabhAvane chedavA prayatna kare gAthA - 3 tho na muti lagneSa, bhAveDUaudayikAdiSa; AkAzamiva pakena, nA sau pApana lipyate | gAthArthaH pUrvabadhdha karmanA udayathI prApta audAyika Adi bhAvomAM rAga-dveSa jJAnasAra // 29
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ karato nathI. jema AkAza kAdavathI lepAtuM nathI tema te pApathI lapAto nathI. audAyikAdi je bhAvo - temAM jIva moha pAmato nathI - muMjhAto nathI -jema AkAza para game teTalo kAdava uchALavAmAM Ave to te lapAto nathI tema game tevA bhAvo rUpa kAdava Ave to AtmA tenAthI lapAto nathI. kayo AtmA na lepAya?na muMjhAya? je AtmA tattvamAMvilAsa pAme che. paramAtmAnA tattvathI jeNe cittane vAsita karyuM che, sva ne para baMne ne barAbara jANe che, tevA AtmA game tevA saMyogo Ave to paNa tene AdhIna thatA nathI. zubha ke azubha karmonA udayathI je sAmagrI prApta thAya tene dAyika kahevAya, ane tenA pratye thatoje mohano pariNAmane audAyikabhAva che te badhuM ja heya che. kahe che mATe karmanA udayathI je maLe te badhuM ja heya che. puNya karma zAtA Ape che mATe te heya ke upAdeya? - ema muMjhAIe chIe. paraMtu puNya paNa karmanI ja dena che. mATe te paNa tyAjya ja che ane samatA e AtmAno guNa che mATe te upAdeya che. AtmAnA jJAnAdiguNa arUpI che ane te AtmAmAM ja che, karmakRta bahAranI vastu bahAra che. karma haMmezA AtmAnI bahAra ja hoya che mATe karma vastu maLe tema nathI. game teTalo puNyano udaya hoya to paNa te puNya AtmAnA eka guNane paNa ApavA mATe samartha nathI. mATe karmakhase tyAre ja guNanI prApti thAya che. guNa karmanA kSaya, kSayopazama ke upazama thAya tyAre ja pragaTe che. AthI puNyathI maLelI sAmagrIno AtmAnA guNavaibhava pragaTa karavA Upayoga karI levo joIe. varyAntarAyanA kSayopazama vaDe - apUrva viryanI prApti thaI mATe AtmAe zakti meLavI to upayoga kyAM karyo? zarIranuM baLa batAvavA karyo jJAnasAra || 270
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ arthAta parabhAva mATe karyo to zuddha-pAriNAmika bhAva badho azuddha thaI gayo. AtmAne daDha nizcaya thayo ke mArA guNa A ja che ane A nathI ja. je dravyaprANo che te mArA nathI - bhAvaprANa e ja mArA che. dravyaprANa potAnuM kArya bhAvaprANanA AdhAre ja kare che A rIte AtmAne A be prakAranA prANomAM bhedajJAna thaI javuM joIe. dravyaprANanI sahAya laIne bhAvaprANamaya banI mAre have saMsArane khatama karavAnuM kArya karavAnuM che. paNa jo saMsAranuM sarjana karIe to bhAvaprANono durUpayoga karyo mATe satata karmabaMdha cAlu che. bhedajJAna thAya pachI AtmAe dravyaprANothI paNa chUTA thaI javAnuM che arthAt dravyaprANomAM gauNaupayoga ane bhAvaprANomAM vizeSa upayogamaya banI kriyA karavI joIe.A prakriyA thAya tyAre vAstavika arthamAM nirjarA thAya. dravya ane bhAva e be prakAranA tyAga karavAnAM che. jo zakya hoya to dravyathI tyAga karavAno che, ne zakya nathI tyAM bhAvathI tyAga karavAno che. kAusagnamAM chIe tyAre kAyAno dravyathI tyAga nathI karI zakatA to kAyAmAM udAsIna pariNAma lAve toja svabhAvamAM sthira thAya. kAyAnI mamatAno bhAvathI tyAga karI zakAya che. cAra aghAtI karmonA udaye kAyAmAM hovA chatAM AtmA temAM mohathI vyApato nathI to AtmA ghAti-aghAti pApakarmothI lapAto nathI. AkAza nirlepa che ane kAdava e lepAvAnA svabhAvavALo che to paNa AkAzamAM coMTato nathI. paNa bhIMta para coMTI jAya, ApaNI upara koI pheke to kapaDAM para coMTI jAya. AkAzamAM pariNamana thavAno svabhAva nathI - e apariNAmI che, mATe te lepAto nathI AtmA pariNAmI che to e kema lepAya? potAnA guNamAM pariNAma pAme to na lepAyaparamAM jAya to ja lepAya. anAdithI AtmA paranA saMyoganA kAraNe parasvarUpe (zarIrAdi,potAne mAnavAnA kAraNe potAnA svabhAvamAM sahaja pariNAma na pAmavAnA kAraNe te pararUpe pariName che. svarUpe AtmA nirlepa chene svabhAve vitarAga che tethI jagatanI koIpaNa vastuthI AtmAkharaDAI jJAnasAra || 271
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakato nathI paNa vartamAnamAM karma saMyogI AtmA rahI zakato nathI ane A bhrAMti toDavI khUba ja jarUrI che. vItarAga svabhAvamAM jo AtmA pariNita thAya to A vAta banI zake. 0 AtmA potAnA samyagdarzanAdi pariNAmamAM pariNita thAya? samyagdarzanano je zama, saMvega, nirveda, anukaMpAne Astikya pariNAma che tenA vaDe AtmAne lAbha e thAya che ke karmano vipAka AtmAne bhogavavo paDe che chatAM AtmA temAM lapAto nathI, vyApato nathI. zubha ane azubha baMne vipAka ja che ekamAM zAtA ane bIjAmAM azAtAnI pIDA rUpa ja vipAka maLe che. karma AtmAnI zuddha avasthA ApatuM nathI. karmanA udayane AtmA rokI zakato nathI paNa emAM bhaLavuM kena bhaLavuM e potAnA hAthanI vAta che. dhAre to AtmA temAM vyApe nahIM. zeya vastunuM jJAna sarvajJa pramANe yathArtha thAya to AtmAmAM Astikya Adi pariNAma pragaTa thAya. Astikya jeTaluM majabuta teTalA AgaLa - AgaLanA pariNAma zuddha rIte pragaTa thAya. je potAnA svabhAvamAM pUrNa rIte vyApatA nathI tenA vize anukaMpA AvI zake. AtmAno svabhAva zeyanA upayogamAM AnaMdamAM rahevAno che. enA badale pIDAnI anubhUti kare che. pachI "sva" hoya ke para'! te karUNAne pAtra bane che. pIDAnA kAraNane dUra karavuM e nirveda. - pIDAnA kAraNane rAkhavAno kaMTALo te nirveda. dA.ta. jema zarIramAM gumaDA thAya to tene bahArathI malamanA lapeDA lagADo to eka jagyAe sAruM thAya ne bIjI jagyAe thAya paNa - enuM sAcuM kAraNa "lohIno bagADa" che eTale lohIno vikAra dUra karavo paDe. sAco vaidya hoya te sAcuM nidAna karI rogane mULathI ja dUra kare che te ja. rIte ApaNe paNa pIDAnuM je mULa kAraNa che tene tapAsIne te pIDAne dUra karavAnI che. mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga epIDAnA mULa kAraNa che. enIkaLI jAya pachI AtmAne koI paNa prakAranI pIDA che ja nahIM. emAM prathama 3 jJAnasAra // 272
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvapIDAnuM kAraNa che ane yoga e dravya-pIDAnuM kAraNa che. A pIDAne kADhavA devAdhideva ja samartha che. bAkI deva-devI AmAM kaMI karI zake ema nathI. nirveda dvArA parabhAvone AtmAe jItI lIdhA che. je AtmAne doSo khaTakayA kare che ane guNano abhilASa jAge che eTale ene saMvega Avyo kahevAya. saMvega Ave eTale AtmA potAnotamAma puruSArthaemAM lagADI de che. sAdhanA karatI vakhate ApaNane samatAno khapa che ke zAtAno? zAtAnuM lakSa che to samatA kadI maLavAnI nathI. zAtAnA bhoge jIvane samatA maLe che. game te thAya to paNa samatAne choDavI nathI. saMvega nathI mATe to muDadAla jevI kriyA cAlI rahI che. zAtA jatI hoya to bhale jAya. je AtmA audAyika bhAvamAM muMjhAto nathI te samatAmAM rahe che ne nirjarA kare che. * audAyika bhAva eTale zuM? audArikAdi vargaNAono udaya thavo. vAyukAyanA jIvonI audArika kAyA ane ApaNI audArika kAyAno sparza thayo te ThaMDo hoya to game che ane baporanA samaye garama pavana hovAthI e nahIM game. pachI jhADano chAMyo, ThaMDA pINA vi. nI zodha karaze tyAre vicAravAnuM che ke huM zItala nathI, huM uSNa nathI, paNa samatA mAro svabhAva che. A mAne to samatAsvabhAva rUpethAya mATe karmothI kharaDAya nahIMne pUrve bAMdhelA karmothI chUTo paDe. doSone dUra karavAno abhilASa jeTalo tIvrateTalo saMvegano pariNAma. guNone prApta karavAno abhilASa teTalo ja tIvra hoya to sama pariNAma Ave. 4thA guNaThANe mAtra doSone dUra karavAno ne guNone bhogavI lauM eTalo abhilASa kare che ne pAme guNaThANe jeTalA aMze doSone choDyA teTalA teTalA aMze guNone bhogavato jAya. jo 4 thuM ja guNaThANuM nahIM hoya to 5 mAM guNaThANAnI koIpaNa kriyA ene lAbhakArI nahIM bane. mAtra puNyabaMdhanuM ja kAraNa banaze. 4thA guNaThANAnA pariNAma pragaTa thayA nathI, mokSa abhilASa nathI to pa mAM guNaThANA nI dravya kriyAmAM kAMIka meLavavAno abhilASa to paDyo ja che. bemAMthI eka zraddhA cokkasa jIvamAM hoya ja te mATe ja to e kriyA jJAnasAra // 273
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare che. merU jeTalA oghA thaI gayA. je jIvane odhathI paNa mokSano lakSa hoya, paNa vizeSa jANakArI nathI to paNa tenA jIvane 5 mAM 6 ThThA guNasthAnakanI kriyA mASatuSanI jema lAbhakArI thaze. pIDAthI mukta thavAno bhAva che, paNa pIDAnA je kAraNo che tenAthI tene mukta thavAno bhAva nathI. zAstrakAroe dukakhakhao, kammaphakhao be vAta mUkI ApaNe temAMthI ekajavAta pakaDI ApaNe mAtraduHkhano ja kSaya Icchakyo,duHkhane ApanArA karmono kSayanaIkyo. mATe paramAtmA pAse e ja mAMgaNI karI ke tamArA prabhAve mArA tamAma duHkho dUra thAo. AmithyAtvanI vAta che mATe ja para bhAvanonigraha karavAno che. je mahApuruSoe AstikyAdithI AtmAne nirmaLa karyo che te sadA samAdhimAM ja raheze. zrI zAMtinAtha bhagavAna, zrI kuMthunAtha bhagavAna, zrI aranAtha bhagavAna kevo puNyano prakRTa udaya? eka sAthe be padavI - cakravartI ane tIrthaMkara pada. baMne nI eka ja bhavamAM prApti! chatAMya cakravartI padavIne lAta mArI saMyamanA paMthe cAlI gayA mohanA gharamAM jaI mohane parAsta karI vijayavAvaTo pharakAvI nIkaLI paDyA. pRthvIcaMdra-guNasAgaranA sahavartIone paNa kevaLajJAnanI prApti thaI.hastameLApanI kriyAmAM guNasAgarane corImAM kevaLajJAna sAthe ATha patnIone paNa tyAM ja kevaLajJAna! AvA puNyanA udayamAM paNa A mahAtmAo lepAyA nahIM. mohane tyAM potAnuM bhayaMkara apamAna lAgyuM ne te tyAMthI ravAnA thaI gayo. e ja rIte gajasukumAlanedikSAnA divase ja sasarA taraphathI upasarga Avyo tene vadhAvI lIdho. kRSNa mahArAjA jevA samartha vyakti sahAya karavA hAjarAhajUra hatA. jarAka samAcAra mokalyA hoya to? paNa ahIM pracaMDa Astikya emanAmAM hatuM ke mAre mArA karmakhapAvavA che ne e mATe mane somIla sasarA sahAya karavA AvyA che mATe ene vadhAvI lIdhA ne eka ja divasamAM kAma patI gayuM. samatAno pariNAma AtmAno che ne zAtAno pariNAma karmano che. kayA pariNAmanI rakSA karavAnI? AtmAnA pariNAmanI ja rakSA karavAnI che, paNa jJAnasAra || 274
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNane bhAna nathI mATe pArakAne sAcavavAmAM ja maMDI paDyA chIe. jo ApaNane bhAna AvI jAya to ApaNane koInI preraNAnI jarUra na paDe ApaNI jAte ja prayatna karatA thaI jaIe. - je AtmA vartamAnamAM potAnAmAM ramI zake che. pugalonA saMyogathI karmanAvipAkamAM e AkAzanI jema lapAto nathI AtmAno e svabhAva ja che kema ke te arUpI che. have e svabhAva pragaTa thayo kyAre kahevAya? adhyAtmabiMdu mAM e vAta kahI che. je AtmA potAnA jJAnaguNa dvArA svabhAva ane svarUpa ne "sva" rUpe jANe che ne anya dravyone "para" rUpe jANe che, ane e pramANe AtmAe svIkAra karI lIdho che, ane "parathI virAma pAmI gayo che te ja "sva" mAM ramaNatA kare che. mAtra jJAnavaraNIyanA kSayopazamane kAraNe jANakArI thavI e alaga vAta che. ne darzana mohanIyanA kSayopazamathI esvikAra kare che ke sarvaze je kahyuM te che 100% nI vAta che tyAre te viratIpUrvakavirAma pAmI zake che. parane jANe eTaluM na cAle paNa heya mAnIne teno tyAga paNa kare ane tyAga nathI karI zakato to tyAM udAsIna pariNAmane kAraNe "para" thI para thaI svabhAvamAM ramI zake che. paramAM Adara, prItI, bahumAna na thavuM tyAre ja te "sva" mAM che ema kahevAya. paranA svabhAvanI koIpaNa asara tenAmAM na hoya. mAtrahave potAne jue che ane pachI jagatane jue che to potAne koI bAdha Avato nathI paNa je potAne joto nathI ane jagatane jovA jAya che to te jagatanuM sarvazadaSTithI nirIkSaNa nahIM karI zake. kemake te potAnAmAM ja nathI..! mATe sarvajJa tattvane pakaDI tenA pariNAma rUpe thavuM. huM vartamAnamAM rUpamAM rahelo, paNa chuM rUpAtIta! kevali bhagavaMta te joI rahyA che paNa ApaNe joI zakatA nathI tethI teno daDha -zraddhArUpe svIkAra karavAno che. paranI mamatAnA pariNAmano tyAga karavAno che. jJAnasAra // 275
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema pArakAnuM ghara baLatuM hoya to potAne kAMI na thAya e ja rIte zarIrane para rUpe je svIkAre tevA yogIo zarIranI rogAdi avasthAmAM zarIra para che, parivartanazIla che, nAzavaMta che. ane mAro AtmA zAzvata che Ama zarIrane "para" mAnI prasannatAthI ja rahe che. je svIkAre che paNa vartanamAM nathI to samyagdarzanano pariNAma che. paNa cAritrano pariNAma nathI (kema ke te samatAnA pariNAmamAM nathI, paNa teno tene pazcAtApa hoya. game tevA upasargomAM paNa mAtra jJAtA banI jANe paNa teno pratikAra na kare. samatAmAM rahe ane karmone nirjarI kevalajJAnane prApta kare. zAstromAM saMkhyAbaMdha AvA dAkhalA che. samyagdaSTi AtmAone rogAdimAM koI vikalpa na hoya ATalA upacAra karyA to paNa haju roga jato kema nathI AvuM na vicAre. paNa zraddhA aDaga che, karelA karmono vipAka che ane samatAthI tene vadhAvazuM to jaldI nikAla thaze - samAdhi Takaze. AtmAnI cAra avasthA bahArano dekhAva bagaDyone ApaNe Akhe AkhAbagaDI gayA,raMgarAga karavAnA zaru thaI jAya che, te bahirAtmA che. samyagdarzanathI AtmA aMtarAtmA Ave, ane paramAtmAno pakSapAtI bane, kAyAthI chUTI javuM ne potAnuM paramAtmA svarUpa pAmavuM, ne te pAmavA mATe svabhAvamAM sthira thavuM! sAdhya zuM? svarUpanI prApti. sAdhanA zuM? svabhAvamAM sthira thavuM. arthAt svabhAva (kevaLajJAnAdi guNanI pUrNatA) te paramAtmA. kAyAmAM rahevAno bhAva te bahirAtmA, kAyAthI chUTavAno bhAva ane te pramANeno prayatna te aMtarAtmA, ane kAyAparano saMpUrNa moha haTI gayo che te. paramAtmA tathA sadA kAyAthI mukta te siddhAtmA. Ama jIvanI cAra avasthA che. je potAnA AtmAne joto nathI te svabhAvamAM rahI zakato nathI. kAmavAsanA ne bhogasukho kyAreya potAnI meLe zAMta thatA nathI. jJAnasAra // 276
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ (uttarAdhyayana sUtra) paraMtu je AtmAo kAmabhoga upara dveSa kare che, parigrahamAM mamatA karatA nathI tevA AtmAne alpa - karmabaMdha kare che. kAmabhogamAM je lubdha hoya te narakamAM paNa jAya, kema ke, tene upAdeya mAne che. paraMtu jeo tene heya mAne che paNa choDI zakatA nathI, nikAcita karmonA udayanA kAraNe teo bhogo bhogavavA chatAM mohanA pariNAmane temAM joDatA nathI to te karmonI nirjarA kare che. dA.ta. tIrthakaranA AtmAo - teone bhoga bhogavavA paDe che paNa svayaM bhogavAtA nathI. zrutajJAnanI dhArAnA baLe bhogone ja bhogavI nAkhe che, arthAt nirjarA kare che. mohanA udayane Adhina thavuM e ja vAstavika durgati che kAraNa ke te vakhate AtmA potAnA svabhAvathI dUra thAya che. je kAmavAsanAno premI bane che ane mamatA rupa, Asakti rupa parigraha kare che teo durgati pAme che. udA. mammaNa, dhavala zeTha. AtmAmAM parama viveka jarUrI che. jaDa vastu para paNa dveSa nathI karavAno to jIva para to dveSa karAya ja kyAMthI? mATe be vibhAga pADavAmAM AvyA che (1) jIva para prema parINAma ane (2) jaDa pratye udAsIna pariNAma. AtmA ne AtmA pratyeno prema haNAya nahIM mATe 4 bhAvanAo che. tame jo para dravyanA parigrahane choDI zakatA nathI to pazcAtApa karo to tame Atma-sanmukha cho, ane tamArA karmone nirjarazo. paNa jo dveSano pariNAma, mohano pariNAma karo to te saMsAranA kAraNabhUta thAya che. Ama je AtmApara-ghara ne viSe ramato nathI te ja sva-ghara mAM ramaNatA karI zake che. ghaNIvAra para vastu choDavA chatAM paNa karmabaMdha cAlu ja rahe che. kema ke tenI mamatAno aMza paNa aMtaramAM rahyo che. choDyu kyAre kahevAya? choDatA jJAnasAra // 277
