________________
to
સત્પરાદિપ્રરૂપણા રાજ ઉપર આવેલી છે. આ પ્રસિદ્ધ મત છે.
અન્ય મતે સાતમી પૃથ્વી નીચેના લોકાન્તથી માત્ર ૧૬ યોજન ઉપર છે. પહેલી અને સાતમી પૃથ્વીના વચલા ભાગમાં બીજી વગેરે પૃથ્વીઓ છે. આ મત શ્રી તત્ત્વાર્થસૂત્રમાં બતાવેલો છે.
સાતે પૃથ્વીઓ જ્યાં રહી છે ત્યાં ત્રણ વલયો સહિત લોકાન્તને સ્પર્શે છે. તેથી પૃથ્વીઓ જ્યાં રહી હોય ત્યાં લોકનો જેટલો વ્યાસ હોય એટલો તે તે પૃથ્વીનો (વલયો સહિતનો) વ્યાસ જાણવો. પણ એ પૃથ્વીમાં નરકાવાસો માત્ર ત્રસનાડીની અંદર જાણવા. બધા નરકાવાસોનું ભેગું ક્ષેત્ર પણ તિર્યફ પ્રતરરાજનો અસંમો ભાગ છે.
* સાતે નરકમાં ૧ થી ૪ ગુણઠાણા હોય છે. હોવા પર
માર્ગણા
દ્રવ્યપ્રમાણ નરક સામાન્ય અંગુલનું પહેલું x બીજું વર્ગમૂળ જેટલી શ્રેણિઓ ૧લી નરક
અંગુલનું પહેલું x બીજું વર્ગમૂળ જેટલી શ્રેણિઓ બીજી નરક
સૂચિશ્રેણિ - એનું ૧૨મું વર્ગમૂળ ત્રીજી નરક
સૂચિશ્રેણિ - એનું ૧૦મું વર્ગમૂળ ચોથી નરક
સૂચિશ્રેણિ - એનું ૮મું વર્ગમૂળ પાંચમી નરક સૂચિશ્રેણિ - એનું કઠું વર્ગમૂળ છઠ્ઠી નરક
સૂચિશ્રેણિ - એનું ત્રીજું વર્ગમૂળ સાતમી નરક સૂચિશ્રેણિ - એનું બીજું વર્ગમૂળ
સાતે નરકમાં તથા ૫-૬-૭-૮મા દેવલોકમાં પૂર્વ-પશ્ચિમ-ઉત્તર દિશાના દેવો કરતાં દક્ષિણ દિશામાં અસંખ્યગુણા દેવો જાણવા. ભવન, વ્યંતર, જ્યોતિષ તથા ૯મા દેવલોકની ઉપર ચારે દિશામાં લગભગ સરખા દેવો હોય છે. ૧ થી ૪ દેવલોકમાં ૧લા, ત્રીજા દેવલોકવાળા મુખ્યતયા દક્ષિણમાં અને બીજા, ચોથા દેવલોકવાળા દેવો મુખ્યતયા ઉત્તરમાં હોય છે. તેથી ઉત્તરદિશાના દેવો કરતાં દક્ષિણમાં સંખ્યાતગુણા દેવો જાણવા. * નરક સામાન્ય | અંગુલનું પ્રથમ વર્ગમૂળ x બીજું વર્ગમૂળ = જેટલા * ૧લી નરક
આકાશપ્રદેશ થાય એટલી સૂચિશ્રેણિના આકાશપ્રદેશ
જેટલા. (પન્નવણા, અનુયોગદ્વાર તથા જીવસમાસ) આ જ વાતને બીજી રીતે કહેવી હોય તો સૂચિ અંગુલના બીજા વર્ગમૂળનો ઘન કરવાથી જે જવાબ આવે એટલી સૂચિશ્રેણિના આકાશપ્રદેશ જેટલા. અથવા
