________________
૧૩૫
સંશીમાર્ગણા અનંતકાળ પતિત જીવો ઘણા છે તેને સિદ્ધ કરે છે. સમ્ય પ્રાપ્તિબાદ અનંતકાળ હોવા છતાં મોટાભાગના જીવોને અર્ધપુપરાનો અનંતમો ભાગ જ હોય છે.
સમ્યકત્વથી પડેલા જીવો અભવથી અનંતગુણ છે. તેથી દેશોનાર્ધ પુ પરા. ના કાળચક્રોમાં પણ તેટલા જ જાણવા. અર્થાત્ ૧ કાળચક્રમાં અસંખ્ય જીવો જ સમ્યકત્વ પામે છે. સમકિતથી પડેલા જેટલા જીવો છે તેના અસં.માં ભાગે કાળચક્ર ગણીએ તો ય તે અભવીથી A થાય. જો કે સમકિતથી પડેલ અને દેશોનાર્ધ પુ પરા. ના અનંતમાં ભાગે અનંતકાળ રહીને મોક્ષે જનારા જ વધારે હોય છે... તેથી ઉપરોકત જવાબ કરતાં A કાળચક્રો સંભવે. પરંતુ અભવીથી અનંતગુણ અને સિદ્ધના અનંતમા ભાગે એ કાળચક્રો હોય તેમ સમજવું.
સિદ્ધના જીવો હંમેશાં અતીતકાળના અસંખ્યાતમાં ભાગ્યે જ હોય છે. તેમાં પણ ભાજક રકમ ૬ માસના સમયના સંખ્યાતમાં ભાગ હોય છે.
અતીતકાળમાં અનંતપુપરા થયા છે. તે કુલ સમયને ૬ માસના સંખ્યામાં ભાગના સમયથી ભાગતાં જે જવાબ આવે તેટલા સિદ્ધો છે. તેથી ૧ પુ પરાવર્તના સમયો સિદ્ધના અનંતમાં ભાગ્યે જ હોય છે. માટે અર્ધ પદ્મ પરાવર્તન કાળચક્રો, અર્ધ પુદ્પરાવર્તના સમયો તથા સમકિતથી પડેલા જીવો આ ત્રણેય સિદ્ધના અનંતમાં ભાગ હોય છે.
સંજ્ઞી માણા
પંચેન્દ્રિયમાં બે ભેદ પડે છે. સંજ્ઞી અને અસંજ્ઞી. એનો અર્થ એ થાય છે કે પંચેન્દ્રિય સિવાયના અસંજ્ઞી છે. શ્રોત્રેન્દ્રિયની પ્રાપ્તિ બાદ દ્રવ્ય મનની પ્રાપ્તિ હોય છે. દ્રવ્ય મન ન મળે એને અસંશી કહેવાય, દ્રવ્ય મન મળે એને સંજ્ઞી કહેવાય, દ્રવ્ય મન મળનારને પાંચે ઈન્દ્રિયો અવશ્ય હોય છે છતાં કર્મના ઉદયના કારણે ઉપહત વગેરે હોય એ વાત જુદી.
ગર્ભજ એટલે ગર્ભમાં ઉત્પન્ન થયેલા. સંમૂર્છાિમ એટલે એમ જ ઉત્પન્ન થયેલા.
દેવતા - નારકી ઔપપાતિક હોવાથી શયામાં અને કુંભમાં ઉત્પન્ન થવા છતાં, અને તેથી ગર્ભમાં નહીં ઉત્પન્ન થવા છતાં, મનવાળા હોવાથી સંજ્ઞી છે. છતાં એમને ગર્ભજ ન કહેવાય. મનુષ્યમાં ગર્ભમાં ઉત્પન્ન થનારા મનવાળા મનુષ્યો હોય છે, જ્યારે ૧૪ અશુચિ સ્થાનમાં ઉત્પન્ન થનારા સમૂર્છાિમ મનુષ્યો હોય છે. અને તે અપર્યાપ્ત હોય છે. તિર્યંચોમાં પર્યાતિર્યંચો મનવાળા પણ હોય