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ apUrva AnaMdane anubhavo temAM paranI apekSA nahi tethI AtmAno AnaMda vinA prayatna bhogavI zakAya che. paNa jo temAM moha bhaLI gayo to "nirmaLa AnaMda nI prApti thatI nathI. paNa aMdaramAM kaMIka maLavA ke meLavavAno bhAva che. karmanA AvaraNane kAraNe paNa jIvate AnaMdane anubhavI zakato nathI. jJAnAnaMde pUraNa pAvano, varjita sakala upAdhi" jo upAdhi chUTI gaI hoya to AnaMdanI choLo uchaLe ja, ane nathI uchaLatI to nizcaya thayo ke je te choDyuM che te nizcayathI nathI choDyuM. nahIM to sAmAyika, cAritra, pauSadha lIdho ne AnaMda uchaLavo ja joIe. karoDonI bolI bolIe ne AnaMda Avyo to e AnaMda zAno che? mAna kaSAyane poSavAnI vAta che. karoDo choDavA ja che to gupta-dAna ApI do ane e dhana pAchuM na Ave to AnaMda Ave ke "hAza!balA gaI - "bhaluM thayuM bhAMgI jaMjALa, sukhe bhajazuM zrI arihaMta bhagavAna". A bhAva Ave to kahevAya ke chUTuM ne AtmAmAM AnaMdapragaTyo. tene ja kharA arthamAM choDyuM kahevAya. AthI mohanA tyAga mATe, sarvasaMgano tyAga AtmAe karavo joIe. kema ke saMgamAM ja AtmA moha pAme che. mATe he jIva! jo tuM moha-tyAganI bhAvanAvALo che to mohanA nimittone dUra karavA dhana, svajana, strI, bhojana, AbhUSaNa A badhAno tyAga kara. jo kAraNa ja na hoya to kArya kyAMthI thAya? kAraNa abhAvat, kArya abhAvaH / tuM Azravano rodha kara ane tArA ja AtmaguNomAM rama. Azrava ane mohanI pariNatIne aTakAvIza to ja tuM tArA guNorUpI parama sauMdaryane pAmIza. saMgathI virAma pAmIza to ja tuM tArA AtmaguNomAM vicarI zakIza! mohathI AtmAnuM rakSaNa karavA mATe Azravano tyAga karavo e ja munI mATe ucita che. je AtmAo vaDe parabhAvone abhogya, agrAhya tarIke svIkArAyA jJAnasAra || 278
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. to te temAM kaI rIte rame? tethI ja teo karma vaDe lapAtA nathI. gAthA - 4 pazyaneva paradravyanATaka pratipATakam bhavacakrapurasthApi, nA mUDhaH pIrakhidhati gAthArtha anAdi anaMta karma pariNAma rAjAnA pATanagara rUpa bhavacakra nAmanA nagaramAM rahevA chatAM ekendriyAdi nagaranI poLe poLe pugala dravyarupa janma, jarA, maraNa Adi nATakane joto -moha rahita AtmA kheda pAmato nathI. kayo AtmA saMsAramAM rahyo chatAM khedane pAmato nathI? je AtmA mohamAM mUDha banato nathI te bhavacakramAM khedane pAmato nathI kAraNa ke te jagatane mAtra jJAna - tattvadRSTithI ja jue che. nagare - nagare, gAme - gAme, judA judA prakAranA nATako bhajavAtA hoya che. rati - arati - hAsya -zokavigere vicitra prakAranAM nATaka bhajavAtA hoya che. tene jue che ane chatAM tene Azcarya thatuM nathI. je AtmA jagatanAM svarUpane ane "sva" nA svarUpane jANe che ane potAnA svabhAvamAM sthira rahe che te mUDha banato nathI. "potAnA AtmAne bhulI para svabhAvamAM lInatA te mUDhatA che ane parane jovA chatAM paNa svabhAvamAM lIna bane te che magnatA" karmakRta avasthAne ja je jANe te mUDha bane che ane tattva-dRSTithI jagatane jue-jANe te mUDha banato nathI paNa potAnA svarUpane pragaTa karavA udyamI bane karmathI biDAyelAM svarUpane pragaTa karavuM - te sAdhya che." sAdhanAmAM svarUpanI avasthA na pakaDe ane vartamAna avasthA potAnI ne pArakAnI je pakaDe che to te AtmA mohane AdhIna thAya che. tenA kAraNe AtmA para aghAtInuM AvaraNa AvI jAya che tethI svarUpa DhaMkAya che. jJAnasAra // 279
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ paranuM svarUpa jovuM -moha bhaLavo arthAt gamI javuM to aghAtI (nAmakarmanI) karma-prakRtio baMdhAya che. svarUpanI rUci nathI to ghAtI sAthe aghAtI baMdhAI jAya che. svarUpanuM jJAna AvI jAya to paNa aghAtIno karmabaMdha aTakato nathI kAraNa tyAM sva svarUpanI rUcino pariNAma nathI.tethI paramAM udAsInatA nathI. rUcino parINAma paNa Avavo ja joIe. huM rUpI nathI paNa arUpI chuM. rUpI mAM udAsIna parINAma lAve to rati - pariNAma na bhaLe. potAnA rUpane - AkArane jue che to tyAM ratino parINAma- mohano parINAma nathI lAvavAno paNa udAsIna parINAma lAvavAno che. svarUpanI rUcinI sAthe te pramANe thavAno bhAva paNa tIvra thavo joIe. rUpane vadhAravAnuM kAma na kare paNa rUpanuM parAvartana kare. mATe sAdhuno varNa kALo kahyo- potAne paNa potAnA para mohana thAya tevuM rUpa kare che. potAne ja rAgana thAya to parane kyAMthI thAya?rUkSa AhAra ApavAnA kAraNe zyAmatA Ave ne nirvikArItA Ave mATe rAga tUTato jAya. zAlibhadrae potAnA rUpanuM kevuM parAvartana karI nAMkhyuM jethI tenI sagI mAtA paNa tene oLakhI na zakI sAdhu pAlemi-anupAleminA sTepa para che. zrAvaka mATe sahAmi, patiyAmi, roemi ne phAsemI - A 4 sTepa che. sAdhu mATe pAlemi-anupAlemi pamuM- 6ThuM sTepa che. sAdhuno zaNagAra zuM? meluM zarIra e teno zaNagAra che. melane e ukhADe nahIM. enI mATe e AbhUSaNa che. mohane dUra karavA sAdhu udyata banyo che. sAdhue mAtra AcAra nathI pALavAno paNa anubhavayogamAM anubhUtimAMthI pasAra thavAnuM che. . (tethI munivame rati-arati zoka) dehathI bhinna koNa thaI zake? jene mamatA - mUccha- rAga - Asaktino parINAma nahoya to AtmAnI anubhUti muni karI zake che. badhI ja ArAdhanAvidhipUrvaka kare to paNa AtmAnI anubhUti jJAnasAra // 280
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ no lakSa na hoya to deha bhAvane kAraNe AtmAnubhUti na thAya. jyAre kAyApratye anAsakta bane dehathI chUTavAno bhAva prabaLa bane upayoga prabaLa bane to sahaja anubhUtio thAya che. * ekeMdriya, vikalaiMdriya, paMceMdriya, deva, nAraka, tiryaca, manuSya vi. judI judI poLo che, pALA che. pUrvanA kALamAM nagaromAM judI judI poLo hatI. vANiyAnI, luhAranI, sonInI, kuMbhAranI tema ane enA kAraNe bhAIcAro vadhato hato, zIlanI rakSA thatI hatI te badhuM AjanA sosAyaTI ne phaleTonA kAraNe uDI gayuM. karmanA udaya rUpe badhA nATako cAle che tenI zarUAta janmathI thAya. A prathama nATaka - AtmAe Akho veza parivartana karI nAMkhyo. ekeMdriya nA bhavamAM paNa aneka veza, hIrA, mANeka, motI, mATI vi. vi. A badhA vezane joIne ApaNe rAjI rAjI thaIe chIe. judA judA phulo gharanA bagIcAmAM joIne ApaNe rAjI rAjI thaIe - tene khIlelAM joIne temAM rati thAya ane karamAyelA joIne arati thAya. phUlo paranI rati - aratine utAravA e puSpo prabhunA aMge arpaNa karavAnA che, caraNe arpaNa karavAnA che ane vicAravAnuM che ke he prabhu! have mAre evI sthiti Ave ke huM dravya puSpo caDhAvato baMdha thaI jAUM. ane tArI AjJA rUpa puSpone grahaNa karIne tane arpaNa karuM arthAt sarva virati dharmane pAmuM. tattva pariNAma thI pariNata banI jAya evuM mAruM aMtara tArA guNonI suvAsathI dhamadhAyamAna banI raho - sukhamAM ke duHkhamAM, Apatti ke vipattimAM, pariSaha ke upasargomAM, huM mArAmAM ja sadA ramato rahuM. ane svabhAvane pAmI svarUpamAM lIna thaI jAuM. jagatamAM darekanA veSa, hAsya, hAvabhAvane joIne jo mohAdi pariNAmomAM lepAIe to karmabaMdha thAya che. mATe.... jJAnI zuM kare? jJAnI badhuM jue paNa svabhAvamAM sthira rahe, mohane kADhe. ajJAnI paNa badhuM jue - paNa te mohavaza asthira pariNAmI banato jJAnasAra // 281
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAya - svabhAva tarapha gati na thAya. Ama judA judA bhedothI vicitra evuM jagata che. A pulanAviSacakrathI jJAnI tene heya mAnI chUTe che. jyAre ajJAnI temAM vadhAre ne vadhAre khUMcato ja jAya che. jemapuSpo komaLa che temajagatanA jIvo sattAe siddha svarUpI arthAt anaMta guNabhaMDAra rUpI sugaMdhathI bharelAM che, mATe huM te puSpa samAna jIvonI kyAreya kalAmaNA na karuM evI he prabhu! mane zakti - sAmarthya bakSaje. judI judI ceSTAo e karmano svabhAva che, AtmAno nathI. janmavuM, maravuM, hasavuM, khIlavuM, nAcavuM, kUdavuM, raDavuM, raMga - rUpa - AkAra A badhuM nATaka rUpa lAgavuM joIe. kema ke e AtmAno svabhAva ja nathI. ekeMdriyathI mAMDI paMcendriya sudhInA tamAma jIvo judA judA nATaka ja karI rahyA che. tenI vividhatA joIne ApaNAmAM mohanI vividha prakAranI lAgaNIo thAya che. mohanA A parINAmane choDavAnA che. nATakanA sTeja para judA judA pAtro judA judA nATako bhajave che. tema ahIM paNa eja che. saMsthAna nAmakarmathI judA judA AkAra maLe che. nirmANa karmathI aMgopAMga maLe che. varNakarmathI judA judA raMgo maLe che. A badhA ja pudgala karmonA vipAko che. je paNa karmo baMdhAyAte pudgalanA saMyoge che ane udayamAM AvyA. vipAkamAM AvyA tyAre tene judI judI avasthAo AvI. kema ke svanAM svarUpane khoyuM ne pArakAne pakaDavuM. have tAre jo nATakanA A pAtromAM nAcavuM nahoya to emAM samadaSTi keLava. sAdhuno vyavahAra ja evo hoya ke jo te upayogamAM rahe to te vyavahAra tene mATe kalyANakara ja nIvaDe. e kyAMye khinna thato nathI. A joI potAnA AtmAne vadhumAM vadhu karUNAne pAtra banAvato jAya. svarUpathI bhinna pravRtti kare te tene mATe dukhadAyaka bane. zarIramAM roga thayo. prathama prazna - kema roga thayo? paNa A prazna ubho ja na thavo joIe. pUrvakRta karma avasthA AvI che. - pUrve evAM karmo jJAnasAra // 282
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ upArjana karyA che to thAya. AthI te vikalpAdi karIne muMjhAya nahIM. vicAre ke ApaNe paribhramaNa karatAM svarUpane pragaTa na karyuM tethI zarIra rUpa piMjarAmAM pUrAyA. . paNa sanatakumAra cakravartI jevAe karmonA rogane kADhavAno prayatna karyo. temanAmAM potAnA svarUpano tattvathI nirNaya hato ke e rogane manuSyabhavamAM ja AtmA kADhI zake che, ne potAno samagra puruSArtha emAM lagAvI dIdho. samAdhi mATe upacAra kare paNa AgaLa-pAchaLa enI khatavaNI na kare. mATe mayaNAne koDhIyA patino hAtha pakaDatAM vikalpa paNa na Avyo. karmanA saMyoge badhuM ja thAya. e tattvanirNaya eno pAkko ja hato. ne tethI ja samAdhimAM rahI zakI. koI devI-devatAnI mAnatA eNe nathI karI zraddhAno parINAma eno keTalo dRDha haze. ApaNe paNa e ja vicAravAnuM che ke pUrvakRta sabaMdha che. bAMdhyA che tene ja bhogavavAnA che. je AtmA tattvathI pariNata che tene vikalponI hAramALA nahIM cAle, je che te che tevo svIkAra karI le to karmonA visarjananI zarUAta che ane emAM jo pheraphAra karavAno prayatna karyo to navA karmonuM sarjana karaze. jJAnI purUSo karmarUpI nATako jagatamAM jue che. badhA ja jIvo sattAe siddha svarUpI hovA chatAM je karmakRta vicitratAo dekhAya che tene jotA jJAnI vicAre che - A svarUpa mAruM nathI ema samaje che. A karmakRta avasthA kyAreya sthira hotI nathI. satata parivartana AvyA ja kare che mATe teo A joIne kheda pAmatAM nathI. jagatanI vicitratAone joIne ApaNAmAM te vicitratAo UbhI na thavI joIe. sarvajJatattvathI jeo nirNaya kare che, teo A joIne potAnI karmakRta avasthAone dUra karatAM jAya che. jyAre tattva - apariNIta jIvo karmakRta avasthAone (sthitione) mohathI vadhAratAM ja jAya che. tattva dRSTivALAnI AMkha baMdha hoya paNa jagatane vize upayoga to jJAnasAra // 283
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAlu ja hoya che. kema ke zAstra - sApekSa dRSTi to khullI ja che. AthI potAnA upayogamAM mohane na bhaLavA detAM sva-svabhAvamAM sthira rahe che ane lakhalUMTa nirjarA kare che ane ajJAnI evo AtmAparamAM jaIne mUDha bane che, kema ke te mohane AdhIna thAya che. sva svabhAvane AdhIna thAya to te magna bane che. AtmA 4 gatimAM pUrvakRta udayane kAraNe rajhaLapATa karI rahyo che. te ja saMsAra che je 4 gatimAM saMsaraNa karAve che. karma pote pudgala che. e ApIzuM zake? game teTaluM utkRSTa puNya hoya to paNa te AtmAnI vastu ApI zake tema nathI. pudgala e ja saMsAra che. mATe karmono udaya saMsAra ja Ape. puNyathI dharmanI sAmagrI maLe - dharma nahIM. dharmathI ja dharma maLe che. jJAnI samaje che karma e AtmAthI bhinna avasthA che. mATe teo karma, kaSAya ane kAyAne potAnA nahIMmAne. kema ke te AtmAthI para che, ane parathI para' thavuM e ja mAruM parama kartavya che. tIrthakaranA AtmAne paNa kevaLajJAna thayA pachI aghAtI karmone khapAvavAnI prakriyA cAlu ja che. karma haju paNa svarUpa dabAvIne beThuM che. mATe jadharma e mArA AtmAno svabhAva che. te svabhAvarUpa che mATe ja dharma karavAno che. adharma e AtmAno svabhAva nathI mATe adharma karavAno hoya ja nahIM. ane dharmane pAmavA sarvajJa vacana anusAra puruSArtha karavo paDe. anaMtakALathI saMsAramAM bhaTakatA AtmAe pUrNadharma karyo nathI, adharma karyo mATe saMsAramAM rakhaDapaTTI AvI. tenA kAraNe karmathI chUTavAno upAya, choDavAno upAya mAtra zudhdha dharma ja che. mATe karmabaMdhathI chUTavA AtmAe AtmAnA svabhAva dharma karavo. vyavahArathI dharmakriyAne dharma mAnyo ane temAM ja pUrNatA mAnI - tethI ja apUrNa rahyA. nizcayanA lakSa vinAno vyavahAra e zudhdha vyavahAra nathI. nigraMtha sAdhune vaLI zuM vyavahAra? jema saMsAramAM vATakI vyavahAra cAle che tema sAdhupaNAmAM AvIne paNa dharma na samajyA to ahIM paNa A ja jJAnasAra // 284
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAle. ekabIjAne bheTo mokale, vyavahArane ja dharma mAnI le che. sAdhunA tapanI ujavaNIo ane prabhAvanAo cAle. karmanA vipAko dvArA AtmAne aneka prakAranA saMyogo, saMbaMdhonI je naciMtavelI ghaTanAonI prApti thAya che to sAdhu tenAthI khinna thato nathI. jene tattva-nirNaya na thayelo hoya tene khinnatA thAya ke putra janamyo ne Avo rogI? pahelAM rUpALo hoya pachI kALo banI jAya, zarIra bagaDI jAya, moTuM AkhuM pharI jAya vigere vicitra ghaTanAo bane che. khinnatA karavAthI te sudharatuM nathI. vadhAre karmo baMdhAya che. mATe ja tattvajJAnI tyAM apUrva samAdhimAM rahI zake. karmanA saMyoge saMbaMdho paNa vicitra maLe. ghaNIvAra pa/15 varSonA saMbaMdho thAya pachI AtmA cAlyo jAya. pachI duHkha vyakta karatA hatA tyAre sahana na karyuM ne gayA pachI yAda karyA kare ne duHkhI thAya. mohanA kAraNe AtmAo bhayaMkara duHkhI thatA hoya che. uparathI karmabaMdha vadhu karatAM hoya che. AtmAe samAdhistha rahevuM e ja tattvajJAna pAmavAnuM phaLa che. karmanAM udaye saMyoga ane viyoga che. karma kyAMka koIne joDe che ane kyAMka koIne vikhUTA pADe che. temAM moha karI duHkhI na thavAnuM hoya. jIvanA eka bhavamAM paNa paryAyo keTalAM badhAM pharatAM hoya to temAM rAga zuM karavo? tattvajJAnI hoya jene tattvapariNamI gayuM hoya te amUDha hoya. je potAnA svarUpane sAdhavA udyata hoya te amUDha. svarUpanI rUci na hoya to svabhAvanI prApti na thAya. jinavANI haMmezA uttama jIvone sparze. sparze. ne sparzaja evo adbhUta jinavANIno mahimA che. samyagdarzanano pariNAma paNa pragaTa na thAya to dezanA niSphaLa jAya. mATe ja paramAtmAnI prathama dezanAniSphaLa gaI hatI. vizeSAvazyakano pATha che ke devo hatAM chatAM paNa koIne samyagdarzanano parINAma na thayo. samyatva, dezavirati, sarvavirati no pariNAma thavo enuM ja mahattva che mATe ja paramAtmAnuM "bodhidayANa" vizeSaNa che temanA AlaMbanathI bodhi pragaTe ja. jJAnasAra // 285
