________________
૮૪
સત્પદાદિપ્રરૂપણા આહારક કાયયોગી સંખ્યાતા આહારક મિશ્ર સંખ્યાતા કાયયોગ સામાન્ય સર્વજીવનો અનંતબહુભાગ.
(૧) સર્વજીવોના અનંતબહુભાગજીવો નિગોદમાં છે જેમને માત્ર કાયયોગ હોય છે. આમાંનો એક અસંખ્યાતમો ભાગ વિગ્રહગતિમાં હોય છે જે કાર્મણકાયયોગી હોય છે. શેષ અસંત બહુભાગ જીવોમાં સંખ્યામા ભાગના જીવો લબ્ધિ અપર્યા હોય છે એમને માત્ર ઔદામિશ્ર કાયયોગ હોય છે. બાકીના સંખ્યાત બહુભાગ જીવો લબ્ધિ પર્યા હોય છે. એમાંના સંખ્યાતબહુભાગ જીવો કરણપર્યાપ્ત હોય છે અને એક સંખ્યાતમો ભાગ કરણ અપર્યાપ્ત હોય છે. કરણપર્યાપ્તજીવોને તો ઔદારિક કાયયોગ જ હોય છે. કરણઅપર્યામાં શરીરપર્યાપ્તને પણ ઔદા હોય છે, શરીર અપર્યાને જ ઔદા મિશ્ર હોય છે. માટે સર્વજીવોનો સંખ્યાતબહુભાગ ઔદા. અને એક સંખ્યાતમો ભાગ ઔદા. મિશ્ર કાયયોગવાળા હોય છે.
(૨) કાર્પણ કાયયોગમાં દ્રવ્ય પ્રમાણ સર્વજીવ + અન્તર્યુના સમય... જેટલું છે. કેટલીક જગ્યાએ અન્તર્મુહૂર્તના સમય પ્રમાણ નિગોદો વિગ્રહગતિમાં કાયમ મળે છે તેવા અક્ષરો છે. પરંતુ ત્યાં લહિયાની ભૂલથી ભાજિત” શબ્દ રહી ગયો છે એમ સમજવું. અર્થાત્ અન્તર્યુ સમયભાજિત (સર્વનિગોદ) પ્રમાણ હંમેશાં વિગ્રહગતિમાં મળે છે એમ અર્થ જાણવો. બીજું સંસારીજીવને આહારીપણાનો ઉત્કૃષ્ટ કાળ (= કાશ્મણકાયયોગનું ઉત્કૃષ્ટ અંતર) અંગુલીસ સમય છે. એટલે કે આટલા કાળમાં મોક્ષે ન જાય તો અવશ્ય વિગ્રહગતિમાં કર્મણકાયયોગ-અણાહારીપણું પામે છે. આહારીપણાના આ ઉત્કૃષ્ટકાળથી સર્વજીવોને ભાગીએ તો પણ અસંખ્ય લોક જેટલી નિગોદ હંમેશાં વિગ્રહગતિમાં મળે. તેથી વિગ્રહગતિમાં માત્ર અન્તર્યુ પ્રમાણ નહિ, પણ અન્તર્યુ. ભાજિત પ્રમાણ નિગોદો મળે એ જાણવું.
(૩) બધા દેવ, બધા નારકી તેમજ ઉત્તર વૈક્રિયશરીરમાં રહેલા મનુષ્યો અને તિર્યંચો... આટલા જીવો યોગ્યતાની અપેક્ષાએ વૈક્રિયકાયયોગી છે. આ બધાની કુલ સંખ્યા સાધિક જ્યોતિષ દેવો જેટલી છે. આ બધાને સંખ્યાત બહુભાગ કાળ વૈક્રિયકાયયોગ હોય છે, એક સંખ્યાતમા ભાગ જેટલો કાળ વચનયોગ હોય છે ને એના પણ સંખ્યાતમાભાગનો કાળ મનોયોગ હોય છે. તેથી વૈક્રિયકાયયોગી તરીકે આ યોગ્યતાવાળા જીવોનો સંખ્યાતબહુભાગ મળે જ છે જે રાશિ જ્યોતિષદેવોના સંખ્યાતબહુભાગ જેટલી થાય છે.
