Sarth Mahabharat Subhashitani

Author(s): Vishnu Vinayak Paranjape, Chintaman M Paranjape
Publisher: Keshav Bhikhaji Dhavle

Page 370

४८
सार्थश्रीयोगवासिष्ठसुभाषितानि
२३७ न मोक्षो नभसः पृष्ठे न पाताले न भूतले ।
मोक्षो हि चेतो विमलं सम्यग्ज्ञानविबोधितम् ५/७३ | ३५
मोक्ष हा कांहीं कोठें आकाशांत, पाताळांत किंवा पृथ्वीवर आहे असें नाहीं, तर योग्य तऱ्हेचें ज्ञान होऊन झालेली मनाची निर्मल स्थिति म्हणजेच मोक्ष होय.
२३८ न मौर्य्यादधिको लोके कश्चिदस्तीह दुःखदः || ५|२९|५७
या लोकांत मूर्खपणापेक्षां अधिक दुःखदायक असें कांहीं नाहीं. २३९ न वैराग्यात्परो बन्धुर्न संसारात्परो रिपुः ।। ६।१२७/५९ वैराग्याहून श्रेष्ठ दुसरा बंधु नाहीं व संसाराहून दुसरा शत्रु नाहीं. २४० न व्याधिर्न विषं नात्तथा नाधिश्व भूतले ।
खेदाय स्वशरीरस्थं मौर्ण्यमेकं यथा नृणाम् ||२| १३|१३
स्वतःच्या मूर्खपणामुळे जितकें दुःख भोगावें लागतें, तितकें दुःख मानसिक चिंता, शारीरिक पीडा, विष व आपत्ति यांच्यापासूनही भोगावें लागत नाहीं.
२४१ न शास्त्रैर्नापि गुरुणा दृश्यते परमेश्वरः ।
दृश्यते स्वात्मनैवात्मा स्वया सच्वस्थया धिया ६ । ११८|४ परमेश्वर शास्त्रे व गुरु यांच्या योगानें दिसत नाहीं. तर आपल्या स्वतःच्या सत्त्वस्थ बुद्धीनेंच त्याचें दर्शन होतें.
२४२ नष्टं नष्टमुपेक्षेत प्राप्तं प्राप्तमुपाहरेत् ।
निर्विकारतयैतद्धि परमार्चनमात्मनः || ६ |३९|४४
जें जें नष्ट झालें असेल त्याची उपेक्षा करणें आणि जें जें यहच्छेनें प्राप्त होईल त्याचा स्वीकार करण या दोन्ही गोष्टी निर्विकार चित्तानें कराव्या, म्हणजे हेंच आत्म्याचें श्रेष्ठ पूजन होईल.