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAdhimAM rahevAno upAyaH game tevI paristhiti AvI jAya to paNa AtmA samAdhimAM kaI rIte rahI zake? tyAre siddha bhagavaMtone yAda karavAnA hoya ke teo atyAre zuM karI rahyA che? samagra jagatane jIvasRSTi ne joI rahyA che. temane eka ekaparyAya, aMdara-bahAranI tamAma vAto - parINAmo dekhAI rahyA che to paNa teo sva Atma ramaNatAmAM lIna che.gAma baLe ne ApaNe baLIe? dhamAla badhI ja bahAra ane e AkhI dhamAla ApaNAmAM AvI jAya ne tenA kAraNe ApaNe kevA bhayaMkara karmo bAMdhatA hazuM e to kevalI jANe! AtmA kyAMya bhaLe nahIM - mamatAnA tAra joDanArane adhikI pIDA thayAvinA rahetI ja nathI. mATe mohanA pariNAmane choDI de, khinna na thAya, ne potAnAthI badhuM ja nirALuM che ema svIkArI le to ja e samAdhimAM rahI zake. karma bAMdhyA tyAre kAMI ja na vicAryuM. rati - arati karI, Adara karyo - majethI karmo bAMdhyA. to have te karmonI sajA karma rAjA phaTakAre to saharSa svIkArIe to sajAmAM ghaTADo thAya evuM bane - nirjarA paNa thAya - temaja azubha anubaMdhana paDe, mATe he jIva!bhogavavAnA to che ja, to hasatAM hasatAM sahI le. mahopAdhyAya zrI yazovijayajI ma.sA.e jIvananA aMtima samaye AgamonA sAra ane jIvananA anubhavanA nicoDane "jJAnasAra" nAmanA graMthamAM ThAlavI dIdho ane devacaMdrajI ma.sA.e paNa e graMthane sparzIne potAnA jIvananI anubhUtionI TIkA rUpe racanA karI che. karmanAvicitratA svabhAvathI AtmAne bhogavavuM paDe che chatAM je potAnA svabhAvane choDatAM nathI te akhinna che. jyAre AtmAe karma karyuM tyAre temAM arati - anAdara na thayo to have bhogavavAnA vakhate arati ane anAdara zA mATe kare che? ene karmonA vipAko bhogavavA nathI mATe ja ApaNe ApaNI svAbhAvika avasthAne pAmavAno ja purUSArtha karavAno che. jJAnasAra // 286
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmanA udayathI bhogavavAno kALa Avyo tyAre anukULatAmAM ISTa ane pratikULatAmAM aniSTano pariNAma thayo A audAyika bhAvache. te AtmAno parINAma nathI. para saMbaMdhI thayelA para -parINAma' pAchA 'parI'ne ja svIkAraze mATe AtmAe azubha anubaMdhana paDe te mATe sAvadhAnI rAkhavAnI che. mATe he jIva!have tuM para'ne bhogavavAnuM choDa ane tArA svanA jJAnAdiguNa parINAmane bhogava. A saMyoga saMbaMdha mAtra zeya che. ApaNI sAthe samatAno pariNAma rahevAno che paNa pugalanA AdarathI te karmathI AvarIta thAya che to pachI pudgala sAthenI dostI zuM kAmanI? ApaNane ApaNAmAM hajI vizvAsa pragaTa thayo nathI tethI sahaja samatAne grahaNa karatA nathI ane para ne grahaNa karavAmAM sahaja cAlI javAya che. zAtA ane azAtA baMne heya che. kema ke te audAyika bhAva che tyAre jo AtmA samatAmAM rahe, zAtA - azAtAne na vece to abhinava (navA) karmone na bAMdhe. zAtA ane azAtA karmanA udayamAM jIva dhAre to samAdhi rAkhI zake che na rAkhe to ISTa ane aniSTanA bhAvamAM navIna karmabaMdha thAya mATe AtmAe te bhAvamAM vyApavuM nahIM. mohanA svabhAvamAM jo vyApaka banyAM to karma tamArA para saMmohana karI para vastumAM kheMcI ja jaze. mATe ja koI kavie gAyuM che ke "dezanA amRtadhArA varasI para pariNatI savI vArIjI" jIvo para dezanA nI amRta-dhArA varasI - jethI tenI pAsethI para - parINatI bhAgI gaI. amRta jevA tattvo jenAmAM pacAvavAnI tAkAta nathI - tevI yogyatA na hoya to dezanA na apAya. lokone pamADavAnI je gAMDI ghelachAo ubhI thaI che tenA kAraNe moTuM nukazAna thaI rahyuM che. bhAvimAM udaya (saMsAra)ne jo tuM tajavA mAMgato hoya to udayamAM na bhaLe to tArA saMsAranuM visarjana thaI jaze. zubha karmarUpI punya-tenAthI prApta thatAM saMyogo - AtmAnA guNa mATe AvaraNa rUpa ja che. puNya karma e ApaNane guNo paranuM AvaraNa lAgatuM ja jJAnasAra // 287
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI mATe prathama puNyanI vAta lakhIne pachI pApanI vAta karI. paDadoe paDado ja che. pachI te game te rUpe hoya. silkano hoya ke koTanano. e AvaraNa ja che mATe IcchavA yogya nathI. karmano baMdha e ja heya che mATe have baMdhane ja na Iccho. je puNya AtmAne sahAyaka bane teTaluM ja upAdeya. atyAre to jANe puNyano bijhanesa cAlI rahyo che. pApa-puNya baMne guNa uparanA AvaraNa ja che mATe te tyAjya che. mATe tuM sama-parINAmI thA to tAre karmanI nirjarA che. 4the guNasthAnake bhAva Ave (mAnyatA zuddha thAya).nizcayathI nirjarA 5 mAM guNaThANAthI ane vyavahArathI apunabaMdhaka dazAthI thAya che. viratInA pariNAmavinA tAttvika nirjarA thAya ja nahIM. pAme aMzathI viratI Ave, ke AgaLa - AgaLanA bhAva Ave. pariNAma Ave 12 me pUrNatA Ave. vItarAgatAno artha zuM? jyAM mohano aMza paNa nathI. rAga-dveSano pUrNa kSaya. 10me lobha mohanIya no aMza che mATe vItarAga na kahevAya. 11 me aMtarmuhUrta mATe upazama thavAthI tene upazama vItarAga kahevAya che ane 12me mohanIyano pUrNa kSaya thAya che. tethI pUrNa vItarAga kahevAya che. nigodamAM paNa vItarAgatA AtmAmAM evI ja che, atyAre paNa vItarAgatA evI ja che ane 12 me guNasthAnake paNa vItarAgatA evI ja che paNa AvaraNa hovAthI ApaNane anubhavAtuM nathI. jema sUryano prakAza to ekasarakho ja che. chatAM ApaNe sUryodaya, madhyAnDa, sUryAsta ema zA mATe kahIe chIe? e vakhate AvaraNa che. jema jema AvaraNa haTe tema tema prakAza thAya che. 12 me guNaThANe mohanIya pUrNa jAya (darzana cAritramohanIya) ne 13 me jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya e traNe eka sAthe jAya kAraNa vIrya badhAmAM samAyeluM ja che. gAthA -5 vikalpacaSakairAtmA, pItamohAsavo vyayama bhavoccatAla-mutAla, prapanca-adhitiSThati. jJAnasAra || 288
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthArthaH vikalpa rUpa madyapAnanA pAtrathI moha rUpa madirAnuM pAna karanAra AtmA jyAM hAtha uMcA karIne tAlIo ApavAnI ceSTA karavAmAM Ave che evA saMsAra rUpa dArUnA pIThAno Azraya kare che. arthAt dArU pIdhelo jIva saMsAramAM nAca kare che. saMsArI jIvavividha prakAranA mAnelA sukhanA vikalpo ane Ayojano karavA dvArA rAga ane dveSAtmaka mohano dArU pIne dArUnA pIThAmAM anya dArUDIyA sAthe (snehI-mitrAAdi) vividha prakAranA tAlo Apato rahyo che. dArU pAtra = manamAM vikalpo thavA enA vaDe dArUnuM pAna kare che. vikalpa = svabhAvathI virUdhdha je meLavavAnuM mana thAya, bhogavavAnuM mana thAya tevA je vicAro tene vikalpa' kahevAya. vastu jevI hoya tevI je vicAraNA te vicAra. mAtravicAra unmatta ceSTA karAvatuM nathI. tene dArUnA pAtra sAthe sarakhAvyuM che mAdaka rasa= jenAthI unmatta banAya. AtmA potAnA svabhAvamAM na rahe ane virUdhdha karavAnuM thAya te karAvanAra moharUpa "mAdaka rasa che. kevaLInA AtmAne to vicAra paNa na hoya kema ke svabhAvamAM sthira banI gayA che. potAnA kAryane sAdhI lIdhuM che. kevaLI sivAyanA paNa je uttama AtmAo che ke jemano moha upara abhUtapUrva vijaya thaI cUkyo che. tyAM vicAra hoya paNa vikalpo hotA nathI huM Ama karUM? A meLavuM? evI abhilASA, manoratho ene nahoya. jene saMsAranI asAratAno pUrNa nirNaya che ane te pratitI nA stara para che. mATe evA AtmAne ekAMte mokSa rUci che. UMghamAM paNa mAtra svarUpa-darzana sivAyanI anya koI IcchA nathI. AvA jIvono dArUDIyA jIvo sAthe meLa paDato nathI - kema ke teo apramatta che. 14 pUrvaghara sAdhu - AhAraka zarIra labdhidhArIne jo - tIrthakaranI Rddhi jovAnuM mana thAya to te kUtuhalavRtti che, pramAda che. labdhi prazasta bhAva hovAthI teno upayoga mAtra tattvanI zaMkAnuM nivAraNa karavA mATe karavAno che. munine be ja vastu ISTa che (1) svarUpanuM darzana ane (2) vItarAgatAno jJAnasAra // 289
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ anubhava. te sivAya sAdhu mATe trIjuM kAMI ghaTI zake nahIM. ane kaMI ghaTatuM hoya to te sAdhu na kahevAya. zAsana - AkhuM enA mATe ja che. samyagRSTinuM paNa sAdhya Aja che ane sAdhune to pratijJA rUpe sAdhya che. samakti dRSTine bhAva hoya ne sAdhune to e rUpe thavAnuM che. pU. rAjazekharasUrizvarajI ma.sA. kahetA hatA ke sAdhu mATe vItarAgatAno anubhava ane svarUpa darzana sivAya anya projekTa hoya ja nahIM. jIve mohano - dArU pIdhelo ja che e nizcita vAta che te vinA jIva vikalpa karI zake ja nahIM. kAraNa e jIvano - svabhAva ja nathI. ApaNI virUdhdha koI carcA - vicAraNA kare, jAheramAM bole te ApaNe sahana karavA taiyAra nathI to ApaNe ja ApaNA AtmA virUdhdhano eka paNa vicAra kaI rIte lAvI zakIe? chatAM ApaNane ApaNA hitano vicAra durlabha, ApaNA hita mATe koI kahetuM hoya to te sAMbhaLavuM paNa durlabha. Ama kema bane? ane ahitanI vAta ApaNane barAbara lAge ane ene svIkArI paNa laIe. maphatamAM ApaNane koI kAzmIra ke videza laI jAya to tarata taiyAra paNa adhyAtma vANI sAMbhaLavA ane hitanI vAta koI kahe to enA mATe sattara bahAnA taiyAra. tyAM hAjara javAbIpaNuM taiyAra. autpAtikI buddhi AvI ja jAya. mATe ja jIva saMsAramAM rakhaDapaTTI kare che. jagatanA jIvone potAnuM hita joIe che, chatAM moTA bhAganA jIvone e gamatuM nathI. ahIM- dharmamAM ja badhI zarama Ave che. bhava rUpI je saMsAra, tyAM dArU ja maLe, dArU pInArAno saMga maLe ane dArUnuM pAtra paNa tyAM ja maLe. svajano, kuTuMbIjano, mitro vi. ne dArUDIyAnA mitro tarIke gaNAvyA. badhA bhegA maLo pachI tamArI vAto kaI hoya? manoratho kyA? vikalpo kayA? AtmAnI koI paNa vAta tyAM hoya kharI?na hoya to te koI kalyANa mitro nathI badhA dArUDIyA ja che. jo A saMgata nahIM chUTe moha nahIM chUTe to je sAmagrI maLe, saMyogo maLyA che tenA dvArA bhavano nistAra karavAne badale saMsArano vistAra karIne jJAnasAra // 290
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ moha bhavane durgatimAM dhakelI deze. potAnI jAtane jo dharma mAne, te dharmonA manoratho kevA hoya? "huM prabhunA paMthe "savi virati' ne mArge jAuM ane pApanA kAryamAM DUbelA evA svajanone paNa te mArge laI jAuM ane sadgurUnA nimittathI mAro ane emano uddhAra thAya evuM karUM, te bhAvanAmAM ramanAro hoya.vairAgyathI vAsita hoya, te mohamAM ramanAro na hoya. badhA vacce rahevA chatAM te badhAthI nirALo hoya. pUrvanA kALamAM mazkarI paNa thatI ke zuM sAdhu thavAnA bhAva jAgyA che? to tarata sAdhu thaI jatA - ahIM AvI mazkarI hoya ja nahIM. mazkarI karanAra paNa temanI joDe sAdhu thaI jatA hatA. AvI hatI. pahelAMnI Arya-saMskRti. AvI hatI jaina dharmanI garimA. Aje pazcimanI saMskRtinA panAre paDI Aryatva gumAvyuM ane kSAtravaTane lajavyuM. mohano dArU pIdhelo che evA kuTuMbIjano, svajano, mitro, vagere tALIo pADIne, vAto karIne tene caDhAve che, ane jIva paNa temAM bhaLI jaI nAce che, kude che. kema ke tene paNa mohano nazo caDhe che. "jevo saMga tevo raMga" para vastune potAnA rUpe mAnI potAnuM karavA prayAsa kare che, te mithyAtvane kAraNe thAya che. darekamAM mArApaNAno bhAva lAvI teno pote mAlika thavA mATe bIjo koI tene laI na jAya te mATenA badhA prayatno kare che. mithyAtva -mohane kAraNe thayelI bhrAMti te haTe nahIM tyAM sudhI AtmA asat - anucita vyavahAro kare che. mithyA bhrAMti paramAM thayelI che. temAM je mArApaNuM lAgyuM che, vyakti ane vastu saMbaMdhI thayelI bhrAMtI temAMthI nIkaLI javI joIe to ja ApaNuM kArya thaze. ApaNane lAge ke ApaNe badhAno tyAga karI dIdho che. paNa choDavA chatAM paNa mamatva AvIne ubhuM raheze. cAritramoha A kAma kare che. mATe ja "micchu pariharaha"moha jyAM sudhI AtmAmAM raheze tyAM sudhI ArAdhanAnI sAcI phaLazruti nahIM maLe. jJAnasAra || 291
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe saMyoganena choDI zako paNa temAM je rAga bhAvapaDelo che tene to choDavo ja paDaze. AtmAne para mAnyo ane parane potAnA mAnyA mATe ciMtAo vadhI. jyAM jyAM "para" tarIkeno svIkAra tyAM tyAM bheda paDaze. mAMDalImAM kriyA karato hoya paNa dRSTi "para" mAM hoya. A kriyA beThA-beThA kare che. A vAto kare che. vigere. jyAM svamAM sthira thavAnuM hatuM tyAM asthira banyA. tAre prathama tArA jJAtA banI pachI paranA jJAtA banavAnuM che. A rIte AtmAparamAM "sva" ane sva mAM para' tarIke banyo AthI jayAM "sva" mAM hoMziyAra banavAnuM hatuM. tene badale te "para" mAM hoMziyAra banI gayo. jethI jIvanuM AtmakalyANa na thayuM. pariNAma zuM AvyuM? paranA doSo jovAmAM bahAdura banyAhave enA doSo kema dUra thAya tenI ciMtA thaI - have kamanasIbI e thaI ke AtmAsva-doSone jovAnuM bhUlI gayo ane AtmAmAM ahitano anubaMdha vadhune vadhu paDato gayo mATe ja prathama potAnA AtmAnA kalyANanuM arthapaNuM jAgI javuM joIe ane para" mAM jatAM manane aTakAvavuM joIe. tethI ja tenuM mithyAtva dUra thaze ane to ja samyaga jJAnano prakAza AtmAmAM patharAze. paramAtmA - parama tattvanA prakAzane pAtharanArA che. mATe jo Atma hItanI rUci AvI jaze to badhuM utsAhapUrvaka karaze ane kSAtravaTapUrvaka karaze. te mATe paramAtmA upara apUrva bahumAna lAvavAnuM che te kayAre bane? jagatamAM je paramatattva paramAtmAe prakAzya che tene huM svIkArI lau. tene huM AtmasAt karI lauM. tevA prakAranuM bahumAna thavuM joIe paNa ApaNane te thatuM nathI. paramAtmAnA tattva paranuM bahumAna e prabhunuM ja bahumAna che. pUrve zrAvaka-zrAvikAo 9 karmagraMtha, kammapayaDI, dravya guNa paryAyano rAsavi. bhaNIne nabaLA sAdhu-sAdhvIne paNa taiyAra karI detA hatA. cAritramAM paNa sthira karI sAcA mA bApa banatA. bharUcamAM anopacaMda nAmanA zrAvaka hatA sAdhune bhaNAve tattvathI raMgI de ane pachI temane pATa para besADI pote hAtha joDI nIce bese ane kahe ke huM aviratighara chuM, Apa virativALA cho. ApanA mukhe tattva sAMbhaLIne mArI avirati tUTI jAya. jJAnasAra || 292
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ tattvajJAnathI je siMcAyelA hoya te hatAza na bane, paNa bIjAne samajAve ke karmanA udayathI Ave temAM nAsIpAsa thavAnuM nahoya. paryuSaNA pachI kharI cAturmAsanI sthApanA thAya, saMvatsarI pratikramaNa pahelA cAturmAsa asthira hatuM. te Akho vyavahAra have pharI gayo. paryuSaNa pachI ja doDAdoDI zarU thaI jAya che. hakIkatamAM to tyAM rahelA sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto pAse tattvajJAna bhaNavAnuM che. paramAtmA ane paramAtmAnI AjJAnuM bahumAna hovuM joIe. kaLikALamAM paNa eno aciMtya prabhAva jovA maLe che. jyAre pote "sva" (AtmA) nAM sthAnathI bhraSTa thayo eTale cAre bAju bhramaNa karato thayo. mithyAtva moha- vicArane bhraSTa kare che ane cAritramoha AcArane bhraSTa kare che. vicAra bhraSTatA jAya nahIM tyAM sudhI AcAra saMpannatA jIvamAM AvI zakatI nathI. mATe pahelAM dRSTi pheravavAnI vAta AvI pachI dRSTi pramANe AcAra pheravo. caMDakoziyAnI dRSTi pharI gaI. "mArI dRSTithI bIjAnA prANa na jAya mATe moTuM bIla" mAM nAkhI dIdhuM. mithyAtva gayuM- samatAnA pariNAma AvyA. kIDIoe zarIra cALaNI jevuM karI nAMkhyuM to paNa samatAmAM rahyo. paramAtmAnI dRSTi eNe svIkArI lIdhI. caMDakauzikanI dRSTi jheravALI hatI. je eka bhavanA prANa hare paNa ApaNe to mithyAtvanA evA gherAvAmAM chIe ke ApaNe bhavobhava maranArA ane bIjAne mAranArA banIye chIe. jhera eka bhavamAM mAre mithyAtva bhavobhava mAre che mATe mithyAtvane dUra karavAnuM che. enA anubaMdha toDI nAkhavAnA che. caMDakauzikatiryaMcanA bhavamAMmithyAtvane vamI dIdhuM to te potAnAmAM rahelA parama AnaMdane, parama saMtoSane ane parama samAdhine pAmI zakyo. dRSTi nahIM sudhArIe tyAM sudhI AtmAmAM parama sukha, zAMti, samAdhi, saMtoSane nahIM anubhavI zakIe. tethI "para" ne meLavavA deSTi jaze, tyAM maLaze nahIM ane AtmA bhayaMkara pIDA pAmaze. jJAnasAra // ra93
