________________
સત્પદાદિપ્રરૂપણા કે ગુણઠાણે અટકાયત હોય છે.
પ્રવૃત્તિરૂપ વેદોદય ગુણઠાણાને મલિન કરે છે, કયારેક નાશ કરે છે. વેદ, કષાય, નોકષાય વગેરેના ઉદય બંને પ્રકારના હોય છે. એમાંથી અનાભોગ ઉદય મંદ કક્ષાનો હોય છે અને એને છઘસ્થજીવ સામાન્યથી પરખી શકતો નથી. આભોગ ઉદય મંદકોટિનો હોય ત્યારે સહજ રીતે નિષ્ફળ જેવો જ હોય છે. પણ જો એ તીવ્ર કે તીવ્રતર વગેરે હોય તો એને નિષ્ફળ કરવા માટે વિશેષ આત્મપ્રયત્ન આવશ્યક બને છે.
સામાન્યથી વેદોદય દીર્ઘકાલીન પણ હોય છે. તેથી આખા ભવ દરમ્યાન એક જ વેદ રહે એવું બને છે. પણ કયારેક એ બદલાય પણ છે. કયારેક વારંવાર પણ વેદપરાવૃત્તિ હોય છે. (તેથી કેટલાક આચાર્યો પરાવર્તમાન ભાવે એકેન્દ્રિયાદિ સુધીના જીવોમાં ત્રણે વેદ માને છે.) પરંતુ સામાન્યતયા આવી વાત હોતી નથી. તેથી વેદના દીર્ઘકાળ વગેરેના પ્રરૂપણને બાધ નથી. દ્રવ્યવેદ પણ નિમિત્ત પામીને બદલાય છે. તેથી પુરુષ વગેરે ઇન્દ્રિય છેદાદિથી સ્ત્રી' બની ગયા હોય એવા દ્રષ્ટાંતો શાસ્ત્રોમાં પણ મળે છે કે આજે વિજ્ઞાન દ્વારા પણ એવું જોવા મળે છે. દ્રવ્યવેદ બદલાવાથી ભાવવેદ પણ બદલાઈ શકે છે. દેવ વગરના શ્રાપ વગેરેથી પણ વેદપરાવર્તન થાય છે. અપગતવેદ ૮મા ગુણઠાણાનો સંખ્યાત બહુભાગ કાળ પસાર થયા પછી તેમજ ૧૦-૧૧-૧૨ મે પણ હોય છે. છતાં એ અવસ્થા અન્તર્મુહૂર્તકાલીન હોવાથી અને ધ્યાનસ્થ હોવાથી અવ્યવહાર્ય છે. એટલે મુખ્યતયા કેવલી ભગવંતોનો અવેદી તરીકે વ્યવહાર થાય છે. તેઓ ભાવથી વેદશૂન્ય હોવા છતાં વ્યવહારમાર્ગનો ભંગ કરતા નથી. તેથી વિજાતીય સાથે રહેતા નથી, સ્નાન, વિભૂષા વગેરે કરતા નથી.
પુ. વેદી
જ્યોતિષ : s સ્ત્રીવેદી જ્યોતિષના સંખ્યાત બહુભાગ નપું.
સર્વજીવોના અનંતબહુભાગ અવેદી
સર્વજીવોનો અનંતમો ભાગ. (૧) પુ. વેદી અને સ્ત્રી વેદી જીવો માત્ર સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય પર્યા. જ હોય છે. આ જીવોમાં સંખ્યાતબહુભાગ જીવો જ્યોતિષ દેવલોકમાં હોય છે, શેષજીવો સંખ્યામાં ભાગ હોય છે. જ્યોતિષમાં ૩૩ માં ભાગે પુરુષ દેવો હોય છે ને ૩૨ ભાગ દેવીના હોય છે. નરક સિવાય શેષ સંજ્ઞી પંચે માં પણ પુરુષ વેદી જીવો
