________________
૧૧૫
સંયમમાર્ગણા
(૧) ૧૦મેથી ઉતરીને ૯ મે ૧ સમય રહી કાળ કરે ત્યારે આ બેનો જઘન્ય કાળ ૧ સમય મળે.
(૨) મરણથી કે ઉપશમ શ્રેણિ માંડે ત્યારે પરિહારવિશુદ્ધિનો જઘન્યકાળ અન્તર્યુ ઘટે.
શંકા : જો પરિહારવિશુદ્ધિમાં ઉપશમશ્રેણિ માંડે તો શ્રેણિમાં ૮મે - ૯મે ગુણઠાણે પણ પરિહારવિશુદ્ધિ રહેવાથી પરિહારવિશુદ્ધિમાં માત્ર છઠ્ઠ સાતમું ગુણઠાણું જ કેમ દર્શાવાય છે?
સમાધાન : સામાન્યથી એ જીવોને પણ ૮મે-૯મે સામાયિક કે છેદોપસ્થાપનીયચારિત્ર જ હોવું મનાય છે. માટે પરિહારવિશુદ્ધિને માત્ર છઠ્ઠ-સાતમું ગુણઠાણું જ દર્શાવાય છે. છતાં બૃહત્કલ્પમાં પરિહારવિશુદ્ધિને અપગતવેદ કહ્યા છે. જે ૯મે ગુણઠાણે સંભવિત હોવાથી એ અપેક્ષાએ ૮મે-૯મે પરિહારવિશુદ્ધિ કહી પણ શકાય. પણ સામાન્યથી પરિહારવિશુદ્ધિમાં શ્રેણિનો નિષેધ છે એ જાણવું. કલ્પસમાપ્તિ પછી આગળના ગુણઠાણા આવી શકે છે.
વળી પરિહારવિશુદ્ધિ બે પ્રકારે આવે છે. (1) નવના ગણરૂપ - સામાન્યથી પરિહારવિશુદ્ધિ તરીકે આ ચારિત્ર ગણાતું હોય છે. એનો સામાન્ય રીતે ઉત્કૃષ્ટકાળ ૧૮ મહિના હોય છે. પણ જો પુનઃ પુનઃ ૯ નો ગણ આ કલ્પ સ્વીકાર્યા કરે તો, અથવા આ કલ્પ પૂર્ણ થયા બાદ જિનકલ્પ સ્વીકારે તો દેશોન પૂર્વક્રોડ જેટલો ઉત્કૃષ્ટકાળ પણ મળી શકે છે. (2) પ્રાયશ્ચિત્તરૂપ - સંઘયણસંપન્ન પૂર્વધર મહાત્માને જે કાંઈ પ્રાયશ્ચિત્ત આવે તે પરિહારવિશુદ્ધિ ચારિત્રવાળો જે રીતે તપ કરે છે એ રીતે વહન કરે છે. આ તપવહન કરવાના કાળ દરમ્યાન એને પરિહારવિશુદ્ધિ ચારિત્ર માનવાની વિવક્ષા ભગવતીસૂત્રમાં બતાવેલ છે. આવું ચારિત્ર મહાવિદેહમાં પણ હોય છે. આ અપેક્ષાએ પરિવિનો અનેકજીવાપેક્ષા કાળ સર્વોદ્ધા પણ આવે છે. આને સ્વીકારનાર એક યા અનેક હોય. એનો કાળ ૧ મહિનાથી ૬ મહિનાનો હોય છે. (૩) અવિરતિનો કાળ અનાદિ અનંત, અનાદિ સાન્ત ને સાદિ સાન્ત.. એમ ત્રણ પ્રકારે છે. સાદિસાન્તનો જઘ.કાળ અન્તર્યુ ને ઉત્ન કાળ દેશોન અર્ધ પુર્ઘપરા છે. | જઘન્યમાં ઉત્કૃષ્ટ
| ઉત્કૃષ્ટ ૧છેદોપસ્થાપનીય | ૨૧૦ વર્ષ, ૨૮૦ વર્ષ ૫૦ લાખ ક્રોડ સાગરો, પરિહારવિશુદ્ધિ | ૧૪૨ વર્ષ
દેશોન ૨ પૂર્વક્રોડ સૂ સંપરાય | ૧ સમય
અન્તર્મુશેષ માર્ગણાઓ | સર્વોદ્ધા
માગણી