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMdara saMtoSa maLI jAya tene bahAranI sAmagrInI jarUra ja nahIM paDe. jayAM sudhI A ghaTanA nahIM bane tyAM sudhI e bahAramAM ja bhaTakavAno che. gAthA - 6 nirmalaM sphaTikasyava, sahaja rUpamAtmanaH adhyastopAdhi sambandho, jaDastatra vimuhati / gAthArtha AtmAnuM svAbhAvika svarUpa sphaTika jevu nirmaLa che. mUDha jIva nirmalaAtmAmAMkarmajanya upAdhinA saMbaMdhano AropakarI muMjhAya che. gAthArthaH 1) AtmA sphaTika jevo nirmaLa che. tenI utpatti nathI, zAzvata che, kAca kevI rIte bane che? retI - cuno bhego karI agnithI tapAve retI ogaLI jAya ane kAca svarUpe banI jAya. 2) AtmA kevo che? sphaTika jevo nirdoSa, AvaraNa rahita ane niHsaMga che. 3) jema sphaTikanI ArapAra badhuM joI zakAya che tevI ja rIte AtmA AvaraNa rahita hovAthI tenA eka eka pradezo parama zuddha che. jenA vaDe te traNe lokane eka samayamAM joI zake che. AtmAnisaMga che. kema ke te mohathI rahita che, sva-svabhAvamAM ramaNatA guNa vALo che. siddhatvapramANe thavAno bhAva thAya to ja siddhatva pragaTe. AtmA para upAdhithI rahita, sarva zeyane jANanAro ane paramAnaMdane vedanAro che. zeyane pUrNa jANe. saMpUrNa moha dUra thAya tyAre ja te sarvajJa bane che. jJAna jeTaluM zuddha banatuM jAya tema tema AnaMda svarUpa banatuM jAya ane jJAna jeTaluM malina teTaluM AnaMda vibhAva svarUpe, malina svarUpe pragaTa thAya. AtmAne karmanI upAdhi anAdikALathI lAgelI che. sphaTikanI AgaLa lAla-lIluM kapaDuM rAkho to lAla-lIluM dekhAya che, tema - AtmA nirmaLa hovA chatAM karmanI upAdhi AvavAthI tenuM svarUpa malina banI gayuM ane vyavahAra khoTo-dhrAMtivALo banI gayo che. tethI ja parasaMgathI chUTA thavAnuM mana nahIM thAya. kema ke te - upAdhirUpa lAgyuM nathI. tamAma anuSThAna niHsaMga banIne karavAnA che. samUhamAM paNa AtmAne to svakriyAnA upayogavALo - niHsaMga jJAnasAra || 294
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja rAkhavAno che. jo samUhamAM dhyAna rAkhavA jazo to AtmAne bagADazo. jema relavenA pATA AgaLa jatA bhegA thaI jatA dekhAya che tema mAnIne vyavahAra karo to te khoTo ja thavAno ane tene kAraNe nukazAna thavAnuM. te ja rIte ApaNo badho ja vyavahAra vartamAnamAM khoTI rIte cAle che. niHsaMga banyA vinA AtmaguNamAM praveza pamAze nahIM. game teTalI dharmanI ArAdhanA karo to paNa dharma nahIM thAya mATe ja paramAtmAe kahyuM che "micchu pariharaha". bhagavAne pAyo ja AbatAvyo che A barAbara samajAze to ja bhrAMtithI chUTA thavAze. ApaNane je saMga lAgelA che kAyA, kuTuMba, parivAra, svajanavi. upAdhi rUpe lAge nahi tyAM sudhI dharmanI sAcI ArAdhanA thaI zakaze nahIM. saMga choDyA vinA dharmano vyavahAra thaze paNa dharma nahIM thAya-anubhUti nahIM thAya. samUhamAM "sAmAyika" paNa karo to paNa "vosirAmi" zabda bolavA dvArA saMgane choDavAno ja che to ja temane anubhUti thaze. kAyAno paNa saMga choDavAno che. to ja AtmAno saMga thAya ane to ja anubhUti thAya te vinA anubhUti zakya ja nathI. * kAyA AtmAnI vairI zA mATe? karmajanya kAyAnA vyavahArano Aropa thaI cUkyo potAnI kAyA moTAmAM moTIverI che. AtmAne parAdhIna karanAra, karma baMdhanamAM bAMdhanAra A kAyA che. Avo vairI hAthamAM AvI jAya eTale enI sAthe pachI barAbara kAma levAya.A vAta jeone khyAlamAM AvI gaI teo palAThI vALIne beThA nahIM. rAta AkhI kAusagga dhyAnamAM rahyA. karmanA kAraNe je je avasthAo thaI tene jeoe potAnI mAnI rUpa, AkAra, anya paryAyone potAnA mAnyA. AtmAne potAno na mAnyo. sabaMdhone potAnA mAnyA badhAnI sAthe baMdhAIne rahyA, mohanA pariNAmathI chUTe nahIMto samatAne vedI na zake. moha chedAya to ja samatA vedAya. jevo mamatAno tyAga thAya kesamatA vedAya. samatApragaTa thAya. samatAnI bheTa koI paNa ApI zake ema nathI. sarvajJanAM zAsanamAM joDAI ArAdhanA jJAnasAra || ra95
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavAnI che te samatAne pragaTa karavA mATe ja che. tethI ja namaskAra mahAmaMtra ane sAmAyika e banne eka sikkAnI be bAju jevA che. baMnnenuM phaLa eka ja - sarva pApa nAza mATe ja sAmAyikanI sAdhanA e ziramora sAdhanA che e ja Agamano sAra che. ane emAM AvavA mATe ja bhAvanA rUpa vyavahAra dharma batAvyo. ane enA dvArA nizcaya dharma rUpa sAmAyika pragaTa karavAnuM che. khAlI bhAvadharma karyA kare ane svabhAvanuM lakSa nathI to te mAtra bhava vadhAravAnuM ja kArya karaze. vastuno svabhAva te ja dharma, samatA te AtmAno dharma che ene pragaTa karavA mATe jJAnIoe sAmAyika dharma kahyo che. samyakatva hAjara che ke nahIM te kevI rIte jANavuM? hAlatA-cAlatAM tamAma kAryo karatAM zarIra upAdhirUpa lAge to sarvajJa paramAtmAe batAvelo upAya hoMze hoMze svIkArI laIzuM. je rIte zarIramAM gumaDuM thayuM hoya ne aMdaramAM lavalava thatuM hoya ane jenA para zraddhA hoya te davA batAve, upAya batAve to tene hoMzapUrvaka svIkArI laIene? ane te gUmaDAne dUra karIe ne? te ja rIte kAyAne dUra karavAnI IcchA thAya tyAre kAma thAya. pratikULatAnI koI phariyAda nahIM ane anukULatAnI koI zodha nahIM. tyAre ja dharmanI sAcI zarUAta thaI zakaze. paramAtmAnI AjJA ane e mujabano dharma ApaNAmAM Ave kyAre? zarIra ja upAdhi che e pahelAM svIkArI lo. - nirjarA karavAno apUrva avasara Avyo ne zarIra nabaLuM maLyuM. pUrve evI ArAdhanA na karI to atyAre A nathI karI zakato ema sAcI pharIyAda Ave. AtmAraDe. zarIra upAdhirUpa lAge to ene choDI devAno purUSArtha karazo ane jo te upAdhi rUpa nahIM lAge to mamatAnA tArathI baMdhAIne ja rahezo. to sAcI sAmAyikanahIM karI zako. jJAnasAra // 296
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramAtmAe puNiyA zrAvakanI sAmAyikanA vakhANa karyA. dezaviratInA je pariNAma che tevA pariNAma emanAmAM paramAtmAne dekhAyA mATe prazaMsA karI. zarIra jene upAdhirUpa lAge che evo AtmA have "kAyAdikano sAkhIdhara rahyo, aMtara Atama rUpa sujJAnI" kAyAno bhAva che jenAmAM tene "bahirAtmA kahyo. kAyAthI chUTavAno bhAva nathI, udvega nathI, kAyA para ja bahumAnabhAva che tene bahirAtmA kahyo. - kAyAthI jaldIthI chUTuM. kAyAe para-pugala che mATe enA sukha mAre bhogavAya nahIM kema ke e sukha paNa mAtra pIDAne ja Ape che Ama kAyAmAM je sAkSI bhUta thaI udAsIna pariNAme rahe to teno naMbara aMtarAtmAmAM lAge. AtmA jayAre sAdhanAmAM siddhanAM svarUpane pakaDe che ke huM mAruM svarUpa siddha, buddha, niraMjana - nirAkAra che, to tenuM mana kAyAmAMthI nIkaLI jAya che ane sAdhanAmAM AgaLa vadhe che mATe "namo pada mAM paNa e ja mukyuM. huM kAMI nathI - mAruM kAMI nathI. A ja paramAtmAnI AjJA che ke tuM tArA svabhAva pramANe pariNamI jA. mithyAtvachUTe nahIM, mArUM-mAruM karyA karavuM che ne dharma karavo che to kaI rIte patto khAya? saraLa banI jAo, mArga- sAco A ja che ane e rIte ja mAre svIkAravAno che Aje nahIM to kAle tyAre ja ThekANuM paDaze. nahIMtara jAta mAMdI paDaze enI sAthe pote paNa mAMdo paDI jaze. paNa A badhAne upAdhirUpa mAno to jagata AkhuM bagaDI jAya to paNa tamane kAMI nahIMthAya. nahIMtara mAtra kalpanA karIne tame bagaDI jazo. mATe ja paramAtmAe kevuM suMdara nidAna karyuM ke tamAma rogonA muLa tarIke mithyAtva che. A Akho graMtha, Agamano sAra, jJAnano nicoDa e ja jJAnasAra che. karma saMyogathI kAyAno Aropa thayo ane AtmAmAM upAdhi AvI. AtmA arUpI ne kAyA rUpI. baMnne virUdhdha - svabhAvavALA bhegA thayA AthI AtmAmAM moha bhaLavAthI te pudgala svarUpa ne potAnuM mAnavA mAMDyo ane potAnuM jJAnasAra || 297
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAstavika Atma-svarUpa bhUlI gayo. Ama jIvane zarIra ane AtmA judA che tevuM bheda-jJAna thayuM nahIM ane evuM bhrama jJAna ja thayuM. "zarIra e ja huM chuM. AtmAno bhamavAno svabhAva nathI paNa bhramanA kAraNe bhamavAnA svabhAvavALo banyo. A jayAM sudhI AtmAne samajAze nahIM tyAM sudhI "svamAM ramaNatA" prApta thaze nahIM. ApaNe mana dvArA sarvatra bhamyA karIe chIe. jo mana jJAnanuM sAdhana bane che to te AnaMda svarUpa bane che ane jenuM mana pudgalamAM bhramita bane che to te vedanA svarUpa pIDA svarUpe parIName che. ApaNAmAM je tRSA che te sukhanI che eTale sukha mATe doDe che. AtmA parama AnaMdathI bharelo che. sukhathI pUrNa bharelo che mATe ene sukhanI ja IcchA che te sivAya bIjI koI tRSA emAM AvavAnI nathI. paraMtu moha bhaLyo eTale ene sukha bahAra ja dekhAya che. kasturI mRganI ghUMTImAMthI sugaMdha Ave che chatAM ene e bhAna nathI ane tethI sugaMdha meLavavA bahAra - jaMgalamAM bhaTakyA kare che tema ApaNAmAM ja sukha che te nizcaya nathI thayo tethI bahAra phAMphA mArIe chIe. * "AtmA svAbhimukha kema banato nathI ?" ApaNA AtmAe Aja sudhI AtmAviSe sAMbhaLyuM ghaNuM, huM AtmA chuM, vyavahArathI svIkAryuM paNa kharuM, paNa AtmAnI pratitInA stara para A nirNaya na thayo. jo A nirNaya thaI gayo hota to zuM thAta? to AtmaguNonI rUci thayA vinA na rahe. be vastuno nirNaya thaze. 1) paramAM sukha nathI 2) ane pIDA ja che. A pratitInA starathI thAya to nikAcita karmanAM udaye pudgala saMyoga choDI na zake e bane kharuM. ane parANe pravRtti karavI paDatI hoya to temAM udvega - pazcAtApa vi. jovA maLe. koI vyakti doDIne jAya, koI vyakti ghasaDAIne jAya. parANe ghasaDAto - ghasaDAto jato hoya to dazA kevI hoya? parANe karavuM paDatuM hoya to keTalI udAsInatA hoya, pazcAtApa hoya pravRttina jJAnasAra // 298
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ phare evuM bane paNa vRtti to pharI ja jAya. mana tyAM nirasa banI jaze. jIvane paramAM sukha lAgaze tyAM sudhI ja mana temAM doDaze paramAM jayAre niHsAratA lAgaze - te kacarApeTI lAgaze to mane tyAMthI pAchuM vaLI jaze. A - zarIramAM uparanI cAmaDI kADhI nAMkhavAmAM Ave to zarIramAM kAMI ja sArabhUta dekhAze nahIM. * "sAco jJAnI koNa?" cAmaDIe AtmAnuM ati nirmaLa, sahaja sauMdaryane bhUlAvI dIdhuM che. ajara-amara evo AtmA, anupama sukhane varelo evo AtmA, vartamAnamAM enuM sukha anubhavI zakAya evo AtmA chatAM mohane kAraNe asAra evI kAyAmAM sAra mAnIne bhoga bhogave che. rAga jaDane pakaDanAro che. tIvra rAga mohAMdha banAve che. jJAnI te che je potAnA astitattvane na bhUle. je sadA tamArI sAthe rahenAra che tene tame kema bhUlo? te sivAyanI badhI vastu- badho saMga upAdhine ja ApanAra che. sakala upAdhi thakI mana osaryo ho lAla" jagatamAM je kAMI pApo thAya che tenA kendramAM zarIra ja che. badho ja AraMbha - samAraMbha A kAyAne mATe ja thAya che. navI paraNelI kanyAnuM mana jema enApatimAM ja rahe che pachI te tamAma kAryo bhale karatI hoya paraMtu manamAM to tIvarAga thI patideva ja beThA hoya. tema jJAnI potAnA astitvane kadI na bhUle. jema sarpanuM pAlanakhane ApanAra, motane ApanAra thAya che tema A zarIranuM pAlana - ApaNA mATe anaMta duHkhanuM kAraNa che. jema sarpa ApaNo vairI banavAno che tema A kAyAnuM pAlana paNa verI banI AraMbha-samAraMbhane kAraNe durgatimAM dhakelI deze mATe A kAyAnI mAyA choDo! (zarIrane kasavAnuM che - tagaDuM karavAnuM nathI.) jJAnasAra // 299
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ A zarIra nAzavaMta che ane AtmA zAzvata che mATe ja "RSabha jinezvara prItama mAharo re, aura na cAhuM kaMta" te ja AtmA sAthe rahenAra che mATe ja "rIjhayo sAhiba saMga na parihare, bhAMge sAdi anaMta Atama devane ja rIjhavavAno prayatna karavAno che tenA sivAya badhI upAdhi lAgaze to chUTI jatA vAra nahIM lAge kema ke AtmA parama svArthI che. satya samajAtA asatyane choDatA vAra nahIM lAge. sAdhune rUpa parAvartana karavAnuM che. mumukSu te je potAnI mAlikInuM nathI te badhuM choDavA taiyAra thaI jAya. AtmAe tapa ghaNo karyo paNa zarIranI mamatA gaI nahIM mATe ArAdhanAniSphaLa gaI. sAdhu zuM kare? e to have zarIra sAthe yudhdha karavA taiyAra thaI jAya. jeTaluM kAma levAya teTaluM le ane khabara paDe ke have A kAyA kAma Ape ema nathI to gurU nizrAe anazana laI ene "vosire-vosire" karI de. jagatanA jIvone pIDA ApanAra koNa che? A varaNI evI kAyA che. A kAyAne mATe jagatanAM moDhA jovA paDe che. A badhI upAdhina joItI hoya to eka ja nirNaya karavA jevo che ke "AtmAsphaTika jevo nirmaLa che" pUrNa sukhathI bharelo che, AnaMdamAM ramamANa che, paNa kAyA rUpa upAdhine kAraNe bhramamAM paDyo che. manuSyabhavamAM AvyA chIe to A bhramane dUra karI AtmAnI rUci karIne temAM ja purUSArtha karI levAno che. to A bhavamAM nahIMto 6-7bhavamAM to avazya chUTI jaze. zaktine gopavyA vinA kArya karatAM jAo to divase divase zakti vadhatI jaze. thoDuM choDazo to vadhAre choDavAnI zakti maLaze ane ema karatAM karatAM upAdhipUrNatayA chUTI jaze. je varNanA puSpAdi sphaTIka AgaLa AvI jAya tevadivALA sphaTika banI jAya che. puSpAdimAMthI paramANu nIkaLIne sphaTika para laDyA tenA kAraNe - tevA varNanI bhrAMti AtmAne thAya che. evo ja samagra vyavahAra jagata sAtheno ApaNo cAle che. rUpanI bhrAMti thAya che. ApaNane bhAna hoya ke mArA AtmAno A svabhAva nathI - huM arUpI chuM. to moha na bhaLavAthI karma na bAMdhe paNa jJAnasAra // 300
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ svabhAvamAM na hoya tyAre navA karmo bAMdhe. udaya Avavo e ApaNA hAthanI vAta nathI paNa udayamAM navA karmo bAMdhavA ke na bAMdhavA e ApaNA hAthanI vAta che mATe ja saLagatA zarIramAM paNa mahAtmAdAjyA nahIM to karmonirjarI gayA ne navAna baMdhAyA, AtmAmAM anaMtavIrya che, mATe samatAmAM rahI zakyAM. jayAre rogacALo phATayo hoya tyAre te badhAne nathI thato jenI pratikAra zakti joradAra hoya tene nathI thato. te ja rIte anaMta-vIrya zakti che, tenA kAraNe badhuM ja zakya banI zake che. AtmA dhAre tyAM badhuM ja karaze ke nahIM dhAryuM hoya tyAM jarA paNa sahana nahIM kare. je AtmAne svabhAva ane svarUpanI rUci nathI - ArAdhanA badhI ja karato hoya, pUjA, sAmAyika, svAdhyAya vi. abhavi paNa jJAnAvaraNIyanA kSayopazamathI joradAra prarUpaNA kare paNa potAnA Atma guNonI rUci thatI nathI. bodha thavo e jJAnAvaraNIyano kSayopazama che tenA kAraNe lAbha na thAya paNa rUci thavI te darzana - mohanIyano kSayopazama che. ane rUci pramANe AtmavIryane te pramANe pravartAvavuM, te cAritramohanIyanA kSayopazamathI thAya. AtmavIrya - mohanA vicchedamAM pravartamAna thAya tyAre lAbha thAya. yogamAM apramattapaNe kAussagga vi. karI zake tevIryAntarAyanA kSayopazamathI thAya, te mAtra dravyathI apramatta che paNa bhAvathI apramatta na thAya to tyAM sudhI lAbha thaI zakato nathI. "huM barAbara chuM" - "mArI kriyA barAbara che." - e ja mohano pariNAma che te mAnane lAve che. kriyAnI sthiratA thaI pachI tenA upayogamAMthI chUTIne have moha kayAM bhaLI rahyo che tene juo. udayagata mohaniSphaLa karazo to nirjarA thaze. citta sadA potAne anukULa zuM? ane pratikULa zuM? ane te kaI rIte maLe ane kaI rIte TaLe? tenI zodhamAM bhamatu hoya, UMghamAM A dhArA cAlu hoya, ane te jJAnasAra // 301
