________________
વિગ્રહગતિ જ, પણ પૂર્વ-પશ્ચિમ અને ઉત્તર-પશ્ચિમ બંને વિષમશ્રેણિમાં ઉત્પન્ન થનારને પણ ૨ વિગ્રહ-૩ સમય થાય.
પણ જો એને પૂર્વ-પશ્ચિમ કે ઉત્તર-દક્ષિણ આ બેમાંથી એક સમશ્રેણિમાં હોય એવા સ્થાનમાં ઉત્પન્ન થવું હોય તો, અથવા એ બંને વિષમશ્રેણિ હોવા છતાં, એની એ પ્રતરમાં જ ઉત્પન્ન થવું હોય તો એક વિગ્રહ-૨ સમય થાય.
ઝસનાડી.
ચિત્રનં.પ .
?
અથવા -
એની એ જ પ્રતરમાં પૂર્વ-પશ્ચિમ કે ઉત્તર-દક્ષિણ સમશ્રેણિમાં જ ઉત્પન્ન થવું હોય તો ૦-૧ એમ એક જ ગતિ થાય, એક જ સમય લાગે.. આમાં કયાંય વળવાનું ન આવવાથી આ ઋજુગતિ કહેવાય છે. કોઈપણ સ્થળેથી એક જીવને એ ઋજુગતિથી ઉત્પન્ન થઈ શકે એવું ક્ષેત્ર અલ્પ [a એક વક્રથી ઉત્પન્ન થઈ શકે એવું ક્ષેત્ર a Lla બે વક્રથી ઉત્પન્ન થઈ શકે એવું ક્ષેત્ર a ત્રણ વક્રથી ઉત્પન્ન થઈ શકે એવું ક્ષેત્ર s ચાર વક્રથી ઉત્પન્ન થઈ શકે એવું ક્ષેત્ર s
આમ, લોકનું સંસ્થાન અને જીવોની ગતિનો વિચાર કરતાં વધુમાં વધુ પાંચ સમય ને ૪ વિગ્રહવાળી ગતિ મળી શકે છે. શ્રી ભગવતીજીમાં તથા ભાણકારરચિત શ્રી વિશેષણવતિ ગ્રંથમાં એ પ્રમાણે બતાવેલ પણ છે. છતાં સૂત્રકારે તે કેમ નથી બતાવી? એવી શંકાના સમાધાનમાં વૃત્તિકારે કહ્યું છે કે તથા લોકસ્વભાવે એવી ગતિ અલ્પ થતી હોય કે અસંભવિત હોય ને એના કારણે ન બતાવી હોય.