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramANe thAya to ja AtmA utsAhita thAya. te vagara ApaNo AtmA utsAhita thato nathI sAmAyika, pauSadha, sarvaviratI sudhI pahoMcIne paNa samatA na anubhavAya Ama "kore korA" ja cAlyA javAnuM potAnuM mAneluM mAsakSamaNa, siddhi tapa vi. badhuM ja karI le che. paNa aNaIccheluM e jarA paNa sahana karI zakato nathI. svabhAvane svarUpanI jANa ja nathI. na karavAnuM kaSTa sahana kare che. te ja ApaNI murkhatA che. mithyAtva-avirati - kaSAyane yoga karmabaMdhanA 4 kAraNo batAvyA. potAnuM nathI te potAnA rUpe batAve temithyAtva. "kAyA e huM tene potAnI mAnavI te mithyAtva. tenI sAthe rahevAno parINAma - chUTavAno pariNAma nahIMte avirati. anaMtA oghA lIdhA to paNa dehathI chUTavAno bhAva na Avyo mATe badhA niSphaLa gayA. viratI levA chatAM parINAma na thayo - parINAma pragaTa thavA e sahelI vAta nathI Ama karatAM karatAM karmalaghutA thAya. badhI ja sAmagrI pUrNa maLe. kALano paripAka thAya pachI ja rUcino pariNAma thAya. ane pharI jo nikAcita karmano udayahaze to pharI teTalo kALa aTakAvaze pachI ja kArya thaze. ApaNe kayAM chIe enI ApaNane jANa nathI mATe purUSArtha karavo ja paDe. AtmA puruSArtha karavAno che ja. tu asaMga che, niHsaMga che paNa aviratino pariNAma e saMgathI chUTA thavA deto nathI. kalikAlamAM evo rasto batAvanArA che ke saMgamAM raho paNa rAga-dveSa na karo, paNa te mUrkha che. saMgathI chUTA thavAno bhAva Ave te samyagadarzana ane dezathI chUTA thayA te dezaviratI ane kAyama mATe chUTA thayA te sarvavirati. vitarAgatAnA aMzane vedavo te viratI. mohano pariNAmane kaSAya. saMyoga e mohane AdhIna che eTale pahelA saMyogane choDo pachI mohane choDo. traNane choDayA vinA AtmA potAnA svabhAvamAM AvI zake tema nathI mATe mithyAtva, avirati ne kaSAya traNane choDavA ja paDe. moha AtmAne bhUlAvI de. zarIra sAthe rahevAno pariNAma te aviratI. zarIramAM sukhanI bhrAMti te mithyAtva. mATe zarIranA sukhane jIva choDI zakato nathI. zAtA azAtA baMnnenA pariNAmane sukhaduHkharupevedivAnA choDI devAnA che tyAre ja samatAnA parINAmano anubhava thAya. jJAnasAra || 302
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 mokSanI musApharImAM devalokavizrAma sthAnarUpa kone? anuttaravAsI devo samyagudRSTi che. anaMtAnubaMdhI 4 ane 3 darzana mohanIya no kSayopazama che. tethI te jIvo te te sukhomAM Asakatta thatA nathI mATe ja tyAMthI manuSyabhavamAM AvI mokSamAM jAya che Ama sukhomAM Asakti nahovAnA kAraNe te sukho saMsAra-vRddhinA kAraNa rUpa banatA nathItemAM udAsIna bhAve che ane jina-praNita tattvamAM ja ramaNatA kare che Ama devaloka e temanA mATe vizrAma-sthAna che. pugalanA saMyogamAM yoganA kAraNe AtmA rahe che. jayAM mithyAtva, avirati ane kaSAya nathI to yogamAM rahevA chatAM AtmA svabhAvamAM rahI zake che. arthAt AtmA zarIramAM hovA chatAM zarIrathI nirALo rahI zake che. purNAnaMdane mANI zake che. paNa svarUpane nathI mANI zakato. paNa jayAre AyuSya pUrNa thaI jaze eTale zarIrano saMyoga sadA mATe chUTI jaze eTale pUrNa svarUpa sahaja pragaTa thaI jaze. moha nathI eTale ene bAdhakatA nathI. * "ekendrIyAdi samudghima bhava zA mATe prApta thAya?" jema jema AtmAmAM mithyAtva, avirati ane kaSAyano pariNAma vRddhi pAme tema tema AtmA bhAna bhUle, ane tethI paMcendrIyathI - ekeMdriya sudhImAM jIvane javuM paDe che ane saMyogonI sAthe bhAna bhUlatAM bhUlatAM ekamekatA thaI gaI to ekendriyAdi saMmUcchima avasthAmAM karmasattA mokalI Ape che. jJAna sAmUcchima (mUDha) banyuM to jIvane ekendriya ane vikaleMdriyanI mana vagaranI avasthA prApta thAya che. devazarmAne gautama svAmI pratibodha karavA gayA. prabhue sAmethI mokalyA. teno puNyodaya keTalo ke paramAtmAne aMtima samaye devazarmA yAda Avyo. sAthe pApodaya paNa keTalo ke te gautamasvAmIno vinaya-bahumAna nathI karI zakyo. kema ke patninA rAgamAM gaLADUba hato. gautama svAmInA zabdonI asara na thaI mATe kAna gayA. AMkha patnine jovAmAM hatI tethI AMkha gaI jJAnasAra || 303
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane mana patnImAM ja hatuM mATe samUcchima banyo ane patninA mAthAmAM ja te teIMdriyalIkha tarIke utpanna thayo. rAgadazA keTalI bhayAnaka che. yogyano satkAra na karAvI zake. ayogyatAne pragaTAve ane bhavasamudramAM DUbADe. AthI rAgane ja kADhavo zreyaskara che. gautamasvAmIne A nimitte rAga osarI gayo to kevaLajJAnanI prApti thaI. * janmAdi upAdhi pharI kayAre na maLe? viparIta pariNAmane kAraNe moha vRddhi pAme che. mohanI atizaya vRdhdhi mUcchamAM pariName che te avasthAmAM te ekeMdriya Adi gatimAM jAya che tyAM je zarIra maLe temAM te mUcchitta thaIne rahe. "jAI - jarA - maraNa - zoka - paNAsaNassa" AtmA potAnA sva svabhAvamAM Ave to svabhAva janma-ghaDapaNa - maraNa - zoka Adi karmakRtadazAthI nirALo bane, paNa vibhAvadazAne kAraNe te te jAtimAM rahelo potAne tevo ja mAne che. A upAdhijanya dazA AvI. pote niraMjana, nirAkAra, arUpI, agurulaghu, zAzvata che ema potAnA svarUpane bhUlI gayo. jemAM mArA paNuM mAnyuM enA mATe jIvaze Atma-svarUpa to ene yAda paNa nahIM Ave. janma pAme ene jAti maLe. ghaNAMne jAtino garva thAya che. huM manuSya, huM Aryavi. paNa jAtithI rahita thaIne ja jIvavAnuM che. AtmAne koI jAti nathI. siddhomAM paNa badhA samAna che. chatAMya jIva jAti mATe -jAtine sAruM lagADavA mATe jIvaze, virUdhdha jAtivALA para dveSa karaze ane samAna jAtivALA mATe rAga thaze. hiMdu - hiMdu mATe, musalamAna -musalamAna mATe ItyAtri potAnI jAti mATe marI phITavA taiyAra thaze, tyAre bIjAne mAratA paNa nahIM acakAya. jAti kone maLe? je janme ene jAti maLe. A badho ja vibhAva janmathI maLe che. paNa have e rIte jIvavAnuM che ke janma na maLe, jAti na maLe, jarA na maLe,. maraNa na maLe. jAtinA gaurava para cAlyA to pharI janma ne jAti maLavAnAM che. jIve jIva mATe jIvavAnuM che ene badale e jAti mATe jIvaze arthAt bIjAnA janma-maraNa mATe jIvaze. paNa A tAruM svarUpa nathI. tAre A badhA ja paryAyothI jJAnasAra // 304
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ mukta thavAnuM che. huM badhA para paryAyothI rahita chuM, tevo svIkAra thAya, rUci thAya, to jIva jIva dravya mATe jIvaze kaI jAti che te prazna gauNa banaze. anukaMpAnI . aMdara jAti zabda na Ave to ja nirjarA thaze, tevo zuddha pariNAma Avaze. zakti ane tAkAta hoya to "sva-para"nI pIDAne dUra karavAno prayAsa karaze. pIDA pAmatA jIvadravya ne pIDA apAya nahIM. te pIDA dUra karavA mATe saMpUrNa prayAsa karAya. anukaMpAno bhAva to AtmAmAM jIvato-jAgato joIe. dareka jIvane ekendriyathI paMcendrIya sudhInA tamAma jIvone samAna bhAvathI jue. e jIva che ane sattAe siddha che mATe mArAthI e jIvane pIDA kema apAya? ApaNe jagatanA jIvone karmajanya upAdhi rUpamAnyA? ApaNI jAtane to ApaNe halakI mAnI ane teone paNa halakA mAnyA. ekeMdriya jIva para ApaNuM bahumAna keTaluM? bAhya bhAvathI ja dareka jIvane ApaNe tolIe chIe tene paramezvara svarUpana mAnatA pAmara svarUpe mAnIe chIe AthI siddhatvane to ApaNe bhUlI ja gayA. ApaNe ApaNI jAtane bAhya bhAvathI ja tolIe dIna-hIna-ekalapaNuM kema anubhavIe chIe. "para"paryAya nI jhaMkhanA ane te na maLatAM ApaNe dIna-hIna banI jaIe chIe. amArI paNa evI ja dazA thAya jo "para" (pugala ne) ne mahatva ApIe to. amAre ziSya parivAra na hoya, vidvAna hoIe paNa khuNAmAM beThA hoIe, koI pRcchA na kare to ame paNa duHkhI thaIzuM. A paNa upAdhi ja che. jema udhaI lAkaDAne pholI khAya tema jIvane jo A upAdhio vaLage to pholI khAya. te aMdarathI pIDAtA hoya. jJAnIne paNa A upAdhi vaLagI gaI to te dravyathI jJAnI che mATe to maho. yazovijayajI mahArAje gAyuM ke "gaI dInatA aba sabahI hamArI, prabhu tuja samakita dAna meM." mAro Atma svabhAva A ja mAruM sarvasva che te maLyA pachI mane have bIjuM kAMI joItuM nathI. -e sivAya bIju IcchavuM te ArtadhyAna Dhapa che. dInatA e ArtadhyAnanuM lakSaNa che. AtmA sivAya IccheluM potAne na maLyuM jJAnasAra || 305
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ teno asaMtoSa e dInatA. gautamasvAmIne dInatA nahIM paNa jhaMkhanA hatI. mane mArI vastu - kevaLajJAna kayAre maLaze? dIna hoya tyAM satva-hInatA hoya, sva-satva'ne khIlavavuM e jhaMkhanA che. * "karme Apelo mAla bhogave?" jo karme ApelI vastu upAdhijanya lAge to te vastu bhogavavAno bhAva na thAya. sAco putra-pitAno kamAvelo mAla bhogave nahIM. tevI ja rIte karmo Apelo pArako mAla jIva bhogave nahIM. ane IcchApUrvaka, AdarapUrvaka, hoMzapUrvaka bhogavavA beThA to ApaNo mAla gumAvavo paDe, samatAno parINAma gumAvavo paDe. IcchA karavA mAtrathI samatAno pariNAma dabAto jAya. mArA khAvAno, potAno mAla gumAvavAno ane karmo bAMdhavAnA te naphAmAMne udayamAM Ave tyAre pharI daMDA khAvAno vakhata Ave. samatAno pariNAma anukULatAne bhogavavAmAM gAyaba thaI jAya. * "puNyAIne na bhogave to zuM lAbha thAya?" tame page cAlIne, sAIkala para, skUTara para, rIkSA, moTara vi. mAM besIne jaI zako cho. tamArI puNyAI che to tame zuM karo? cAlIne AvavAthI keTalo lAbha thAya? jIvadayA nA pariNAmano upayoga rahe, IryAsamitinuM pAlana thAya. 2) vIryAntarAya no kSayopazama thAya. mAna na poSAya (mArI pAse keTalA badhA sAdhana che.) 4) ciMtana-manana paNa thAya. zubha adhyavasAyonI dhArA pragaTe. 6) zarIra khaDatala ne nakkara thAya - Arogya sudhare - lohInuM bhramaNa barAbara thAya. 7) paisAno vyaya, bInajarUrI vAtacIta AdimAM kApa mUkAI jAya. jJAnasAra // 306
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNuM zarIra nakkara kema nathI? paramAtmAnI AjJAnuM vahana barAbara karatAM nathI. zarIrane zakti pramANe zrama ApIe to zarIranI rogapratikAraka zakti vadhe che. Ama paramAtmAnI eka AjJAnuM pAlana-cAlIne javuM che e karyuM to eka mAM aneka lAbha thAya ane eka geralAbhamAM aneka geralAbha thAya. vartamAnamAM ghaNuM badhuM gumAve tyAre anukULatA bhogavavA maLe che. puNyanA yoge zarIra sAruM maLyuM to tapa, japa, svAdhyAya ane apramatapaNe kriyA karavAmAM tene lagADo to zarIrano vyaya karyo kahevAya. ApaNe mAtra dhanano sadvyaya karavAmAM ja samajayA. Ama puNyanA yoge maLelI vastune bhogavavI nahIM paNa teno vyaya karavo. mAtra samajaNa ja pheravavI paDe, kAyAnuM mamatva toDavuM paDe. je AtmAne paryAya rUpe sacidAnaMda jANe che paNa sacidAnaMda-svarUpa,nirmaLa evA potAnA Atma svarUpane potAnuM jANato nathI enA jevo bIjo koI murkha nathI. je tamArUM nathI, tamArI sAthe AvavAnuM nathI te badhAmAM AkhuM jIvana purU karyuM, ane je karavAnuM hatuM te na karyuM ane maraNane zaraNa thayA mATe murkha kahyAM. A badhuM jovA chatAM he jIva! tArI dRSTi kema khulatI nathI !!! khANamAM na hoya te mATI vi. thI lepAyelo hoya tene koNa pArakhI zake? jhaverI sivAya koNa pArakhI zake! jhaverI ratna-pArakhu hoya to te tenI barAbara kIMmata AMkI zake che. bharavADa tene zuM samaje? te ja rIte ApaNe paNa jayAM sudhI jhaverI na banIe tyAM sudhI je ratna rUpa manuSya bhava prApta thayo che tenI kiMmata AMkI na zakIe. jJAnavaraNAdi karmonuM AvaraNa AvI gayuM che tethI kevaLajJAna rUpa ratnano jhaLahaLato prakAza Avato baMdha thaI gayo che. pUrNa AnaMda, kevaLajJAnano jhaLahaLATa che. jhaverInI vizeSatA tyAre ja kahevAya ke patthara ne e hIrAmAM pheravI de ane teno jhaLahaLATa pragaTa thAya. te ja rIte ApaNe paNa sarvajJanA vacana dvArA AtmAnI aMdara sAkSAta kevaLajJAna rUpa ratnano prakAza jhaLahaLI jJAnasAra // 307
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahyo che tenA eka pradezano AnaMda lokAkAzamAM na samAya tevo hoya che, tenI khAtrI thavI joIe. khAtrI thAya, rUci thAya, pratitI thAya, to ApaNo janma saphaLa thaI jAya. jJAnasAra graMtha ane devacaMdrajI ma.sA.nI TIkAe beno samanvaya eka aNamola ratna che. e ratnane pArakhavAno graMtha che. AtmAnI anubhUtino graMtha che. ApaNe arthapaNuM pragaTAvIe to AtmAno nirNaya A graMtha dvArA thaI zake che. jema ratnone paNa pArakhavAviziSTa graMtho racAyA che. "ratnaparIkSA" nAmano graMtha yatImahArAje zAMtidAsa jhaverIne Apyo hato. tenA dvArA emaNe akabara bAdazAhe batAvelA ratnanI kharI kiMmata kahI tyAre akabare pUchayuM ke tamane A kaI rIte khabara paDI? tyAre temaNe A graMthanI vAta kahI ane akabare emane potAnA darabAramAM sthAna ApyuM ne amadAvAdamAM nagarazeTha nI padavI ApI ane emaNe zatruMjaya paradIvAla caNAvI ane potAnI lAgavaganA kAraNe tIrthanI rakSA karI ane khUba zAsana-prabhAvanA karI. jema tamane jANa che ke beMkamAM paisA paDyA che to tamane AnaMda thAya che te ja rIte potAnAmAM kevaLajJAna che teno AnaMda mANavAno che. samyagudRSTine saMvega ane nirveda banehoya. Atma guNonI saMpatti che teno AnaMda che ane te ja saMvega che. ane che tene vartamAnamAM bhogavI nathI zakato te saMpattI girave mUkAyelI che (karmone havAle).karmatamane jeTaluM Ape teTaluM ja levAnuM. kevaLajJAna che temAMthI teNe tamane matijJAna ane zrutajJAna te paNa alpa kSayapakSama rupe ApyuM. potAnuM hovA chatAM bIjA pAse karagaravAnuM che have jo bahAdura banIe to matine zrata rUpa je mUDI ApaNI pAse che tenA dvArA vepAra karIne ApaNI kevaLajJAnanI mUDI ApaNe laI levAnI che. jJAna / darzana / cAritra / tapanI sahAyalaIne AtmavIrya-apUrvavaryaphoravIne potAnI saMpatti meLavI levAnI 4 the guNa sthAnake AtmA apUrvakaraNa karIne darzana mohanIyane jJAnasAra || 308
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ khapAvIne samyakatva prApta kare che ane 8me guNa sthAnake zreNi mAMDe ane apUrvakaraNa karIne motane khatama kare. badhI ja sAdhanA mAtra eka ja aMtaHmUhurta mATe karavAnI che. samakitanI prApti mATe paNa aMtaHmUhurta ane kevaLajJAnanI prApti mATe paNa eka ja aMtaHmUhurta kAphI che. potAnAmAM kevaLajJAna che. saMtoSano pariNAma che. purNa tRpta che. A potAno svabhAva che paNa jayAM sudhI A nirNaya nathI tyAM sudhI bahAra tRpta thavA jAya che, ane bahAra e tRpta thaI zakato nathI ane bhayaMkara pIDA pAme che. zeraDIno rasa pIdho to tRpta thaI gayA, miSTAnna vAparyuM to tRpta thaI gayA evuM to banatuM nathI ne agni vadhAre prajavalita bane che paNa AtmAno potAno svabhAva to koI paNa dravyanI sahAya vinA ja potAnAmAM tRpta thaI javAno che. AhArAdi vAparavAno je paNa vyavahAra karavAno che te samAdhi mATe karavAno che paNa temAM tRpti mAnavI te mahAmithyAtvano pariNAma che ane temAM anubaMdha pApano ja paDe che. koIpaNa para vastu joItI ja nathI tevo AtmAno parINAma e ja tRti. upavAsane divase ghaNI vakhata ghaNAMne vagara khAdhe-pIdhe tRptino AnaMda Ave che, aThThama-aThThAI vi.mAM ghaNAM AtmAne evuM ja thAya badhuM ja kArya kare chatAM upavAsa karyo che enI khabara na paDe. tapa sAthe jayAre jJAna bhaLe tyAre Atma-ramaNatA alaga ja hoya. te ja parama-tapa che. sarvajJanA vacana dvArA svabhAva ane svarUpa dvArA ApaNane A pratIti thaI jAya to AgaLa ArAdhanA kaMIka alaga prakAranI ja thAya. temAM ullAsa apUrvahoya. * "mRtyunA bhayane dura karavAno upAya." akSaya, arUpa, agurU laghu, avyAbAdha sukha e AtmAnuM svarUpa che. enA pratipakSa rUpe karmajanya upAdhi AvI. akSayanI sAme AyuSya karmaAvyuM. AtmA amara che paNa mRtyuno bhaya Avyo, eTale satata bhayamAM ja rahyA kare. jJAnasAra // 309
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ have jo AtmA mAnI le ke.... 1) daLiyAnuM bheguM thavuM e pudgala (AyuSyanA) 2) daLiyAnuM paraspara baMdhAvuM te skaMdha. 3) daLiyAnuM bhedarUpe chUTA thavuM e pudgala. A badhI prakriyA tArA svabhAvanI virUdhdhanI che to zuM kAma tuM emAM muMjhAya che. jo tene potAnA nahIM mAnIe to bhaya nAmano mohano pariNAma ApaNAmAMthI nIkaLI jAya. svarUpanA nirNaya dvArA AtmAnA astitvano nirNaya thAya. te samyakatvano prathama pAyo che. je thAya che te karmomAM thAya che tene temAM kaMI thavAnuM nathI ane A ja dharma karavAno che. jIve mohanA pariNAma rUpe na thavuM paNa potAnA svabhAva pramANe ja thavuM. sarvajJa pramANe jeTalo nirNaya deDha teTalo Astikyano nirNayadeDha, samano pariNAma Ave che. jJAnInAM nitya AnaMda eva vRddhi reva tapasvInAm jJAnIono AnaMda pariNAma to sadAye vRdhdhine pAmato rahe che ane tapasvIone to vizeSa AnaMdanuM kAraNa bane che. jJAna sAthe tapabhaLavAthI karmo vizeSa nirbhare che tethI vizeSa anubhUtio thAya che. pudgalarUpa upAdhi AvavAthI kevaLajJAna AvarIta thaI gayuM che. tene dUra karavA mithyAtva dUra karavuM paDaze. vartamAnamAM jIvanI malina avasthA che. ghAtI karmanA udayathI AtmAnA svabhAva para AvaraNa ane aghAtI karmanA udayathI svarUpa para AvaraNa AvI gayuM che. to te AvaraNane dUra karavA - arthAt doSo dUra karavA mithyAtva mohanIyanA kSayopazamathI mati - zrutajJAna nA je aMzo khullA thayA che, tene avadhAraNa karI sarvajJa kathita mArge AgaLa vadhe che tema tema svabhAvanA AvaraNo dUra thatA jAya che ane teTale aMze AtmAmAM. kevaLajJAnano prakAza patharAto jAya che ane te ja mati-zrutajJAnamAM jo mohana bhaLelo hoya to zudhdha jJAna dvArA samyaguM darzana guNa pragaTa thAya che. arUpIno to aMza paNa khullo nathI aghAtI karmathI saMpUrNa avarAyelo che paNa sarvajJa jJAnasAra || 310
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacananI zraddhAnA baLe pote te ja svarUpavALo che teno nizcaya karI zake che. jJAnamAM jayAre samya darzana bhaLe tyAre tenI sahAya vaDe svarUpano nizcaya paNa thaI jAya che ane rUcino je parINAma paramAM che tene 'svamAM pheravI zake che. vartamAnamAM ATalo purUSArtha AtmA karI zake che. jayAM sudhI ri manuyAyI vIrya rUci pramANe vIryane "sva" mAM laI javAno purUSArtha nahIM kare tyAM sudhI AtmA dharma nahIM karI zake. bhAvane AdhIna thaIne dharma karaze paNa svabhAva dharma nahIM karI zake kema ke bhAvathI - bhava sArA maLe. paNa jema AtmA dharma karaze to tene uttarottara dharmanI prApta thAya che kema ke dharmathI dharmanI ja prAptI thAya che te svabhAvane pragaTa karAve che. saMsAranA dareka vyavahAramAM jayAM bagaDeluM lAgyuM tene sudhAravAno bhAva thAya che. tevuM AtmA mATe kayAreya thayuM che? mokSamArganI musApharI mATe be ja mArga batAvyA che. 1) mokSamArganA jJAtA gItArtha guDha ne zaraNe jAo ane teo kahe tema karo. 2) svayaM gItArtha banI AgaLa vadho.- darekamAM sarvajJa bhagavaMtane, gItArtha guDha bhagavaMtane AgaLa rAkhI cAlo paNa tamAruM mAthuM na mAro. zuddha tattvano nizcaya thAya to teno svIkAra thAya ane jo svIkAra thAya ane te pramANe AcaraNa kare to ja tenI guNasthAnaka para AgaLane AgaLa pragatI thAya. teTalA aMze mohathI chUTAya, jJAnathI zuddha thavAya to ja te AtmA apUrvanirjarA karI apUrva AnaMdanI prApti kare. 0 ApaNo svabhAva pragaTa thayo tenI kema khabara paDe? azubha bhAvo dUra thAya, naSTa thatA jAya, zubha bhAvonI, zudhdha bhAvonI saravANI AtmAmAM vahetI thAya, vairabhAva na rahe, sarva jIvo pratye maitrIno bhAva pragaTa thAya, dareka jIva pratye kalyANanI kAmanA vadhatI jAya to samajavuM ke jJAnasAra // 311
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ svabhAva sanmukha chIe. ApaNe ApaNA svabhAvamAM rahIe to pugalane pugala sAthe baMdhAvAnI prakriyA baMdha thaI jAya pachI to nirjarA ja cAlurahe. kriyArUpa vyavahAra dharmamAM jJAnAdi guNa rU5 bhAvaprANa na joDAya to e lukho dharma ane arthAt dravyadharmabane. Avazyaka e avazya karavA yogya che ne sadA karavA yogya che pratikramaNano artha ja e che ke svabhAvanI je maryAdA hatI tene oLaMgI gayo to tene pAchA pharavAnuM Ave. nizcayathI AtmAmAM pratikramaNanI kriyA thaze tyAre ja te zuddha thaze. bahAra gayo eTale ja AzravamAM gayo eTale pAchA svabhAvamAM AvavAnuM che. savAramAM pratikramaNa karavuM e sthApanA che ke have Akho divasa pratikramaNa karavAnuM che, bahAramAM javAnuM nathI. gayA to tarata pAchA vaLo - pratikramaNa cAlu rAkhavAnuM che ke mArAthI kayAM pApa thaI gayuM? mAre pApane choDavAnA che. pazcAtApa - pAchA pApa - pAcho pazcAtApa ema karatAM kSAyika bhAva pragaTI jAya - pachI pApa AtmAmAM rahe ja nahIM. AvazyakamAM ramatAM ramatAM eka divasa kevaLajJAna pragaTI jAya ne Avazyaka chUTI jAya. AtmAne zuddha banAvavAnI prakriyA eka manuSyabhavamAM ja sulabha che. deva - nAraka mAM te zakya nathI ane tiryaMcamAM sAmagrI yoga vi. maLavuM bahu durlabha che pUrNa zuddhi eka manuSyabhavamAM ja zakya che. saMsArI AtmA prAyaH upAdhi vagarano nathI paNa tene upAdhi upAdhi rUpa lAgatI nathI. upAdhi e mAnasika pariNAma che. upAdhi tAdAbhya rIte AtmA sAthe nathI tethI upAdhinI hAjarImAM jo AtmA potAnuM sAmarthya batAve che to temAM upAdhi naDavAnI paNa nathI, jo upAdhine saMyoga bhAve choDI dIdhI hoya ane sva' nA guNone tAdAsya bhAve pakaDI lIdhAM hoya to upAdhi rahI zake nahi. jJAnasAra || 312
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ dA.ta. zarIra bagaDyuM to tene sudhAravAnI ciMtA thAya che. paNa AtmAne sudharavAnI ciMtA gaI. tethI AtmA paNa bagaDyo. tenuM citta satata emAM ja raheze, kema thayuM? have zuM karuM? kema karUM? kayAre jaze? A ja ciMtAmAM AtmA bagaDato ja jAya che. sanatu cakravartIne zarIra bagaDyuM to eka kSaNamAM nirNaya karI lIdho ke ene ATaluM sAcavyuM to paNa bagaDyuM. to e bagaDavAnA svabhAvavALo ja che eTale ene sudhAravAnI ciMtA na karI -paNa AtmA na bagaDe tenI ciMtA karI. zarIra jaze to bIjuM Avaze paNa AtmA bagaDaze to upAdhi moTI thaze. bahAranuM bIjA bagADI zake paNa aMdaranuM bagADavAnI tAkAta koInAmAM nathI. paNa bahAranuM bagaDyuM tene ApaNe ApaNuM bagaDyuM jANyuM tethI AtmA bagaDyo. 700 varSa rogone sahana karyA - upacAro na karyA paNa AtmAne sudhAryo. sanat cakravartIe saghaLI Rddhio tyAgI, saMyamanI moja mANI ane te moja, saMyamamAM tAdAbhyatA. tene kAraNe labdhio pragaTI paNa te labdhiono paNa yogIe upayoga na karyo. Ama sanatkumAre rogo sAmuM na joyuM. AtmAnA guNomAM tAdAbhya bhAve ramatA thaI gayA tethI mane ATalA rogo che te paNa bhUlI gayA - labdhio pragaTa thaI jagata para upakAra karI AyuSya pUrNa thaye te devabhavane varyA. Ama jene zarIra ane AtmA bhinna che evuM bhedajJAna thaI gayuM che tevA AtmAo have aMdaranuM ja sudhAravAmAM lAgI jAya. aMdaranuM sudharI jAya to kAma thaI jAya. gajasukumAle A ja kAma karyuM. mAthAmAM kheranAM aMgArA bharyA chatAM baLe che e mAruM nathI ane mAruM che je e kadApi baLe nahIM te bhAvanAmAM ramatAM kevaLajJAna rUpa zrI-lakSmI ne varyA. Ama bAhyathI sudhare ke bagaDe to paNa upAdhi ja che. paNa AMtara-jagata rUpa AtmAne sudhAratAM bAhya ane AMtara badhuM ja sudharI jAya che. jJAnasAra // 313
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA- 7 anAropasukha mohatyAgAdanubhavajJapi. Aropapriya lokeSa, vaktamAzcaryavAn bhavet | gAthArthaH mohanA tyAgathI (kSayopazamathI) sahaja sukhano anubhava karanAra paNa Aropita sukhamAM prItIvALA lokane sahaja sukha kahevAmAM Azcarya pAme che sahaja sukhanuM svarUpa vANIthI samajAvI na zakAtuM hovAthI mUDha jIvone A sahaja sukha zI rIte samajAvavuM emAM Azcarya pAme che. saMsArI jIvo Aropita sukho - upAdhijanya sukho bhogave che jayAre yogIo mohathI rahita-anupama-advitIya sahaja evuM zAzvata sukha anubhave che - jJAnIo jJAna dvArA "sva" nA sukhano nirdhAra karIne te sukha anubhave che. paNa jJAna sAthe mithyAtva bhaLe to te brAmika sukha-upAdhirUpa bane che. mohanA vigamathI jJAnazuddhi thavAthI ja sahaja sukha anubhavAya che. mohane kAraNe guNo DhaMkAyA - tethI te viparIta rUpe - AbhAsa rUpe bahAra AvyA. vibhAvajanya sukha pragaTa thayuM. udA. jhAMjhavAnA nIra -nIra na hovA chatAM nIranI budhdhi thavI te mithyAtva. pachI te meLavavA te bhaNI doTa mUkavI e cAritramohanIyanuM kArya thayuM. Ama para' bhaNI doTa AtmAne atyaMta thakavI nAMkhe che ane "sva" bhaNI doTa - AtmAnI doTa te parama vizrAMtinA sthAnarUpa svabhAva bhaNI laI jAya che. samakitanI hAjarImAM parane bhogavavAno bhAva hoya paNa rUcinahoya, "sva" ne bhogavavAmAM ja rUci hoya. jayAM sudhI mithyAmohanIya haTe nahIM tyAM sudhI paramAMthI sukhabuddhi haTavAnI nathI. cAritra mohanIya haTe nahi tyAM sudhI para mAMthI sukhano anubhava paNa haTe nahi. paMDo khAdho to mITho lAge arthAt . mIThAzanuM jJAna thayuM paNa mIThAza sukharUpa lAge te rati - mohanA pariNAmanuM phaLa che. AthI pudgalanA saMgamAM mohanA tyAga vinA AtmAnA anubhavanI vAta karavI keTalI vyAjabI che? jJAnasAra // 314
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIrthaMkaranA AtmAo chadmastha avasthAmAM virAganI mastImAM hoya. bhoganAM yogamAM paNa virAgamAM ramatA karmanI nirjarA kare bhogAvalI karma bhogavIne paNa temaNe badho ja saMga tajI ane parama tattva evA kevaLajJAnane Atma-purUSArthathI prApta karyuM. AvA sarvajJa paramAtmA para ApaNane Adara - bahumAna kema nathI? kema ke "tattvathI temanA AMtara sauMdaryane jANyuM ja nathI. nahIMtara temanA para Adara AvyAvinA na rahetA ane to tattvanA rahasya sudhI pahoMcI zakatA hota. ApaNI dRSTi sarvajJanA kahyA pramANe samyaka khule to ja paramAtmA pratye prItI pragaTe. mohano tyAga vinA Atmasukhano anubhava thaI zake nahIM. AtmAmAM ja sukha che tenI bahAra eka paNa vastumAM sukha che ja nahIM evo nirNaya thavo joIe. ApaNane paranAM saMyogamAM ja sukhanI bhrAMti che ane eTale ja ene choDavAnI vAta Ave tyAre ApaNe tyAM eka moTI halacala macI jAya che. mATe prathama zraddhAthI svikAra. pachI dikSa sidhdhi | jo tattvathI nirNaya karI samajaNa pUrvaka parano tyAga karyo to Atmasukha prApta thavAnuM ja che. paNa hajI thatuM kema nathI? kema ke hajI tenuM arthIpaNuM jAgyuM nathI. yogI mahAtmAone AtmAmAM ja sukhanI rUci utpanna thaI che, tethI teo Atma-sukhanA anubhava mATenI pravRtti kare che. devo che ApaNA karatAM parama sukhI paNa audAyika bhAvanA sukhane teo choDI zakatA nathI - A tenuM parama baMdhana che. devone IcchA thAya je sukhanI -te sukha te rIte temanAmAM parINamI jAya. na khAvAnI paMcAta, na pacAvavAnI mahenata ke na kADhavAnI mahenata.anuttaradevone 33 hajAra varSe khAvAnI IcchA thAya che. IcchA thAya pachI te rahI zakatA nathI. tene viratI nathI jayAre manuSya IcchAnirodha karI zake che. tenI pAse viratI rUpa dharma che, devone IcchA mujaba AhAra pudgalonuM pariNamana thAya tyAre AhAratRptino oDakAra Ave. jJAnasAra // 315
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvA sukhI devo paNa manuSya janmanI jhaMkhanA kare che ane Indra jevA paNasiMhAsana para beThA beThAviratidharone namaskAra kare che, kema ke Atmasukhano je anubhava ahiM viratidhara kare che tenI pAse A devalokanA sukha paNa tuccha che. samyagudRSTi devo A jANe che ane tethI ja teo manuSya janmane Icche che. AtmAmAM sukha ahIM ja maLI zake che. IcchA e mohano pariNAma che mATe IcchA e ja pApa che. mohano pariNAma e bhAvavaMdanA rupa che. IcchAno tyAga thAya to ja samatAno pariNAma udbhave, to ja AtmaguNonA vedanamAM layalIna banI javAya. A ja rIte yogI sahaja sukhane anubhave che. "IcchA rodhe saMvarI - pariNatI samatA yoge re, tapa te ehI ja AtamA, varte nija guNa bhoge re." je yogIo vAstavika sukhane vartamAnamAM bhogavI rahyA che teone mATe A jagatanA jIvo kevA sukhI tevuM AkarSaNa kayAreya thatuM nathI kema ke te samaje che ke A jIvo paranA bhogavaTA dvArA mahApIDAne bhogavI rahyA che. | sarvaparAdhInatA, apekSA AtmAmAMthI nIkaLI jAya tyAre ja AtmA sva" nuM sukha bhogavI zake che. kartApaNuM nIkaLI jAya e parapaNuM che asalI vAta samajAtI nathI ane nakalIthI TevAI gayA chIe ne tagaDA banI gayA chIe. AtmA para je mohanuM AvaraNa che tene purUSArtha dvArA AtmAe haTAvavAnuM che. pachI AtmAnuM sukha AtmAne maLyA ja kare. je sAdhu gRhasthanI paMcAtamAM paDe te bodhidurlabha thayA vinA na rahe. "sva" mAM sukha ane paramAM pIDA A pratitI karI le eTale sAdhu mATe badhI sukhanI sAmagrI taiyAra ja che. mohanAM vanamAMthI nIkaLI have e naMdanavanamAM Avyo che. bAra varSa sudhI sAdhue , mAtra sUtrone ja kaMThastha karavAnA che ane AtmasAt karavAnAM che. UMghamAM paNa enI parAvartanA cAlyA kare AvI sthiti sAdhue nirmANa karavAnI che. yogIo kevA prakAranA sukhane bhogave che ane bhogIo kevA prakAranA jJAnasAra // 316
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhane bhogave che te vAta cAle che. AtmAmAM anAdikALathI moha paDelo che ane anAdi kALathI anaMta sukha AtmAmAM paDeluM che. jeo moha haTAvI zakatA nathI teo Aropajanya sukha bhogave che. jeoe AtmAnuM sahaja sukha anubhavyuM che teone Aropita sukhamAM koI sukha kahe to teone Azcarya lAge che ke kayAM AtmAnuM sahaja sukha ane kayAM Aropita sukhamAM mAneluM sukha ke je atyaMta pIDAjanaka che. mATe ja teone bAhya jagatamAM rasa nathI hoto paNa temane AMtaramastImAM ane jinavacanamAM ramaNatA hoya che. koI paNa kALamAM jinavacanano svIkAra durlabha ja che kAraNa loka enAthI viparIta ja che. Akho saMsAra dhana para ja che koI vyaktinI pAse abajonuM dhana hoya ane potAnI mAlikInuM che to te vakhate huM sukhI chuM evo anubhava karI rahyo hoya. mAna kaSAyano udaya che tethI pote dhanavAna che, bIjA karatA moTo che evuM mAne che. samyadRSTi pAse AvuM dhana hoya to te udAsIna pariNAmavALo thAya. kAraNa dhana AtmA mATe anarthanuM kAraNa che. jayAM sudhI e che tyAM sudhI bIjA pApo to thaze ja. rAga ane lobha satata rahyA kare, ciMtA - bhayavi. rahyA kare. parigraha nAmanuM pApa to emane lAgI ja gayuM. mAlikI che eTale pApa lAge. puNya e ja moTo parigraha che. parigrahanuM parimANa karyuM to jeTaluM parimANa karyuM temAM jeTaluM choDyuM tenA pApathI tame bacI jAo cho. lobhano udaya e bhayaMkara che. IcchA karo tyArathI ja pApa zarU thaI jAya. AtmAmAM mumukSubhAvanI sparzanA na thaI to jagatane chetarIne mahAmAyA karIne pApa thAya, dharmanA bahAne, zAsana prabhAvanAnA bahAne potAnI vAta cAle. potAnI prabhAvanA thAya bIjo saMsAra ahIMthI zarU thAya che. chokarAne paNa mohathI dhana na apAya. ene dharma pratye abhAva na thAya mATe aucitya vyavahAra karAya. mohathI ApyuM to tame dharmane samajyA ja nathI pote parigrahane pApa mAne che to pApa chokarAne apAya? to tamane emanA AtmAnA hitanI ciMtA nathI paNa UMDe UMDe moha paDyo hoya to badhuM cAlyA jJAnasAra // 317
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare. je potAnI milkata che tenuM TrasTa karyuM ne pachI dIkSA le to te paNa na cAle. A parigraha che, parigraha chUTyo nahIM mATe kAM pAchA gayAne kAMpaDyA. jIvato tyAM ja rahe bhale pachI dharmanA kAryo kare e paNa na cAle. mithyAtvanA be prakAra pADyA che. 1) bAhya mithyAtvaH sudeva-sugurU - sudharmane na mAnavAne temanA sivAyane mAnavA te bAhya mithyAtva che ane tethI te A lokamAM niMdAne pAtra bane che. 2) atyaMtara mithyAtvaH sukhane sukha na hovA chatAM mAnavuM lAgavuM A pAchuM dekhAya nahIM ane moTAbhAganA loka mithyAtvamAM phasAyelo che. lokamAM paNa cAra prakAranA sukha manAya che. (1) viSayanuM sukha, managamatuM bhojana maLyuM to te potAnI jAtane sukhI mAne che. (2) abhAvanuM sukha,dhana -putravi. nathI ane te maLyuM to potAne sukhI mAne. (3) vipAkanuM sukha. puNyanA udayathI maLatI anukULa sAmagrIthI sukhI mAne. A traNa prakAranA sukha lokamAM sukha tarIke manAyA che ane (4) cothuM mokSanuM sukha. jinazAsanamAM A traNene duHkharUpa jamanAyuM che. pu rU puNyanA udayane duHkharUpa koNa mAne che? samakitadRSTi ja mAne te sivAyanA koIna mAne. bAkInAne to viSayAdi sukhanI IcchA hoya, 4thA naMbare mokSanuM sukha. ene ja jinazAsanamAM mAnya karAyuM che te sivAyanA traNa sukhane sukhana kahyA. je aMzamAM hoya te pUrNatAmAM AvI zake che. je AtmA tattvane samajyA nathI, te ja kSaNika sukhanI prarUpaNA kare che. paNa te sukha nathI ja. jo kSaNa mATe paNa sukha hoya to te purNatAmAM Ave ja. tattvanoviparyAsa e ja moTuM mithyAtva che e na chUTe tyAM sudhI samaktinI prApti paNa na thAya ane prarUpaNAmAM paNa. bAhya mithyAtvanA tyAganI prarUpaNA joradAra thAya tyAM bhAra devAya che phaLa batAvAya che tenAthI lokomAM Adara Ave che ane dharma karavA mATe prerAya che. paNa A ja moTuM mithyAtva che. dharmatattvathI samajAvAya tenA phaLathI nahIM. jJAnasAra // 318
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA - 8 pazcidarpaNa vinyasta samasyAcAracADhavI | kavanAma paradravya Danupayogini muhRti? || gAthArtha je jJAna rUpa darpaNamAM sthApana karelAM samasta AcArothI suMdara budhdhivALo che te kAmamAM na Ave tevA pudgalAdi para dravyamAM kayAM moha pAme? arthAt samyagu jJAna pUrvaka jJAnAdi AcAromAM otaprota banelo AtmA para dravyamAM kyAMya moha pAmato nathI. AgamarUpI arIsAnI aMdara jenI buddhi rahelI che temane AcAramAM ja upayogItA dekhAI che te paradravyane vize moha pAmatA nathI. AgamamAM je kAMI kahyuM che te kevaLajJAnamAM ja joyuM che te jJAna sarvapadArthono nizcaya karanArUM che te padArtho jevA che tevA ja svarUpe jaNAvanArUM che te ja Adarza che, arIso che. Agama arIsA jevuM che, arIsAmAM jevuM hoya tevuM dekhAya tema Agama paNa evuM ja che. jeNe AgamamAM ja buddhi sthApI che teo tene jANIne - svIkAranArA che ane jJAnAdi je AcAra batAvyA che tenAthI tenI buddhi suMdara thaI che. AgamamAM dravyano yathArthanirNaya karavAmAM Avyo che. svadravya zuM che? ane para dravya e zuM che? Agama dvArA jene sva ane parano nirNaya thayo tene paranA vize have moha thato nathI, je AtmAne mohano tyAga karavo ja che tene sarvajJanI dRSTi pramANe sva ne parano nirNaya karavo pharajIyAta che. te mATe dareka AtmAe pote ja AgamanA jJAtA banavAnuM che pote jJAtA na banI zake to AgamanA jJAtA-gurunA caraNomAM rahevAnuM che. jJAnIoe "sAmAyika" ne jANavA ne mANavA mATe sAmAyika thI 14 pUrvonI racanA karI che. AtmAne AtmA sivAya koIpaNa vastu saMbaMdhI grahaNa pariNAma na rahe. parathI AtmAne pIDA thAya che. anAdikALathI AtmAe je parane grahaNa karyuM che, tene choDavA muni taiyAra thayA che arthAt muni ane mumukSu baMnnenuM kArya ja e che.mumukSu jJAnasAra // 319
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ choDavAnI bhAvanAmAM hoya ane muni choDavAnI pravRtti vALo hoya. muni Agama dvArA sva-AtmAno nirNaya kare. pradhAna sAdhanA A ja che. potAnI je vastu che tene pakaDI rAkhavAnI, pArakI vastu che tene choDavAnI che. AvuM koNa karI zake? muni ja karI zake. je potAnA parigrahane, karmone, kaSAyone ane kAyAne choDe tene ja muni kahevAya (nizcayathI) pahelA vyavahArathI choDavAnuM che pachI nizcayathI choDavAnuM che. AtmA sAthe saMlagna aMdaranA saMsArane choDavAno che je svane pakaDe nahIM te parane pakaDe ja. amRta aMdara jAya to kArya kare ja ane amara bane. maLI javA mAtrathI kAma na thAya tene pIo to ja tenA AsvAdathI amara bano. jJAnasAra munione uddezIne ja che. Agamano nicoDajIvanano nicoDa emAM samAyelo che. pU. devacaMdrajI ma.sA. tene barAbara samajelAM che ane graMtha AtmAnA anubhavanAM lakSa svarUpa che. mATe A graMtha muni mahAtmAo mATe prANarUpa che. have tAre tArA AtmA mATe tArA svabhAvasivAya kAMI grAhya nathI tuM mAtra loka kalyANa karavA jaIza nahIM. nahIMtara te parigraha rUpa banI jaze. eka mAMthI aneka parigraho ubhA thaze. sAdhu to nigraMtha hoya, AgaLa ke pAchaLa koI gAMTha nA hoya (rAga-dveSanI) have grahaNamAM muni kema moha pAmI zake. ahIM AvIne Agama bhaNyo, paNa bIjAne jaNAvavA mATe, paNa potAne tenI sparzanA na thaI kema ke sva-Atma tattvanA nirNayano abhAva hato. potAnA AtmAne pratisamaya pratibodha karavo enA jevuM duSkara koI kArya nathI. munipaNuM - AgamarUpI amRta hojamAM DUbakI mArI tattvonA zuddhaprakAza rUpa paramAnaMdane meLavavA mATe ja che. mATe ja cAra jJAnanA ghaNI evA gautamasvAmine. paramAtmAe kahyuM ke samaya vana nA mAthA tArA AtmAne jANI-svIkArI ane mANavAno che. A niyamabadhdhatA koNa karI zake, sAdhu mATe ja sAdhunuM kArya sadA sAmAyikamAM rahevAnuM che, ne samatAne mANavAnuM che. jJAnasAra // 320
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvaka viratA virata che. samaya aneka vighnothI bharelo che. kALa maryAdita che. sAdhu mATe viddha nathI. ene mAtranirNayanI ja jarUra che. game tevI sthitimAM sAdhu moja mANI zake che. Indro paNa tene name - cakravartI paNa tene vaMdana kare ane e ja bhAvanA bhAve ke huM paNa kayAre muni banIne mokSa mATenI sAdhanA karIza. game tevA rogo AvI jAya, pratikULa paristhiti AvI jAya paNa sAdhu "sva" nI mastImAM ja hoya. paNa jene "sva" mAM rUci nathI e paramAM ja jaze. mAtravyavahAra karaze. nAmathI, vezathI, AkArathI e potAnI jAtane moTI mAnaze. ghaNA ziSyonA gurU che ne? muni jJAnAdi paMcAcAramAM ja upayogavALo hoya AtmAmAM care te AcArya. vyavahArathI AcAramAM hoya - nizcayathI svasvabhAvamAM ramatAM hoya. AcAra rUpa sAdhana dvArA guNonI ramaNatA karavAnI che mAtra sAdhanAmAM nathI rahevAnuM. sIDInuM kAryamAtraTeko ApavAnuM upara caDI gayA pachI sIDInI jarUra nahIM. sAdhana dvArA AtmAmAM praveza karavAno che pachI sAdhananI jarUra nahIM. vyavahAra vinA caDAze nahIM. yoga rUpI sAdhana dvArA ja upayogamAM javAnuM che. aMdaranA sukha vaibhavano - tenA anubhavano lakSa Ave to ja 14 guNake pahoMcI zake. jene mAtrakriyAo karI saMtoSa mAnI levo che te tyAM sudhI nahIM pahoMcI zake. AnaMda e aMdaramAM ja che, paramAM AnaMda che ja nahIM. bahAra zodho to kayAMthI maLe? kUtaro game teTaluM hADakuM cUse emAMthI ene rasa nahIM maLe. paNa hADakuM majabUta che ane kUtarAnuM peDhuM nabaLuM che eTale emAMthI lohI nIkaLyuMne eno rasa jIbha para gayo tethI kUtarAne bhrama thayo ke rasahADakAmAMthI maLe che te ja rIte jagatanA jIvone paNa paramAM sukhanI bhrAMti che. AtmA mULamAM to sukhano ja artha che. duHkha to joItuM nathI tethI sva sukhanI samaja nathI. mATe e paramAM ja sukhanI bhrAMti kare che. AtmAmAM rahelo je paramAnaMda che tene prApta karavA paMcAcAranuM pAlana pharajIyAta che mATe ja samagra Agama paMcAcArathI samAyeluM che. paMcAcAra eTale ja AtmAnA jJAnAdi pAMca guNa. AtmAnA guNone pragaTa jJAnasAra // 3ra1
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ karI ene bhogavavAno lakSa nathI to mAtra vyavahArathI zubha pravRttinA kAraNe puNyabaMdha thaze. paNa nirjarA nahIM thAya. jJAnI bhagavaMtoe kahyuM che ke "nizcaya dRSTi hRdaye dharI che, je pALe vyavahAra, te puNyavaMtA pAmaze jI, bhavasamudrano pAra." jeNe potAno guNa vaibhava jANyo nathI, ane jene potAno guNa vaibhava gamyo nathI tenI dRSTi bahAranAM vyavahAramAM ja jaze. jo enI pAse ATalA bhakto che, ATalA ziSyo che, amArI pAse gADI na hoya paNa gADIvALAnI saMkhyA vadhAre hoya. muninI pAse rAjA Ave, cakravartI Ave ke sAmAnya mANasa Ave to paNa ene badhA samAna che. samatArasanAM pAnamAM che. garIba Ave to enuM moDhuM bagaDe nahi ane tavaMgara Ave to e AnaMdamAM na Ave. jIvane jIva tarIke ane ajIvane ajIva tarIke jANe. AvI sAdhanA karavAnI che. jagatanI ghaTanAmAM pote chalAI na jAya, levAI na jAya, saMyogane saMyogarUpe ane viyogane viyoga rUpe jue. carmacakSubhRtaHsarve,devAcAvadhiMcakSuSaH sarvatarcakSuSaH siddhAH sAdhavaH zAstra cakSuSaH / sAdhu zAstro dvArA juve, devo avadhijJAnathI jue ane siddho kevaLajJAna dvArA jue. sAdhu jagatane carmacakSuthI jonArAnahoya. pudgala dravya sivAya bIjA dravyane vize AtmA moha pAmato nathI. moha mAtra pudgala dravya saMbaMdhI ja thAya. svadravya vize moha thavo saMbhavita ja nathI. para dravya viSe je AtmAnenizcaya thayo nathI te ja AtmA moha kare che. AgamamAM ja potAnI buddhino nyAsa karyo che tevA AtmAo para' dravyamAM moha pAmatA nathI. mohaezuM che? "para" dravyamAM sukha duHkhano anubhava thAya che te mohano pariNAma che. "para" dravyanuM jJAna thavuM e mohano pariNAma nathI paNa rati-aratino pariNAma e moha che. AtmAno svabhAva che anubhava karavAno parano karato hoya to "sva" jJAnasAra || 3rara
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ no anubhava nahIM thAya. kAraNa "para" no anubhava karavAmAM AtmA anAdithI pariNata thaI cUkelo ja che have e "sva" ne anubhavavAno nizcaya na kare to para" mAM to e anubhava karI ja rahyo che. AtmA jJAnavALo to che ja paNa tattva jJAna che to jJAnI che. tattvajJAnathI rahita che to te mithyAtvI che. jJAna guNa to tAdAmya saMbaMdhavALo che, eTale AtmA kadI paNa jJAnanA abhAvavALo to rahevAno ja nathI. anAdikALathI AtmA mithyAtva sahita che. eTale AtmAmAM samakitadabAyeluM che. tethI cAritrapaNa dabAyela che. saMyamamAM AvavA mATe mithyAtvathI mukta banavuM ja paDe. to ja saMyamamAM Ave. saMyamano abhAva che eTale tene svarUpano anubhava nathI. eTale niyamA para dravyanA anubhavavALo che. A vAtane mahopAdhyAya sAdhu sAmagrI dvAdaviMzikA mAM jaNAvI che. "anAdikAla anugatA, mahati saMgavAsanA, tattvajJAna anugatayA dIsaiva nirasyate." konI dikSA saphaLa thAya? AtmA anAdikALathI saMgavAsanAmAM rahyo che. prati pattiA saMgamAM rahevAno bhAva ane sasaMprati riA saMgathI chUTI javAno bhAva.dIkSA dharmae zuM che? saMgathI chUTA thavAnI kriyA karavI tenuM nAma dIkSA tArIne, sAkSI - saMganI vAsanAne choDe che te potAnA AtmAne abhayadAna Ape che. saMganI je vAsanA anAdithI che tethI tenAthI te vAsita thayelo che tethI tenAmAM satata bhaya rahyo che. zarIrano je saMga enI vAsanAthI grasita thayelo che mATe tene bhaya che. tejasa-kAzmaNa to sAthe ja che ane trIjA zarIrane dhAraNa kare che. hara bhavamAM navuM zarIra dhAraNa kare che, ne choDe che. navuM zarIra dhAraNa kare tyArathI tenAmAM mamatA thAya che e saMskAra anAdikALathI AtmAmAM cAlu che. vadhAremAM vadhAre bhaya ne mamatA zarIra pratye ja che. zarIranA kAraNe AtmAne vaphAdAra rahI zakatA nathI. zarIranI gADha mamatA ane zarIravALA sAthe mArApaNAno saMbaMdha jJAnasAra || 3ra3
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMdhAto jAya che, A be vAsanAthI vAsita thayelo AtmA bhayaMkara pIDA pAme che. mATe anaMtA oghAo niSphaLa gayAdIkSAo niSphaLa gaI. paramAtmAnI A vAta para ApaNane Azcarya nahIMthAya. vartamAnamAM ApaNI Atma jAgRti kevI maMda che evicAro ane anaMta kALanI mohanI je vAsanA te kevI majabuta che, tene toDavAnI che. tattvathI paramAtmAnI vAtane vicArazuM to kyAMyazaMkAne sthAna nahIM rahe. mahopAdhyAyajIe AgamamAM DUbakI mArIne teno nIcoDa ApaNane Apyo. jo tattvajJAnathI AtmA pariNata na thAya to A saMgavAsanAne toDI to nahIM zake paNa vadhAre majabUta banAvIne cAlyo jaze. potAnA svarUpano nirNaya ane rUci thAya toja tattvajJAna che. sva-paranA bhedanuM jJAna thAya to paNa te "viSayapratibhAsa" jJAna che potAnuM svarUpa na game, viSayo ja game to enuM jJAna "viSayapratibhAsa" thayuM eTale pugalanAM varNa-gaMdha-rasa-sparzane anubhavavAnuM ja game. kAraNa rUci "sva" mAM nathI eTale "para" pudgalamAM ja javAnI. kAraNa rUci e AtmAno svabhAva che. rUpa, raMga, gaMdha vi. ne na anubhavavuM eTale zuM? temAM udAsIna pariNAma thAya. pahelAM to ene Icche nahIM eTale tenAthI virUdhdha dharmano svIkAra kare. zarIramAM che tyAM sudhI vyavahAramAM rahe, saMgamAM rahe paNa saMgamAM bhaLe nahIM. mATe sAdhuno varNa kALo - dhoLA thaIne rahevA jevuM nathI. AtmAne anubhavavo hoya to saMga - zarIrathI rahita banavuM paDe. jayArathI sAdhupaNuM svIkAre tyArathI te sukhanI anubhUti karavA mAMDe. udA. gajasukumAla muni. dIkSA lIdhI tyArathI ja pUrNa evA sukhane anubhava karavAno manoratha ane pUrNa prayatna tethI agni AtmAne bALI na zakI ane AnaMdane jhuMTavIna zakI. Avo pAvanakArI dIkSAmArganenI virUdhdha paNa prarUpaNA. karanAro varga che ke dIkSAmAM kAMI che nahIM, saMgamAM raho paNa rAgadveSa na karo. tattvathI daDha thaIne jo tame nirNaya karazo to IMdranI paNa tAkAta nathI ke tamane calAyamAna kare. tame amane soMpyuM ane pustakamAM rahevA dIdhuM paNa jJAnasAra // 324
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ marajIvA banIne DUbakI mArIne ratno na meLavyAM tethI ApaNo udhdhAra na thayo. Ama jayAM sudhI AtmA potAnA svarUpano nirNaya nahIM kare tyAM sudhI e anAdinI vAsanAthI chUTo nahIM thaI zake. bIjI rIte A ja vAta kahe che. caraNa karaNa pahANa sva-samaya para samayathI mukAyelo che je AtmA nizcayathI zuddha evA AtmAne jANato nathI te AtmA cAritranI tamAma kriyAo kare che chatAM potAnA AtmAnI anubhUti nathI karI zakato tethI nirjarA thatI nathI. sarAga saMyame devaloka maLe. jIva paramAnaMdane anubhave to ja cAritra saphaLa thAya. paNa AtmAnI anubhUti nathI karato to te zuM kare che? svAdhyAya, apramatta paNe kriyA karIne paNa te mohanA sukhanI bhrAMti kare che, mane AvaDI gayuM, meM sAruM karyuM e moha ja che. tapamAM paNa e ja thAya. oLInA AMkaDA vadhatA jAya, zrAvako taraphathI sanmAna-patra maLatA jAya to tene ema thAya ke huM barAbara. nahIMtara ema thAya ke A ATalI gAthA gokhe che, A ATalo badho svAdhyAya kare che, A tapa kare che, ne mArAthI kaMI thatuM nathI ema dInatA Ave khinnatA anubhave. dravyatA (bAhyatapa) na karI zakato hoya to paNa tenAmAM saMvega uchaLe. vinaya, vaiyAvRtva, prAyazcita vi. atyaMtara tapa e paNa dravya tapa ja che. paNa nizcayathI "IcchA rodhe saMvarI" e ja tapa che. eka gAthAno artha paNa mArA AtmAmAM pariNAma pAmI gayo to te jJAna che, ane e ja parama tapa che. yudhiSThiranI vAta Ave che ke krodha na karavo, e mATenI gAthA gokhavAnI hatI. gurUe bIje divase badhAne pUchyuM AvaDI gayuM? yudhiSThire javAba na Apyo tethI gurUe jorathI tamAco mArI dIdho te samatAthI sahana karyuM ne guDhane kahyuM ke have mane AvaDI gayuM. gurU kahe hamaNAM to nA pADI hatI ne? tyAre kahe che ke te gAthAno artha mArA AtmAmAM pariNAma pAme tyAre ja AvaDyuM kahevAya ne! gurU paNa tene manomana vaMdI rahyA. - vaDIla ApaNane game te kahe paNa ApaNA pariNAma na bagaDe to ja kharo vinaya che. vartamAnamAM zudhdha dharma che? che ja. pUrNatA nathI paNa 7 mA jJAnasAra // 325
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNasthAnaka sudhIno niSedha nathI karyo. ochA dravyathI - eka dravyathI tapa karyo paNa apekSA ochI na thAya. mane A dravya maLe to sArUM huM bIjuM kAMI vAparato nathI to ATaluM paNa e barAbara nathI karI zakatA. A badhA apekSAnA pariNAmone pakaDatA AvaDavuM joIe ane te pariNAmane kADhavAnA che. bIjAne barAbara pIrase che ne mane koI pUchatuM paNa nathI AvA bhAva na thavA joIe. rAga-dveSano tyAga karavAno che to tapano pariNAma thAya. tane A ja dravyanI apekSA zA mATe che? tenAvinA bIjA dravyathI cAlaze? AtmAne pUcho to badhA sAcA javAba maLaze. mohaApaNI pAchaLa paDyo che mATe siMhavRtti keLavavAnI che. siMha AgaLa jAya ne pAchaLa joto jAya tema ApaNe paNa karavAnuM che to ja mohapakaDAze. jinAgamarUpI arIsAmAM jeo suMdara AcAro joI rahyA che ane te ja jene kiMmatI lAgyA che, teo "para"mAM moha ne pAmI zakatA nathI ane svabhAvamAM ramaNatAnI rUcinA lakSavALA ja teo banI gayAM che. mAre mArA svabhAvane anubhavavo ja che to moha sahaja chUTato jaze. te mohane choDavAno upAya maharSi batAve che. te mATe svarUpa-ramaNatAnuM lakSa ane tenuM smaraNa satata thavuM joIe. "jo thAya svarUpanuM smaraNa, to thAya mohanuM vismaraNa." AtmAmAM rUpano vikAra thavAthI arUpI dravyanuM vismaraNa thAya che. divasamAM eka vAra paNa yAda Ave che. moha ja pakaDAI jAya che. jJAnano svabhAva-rUpI - arUpI baMnnene jANI zake tethI jo rUpI tarIke jAtane jANIe to mohane mATe mArga saraLa banI jAya che ane jo temAM moha bhaLyo to jJAna azuddha thayuM. jJAna azuddha na thAya te mATe arUpI evA AtmAnuM smaraNa karavAnuM che. mATe ja jJAnIoe prabhu-darzanano vyavahAra mUkelo che. paNa vartamAnamAM tattvanI sAtvika jIjJAsA na rahI ane ahitane karanArI evI rAjasa ane tAmasa jIjJAsA ubhI karAvI che. kayo AtmA adhyAtma jagatamAM praveza karavAne yogya che? apunabaMdhaka dazAmAM AvelA AtmAmAM sAttvika jijJAsA zarU thaI jJAnasAra || pharaka
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAya.aMdaramAM satata ene uhApoha cAluja hoya. koIpaNakriyA e gutAnugatika nahIM kare. te satyano zodhaka hoya. satya zuM che? A guNanA kAraNe ja AtmA graMthibheda kare. jema jema karmano hrAsa thato jAya tema tema sarUno yoga thAya, jinavANInI prApti thAya game te darzanamAM rahyo hoya jeTaluM sAruM maLe te leto jAya paNa saMtoSa na thAya ane praznArtha to ubho ja rahe che zuM haze? kema haze? ema karatAM jema jema sarvajJa kathita vastuprApta thatI jAya tema tema tene kSayopazama, upazama, kSAyikAdi bhAvo pragaTa thAya che. bhagavAne je kahyuM che te barAbara che, to teno svIkAra kema na thAya? mATe odhathI ja svIkAryuM che. mATe pratitinA stara para jatA nathI. rUci pragaTa thatI nathI. mATe tame mohanA tyAgane IcchatAM ho..... ane AtmAnI anubhUtine mATe jhaMkhatA ho.. to moha chUTI jatAM vagara mahenate sahaja sukhanI anubhUti thaze. mAre mArA AtmAmAM rahelI AnaMdanI anubhUtine anubhavavI che to tuM tArI svarUpa dazAne pakaDI le. "rUpAtIta svabhAva je, kevaladesaNa nANI re; te dhyAtA nija AtamA hoya siddha guNakhAlI re...." rUpamAM rahevA chatAM arUpI evA siddhonA dhyAnamAM jatAM hoIe. ekameka banI jatAM te samaye abhUta anubhavo AtmAne thAya che. aMdarathI uhApoha thAya to zodha thAya. bApAno mAla (vIraprabhu) ApaNane sahajatAthI maLI gayo che tethI kiMmata nathI. gotama svAmIe vAda karIne meLavyuM che. kSatriya bacco e ja kahevAya-bApe ApeluM le nahIM-potAnA bAhubaLathI meLave. ApaNe paNa kSatriya baccAnI jema mohanI sAme yuddhe caDhIne laDatAM laDatAM tene parAsta (hAra) karIne AtmAno mAla meLavyo hoya ne to te pyAro lAge - tyAre ja tenI sAcI kiMmata samajAya tevI zakti na hoya to.... mArA prabhu sarvajJa che, vItarAga che. ApaNI pAsethI teone kaMI meLavavAnI bhAvanA jJAnasAra || 327
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI to teo khoTuM ApaNane zuM kAma kahe? mATe jo temanA vacana para apUrva zraddhAmaya banI jAya to kAma thAya. jema ke vaMkacUla.... tene guDha para AvI apUrva zraddhA thaI gaI hatI. eka vakhata aTavImAM sAthIo sAthe hatAM, badhAM bhUkhyA thayA che sAmekipAkanA suMdara majhAnAmiThAzavALA phaLo che. ajANyA phaLa na khAvAno vaMkacUlane niyama hato. teNe na khAdhA. te phaLa jherI hovAne kAraNe badhA marI gayA, vaMkacUla niyama pAlanathI bacI gayo. rAjAe ene dezanikAlanI sajA karI hatI. paNa khAnadAna - jainakuLamAM janmelo. kSatriya bacyo hato. sAthe enI patni ane pUSpaculA enI bahena sAthe gaI hatI. e pArzvanAtha paramAtmAnI parama upAsikA hatI. paramAtmA-darzanano niyama hato tethI sphaTikanI pratimA sAthe lIdhI hatI. jaMgalamAM paNa A mahAmaMgala sAthe hatuM mATe ja 10pUrvadhara Aryasuhasti sUri ma.sA. e tyAM comAsuM karyuM. vaMkacUle comAsA daramyAna upadeza A hadamAM na ApavAnI karelI vinaMti svIkArI hatI. hada (sImA) pUrNa thatAM vaMkacUlane yogya jANI 4 niyamo ApyA hatA. tenA vizudhdha pAlanathI ghaNA pApothI bacI gayo ane mRtyu samAdhine pAmIne svarge gayo. cAritramohanI bhrAMti vizeSa che. peMDo khAdho sukha rUpalAgyo. mRdutA no sparza thayo -mITho lAgyo - tethI zAtA maLI - te paNa pIDA rUpa ja che. kema ke zAtA e karmano ja vipAka che. rItasaranI pIDA to maLatI nathI mATe eno anubhava thato nathI. mAtra paramAtmAnA vacana para zraddhA ja karavAnI che. A zraddhA ja sukharUpa zAzvata mArge pahoMcADanArI che. 0 paramAtmAnA zAsanamAM tare koNa? bhoThamAM bhoTha hoya paNa deva-guDha-dharmanI apUrva zraddhAnA baLe tarI jAya. mAsatuSa jevA muni jemane kAMI ja yAda rahetuM na hatuM paNa guDhanA kahevAthI . mA rUSa, mA tuSa, maMtra ne hRdayapaTa para avadhArI bAra varSa sudhI enI raTanA karI, ke gurUe Apelo A maMtra ja mane tAraze. koI vikalpa nahIM. koI mazkarI kare to paNa kAMI lAge nahIMevA e muni jemanAmati-zruta jJAnanA paNa ThekANAM jJAnasAra || 328
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ nahatAM teoe apUrva zraddhAne kAraNe bhalabhalA buddhi mAno ne pAchaLa ThelIne kevaLajJAna prApta karyuM. A che jinapraNita tattva paranI zraddhAno prabhAva! sAmAyika- samatA e ja tAro svabhAva che. enI mATe ene magajamAM besADavA mATe 14 pUrvonI racanA che. enAthI e siddha thAya che ke jinavacanane pariNAma pamADavuM keTaluM duSkara che. eka dazavaikAlika sUtra upara zrI haribhadrasUrijIe je TIkA racI che tenA mATe keTaluM moTuM kheDANa karyuM che. ApaNe kaMTALI jaIe eTale gujarAtIno anuvAda vAMcI jaIe. jijJAsA nabaLI che mATe AvuM thAya. mAtra 6 mAsanuM putranuM AyuSya hatuM te jJAna dvArA jANIne tene sadgatino bhAgI banAvavA mATe A graMthanI racanA zruta kevalI svayaMbhUsUrIzvarajI e karI che. naida viisa-putranA kALadharmapachI AMkhamAM harSAzru AvyA tyAre sthaviro e pUchyuM ke koI vakhata nahIM ane Aje AMsu kema? tyAre kahyuM ke e mAro putra hato - enuM kalyANa thaI gayuM. jo tamane jaNAvyuM hota to tenI bhakti Adi karata to tenuM kalyANa na thAta. pAMcamA ArAnA aMta sudhI A eka ja Agama rahevAnuM che. jo manakanuM enAthI kalyANa thAya to ApaNuM kalyANa kema na thAya? e zraddhA joIe. sAdhvIjI bhagavaMto uttarAdhyayana-AcArAMga ane dazavaikAlika A traNa Agama bhaNavAnAM ja adhikArI che to emane 45 Agama na maLyA eno kheda na hoya paNa A Agama evA AtmasAt kare ke enA dvArA 45 Agamano sAra deva-guDha kRpAthI jANI - mANI zake. eTale teone hatAzAna thavI joIe. tamAma saMsArI AtmAo mohane AdhIna che. mohane ukheDIne kADhavo paDe che je sattAgata moha che tene AdhIna kayo AtmA na bane? je AtmAe Agama rUpI arisAmAM potAnI buddhino nyAsa karyo che tevA AtmAo mohamAM muMjhAtA nathI tene AdhIna thatA nathI. AtmAnA svarUpanuM zraddhAna karavuM, e darzana svarUpa che, upayoga rUpe jJAnasAra || 329
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ temAM rahevuM te jJAna che ane temAM ja ramaNatA karavI e cAritra che. te pratitI rUpe kayAre bane? sarvajJanA vacananuM AlaMbana laIne AgaLa vadhIe tyAre kema ke sarvajJa ja sarva vastune jonArA - jANanArA ne kahenArA che. te sivAya koI na kahI zake. mATe sarvajJanA sarvajJapaNA upara vizvAsa prathama jarUrI che. AtmAnuM svarUpa arUpI che, pUrNa DhaMkAyeluM che to enI jANa paNa koNa karI zake? sarvajJa ja jaNAvI zake. bAkI avadhijJAnI-mana:paryavajJAnInA jJAnanI paNa maryAdA che, mati - zrutajJAnanI paNa maryAdA che. eka kevaLajJAna ja anaMta che. tenI koI maryAdA nathI mATe sarvajJa evA kevali bhagavaMta ja vastunuM yathArthanirUpaNa sarvarIte karI zake mATe prathama temAM zraddhA karo ane jJAnano upayoga paNa te ja pramANe karo. ApaNuM svarUpa to pUrNa DhaMkAyeluM che eTale anubhavano viSaya banI zake ema nathI mATe zraddhAno pariNAma ja apUrva pragaTa thAya to ja anubhavano viSaya banI zake. AmAM yukti -prayukti - hetu koI kAma Ave tema nathI. ane e zraddhAnA pariNAmamithyAtvanA javAthI ja thAya. jJAnano game teTalo ughADa thAya to paNa zraddhA to mithyAtvanA javAthI yA maMda paDavAthI ja thAya ane te mATe svabhAva ane svarUpano nirNaya jarUrI che. huM arUpI chuM- rUpI nathI ja, huM nirAkAra chuM - AkAravALo nathI ja. A ja svarUpane pakaDIne cAlo to ja enI phaLazruti Ave. have tyAM mohano pariNAma udayamAM na Ave paNa Ane mATe bALakane jema kakko - bArAkhaDI ghUMTAvIe chIe tema vAraMvAra ghUMTatA AtmA ane AtmAnA guNonuM smaraNa thaze je anAdikALathI vismaraNa dazAmAM che ane tene ja kAraNe ApaNuM bhAvamaraNa satata cAlu che. mATe karmo rUpa upAdhinI phariyAda miTAvIne AtmAnI yAda satata thaze to ja AtmAnA apUrva guNonI anubhUti avazya thaze ja to paraMtu pudgalanuM vismaraNa karavuM nahIM paDe paNa sahaja thaI jaze. te mATe huM Atma dravya chuM, akSaya svarUpI chuM, arUpI chuM, agurulaghu jJAnasAra // 330
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane avyAbAdha chuM. enAthI viparIta svabhAvavALo e huM nathI. te badhuM karmakRta che. AmAM rUcino pariNAma pragaTI jatAM deha, AkAra para tyAjya budhdhi thavAthI Atma jhaMkhanAno pariNAma Ubho thAya. svabhAvamaya banavAnI jhaMkhanA thAya. svarUpamaya-siddha svarUpamaya banavAnI tAlAvelI jAge. "paraparano kartA pariNAma baMdha thaIne "sva"mAM "sva"no pariNAma pragaTI jatAM svabhAvamaya banI jAya che ane para upara niHspRhatAno pariNAma AvI jAya che. satata abhyAsa dvArA A parINAma deDha thAya enA mATe ja jJAnIoe 6 - Avazyaka karavAnA kahyA che emAM paNa samatA - sAmAyika Avazyaka pradhAna che. te AvyA vinA AgaLa AgaLanA zikharo sara thatA nathI ane AtmAno anubhava jaldI karavA mATe kAryotsarga che. ghaNIvAranI mahenata pachI vijaLInA jhabakAra jevI anubhUti thaI jAya che. 100khamAsamaNa pachI kAussagna karavAno che eTale je zrama lAgyo hoya te dUra thaI jAya. ane AtmA kAyAthI nirALo banI jAya tevI anubhUti avazya thAya. kAraNa A yogAsana che sarvajJanI batAvelI kriyA che. Ama Atma-svabhAvamAM javA mATe AtmA e satata AgamanuM zravaNa karavuM joIe te mATe satsaMga karavAno che 1) prathama Agamano satsaMga karavAno che jenAthI kusaMga dUra thAya che 2) bIjo satsaMga "AtamajJAnI zramaNa kahAve" - je AtamajJAnI che ane AgamanA jJAna dvArA vartamAnamAM jJAnano anubhava kare che. teno saMga karavAno che. jeno jene raMga temAM te bIjAne masta batAve. potAno bhakta banAve, gurUno, samudAyano bhakta banAve. projekTomAM goThavI de. pachI saMsAra lIlo cAle. jene mAtra Atama-anubhavano rasa hoya te mArA-tArAmAM kayAMya na paDe. ucita vyavahAra jeTalo karavo paDe teTalo karI le. bAkI potAnAmAM ja masta hoya. je kAryo zrAvakonA che te badhA kAryo karavAnI hoMza sAdhuone thaI jJAnasAra // 331
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. zAsananuM kAma kayAre kahevAya? mAruM pATiyuM lAge che temAM zAsananuM kAma che tema na kahevAya pahelAM jirNodhdhAranI mahattA ke navA banAvavAnI mahattA? tamAruM lakSa zuM che? te jovAnuM che. eka jaNe potAnuM sthAna karyuM eTale bIjo eno pratipakSa tarata tyAM sthAna ubhuM karI ja de. eTale zAsananuM ja kAma che ke nahIM teno niSpakSa nirNaya karavo ja joIe mATe kusaMgano tyAga thAya to ja satsaMgano rasa lAge ja ane enA dvArA tene A badhuM anitya, azaraNa lAgatuM ja jAya, pachI tene badhuM udAsIna lAge arthAtu pote udAsIna bhAvamAM vartato hoya. temAMthI sahajavairAgya pragaTa thAya ane pudgalanA saMgamAM rahelo chatAM tenAthI viramI jAya. AtmA sivAya bIjAno sparza karavo e azuci che - teno vicAra karavo e paNa azuci che. AvI vAta jinazAsana sivAya bIje kayAMya nathI karI. azuci zA mATe? kAraNa tenAthI AtmAne karmabaMdhathavAno che. karma baMdha dvArA te kharaDAvAno che mATe azuci kahI. mATe parano (pudgalano) vicAra, parano sparza vi. AtmAne AzravarUpa che. to saMvara zuM? potAnA svarUpane pakaDIne temAM ja tanmaya thavuM te ja saMvara che. karmonA udayamAM AtmAne kayAMya magnatA na AvavI joIe sva-svabhAvamAM ja magna banAya. AvI AtmAnI pariNati ghaDAya to moha - tyAga thAya. A teno sacoTa upAya che. karmono je udaya pachI te puNya ke pApa, anukULatA ke pratikULatA badhe ja AtmA udAsIna parINAma vALo rahe. te ja mohano tyAga karI zake. 0 0 0 jJAnasAra || 33ra
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmayogI tAttvika pravacanakAra AcArya deveza zrImad vijaya rAdhizekharasUrIlvarajI ma.sA.nA AgAmI prakAzano , jJAnasAra bhAga-ra (aSTaka pa thI 7) jJAnasAra bhAga-3 (aSTaka 8 ane 9) jIvavicAra navatatva ajIvattatva :: prakAzaka :: zrI saccidAnaMda jJAnavardhaka TrasTa zrI jhAlAvADa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka tapagaccha saMgha TrasTa ArAdhanA bhavana, mAI maMdira roDa, viThThala presa, surendranagara.